FINANSE I ZJAWISKA FIANSNOWE
Klasyfikacja przedmiotowa zjawisk finansowych:
1.Przychody i wydatki ekwiwalentne - fakt wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu realizującego dochód, regulowane przez mechanizm rynkowy (popyt, podaż)
2.Przychody i wydatki redystrybucyjne - brak wzajemnego świadczenia, przepływy to opłacanie podatków, składek na ubezpieczenia społeczne ale występuje tu tzw.odpłatność ogólna - czyli podmiot ze zgromadzonych pieniędzy realizuje zadania przydatne dla wszystkich (np: oświata) i niezależnie od wysokości wpłaty / regulowane na drodze aktów prawnych w niewielkim zakresie przez mechanizm rynkowy/
Funkcje finansów: wynikają z dwóch kategorii makroekonomicznych
Produktu Krajowego Brutto (PKB) oraz Dochodu Narodowego Brutto (DNB).
Podział DNB:
Pierwotny: podział między rożne kategorie podmiotów gospodarujących, dochodów powstałych............oraz dochodów z tytułu własności
Koszty pracy - wynagrodzenia, składki na rzecz funduszy pracowniczych
Podatki pośrednie - VAT, podatek akcyzowy, cło, podatki importowe
Nadwyżka operacyjna brutto
Wtórny:
następuje w rezultacie redystrybucji (transferów) dochodów pierwotnych między różnymi sektorami gospodarki narodowej
Dochód do dyspozycji brutto dzieli się na spożycie indywidualne lub zbiorowe oraz na akumulacje
Ostateczny:
OBCIĄŻENIA PODATKOWE PRZEDSIĘBIORSTW
Obciążenie podatkowe przedsiębiorstwa - wielkości ponoszone przez przedsiębiorstwo z tytułu nałożonych podatków jako kwota ciężaru podatkowego, łączna kwota obciążeń podatkowych od podstawy
Obciążenia nie podatkowe (para podatkowe)
W istocie zbliżone do podatku, bowiem są nieodpłatne, bezzwrotne i obowiązkowe, ale są to opłaty w zamian za które w przyszłości dostaniemy określone świadczenia
Amortyzacja oznacza rozłożenie wartości przez pewien okres. Można mówić o amortyzacji kredytu (rozłożeniu jego spłaty), ale najczęściej pojęcie to odnosi się do amortyzacji księgowej.
Amortyzacja księgowa służy przypisaniu ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do całego okresu ekonomicznej użyteczności tych aktywów. Z jednej strony powinna odzwierciedlać utratę wartości składnika aktywów (wtedy częściej mówimy o umorzeniu), a z drugiej stanowi element kosztów.
Amortyzacja jest kosztem niepieniężnym (to znaczy nie pociąga za sobą wydatków w bieżącym okresie) i składnikiem kosztów materialnych. Jest także źródłem finansowanie inwestycji restytucyjnych. Z pomocą amortyzacji nakłady na zakup czy wytworzenie środka trwałego są stopniowo zaliczane w koszty poszczególnych okresów, co pozwala (przynajmniej teoretycznie) zgromadzić fundusze na zakup nowych środków trwałych po całkowitym zamortyzowaniu starych.
ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTWA
Klasyfikacja majątku przedsiębiorstwa:
Każde przedsiębiorstwo musi mieć majątek (w ujęciu finansów) aktywa ( w ujęciu rachunkowości) Majątek można klasyfikować różnie w zależności od celów.
Jedno kryterium jest wspólne dla finansów i rachunkowości. Podział na:
majątek trwały (aktywa trwałe)
majątek obrotowy (aktywa obrotowe)
Główne kryterium to okres wykorzystywania do działalności gops. (przedział czasowy 1 rok)
Majątek trwały - wszystkie te składniki majątku, które będą wykorzystywane w działalności przedsięb. przez okres dłuższy niż 1 rok. I w okresie gospodarczego wykorzystania nie zmienią swojej postaci. Dzielimy na grupy :
wartości niematerialne i prawne (prawa rzeczowe i majątkowe nadające się do gosp. wykorzystania) i prawa autorskie, prawa do : licencji, patentów, wynalazków, znaków towarowych, wzorów zdobniczych i użytkowych, koszty zakończonych powodzeniem prac rozwojowych, umowy know-how, wartość firmy oraz oprogramowanie komputerowe
rzeczowe (aktywa) trwałe: wyróżniamy:
a) środki trwałe - powinny spełniać :
własne przedsiębiorstwa
być przeznaczone na potrzeby własne, 4 okresy używalności 1 rok.
Zaliczamy do nich grunty ( w tym prawo wieczystego użytkowania gruntu), budynki oraz obiekty inżynierii lądowej i wodnej, urządzenia techniczne, maszyny, środki transportowe oraz inne składniki majątkowe długotrwałego użytkowania o charakterze wyposażenia
b) środki trwałe w budowie - obiekty wytwarzane przez przedsięb. we własnym zakresie (nie ukończony proces ich wytwarzania)
należności długoterminowe - kwoty należne od naszych kontrahentów (spłacone w okresie dłuższym niż 1 rok)
inwestycje długoterminowe (inwestycją jest nabywanie składników majątkowych w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych - istotny jest cel nabycia składników a nie to jaką mają postać w chwili nabycia) Mogą być : wartości niematerialne i prawne (znak towarowy)np.: nieruchomości (nabycie i później oddanie w dzierżawę) długotrwałe aktywa fin. (udziały w obcych podmiotach gosp., papiery wartościowe oraz udzielone pożyczki długoterminowe)
Majątek obrotowy: - zaliczamy tu takie składniki, które będą wykorzystywane w przedsiębiorstwie przez okres krótszy niż rok i w procesie gospodarczego wykorzystania zmienią swoją postać albo zostaną całkowicie zużyte w jednym cyklu produkcyjnym:
Do majątku obrotowego zaliczamy:
Zapasy - rzeczowe składniki i materiały podstaw. , pomocnicze, części zamienne do maszyn i urządzeń, opakowania, półprodukty, produkty w toku, produkty gotowe i towary handlowe.
Należności krótkoterminowe - kwoty należne od kontraktu lub inne płatności, które są zapłacone w ciągu 1 roku.
Inwestycje krótkoterminowe - krótkoterminowe papiery wartościowe (wykup krótszy niż 1 rok lub z zamiarem dalszej odsprzedaży w krótkim czasie - weksle, bony skarbowe i środki pieniężne <w kasie lub na rach. Bankowych>).
Jak dzielimy kapitał w przedsiębiorstwie?
Kapitał - źródło finansowania majątku .
Można klasyfikować wg:
kryterium dostępności do kapitału:
kapitał zewnętrzny
kapitał wewnętrzny (wygospodarowany przez przedsięb.)
kryterium wykorzystania kapitału:
długoterminowe
krótkoterminowe
kryterium wskazane czyją własnością jest kapitał (kto dostarczył):
własny
obcy
Nie można tych kryteriów rozpatrywać w oderwaniu od siebie (jedynie razem), jeśli patrzymy w ten sposób, to będziemy mogli wyróżnić :
kapitały własne - stanowią własność przedsięb. i nie mają określonego terminu zwrotu (bezterminowej dyspozycji) - zwrot jedynie w przypadku likwidacji przedsięb. mogą przechodzić ze źródeł zew. w wew.
źródła zew. - kapitały wniesione przez właścicieli lub założycieli
kapitał podstawowy - kapitał o zasadniczym znaczeniu dla przedsięb.
źródła wew.- wygospodarowany przez przedsięb. w toku prowadzenia działalności gosp.
Co zaliczamy do kapitału własnego?
kapitał podstawowy (założycielski) pierwotny wkład
kapitały zapasowe: przeznaczony na pokrycie ewentualnych strat bilansowych
kapitały rezerwowe :nie podzielony wynik finansowy danego roku obrotowego
Im większy kapitał własny tym przedsięb. lepiej będzie się rozwijać i działać
Ryzyko - im większy kapitał tym większe ryzyko, ale i wyższe zyski.
Ryzyko graniczne - granica ponoszenia ryzyka - podejmując decyzje trzeba mieć na względzie to ryzyko i nie przekraczać go.
Źródła pozyskiwania kapitału wew. - wygosp. przez przedsięb. zysk (nadwyżka przychodów ze sprzedaży w przedsięb. podlega podziałowi (transfery jako podatki, pozostała część po opodatkowaniu pozostaje w dyspozycji przedsięb.).
Dzieli się na :-
wypłaty dywidendy dla właścicieli przedsięb.
zysk przeznaczony na fundusze dla załogi (nagrody, premie)
zysk zatrzymany (będzie przeznaczony na finansowanie rozwoju przedsięb. - trzeba określić właściwe relacje, nie jest regulowane prawnie (z wyjątkiem podatku).
Kolejne źródło:
Amortyzacja - są w przedsięb środki trwałe, wartości niematerialne, które zużywają się na rzecz wyprodukowanych (umorzenie wyrażone i wartościowo oraz zaliczone w koszty działalności przedsięb. Nazywamy amortyzacją.
Jeżeli przedsięb. produkuje gotowe rzeczy czy usługi, środki trwałe zużywają się; jeśli przedsięb sprzeda z zyskiem to będzie zwrot poniesionych kosztów zysk. Amortyzacja w momencie liczenia. Nie jest wydatkiem.
Amortyzacji nie można zaliczać do źródeł samofinansowania bo wcześniej trzeba było dokonać zakupu (wydatek), czyli amortyzacja jest tylko zwrotem poniesionych kosztów.
Kolejne źródła:
emisja akcji - tylko dla tych, którzy mogą - spółki akcyjne i komandytowo-akcyje. Wymaga uzupełnienia.
Każda akcja 3 różne wartości:
nominalna - zasila kapitał podstawowy
emisyjna - to cena , po której sprzedawane są akcje po raz pierwszy na rynku (powinna być zawsze wyższa od ceny nominalnej. Z tej nadwyżki należy zaliczyć do zasilenia kapitału zapasowego)
bieżąca - obecna cena po której kupuje lub sprzedaje - kształtuje się różnie
Kapitały obce
To kapitały, które pochodzą z zewn. przedsięb. nie stanowią jego własności, mają określony termin zwrotu, mają charakter zobowiązań.
Dzielimy na 2 grupy:
długoterminowe
krótkoterminowe
granicą jest 1 rok
Źródła zobowiązań:
długoterminowe:
kredyty bankowe (na finansowanie rozwoju przedsięb., pożyczki, emisja obligacji, nowe źródła fin.: leasing, fortfaiting, franchising.
kredyt bankowy - długoterm. na fin. rozwoju firmy. W Polsce udzielenie kredytu jest regulowane przez ustawę - Prawo Bankowe. Każdy bank może ustanowić własne uregulowania. Długoterminowe są stosunkowo drogie (prowizja+odstki+różne warunki). Marża dla kredytów przedsięb. - 3%, a koszt to 10-11%, 0,6% stopa procentowa NBP. Rentowność polskich przedsięb. - możliwość zwiększenia kapitału. Średnia od 7,5 do 9% . Przy takiej rentowności nie jest możliwe zaciąganie kredytu, bo koszty są większe niż rentowność.
pożyczki pieniężne - mogą ich udzielać banki. W przypadku pożyczki podstawą prawną jest kodeks cywilny - prawo własności określonej sumy pieniędzy przechodzi na pożyczkobiorcę. Pożyczka nie podlega kontroli wykorzystywania, nie musi być określony cel, niższa stopa % lub bez.
emisja obligacji - papiery wartościowe z emitowanymi w serii , w których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec posiadacza obligacji i zobowiązuje się w stosunku do posiadacza obligacji do spełnienia określonego świadczenia (wypłaty wynagrodzenia w postaci oprocentowania oraz wykupu obligacji po cenie nominalnej w określonym terminie. Jest to forma zaciągania pożyczki na rynku kapitału wielu pożyczkodawców. Emisja na podst. ustawy o obligacji.
leasing - w Polsce od lat 90 tych prawnie uregulowane w 2000 r. /lipiec - poprawka do kodeksu cywilnego. Oznacza upoważnienie dane przez właściciela składników majątkowych innemu przedsięb. na użytkowanie tych składników w zamian za wnoszone opłaty. W praktyce są różne rodzaje leasingu (3 główne):
operacyjny - zbliżony do umowy dzierżawy lub najmu , krótki okres (krótszy niż okres ekonomicznego życia przedmiotu leasingu; okres przydatności gosp.. przedmiot jest własnością leasingodawcy. Po zakończeniu umowy przedmiot wraca do niego. Znajduje się w księgach rach. leasingodawcy, który ma prawo odpisu amortyzacji, jednocześnie ponosząc ryzyko związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu.
finansowy/kapitałowy - zbliżony do umowy sprzedaży na raty z zastrzeżeniem prawa własności przedmiotu leasingu. Okres na czas zbliżony do przydatności gosp. Po zakończeniu umowy prawo własności jest przenoszone na leasingobiorcę (jest w księgach podatkowych, ma prawo odpisu amortyzacji i ponosi ryzyko związane z użytkowaniem przedmiotu).
zwrotny - przedsięb. sprzedaje firmie leasing, środki trwałe i bierze to w leasing
fortfaiting - to źródło fin. należności długoterm. powstałych w obrotach z zagranicą; główne należności exp. Możemy sprzedać należności w firmie, która będzie ściągać z dłużnika. Przedmiotem są:
należności z tytułu dostaw i usług
wierzytelności wekslowe
wierzytelności z tyt. leasingu
franchising - zbliżony do leasingu z tą różnicą, że przedmiotem umowy są wartości niematerialne i prawne (niektóre). To upoważnienie udzielone w formie umowy innemu przedsiębiorstwu na prowadzenie działalności handlowej pod znakiem i nazwą przedsięb. i udzielającego pozwolenia (za odpłatnością) np. Orbis
Kapitały lub zobowiązania krótkoterminowe - do finansowania działalności bieżącej wyr.:
kredyty bankowe
kredyt kupiecki
kredyt wekslowy
kredyt odbiorcy
emisja papierów komercyjnych
factoring
kredyt bankowy - krótkoterminowy - przeznaczony na działalność bieżącą, łatwo dostępny termin spłaty (poniżej roku), mniejsze ryzyko, mniejsze oprocentowanie. Formy
w rachunku kredytowym - na określony cel) - polega na założeniu oddzielnego konta i finansowaniu z niego określonych transakcji i raty wpływają na to konto
w rachunku bieżącym (kredyt odnawialny, każdy wpływ środków na konto zmienia stan zadłużenia, może przerodzić się w źródło średnioterminowe)
kredyt kupiecki - finansowanie działalności jednego przedsięb. przez inne (w transakcjach, gdzie jeden jest sprzedającym, drugi kupującym) przyjmuje formę odroczenia płatności); udzielany na okres 6-mcy, przynosi korzyści obu stronom. Udzielający może w ten sposób poszerzyć krąg odbiorców dla kupującego - nieprzerwany ciąg prowadzenia działalności, spłata w dogodniejszym terrninie.
kredyt wekslowy - zasady reguluje ustawa z 23/04/1936 r. Prawo wekslowe. Udzielenie takiego kredytu to sprzedaż weksli bankowi - każdy weksel posiada : datę wystawienia oraz termin wykupu. Weksel pełni funkcje gwarancyjne lub formę płatności (można nim płacić). Przedsięb. może sprzedać weksel bankowi, bank potrąci prowizję i odsetki od daty sprzedaży do terminu wykupu. Przedsięb. może spłacić weksel w terminie, może nie spłacić - bank będzie dochodził należności.
kredyt odbiorczy - występuje w postaci przedpłat i zaliczek (kupujący finansuje sprzedającego). Występuje tam, gdzie występuje długi cykl produkcyjny (stocznie, przemysł zbrojeniowy). Przedpłatę wnosi się przed rozpoczęciem procesu produkcyjnego, w trakcie wpłaca się zaliczki po każdym etapie (odstępy czasu mogą być różne. Produkujący i jednocześnie sprzedający musi angażować swoje środki, zamawiający przy odbiorze nie musi jednocześnie płacić za całość.
emisja papierów komercyjnych - podobne do obligacji, papiery komercyjne są emitowane na okres 360 dni. Pozwalają pozyskać środki finansowe z rynku:
bony towarowe
bony handlowe
inwestycyjne
komercyjny weksel inwestycyjno-terminowy (KWIT)
ROLA I FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Zasady prawidłowej rachunkowości:
mogą wynikać z założeń koncepcyjnych, teoretycznie prowadzonej rachun.
z norm prawnych
z norm zwyczajowych - wprowadzonych np. do ustaw, gdzie nabrały mocy prawnej
Zasady - jest ich 10 :
memoriału - w księgach rachn. należy ująć wszelkie zdarzenia gosp. wpływające na wynik finan. niezależnie od stopnia uregulowania rozrach.
współmierności - dotyczy przychodów osiąganych i kosztów: na wynik finan. danego rachun obrotowego wpływają zrealizowane przychody i poniesione dla ich uzyskania koszty nawet jeśli koszty te nie zostały opłacone
periodyzacji - ogół zdarzeń gosp. w przedsięb. należy podzielić na okresy sprawozdaw. iI ujmować te zdarzenia w księgach rachun. w poszczególnych okresach sprawozdawczych (1 rok nie koniecznie kalendarzowy - 12 kolejnych m.-cy); może być okres ½ roku, ¼ lub m.-ca
istotności - wszystkie znaczące składniki majątku, kapitały i wynik finan. należy wskazywać w oddzielnych pozycjach (znaczące skład.. mają dużą wartość jednostki albo ma wpływ na prowadzenie działal. gosp. - budynki, samochód itp.).
ciągłości - naczelna przy prowadzeniu działań. Należy konsekwentnie stosować te same metody wyceny i ten sam układ sprawozdania finan. jest powiązana z zapisem systematycznym
ostrożnej wyceny - wszystkie składniki majątku i kapitałów przedsięb. powinny być tak wycenione, aby nie został zniekształcony wynik finan.
indywidualnej wyceny - wszystkie znaczące składniki majątku powinny być wyceniane oddzielnie
realizacji - zyski w przedsięb. powstają w momencie dokonania sprzedaży
kontynuacji działania - polega na podjęciu uzasadnionego domniemania, że przedsięb. będzie prowadzić działalność gosp. w następnym roku i kolejnych latach obrotowych bez istotnego ograniczenia zakresu tej działalności - jeśli przedsięb. nie będzie przestrzegało to musi mieć program naprawczy inaczej likwidacja
wyższości treści nad forma - wszystkie zdarzenia gosp. powinny być ujęte w księgach rachun. a następnie wykazane w sprawozdaniach finan. zgodnie z ich treścią i rzeczywistością ekonomiczną.
Co to jest rachunkowość?
Rachunkowość - jest systemem ewidencji zdarzeń i procesów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
R. - jest to proces identyfikowania pomiaru i komunikowania informacji ekonomicznych w celu dokonania rozsądnej oceny i podjęcia decyzji przez użytkownika informacji.
R. - należy prowadzić w sposób ciągły - jest to proces.
Identyfikowanie - czy zdarzenie należy do danej firmy, jakiego kapitału dotyczy itp. czy będzie podlegało ewidencji. Rachun. prowadzimy w ujęciu wartościowym czyli pomiar.
Komunikowanie - z jakiego źródła składnik został sfinansowany i zidentyfikowany składowo - wówczas można mówić o zarejestrowaniu w księgowości i napisać sprawozdanie (ta część należy do rachun. Finansowej).(pkt c-f) - będziemy mogli dokonać oceny wpływu zjawiska na działalność przedsięb.
Podjęcie decyzji - planowanie - ta część dotyczy rachunkowości zarządczej.
Co jest przedmiotem rachunkowości?
Przedmiotem są zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące w przedsiębiorstwie związane z ruchem i finansowaniem majątku tego przedsiębiorstwa
Co jest podmiotem rachunkowości?
Podmiotem rachun. - jest każda rachunkowość zgodnie z obowiązującymi przepisami z obowiązku formalnego lub z wyboru.
Podstawowym aktem notarialnym jest ustawa z 29.09.94 r. „O rachunkowości...” (weszła w 01/95) i wiele razy nowelizowana , kolejna nowelizacja 2000 r. (dostosowana do UE) - określa podmiot rachun. art. 2 - wszystkie jednostki: banki (z wyjątkiem NBP), spółki kapitałowe, osobowe, państwowe jednostki budżetowe i inne jednostki org., które osiągnęły przychody powyżej 800 tys. euro (równowartość w poprzednim roku). Małe i nie wymienione też mogą prowadzić rachun.. przedsięb., które w pełni prowadzi rachun może aktywnie wpływać na poziom kosztów, poziom wyniku finansowego, czyli mniejsze podatki. Mamy też określony zakres, ale odnosi się tylko do rachun. finans. - ustawowa.
R zarządcza - nie podlega regulacji ustawowej - można nie trzeba.
Elementy rachunkowości:
księgowość - część rejestracyjna - najważniejsza.
Kolejny etap rozwoju to okres wojen napoleońskich (potrzebne pieniądze, wprowadzenie podatków, budowa kodeksu handlowego we Francji)
sprawozdawczość finansowa - kolejny okres to rewolucja przemysłowa - właściciele przedsięb. chcą przede wszystkim, aby ich działalność była dochodowa.
rachunek kosztów
W tym układzie rachunkowość przetrwała do lat 30-stych. Praca teoretyków - jakie prace podjąć, żeby uniknąć krachu.
W latach 30-35 pojawia się:
statystyka kosztów - dotyczy badania zachowania się kosztów w przeszłych okresach
analiza finansowa
planowanie finansowe
W tym układzie rachun. przetrwała do dziś z tym, że w latach 50-tych dokonano podziału na:
*rach. finansowa (pkt. a, b)
*rachunkowość zarządcza (pozostałe)
Zadania rachunkowości:
obiektywne informowanie o zdarzeniach i procesach zachodzących w przedsięb.
kontrola działalności przedsięb, ochrona interesów przedsięb.
dostarczenie danych do zarządzania
Grupy informacji szczegółowych:
inf. o stanie składników majątkowych i kapitałów przedsięb., a także o wszelkich zmianach zaistniałych w tym stanie w związku z prowadzona dział. gosp.
inf. o zużyciu składników majątkowych w toku prowadzonej dział. gosp.
o wykonaniu zadań gosp. sprecyzowanych w rocznych planach działań
o finan. rezultatach działal. przedsięb.
dotyczące sposobu wykorzystania wygosp.. zysku
Aby te inf. wykorzystać w planowaniu konieczne jest, aby każda z inf. spełniała wymogi inf. ekonomicznej (zrozumiałość, terminowość, neutralność, porównywalność)
Podstawowa funkcja jaką spełnia rachunkowość w przedsięb. jest funkcja informacyjna.
Jest uzupełniana o 4 funkcje szczegółowe:
kontrolna - za pomocą systemów rachun. możemy kontrolować działal. przedsięb. - poszczególne elementy. Rachun zawiera instrumenty kontrolne np. inwentaryzacja majątku
sprawozdawcza - sporządzanie okresowych sprawozdań finan. oraz wszelkiego rodzaju zestawień niezbędnych danych do zarządzania przedsięb.
analityczna - wyraża się w dostarczeniu przez rachun. danych do analizy finan.
dowodowa - wyraża się w wykorzystywaniu urządzeń księgowych oraz dowodów księgowych jako dokumentów wiarygodnych w postępowaniu sądowym i podatkowym (wszystkie dokumenty prawdziwe i nie można ich podważyć).
Metody i formy rachunkowości
Metody
bilansowa - (suma wartości składników majątkowych musi być równa sumie wartości kapitałów)
Aktywa (skład. majątkowe) = Pasywa (skład. kapitałów)
Zastosowanie w planowaniu budżetów
grupowania
momentów i okresów sprawozdawczych
podmiotowa
wyceny
Formy i techniki prowadzenie rachunkowości:
Formy:
tabelarycznej - I cześć duża książka tzw. amerykanka - ręczny zapis to część ogólna. Druga część szczegółowa zawiera poszczególne konta, na które dokonuje się zapisu.
przebitkowa - ta wielka księga została podzielona na mniejsze (dziennik obrotów - stanowiący część ogólną - I) i karta kontowa . Polega na dokonaniu jednoczesnego zapisu na karcie kontowej i w dzienniku obrotów - zapis przez kalkę. Może być ręcznie lub maszynowo - służyła temu duża maszyna przypominająca połączenie komputera z maszyną do pisania.
rejestrowa - polega na prowadzeniu różnego rodzaju rejestru (sprzedaży, zakupu, środków prawnych). Rozwój informatyki wymusił inną formę prowadzenia, wszystkie systemy inf. są oparte na relacyjnych bazach danych - raz wprowadzony inf. i mamy wszędzie gdzie powinna być; systemy szybkie i sprawnie przetwarzają inf. terminowość i wyeliminowanie błędów. Można ujednolicić dokumenty sprawozdań , prowadzenie szczegółowej księgowości.
Powinny być przestrzegane zapisy:
chronologiczny - zapisywanie zdarzeń gosp. w kolejności ich występowania
systematyczny - należy przestrzegać tych samych zasad grupowania zdarzeń gosp. i tych samych zasad wyceny
Techniki:
ręczna
maszynowa
komputerowa (informatyczna)
SPRAWOZDANIE FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO INFORMACJI O PRZEDSIĘBIORSTWIE
Elementy składowe sprawozdania finansowego i jego rola w zarządzaniu przedsiębiorstwem:
Każde przedsiębiorstwo jest zobowiązane sporządzać sprawozdanie finansowe na koniec roku obrotowego. Elementy składowe:
Bilans
Rachunek zysków i strat
Informacja dodatkowa
Tylko wybrane przedsiębiorstwa:
Rachunek przepływów pieniężnych
Zestawienie zmian w kapitale własnym
Cel:
Dostarczenie informacji o sytuacji majątkowej, finansowej i wynikach działalności przedsiębiorstwa.
Bilans:
Zestawienie wartości składników majątkowych i kapitałów przedsiębiorstwa.
Zasada równowagi bilansowej - ogólna wartość majątku musi być równa kapitałowi A=P
Zasad ciągłości bilansowej
Sposób szeregowania aktywów i pasywów - w bilansie wszystkie składniki majątkowe są uszeregowane według wzrastającej płynności czyli możliwości spieniężenia!
Najpierw więc będą:
Aktywa trwałe:
Rzeczowe aktywa trwałe
Wartości niematerialne i prawne
Inwestycje długoterminowe
Należności długoterminowe
Aktywa obrotowe:
Zapasy
Należności krótkoterminowe
Inwestycje krótkoterminowe
Pasywa są uszeregowane według zasady pilności zwrotu czyli wzrastającej wymagalności, bieżemy pod uwagę termin zwrotu, najpierw więc kapitały własne a potem obce długoterminowe i krótkoterminowe.
Bilans to statystyczne ujęcie majątków i kapitałów
Rachunek przepływów pieniężnych:
pokazuje źródła wpływów gotówki do przedsiębiorstwa oraz kierunki wydatkowania
Dwie metody sporządzania rachunku:
Bezpośrednia: dokonanie podziału na:
Działalność operacyjną
Działalność inwestycyjną
Działalność finansową
Wpływy z tytułu sprzedaży i z tytułu innych wpływów z działalności operacyjnej.
Wydatki z podziałem na zakup materiałów i usług, wynagrodzenie pracownikóe, ubezpieczenia społeczne,,podatki, opłaty o charakterze publiczno - prawnym
Pośrednia:
Wychodzimy od zysku netto
Podział też na 3 działalności
Koszty w układzie rodzajowym:
Amortyzacja
Zmiana stanu zapasów
Zmiana stanu należności
Zmian stanu rezerw
Rachunek zysków i strat:
Może być sporządzany w dwóch wariantach:
Kalkulacyjnym
Porównawczym
Wariant porównawczy różni się sposobem ujęcia kosztów zwykłej działalności operacyjnej, uwzględnia zmianę stanu produktów gotowych
PRZYCHODY I KOSZTY ZWIAZANE Z ICH OSIĄGNIĘCIEM
Jak dzielimy koszty w przedsiębiorstwie?
Koszty - 3 grupy:
1.zwykłej działalności operacyjnej: dotyczą produkcji i sprzedaży podstawowego rodzaju działalności przedsiębiorstwa)
koszty rodzajowe: występują w każdym przedsiębiorstwie niezależnie od formy własności i wielkości, to koszty proste, nie dające się rozłożyć na mniejsze elementy, odzwierciedlają ogół kosztów w przedsiębiorstwie, jest 7 pozycji tychże kosztów
amortyzacja
zużycie materiałów i energii
usługi obce
podatki i opłaty
wynagrodzenia
ubezpieczenia społeczne
pozostałe koszty rodzajowe
koszty według miejsca powstawania: są to koszty złożone, powstają w różnych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa np.;
koszty produkcji podstawowej
koszty produkcji pomocniczej
koszty wydziałowe
koszty zarządu
koszty związane z uzyskiwaniem przychodów (w ujęciu podatkowym)
koszt własny sprzedawanych produktów
wartość w cenie nabycia sprzedawanych materiałów i towarów
2.pozostałe koszty operacyjne
3.koszty finansowe
Trzy warianty ewidencjonowania kosztów:
tylko w układzie rodzajowym
tylko w układzie według miejsc powstawania
wstępne zaewidencjonowanie w układzie rodzajowym ich rozliczenie i przeniesienie na układ wg miejsc powstawania potem znów rozliczenie i przeniesienie na układ związany z uzyskiwaniem przychodów
Przychody dzielimy następująco:
ze zwykłej działalności operacyjnej: ze sprzedaży wytworzonych produktów i usług lub towarów handlowych /nie zalicza się VAT/
z pozostałej działalności operacyjnej: ze sprzedaży składników majątku trwałego, z likwidacji środków trwałych, dotacje i dopłaty do sprzedaży, otrzymane kwoty kar, grzywien, odszkodowań niezwiązanych z nieterminową regulacją, darowizny
przychody finansowe: wartość sprzedanych papierów, otrzymane odsetki od lokat terminowych i pożyczek, otrzymane dywidendy, dyskonto, przychody z udziałów w innych jednostkach gospodarczych, dodatnie różnice kursowe, otrzymane odsetki za nieterminową regulacje należności
zyski nadzwyczajne
Zysk nadzwyczajny - powstają wówczas, gdy zwiększa się wartość składu majątkowego bez równoczesnego zwiększenia wartości kapitału przedsięb., albo zmniejszenia innych pozycji majątkowych. Powstają z przyczyn niezależnych od przedsiębiorstwa
Strata nadzwyczajna - zmniejszenie wartości składników majątkowych powstałe na skutek zdarzeń losowych (powódź, pożar, kradzież).
Przychody i straty nadzwyczajne powinny przewyższać koszty i straty nadzwyczajne, wtedy zysk jest dla firmy
PLANOWANIE FINANSOWE W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Planowanie - proces podejmowania decyzji dotyczących przyszłości przedsiębiorstwa., jest ona obecnie obiektywną koniecznością. Przeniesione zostało ze szczebla zarządzania i zmieniły się formy planowania. Powinno ustalać cykle i środki do osiągnięcia celów, wdrażać nowe środki służące rozwojowi przedsiębiorstwa.
Planowanie to jedna z funkcji zarządzania obejmująca zespół czynności kierowniczych określająca politykę strategiczną w zakresie przyszłych celów oraz sposobów ich realizacji ( musi ono realizować złożone cele, jest ono więc ciągiem sytuacji decyzyjnych)
Zdarzenia gospodarcze:
w ujęciu czasowym
prognozy: zawierają informacje o prawdopodobnym, przyszłym kształtowaniu się wielkości, które wywierają znaczący wpływ na działalność przedsiębiorstwa. Oparte są na obserwacji i przenoszeniu ich do zamierzeń planowych (okres nie krótszy niż 10 lat), stanowią podstawę informacji
programy: opis celów działania i środków realizacji tych celów, w programie dokonuje się wyboru określonych działań, jest więc to narzędzie aktywnego kształtowania przyszłości, ustalenia mają charakter wytycznych, horyzont czasowy programu obejmuje 5 lat
plany: opracowania dotyczące aktywnego, przyszłego działania gospodarczego, są to bezpośrednie narzędzia wpływające na przyszłe zdarzenia i mają charakter decyzyjny, plan jest w pełni skwalifikowany - wyrażenia są liczbowe, ustalany na 1 rok ale może być też na okresy krótsze
w ujęciu przedmiotowym
zadania produkcyjne handlowe i usługowe
zasoby za pomocą których zadania te mogą być wykonane
nakłady, które będą poniesione przy wykonywaniu zadań
efekty finansowe, które zostaną uzyskane po zrealizowaniu zadań
w ujęciu według szczebli zarządzania
planowanie strategiczne: określa się główne cele i kierunki działania, będzie dotyczyło najważniejszych problemów, dużych przedziałów czasowych do sporządzenia planów taktycznych i operatywnych
planowanie taktyczne: konkretyzuje cele i kierunki działania, zbiór decyzji, który ustala konkretne zadania i równocześnie przydziela zasoby, niezbędne do wykonania tych zadań, określa cele pośrednie (użytkowe) konkretne i dotyczące krótkiego czasu, na ogół jest planem rocznym, wyjątkowo dwuletnim
planowanie operatywne: ustala się konkretne zadania dla poszczególnych komórek operatywnych w przedsiębiorstwie (kwartalne lub nawet miesięczne)
Plany:
Rzeczowe:
(plan sprzedaży, produkcji wyrobów gotowych, usług, zaopatrzenia, zatrudnienia i płac)
Finansowe:
Zasady planowania:
zasada przyczyniania się do celów działalności
zasada prymatu planowania w osiąganiu sprawności rynkowej przedsiębiorstwa
zasada ciągłości i kompleksowości planowania
zasada efektywności planowania
zasada wariantowego ujęcia decyzji planistycznych
zasada koordynacji działań planistycznych
Metody planowania:
Bilansowa: jest podstawową metodą uzgadniania zależnych od siebie wielkości planowanych, polega na zestawieniu w postaci bilansu planowanych zadań i środków niezbędnych do ich realizacji, druga część bilansu to zasoby rozporządzalne
Wskaźników statystycznych: do określenia przyszłych wielkości ekonomicznych na podstawie ich przyrostów na ustalaniu pewnych proporcji, stosuje się tu tzw: wskaźniki dynamiki (indeksy) lub wskaźniki struktury
Wskaźników techniczno - ekonomicznych: polega na obliczaniu planowanych wielkości za pomocą ustalonych wskaźników charakteryzujących poziom techniczny i ekonomiczny danej działalności, ma zastosowanie przy sporządzaniu planów rzeczowych
Analizy ekonomicznej: polega na badaniu czynników od których zależą wielkości planowani, analiza przeprowadzana jest w zakresie analizy rynku i analizy własnej działalności gospodarczej, ma zastosowanie przy sporządzaniu wszystkich rodzajów planów
Kolejnych przybliżeń:
Matematyczne
programowania liniowego:
metoda simpex
metoda graficzna
problem diety
zagadnienia transportowe
Otrzymuje się kilka wariantów rozwiązania i przyjmuje się ten który najlepiej zrealizuje cel!
analizy sieciowej: polega na opracowaniu sieci zależności, umożliwia koncentrację wysiłków na czynnikach krytycznych, metody drogi krytycznej, oceny i ...)
Tryb opracowania planu i jego koordynacja (4 fazy)
prace przygotowawcze
opracowanie planów częściowych
koordynacja projektów planów użytkowych
zatwierdzenie planu
Potem tan plan powinna otrzymać komórka finansowa P. i bank finansujący działalność P.
Biznes plan:
Dokument określający postępowanie P. w pewnym okresie. Przewodnik do działań strategicznych P. Powinien zidentyfikować słabe i mocne strony działalności P. Konkretyzuje koncepcje działania w zmieniających się warunkach.
Funkcje:
Służy do rozwijania pomysłów związanych z prowadzeniem P.
Służy do retrospektywnej oceny działalności P.
Służy do zachęcania potencjalnych inwestorów, kredytodawców lub właścicieli do zainwestowania w P . pieniędzy
Sporządza się go raz w roku a aktualizuje nie rzadziej niż raz na kwartał. Jest to dokument typowo opisowy
ANALIZA SYTUACJI FINANOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
Analiza musi zawierać obiektywne stwierdzenia i oceny, powinna przedstawiać wyniki badań zwięźle; wynik badania analitycznego musi być bliski momentowi powstania zdarzenia.
Wyniki stanowią podstawę do weryfikacji słuszności podejmowania decyzji bieżących i słusznych.
Analiza finansowa w przedsiębiorstwie (zadania i metody analizy)
Analiza jest metodą poznawania zjawisk, dzieląc je na elementy.
Analiza ekonomiczna służy do poznania rzeczywistości, przebiegu procesów w przedsiębiorstwie. Z niej wyciąga się wnioski, które służą planowaniu przedsiębiorstwa.
Analiza jako dyscyplina naukowa jest to zespół metod stawiających diagnozę.
Analiza ekonomiczna stanowi dorobek naukowy innych dyscyplin. Jest dyscyplina naukową, która zajmuje się wyszukiwaniem i mierzeniem związków zachodzących między zjawiskami ekonomicznymi.
Przez analizę można rozumieć dokument, w którym zawarte są wszystkie wyniki ich interpretacji.
Analiza jest to dyscyplina wyjaśniająca problemy w kategoriach wyników ekonomicznych. Pozwala na rozszerzenie, poznanie racjonalnego istnienia przedsiębiorstwa. Można zlikwidować przejawy niegospodarności.
Analizę należy traktować jako narzędzie (instrument) zarządzania, koordynacji i scalania, system metod badawczych.
W gospodarce rynkowej przyjmuje się tzw. analizę przedsiębiorstwa, można ją podzielić:
analiza otoczenia przeds., w którym działa
analiza ekonomiczna
ad.1. Dotyczy bieżących i przyszłych warunków funkcjonowania przeds., rozpoznanie szans na istnienie i ryzyko. Ocena słabych i silnych stron = Analiza SWOT. Powinna obejmować analizę rynku (popyt, dystrybucja produktów, dokonanie i ocena segmentacji rynku), konkurencji (ma na celu identyfikacje głównych konkurentów, ustalenie, w których grupach klientów konkurent ma lepszą a, w których gorszą pozycję, badanie poziomu cen), makrootoczenia- zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający z faktu działania przeds. (rozpatrujemy je w analizie łącznie: 1.otoczenie ekonomiczne-ogólna kondycja gospodarki, 2.otoczenie technologiczne- nowe technologie, 3. otoczenie społeczne- wyraża się postępującym kreowaniem nowej jakości życia, 4.otoczeniedemograficzne-dostosowywanie produkcji do struktory populacji społecznej, 5.otoczenie polityczne i prawne, 6.otoczenie międzynarodowe-może stwarzać szansę na ekspansję dla krajów rozwijających się; zagrożenia- import tańszych produktów z krajów wyżej rozwiniętych)
ad.2 Analiza efektywności ekonomicznej działalności przeds. Powinni się nią posługiwać kierownicy. Kontrola zgodności rzeczywistego przebiegu z planami przdes. Wśród kryteriów efektywności ekonomicznej są kryteria finansowe - są mocno związane z rezultatami rzeczowymi. Analiza finansowa jest częścią analizy ekonomicznej. Drugim elementem jest analiza techniczno-ekonomiczna - ocena działalności gospodarczej przedsiębiorstwa w zakresie procesów rzeczowych (ilość asortymentu, zatrudnienie, płace, zaopatrzenie przeds.).
Wyniki finansowe stanowią jedynie odzwierciedlenie rezultatów w procesach rzeczowych.
Przedmiotem analizy w przeds. jest działalność oparta na zasobach kapitałowych i osobowych
Wstępna analiza finansowa - wyliczenie 4 wskaźników:
wskaźnik struktury majątku trwałego
majątku obrotowego
wskaźnik zastosowania majątku własnego
wskaźnik zastosowania majątku obcego
Możemy badać powiązania majątkowo-kapitałowe. Jako podstawę - złota reguła finansowa-majątek trwały przeds powinien być finansowany przez kapitał własny, majątek obrotowy przez kapitały obce. Zmodyfikowana zasada- przejściowo majątek trwały może być finansowany przez kapitał stały, który jest kapitałem własnym powiększonym o zobowiązania długoterminowe.
Analiza wskaźnikowa- w sposób szybki i efektywny można uzyskać wgląd co się w tym przeds dzieje. Wskaźniki są traktowane jako pewna relacja. Istnieje dużo wskaźników, stosuje się zestaw 16-19 wskaźników.
Ogół wskaźników, które są wyliczane dzielą się na grupy:
wskaźniki zyskowności (rentowności)
Są podstawowymi miernikami oceny rentowności kapitałów własnych, stopień opłacalności sprzedanych kapitałów obcych. Wyróżniamy wskaźniki:
zyskowności sprzedaży (marży zysku)
zyskowności majątku- efektywność wykorzystania majątku
zyskowności kapitału własnego
wskaźniki płynności
Umożliwiają ocenę zdolności przeds do terminowego regulowania zobowiązań bieżących (krótkoterminowych). Wyróżniamy wskaźniki:
bieżącej płynności finansowej, szybkiej
natychmiastowej (wypłacalności gotówkowej)
zdolności do obsługi zadłużenia
Pozwalają ocenić perspektywiczną spłatę zobowiązań. Wyróżniamy wskaźniki:
pokrycia odsetek zyskiem- ważna miara struktury kapitału
wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami
Pokrycia majątku kapitałem własnym
Relacji zobowiązań do kapitału własnego
Pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową
sprawności działania ( obrotowości):
obrotu należnościami- przedstawia liczbę cykli inkasa przeciętnego stanu należności
obrotu należnościami w dniach
obrotu zapasami - mówi o wykorzystywaniu zapasów, odnoszą się do płynności
obrotu zapasami w dniach
wykorzystania środków trwałych
rynku kapitałowego
zysk przypadający na jedną akcję
ceny rynkowej do zysku na 1 akcje
ceny rynkowej do wartości księgowej
stopy dewidendy
stopa wypłat dewidend
Formy prezentacji wyników analizy finansowej
- liczbowej - ma podstawowe znaczenie:
szeregi -prostsza metoda, uwzględnia się jedną cechę: szeregi strukturalne, komulacyjne, szczegółowe
tablice statystyczne - kilka cech, zespół danych wg jednej cechy
- graficzna:
wykres liniowy - przedstawianie dynamiki stanów i wyników finansowych
wykres powierzchniowy - statystyczny wybór wskaźników
słupki, koła
- opisowa - ilustracja słowna- część ogólna i szczegółowa, wnioski - prawidłowo zaadresowane i sformułowane
Zadaniem analizy finansowej jest ocena finansowej strony przeds.
W badaniu poszczególnych obszarów należy oddzielnie wskazać warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Analiza finansowa jest przeprowadzana dla odbiorców wew, ale również dla zew.
Rodzaj analiz sporządzanych w przeds:
Przeznaczenie analiz:
Zew (sprawozdanie roczne)- powinny być również wskaźniki analizy, są skierowane do kooperantów, dziennikarzy, izb, placówek handlowych
Wew (samoocena, system sterowania wynikiem finansowym)- zawiera analizę podstawowych elementów sprawozdania finansowego, umożliwia ocenę zjawisk gospodarczych w różnych aspektach
Czas, którego analizy dotyczą
retrospektywna - zawiera ocenę wyników działań podejmowanych w przeszłości
bieżąca - celem jest bieżąca ocena podjętych zadań, sygnalizowanie zagrożeń, skutków negatywnych
prospektywna - ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań, zachowane zasady rachunku ekonomicznego
Zastosowane metody badawcze:
funkcjonalna - badanie oddzielnych zjawisk w przeds przez osoby lub komórki, które funkcjonalnie odpowiadają rozwojowi tych zjawisk, przeprowadza równocześnie kilka osób. Są podstawą do sformułowania ocen ogólnych. Wady- przeprowadzają komórki odpowiedzialne za realizację danych zjawisk, badania są rozproszone
kompleksowa - przeprowadza ocenę przeds z pkt widzenia powiązań i zależności między poszczególnymi zjawiskami gospodarczymi, dostarcza uporządkowanych zjawisk, wyrażonych we wskaźnikach
decyzyjna - sprowadza się do wycinkowych badań, wymaga umiejętności kojarzenia zależności zjawisk
Szczegółowość opracowania
ogólne - całokształt działalności przeds, oparta jest na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych (16), mała jest przydatność w procesie podejmowania decyzji
szczegółowe - bada określony obszar działalności w sposób szczegółowy, oparta jest na szerokim zakresie wiadomości, jest pracochłonna
ZASADY FUNKCJOWNOWANIA KONT WYNIKOWYCH I USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO
Konta wynikowe nie posiadają salda początkowego!
Zasady:
wszystkie koszty i straty nadzwyczajne księgowane są po stronie winien
wszystkie przychody i zyski nadzwyczajne księgowane są po stronie ma
Konto wynik finansowy: może posiadać saldo kredytowe (ozn. zysk osiągnięty przez przedsiębiorstwo) i saldo debetowe (ozn. Stratę poniesioną w przedsięb.)
Operacje wynikowe - prowadzą do powstania jako wynik. ogół operacji wynikowych znajduje wyraz w wynikach fin. przedsięb. Wynik fin. jest to przedstawiony w pieniądzu rezultat działalności przedsięb. w pewnym okresie (z reguły 1 rok obrotowy). Może być wielkością dodatnią (zysk w przedsięb.), ale też wielkością ujemną (poniesienie straty)
Zasady ustalania wyniku fin. trzeba przestrzegać wszystkich zasad, ale ważne to zasady:
memoriału, współmierności przychodów i kosztów, ostrożnej wyceny
Elementy składowe wyniku finansowego.:
przychody
koszty wpływają dodatnio
zyski nadzwyczajne
straty nadzwyczajne
podatek dochodowy wpływają ujemnie na poziom wyniku fin.
Pieniężny odpowiednik wartości sprzedaży nazywamy przychodem. (nie jest to wpływ środków pieniężnych do przedsięb.).Przychody powstają w momencie dokonania sprzedaży (przeniesienie prawa własności na kupującego). Wpływ środków pieniężnych może nastąpić:
przed dokonaniem sprzedaży (zaliczki, przedpłaty)
równocześnie ze sprzedażą (gotówkowa)
następuje po dokonaniu sprzedaży (po wystąpieniu dokumentów)
Koszty - wyrażone w pieniądzu zużycie czynników produkcji poniesione dla uzyskania zamierzonych efektów ekonomicznych.
Warianty ustalania wyniku finansowego:
Wariant porównawczy - do ustalania wyniku finansowego przyjmuje się koszty rodzajowe
Wariant kalkulacyjny - jako koszty zwykłej działalności operacyjnej traktowane są koszty wg miejsc powstawania