BADANIA POLIGRAFICZNE Organizm reaguje na stany emocjonalne zmianami fizjologicznymi. Są to zmiany widoczne - ruchy wyrazowe, jak na przykład mimika twarzy i ruchy pantomimiczne - gesty, postawa, a także zmiany ukrwienia twarzy, czy drżenie głosu. Zmiany niewidoczne, to te które zachodzą "wewnątrz" ciała, w najważniejszych układach, a więc w układzie krążenia, oddychania, trawienia i w układzie nerwowym. Najlepiej nadające się do badania, zmierzenia i zapisania spośród nich, to ciśnienie krwi, EKG, tętno, zmiany oddechu, zmiany temperatury ciała, reakcja skórno-galwaniczna czyli zmiany w przewodnictwie prądu, EEG i zmiany objętości poszczególnych części ciała.
Każde zdarzenie pozostawia nie tylko ślad fizyczny, ale także pamięciowy zmieniający się w emocjonalny. Dzięki temu podczas badania organizm osoby, która przeczy udziałowi w zdarzeniu, działa na własną rękę (a może na własną synapsę) i wysyła sygnały świadczące o zmianach w jego aktywności. Im motywacja ukrycia prawdy jest silniejsza, tym organizm okazuje się większym zdrajcą i reaguje intensywniej, a ślady emocjonalne są wyraźniejsze.
Aparat zwany poligrafem rejestruje zmiany w czynnościach organizmu zapisując je na taśmie w postaci krzywych. Wykres jest analizowany i ustala się bodźce, którymi są zadawane badanemu pytania. Poniżej mamy przykład reakcji na pytania o narzędzie użyte przy popełnianiu czynu.
W praktyce kryminalistycznej badania poligraficzne są wykorzystywane w ramach czynności wykrywczych do ograniczenia kręgu podejrzanych i potwierdzenia ich udziału. Rzadko wykorzystuje się badanie w postępowaniu dowodowym. Badanie należy przeprowadzić jak najwcześniej, najlepiej w ciągu pierwszych 48 godzin od zatrzymania. Nie każdego można podpiąć do wariografu. Wykluczone są z badań osoby chore psychicznie, niedorozwinięte umysłowo i dzieci poniżej 13 roku życia. Także cierpiące na niektóre choroby somatyczne, jak choroba Parkinsona. Nie bada się osób nietrzeźwych, będące pod wpływem środków odurzających, przemęczone (to ja odpadam :), senne, pobite, w szoku. Przeszkody nie stanowią natomiast zaburzenia osobowości, czyli psychopatie. Badanie przeprowadza się w specjalnym pokoju, który jest "wolny" od jakichkolwiek bodźców zewnętrznych. W takim pomieszczeniu znajduje się tylko badany i prowadzący ekspert. Wywiad przedtestowy to pierwsza faza badania. W jego toku formułuje się propozycję badania, informuje o jego celu i oczekuje się decyzji dotyczącej zgody na testy właściwe. Delikwent ma prawo odmówić i nie wolno go zmuszać do badania, ani tym bardziej na tej podstawie domniemywać jego winy, ani pogarszać jego sytuacji procesowej, czy żądać uzasadnienia takiej decyzji. W czasie rozmowy przedtestowej ostatecznie redaguje się pytania i zapoznaje z ich treścią badanego oraz z nim omawia. Później następuje faza badania właściwego, czyli realizacji testów. Badanego owija się w rurki pneumografu, zakłada kardiograf i elektrody psychogalwanometru. Niekiedy aparat posiada urządzenia do pomiaru napięcia mięśni i objętości palca (reakcja pletysmograficzna). Najpopularniejsze techniki badań to techniki pytań kontrolnych. Korzystają one z trzech rodzajów pytań - krytycznych, związanych ze sprawą, obojętnych, bez związku i kontrolnych. Do najczęściej stosowanych należą techniki Reida i Backstera. Zadaniem eksperta lub biegłego jest ustalenie, czy po pytaniach krytycznych wystąpiły reakcje fizjologiczne i czy są to reakcje typowe dla odpowiedzi nieszczerych. Badanie poligraficzne nie jest metodą niezawodną, ale wielkość błędu nie jest większa od błędu obciążającego inne stosowane w kryminalistyce metody identyfikacji. Budzi jednak wiele wątpliwości i dotąd nie zostało jasno określone, czy powinno, czy też nie powinno być dopuszczone, jako materiał dowodowy. Art. 171. K.P.K
§ 4. Niedopuszczalne jest: |
1