Wychowanie fizyczne w zreformowanej szkole.

Program nauczania został podzielony na 4 etapy edukacyjne:

I etap - kształcenie zintegrowane,

II etap - klasy IV - VI,

III etap - etap gimnazjum,

IV etap - ponad gimnazjalny.

I etap - zabawa.

W I etapie - stymulujemy i wspomagamy wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka, wyzwalamy jego aktywność ruchową poprzez zabawę, oparty na naturalnej potrzebie ruchu.

II etap - zabawa i sport.

W II etapie - wspomagamy harmonijny rozwój psychofizyczny. Przygotowujemy do wszechstronnego uczestnictwa w kulturze fizycznej, rozwijamy poczucie odpowiedzialności za swoje zdrowie i innych.

III etap - sport, zabawa i rekreacja.

W III etapie - wdrażamy do samodzielności w doskonaleniu sprawności fizycznej i troski o swoje zdrowie i innych, stymulowanie aktywnego uczestnictwa w kulturze fizycznej.

IV etap - sport i rekreacja.

W IV etapie - przygotowujemy ucznia do dokonywania dojrzałych wyborów związanych z wszechstronnym uczestniczeniem w kulturze fizycznej oraz własną sprawnością i zdrowiem.

Nauczanie w zreformowanej szkole jest etapowe, i treści znajdujące się w kolejnych etapach mają układ względem siebie spiralny, są kontynuacją i rozbudowaniem tego, co uczeń osiągnął na etapie wcześniejszym.

CELE I ZADANIA SZKOLNEGO WYCH.FIZYCZ.

Główny cel to:

Wykształcenie wszechstronnie rozwiniętego człowieka, wyposażonego w zasób wiedzy, sprawności i umiejętności, w przekonania i wartości, które umożliwiają stałą i wszechstronną aktywność w kulturze fizycznej.

Cele kierunkowe: dotyczące zamierzonego kształtowania trwałych pozytywnych postaw wobec własnego ciała i jego potrzeb w czasie pobytu ucznia w szkole.

Cele instrumentalne - realizowane w czasie pobytu ucznia w szkole (wiedza, umiejętności, uzdolnienia, inteligencja).

Cele etapowe - 4 etapy jak wyżej.

Zadania:

Na pierwszym poziomie - kultury masowej - uczeń pełni rolę obserwatora widowiska sportowego. Kolejne programy przygotowują go do pełnego odbioru i oceny widowiska sportowego przez zapoznanie z przepisami różnych konkurencji, charakterystykę dyscyplin sportowych i aktywne uczestnictwo we wszystkich dostępnych formach aktywności rekreacyjno - sportowych.

Zadania te realizujemy poprzez zadania: ściśle określone, częściowo określone i problemowe.

Metody realizacji zadań: reproduktywne, proaktywne, twórcze.

WYCHOWANIE FIZYCZNE JAKO PROCES PEDAGOGICZ.

Wg. Osińskiego.

Wychowanie - stanowi zamierzoną i świadomą działalność ukierunkowaną na wytworzenie właściwego zespołu postaw, nastawień przekazywania podstawowych wiadomości - a także na wdrażanie do hartowania na bodźce środowiskowe oraz zdobywanie motorycznej sprawności, poprawę wydolności i postawę ciała, kategorie wyznaczają zachowanie człowieka w stosunku do jej fizycznej postaci.

Ogniwa wychowania fizycznego.

I etap diagnozy-zebranie faktów, ich klasyfikacja, doskonalenie opisu i natężenia cech badanych uczniów, czy środowisko jest pierwszym etapem diagnozy,

II etap diagnozy-dotyczy wyjaśnienia genezy badanych rzeczy i zdarzeń a mianowicie jak powstały, jak się rozwinęły i jaki przyczyny je wywołały.

III etap rozwiniętej diagnozy - dotyczy wyjaśnienia znaczenia stwierdzonego faktu z punktu widzenia realizowanych celów.

IV etap diagnozy - przewiduje ustalenie fazy rozwoju, w którym znajduje się uczeń czy grupa, klasa.

V etap rozszerzonej diagnozy - stanowi prognozę rozwoju, czyli racjonalne przewidywanie tego, co może się stać w określonym wycinku czasu w wyniku określonych działań, a także naturalnych procesów rozwojowych takich jak: wzrastanie, zmienność proporcji ciała, dynamika przyrostu sprawności.

Trafna prognoza rozwoju uczniów jest połową sukcesu w pracy dydaktyczno-wychowawczej i zależy nie tyle od intuicji, jak niektórzy sądzą, ile od wiedzy o człowieku i prawach jego rozwoju oraz możliwościach jego kształcenia i wychowania.

ANALIZA PROGRAMÓW WYCH. FIZYCZ. NA RÓŻNYCH ETAPACH NAUCZANIA.

(Cele edukacyjne i treści nauczania).

ROZWÓJ PSYCHOFIZYCZNY I WSKAZÓWKI DO PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ.

Rozwój fizyczny,

Kościec dziecka ze względu na znaczną ilość tkanki chrzęstnej jest miękki i plastyczny. Pomiędzy 6 i 8 rokiem życia może zachodzić zjawisko wczesnego, pośredniego skoku wzrostowego, gdzie przyrost wysokości ciała jest bardzo dynamiczny. Mięśnie dzieci są jeszcze słabo rozwinięte. Mięśnie duże rozwijają się wcześniej niż małe. Stad u dziecka przewaga ruchów obszernych o charakterze globalnym. Mających znamiona rozrzutności, brak ekonomii wysiłku. Z tego względu dzieci szybko się męczą przy ruchach wymagających dokładności i precyzji. Z punktu widzenia profilaktyki wad postawy ciała omawiany okres jest przełomowym w kształtowaniu prawidłowej sylwetki dzieci. Związane jest to z przejściem ze swobodnego i w dużej mierze indywidualnie regulowanego przez dziecko reżimu ruchu, wysiłku i odpoczynku narzucony, kilkugodzinny system przebywania w pozycji siedzącej, często w niewłaściwych warunkach.

Rozwój psychiczny.

W okresie tym dzieci przystosowują się do grupy rówieśniczej, okresowo tworzą miedzy sobą zespoły dobierane w zależności od podejmowanej zabawy. Uwagi kierowane do ucznia odnoszą podobny skutek niezależnie od tego, czy zostały wypowiedziane na forum klasy, czy indywidualnie uczniowi na osobności. Układ pobudzania dominuje, „im młodsze dziecko tym mniej jest zdolne do trwania przez dłuższy czas w jakieś jednokierunkowej stałej czynności psychicznej”.

W czynnościach dziecięcych obserwujemy dużą dolę naśladownictwa otaczających zjawisk, mechanizmów, czynności dorosłych. Związane jest to z obrazowo - konkretnym charakterem pamięci w tym wieku.

Wskazania do pracy z dziećmi - przejawy fizyczno - motoryczne.

- Aktywność ruchowa dziecka powinna być skierowana przede wszystkim na ruch o charakterze globalnym bazującym na ruchach naturalnych, angażujących duże grupy mięśniowe.

- Nie możemy się oprzeć tylko na ruchu naturalnym.

- Podejmując pracę nad ruchami precyzyjnymi, zgodnie z zasadą przystępności najpierw stosować przybory duże stopniowo przechodząc do mniejszych.

- W zakresie koordynacji skutecznie oddziałującymi formami ruchowymi na jej rozwój są gry ruchowe, łącznie z mini - grami oraz nauczanie różnorodnych czynności ruchowych.

- Planując dobór ćwiczeń w lekcji należy mieć na uwadze również wszechstronny rozwój psychomotoryczny ucznia.

- W miarę możliwości prowadzić zajęcia w zmiennych warunkach sprzyjających hartowaniu organizmu.

Przejawy rozwoju psychicznego.

- Stopniowo wprowadzać pracę w grupach w zależności od podejmowanej zabawy czy zadania ruchowego.

- Stosować różnorodne pozycje wyjściowe do ćwiczeń.

- Objaśniać krótko, konkretnie.

- konsekwentnie stosować gry i zabawy orientacyjno - porządkowe rozwijające spostrzegawczość i precyzję w działaniu.

- Z uwagi na charakter pamięci dziecka przy nauczaniu ruchu demonstrować go w całości.

- Z powyższego wynika również, aby w tym wieku dominowała w pracy z dziećmi metoda zabawowo - naśladowcza.

- W pracy z dziećmi w tym wieku powinny dominować zabawy ruchowe nad grami ruchowymi.

Klasa III - IV.

Rozwój fizyczny.

W okresie tym nie mamy już takiego dużego przyrostu wysokości ciała. Niektóre części kośćca przestają wzrastać. Dziecko w tym wieku ma równomierną, proporcjonalną budowę ciała o dobrze rozwiniętej muskulaturze. Harmonijna budowa ciała, stosunki długościowe poszczególnych jego odcinków zbliżone są do człowieka dorosłego, doskonałego w tym względzie dzięki procesom ewolucyjnym.

Rozwój psychiczny.

Im starsze dziecko w młodszym wieku szkolnym tym łatwiej potrafi się skupić na jednej czynności psychicznej. W końcu tego okresu pamięć dziecka traci stopniowo charakter obrazowo - konkretny, coraz bardziej uzyskuje ono wprawę w abstrakcyjnym logicznym zapamiętywaniu. Dzieci dążą do porównywania swych sił i zdolności. Zaczynają utożsamiać się z grupą i identyfikować się z nią. Procesy hamowania i pobudzania są we względnej równowadze. Zrównoważone dziecko, nie zastanawia się nad swoimi stanami emocjonalnymi, jest łatwe do prowadzenia i wychowania, wybuchy gniewu, jakie się przydarzają są gwałtowne, lecz krótkotrwałe. Nauczyciel w tych klasach jest dużym autorytetem, nie mniej dzieci potrafią już nieco krytycznie spojrzeć na niego w postaci oceny.

Wskazania do pracy z dziećmi - przejawy fizyczno - motoryczne.

1) Szerzej wprowadzać metody ścisłe w realizacji zadań ruchowych.

2) Wprowadzać dużo nowych elementów technicznych i wymagać w ogólnym zarysie poprawnego ich wykonania pod względem struktury ruchu.

3) W ćwiczeniach kształtujących zdolności siłowe można stosować dodatkowe zewnętrzne obciążenie, które nie powinno przekraczać 1/3 masy ciała.

4) Wykorzystujemy na lekcjach treści dotyczące umiejętności dostosowania ruchów do rytmów muzycznych.

5) W dalszym ciągu należy zwracać uwagę na właściwą postawę dziecka we wszystkich sytuacjach na lekcji.

6) Nauczając nowych ruchów należy objaśnienie poprzeć dobrze widocznym pokazem, a instrukcja powinna być konkretna i możliwie krótka.

Przejawy psychiczne.

1) Nie unikać ćwiczeń trudnych, bowiem chęć nauki, szybkie utrwalanie odruchów warunkowych ułatwiają szybkie ich opanowanie.

2) Wprowadzać zabawy i gry ze współzawodnictwem, z jasno określonymi regułami postępowania, ale również pracować w zespołach i parach, gdzie można wzajemnie sobie pomagać.

3) Pokazanie typowych i nietypowych przyborów oraz możliwości ich wykorzystania w zabawach i ćwiczeniach indywidualnych i grupowych w czasie wolnym.

4) Zadaniem nauczyciela na tym etapie rozwoju jest raczej ukierunkowanie aktywności ruchowej dziecka wskazując mu atrakcyjne i pożądane formy wysiłku fizycznego.

5) Autorytet nauczyciela znacznie zyskuje, kiedy uczniowie mogą brać udział w zawodach sportowych organizowanych przez niego.

6) Wielką atrakcją dla uczniów jest bezpośrednie uczestnictwo nauczyciela w zajęciach choćby tylko we fragmentach lekcji.

7) Duże znaczenie dla uczniów ma pomoc nauczyciela w trudnych ćwiczeniach.

LEKCJE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO, CELE I ZADANIA LEKCJI.

TYPY LEKCJI - taka odmiana lekcji, której układ uwzględnia stosunek do ogniw procesu nauczania i stopnia ich realizacji.

Są to:

a) podające - wprowadzające nowe treści kształcenia i wychowania,

b) doskonalące - utrwalające wiadomości,

c) kontrolne - sprawdzające i oceniające,

d) mieszane.

STYLE PROWADZENIA:

AUTOKRATYCZNY - nauczyciel sam ustala środki i cela ich realizacji, sam przydziela pracę uczniom nie uzasadnia swoich ocen. Posługuje się raczej karami. Poziom wykonywanej pracy jest stosunkowo wysoki. Reakcją na ten styl jest apatia i agresja. Młodzież często rezygnuje z takich grup.

DEMOKRATYCZNY - grupa sama decyduje o celach i środkach. Wyniki pracy oceniane są obiektywnie, nauczyciel często sam bierze udział w czynnościach grupy. Posługuje się raczej nagrodami. Wysoka motywacja, przyjazne stosunki w grupie.

USTAWICZNY - nauczyciel pozostawia swobodę członkom grupy, nie uczestniczy w działalności, rzadko komentuje. Wydajność pracy jest bardzo niska.

LEKCJA - podstawowa jednostka metodyczna w systemie nauczania.

Lekcję powinny cechować:

a) celowość,

b) racjonalność,

c) ład w działaniu,

d) ekonomiczność,

e) twórczy charakter.

Konspekt Lekcji.

Jest szczegółowym rozwinięciem planu lekcji, obejmuje takie punkty jak:

1) Temat lekcji,

2) Zadania i cele lekcji,

3) Plan lekcji (podanie kolejnych etapów lekcji i czasu przewidzianego w min.),

4) Przebieg lekcji - dokładne rozwinięcie poszczególnych punktów planu zgodnie z zadaniami dydaktyczno - wychowawczymi, podaje się najważniejsze pytania nauczyciela, opis czynności nauczyciela i uczniów.

5) Metody nauczania,

6) Środki dydaktyczne, które mają być zastosowane w poszczególnych etapach realizacji lekcji. Czasem uwzględnia się w konspekcie także materiał dodatkowy dla uczniów zdolnych np.zestawy trudniejszych zdań.

HOSPITACJA LEKCJI.

Hospitacja - uczestnictwo przedstawicieli władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach szkolnych w celu dokonania ich analizy i ewentualnie jej oceny, może to być również uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy doświadczonych nauczycieli i ich analizy.

CELE HOSPITACJI:

Ze względu na zakres problemów interesujących wizytującego:

a) całościowa - celem jej jest styl pracy nauczyciela w sensie całokształtu jego działań w szkole,

b) problemowa - celem jest zbadanie struktury lekcji lub występującego w nim problemu,

c) przekrojowa - celem jest zbadanie problemu procesu dydaktycznego w szkole na wszystkich lekcjach danego przedmiotu.

Dobrze przygotowana hospitacja pozwala na dokonanie analizy rzeczowego i metodycznego przygotowania nauczyciela wychowania fizycznego do lekcji.

Ze względu na cel jaki przyświeca hospitującemu można wyróżnić hospitacje:

a) merytoryczną - zakończona przekazaniem uwag i wskazówek, powinna dawać odpowiedź na takie pytanie jak: Jaki zakres materiału wprowadza nauczyciel WF - u na zajęciach? Czy zna zasady budowy lekcji i umiejętnie dobiera typ lekcji do formalnych zadań? W jakim stopniu rozwija umiejętności uczniów? Czy troszczy się o uczniów najmniej sprawnych? Czy przestrzega zasad bezpieczeństwa na lekcji?

b) organizacyjno - formalna - kontroluje się czy zajęcia odbywają się zgodnie z programem kształcenia i wychowania fizycznego. Ocenia się przygotowanie przyborów i sposobu ich wykorzystania.

c) mieszana - zawiera elementy hospitacji merytorycznej i organizacyjno formalnej z przewagą tematyki jednego lub drugiego tematu. Rozmowa hospitacyjna, szczera dyskusja, klimat koleżeński nie może przekraczać trzech dni.

Schemat omawiania lekcji:

-podanie podstawowej informacji o przeprowadzonej lekcji (o klasie),

-własne stanowisko w sprawie tematu lekcji, celów, wykorzystania zasad i metod dydaktycznych (budowa lekcji),

-przebieg lekcji, krótkie omówienie,

-uwagi pozytywne o przeprowadzonej lekcji,

-uwagi krytyczne o przeprowadzonej lekcji,

-wnioski - jak miałby przeprowadzić lekcje jeszcze raz,

-tematyka hospitowanej lekcji.

Przygotowanie lekcji:

-ocena osnowy lekcji pod względem formalnym: staranność graficzna, ilustracje, umiejętność opisu ćwiczeń,

-ocena lekcji pod względem rzeczowym: zgodność założeń i doboru ćwiczeń z programem i usprawnianiem uczniów, celowość, atrakcyjność materiału ćwiczebnego.

Zagadnienia organizacyjne:

-rozpoczęcie i zakończenie lekcji,

-ustawienie uczniów z wykorzystaniem niećwiczących,

-wykorzystanie przyborów i przyrządów,

-zorganizowanie ochrony.

Zagadnienia metodyczne:

-metodyka nauczania - stosowana terminologii, sposób objaśnienia, pokaz, egzekwowanie poprawności wykonywanych ćwiczeń,

-gospodarowanie zasobem sił uczniów - stopniowanie wysiłku, dozowanie i natężenie ćwiczeń, zmienności pracy.

Wyniki lekcji:

-wszechstronność pracy,

-rozwijanie cech motorycznych,

-realizowanie zadań dydaktycznych - czego nauczyli się uczniowie podczas lekcji, zachowania się i udział w dyskusji.

-osiągnięcia wychowawcze.

Efekty lekcji:

-postawa prowadzącego - pewność wystąpienie; dykcja; ubiór, wygląd zewnętrzny; takt pedagogiczny,

-udział w dyskusji hospitacyjnej - umiejętność przedstawienia koncepcji lekcji; dobór zadań i sposób ich realizacji; fizjologiczne i psychologiczne uzasadnienie formy i sposobu przeprowadzenia lekcji; umiejętność obrony swojego postępowania pedagogicznego podczas lekcji; kultura zachowania się i udział w dyskusji

Tok Lekcji.

Ramowy schemat, który orientuje wskazanie układ - kolejność zadań i dobieranych do nich treści by zapewnić najkorzystniejsze warunki do zaspokojenia wszechstronnych potrzeb rozwojowych uczniów związanych z rozwojem fizycznym, motoryką, umiejętnościami, które to łącznie służą kształtowaniu postaw afirmujących przede wszystkim wartości cielesne i motoryczne osoby ludzkiej.

Zbudowany jest z trzech części:

- części wstępnej 5 - 10 minut,

- części głównej 25 - 35 minut,

- części końcowej 3 - 5 minut.

Część wstępna - ma za zadanie zorganizowanie grupy do pracy, nastawienie uczniów do świadomego i aktywnego uczestnictwa w lekcji oraz przygotowanie organizmu do czekającego go wysiłku w dalszej części lekcji, a także kształtowanie postawy, płynności i obszerności ruchów.

Część główna - składa się z ćwiczeń, które kształtują umiejętności i doskonalą sprawność motoryczną, w tej części nie może zabraknąć zadań ukierunkowanych na samoocenę, samokontrolę i samosterowanie rozwojem fizycznym,

Część końcowa - ma za zadanie uspokojenie organizmu, podsumowanie działania ucznia i zachęcenie do wykonania zadań ruchowych w czasie wolnym od zajęć.

Rodzaje Toków Lekcyjnych.

- tok lekcji gier i zabaw,

- tok lekcji gimnastyki podstawowej,

- tok lekcji gier zespołowych,

- tok lekkoatletyki,

- tok atletyki terenowej,

- tok łyżwiarstwa,

- tok narciarstwa.

ZASADY BUDOWY LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.

Wyróżniamy trzy grupy zasad:

1) ZASADY BUDOWY LEKCJI:

a) wszechstronności - wymaga od nauczyciela takiego doboru ćwiczeń i środków dydaktycznych, aby w trakcie trwania lekcji oddziaływać na wszystkie sfery ucznia oraz dbać o jego harmonijny rozwój.

b) zmienności pracy mięśniowej - przestrzeganie tej zasady ma zapewnić nauczycielowi zainteresowanie ucznia przebiegiem lekcji, dobranie ćwiczeń, które wypełnią potrzeby rozwojowe dziecka, a także będą zgodne z zasadą wszechstronności.

c) stopniowego natężenia wysiłku - stopniowe zwiększanie wysiłku, aż do max potem uspokojenie.

2)ZASADY DYDAKTYCZNE:

a) świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania - przestrzeganie tej zasady wyraża się głównie w odpowiednim ukierunkowaniu aktywności ucznia na cele i zadania kształcenia.

b) poglądowości - w praktyce realizacja tej zasady przybiera formę pokazu zadania ruchowego przez samego nauczyciela lub ucznia albo wykorzystanie w procesie nauczania takich pomocy dydaktycznych jak: filmy, fotografie, lustra, itp.

c) systematyczności - musi być przestrzegana zarówno przez ucznia, jak i nauczyciela. Warunkiem skutecznego procesu nauczania - uczenia się jest przestrzeganie takich reguł:

- od znanego do nieznanego,

- od łatwego do trudnego,

- od prostego do złożonego.

Ponadto wszelkie działania muszą być mądrze zaplanowane i konsekwentnie realizowane.

d) przystępności (stopniowania trudności) - wymaga ona podjęcia przez nauczyciela takich rozwiązań, by zdania zbyt proste nie nużyły swoja łatwością i przeciwnie - zadania zbyt trudne nie odstraszały od ich podejmowania.

e) trwałości - powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach: fizycznym i osobowościowym. Aspekt fizyczny przejawia się w praktycznym działaniu i wytwarzaniu nawyków ruchowych, zaś aspekt osobowościowy mówi o kształtowaniu prawidłowych postaw wobec kultury fizycznej, o umacnianiu potrzeby aktywności ruchowej.

3)ZASADY DOBORU TREŚCI ORAZ ORGANIZACJA KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA:

a) uwzględnia cechy nowoczesnego modelu nauczania i uczenia się,

b) podmiotowego traktowania uczniów jako współpartnerów - zobowiązuje nauczyciela do podjęcia takich działań, w wyniku których uczeń będzie mógł rozwijać swoje zainteresowania i zdolności, wspólnie z nauczycielem będzie tworzył proces lekcyjny,

c) różnicowanie treści i form kształcenia - obliguje nauczyciela do różnicowania form prowadzonych zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, do zaspokojenia uczniów najzdolniejszych.

d) integracja kształcenia i wychowania - wskazuje na jednakowe realizowanie w czasie lekcji zadań dydaktycznych i wychowawczych, na równorzędne realizowane treści programowych dotyczących wiedzy, umiejętności i elementów ideowo - moralnych.

e) łączenie teorii z praktyką - mówi o konieczności oddziaływania na wszystkie sfery osobowości ucznia, o przekazywaniu wiadomości w toku uczenia czynności ruchowych.

f) kształcenie ustawiczne - wskazuje aby przez dobór odpowiednich treści przygotować uczniów do umiejętności samokształcenia, samowychowania i wytworzyć w tym względzie odpowiednie postawy uczniów, które w praktyce wyrazić się powinni ustawiczną troską o sprawność fizyczna i zdrowie.

SYSTEMATYKA METOD.

Metody reproduktywne (odtwórcze).

- Naśladowcza - ścisła.

Oparta jest na behawiorystycznym schemacie S - R (bodziec - reakcja), to znaczy, że uczeń jest przedmiotem zabiegów dydaktyczno - wychowawczych, jest sterowany zewnętrznymi bodźcami środowiskowymi, głównie przez nauczyciela, jedynego decydenta w tym procesie. Proces nauczania techniki ruchu przebiega według określonej technologii, której istotą jest, wielokrotne powtarzanie wzoru ruchowego, aż do ukształtowania się nawyku ruchowego. W tej nakazowo - reaktywnej sytuacji motywację zastąpić musi odpowiedni system kar i nagród, przy czym nagradzane jest wierne odtwarzanie ćwiczeń, a poszukiwanie własnych dróg rozwiązania zadania karane.

- Zadaniowa - ścisła.

Dotyczy realizacji zadań ściśle określonych, takich, których celem jest opanowanie elementarnych technik ruchu, konkurencji sportowych, wzmocnienia konkretnych grup mięśniowych. W tej metodzie postawienie uczniów w tej sytuacji zadaniowej realizuje się dzięki następującym czynnościom nauczyciela:

- uświadomieniu uczniom stanu ich nieumiejętności czy braków, co powinno wyzwolić u nich potrzebę zmiany tego stanu rzeczy,

- określeniu celu i jego wartości, co powinno motywować uczniów do realizacji zadania.

Od tego momentu nauczyciel i uczniowie współpracują ze sobą w realizacji zadania. Nauczyciel podaje program osiągnięcia celu, stwarza warunki materialne, organizacyjne i dydaktyczno - wychowawcze dla pomyślnej realizacji zadania, a uczniowie przy jego pomocy aktywnie je opanowują.

- Programowego uczenia się.

Polega na tym, że uczeń samodzielnie opanowuje zadanie na podstawie instrukcji słownej zawartej w tekście pisanym, a więc bez pokazu, będącego pierwowzorem do naśladowania. Program jest niczym innym jak precyzyjnie uporządkowanym liniowym ciągiem ćwiczeń metodycznych i czynności, prowadzących najkrótszą drogą do opanowania nowych umiejętności ruchowych. W tej metodzie pozostawia się uczniowi pełną swobodę uczenia się, samokontroli i samooceny.

Metody proaktywne (usamodzielniające).

- Zabawowa - naśladowcza.

Metoda ta jest stosowana do rozwoju psychofizycznego dzieci w wieku przedszkolnym i dzieci z klasy I szkoły podstawowej. Stawianie dzieci w sytuacji zadaniowej polega na wywołaniu u dzieci określonego, myślowego obrazu, przedmiotu czy zjawiska, którego istotą jest ruch i zaleceniu naśladowania go. Zadaniem dzieci może być naśladowanie czynności ludzi, zwierząt, postaci z bajek, ptaków. Osiągnięcie zamierzonego celu w zadaniach tą metodą zależy w dużym stopniu od poprawnie przyjętej przez ćwiczącego pozycji wyjściowej.

- Zabawowa - klasyczna.

Metoda ta występuje wtedy, gdy źródłem i inspiracja aktywności ruchowej dzieci jest stworzona przez nauczyciela konkretna sytuacja pedagogiczna, w której podstawową rolę porządkującą i organizacyjną działania uczestników stanowi fabuła lub przepis. Z chwilą podania przez nauczyciela fabuły zabawy i po jej zorganizowaniu, fabuła staje się zasadniczym czynnikiem sterującą zabawą dzieci, a wychowawca bawi się razem z dziećmi. Zabawa kończy się, gdy zostanie przerwana przez wychowawcę.

- Bezpośredniej celowości ruchu.

Ma na celu:

- uzupełnienie dotychczasowej luki miedzy zasobem materiału ćwiczebnego, stosowanego metodą naśladowczo - zabawową, a całokształtem ćwiczeń skończonych, wykonywanych metodą ścisłą,

- ułatwienie szybszego opanowania przez ćwiczących ruchów gimnastycznych poprawnych i uzyskanie płynących stąd dodatnich efektów fizjologicznych.

Zasadniczą cecha tej metody jest łagodne przejście od ruchów w formie zabawowej do ruchów poprawnych z zachowaniem stopnia zainteresowania ucznia formą pierwszą, przy jednoczesnym wykorzystaniu zalet fizjologiczno - wychowawczych płynących z formy drugiej. Metoda bezpośredniej celowości ruchu polega na wyrozumowanym zestawieniu odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej z zaaplikowanym następnie ruchem o z góry zapowiedzianym celu bezpośrednim, wykonywanym najczęściej przy użyciu przyborów pomocniczych, które mają swe uzasadnienie w odrębnym charakterze wykonywanych z ich pomocą czynności.

- Programowego usprawniania się.

Jest łatwiejszą metoda dla nauczyciela niż programowanie zadań, program usprawniania się nie wymaga od ucznia takiego wielkiego wysiłku intelektualnego i skupienia uwagi jak program uczenia się techniki ruchu. Przykładem zastosowania tej metody jest „ścieżka zdrowia”. W tej metodzie czynności nauczycielskie czy instruktorskie w ogóle nie występują. Uczestnik ścieżki zdrowia we wszystkich sytuacjach podejmuje decyzje samodzielnie.

Metody kreatywne (twórcze).

- Ruchowej ekspresji twórczej.

Metoda ta została stworzona przez R.Labana. podstawowa wskazówką dla nauczyciela wdrążającego tą metodę jest pozostawienie ćwiczącym całkowitej swobody wyboru sposobu wykonania, postawionego zadania ruchowego. Ćwiczącym wyjaśniamy, co mają zrobić, natomiast jak mają to zrobić - zależy od ich inwencji twórczej, pomysłowości i nabytych doświadczeń ruchowych. Twórca metody nie podał żadnego toku lekcyjnego, który miałby nauczyciela obowiązywać, natomiast stosował ogólne zasady, obowiązujące nauczyciela wf w pracy pedagogicznej: zasadę wszechstronności, stopniowania wysiłku oraz przemienności wysiłku i rozluźnienia.

- Metoda problemowa.

Najogólniej biorąc przez nauczanie problemowe rozumiemy zespół takich czynności, jak organizowanie sytuacji problemowych, formułowanie problemów, udzielanie uczniom niezbędnej pomocy w rozwiązywaniu problemów i sprawdzaniu tych rozwiązań, wreszcie kierowanie procesem systematyzowania i utrwalania tak uzyskanej wiedzy. Nauczyciel pragnący poznać i stosować z powodzeniem metodę problemową powinien przede wszystkim przyswoić sobie wiedzę na temat celowego zachowania się człowieka w sytuacjach zadaniowych oraz poznać czynności, reguły i strategie myślenia twórczego.

FORMY ORGANIZACYJNE.

- Formy podziału uczniów.

Zastępy stałe - zastępy ustalone na czas dłuższy (np.rok szkolny),

Zastępy sprawnościowe - tworzone wg. sprawności motorycznej,

Zastępy sprawnościowe zmienne,

Drużyny - powstają „na gorąco”,

Grupy - podział losowy i trwa przez godzinę lekcyjną,

Pary - stosujemy, gdy wykonanie ćwiczeń jest możliwe tylko przy współpracy drugiej osoby.

- Formy porządkowe.

1) Ustawienia porządkowe - szereg, dwuszereg, rząd, szyk itd.,

2) Ustawienie ćwiczebne - rozsypka, koło, czołem do wewnątrz lub na zewnątrz, kolumna czwórkowa itd.

3) Odliczanie i zwroty w miejscu i w ruchu.

- Formy prowadzenia zajęć.

1) Forma frontalna - polega na równoczesnym wykonywaniu przez wszystkich uczniów tych samych ćwiczeń.

2) Forma zajęć zespołowych - występuje, gdy klasa podzielona jest na zespoły i każdy z nich ma przydzielone swoje stanowisko ćwiczeń.

3) Forma zajęć w zespołach z zadaniami dodatkowymi - zadaniami dodatkowymi nazywamy ćwiczenia ruchowe wykonywane przez grupę uczniów w przerwach między zadaniami głównymi.

4) Forma stacyjna - uczniowie ćwiczą strumieniami na wielu stacjach.

5) Forma obwodu ćwiczebnego - polega na ustawieniu na pewnej przestrzeni zamkniętej kilku stanowisk ćwiczebnych, na których uczeń wykonuje zadanie ściśle określone przez nauczyciela.

6) Forma indywidualna - jest krańcowym przeciwieństwem formy frontalnej.

7) Forma strumieniowa - np.tor przeszkód.

PLANOWANIE I DOKUMENTACJA NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZEGO

Plan pracy nauczyciela obejmuje:

a) diagnozę,

b) prognozę,

c) ordynację,

d) wykonawstwo,

e) ocenę wyników.

Planowanie pracy zależy od wielu warunków, środków, czynników, każdy nauczyciel planując proces wychowania fizycznego powinien wiedzieć co to jest plan, znać jego elementy, rodzaje.

Plan - przemyślenie doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia działań według obmyślonego toku.

Rodzaje planów:

- program nauczania,

- konspekt,

- rozkład materiałów,

- osnowa.

Dobry plan powinien być:

a) celowy,

b) wykonalny,

c) maksymalnie operatywny,

d) plastyczny,

e) szczegółowy,

f) terminowy,

g) kompletny,

h) długodystansowy.

Planowanie pracy szkoły w zakresie kultury fizycznej obejmuje:

a) plan dydaktyczno - wychowawczy,

b) plan gospodarczy szkoły,

c) planowanie dydaktyczne czynności nauczyciela,

d) rozkład materiału,

e) przygotowanie lekcji,

f) plan SKS.

Dokumentacja nauczyciela:

a)obligatoryjna - dziennik lekcyjny, dziennik zajęć pozalekcyjnych, plan pracy dydaktyczno wychowawczej, ewidencja sprzętu sportowego;

b)zalecana - zeszyt nauczyciela, plan pracy w sekcji, kalendarz imprez.

INTENSYWNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ LEKCJI W-F.

Metody intensyfikujące lekcję:

- metoda stacyjna (obwodowa) - polega na podziale całego zespołu ćwiczebnego na 6 - 12 mniejszych zespołów, z których każdy ćwiczy na osobnej stacji. Stacje ustawione są na obwodzie koła ponumerowane i oznaczone, uczniowie powinni być dobrze poinformowani, jakie ćwiczenia wykonywane będą na każdej ze stacji. Na sygnał prowadzącego zmiana stacji, aż każdy zespół zaliczy wszystkie stacje.

- zadania dodatkowe - wywodzą się ze Szwajcarii. Nauczyciele stwierdzili, że natężenie wysiłku i wykorzystanie czasu na ruch gwałtownie spada w części głównej lekcji, gdzie uczniowie ustawiają się w kolejkę do przyrządu. Aby zlikwidować te przestoje, wprowadzili oni zadania dodatkowe. Te zadania powinny być stosunkowo łatwe, już opanowane, bezpieczne, niewymagające dużej przestrzeni oraz znacznie różniące się od zadania głównego. Powinno się je stosować także przy zmianie stanowisk.

- tor przeszkód i ścieżka zdrowia - przeszkody powinny być tak dobrane, aby w sumie spełniały postulaty wszechstronności i były dostosowane do możliwości sprawnościowych ćwiczących. Tory przeszkód można organizować na wolnym powietrzu lub w zamkniętych pomieszczeniach. Dystans oraz liczba przeszkód zależą od warunków przestrzennych. Jeżeli tor jest tak pomyślany, aby zamiast przeszkód były na nim stanowiska ćwiczebne o dużej jakości ćwiczeń oraz liczbie powtórzeń wówczas nazywamy go ścieżką zdrowia, która również powinna spełniać wymogi wszechstronności.

- wiązanie ruchu z rytmem i muzyką - rytm i muzyka wciągają w ruch, inspirują go, uprzyjemniają zajęcia wychowania fizycznego, rytmizują, stają się elementem pobudzającym do ruchu bardziej wyrazistego, ekspresyjnego. Toteż ruch i muzyka rozbrzmiewają na salach ćwiczeń, lodowiskach, a nawet na boiskach i placach ćwiczeń w krajach o wysokiej kulturze fizycznej.

FORMY INTENSYFIKUJĄCE LEKCJĘ:

a) praca w małych grupach - ćwiczenia z partnerem lub w małych grupach mają zaletę, że wprowadzają czynnik ożywienia, większego zainteresowania, współpracy, dostosowania własnych działań do działań partnera. Tutaj wyraźnie ujawniają się zdolności organizacyjne, kierownicze, przejawiane inicjatywy, udzielanie pomocy, instruowanie, ocenianie - jednakże jest niedoceniana i zaniedbywana.

b) współzawodnictwo jako doping do intensywniejszego ćwiczenia - największy pułap możliwości dany osobnik osiąga w grupie, przy udziale współzawodnictwa. Rozróżniamy współzawodnictwo indywidualne ( kto jest lepszy ) oraz zespołowe.

Metody pomiaru intensywności:

- Met. Stemmlera - ustala liczbę ćwiczeń w jednostce czasu,

- Met. Dietricha - met. chronomotrażu

- Met. Harakowa i Balotke - pomiar skurczów serca, ilość zużytego tlenu,

- Met. Wustmana - ćwiczenia o określonym stopniu obciążenia.

Metody i techniki wpływające na zwiększenie efektywności lekcji w-f.

- właściwy dobór metod i form organizacyjnych intensyfikujących proces lekcyjny; do nich należy zaliczyć: formę pracy w zespołach z zadaniami dodatkowymi, formę małych obwodów w obwodzie, formę ćwiczeń ze współćwiczącym, metodę improwizacji ruchowej,

- dobra organizacja lekcji zapewniająca maksymalne wykorzystanie czasu na ćwiczenia, a miedzy innymi: punktualne rozpoczynanie lekcji, ograniczenie czynności organizacyjnych i zbiórek do niezbędnego minimum, stosowaniu krótkich objaśnień w połączeniu z pokazem.

- odpowiedni dobór przyborów i przyrządów do ćwiczeń (konwencjonalnych i niekonwencjonalnych) oraz umiejętne ich wykorzystanie np.sprawne rozstawienie i usuwanie przyrządów, wykorzystanie ciężaru, kolorystyki, i sprężystości przyborów niekonwencjonalnych, które dodatkowo podnoszą wartość lekcji i inspirują ucznia,

- twórcza postawa nauczyciela w czasie lekcji, jego przygotowanie fachowe i pedagogiczne, zaangażowanie oraz umiejętność inspirowania uczniów do samodzielnego rozwiązywania zadań ruchowych,

- klimat psychiczny lekcji, czyli umiejętność wytworzenia atmosfery radości, możliwości pełnego relaksu psychicznego i wyżycia się fizycznego oraz zaufania we własne siły.

NOWOCZESNE TENDENCJE W PROCESIE WYCH- FIZYCZ.

Dla nauczycieli przejawami nowoczesności w wychowaniu fizycznym są warunki socjalne, w jakich powinni pracować. Nowoczesność powinna być zgodna z najnowszymi tendencjami w pedagogice, powiązanymi z określonym systemem filozoficznym, z programem działań i metodami postępowania. Zaakcentowanie potrzeby zgodnego współdziałania wszystkich środowisk edukacyjnych nie oznacza, że we współczesnym wychowaniu lekceważy się własną aktywność ucznia i niedocenia się samowychowania - autoedukacji. Dziecko należy traktować jako partnera w poznawaniu rzeczywistości. Ważna dla edukacji fizycznej jest jej intelektualizacja. Charakterystycznymi elementami tej intelektualizacji są wiadomości teoretyczne oraz refleksja nad działalnością nauczyciela i ucznia. Mówiąc o nowoczesności wychowania fizycznego, trudno jest pominąć potrzebę realizowania celów prospektywnych. Są one związane głównie z kompetencjami aksjologicznymi.

BHP W PRACY NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.

Obowiązki nauczyciela w zakresie Bhp:

a)Wywiesić, omówić i skrupulatnie przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny na lekcji wychowania fizycznego.

b)Zabezpieczać bezpośrednio i zapewniać ochronę asekuracji ćwiczącym lub upoważniać osoby przygotowane (współćwiczący).

c)Systematycznie przygotować i szkolić uczniów w zakresie samoochrony i samoasekuracji.

TRZY RODZAJE WYPADKÓW:

a)Powstałe z winy prowadzącego - przyczyny:

- brak przestrzegania dyscypliny,

- brak samodyscypliny,

- nieustalony sposób przenoszenia przyborów i przyrządów na lekcji,

- zły podział uczniów na grupy lub brak podziału,

- rozmieszczenie ćwiczących zbyt blisko okien, drzwi, przyrządów lub ścian itp.

- zła lub brak ochrony przy ćwiczeniach,

- brak przeglądu przyborów i przyrządów.

b)Powstałe z osobowości ćwiczących:

- brak dyscypliny,

- przeżycia osobiste,

- brak rozgrzewki,

- znużenie,

- uprzedzenie do wykonania ćwiczenia,

- przecenianie własnych możliwości,

- trema, gorączka przedstartowa,

- nieumiejętna samoochrona i samoasekuracja,

- sposób wychowania dziecka przez rodziców,

- strach,

- niehigieniczny tryb życia,

- pochopne wykonywanie ćwiczenia.

c)O charakterze technicznym:

- nierówne nawierzchnie,

- śliskie podłoże,

- przyrządy, przybory niedostosowane do wieku dzieci i masy ciała.

- zły stan bieżni, lodowiska, boiska, tras narciarskich,

- niewłaściwe ubranie sportowe.

ROLA NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE I ŚRODOWISKU.

A) DYDAKTYK - NOWATOR - jest twórczy w swojej pracy, stale doskonali swoją osobowość głównie przez samokształcenie, najwięcej czasu poświęca dzieciom najmniej sprawnym, na zajęciach pozalekcyjnych poświęca swój czas uczniom utalentowanym.

B) OPIEKUN - WYCHOWAWCA -jest doradcą, przyjacielem dzieci i młodzieży, dużo czasu poświęca dzieciom słabym, prezentuje moralną postawę, jest sprawiedliwy, życzliwy i pogodny.

C) ŻYWY WZÓR KF. - dba o utrzymanie wysokiej sprawności fizycznej, wartości KF prezentuje w środowisku i rodzinie.

C) ANIMATOR WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO - wzór postępowania zgodnego z zasadami wychowania zdrowotnego.

D) ORGANIZATOR- wychowanie do rekreacji, sportu szkolnego, własnego warsztatu pracy pedagogicznej, pełnoprawnego członka rady pedagogicznej, współpracy z domem rodzinnym, organizator turystyki.

WARSZTAT PEDAG.NAUCZYCIELA WYCH-FIZYCZNEGO.

Miejsce pracy - sala gimnastyczna,

Troska o bazę - stan hali, sprzętu,

Metody pracy - metody stosowane przez nauczyciela na lekcji w-f (odtwórcze, usamodzielniające, twórcze),

Formy pracy - czy przychodzi na lekcje punktualnie, jakie ma podejście do lekcji (macie - grajcie, czy poważnie podchodzi do lekcji),

Postawa - wzorce do naśladowania.

Opisać te punkty!!!!!!!!!!!!

KRYTERIA OCENY, SAMOOCENY UCZNIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.

Bardzo wnikliwa analiza zarówno pedagogiczna jak i psychologiczna spowodowała, że samokontrola i samoocena są bardzo ciekawym i jednocześnie skutecznymi formami pracy pedagogicznej.

Samowychowanie - jest swoistym treningiem świadomego kierowania przez jednostkę własnym postępowaniem i rozwojem. Jest ono zawsze wynikiem i wyższym etapem wcześniejszych wpływów wychowawczych i socjologicznych. Samowychowanie jest procesem kierowanym przez wychowawcę, a jego istotę stanowią inspiracje, organizacja i kierowanie procesem samowychowawczym swoich wychowanków. Występuje to przez realizację poszczególnych etapów wychowania:

a) Idealizacja-akceptacja i przyswajanie przez wychowanka określonego ideału lub wzoru osobowego, a następnie wytworzenie motywacji do przekształcania własnej osobowości zgodnie z akceptowanym wzorem.

b) Poznanie - ukształtowanie sobie obrazu własnej osobowości w kategoriach rozbieżności między cechami pożądanymi a posiadanymi.

c) Samoocena wstępna - przeżycie przez wychowanka faktu rozbieżności między tym jaki powinien być, a jaki jest w rzeczywistości.

d) Aspiracja perspektywiczna - przeżycie przez wychowanka dostatecznie silnej motywacji oraz dokonanie określonych zmian we własnej osobowości.

e) Decyzje samo realizacyjne - ustalenie przez wychowanka programu działań samowychowawczych, czyli określenie zadań i wymagań w stosunku do samego siebie na pewien okres.

f) Działanie samowychowawcze - podjęcie przez wychowanka treningu w zakresie określonego postępowania, czyli podjęcie systematycznej i kontrolowanej aktywności zmierzającej do odpowiedniego urabiania swojej osobowości.

g) Samoocena końcowa - wychowanek wartościuje to co osiągnął w wyniku działań samowychowawczych i na tej podstawie ustala dalsze zamierzenia samowychowawcze na miarę własnych aspiracji.

Ocenianie - w programie nauczania podkreśla się, aby przy wystawianiu stopni nauczyciel brał pod uwagę postępy w usprawnianiu ucznia, jego stosunek do zajęć, systematyczność pracy itd. Grabowski wskazuje na dostosowanie metody oceny ucznia do poszczególnych etapów nauczania:

- klasa I - stosunek dzieci do zabawy,

- do IV - postępy w nauczaniu,

- klasy starsze - ocena sprawności fizycznej i umiejętności.

Nowy program kultury fizycznej zakładał niezależnie od klasy kontrole ocen w 3 działach programowych:

- sprawności,

- umiejętności,

- wiadomości.

Oceniać należy tak, aby ocena była:

-jawna, sprawiedliwa, rzetelna, trafna, zindywidualizowana, porównywalna, opłacalna racjonalna.

Rodzaje ocen:

-aktualistyczna,

-dyspozycjonalna,

-etapowa,

-końcowa,

-ogólna,

-szczegółowa,

-subiektywna,

-obiektywna.

KRYTERIA OCEN:

6 - cel -ocena wybitna uczeń spełnia wymagania na bardzo dobry, uczestniczy w życiu sportowym w szkole, reprezentuje szkołę na zewnątrz,

5- bdb - całkowicie opanował materiał programowy, wysoka sprawność fizyczna, wysokie umiejętności ruchowe, znajomość aktualnych przepisów, szeroka wiedza w zakresie kultury fizycznej, doskonalenie swojej sprawności motorycznej, nienaganna postawa, zaangażowanie i stosunek do wychowania fizycznego, udział w zajęciach SKS/UKS,

4 - db - w zasadzie opanował materiał programowy, dobra sprawność fizyczna, drobne błędy techniczne w umiejętnościach ruchowych, dobry poziom wiadomości, dobra postawa społeczna i stosunek do wychowania fizycznego, nie bierze udziału w zajęciach pozalekcyjnych,

3 - dst - nie w pełni opanował materiał programowy, przeciętna sprawność fizyczna, błędy techniczne w umiejętnościach ruchowych, małe postępy w usprawnianiu motorycznym, słaby poziom wiedzy i umiejętności wykorzystania jej w praktyce, słaba postawa w stosunku do kultury fizycznej,

2 - mier - ocena dopuszczająca - uczeń nie opanował materiału, mało sprawny fizycznie, duże błędy techniczne, małe wiadomości, bardzo małe postępy w usprawnianiu się, niechętny stosunek do lekcji,

1 - ndst - nie spełnia wymagań stawianych przez program, bardzo niska sprawność fizyczna, rażące błędy techniczne, brak wiedzy, lekceważący stosunek do lekcji.

FUNKCJE OCENY:

Dydaktyczna - wiąże się z potrzebą stałego informowania nauczyciela i ucznia o stopniu realizacji celów wytyczonych przez program nauczania.

Wychowawcza - zakłada wpływ oceny na aktywność ucznia, jego motywację do uczenia się, poznania własnej sprawności.

Społeczna - czynnik kształtujący wzajemny stosunek między jednostką a zespołem klasowym. Ma ułatwić uczniowi wybór właściwego kierunku studiów i zawodu.

Komponenty kształtowania postaw do kultury fizycznej.

Komponent poznawczy ( wiedza).

Na komponent poznawczy postawy składają się:

- wiedza i doświadczenie w zakresie danej podstawy,

- poglądy i przekonania w zakresie przedmiotu oraz sensu działania na rzecz zawartej w nim wartości.

Kształtowanie postaw wobec kultury fizycznej zaczyna się z reguły poprzez doświadczenie. Głównym nośnikiem doświadczenia społecznego w zakresie kultury fizycznej jest fachowy nauczyciel wychowania fizycznego. Od niego wiele zależy jak przebiega proces doświadczenia indywidualnego w zakresie kultury fizycznej ucznia. Najważniejsze w procesie kształcenia i wychowania jest jednak to, w jakiej roli nauczyciel stawia ucznia. Uczeń powinien być traktowany przez nauczyciela jako przedmiot i podmiot zarazem. Uczeń powinien zdobywać doświadczenia aktywnie.

Komponent uczuciowo - motywacyjny (uczucia).

W skład tego komponentu każdej postawy wchodzą:

- uczuciowy stosunek do przedmiotu działania i związanych z nim zjawisk,

- wrażliwość emocjonalna na bodźce objęte przedmiotem działania,

- utrwalona motywacja do działania na rzecz realizacji wartości objętych postawą.

Uczucia stanowią nieodłączny element w kształtowaniu się postawy. Uczucia występują wspólnie z procesami poznawczymi, dzięki czemu odzwierciedlają świat i umożliwiają orientację w nim. Uczucia mogą być przyjemne i przykre. Przyjemne są wtedy, gdy potrzeby jednostki są zaspokojone, a przykre w sytuacji odwrotnej. Procesy emocjonalne posiadają znak dodatni lub ujemny. Uczucia pozytywne mają znak dodatni, negatywne mają ujemny. W wyniku błędów wychowawczych na tle realizowania potrzeb mogą się na przykład wykształcić u różnych osobników dwie przeciwstawne postawy względem siebie samego: poczucie niskiej wartości własnej lub poczucie nadmiernej wartości siebie. Innym zjawiskiem, które nauczyciel musi brać pod uwagę, jest fakt, iż uczucia wpływają na motywację do działania. Mówi o tym prawo Yerkesa - Dodsona. Zgodnie z tym prawem motywacja o średniej sile procesów emocjonalnych najskuteczniej pobudza do działania.

Komponent behawioralny (zachowania).

Stałość zachowań jednostki jest uwarunkowana trzema rodzajami dyspozycji:

- dyspozycja do częstego przeżywania określonego motywu - czyli postawą

- dyspozycja do swoistego uzależnienia się organizmu od pewnych warunków - czyli potrzeb,

- dyspozycja do częstego przejawiania określonego aktu motywacyjnego - czyli cecha zachowania lub cechą osobowości.

Inaczej mówiąc, komponent behawioralny to po prostu zachowanie się jednostki w sytuacjach codziennego życia. Zachowanie to jest zintegrowane z komponentami poznawczymi i emocjonalno - motywacyjnymi.

METODY PRZEKAZYWANIA I ZDOBYWANIA WIADOMOŚCI.

POKAZ - towarzyszą mu słowa. Najczęściej stosowany jest tzw. „żywy pokaz ruchu” przez przodującego ucznia, pokaz może być wykonywany w tempie normalnym lub zwolnionym. Największe walory ma film dydaktyczny, pozwala on odtwarzać ruchy w całym jego przebiegu w różnym tempie nawet zatrzymać w konkretnej fazie.

OPOWIADANIE - zaznajomienie uczniów z nieznajomymi rzeczami i zjawiskami w formie słownego opisu. Opis powinien być jasny i zrozumiały.

WYKŁAD - przedmiotem wykładu jest zazwyczaj opis złożonych układów, zjawisk i rzeczy. W wyniku wykładu uczniowie powinni poznać główne związki i zależności pomiędzy różnymi elementami struktury.

POGADANKA - zmusza ona uczniów nie tylko do śledzenia myśli nauczyciela ale również do samodzielnej pracy myślowej. Polega ona na rozmowie nauczyciela z uczniami.

DYSKUSJA - Wymaga od uczniów dużej samodzielności, umiejętności jasnego formułowania swoich poglądów oraz odpowiedniego przygotowania się do omawianego zagadnienia.

PRACA Z KSIĄŻKĄ - metoda ta polega na samodzielnym korzystaniu z książki przez ucznia w czasie pozalekcyjnym, a nie na lekcji.

OPISYWANIE I RYSOWANIE POSTACI - stosuje się tą metodę w celach doskonalenia i pogłębiania wiadomości i umiejętności. Treścią opisów rysunków mogą być przeżycia podczas ćwiczeń i zawodów, różne sceny życia sportowego klasy. Opisy powinny być wykonywane samodzielnie w ramach pracy domowej.

METODY WYCHOWAWCZE.

Metoda wychowania to każdy wyodrębniony sposób postępowania wychowawcy polegający na aktywności wychowanka, związany zawsze z dokonaniem zmian w obrębie układu nagród i kar w danej sytuacji wychowawczej.

a)METODA WPŁYWU OSOBISTEGO:

-wysuwanie sugestii - polega na sygnalizowaniu wychowankowi swojego stanowiska i sugerowaniu mu czego się od niego oczekuje. Sugestie mogą mieć charakter zachęcania, przestrzegania lub oceniania,

-perswazja - polega na podsuwaniu wychowankom określonych rozwiązań. Posłużenie się repertuarem takich argumentów, które wywołują u wychowanków określone wewnętrzne przeżycie problemu.

-działanie przykładem osobistym - polega na dostarczaniu wychowankowi właściwych wzorów zachowania lub reagowania. Naśladowanie wychowawcy nie może narażać wychowanka na konflikty z otoczeniem. Wzory zachowania powinny być przydatne i wartościowe dla zaspokojenia obcych motywów wychowanka, a nie wychowawcy.

-wyrażanie aprobaty i dezaprobaty - w stosunku do zachowań wychowanka ujawnienie uznania lub dezaprobaty zachowań powinna dotyczyć tylko wychowanka i nie pociągać za sobą jakiś konsekwencji. Aby metoda ta była skuteczna, konieczne jest przejawianie przez wychowawcę życzliwego partnerskiego stosunku do wychowanka.

b)METODY WPŁYWU SYTUACYJNEGO:

-nagradzanie wychowawcze - powinno mieć miejsce wtedy, gdy zaspokaja określone motywacje wychowanka w następstwie przejawiania przez niego pożądanych wychowawczo i konstruktywnie form aktywności. Nagradzanie wychowawcze powinno mieć charakter oficjalny. Istotne jest również, aby nagradzanie następowało możliwie bezpośrednio po godnym nagrody zachowaniu się wychowanka.

-karanie wychowawcze - polega na udaremnianiu zachowań destrukcyjnych wychowanka i tłumieniu jego niepożądanych wychowawczo dyspozycji psychicznych. Kary nadmierne wywołują zazwyczaj dwa rodzaje reakcji: agresję lub reakcje obronne. Reakcjom obronnym towarzyszą zwykle stany lękowe. Kara powinna występować bezpośrednio po wykroczeniu.

-instruowanie - polega na uzyskaniu wychowankowi nie dostrzeżonych przez niego elementów sytuacji, na zwróceniu jego uwagi na następstwa poszczególnych zachowań i określeniu, w jaki sposób powinien się wychowanek zachować, aby zaspokoił własne motywy, a także dostarczeniu wzorów postępowania i wskazówek dotyczących ich realizowania. Stosuje się często w połączeniu z metodą perswazji.

-organizowanie doświadczeń wychowanka - polega na ingerencji nauczyciela - wychowawcy w sytuacje, w których wychowanek przejawiał określoną aktywność w ten sposób, że działania konstruktywne przynoszą wychowankowi następstwa pozytywne w stosunku do jego motywów, a destruktywne - następstwa negatywne a więc kary. Uświadomienie antycypacji następstw zachowania. Metoda ta polega na przedstawieniu wychowankowi takich konsekwencji jego czynów, które miały dla niego wartość nagrody lub kary.

-przydzielanie funkcji i ról społecznych - to podstawowa metoda wdrażania wychowanków do pożądanej aktywności i kształtowania ich przekonań. Wychowawca, przydzielając uczniom funkcje powinien unikać przymusu.

-ćwiczenie - polega ono na ugruntowaniu u wychowanka określonych czynności o ustalonym porządku.

c)METODY WPŁYWU SPOŁECZNEGO:

-modyfikacja celów zespołu - służy do podnoszenia atrakcyjności życia w zespole, a przez to większego wpływu na każdą jednostkę w zespole oraz do wprowadzenia nowych rodzajów aktywności zespołu, a tym samym nowych form postępowania w zespole.

-kształtowanie norm postępowania obowiązujących w zespole - polega na wprowadzeniu nowych kryteriów oceny zachowań członków zespołu.

-przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu - przez wzmocnienie w zespole pozycji jednostek wywierających dodatni wpływ.

-nadawanie właściwego kierunku działania kontroli społecznej w zespole - stosując tą metodę wychowawca powinien dopuszczać wychowanka do udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących zespołu, dążyć do tego, aby pewne działania i ich organizacja przebiegały z inicjatywy zespołu ich członków. Włączyć ogół członków zespołu do czynności kontrolnych. Dążyć do rozłożenia odpowiedzialności za sprawy zespołu na sprawy zespołu i na cały zespół, nawiązywać lojalną współpracę z przywódcami zespołu.

d)METODY KIEROWANIA SAMOWYCHOWANIEM:

-idealizacja - akceptacja i przyswojenie przez wychowanka określonego ideału lub wzoru osobowego, a następnie wytworzenie motywacji do przekształcenia własnej osobowości zgodnie z akceptowanym wzorem.

-poznanie - ukształtowanie sobie obrazu własnej osoby w kategoriach rozbieżności między cechami pożądanymi i posiadanymi samoocena wstępna. Przeżycie przez wychowania faktu rozbieżności między tym jaki powinien być, a tym jaki jest w rzeczywistości.

-aspiracje - przeżycie przez wychowanka dostatecznie silnej motywacji dokonania określonych zmian we własnej osobowości.

-decyzje samo realizacyjne - ustalenie przez wychowanka programu działań samowychowawczych, czyli określenie zadań i wymagań w stosunku do samego siebie na pewien okres.

-działanie samowychowawcze - podjęcie przez wychowanka treningu w zakresie określonego postępowania, czyli podjęcie systematycznej i kontrolowanej aktywności, zmierzającej do odpowiedniego urobienia swojej świadomości.

-samoocena końcowa - wychowanek wartościuje to co osiągnął w wyniku działań samowychowawczych na tej podstawie ustala dalsze zamierzenia samowychowawcze na miarę osobistych aspiracji.

SKS - ZADANIA, PROGRAM, REALIZACJA.

A)ZADANIA - prowadzenie „godziny sportu” i ćwiczeń śródlekcyjnych; organizacja SKS; udział reprezentacji SKS w zawodach międzyszkolnych; szkolenie młodzieżowych organizatorów sportu; inauguracja sportowego roku szkolnego; dzień sportu; budujemy ścieżkę zdrowia; biegi kultury.

B)ORGANIZACJA SKS: regulamin powinien być tak opracowany, aby stwarzał każdemu uczniowi szansę; w każdej z imprez uczeń zdobywa punkty dla swojej klasy; program powinien być urozmaicony; organizatorami powinni być młodzieżowi organizatorzy sportu; konieczne jest przeprowadzenie masowych imprez wewnątrz szkolnych między drużynami i klasami; im częściej zawody odbywają się tym większą ilość punktów można zdobyć; przeprowadzenie zawodów i imprez sportowych w wyrównanych grupach wiekowych; zastosowanie jednego kryterium oceny.

SPECYFIKA PRACY Z DZIEWCZĘTAMI W OKRESIE DOJRZEWANIA.

Stopień aktywności ruchowej dziewcząt maleje wraz z wiekiem, najwyraźniej zaznacza się to w okresie pokwitania. Zwiększa się szerokość bioder, następuje przyrost tkanki tłuszczowej. Dziewczęta podczas wysiłku fizycznego osiągają wyższe wartości tętna, ciśnienia. Ponadto obserwuje się wzrost pobudliwości nerwowej, związanej z zaburzeniami hormonalnymi. Znika chęć do ruchu.

Głównym zadaniem nauczyciela jest pobudzenie chęci do ruchu. Można to osiągnąć przez:

- właściwy dobór treści, metod, form,

- kształtowanie zrozumienia wartości ćwiczeń dla zdrowia,

- rozwijanie zamiłowania do sportu,

- stwarzanie przyjaznej atmosfery,

- atrakcyjność zajęć.

Należy kształtować estetykę ruchu poprzez:

- rytmikę, ekspresję artystyczną,

- elegancję postawy, piękna,

- harmonię.

Cele te można zrealizować za pomocą:

- ćwiczeń w rytm muzyki i przy muzyce,

- taniec ze śpiewem,

- elementy tańców regionalnych i nowoczesnych.

Muzyka jest istotnym elementem, przy niej ćwiczenia są szybciej wykonywane, dokładniej.

Taniec kształci:

- poczucie rytmu,

- szybkość reakcji na dźwięk,

- koordynację ruchu.

W pracy z dziewczętami należy uwzględnić następujące wskazania:

- dużą stabilność psychiczną,

- poziom uzdolnień ruchowych, indywidualizację ćwiczeń i wymagań,

- umiejętność dozowania wysiłku.

ROZWÓJ PSYCHOFIZYCZNY MŁODZIEŻY SZKÓŁ PONAD PODSTAWOWYCH - WSAZANIA DO ĆWICZEŃ.

Rozwój psychofizyczny: starszy wiek szkolny (15-17 lat) charakteryzuje się tym, że kończy w zasadzie formowanie konstytucji człowieka. Mało skoordynowany osobnik przekształca się w prawie doskonałego człowieka. Rozpoczęte przyśpieszanie wzrostu u dziewcząt 1-2 lata wcześniej niż u chłopców zatrzymuje się około16-17 roku życia, u chłopców rozpoczyna się między 13-14 rokiem życia, a kończy około 17-18 roku życia. Cykle dojrzewania płciowego to 4 lata (12,5-16,5) wg Milcerowej , może być od 2-6 lat. Wzrost ciała na długość góruje znacznie nad wzrostem szerokości. Przed 14 rokiem życia przestrzenie międzykręgowe są chrzęstne, później pojawiają się punkty kostnienia, ok. 20 roku życia, chrząstki międzykręgowe zrastają się z trzonami kręgów. Ostateczne wymiary kręgosłup osiąga około 24-25 roku życia. Rozwój klatki piersiowej odbywa się w czasie całego okresu wzrostowego i zależy od rozwoju całego kośćca i rozwoju czynnościowego płuc. Największy przyrost jej obwodu obserwuje się u dziewcząt między 13-14 rokiem życia, u chłopców między 13-16 rokiem życia. W okresie 15-18 roku kończy się okres dojrzewania płciowego obniża się znacznie tempo wzrostu i zwiększanie ciężaru ciała. Układ mięśniowy w starszym wieku szkolnym powiększa się w dalszym ciągu i doskonali czynnościowo. W stosunku do ciężaru ciała wynosi on w wieku 15 lat - 32,6%, a w wieku 18 lat - 44,3%. Towarzyszy temu wzrost siły i zdolności do długotrwałej czynności i zwiększa umiejętność kierowania swoim ciałem. Umożliwia to stosowanie ćwiczeń z kolejnym włączaniem w nie ruchów początkowo szybkościowych, później na wytrzymałość, a potem siłowych. Najszybsze narastanie mięśni zachodzi w okresie dojrzewania płciowego w ciągu 2-3 lat masa zwiększa się o 12%. Liczba skurczów serca dochodzi do 70-72, max ciśnienie krwi podnosi się do 114-116 mmHg oraz zwiększa się pojemność wyrzutowa i minutowa serca. Równolegle z tym w pewnych przypadkach nasilenie czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego zwiększa napięcie ścian naczyń krwionośnych, co przyczynia się do nieznacznego podniesienia ciśnienia krwi. Serce w tym okresie staje się bardziej odporne na różne wpływy, ponieważ regulacja jego czynności jest doskonalsza. Liniowe wymiary serca ulegają trzykrotnemu zwiększeniu (w porównaniu z niemowlakiem). Stosunek masy lewej komory do prawej to 3:1, w okresie dojrzewania, później 2,5:1. Płuca pomimo ciągłego wzrostu w okresie dojrzewania znajdują się w ujemnej dysproporcji do potrzeb organizmu. Wzmaga się czynność tarczycy, gruczołów płciowych co zwiększa pobudliwość kory mózgowej, może to spowodować wzmożoną reaktywność układu nerwowego, układ wegetatywny wykazuje obniżony próg pobudliwości. Starszy wiek szkolny charakteryzuje się tym, że następuje znaczne przestrojenie czynnościowe układu nerwowego, sercowo - naczyniowego i wydzielania wewnętrznego, ponieważ wzrasta aktywna działalność gruczołów płciowych, nadnercza i przysadki mózgowej. Zjawiskom tym towarzyszy znaczne przyspieszenie wzrostu, zwiększenie przemiany energetycznej i wzmożenie pobudliwości narządów oraz ich nerwowo - hormonalnej regulacji. Zwiększa się w tym okresie siła, zdolność do długotrwałej pracy, polepsza się koordynacja ruchów ciała. Młodzież szuka w tym czasie rozwiązań jaki ma być ich stosunek do świata i społeczeństwa, planując jaką rolę będzie pełnił w życiu ogółu, cechuje ją wzmożone życie uczuciowe i intelektualne, krystalizuje się światopogląd oraz charakter, rozwija się w niej potrzeba społecznego oraz organizacyjnego życia. Doskonalą się cechy moralno - społeczne, inicjatywy, śmiałość szybkość decyzji, świadomość obowiązków społecznych, świadomego zdyscyplinowania.

ROZWÓJ MOTORYCZNY MŁODZIEŻY SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH.

a)Szybkość - stopniowe jej narastanie pomiędzy 8 - 10 rokiem życia, jednak tempo tego zwiększania jest nierównomierne. U chłopców duży przyrost występuje do 15 roku życia, u dziewcząt są one coraz mniejsze już pomiędzy11 - 15 rokiem życia. Rozwój tej cechy kończy się u chłopców w 18 roku życia, a u dziewcząt w 15 roku życia. Najlepsze wyniki biegowe na 60m uzyskują dziewczęta 13 - 14 lat, chłopcy 15 - 17 lat. Potem wyniki te utrzymują się przez pewien czas, a następnie się pogarszają.

b) Siła - gwałtowny przyrost u chłopców 13-14 lat oraz 14-15 lat. Potem następuje zmniejszenie się wartości bezwzględnych, wartości maksymalnie osiągane są między 25 - 30 rokiem życia. U dziewcząt duże przyrosty 13-14 rok życia, a następnie następuje regres tej cechy i w zasadzie kończy się w okresie pobytu w szkole średniej.

c) Wytrzymałość - zdolność do długotrwałego wykonywania jakiejkolwiek pracy bez obciążenia. Tempo rozwoju tej cechy u chłopców jest słabsze, u dziewcząt następuje regres. W zakresie wytrzymałości stwierdza się różne warianty: indywidualne, spowodowane różnym poziomem rozwoju fizycznego, stanem układu nerwowego, sprawnością czynnościową układu oddechowego i sercowo naczyniowego. U dziewcząt po 14 roku życia rozwija się powoli a punkt szczytowy osiąga w 16 roku życia.

d) Zwinność - jest to zdolność opanowywania nowych ruchów, zdolność szybkiego dostosowania działalności ruchowych do wymagań zmieniających się warunków. Najwyższa zwinność 9 rok życia u chłopców, potem obniżenie 13 - 14 rok życia, wyrównany poziom utrzymuje się do 17-18 roku życia, ale jest nieco niższy. U dziewcząt największy regres w 13-14 roku życia, max zwinność 16 rok życia, po czym następuje niewielkie zmniejszenie zwinności.

e) Moc - u chłopców wzrasta od 13 roku życia i uzyskuje największe wartości pomiędzy15 rokiem życia, następnie wartości bezwzględne tej cechy maleją. U dziewcząt największe przyrosty w wieku 10 lat, a mniejsze między 18-19 rokiem życia

LITERATURA:

STRZYŻEWSKI - Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej.

T.MASZCZAK - Metodyka Wychowania Fizycznego.

D. UMIASTOWSKA - Lekcja Wychowania Fizycznego.

GÓRNA I GARBACIAK - Kultura fizyczna w szkole.

4

---