1 .Temat: Przedmiot zainteresowań metodologii.

1. Charakterystyka poznania potocznego i naukowego.

2. Istota i podział metodologii.

3. Typy i etapy badań empirycznych.

Poznanie

potoczne naukowe

Źródło pozyskania wiedzy

doświadczenie indywidualne doświadczenie uogólnione

Kryterium oceny wiedzy

zdrowy rozsądek ustalone reguły, zasady, standardy

Metodologia dotyczy naukowego dowiadywania się (poznawania otaczającej nas rzeczywistości). Jest to nauka o nauce.

Metodologia nauk to system jasno określonych zasad i reguł postępowania stosowanych w naukach.

S. Nowak

Metodologia

Metodologia

ze względu na jej znaczenie w badaniach naukowych

ogólna szczegółowa

Dotyczy prawidłowości procesu poznania …

… wspólnych dla wszystkich

nauk, np.

• zasad formułowania problemów;

• zasad weryfikacji hipotez;

• definiowania;

• klasyfikowania;

• wyjaśniania i in.

Formułuje ogólne warunki, które

powinna spełniać każda działalność

badacza.

(Filozofia nauki)

Typy badań

ze względu na cel badania

opisowe wyjaśniające

(diagnostyczne) (weryfikacyjne)

gr. diagnosis - rozeznanie łac. verifico - sprawdzam

2 .Temat: Problemy badawcze

1. Pojęcie problemu badawczego

1. przedmiot badań a problem badawczy

2. problem społeczny a problem badawczy

3. problem badawczy a pytanie

2. Typy problemów badawczych

1. ze względu na zakres

2. ze względu na typ badania

3. Kryteria poprawności formułowania problemów badawczych

1. Pojęcia problemu badawczego

Problem badawczy „to tyle co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie”.

/ S. Nowak /

Problem badawczy „to pytanie o zakres badanego zjawiska, o istotę związku między zjawiskami lub istotami i cechami procesów, celami zjawiska, że mówiąc inaczej uświadomieniu sobie trudności z ujrzenia i z rozumienia określonego fragmentu rzeczywistości, to mówiąc inaczej debatowanie o naszej niewiedzy zawarte w problemowej formie pytającej ”.

/ T. Pilch/

Problem badawczy „to swoiste pytanie określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy (pewne braki dotychczasowej wiedzy)”.

/ H.Muszyński/

Problem badawczy „to pytanie które stawiamy samym sobie i na które odpowiedź należy uzyskać jedynie w wyniku pewnych czynności badawczych ”.

/ A. Maszke /

Problem badawczy „to pytanie na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych”.

Przedmiot badania to wszelkie elementy rzeczywistości, nowe zjawiska i procesy które podlegają badaniu w odniesieniu do których formułowany jest problem badawczy. [obiekty prowadzonego badania].

Problem społeczny - to co w danym społeczeństwie staje się zjawiskiem niepożądanym lub kłopotliwym. Zjawiska te są przedmiotem powszechnego zainteresowania społeczeństwa, mogą ale nie muszą stać się przedmiotem zainteresowania badacza.

Jeśli badacz czyni problem społeczny przedmiotem swojego badania to formułuje względem niego problem badawczy (określone pytanie).

Problem społeczny nie musi być wyrażony w postaci pytania.

2. Podział pytań :

• pytania informacyjne i badawcze

- pytania informacyjne stawiamy innym osobom oczekując myślowo od nich gotowej odpowiedzi

- pytania badawcze badacz stawia je sobie w umownej formie, odpowiedz uzyskiwana jest na drodze czynności naukowych czyli niewiedza ma charakter obiektywny

Każdy problem badawczy jest pytaniem. Nie każde pytanie jest problemem badawczym.

• pytania badawcze dzielą się na pytania dopełnienia i pytania rozstrzygnięcia

- pytanie rozstrzygnięcia - rozpoczyna się partykułą czy + zdanie oznajmujące np. Czy w Polsce występuje zjawisko bezdomności?

- pytania dopełnienia - rozpoczynają się od zaimków i przysłówków pytających np. Kto? Co? Ile? W jakim stopniu? Jak? Dlaczego? Gdzie? Jakie są przyczyny tego zjawiska?

Problem badawczy ma postać pytania!

Typy problemów badawczych

• podział ze względu na zakres

• problem główny (ogólny)

• problemy szczegółowe

• podział problemu badawczego ze względu na typ badania

• problem diagnostyczny - jest pytaniem o to jakie jest zjawisko,

np. o jego przełom, nasilenie, stopień występowania, fakt, strukturę

• problem weryfikacyjny - jest pytaniem o związki i zależności pomiędzy zjawiskami np. na ile zjawisko a wpłynęło na zjawisko b.

Typy badań (cel)		Typy problemów badawczych
badania opisowe (diagnostyczne)		problem diagnostyczny
badania wyjaśniające (weryfikujące)		problem weryfikacyjny
Zależność musi być zachowana !!!

3.Kryteria poprawności formułowania problemów badawczych:

• metodologiczne

- należy sprawdzić czy stawiany problem mieści się w zakresie przedmiotu zainteresowań nauki na gruncie której ma być przeprowadzone badanie

• logiczne

- należy sprawdzić czy to czego dotyczy problem realnie istnieje i jest możliwe do empirycznego rozstrzygnięcia

• gramatyczne

- należy sprawdzić czy problem ma postać zdania pytającego

3. Temat: Hipoteza badawcza.

1. Pojęcie hipotezy.

2. Źródła hipotez.

3. Kryteria poprawnego formułowania (cechy hipotezy).

4. Typy hipotez.

5. Użyteczność hipotez (znaczenie).

1. Pojęcie hipotezy

Hipoteza - to takie przypuszczenie dotyczące zachodzenia pewnych zjawisk lub zależności między nimi, które pozwala wyjaśnić jakiś niewytłumaczalny dotąd zespół faktów będących dotąd problemem.

Autorem tej definicji jest Tadeusz Kotarbiński.

gr. hy(i)pothesis - domysł, przypuszczenie

Hipoteza - to przypuszczalna odpowiedź na pytanie zawarte w problemie badawczym.

Hipoteza nie jest odpowiedzią na problem!

Hipoteza to zakładany rezultat badania.

Niepotwierdzona hipoteza nie neguje wartości badania. Odrzucona hipoteza jest również cenną informacją dla teorii.

Hipoteza jest przypuszczeniem wysoce prawdopodobnym. Hipoteza jest zdaniem twierdzącym.

2. Źródła hipotez:

• istniejące już teorie (analiza literatury);

• bezpośrednia obserwacja;

• własne doświadczenia;

• namysł lub intuicja;

• badania wstępne;

• połączenie kilku źródeł (z wyżej wymienionych).

Tych źródeł jest znacznie więcej.

3. Kryteria poprawnego formułowania (cechy hipotezy):

1. hipoteza musi być konkretna - trzeba wiedzieć co w niej ma być założone i się tego trzymać.

Badacz zakłada w hipotezie związki między zmiennymi (badanymi zjawiskami), a konkretnie określa kierunek i siłę tego związku.

Związek pomiędzy dwiema lub więcej zmiennymi oznacza, że mają one ze sobą coś wspólnego.

Założyć kierunek związku znaczy ustalić, które zjawisko wpływa na które.

Założyć siłę związku znaczy określić jaką zmianę w wartości jednej zmienne powoduje zmiana wartości drugiej zmiennej.

Związek między zjawiskami jest dodatni, wtedy gdy wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej rosną także wartości drugiej.

Związek jest ujemny, jeśli wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej maleją wartości drugiej.

2. hipoteza musi być jasno sformułowana - badacz definiuje pojęciowo i operacyjnie wszystkie występujące w niej zmienne.

3. hipoteza musi być sprawdzalna - czyli można ją zweryfikować za pomocą dostępnych metod.

4. hipoteza musi być wysoce prawdopodobna - przypuszczenie ma swoje uzasadnienie w literaturze przedmiotu lub praktyce.

5. hipoteza ma być założoną odpowiedzią adekwatną do problemu, najprostszą, jednoznaczną, najlepiej z pominięciem przeczeń.

6. hipoteza ma być zdaniem oznajmującym, opisującym (zakładającym związek między zmiennymi) - hipoteza nie może być wypowiedzią oceniającą, postulującą ani pytającą.

4. Typy hipotez

Hipotezy ze względu na zakres lub stopień ogólności dzieli się na:

• hipotezę główną, odpowiada ona problemowi głównemu

• hipotezę szczegółową, odpowiada problemom szczegółowym

• hipoteza zerowa, zakłada ona że nie istnieje związek między dwiema zmiennymi, zakłada się ją milcząco przy testowaniu hipotezy badawczej

• hipoteza badawcza, każda dopuszczalna hipoteza poza zerową.

• hipoteza robocza ma charakter pomocniczy, tymczasowy; ogólnie orientuje badacza umożliwiając sformułowanie hipotezy zasadniczej (głównej)

5. Funkcje(znaczenie):

Znaczenie hipotezy :

• ukierunkowania; hipoteza jeszcze dokładniej niż problem badawczy wyznacza zakres badanej rzeczywistości.

• poznawcza; hipoteza przewiduje wyjaśnienie niewyjaśnionego dotąd zespołu faktów.

• planowania; hipoteza wskazuje drogę empirycznych poszukiwań pozwala dokładniej ustalić zmienne i metody badawcze.

• nie potwierdzona; zostaje przekształcona w (nowe) twierdzenie naukowe.

4. Temat: Zmienne w badaniu.

1. Pojęcie zmienne.

2. Typy zmiennych

• Ze względu na liczbę przybieranych wartości

• Ze względu na kierunek wpływu

• Ze względu na możliwości dokonywania precyzyjnego pomiaru.

3. Definicja zmiennych

• Definicja definicji ( pojęcie definicji)

• Typy definiowania

Definiowanie teoretyczne (klasyczne)

Definiowanie redukcyjne

• Warunki poprawnego definiowania

1. Pojęcie zmiennej

Zmienna: jest to wielkość (cecha, właściwość, zdarzenie, czynnik etc.), która przyjmuje w badaniu różne wartości. Zmienności w badaniu wynikają ze sformułowanych problemów badawczych i hipotez.

2. Typy zmiennych

Zmienne ze względu na liczbę przybieranych wartości dzielą się na dwie grupy:

• Zmienna dychotomiczna, czyli dwu wartościowa. Jest to wielkość, która może przybrać tylko dwie wartości np. PŁEĆ

• Zmienna politomiczna, czyli wielo wartościowa. Jest to wielkość, która może przybierać wiele wartości np. WIEK, DOCHODY.

Zmienne ze względu na kierunek wpływu dzielą się na:

• Zmienność niezależną: czyli wpływająca na inna. Powoduje zmiany w wartościach zmiennej zależnej.

• Zmienność zależna: podlegająca wpływom innych. Jest skutkiem zmiennej niezależnej.

Zmienne ze względu możliwość dokonywania precyzyjnego pomiaru dzielą się na:

• Zmienne jakościowe: nie poddają się ścisłemu pomiarowi. Można stwierdzić fakt jej występowania, lub jej brak. Można te zmienne porządkować według dowolnej kolejności i nie ma to żadnego znaczenia np. PŁEĆ, POCHODZENIE SPOŁECZNE.

• Zmienne ilościowe: to taka zmienna, która poddaje się ścisłemu pomiarowi, przykładem zmiennej ilościowej jest liczba uczniów, liczba dzieci w rodzinie. Cechy, każdej zmiennej ilościowej mogą przybierać wiele wartości

Zmienne ilościowe dzielą się na:

• Zmienne ciągłe: ma nie ograniczoną ilość wartości. Układają się w nieskończony ciąg. Nie ma określonej najmniejszej ani największej jednostki np. CZAS, WIEK, WAGA, WZROST, OBIĘTOŚĆ.

• Zmienna dyskretna inaczej skokowa: ma ograniczoną ilość wartości. Wartości te można wyrazić w liczbach całkowitych, a między sąsiednimi wartościami nie występuje trzecia. Taka zmienna ma swoją jednostkę minimalną Np. LICZBA DZIECI W RODZINIE, LICZBA UCZNIÓW W WHS

3. Definicja zmiennych

Definicja: jest to wypowiedz, określająca jakie jest znaczenie terminu.

Definicja składa się z następujących części:

Definiendum: człon wyjaśniany

Definiens: człon wyjaśniający

Spójnik definiczny: łączy pierwszy człon z drugim.

DEFINIOWANIE ZMIENNYCH

Teoretyczne: Redukcyjne występuje tylko w

Występuje tylko w części części metodologicznej.

teoretycznej.

Definiowanie klasyczne czyli teoretyczne

• Definicja sprawozdawcza: służy określeniu znaczenia pojęcia już używanego np. „a znaczy tyle co z”

• Definicja projektująca: ustala nowe znaczenie terminu

• Definicja regulująca: ma charakter definicji umownej, za pomocą której wprowadzony zostaje termin w specjalnie zaproponowanym znaczeniu np. „ a będzie znaczyło tyle co b”

Definiowanie redukcyjne, nadawanie empirycznego sensu pojęciom.

• Polega ono na sprawdzeniu pojęć teoretycznych, zawierających się w problemach i hipotezach oraz wyłonionych zmiennych, do terminów zjawisk obserwowalnych. . Jest to czynność niezbędna przed dokonaniem pomiaru (zmienna może być zjawiskiem nie obserwowalnym) np. NAUCZYCIEL POSIADA AUTORYTET. CO TO JEST AUTORYTET. CO JEST BADANE( zaufanie, współpraca). TRZEBA ZWĘŹIC POJĘCIE DO RZECZY KTÓRA BĘDZIE BADANA.

W badaniach społecznych szerokie zastosowanie przy definiowaniu redukcyjnym mają definicje operacyjne.

Definicja operacyjna: umożliwia potwierdzenie istnienia pojęcia, które nie ma bezpośrednio cech obserwacyjnych:

• Badacz wymienia właściwości obserwowalne wyjaśnionego terminu

• Formuła definicji operacyjnej.

Przykład: definicja operacyjna zmiennej „agresji”

„Zjawisku przysługuje nazwa N wówczas i tylko wówczas, gdy zostało ono poddane operacji. O, w wyniku której, stwierdzono ze posiada ono własność N”

/H. Muszyński/

„Zachowanie jest agresywne, jeśli osoba w sytuacji kontaktowania się z drugą osobą posługuje się krzykiem, wulgarnymi słowami oraz siłą fizyczną”

Operacjoanalizacja zmiennej: jest to przykład z języka teoretycznego, na język obserwacji, lub jest to nadawanie pojęciom empirycznego sensu.

Warunki poprawnego definiowania

1. Należy unikać definicji tautologicznych

• „biurokracja to organizacja, która ma cechy biurokratyczne”

• „dobrem nazywamy to, czego pragniemy, pragniemy zaś zmierzania do dobra”

2. Człon definiujący, nie powinien zawierać niezrozumiałych dla odbiorców wyrażeń.

• Komuś kto nie zna znaczenia wyrazów adrenalina, hormon i katechoaliny niczego nie objaśnia definicja : „ADRENALINA TO HORMON NALEŻĄCY DO KATECHOLAMIN”

• Błąd zostaje zniewolony, jeżeli nieznany wyraz użyty w definiensie zostaje osobno zdefiniowany.

3. Adekwatność zakresowa definiendum i definiens

• Definicja jest za szeroka, jeżeli zakres definiensa obejmuje przedmioty nie należące do zakresu definiendum np. „ZWIERZĘ JEST ISTOTA ŻYJĄCĄ”

• Definicja jest zbyt wąska, jeśli zakres definiensa nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do zakresu definiendum np. „ KOMPUTER TO URZĄDZENIE WYPRODUKOWANE PRZEZ IBM”

4. Definicja powinna być w miarę krótka i jasna:

• Należy unikać w niej wyrażeń wieloznacznych, nadmiernie obrazowych oraz zbędnego rozbudowania.

• Wyrażeń obrazowych można używać w zdaniach które nie są definicjami.

5. Definicja powinna być formułowana w sposób twierdzący:

• Należy unikać wyjaśnień mówiących czym dana rzecz nie jest np.” KWASY NIE SĄ ZASADAMI”

• Definicja jako zdanie twierdzące wskazuje na cechy unikalne definiendum

• podany warunek (w przeciwieństwie do wszystkich) nie obowiązuje powszechnie , ponieważ nazwy, w których w istocie tkwi zaprzeczenie np. „PUNKT GEOMETRYCZNY JEST NIEPRZESTRZENNY”

5 . Temat: Wskaźniki zjawisk społecznych

1. Definicja wskaźnika:

Wskaźnikiem nazywamy obserwowalny fakt (zdarzenie, zjawisko, cecha),

który stanowi pewną lub wysoce prawdopodobną przesłankę

wnioskowania o wystąpieniu innego zjawiska. Wskaźnik w języku angielskim to Inductior. Wskaźnik to pewna właściwość, po której poznajemy, że dane zjawisko wystąpiło.

2. Rodzaje wskaźników:

• Wskaźnik definicyjny

wskaźniki definicyjne wskazują na rodzaj powiązania wskaźnika z wartością wskazywaną. Za ich pomocą definiowana jest cecha mająca być przedmiotem badania. Dobór wskaźnika do określonego zjawiska polega na uprzednim zdefiniowaniu pojęcia tego zjawiska, które wskaźnik ma wyrażać. Występowanie wskaźnika i badanego zjawiska jest wysoce skorelowane. Np.:

• Poparcie dla kandydata w wyborach znajduje odzwierciedlenie w liczbie głosów, które na niego oddano.

• Wysokość zarobków jako wskaźnik statusu ekonomicznego.

• Wskaźnik empiryczny

Wskaźniki empiryczne są wtedy, gdy zarówno cecha wskazywana jak i wskaźnik dają się zaobserwować. Tym samym relacja zachodząca między wskaźnikiem a cechą wskazywaną ma charakter związku empirycznego, rozstrzygalnego bezpośrednio na podstawie dokonanych obserwacji. Zaletą tych wskaźników jest to, że łatwo stwierdzić ich istnienie. Np.:

• Wysokość słupka rtęci jako wskaźnik temperatury.

• Wskazania stopera jako wskaźnik czasu wykonania zadania.

• Stopień zużycia podeszwy buta jako wskaźnik ruchliwości

• Posiadanie przez ucznia instrumentu muzycznego może być wskaźnikiem jego zamiłowania do muzyki.

• Wskaźnik inferencyjny

O wskaźniku inferencyjnym mówimy wtedy, gdy wskaźnik nie definiuje zjawiska wskaźnikowego i nie jest ono obserwowalne. O wystąpieniu danego zjawiska wnioskujemy w sposób pośredni, tzn., że dane zjawisko zaszło, choć ma ono charakter właściwości ukrytej. Np.:

• Wielkość dekoltu jako wskaźnik zainteresowania kobiet odbyciem stosunku seksualnego

• Kobiety, samochody, ubrania jako wskaźniki statusu społecznego

• występowanie podczas egzaminu wypieków na twarzy można przyjąć za wskaźnik inferencyjny stanu zdenerwowania studenta.

Jakość wskaźnika jest odwrotnie proporcjonalna do

liczby czynników, które mogą wpływać na jego wartość

Im bardziej jednoznaczny wskaźnik, tym lepszy!

6. Temat: Próba badawcza.

1. Charakterystyka próby badawczej

Całkowity zbiór elementów (osób, obiektów, rzeczy, zjawisk, zdarzeń) poddawanych analizie nazywamy populacją.

Ta część populacji, w oparciu o którą dokonywane jest uogólnienie na jej całość nazywa się próbą badawczą. Próba badawcza powinna w jak największym stopniu odzwierciedlać populację.

Ta część populacji, którą wybrano do badań i która w maksymalnym stopniu reprezentuje populację nazywa się próbą reprezentacyjną. Reprezentatywność próby jest tym wyższa, im więcej jednostek z populacji jest objętych badaniem oraz im skuteczniej przeciwdziałano tendencyjności w jej doborze.

2. Sposoby doboru próby badawczej

1. Dobór nielosowy - polega on na świadomym i zamierzonym wyborze do badań osób, instytucji, rzeczy, zjawisk, zdarzeń, itp.

• Okolicznościowy - próbę tworzą osoby „łatwodostępne”. Zaletą tego doboru okolicznościowego jest wysoka dostępność osób, a wadą - brak możliwości określenia stopnia reprezentatywności próby okolicznościowej.

• Celowy - o tym, kto weźmie udział w badaniu decyduje sam badacz subiektywnie, kierując się ustalonymi przez siebie kryteriami. Inna nazwa doboru celowego to próba ekspercka lub arbitralna. Zaletą takiego doboru próby jest właśnie próby jest właśnie próba ekspercka, a wadą jest to, że nieraz trudno jest określić dlaczego badacz wybrał daną osobę do badania. Próba celowa nie jest próbą reprezentacyjną.

• Kwotowy - służy dobraniu próby maksymalnie podobnej do populacji. Brak reprezentatywności. Zaletą tego doboru jest to, że próba w największym stopniu od innych jest populacji.

Podsumowanie

Dobór nielosowy nie pozwala oszacować parametrów populacji. Nie ma możliwości określenia prawdopodobieństwa włączenia określonego elementu do próby oraz nie ma gwarancji, że każdy element może zostać włączony do próby z równym prawdopodobieństwem. Po mimo tego dobór nielosowy w naukach społecznych jest często wykorzystywany z powodu:

• Wygody;

• Czynniki ekonomiczne;

• Korzysta się z niego wtedy, gdy trudno jest precyzyjnie zdefiniować populację, albo też nie ma możliwości stworzenia pełnej listy jej elementów;

• Wtedy, gdy populacja jest bardzo mała;

• Zbadana ma być konkretna instytucja, obiekt, itp.

1. Dobór losowy - w doborze próby badacz zdaje się na los, czyli na działanie przypadku, dbając jednocześnie o to, aby każda jednostka z populacji miała równe szanse wyboru do badań.

• Prosty - polega na ponumerowaniu od 1 do n wszystkich elementów populacji, a następnie wylosowaniu tylu elementów ile ma liczyć próba badacza. Ponumerowany spis wszystkich jednostek składających się na populację nazywa się operatem losowania. Dobór ten stosuje się przy użyciu tablic liczb losowych.

• Systematyczny - jest zalecany wtedy, gdy populacja jest bardzo duża i gdy próba badawcza ma być bardzo liczna. Polega na wybieraniu k-tego elementu z populacji, począwszy od pierwszego elementu, który zostaje wskazany w sposób losowy.

Kolejne kroki badacza

1. Przygotowanie operatu losowania.

2. Ustalenie odstępu losowania (k), czyli co który element będzie włączony do próby badawczej, według następującego wzoru:

N N - wielkość populacji

k =

n n - wielkość próby

Np. Jeżeli spośród 150 studentów (wielkość populacji) należy

wybrać do badania 10 (wielkość próby badawczej), to:

150

k = = 15

10

3. Wskazanie dowolnego numeru z operatu losowego, od którego należy rozpocząć wybór co k-tego (tj. co piętnastego) elementu do próby badawczej.

Np. Jeżeli przyjmuje się, że numerem początkowym będzie liczba

15, to w próbie badawcze znajdują się numery:

5, 20, 35, 50, 65, 80, 95, 110, 125, 140.

• Warstwowy - jest zalecany w przypadku dużej i wewnętrznie zróżnicowanej populacji, a badacz chce mieć pewność, że poszczególne grupy składające się na populację są właściwie reprezentowane w próbie.

Jego podstawą jest podzielenie populacji na grupy - zwane warstwami - w taki sposób, aby elementy należące do danej grupy były do siebie jak najbardziej podobne. Podstawą wyróżnienia warstw są cechy stanowiące przedmiot badania (zmienne).

Kolejne kroki badacza

1. Podzielenie populacji na homogeniczne warstwy.

2. Losowanie próby z każdej warstwy oddzielnie:

1. W sposób stały - z każdej warstwy należy wylosować jednakową liczbę elementów.

2. W sposób proporcjonalny - liczba elementów, które należy wylosować z każdej warstwy zależy od tego, jaką częścią całej populacji jest ta warstwa, (ten sposób daje większą szansę otrzymania „miniatury” populacji).

W każdej warstwie dokonywany jest prosty dobór losowy.

3. Połączenie prób wylosowanych z poszczególnych warstw w jedną próbę badawczą.

Np. Celem badania jest określenie rzeczywistego czasu pracy

nauczycieli.

Populacja N = 40 000 osób (bardzo duża i zróżnicowana pod

względem zmiennej; są to wskazania do zastosowania doboru

warstwowego).

Ad.1. Podział populacji na homogeniczne warstwy:

• N1 - nauczyciele przedszkoli

/5 000 osób/;

• N2 - nauczyciele szkół podstawowych i gimnazjów

/15 000 osób/;

• N3 - nauczyciele liceów i szkół maturalnych

/10 000 osób/;

• N4 - nauczyciele praktycznej nauki zawodu

/2 000 osób/;

• N5 - nauczyciele placówek oświatowo-

wychowawczych

/8 000 osób/.

Ad.2. Dobór próby z każdej warstwy:

Podjęcie decyzji czy próba ma być stała, czy

proporcjonalna.

Np. Badacz decyduje, że dokona losowania

proporcjonalnego 1:100 dla każdej warstwy. Oznacza to,

że w próbie znajdzie się 400 osób, w tym:

• 50 nauczycieli przedszkoli;

• 150 nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów;

• 100 nauczycieli liceów i szkół maturalnych;

• 20 nauczycieli praktycznej nauki zawodu;

• 80 nauczycieli placówek oświatowo -

wychowawczych.

W każdej warstwie badacz dokonuje prostego doboru

Losowego tylu elementów, ile wyżej wskazano.

Ad.3. Połączenie prób wylosowanych z poszczególnych warstw

w jedną próbę badawczą.

• Grupowy - zalecany jest do bardzo dużych populacji. Jest najmniej kosztownym doborem w zakresie doborów losowych. Do próby dobierane są nie pojedyncze osoby, lecz określone grupy. Operatem losowania jest ponumerowany spis grup. Jedna grupa stanowi jedną jednostkę lodowania. Grupy dobierane są do próby drogą losowania prostego lub warstwowego.

Podsumowanie

W doborze losowym każdy element populacji ma jednakową szansę na włączenie go do próby.

2. Dobór oparty na ochotnikach - dobór oparty na dobrowolnym zgłaszaniu się osób do badań. Próba nie jest traktowana jako reprezentatywna. Przydatna jest do badań na tematy intymne albo moralnie nieakceptowane.

7. Temat: Metody badań

1. Pojęcie metod badań.

2. Klasyfikacja metod badań.

3. Zastosowanie metod badań.

Metoda badawcza: zespół teoretycznych uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego

/Aleksander Kamiński/

Eksperyment: badanie określonego fragmentu rzeczywistości społecznej, polegającej na wywołaniu lub tylko zmienieniu przebiegu procesów przez wporowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserowaniu zmian powstałych pod jego wpływem. NP. badanie agresji u dzieci.

Technika: obserwacja.

Sondaż diagnostyczny: sposób gromadzenia wiedzy o zjawiskach, zdarzeniach, procesach społecznych instrumentalnie nie zlokalizowanych oraz badania opinii i poglądów wybranych zbiorowości w oparciu o specjalne dobraną grupę reprezentującą populację, w której występuje badane zjawisko.

Technika: wywiad, ankieta, analiza dokumentów

Monografia: jej przedmiotem sa instytucje społeczne w rozumieniu placówki, instytucjonalnie formy działalności społecznej oraz jednorodne zjawiska społeczne. Prowadzi do rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań społecznych oraz opracowanie koncepcji ulepszeń prognoz rozwojowych

Technika: badanie dokumentacji, obserwacja uczestnicząca, ankieta, wywiad.

Metoda indywidualnych przypadków: polega na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje społeczne lub na analizie konkretnych zjawisko natury społecznej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z następstwem na opracowaniu diagnozy przypadku lub zjawiska. W celu podjęcia działań terapeutycznych

Technika: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów osobistych, testy, techniki projekcyjne.

Metodologia nauk społecznych wykład 1

(03.10.2007)

-- 16 -

• subiektywne

• nieweryfikowalne

• nieuporządkowane

• ograniczona użyteczność

• obiektywne

• sprawdzalne

• systematyczne

• powszechność

(j. grec.)

logos

(słowo, wyraz, nauka)

( j.grec.)

methodos

(droga, sposób postępowania, metoda)

… określonej nauki, np.

• metodologia socjologii;

• metodologia pedagogiki;

(metodologia nauk społecznych)

• fizyki;

• geografii itp.

Zajmuje się konkretnymi metodami

badawczymi, specyficznymi dla danej nauki.

(Metodologia stosowana)

1. Sformułowanie problemu badawczego.

2. Nie występuje hipoteza.

3. Wyłonienie i zdefiniowanie zmiennej (globalnej).

7. to samo

1. Sformułowanie problemu badawczego.

2. Sformułowanie hipotezy badawczej.

3. Wyłonienie i zdefiniowanie zmiennych:

1. zależnej,

2. niezależnej.

4. Dobór wskaźników do każdej zmiennej.

5. Wybór metod, technik, narzędzi badawczych.

6. Organizacja badania (wybór populacji, dobór próby badawczej, ustalenie miejsca i czasu badania).

7. Zgromadzenie materiału badawczego.

8. Ilościowe opracowanie wyników.

9. Analiza jakościowa oraz wyprowadzenie wniosków.

---