RYNEK-(def.Begg)-mechanizm korygujący zachowania nabywców , sprzedawców -uczestniczących w procesie wymiany dóbr i usług
Ekonomiści analizują rzeczywistość budując modele zjawisk społecznych , które są uproszczonym odzwierciedleniem rzeczywistości.
W tym celu wykorzystują :
Zasadę optymalności-ludzie starają się wybrać najlepszy , na jaki mogą sobie pozwolić model konsumpcji.
Zasadę równowagi-ceny dostosowują się dopóty , dopóki popyt i podaż nie zrównają się ze sobą.
1. KRZYWA POPYTU-
Zależność między pożądaną ilością dobra a jego ceną jest nazywana rozkładem popytu ( w formie tabelarycznej) a graficznym przedstawieniem rozkładu popytu jest krzywa popytu -mierzy jak wiele ludzie zechcą kupować przy każdej cenie (ceteris paribus). (def.Varian)
Rozkład popytu ( lub podaży- przy krzywej podaży )
P Q
0
9 20
30
40
50
5 60
70
Krzywa popytu
Wzrost popytu Spadek popytu
cena - P P
10 10
9 9
8 wzrost żądanej ilości 8 zmniejszenie żądanej ilości
7 D 7 D
6 6
5 D 5 D
4 4
0 20 30 40 50 60 70 Q - ilość 0 20 30 40 50 60 70 Q- ilość
zmiana popytu-przesunięcie całej krzywej popytu
zmiana wielkości popytu spowodowana zmianą ceny danego dobra -ruch po krzywej popytu
wielkość popytu-zestawienie cen i ilości - wybrany punkt na krzywej popytu
jeśli czynniki popytu są stałe krzywa popytu znajduje się w określonym położeniu
jeśli któraś z determinant ulegnie zmianie , to powoduje to przesunięcie całej krzywej popytu
WAŻNE !!!-zmiana ceny dobra powoduje zmiany wielkości popytu wzdłuż danej krzywej popytu -krzywa popytu rynkowego przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników nie cenowych
2. KRZYWA PODAŻY-
Zależność między dostarczoną ilością dobra a jego ceną jest nazywana rozkładem podaży (w formie tabelarycznej ) a graficznym przedstawieniem rozkładu podaży jest krzywa podaży -mierzy jak wiele ludzie zechcą zaoferować przy każdej cenie (ceteris paribus) (def.Varian)
Wzrost podaży S Spadek podaży
cena - P S P S
10 10
9 9 S
8 wzrost żądanej ilości 8 zmniejszenie żądanej ilości
7 7
6 6
5 5
4 4
0 20 30 40 50 60 70 Q - ilość 0 20 30 40 50 60 70 Q- ilość
zmiana podaży -przesunięcie całej krzywej podaży
zmiana wielkości podaży -spowodowana zmianą ceny danego dobra -ruch po krzywej podaż y -wskazuje na zmianę dostarczonej ilości dobra w odpowiedzi na zmianę ceny
jeśli czynniki podaży są stałe krzywa podaży znajduje się w określonym położeniu -
jeśli któraś z determinant ulegnie zmianie , to powoduje to przesunięcie całej krzywej podaży
WAŻNE !!!-zmiana ceny dobra powoduje zmiany wielkości podaży wzdłuż danej krzywej podaży -krzywa podaży rynkowej przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników nie cenowych
VARIAN- analizuje rynek mieszkaniowy
-przykładem który chcemy rozpatrzyć jest rynek mieszkaniowy w średniej wielkości mieście akademickim
-założenie- mieszkania są zlokalizowane w dwu wielkich pierścieniach dookoła uniwersytetu
-uproszczenie w modelu- zakłada ,że wszystkie mieszkania są jednakowe , z wyjątkiem lokalizacji.
Pierścień zewnętrzny -cenę mieszkań w pierścieniu zewnętrznym przyjmuje się jako określaną przez czynniki pomijane w tym szczególnym modelu
Pierścień wewnętrzny - cena mieszkań w pierścieniu wewnętrznym jest określana przez siły opisywane w tym modelu .
Cena graniczna- ostateczna skłonność danej osoby do zapłaty wyznaczonej ceny czyli najwyższa cena , jaką dana osoba zaakceptuje i jeszcze kupi dobro.
-w naszym przykładzie -jeśli cena graniczna danej osoby wynosi p ,to jest jej wszystko jedno , czy zamieszka w pierścieniu wewnętrznym czy zewnętrznym
-tak więc liczba mieszkań wynajmowanych po danej cenie p będzie równa właśnie liczbie ludzi , których cena graniczna jest większa lub równa p.
-zatem jeśli cena rynkowa wynosi p , to każdy , kto jest skłonny zapłacić za mieszkanie nie mniej niż p , ten zechce lokal w pierścieniu wewnętrznym , a każdy , kto nie ma ochoty płacić p , będzie wolał mieszkać w pierścieniu zewnętrznym
cena graniczna - P
500
krzywa popytu
480
470
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
Rys- Krzywa popytu na mieszkania oś pionowa mierzy cenę rynkową a oś pozioma mierzy ,
ile mieszkań będzie wynajętych przy każdej cenie
Inny sposób spojrzenia na rysunek powyższy
cena graniczna 500
krzywa popytu
490
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
-żaden lokal nie byłby wynajmowany , gdyby cena rynkowa przekraczała 500 dolarów
-jeśli cena zawierałaby się między 500 a 490 dolarów -to wynajmowane by było jedno mieszkanie
-jeśli w przedziale między 490 a trzecią z kolei najwyższą cena graniczną -wynajęte zostałyby dwa mieszkania
-Krzywa popytu na mieszkania opada : gdy ceny mieszkań spadają ,coraz więcej ludzi chce wynająć lokal.
KRZYWA PODAŻY
-przykład rynek mieszkaniowy - konkurencyjny czyli jest wielu niezależnych właścicieli odnajmujących mieszkania , a każdy z nich chce odnajmować lokal za najwyższą cenę , jaką rynek jeszcze zniesie .
-odnajmujący mieszkania działają niezależnie
-założenie- za mieszkania żąda się jakiejś wysokiej ceny ph i jakiejś niskiej ceny pl
-ludzie którzy wynajmują mieszkania po wysokiej cenie , mogliby pójść do odnajmującego po niskiej cenie i poprosić o wynajęcie lokalu za jakąś cenę lezącą między ph i pl - korzyści dla wynajmującego i właściciela.
-Jaka będzie owa cena równowagi ?-odpowiedź zależy w jakimś stopniu od ram czasowych , w jakich obserwujemy rynek .
Jeśli bierzemy pod uwagę krótkookresowy przypadek , podaż mieszkań będzie stała , utrzymując się na jakimś wcześniej określonym poziomie
Jeśli bierzemy kilkuletni przedział czasowy , w którym może mieć miejsce nowe budownictwo , to niewątpliwie liczba mieszkań zareaguje na ich cenę
cena graniczna 500
krzywa podaży
480
470
S
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
Rys. Krótkookresowa krzywa podaży -podaż mieszkań jest sztywna w krótkim okresie czasu
-niezależnie od tego , jak cena jest pobierana , ta sama liczba mieszkań będzie wynajmowana ,mianowicie wszystkie lokale , jakie są dostępne w tym czasie
RÓWNOWAGA RYNKOWA
Ponieważ kategorie rynku popyt (ujemna relacja) i podaż (dodatnia relacja) odzwierciedlają relację między ceną i ilością to
Krzywe popytu i podaży przecinają się w punkcie wyznaczającym równowagę rynkową tzw. EQUILIBRUM -ilość ,którą kupujący chce kupić po danej cenie jest równa ilości , którą sprzedający chce sprzedać- (własne opracowanie czyli nie z Variana )
Varian
P
cena równowagi 500
S
P *
D
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
Rys-Równowaga na rynku mieszkaniowym -
cena równowagi jest określana przez punkt przecięcia się krzywych popytu i podaży
P *- cena równowagi na mieszkania - poszukiwana liczba mieszkań równa się liczbie oferowanej
tzw. cena czyszcząca rynek -cena , przy , której ilość żądana równa się ilości dostarczonej
stan równowagi- stan w którym nie dostrzegamy żadnej zmiany zachowaniach wynajmujących i właścicieli
cena P <P*- czyli przy której popyt jest większy od podaży -jest więcej ludzi -u niektórych właścicieli -chcących wynająć mieszkanie za cenę P niż mieszkań
cena P > P* -jest mniej ludzi skłonnych zapłacić cenę P niż lokali po tej cenie
czyli jeśli cena utrzyma się- powyżej P * -będzie zbyt mało chętnych do wynajęcia
poniżej P* -będzie ich zbyt wielu
tylko przy cenie równowagi- liczba mieszkań pożądanych po tej cenie ,równa się liczbie mieszkań udostępnionych po tej cenie
Pytanie- Kto dostanie mieszkanie w pierścieniu wewnętrznym a kto w zewnętrznym?-
Odp.- w punkcie równowagi rynkowej każdy , kto zechce zapłacić P* albo więcej -otrzymuje mieszkanie w pierścieniu wewnętrznym
kto zechce zapłacić mniej niż P* -otrzymuje mieszkanie w pierścieniu zewnętrznym
Statyka porównawcza -badanie , ja ceny równowagi i ilości zmieniają się , gdy zmianie ulegają podstawowe warunki
Przypuśćmy -ż podaż mieszkań wzrosła
P
cena równowagi 500
S -stara S-nowa
Stara- P *
Nowa- P* D
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
Rys. Zwiększenie podaży mieszkań do wynajęcia -gdy podaż lokali do wynajęcia rośnie -cena równowagi spada.
Cena równowagi spadnie :przecięcie krzywych popytu i podaży zachodzi po niższej cenie
Jeśli podaż uległaby zmniejszeniu -cena równowagi wzrosłaby
Przypuśćmy- że budujący i operujący nieruchomościami decyduje się przemienić kilka lokali do wynajęcia w kompleks mieszkaniowy na sprzedaż ,/co stanie się z cenami pozostałych mieszkań?
P
cena równowagi 500
S -nowa
S-stara
Cena równowagi - P *
D-stary
D -nowy
0 1 2 3 4 Q - ilość mieszkań
Rys-Efekt kreacji mieszkań na sprzedaż -gdy podaż i popyt na mieszkania do wynajęcia przesuwają
się w lewo o tę samą wielkość , cena równowagi nie ulega zmianie
Cena lokali wzrośnie ponieważ podaż ich ulegnie redukcji
Popyt na wynajem spadnie , ponieważ niektórzy z wynajmujących mogą się zdecydować na zakup tych mieszkań
Sytuacja ekonomiczna jest efektywna w sensie Pareta , jeśli nie ma sposobu , by poprawić położenie jednej grupy ludzi , bez pogorszenia sytuacji innych. Koncepcja efektywności w sensie Pareta może być wykorzystana do oceny różnych sposobów alokacji zasobów
(moje opracowania - teraz)
Nierównowaga rynkowa tzn.-może być taka cena ,przy której ilość popytu i podaży są różne
-Nadwyżka rynkowa-to ilość , o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu -przy określonej cenie S >D
-Niedobór rynkowy- to ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży - przy określonej cenie S <D
-ilość równowagi- jest osiągana gdy wielkość popytu zrównuje się z wielkością podaży po danej cenie S=D
MODEL ZACHOWAŃ KONSUMENTA
dochód konsumenta
ceny poszczególnych dóbr wyznaczają OGRANICZENIA BUDŻETOWE
gusty konsumenta -pozwalają uszeregować koszyki dóbr
założenia behawioralne
Koszyk dóbr -konsumpcyjnych (x1 ,x2) -lista dwu liczb , które informują nas , ile konsument wybiera dobra X1 ,a ile dobra X2-( kombinacje ilościowe) do konsumpcji
OGRANICZENIA BUDZETOWE-
Opisują różne koszyki dóbr dostępne dla konsumenta
Wskazuje maksymalną ilość jednego dobra , którą możemy kupić przy określonej nabywczej ilości drugiego dobra
Może być zapisane :
P1 X1 + P2 X 2 <\ M
( większe lub równe)
ilość pieniędzy P1 , które konsument ilość pieniędzy P2 które konsument ilość pieniędzy które
wydaje na dobro pierwsze X1 wydaje na dobro drugie X2 musi wydać
Ograniczenie budżetowe narzuca , by ilość pieniądza P1 , P2 wydanego na dwa dobra X1 , X2 wyniosła nie więcej niż ogólna suma pieniędzy jaką konsument posiada M
Dopuszczalne koszyki dóbr to te które nie kosztują więcej niż M
Zbiór budżetowy konsumenta -zestaw kombinacji dóbr konsumpcyjnych , na które stać konsumenta przy cenach P1 P2 i dochodzie M
LINIA BUDŻETU
Krzywa obrazująca graficznie maksymalne kombinacje ilościowe dwóch dóbr , które konsument może nabyć przy danym dochodzie i danych cenach
Zbiór koszyków konsumpcyjnych , które kształtują dokładnie M -są to koszyki dóbr które dokładnie wyczerpują dochód konsumenta
P1 X1 +P2 X2 = M
D. NACHYLENIE LINII - SLOPE- P1 = ∆X1
P2 ∆X2
Sposób narysowania linii budżetu przy danych cenach P1 i P2 i dochodzie M
Założenie-
-wszystkie dochody idą na zakup dobra X1
wystarczy zaznaczyć te punkty na
właściwych osiach wykresu i
-wszystkie dochody idą na zakup dobra X2 połączyć je linią prosta
## Punkty (A -F )leżące na linii budżetowej wyczerpują w całości budżet konsumenta
punkt przecięcia ## Punkt (G)- leżący powyżej linii budżetowej są nieosiągalne
pionowej osi A G ## Punkt (H)- leżący poniżej linii budżetowej daje możliwość zwiększenia konsumpcji
H LB- linia budżetowa
F
punkt przecięcia
poziomej osi
X 2 X2
# rosnący dochód powoduje równoległe #wzrost ceny dobra 1 czyni linię budżetu
przesunięcie linii na zewnątrz układu osi bardziej stromą
współrzędnych #wzrost ceny dobra 2 czyni -bardziej płaską
# spadający dochód -II- do wewnątrz -II-
X1
X 1
Podatki ,subsydia ,racjonowanie -zmieniają nachylenie i położenie linii budżetowej poprzez zmianę cen płacowych przez konsumenta
PREFERENCJE KONSUMENTA
Teoria wyboru konsumenta-aksjomaty:
kompletności preferencji
każde dwa koszyki mogą być porównywalne
przy danych dwóch koszykach konsument jest w stanie dokonać wyboru
2. zwrotności preferencji- każdy koszyk dóbr jest tak samo preferowany jako koszyk identyczny
przechodniości preferencji - jeżeli konsument woli dobro A od dobra B a B od C to dobro A woli od dobra C
optymalizacji -preferuje taką kombinację dóbr , które dają mu osiągnięcie max. użyteczności całkowitej
Pareto- analizując decyzje konsumenta doszedł do wniosku :
użyteczność jest niemierzalna
każdy konsument wie jakie dobra będzie nabywał -zgodnie ze swoimi preferencjami -dysponując danym dochodem
dzięki temu mógł wykreślić krzywą obojętności konsumenta -dotyczy dóbr substytucyjnych
KRZYWA OBOJĘTNOŚCI KONSUMENTA
przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr , które dla konsumenta są obojętne tzn. każda z tych kombinacji daje konsumentowi , taki sam poziom łącznego zadowolenia czyli charakteryzuje się jednakowym stopniem użyteczności całkowitej .CECHY:
Są wypukłe względem układu -to efekt substytucyjności dóbr (ceni dobra , których ma mało , nisko te których ma dużo)
Może ich być nieskończenie wiele
Nie mogą się przecinać
Mają nachylenie malejące - to efekt substytucyjności dóbr - występuje tu zjawisko KRAŃCOWEJ STOPY SUBSTYTUCJI
Maksymalizowanie użyteczności powoduje , że krzywa obojętności położonym dalej od początku układu współrzędnych , odpowiadają wyżej cenione zestawy
KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI-jest to nachylenie krzywej obojętności - MRS
Mierzy stopę według której konsument jest skłonny zamienić jedno dobro na inne tzn. stosunek przyrostu spożycia jednego dobra do ubytku innego dobra , utrzymując bez zmian łączną wielkość użyteczności całkowitej
Krzywa obojętności
∆X2 nachylenie
- nachylenie krzywej obojętności ∆X1
Funkcja użyteczności może być wykorzystywana do mierzenia krańcowej stopy substytucji
Krańcowa stopa substytucji mierzy stopień nachylenia w danym punkcie
Mapa obojętności konsumenta- to nieskończony zbiór krzywych danego konsumenta
niebieskie Lewe
ołówki buty krzywe obojętności
krzywa obojętności:
nachylenie= -1
Czerwone ołówki
Rys. substytuty doskonałe -konsumenta Rys. dobra doskonale komplementarne-konsument zawsze chce spożywać
interesuje jedynie ogólna ilość ołówków w stałych proporcjach
-nie ich kolory
substytuty doskonałe-jeśli konsument życzy sobie doskonale komplementarne-to takie dobra, które zawsze są
zastępować jedno dobro drugim wg. stałej stopy konsumowane w stałej proporcji
rybki rybki
Kiełbaski kiełbaski
Rys. dobra złe -tutaj ryby są złe , a kiełbaski Rys. dobra neutralne-konsument lubi kiełbasy ale jest
dobre dla konsumenta, dlatego krzywe o. ma nachylenie dodatnie neutralny ,gdy chodzi o ryby, K.O. są zatem pionowe
złymi dobrami są te , których konsument nie lubi. dobro neutralne- jeśli konsumentowi w ogóle na nim nie
zależy.