1. Struktura ESBC

ESBC powstał na mocy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę´ Europejską, jako organ sprawujący zadania bankowości centralnej. ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz narodowych banków centralnych (NBC) państw członkowskich UE, niezależnie od tego, czy przyjęły one euro. Struktura ESBC jest więc dwustopniowa- czyli EBC określany jako centralna jednostka Systemu oraz NBC jako uczestnicy Systemu. ESBC kierowany jest przez organy decyzyjne EBC. ESBC nie ma osobowości prawnej, natomiast mają ją EBC i NBC.

2. Rola EBC

EBC został utworzony 1 VI 1998r., prowadzi działalność na terytorium całej Wspólnoty. Pełni funkcję zwierzchnią w stosunku do narodowych banków centralnych państw strefy euro. Wydaje decyzje i zarządzenia, które mają dla tych banków moc obowiązującą. EBC jest instytucją niezależną od interesów i rządów państw członkowskich UE. EBC podejmuje podstawowe decyzje dotyczące polityki pieniężnej, jego zadaniem jest prowadzenie polityki pieniężnej na całym terytorium UE a także przygotowanie wprowadzenia wspólnej waluty w krajach UE. EBC i narodowe banki centralne państw, które przystąpiły do systemu wspólnego pieniądza euro tworzą Eurosystem, zwany Eurolandem. Podstawowe zadania EBC pokrywają się zasadniczo z zadaniami przewidzianymi dla ESBC. Jest on odpowiedzialny za przeprowadzanie transakcji dewizowych, utrzymywanie rezerw walutowych i zarządzanie nimi, ułatwianie niezakłóconego funkcjonowania systemów płatniczych oraz dysponuje wyłącznym prawem do wydawania pozwolenia na emisję banknotów euro.

3. Rola Krajowych Banków Centralnych w UE

Krajowe banki centralne strefy euro, które stanowią integralną część Eurosystemu, realizują zadania nałożone na Eurosystem zgodnie z regułami ustanowionymi przez organy decyzyjne EBC. Wnoszą także wkład w prace Eurosystemu i Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) poprzez udział w różnych komitetach Eurosystemu i ESBC. Do zadań KBC należy:

- Realizacja operacji polityki pieniężnej

- Zarządzanie operacyjne rezerwami zagranicznymi EBC- przeprowadzanie i rozliczanie transakcji rynkowych w ramach inwestowania rezerw zagranicznych EBC. 

- Zarządzanie własnymi rezerwami zagranicznymi. .

- Eksploatacja i nadzorowanie infrastruktur rynku finansowego i instrumentów płatniczych. 

- Emisja banknotów wspólnie z EBC. Emitentami banknotów euro są EBC i KBC, natomiast wprowadzaniem ich do obiegu zajmują się tylko KBC, które w celu zaspokojenia istniejącego zapotrzebowania składają roczne zamówienia na produkcję oraz prowadzą system zarządzania zapasami dla całego Eurosystemu. KBC podejmują też czynności mające zapewnić wysoką jakość banknotów będących w obiegu i analizują wykryte falsyfikaty.

- Gromadzenie statystyk i wspieranie EBC. KBC pomagają przede wszystkim poprzez zbieranie od krajowych instytucji finansowych danych dotyczących rynku pieniężnego, bankowego i finansowego, statystyk bilansu płatniczego i rezerw międzynarodowych Eurosystemu, rachunków finansowych.

- Funkcje niezwiązane z ESBC. KBC mogą pełnić inne funkcje niż wymienione w statucie, chyba że Rada Prezesów postanowi, że są one sprzeczne z celami i zadaniami ESBC.

4.Cele, zadania ESBC

- określanie i realizowanie polityki pieniężnej Wspólnoty, tak aby zapewnić stabilność cen

- prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do wspólnego pieniądza- euro, jako jedynego prawnego środka płatniczego w ramach EMU

- przeprowadzanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieniężnej

- przechowywanie rezerw dewizowych państw członkowskich i zarządzanie nimi

- zapewnienie sprawnej organizacji i funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i systemów płatniczych

- przyczynianie się do sprawnego prowadzenia przez kompetentne władze nadzoru nad działalnością instytucji kredytowych i stabilności systemu finansowego

- gromadzenie informacji statystycznej, zarówno od NBC, jak i od instytucji finansowych i innych podmiotów dla dokonywania analiz i ocen sektora finansowego i całej gospodarki EMU

5. Rodzaje niezależności EBC

Podstawową cechą EBC jest niezależność. Wyraża się ona w czterech aspektach:

1) Niezależność funkcjonalna- polega na tym, że działalność banków centralnych jest ukierunkowana na realizację celu głównego, czyli utrzymanie stabilnego poziomu cen. Przejawia się w zdolności do samodzielnego kształtowania i realizacji polityki pieniężnej oraz wypełniania innych statutowych zadań.

2) Niezależność instytucjonalna- polega na tym, że wykonując swoje uprawnienia, ani EBC, ani żaden z KBC nie będzie przyjmował instrukcji zarówno od organów instytucji wspólnotowych, jak i rządów państw członkowskich; Niezależność instytucjonalna to także zakaz aprobowania, zawieszania, unieważnienia lub odroczenia decyzji banku centralnego oraz zakaz uczestnictwa w organach decyzyjnych banku centralnego z prawem głosu.

3) Niezależność personalna- dotyczy procedur powoływania i odwoływania członków organów decyzyjnych EBC, bezpieczeństwa ich kadencji oraz możliwości zatrudniania własnego zatrudnienia.

4) Niezależność finansowa- dotyczy zdolności dofinansowania wydatków związanych z działalnością uzyskiwanych bieżących przychodów oraz posiadanych kapitałów własnych. Ta niezależność EBC zapewnia przydzielenie własnego budżetu niezależnego od UE oraz kapitały własne.

6. Organy ESBC i ich kompetencje

ESBC jest zarządzany przez organa decyzyjne EBC, którymi są Rada Zarządzająca, Zarząd i Rada Główna.

Rada Zarządzająca- jest najwyższym organem Systemu, składa się z prezesów NBC z krajów uczestniczących w Eurosystemie oraz członków Zarządu EBC. Prezesi NBC zasiadają w Radzie Zarządzającej EBC jako przedstawiciele Systemu jako całości. Rada Zarządzająca określa wytyczne i wydaje decyzje konieczne do wykonania statutowych zadań ESBC. W szczególności kształtuje politykę pieniężną EMU, przez co ma zapewnić osiągnięcie podstawowego celu, czyli stabilność cen. Podejmuje główne decyzje dotyczące referencyjnej stopy procentowej oraz innych stóp, rezerw obowiązkowych, kształtowania podaży pieniądza i wielkości emisji. Do zadań Rady należy również określanie, w jakich okolicznościach i w jakim zakresie ESBC może wspierać ogólne kierunki polityki gospodarczej UE bez szkody dla stabilności cen.

Zarząd EBC- jest odpowiedzialny za wprowadzenie w życie polityki pieniężnej ustalonej przez Radę Zarządzającą, a także ponoszenie odpowiedzialności za sprawy bieżące EBC. Jest to organ wykonawczy, który składa się z prezesa, wiceprezesa oraz czterech członków

Rada Główna- składa się z prezesa, wiceprezesa Zarządu EBC oraz prezesów wszystkich NBC UE. Spełnia funkcje doradcze i koordynacyjne, określana jest jako „organ przejściowy”. Głównym zadaniem jest dokonywanie oceny postępów w osiąganiu kryteriów zbieżności przez państwa członkowskie pozostające poza Eurosystemem. Gdy wszystkie kraje UE przystąpią do strefy euro, istnienie Rady stanie się zbędne.

7. Kapitał własny EBC i podział zysku

Kapitał EBC pochodzi z wpłat wszystkich 27 KBC. Udziały poszczególnych państw zostały podzielony na podstawie specjalnego klucza subskrypcji. Udział każdego KBC odpowiada udziałowi danego państwa członkowskiego w łącznej liczbie ludności oraz w produkcie krajowym brutto UE (w równych proporcjach).

Banki centralne krajów należących do Eurosystemu mają obowiązek wpłacić w całości subskrybowany kapitał. Banki centralne krajów spoza strefy euro muszą wnieść jedynie niewielki procent subskrybowanego kapitału (7%) jako wkład własny na pokrycie kosztów operacyjnych EBC, pozostałe 93% wpłacają w momencie przystąpienia do strefy euro. W statucie ESBC i EBC wielkość kapitału początkowego została ustalona na 5mld Euro.

Zysk netto EBC, wynikający z realizacji funkcji związanych z polityką pieniężną oraz z operacji walutowych, dzieli się na:

- kwotę, określoną przez Radę Zarządzającą, która nie może przekroczyć 20% zysku netto, przeznaczoną na ogólny fundusz rezerwowy do czasu osiągnięcia przez ten fundusz wielkości równej 100% kapitału EBC

- pozostały zysk netto przeznaczony do podziału między banki członkowskie ESBC proporcjonalnie do wpłaconych udziałów w kapitale EBC.

8. Strategia polityki pieniężnej- cel i filary

Strategia polityki pieniężnej w spójny i uporządkowany sposób opisuje, jak należy podejmować decyzje w dziedzinie polityki pieniężnej związane z realizacją celu BC. Strategia ta ma spełniać dwa ważne zadania. Po pierwsze (aspekt wewnętrzny) jasno określa ona, jak ma przebiegać sam proces formułowania polityki, zapewniając w ten sposób Radzie Prezesów informacje i analizy potrzebne do podejmowania decyzji. Po drugie (aspekt zewnętrzny) stanowi medium, za pośrednictwem którego wyjaśnia się opinii publicznej decyzje w sprawie polityki pieniężnej. Strategia zwiększa zatem skuteczność polityki pieniężnej i świadczy o zaangażowaniu BC w utrzymanie stabilności cen, a tym samym podnosi wiarygodność EBC na rynkach finansowych.

Dążąc do prowadzenia polityki pieniężnej w jak najlepszy sposób, EBC bada charakter i skalę zagrożeń dla stabilności cen w strefie euro według specyficznej metodyki, obejmującej szczegółową analizę sytuacji gospodarczej i pieniężnej. Przyjęte podejście dwufilarowe ma zapewnić, że nie zostaną pominięte żadne istotne informacje.

Wprowadzona przez EBC metodyka porządkowania, oceny i weryfikacji informacji istotnych przy ocenie zagrożeń dla stabilności cen opiera się na zastosowaniu dwóch uzupełniających się płaszczyzn analizy, określanych jako dwa filary:

- analizy ekonomicznej- jej zadaniem jest ocena czynników kształtujących poziom cen w krótkim i średnim okresie, ze szczególnym uwzględnieniem kondycji finansowej i aktywności w sferze realnej gospodarki. Przyjęcie perspektywy krótko- i średniookresowej wiąże się z faktem, że kształtowanie się cen w takim horyzoncie zależy w znacznej mierze od relacji podaży i popytu na rynkach towarów, usług i czynników produkcji

- analizy monetarnej- obejmuje dłuższy okres i bada długoterminowy związek między podażą pieniądza i cenami. Średnio- i długookresowe wskaźniki wynikające z analizy monetarnej zestawia się ze wskaźnikami krótko- i średniookresowymi płynącymi z analizy ekonomicznej w celu ich weryfikacji.

9. Trzy grupy instrumentów polityki pieniężnej

Polityka pieniężna w Eurosystemie prowadzona jest z wykorzystaniem jednolitych narzędzi oraz zgodnie z określonymi procedurami. W realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się 3 podstawowy grupy instrumentów:

1) Operacje otwartego rynku- to zespół transakcji kupna i sprzedaży krótkoterminowych pap wart między BC a bankami kom. Operacje otwartego rynku przyjmują formę operacji bezwarunkowych i warunkowych.

Operacje bezwarunkowe to operacje, w trakcie których BC kupuje (outright purchase) lub sprzedaje (outright sale) pap wart. Strony uczestniczące w tych transakcjach nie zobowiązują się do późniejszych odsprzedaży lud odkupienia papierów stanowiących przedmiot transakcji.

Operacje warunkowe to operacje polegające na zakupie lub sprzedaży pap wart przez BC pod warunkiem ich późniejszej odsprzedaży (odkupu) w określonym terminie i po określonej cenie. Występują 2 rodzaje operacji warunk: *operacje warunkowego zakupu- BC kupuje pap wart od banków kom, zobowiązując je jednocześnie do ich odkupienia po określonej cenie i w określonym terminie. *operacje warunkowej sprzedaży- BC sprzedaje pap wart bankom kom, zobowiązując się jednocześnie do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym terminie.

2) Operacje kredytowo- depozytowe- umożliwiają składanie przez banki depozytu oraz zaciąganie kredytu na jeden dzień (O/N) w BC. Jednodniowe kredyty zaspokajają potrzeby banków w utrzymaniu płynności w okresie 24h, zaś jednodniowe depozyty umożliwiają bankom zdeponowanie na 42h nadwyżki płynnych środków. Oprocentowanie tych kredytów wyznacza górną granicę, zaś oprocentowanie depozytów dolną granicę stóp procentowych na rynku pieniężnym.

3) Rezerwy obowiązkowe- zaliczane są do bezpośrednich instr pol pieniężnej i mają charakter ilościowy. Podstawowym celem tworzenia rezerw obow jest regulowanie ilości pien kreowanego przez banki kom. Rezerwę obow stanowi część środków przyjętych od klientów w postaci depozytów, które banki mają obowiązek utrzymywać na rachunku w BC. Relacja między obow rezerwami banków kom a przyjętymi od klientów depozytami nazywa się wskaźnikiem rezerw obow i wyrażona jest w %. Zaletą wskaźnika rezerw obow jest to, że jego stosowanie oddziałuje na płynność banków bez wpływu na rynkowe stopy procentowe. Wadą natomiast jest to, że nie może być często zmieniany.

10. RODZAJE KATEGORII INSTRUMENTÓW OPERACJI OTWARTEGO RYNKU WG CELU I REGULARNOŚCI

Z punktu widzenia celu i regularności operacje otwartego rynku dzielą się na 4 kategorie:

1) Podstawowe operacje refinansujące przeprowadzane regularnie co tydzień w formie transakcji odwracalnych, z reguły zasilające rynek w środki płynne

2) Dłuższe operacje refinansujące przeprowadzane co miesiąc w formie transakcji odwracalnych, będących źródłem dodatkowego zasilania banków komercyjnych w płynne środki

3) Operacje dostrajające przeprowadzane przez BC w wyjątkowej sytuacji, umożliwiają bieżące zarządzanie płynnością sektora finansowego, oddziaływanie na rynkowe stopy procentowe, łagodzenie skutków nieoczekiwanych fluktuacji płynności sektora finansowego.

4) Operacje strukturalne przeprowadzane w celach zmiany długofalowej pozycji płynnościowej sektora finansowego, obejmujące zarówno działania zmierzające do zwiększenia płynności oraz redukujące jego płynność.

11. RODZAJE INSTRUMENTÓW OPERACJI OTWARTEGO RYNKU

- transakcje odwracalne - polegają na zakupie lub sprzedaży przez Eurosystem aktywów na podstawie umowy z przyrzeczeniem odkupu lub na prowadzeniu operacji kredytowych zabezpieczonych aktywami (we wszystkich 4 kategoriach)

- transakcje bezwarunkowe - polegające na zakupie bądź odsprzedaży aktywów bezpośrednio na rynku (przeniesienie własności)

- emisja certyfikatów dłużnych - które stanowią zobowiązania dłużne EBC wobec posiadacza certyfikatu (do 12 miesięcy, krótkoterminowe papiery dłużne) [absorbcja, nie zasilanie]

- swapy walutowe - operacje, w których Eurosystem kupuje lub sprzedaje euro za obcą walutę na rynku kasowym z jednoczesną odsprzedażą lub odkupem tych samych walut w transakcjach terminowych

- przyjmowanie depozytów terminowych od kontrahentów przez KBC na z góry określony termin, w celu zmniejszenia płynności z rynku pieniężnego.

12. OPERACJE DEPOZYTOWO- KREDYTOWE

Operacje kredytowo- depozytowe (standing facilities) są to tzw. stałe ułatwienia, mające na celu dostarczanie lub wycofywanie z rynku pieniężnego środków płynnych w ciagu 24h (overnight). W praktyce występują dwie formy ułatwień- jednodniowe kredyty i jednodniowe depozyty. Jednodniowe kredyty zaspokajają potrzeby banków w utrzymaniu płynności w okresie 24h, zaś jednodniowe depozyty umożliwiają bankom zdeponowanie na 24h nadwyżki płynnych środków. Oprocentowanie tych kredytów wyznacza górną granicę, zaś oprocentowanie depozytów dolną granicę stóp procentowych na rynku pieniężnym. Jednodniowe kredyty są udostępniane bankom komercyjnym przez NBC po z góry określonej stopie procentowej pod zastaw papierów wartościowych. Jednodniowe depozyty, o z góry określonym oprocentowaniu, składane są przez banki komercyjne w NBC i stanowią zabezpieczone pożyczki dla NBC.

13. RODZAJE STÓP PROCENTOWYCH USTALANE PRZEZ EBC

• stopa procentowa podstawy operacji refinansujących - dotyczy operacji polityki otwartego rynku o charakterze podstawowym

• stopa procentowa kredytów banku na koniec dnia

• stopa procentowa depozytów banków na koniec dnia.

Stopy ustalane przez Radę Prezesów odzwierciedlają nastawienie polityki pieniężnej. Stopa procentowa kredytu refinansowego wynosi 1%, a stopa depozytowa wynosi 0,25%

14. SYSTEM REZERWY OBOWIĄZKOWEJ W UE

Tworzony jest przez instytucje kredytowe. Jest ważnym instrumentem regulowania płynności banków i stabilizowania stóp procentowych na rynku pieniężnym. Podstawę tworzenia rezerw obowiązkowych stanowią: depozyty, wyemitowane papiery dłużne oraz papiery rynku pieniężnego. Natomiast nie objęte są rezerwą obowiązkową zobowiązania wobec EBC i NBC oraz innych instytucji. EBC stosuje dwie stopy rezerw obowiązkowych: 0% (do depozytów i papierów dłużnych z terminami powyżej 2 lat) i 2% (do pozostałych pasywów). Po wyliczeniu należnej kwoty rezerwy wszystkie banki maja prawo do odjęcia zryczałtowanej kwoty 100tys euro, co jest szczególnie korzystne dla małych banków. Środki stanowiące rezerwy obowiązkowe powinny być utrzymywane na poziomie wymaganym średnio w miesiącu- jest to system rezerwowy uśredniony. Każdego dnia banki mogą mieć nadwyżkę lub Niedobów środków w stosunku do poziomu wymaganego, pod warunkiem, że średnio w miesiącu poziom ten zostanie zrealizowany. Środki rezerwy zgromadzone na rachunkach w NBC są oprocentowane.

15. SYSTEM PŁATNICZY TARGET

Jednym z priorytetowych zadań ESBC było utworzenie systemu płatności i rozliczeń umożliwiającego dokonywanie tych operacji w ramach UGiW na zasadzie on-line, czyli w trybie natychmiastowym. Funkcję tę spełnia system TARGET (transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym) integrujący krajowe systemy rozliczeń dużych transakcji i transferu płatności funkcjonujące w poszczególnych państwach. Zapewnienie warunków sprawnego funkcjonowania systemu płatności i rozliczeń między bankami jest jednym z podstawowych zadań BC. Podstawowym celem systemu TARGET jest zapewnienie techniczno- organizacyjnych warunków dla sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania systemu rozliczeń pieniężnych i płatności wielkich kwot w ramach UGiW. Dostęp do TARGET mają m.in.: banki centralne państw UE, instytucje kredytowe działające na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, firmy inwestycyjne z terenu EOG, agendy państwowe krajów członkowskich UE obsługujące dług publiczny, organizacje świadczące usługi w zakresie rozrachunku i rozliczeń. Funkcjonowanie systemu TARGET zwiększa skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro, wspomaga tworzenie jednolitego rynku pieniężnego, zapewnia bezpieczeństwo płatnościom wysokokwotowym oraz ułatwia wykonywanie płatności transgranicznych. System TARGET operuje wyłącznie płatnościami nominowanymi w euro. W istotnym stopniu przyczynia się do rozwoju międzybankowego rynku pieniężnego w UE.

16. DYREKTYWY- INSTRUMENT REGULACJI I PODSTAWOWE REGULACJE W DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ

Dyrektywa jest podstawowym instrumentem regulacji prawnych. Podstawę prawną funkcjonowania rynku finansowego w UE tworzą:

1) Regulacje o charakterze ponadnarodowym, które maja moc prawna dla wszystkich państw UE

2) Regulacje szczegółowe o charakterze narodowym, które powinny być zgodne z podstawowymi normami prawa bankowego

Regulacje wspólnotowe w dziedzinie prawa bankowego są stosowane jako dyrektywy, które zmierzają do harmonizacji prawa, a nie jego ingerencji. Dyrektywy to specyficzna regulacja, która ma na celu wpłynąć na instytucje, które muszą dostosować swoje prawo krajowe do tych z dyrektywy. Dyrektywy obejmują 5 grup regulacji:

I Regulacje o charakterze podstawowym określające warunki udzielania licencji oraz warunki dopuszczania instytucji na jednolity rynek europejski i zasady nadzoru publicznego

II Regulacje odnoszące się do firm inwestycyjnych i banków uniwersalnych podejmujących działalność inwestycyjną

III Regulacje regulujące dyrektywy rachunkowe, zawierające dostosowanie wymogów w zakresie sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstw do specyfiki rynku finansowego

IV Dyrektywy nakładające na instytucje kredytowe pewne obowiązki celem zapewnienia bezpieczeństwa banków i ochrony deponentów

V Dyrektywy regulujące rynek konsumencki (consumer finance)- dyrektywa o kredytach konsumenckich, dyrektywa o rynku płatności

17. STATUS PRAWNY INSTYTUCJI KREDYTOWEJ

Instytucje kredytowe to przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów i innych funduszy zwrotnych od ludności oraz na przyznawaniu kredytów na własny rachunek lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego.

18. PODSTAWOWE WYMOGI OTRZYMANIA ZEZWOLENIA NA PODJĘCIE DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ

Wymogi uzyskania licencji przez instytucję kredytową:

- posiadanie wyodrębnionych funduszy własnych i zgromadzenie kapitału założycielskiego min.5mln €

- posiadanie co najmniej 2 osób na stanowiskach kierowniczych z odpowiednią reputacją i doświadczeniem do wykonywania takich obowiązków

- przedstawienie informacji o osobach akcjonariuszy posiadających znaczne pakiety akcji

- przedłożenie programu przyszłej działalności, m.in. przewidziane rodzaje działalności i strukturę organizacyjną

19. ISTOTA ZASADY JEDNOLITEJ LICENCJI W RAMACH UE

Istota jednolitej licencji dla instytucji kredytowej stanowi uprawnienie do prowadzenia działalności bankowej na całym obszarze UE na podstawie zezwolenia uzyskanego w jednym z państw członkowskich. Stosowanie tej zasady oznacza, że instytucja finansowa mająca zezwolenie na prowadzenie swojej działalności w jednym z krajów UE może również prowadzić taką działalność w pozostałych krajach UE, nie ubiegając się o odrębne zezwolenia w każdym z krajów. Działać będzie ona bowiem w kraju goszczącym na podstawie zezwolenia kraju macierzystego. W kraju goszczącym, instytucja może świadczyć swe usługi korzystając ze swobody osiedlania się (np. poprzez oddziały i filie) oraz ze swobody świadczenia usług. Zgodnie z powyższą zasadą instytucje finansowe, które oferują pewien zakres produktów/usług mogą oferować go również w krajach, gdzie dane produkty/usługi nie są dozwolone (licencje na tego typu usługi nie są wydawane), pod warunkiem jednak, że w kraju macierzystym oferowane usługi są dozwolone.

20. PODSTAWOWE USŁUGI ŚWIADCZONE PRZEZ INSTYTUCJE KREDYTOWE W RAMACH EJDNOLITEJ LICENCJI

1) Przyjmowanie od ludności wkładów pieniężnych.

2) Udzielanie kredytów

3) Leasing finansowy.

4) Usługi związane z transferem środków pieniężnych.

5) Emisja i administrowanie środkami płatności (np. kartami kredytowymi, czekami).

6) Udzielanie gwarancji i wszelkich zobowiązań.

7) Obrót na własny rachunek lub na rachunek klienta instrumentami rynku pieniężnego, wartościami dewizowymi, instrumentami pochodnymi i papierami wartościowymi

8) Uczestniczenie w emisji papierów wartościowych i świadczenie usług związanych z taką emisją.

9) Doradztwo dla przedsiębiorców w zakresie struktury kapitałowej, strategii przemysłowej i kwestii z nimi związanych, jak również doradztwo i usługi dotyczące fuzji i przejęć.

10) Zarządzanie portfelem i doradztwo inwestycyjne.

11) Przechowywanie i administrowanie papierów wartościowych

12) Usługi w zakresie opiniowania kredytobiorców.

13) Przechowywanie w sejfach

14) Pośrednictwo na rynku pieniężnym.

21. SIEĆ BEZPIECZEŃSTWA- INSTYTUCJE I ZADANIA

W większości systemów światowych siec bezpieczeństwa tworzą:

- BC jako pożyczkodawca ostatniej instancji, banki centralne wspierają funkcjonowanie systemu płatniczego jak też prowadzą analizy o charakterze makroostrożnościowym

- instytucje nadzoru finansowego oraz systemy gwarantowania depozytów. Celem wszystkich instytucji safety net jest dążenie do ograniczenia występowania zaburzeń w systemie finansowym oraz łagodzenie ich skutków w razie ich wystąpienia. Nad działaniem banków czuwa sieć bezpieczeństwa (safety net) definiowana jako ogół regulacji prawnych mających na celu ochronę interesów uczestników korzystających z usług pośredników finans oraz ogół instyt odpowiadających za kontrole przestrzegania tych regulacji.

22. ETAPY DZIAŁAŃ SAFETY NET NA RZECZ STABILNOŚCI FINANSOWEJ

Działania na rzecz stabilności finansowej dzielą się na 2 etapy:

- zapobieganie kryzysom, które obejmuje działania regulacyjne w celu ograniczania ryzyka i wystąpienia zakłóceń; na tym etapie szczególne zadania przypada dla nadzoru nad działalnością banków

- zarządzanie i rozwiązywanie kryzysów, które obejmuje działania podejmowane w celu rozwiązania sytuacji kryzysowej i minimalizacji skutków zakłóceń. W tym etapie uczestniczą wszystkie podmioty.

23. ZASADY NADZORU NAD INSTYTUCJAMI KREDYTOWYMI W ŚWIETLE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

W świetle prawa UE nadzór nad instytucjami kredytowymi opiera się na następujących zasadach:

1) Zasada nadzoru kraju pochodzenia- instytucja kredytowa podlega nadzorowi z kraju pochodzenia i jest kontrolowana przez organy tego państwa

2) Zasada prawa kraju pochodzenia jako prawa dotyczącego sanacji i likwidacji instytucji kredytowych

3) Zasada krajowego zabezpieczenia depozytów- każde państwo UE musi mieć system gwarantowania depozytów

4) Zasada wymiany informacji między organami nadzoru z różnych państw- dotyczy płynności, wypłacalności instytucji kred., dużych zaangażowań banku, a także mechanizmów kontroli wewnętrznej banku

5) Zasada zachowania tajemnicy w działalności organów nadzoru- informacje mogą być ujawnione w razie upadłości lub likwidacji instytucji kredytowych.

24. ISTOTA NADZORU ZDENETRALIZOWANEGO I MODELE W KRAJACH UE

Nadzór nad instytucjami kred. w strefie euro prowadzony jest w sposób zdecentralizowany. Każdy kraj ma swobodę określenia organizacji nadzoru. Stąd też struktura nadzoru w państwach członkowskich różni się zarówno pod względem zaangażowania banków cent., jak i podziału odpowiedzialności za nadzór. Wyróżnia się 3 modele sprawowania nadzoru nad instytucjami kred w UE:

1) Model sektorowy- sprawowany przez wyspecjalizowane instytucje w odniesieniu do banków, ubezpieczeń i rynku kapitałowego (Grecja, Hiszp., Cypr, Litwa, Bułg., Rumunia)

2) Model Twin Peaks- nadzór nad instytucjami finans sprawowany jest przez 2 różne organy nadzoru (Holandia). BC sprawuje nadzór ostrożnościowy nad wszystkimi instytucjami finans. za monitorowanie, kontrolowanie odpowiada druga instytucja

3) Model pojedynczego nadzoru (zintegrowany)- wszystkie funkcje nadzorcze sprawowane są przez jedna instytucję nad całym rynkiem finans (W PL jest to KNF). Model ten funkcjonuje w większości krajów UE, m.in. Dania, Szwecja, WB, Polska (razem jest to 15 państw).

25. NOWE RAMY NADZORU W UE

26. DYREKTYWY UE W SPRAWIE NOWEJ UMOWY KAPITAŁOWEJ- CELE I FILARY

Nadzór bankowy podejmuje regulacje o charakterze ostrożnościowym. Do najważniejszych należą regulacje dotyczące:

- poziomu kapitałów własnych

- współczynnika wypłacalności

- limitów koncentracji kredytowej i kapitałowej

- pomiar adekwatności kapitałowej w powiązaniu z ryzykiem banku (kluczowa regulacja)

Pomiar adekwatności kapitałowej w powiązaniu z ryzykiem banku został zarekomendowany przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego (BKds.NB) pod nazwą Nowa Umowa Kapitałowa (NUK). NUK składa się z 3 wzajemnie uzupełniających się filarów:

I filar- dotyczy wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego, które stanową podstawę do określenia współczynnika wypłacalności rozumianego jako relacja kapitałów własnych do aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. Określono minimalny poziom współczynnika wypłacalności- 8%.

II filar- proces analizy nadzorczej. Obejmuje wytyczne skierowane do banków i organów nadzorczych. Organy nadzoru maja obowiązek dokonywać oceny potrzeb kapitałowych w relacji do ryzyka generowanego w danym banku

III filar- Dyscyplina rynkowa- zobowiązanie banków do ujawniania informacji o ryzyku i niezbędnej wysokości kapitałów

27. ZASADY I WYMOGI DYREKTYWY W SPRAWIE GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW

Zasady Systemu Gwarantowania Depozytów:

1) Zasada powszechności- oznacza objęcie systemem wszystkich instytucji kredytowych i równe ich traktowanie na terenie państwa

2) Zasada obligatoryjności- uczestnictwo w systemie instytucji przyjmujących depozyty

3) Zasada terytorialności- system pokrywa zobowiązania działających w danym kraju banków oraz ich oddziałów działających w innych krajach

Wymogi obligatoryjne funkcjonowania SGD w poszczególnych krajach:

1) Poziom gwarancji depozytów jednego deponenta- 20tys €. W 2009r. podniesiono ten poziom do 50 tys €. Był zapis, by do końca 2010r. podwyższyć do 100 tys €.

2) Obligatoryjne wyłączenia z zakresu gwarancji depozytów innych instytucji kred oraz wkładów pochodzących z transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy

3) Zapewnienie szybkości i efektywności wypłat środków gwarancyjnych nie dłużej niż do 20dni roboczych

4) Obowiązek zapewnienia klientom dostępu do niezbędnych informacji o SGD

5) Koszty finansowania systemu powinny być ponoszone przez uczestników systemu (instytucje kredytowe)

28. PODSTAWOWE RÓŻNICE W SYSTEMACH GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW W KRAJACH UE

Zróżnicowanie systemów w poszczególnych państwach UE dotyczy następujących obszarów:

- administracji systemu

- zakres uprawnień instytucji gwarancyjnej (typ pay box, typ risk, minimizer)

- konstrukcja i podstawa wyliczania składek instytucji uczestniczących w systemie gwarantowania

- wysokość gwarantowanych świadczeń

29. NBP - ORGANY I ICH KOMPETENCJE

- Prezes NBP - jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, na 6-letnią kadencję. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje. Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie NBP. Prezes NBP:

• jest przełożonym wszystkich pracowników NBP,

• przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, reprezentuje NBP na zewnątrz,

• reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych, Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

- Rada Polityki Pieniężnej - w jej skład wchodzą: Przewodniczący Rady (Prezes NBP), 9 członków (powoływanych w równej liczbie przez: Prezydenta RP, Sejm i Senat). Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są na 6 lat. Zgodnie z Ustawą o NBP, Rada Polityki Pieniężnej:

• ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi, równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej,

• składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenie roku budżetowego,

• ustala wysokość stóp procentowych NBP,

• ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

• określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,

• przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,

• ustala zasady operacji otwartego rynku,

• dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

- Zarząd NBP - w jego skład wchodzą: Prezes NBP (jako przewodniczący), oraz 6 do 8 członków Zarządu, w tym dwóch wiceprezesów NBP. Do zakresu działań Zarządu NBP należą w szczególności:

• kierowanie działalnością NBP,

• podejmowanie uchwał w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP,

• podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego,

• realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,

• okresowa ocena obiega pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego,

• nadzorowanie operacji otwartego rynku,

• ocena funkcjonowania systemu bankowego,

• uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,

• uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości,

• określanie zasad gospodarowanie funduszami NBP,

• określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP,

• określanie zasad polityki krajowej i płacowej NBP,

• uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP,

• sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat,

• opracowywanie bilansów obrotowych płatniczych państwa z zagranicą,

• przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej.

30. KNF- ZADANIA WOBEC BANKÓW
KNF sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań KNF należy ponadto:

• podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego

• podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności

• podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

• udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym

• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty

• wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes Rady Ministrów.
31. BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY- ZADANIA
Do głównych zadań BFG należą:

• zwrot deponentom środków zgromadzonych na rachunkach bankowych do wysokości określonej Ustawą o BFG w przypadku upadłości banku

• udzielanie pomocy bankom w sytuacji utraty przez bank płynności i podjęcia samodzielnej sanacji

• udzielanie pomocy finansowej bankom będącym w dobrej sytuacji finansowej, które włączają w swoje struktury lub stają się inwestorem strategicznym dla zagrożonych banków

• gromadzenie oraz analiza informacji na temat sytuacji sektora bankowego.

BFG prowadzi działalność kontrolną nad prawidłowością wykorzystania pomocy finansowej, celowością wykorzystania przyznanych środków, realizacją programów postępowania naprawczego oraz dokonuje analizy sytuacji finansowej podmiotów, którym została udzielona pomoc.

32. RODZAJE I ZADANIA BANKÓWOPERACYJNYCH W PL

Bank operacyjny to przedsiębiorstwo prowadzące działalność depozytową, kredytową, rozliczeniową. Może świadczyć usługi w obrocie kapitałowym. Funkcje banków operacyjnych:

• transakcyjna - pełni ją bank w roli pośrednika finansowego oferującego usługi związane z przyjmowaniem i z udostępnianiem środków finansowych; bank kojarzy w ten sposób podaż z popytem na kapitał pieniężny

• kreacji (emisji) pieniądza - poprzez udzielanie kredytów bankowych bank wpływa na wielkość podaży pieniądza krajowego

• transformacyjna - np.:

• transformacji wielkości środków - małe środki deponowane udostępniane są w postaci wielkich kwot kredytów

• transformacji terminów - terminy depozytów odmienne od terminów kredytowania

• transformacji ryzyka - całkowite ryzyko kredytowe jest mniejsze od sumy ryzyk poszczególnych kredytów

• transformacji przestrzennej alokacji środków - doprowadza do zrównoważenia przestrzennej struktury popytu i podaży kapitałów.

Klasyfikacja banków operacyjnych z punktu widzenia różnych kryteriów:

• rodzaju działalności - banki uniwersalne, banki specjalistyczne, np.: depozytowo - kredytowe, kredytowe, inwestycyjne, hipoteczne, samochodowe, rozliczeniowo - depozytowe, akceptacyjno - gwarancyjne

• skali działalności - banki ogólnogospodarcze, banki branżowe, np.: rolne, budowlane, eksportowo - importowe

• charakteru obsługiwanego rynku - banki detaliczne, hurtowe, hurtowo - detaliczne, apeksowe (wielkie korporacje)

• formy działalności - prywatne (z kapitałem wyłącznie rodzinnym, z kapitałem zagranicznym), państwowe, komunalne, spółdzielcze

• formy prawnej - spółki akcyjne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe

• formy organizacyjnej - banki wielodziałowe, jednooddziałowe, grupy bankowe, holdingi, konglomeraty

• obszaru działania - banki globalne, międzynarodowe, krajowe, regionalne, lokalne

6

---