CELE ANTR:*Teoretyczne:dotyczące naukowców;*Praktyczne:przekładane na pewne dziedziny wiedzy,gospodarkę,negocjacje,poznanie kultury,warunków feograficznych. ANTROP.KUL.-nauka o czł.z pkt-u widzenia reprezentowanej przez niego kultury.wyjasnia i bada zjawiska innych dziedzin nauki(geogr.,socjol.,Polit):*a.społeczności pierwotnych*a.społ.chłopskich*a.społ.miejskich*a.historyczna; NAUKI POKREWNE:Antrop.fizyczna-nauka zajmująca się fiz.zróżnicowaniem czł.w czasie np.budowa czaszki a inteligencja;Etnografia-zajmuje się opisywaniem kultur grup pierwotnych(1konkretnej kultury)potem zaczęto porównywać kultury;Etnologia-dokonuje opisu kultury,inaczej stadia teoretyczno-wyjaśniające;Religioznastwo-nauka o religiach, ich porównaniu;Antrop.filozoficzna-nauka o czł.na zasadzie analizy czystko abstrakcyjnej. KULTURA(szerokie)-oznacza wszystko co stworzył czł.od zarania dziejów i co ma trwały,zobiektywizowany charakter.W szer.znacz.kul.obejmuje:*ogół trwałych materialnych i niemat.wartosci(dóbr uznawanych za szczególnie cenne),będących wytworami ludzkiej działalności*ogół wyuczonych zachowań(umiejętności,sposobów postępowania)odpowiednio ukształtowanych historycznie wzorów uznanych i przyswojonych społecznie w procesie wzajemnych oddziaływań jednostki i gr.społ.przekazywanych z pokolenia na pok. KULTURA(wąskie)-Kilka dziedzin elementów kultury w węższym znaczeniu wg,A.Webera:1-działalność artystyczna polegająca na wchłonięciu świata poprzez osobowość twórcy i jego uzewnętrznianiu w dowolnie ukształtowanym produkcie syntezy;2-Idea stanowiąca nową postać obrazu świata nie posiadającego dotąd odpowiednika w rzeczywistości zewn.ale narzucono jej w celu przekształcenia we wskazanym kierunku.3-religia.Węższe Zn.kulturybywa odnoszone do zespołu wartości duchowych i realizowanych w osobistych przeżyciach jednostek.Węższe Zn.większość utożsamia wyłącznie z literaturą,sztuką i obyczajowością. KATEGORIE KULTURY-wielkie podst.działy kul.obejmujące zjawiska względnie jednorodne i różniące się od siebie istotnymi cechami:1-Działania i zabiegi techniczne-zaspokajanie potrzeb natural.i bytowych czł.2-Kultura społeczna-regulowanie stosunków,ról,układów i wzajemnych powiązań ludzkich.3-Zjawisko transcendentalne i autoteliczne-stanowiące cel sam w sobie(w sztuce,filozofii,religii,tzw.kulturze duchowej i symbolicznej). TYPY KULTURY: 1)Ze wzgl.na przynależność do określonych warstw i gr.społ: (k.rycerska,szlachecka,chłopska,mieszczańska,ludowa,robocza,inteligencka)2) Charakterystyczny typ gospodarowania i ukł.stosunków między ludźmi: (k.pasterskie,k.myśliwskie);3)Przynależność do religii lub dystansowania się wobec niej: (k.świeckie,k.laickie [buddyjska,chrześcijańska,islamska]),4) Charakter aktywności ludzi w różnych dziedzinach, jak:( artystycznej-k.literacka,muzyczna,filmowa,plastyczna;intelektualnej-intelektualna,techniczna,humanistyczna,informacyjna;ze wzgl.na ogólną egzystencję fizjologiczno-emocjonalną czł-zdrowotna,erotyczna,seksualna; w zalezności od typu zawodu-kulinarna,pedagogiczna);5) Zakres występowania określonych cech kultury:(globalna, kontynentalna,regionalna,narodowa);6)Poziom kultury:(k.wysoka[elitarna],k.masowa[popularna]); 7)Przynależność do grupy: (k.młodzieżowa,subkultury); 8) Stosunek do obowiązującej polityki państwa: (k.alternatywna,kontrkultura). CYWILIZACJA - KULTURA: C-całość dorobku kulturalnego,organizacyjnego i technicznego czł.Wg Tatarkiewicza c.to wszystko co ludzkość stworzyła i dodała do natury dla ułatwienia ulepszenia zycia.C.jest wytworem ludzi posiadających kulturę.Jest gruntem, na którym wytwarza się dalsza ich kultura.C.bedzie stanowiła nadbudowę nad naturą prymitywną egzystencją.Będzie ona oznaczała zespół rzeczy które ludzie wytworzyli,czynności,organizację ustrój kraju i system zarządzania nim,prawo,moralność,wyznawaną religię,zdobywaną i utrwalaną wiedzę,formułowany przez artystów i krytyków smak artystyczny i przede wszystkim ideologię.KULTURA-to przeżycia i czynności poszczególnych ludzi,którzy wytworzyli cywilizację i z cywilizacji korzystają,tym właśnie różnią się od ludzi pierwotnych.K.stanowi bogactwo duchowe człowieka,wyższą formę ludzkiego bytowania,to stan subiektywny,psychiczny,wewnętrzny,indy wid.dla każdego różny.KULTURA-NATURA:N-(przyroda)biolog.wrodzone wyposażenie czł.które jest wynikiem ścisłego związku czł.ze światem przyrody.Pojecie n.odnosi się do tego co wrodzone i spontaniczne. Kiedy mówimy o n.jako o całości autonomicznej,która daje się zrozumieć bez czegokolwiek poza nią, a kultura jest systemem zrozumiałym jedynie przez odniesienie do natury.K-to sposób istnienia czł.który może przetrwać o tyle,o ile uczestniczy w określonej kulturze.NURTY: * EWOLUCJONIZM-rozwijał się pocz.w krajach anglosaskich.Podstawą jest ewolucja,wszystkie kultury rozwijają się w podobny sposób. Zakładał, że rozwój społeczny to jest to samo, co rozwój kultury. Człowiek wykazuje zawsze te same cechy psychiczne, niezależnie od rasy, epoki i środowiska. Doświadczenie ludzkie postępuje zawsze tymi samymi drogami. Przedstawiciele:E.B.Tylor,J.G.Frazer,L.H.Morgan;istniejące współcześnie w świecie różnice kultur są spowodowane jedynie większym lub mniejszym stopniem zaawansowania rozwoju tych kultur,czyli że dzisiejsze niższe formy cywilizacyjne są dość dokładnym odpowiednikiem starszych form grup obecnie wyżej postawionych. Na podstawie znajomości różnych kultur podzielono ten ciąg rozwojowy na okres „dzikości”następnie różne stadia „barbarzyństwa” i wreszcie okres cywilizacji. HISTORYCYZM-ks.Wilhelm Schmidt,twórca szkoły wiedeńskiej;kierunek historyczny a zwłaszcza jego szkoła wiedeńska zakładając istnienie pierwotnej prakultury,stoi na stanowisku,że pierwotna ludzkość musiała od razu odznaczać się pewnymi cechami kulturotwórczymi z czego wynika wniosek,że Bóg stwarzając człowieka dał mu od razu pewne zdolności kulturotwórcze dzięki którym mógł on stworzyć swą pierwotną prokulturę a następnie kultury pochodne;istniała pierwotna kultura która się rozwijała Dyfuzja ( przenikanie ) kultur miesza je wzajemnie ze sobą. ;FUNKCJONALIZM-lata 20 XXw; Funkcjonalizm wg Malinowskiego - jest to orientacja teoretyczna i metodologiczna wg której kultura tworzy integralna i złożona całość, składającą się ona z instytucji oddziaływujących na siebie. Powinny być one poznane przez badacza w procesie analizy ich funkcji, czyli przez efekt oddziaływania tych instytucji na siebie . Jest to analiza pierwotnych instytucji w ich obecnym działaniu, czyli w praktyce, a nie rekonstrukcji hipotetycznej przeszłości. B. Malinowski;F.dąży nie tyle do odtworzenia historii poszczególnych dziedzin kultury,ile do analizowania rodzaju ich wzajemnych powiązań w obrębie poszczególnych kultur i bada procesy przemian kulturowych.Zwraca uwage nie tyle na formę danego wyrobu,co na jego funkcję i na powiązania socjalne.Wychodzi przy tym z założenia,że kultura musi gł.zaspokajać wymagania wynikające z podst.potrzeb biol.czł.np.konieczność zdobywania pzywienia,popęd seksualny.B.Malinowski opisał życie seksualne ludzi „dzikich”które wiązało się gł.z zaspok.potrzeb,prokreacja.Malinowski dobrowolnie zamieszkal ze społecznością pierwotną.Został on przyjęty i dopuszczonydo obrzędów.STRUKTURALIZM-lata 50 XXw;Przedstawiciel-C.Lévi-Strauss;badanie funkcji i struktur społecznych(b.lingwistyczne),próby odtwarzania tradycyjnych struktur społ.interpretacja zjawisk niezrozumiałych np.jakie funkcje pełniły malowidła na skałach?ELEMENTY KULTURY: * WARTOŚĆ:potocznie utożsamiana z tym co cenne,odpowiadające wysokim wymaganiom,godne pożądania,stanowiące cel dążeń ludzkich,są to idee,ideały,przekonania,przedmioty moralne uznawane przez zbiorowość społ.za szczególnie cenne.* WZORY-normy wyrastające z systemów wartości,są one systemem postulowanych zasad postępowania ludzi, instytucji np.wzór pracownika.KANON-(gr.miara,wzorzec,prawidło,przepisy,zasada,wzór,reguła,norma.Kanon w kulturze to zestaw tekstów prawomocnych i uznanych za obowiązujące.Jego cechą swoistą jest jego uniwersalny charakter.OBYCZAJ-powszechnie przyjęte sposoby postępowania,najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i dotyczące pewnej gr-y ludzi,stanowi jako taki system kontroli społ.ZWYCZAJE-sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji,przyzwyczajania i jako takie mogące się czasem przekształcić w obyczaje.Z.mogą mieć charakter trwały lub przejściowy,przemijący z modą.W przeciwieństwie do obyczajów ich przestrzeganie nie jest obarczane sankcjami a jedynie formą uznania lub odrzucenia.OBRZĘDY-niektórzy utożsamiają je z z ceremoniami lub obyczajami,wyjasnia się je jako uświęcone tradycją zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom rodzinnym,społ.,religijnym.RYTUAŁY-zespoły czynności stanowiące formęzewn.obrzędu religijnego,uroczystości,ceremonii.MIT-podanie o bogach,legędarnych bohaterach,fantastycznych zdarzeniach,a także w przenośnym znaczeniu-wymysł,bajka.Jego celem jest próba dania odp.na pytania dotycz.dobra i zła,życia iśmierci itp.SYMBOL-znak wizualny z podsystemem znaków zastępczych,będący substytutem określonego przedmiotu lub pojęcia abstrakcyjnego,zdarzenia i wywołujący określone stany psychiczne.SYSTEMY KULTURY: * NAUKA-W ścisłym znaczeniu obejmuje badania i wiedzę naukową;w szerszym-proces nauczania i uczenia się oraz dyscyplinę naukową i gotowy wytwór działalności badawczej, osiągnięty zgodnie z metodologią badań naukowych oraz ogół czynności skł.się na owe badania.* RELIGIA-stosunek czł.do sacrum;jest wyrazem i formą lub substytutem wartości i potrzeb poznawczych,moralnych,obyczajowych,społ. *KUTL-zespół aktów i czynności stanowiących wyraz czci lub sacrum;spełnia istotne funkcje integrujące i kulturowe.Przyczynia się do pogłębiania więzi wspólnotowych określonej gr-y religijnej i wyodrębnia je spośród innych obcych jej religijnie,stymuluje też twórczość artystyczną i swoiste formy sztuki sakralnej.* SZTUKA-w starożytności-wytwórczość dokonywaną wedle reguł oraz umiejętność wytwarzania.Została rozbudowana wiedza o sztuce jak teoria szt.,historia szt. *JĘZYK-KOMUNIKACJA-zdolność posługiwania się językiem,należy do najistotniejszych cech wyróżniających czł.od innych istot żyjących.Stanowi pods.środek komunikacji.jest pods.warunkiem ciągłości kultury społeczeństw i ich rozwoju.J.to nie tylko komunikowanie ale przekazywanie kultury-sposobu zaistnienia człowieka w świecie. ZDERZENIE KULTUR: Żadna z kultur nie rozwija się samotnie,bez kontaktów z innymi,a tym samym podlega takim czy innym wpływom,niejednokrotnie obecnie trudnym do zidentyfikowania.przyjmowanie przez 1 z kultur elementów należących do innej k.zazwyczaj uznawanej za wyższą i przyswajanie ich do własnego doboru to zderzenie kultur.w pracach socjol.i etnograficznych nazywa się to akulturacją.