27.09.- 18.10.2006

Mięśnie. Informacje ogólne.

Tkanka mięśniowa. Rozwój mięśniowy rozpoczyna się ok. 5 tygodnia z mezodermy. W zależności od budowy i czynności wyróżnia się:

tkankę mięśniową gładką

tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną

tkankę mięśniową serca

Mechanizm skurczu. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana jest wielojądrzastą komórką na przekroju cylindryczną. Zbudowana z włókien- miocyny. Włókna są owalne, na końcach zwężone lub rozdwojone. Każde włókno pokryte jest blaszką łączno- tkankową (tzw. śródmięsną). Pęczek kilku włókien okryty jest mięsną. Zespół pęczków tworzy mięsień, okryty warstwą łącznotkankową tzw. Namięsną. Każde włókno zbudowane jest z:

błony komórkowej (sarkolemy)

cytoplazmy (sarkoplazmy)

retikulum sarkoplazmatycznego

włókien kurczliwych (miofibryli)

Włókienko mięśniowe ma odcinki o większym i mniejszym współczynniku załamywania światła. Odcinki silniej załamujące światło (ciemniejsze) są to prążki anizotropowe a odcinki jaśniejsze- prążki izotropowe, występują one naprzemiennie, sąsiadują ze sobą w miofibrylach, tworzą poprzeczne prążkowanie całej komórki mięśnia. Włókna mięśniowe zbudowane są z grubych i cienkich nitek (białych, kurczliwych) tzw. aktomiozyn. Aktomiozyna składa się z dwóch rodzajów substancji białkowej:

aktyna (cieńsza) prążki izotropowe

miozyna (grubsza) prążki anizotropowe

Sarkomer- jednostka włókna mięśniowego obejmuje jeden cały krążek anizotropowy i sąsiadujące z nim dwie połówki krążka izotropowego. Prążek anizotropowy tworzy nitki miozyny a prążek izotropowy tworzy nitki aktyny.

W czasie skurczu dochodzi do skracania się długości mięśnia. Nitki aktyny tworzące prążki izotropowe wsuwają się pomiędzy nitki miozyny i dzięki temu wszystkie prążki izotropowe znikają. Podczas rozkurczu nitki aktyny wysuwają się spomiędzy nitek miozyny i prążki izotropowe są ponownie widoczne. Oksytocyna- jest substancją podawaną w czasie porodu- wywołuje skurcze.

Układ sarkotubularny- struktura komórkowa pośrednicząca przenoszeniu pobudzenia wewnątrz całej komórki mięśniowej. Składa się z cewek poprzecznych i siateczki sarkoplazmatycznej.

Mechanizm skurczu. Pobudzenia- zmiana matabolizmu komórki pod wpływem czynnika zewnętrznego- bodźca. Bodziec fizjologiczny- nie uszkadzając komórki wywołuje w niej zmianę metabolizmu. W komórce mięśnia poprzecznie prążkowanego pod wpływem bodźca fizjologicznego (tzw. Mediatora chemicznego) wydzielanego w obrębie synaps nerwowo- mięśniowych acetylocholina- dochodzi do krótkotrwałych zmian właściwości błony komórkowej (pobudzenia) czyli depolaryzacja. Dochodzi do aktywacji kanałów dla dokomórkowego, szybkiego prądu jonów sodowych. Depolaryzacja przesuwa się po powierzchni błony komórkowej i obejmuje wszystkie komórki (cały mięsień). Ze zbiorników końcowych siateczki sarkoplazmatycznej uwalniaja się wolne jony wapniowe, które wiążą się z podjednostką „C” tropominy (znajduje się na nitkach cienkich zbudowanych z kom. Aktyny). Cząsteczki aktyny uwolnione od hamującego wpływu tropominy stykają się z cząsteczkami miozyny wpływając na jej aktywność enzymatyczną.

Pod wpływem aktywnej miozyny adenozynotrifosforan (ATP) rozkłada się do adenozynodifosforanu (ADP) i fosforu. Cząsteczki miozyny stykają się z cząsteczkami aktyny, chydrolizują ATP i zmieniają swoje położenie względem nitek miozyny. Dzięki temu cienkie nitki aktyny wsuwają się pomiędzy grube nitki miozyny. Powoduje to skracanie się komórki mięśnia poprzecznie prążkowanego i skurcz całego mięśnia. Reakcja trwała będzie tak długo jak długo wolne jony wapienne oddziałują na podjednostkę „C” tropominę. W czasie rozkurczu pompa wapniowa wciąga wolne jony wapniowe do zbiorników końcowych (siateczka sarkoplazmatychna) i cienkie nitki aktyny wysuwają się spomiędzy nitek miozyny.

Występują różne rodzaje skurczów. Możemy wymienić:

izotoniczny- komórka mięśniowa skraca się i cały mięsień ulega skróceniu; napięcie nie zmienia się. Przyczepy mięśniowe zbliżają się do siebie.

izometryczny- zwiększenie napięcia mięśnia bez zmiany jego długości. Przyczepy mięśni nie zmieniają swojej odległości od siebie.

tężcowy- sumowanie się pojedynczych skurczy. Wyróżniamy:

-- zupełny-bodźce pobudzają mięsień w odstępach czasu krótszych niż trwa jeden skurcz

-- niezupełny- pobudzenie w odstępach czasu dłuższych niż niż czas trwania jednego skurczu.

Skład i kształt mięśni. Włókna mięśniowe łączą się w jednostki, jednostki w pęczki a te w wiązki mięśni i mięsień. Pęczki posiadają łączno- tkankową osłonę zwaną mięsną wew. Grupy pęczków mięśniowych otacza mięsna zewnętrzna. Mięsien jako całość, pokryty jest włóknistą błoną tzw. Namięsną a ta z kolei otoczona jest powięzią. W czasie skurczu mięśnia namiętna porusza się wraz z mięśniem a powięź pozostaje nieruchoma. Powięź razem z kością tworzy kanal kostno powięziowy określający kierunek działania znajdującego się wewnątrz mięśnia. Z tak ukształtowanej tkanki mięśniowej zbudowana jest część czynna mięśnia czyli brzusiec, który na końcach przechodzi w ścięgna lub rozścięgna zbudowane z tkanki łącznej włóknistej. Ścięgna przenoszą siłę skurczu na kości. W zależności od kształtu oraz stosunku włókien mięśniowych do ścięgna wyróżnia się następujące mięśnie:

wrzecionowate (kształt obły)

czworoboczne (kształt czworoboku)

trójkątne (kształt trójkąta)

okrężne (włókna przebiegją okrężnie)

półpierzaste (mm włóknabiegną skośnie w stosunku do ścięgien i otaczają je tylko z 1 str.)

pierzaste (włókna kończą się ścięgnem z obu stron)

wielopierzaste (wł biegną skośnie do ścięgien o kończą się z obu str. Co najmniej dwuścięgnem)

W mięśniu wyróżnia się:

ścięgno początkowe (bliższe) zwane głową przyczep początkowy mięśnia

ścięgno końcowe (dalsze) zwane ogonem przyczep końcowy mięśnia

Za początek mięsnia uważa się przyczep leżący bliżej tułowia lub bliżej płaszczyzny pośrodkowej ciała (albo bardziej ustalony czyli nieruchomy). Za koniec mięśnia uważa się punkt przyczepu mięśnia bardziej oddalony od płaszczyzny pośrodkowej lub bardziej ruchomy.

Ze względu na kształt brzuśca wyróżniamy:

mięśnie krótkie; brzusiec kształtu owalnego, okrągłego lub spłaszczonego; włókna ścięgniste są bardzo krótkie. (np. m prostownika grzbietu w warstwie głębokiej).

mięśnie długie; przebieg brzuśca prosty lub krzywoliniowy; ścięgna długie; występuja na kończynach

mięśnie płaskie; brzusiec ma przebieg krzywoliniowy; przyczepiają się do kości przez płaskie i szerokie rozścięgna. Występują głównie w powłoce brzusznej.

Układ włókien w stosunku do długiej osi mięśnia może być:

równoległy

wrzecionowaty

promienisty

skośny

Mięśnie mogą mieć jedną głowę lub więcej. Wyróżniamy mięśnie:

dwugłowe

trójgłowe

czworogłowe

jednogłowe (np. m ramienny)

pobrano z:

http://zeroart1987.blog.onet.pl/

Wykład:

Rysunki:

www.biologie.hu-berlin.de/.../Muskulatur.html

Pisał:

ZeroArt

---