Treść nauczania technologii środków leczniczych powinna obejmować:

- podstawowe prawa operacji jednostkowych i procesów jednostkowych

- przyswojenie umiejętności obliczania parametrów urządzeń niezbędnych do realizacji operacji i procesów jednostkowych

- uzasadnienie wyboru takiego a nie innego schematu łączącego poszczególne operacje i procesy jednostkowe w jeden ciąg technologiczny

Fizyczne operacje jednostkowe:

a) operacje dyfuzyjne

- adsorpcja

- rektyfikacja

- ekstrakcja

- absorpcja

b) operacje cieplne

- transport ciepła

- ogrzewanie

- chłodzenie

c) operacje hydrodynamiczne

- transport płynów

- mieszanie

Chemiczne procesy jednostkowe:

- chlorowcowanie

- nitrowanie

- sulfonowanie

- estryfikacja

- hydroliza

- alkilowanie

- utlenianie

- redukcja

Specyfika przemysłu farmaceutycznego:

- wytwarza dużą liczbę związków w małych ilościach (ochrona patentowa, specyficzny rynek)

- kontrola jakości na każdym etapie (czystość ważniejsza od wydajności, GMP)

- procesy wieloetapowe (oddzielenie poszczególnych etapów, duże koszty produkcji, podejście syntonowe)

- wykorzystanie nowych technik

- dążenie do wytwarzania czystych optycznie związków

Przemysł chemiczny

- np. etylen - 18 mln ton/rok

Przemysł farmaceutyczny:

- Witamina C - ok. 50000 ton/rok

- Paracetamol - ok. 30000 ton/rok

- Kwas acetylosalicylowy - ok. 30000 ton/rok

- Antybiotyki beta-laktamowe - ok. 16000 ton/rok

- Sulfonamidy - ok. 8000 ton/rok

- Metotreksat - ok. 150 kg/rok

W zależności od sposobu otrzymywania środki lecznicze możemy podzielić na 4 grupy :

1. Środki otrzymane na drodze syntezy (ponad 75% środków leczniczych)

2. Związki otrzymane z naturalnych źródeł:

- z roślin - alkaloidy (papaweryna, kodeina, chinidyna), enzymy, glikozydy nasercowe, polisacharydy, tokoferol, steroidy i prekursory steroidów (diosgenina, sitosterina, stigmasterol)

- ze zwierząt - heparyna, insulina wołowa i świńska, hormony tyroidowe, kwasy żółciowe, cholesterol, L-aminokwasy, albumina, immunoglobuliny, mikroorganizmy (szczepionki)

3. Związki otrzymane na drodze biotechnologii i inżynierii genetycznej:

- antybiotyki, L-aminokwasy, dekstran, witaminy B2 i B12, enzymy, modyfikowane steroidy, hormony peptydowe (insulina, ludzki hormon wzrostu, somatostatyna, erytropoietyna), czynniki układu immunologicznego (interferony, interleukiny, przeciwciała monoklinalne), czynniki układu krzepnięcia krwi (tkankowy aktywator plazminogenu, czynnik VII, VIII, IX), biotechnologia komórek i organów roślinnych (szikonina)

4. Związki otrzymane na drodze częściowej syntezy (związki półsyntetyczne):

- alkaloidy, półsyntetyczne antybiotyki, steroidy, ludzka insulina

STRATEGIE POSZUKIWAŃ PROWADZĄCE DO NOWYCH LEKÓW

1. Otrzymywanie nowych leków w oparciu o modyfikację istniejących leków

-w oparciu o podst. str. leku firmy wprowadzają inne leki o takim samym lub b. podobnym działaniu korzystając z postępu biologii molekularnej i techniki komputerowej- kaptopril

-firma wprowadzając lek na rynek ma największy zysk, potem wprowadza leki o podobnym szkielecie

-właściwości biologiczne nie są związane tylko z 1 strukturą, są charakt. dla całej grupy

-leki powstałe w oparciu o modyfikację kaptoprilu: analapril, ramiprilperindopril, cilazapril, delapril, lisinopril

-nie prowadzi to do wytworzenia nowych struktur- metoda wtórna, nie wnosi nic nowego

- otrzymuje się leki o lepszej biodostępności, mniejszej tox. i mniejszej ilości efektów ubocznych

- wprow. modyfikacji przez usztywnienie cząst. (brak swobody rotacji), wprowadzenie nowych podstawników

2. Systematyczny skrining naturalnych i syntetycznych związków (badanie wł. biol. tych zw.)

a. EKSTENSYWNY SKRINING

-jedna z metod prowadząca do powstania nowych związków

- służy do poszukiwania związku o określonych właściwościach

- mamy najczęściej jedną klasę związków (mało związków, podobnych strukturalnie) i testujemy ją na wielu modelach eksperymentalnych

- prowadzimy rozległe badania na centralnym ukł. nerwowym, oddechowym, krwionośnym, trawiennym, chorobach płuc, antybakteryjnie

-na tej podstawie wykryto związki wywodzące się z fenotiazyny, u których wykryto najpierw działanie antyhistaminowe, a potem neuroleptyczne

b. WYRYWKOWY SKRINING

- jest jedną ze strategii prowadzących do powstawania nowych leków

- dotyczy zw. naturalnych i syntetycznych

- polega na badaniu wielu klas zw.(kilka tys. pozycji) na ograniczonej liczbie modeli eksperymentalnych np. na jednym modelu biologicznym np. poszukiwania leku p. malarycznego

- szukamy który lek będzie działał na daną chorobę

- badania te obejmują badania in vivo i in vitro, pomiar inhibicji enzymów, pomiary aktywności na wyizolowanych tkankach lub hodowlach komórkowych

-przy pomocy tej metody powstały np. Taxol- lek p-nowotworowy, wyizolowany z cisu amerykańskiego( lata 90-te- synteza kombinatoryczna), Zopiclone- wł. antybakteryjne, wiele antybiotyków- ta droga się wyczerpała- powstały drobnoustroje całkowicie oporne na antybiotyki

- scrining wyrywkowy daje całe nowe str., ale brak jest określonego przedziału czasowego i nie da się zaplanować; rozwój polega na uproszczeniu do str. wiodącej tak, aby dało się lek wyprodukować

- jest to skomplikowana, długa metoda, nie przynosząca dużych sukcesów (do tej pory nie wykryto leku p. malarycznego), nieobliczalna- nie wiadomo, w którym momencie trafimy na odp. lek

ZAŁOŻENIA STERNBACHA sformułowane przed syntezą benzodiazepin

- mało przebadana klasa zw. chem. (zw. nowe, możliwe do opatentowania)

- łatwo dostępny sposób otrzymania- nie drogie do syntezy

- stwarzające problemy syntetyczne- warunkują oryginalność

- umożliwiające liczne tworzenie modyfikacji i transformacji- przygotowanie kolejnych faz wprow. zw. na rynek-otrzymanie serii struktur

- mogą posiadać właściwości biologiczne- bada się szeroki zakres właściwości- dokładne poznanie działania

- benzodiazepiny- duża różnorodność str., kilkadziesąt tys. zw. o różnych podstawnikach

3. Synteza kombinatoryczna

Kombinatoryka- dział matematyki, którego przedmiotem jest badanie różnych możliwych zestawień i ugrupowań, jakie można tworzyć z elementów pewnego zbioru skończonego

Synteza kombinatoryczna- cechuje ją masowy skrining, duża liczba zw. o różnorodnych właściwościach, różnorodność chemiczna

Chemia kombinatoryczna-tworzenie biblioteki zw. (synteza równoległa, split and mix- chcemy uzyskać jednorodny zbiór, w ilościach równomolowych, met. powinna być szybka i efektowna)

-znajdowanie aktywnego związku

a. Synteza równoległa

- przeprowadza się na płytkach mikromiareczkowych, jest to plastikowy arkusz z wgłębieniami wielkości kilku mm uszeregowanymi np. w 8 rzędach, w 12 kolumnach

- wgłębienia wypełnia się częściowo zawiesiną obojętnych chem. perełek polistyrenowych

-aby otrzymać np. serię amidów przez łączenie 8 różnych amin z 12 różnymi kwasami karboksylowymi, należy wkroplić pierwszą aminę do studzienek w pierwszym rzędzie, drugą do studzienek w drugim rzędzie itd.,

- przefiltrowanie wszystkich studzienek w celu oddzielenia nie przereagowanych odczynników (nie związanych z polistyrenem)

- dodamie kw. karboksylowych, każdy z nich do jednej z 12 kolumn, przeprowadzić filtrowanie

- po skompletowaniu 96-elementowej biblioteki-odłączyć końcowe produkty od polisterynowego podłoża i poddać je próbom na aktywność biologiczną

- płytkę poddaje się badaniu biol. na skrining, bada się łączenie z rec. biol.- naświetlając, zw. fluoryzujący jest aktywny

- met. szybka, nie ma problemu z identyfikacją

b. Synteza typu porcjowanie i mieszanie- SPLIT AND MIX

- otrz. mieszaninę wielu produktów, występują trudności w identyfikacji i testowaniu biol. aktywności poszczególnych zw. w złożonych mieszaninach

Sposób postępowania

- mamy 3 zestawy substancji, każda z nich zawiera 3 elementy

-do 1-ej probówki wypełnionej perełkami polistyrenowymi przyczepiamy cząst. A1, do drugiej A2, do trzeciej A3

- wszystkie probówki mieszamy, dzielimy na 3 porcje

- w każdej z 3 probówek znajduje się mieszanina cząstek A

- do 1-ej dodajemy cząstki B1, do drugiej B2, do trzeciej B3, mieszamy, dzielimy

- w kolejnym analogicznym cyklu wprowadzamy cząstki C- otrz. 27 różnych zw.

- aby wyłowić najcenniejszy z nich należy badać średnią aktywność mieszanin stosując różne techniki dedukuje się, który z prod. obecnych w najbardziej aktywnej mieszaninie ma pożądane( najlepsze) właściwości biol., np. gdy jest to mieszanina do której ostatnio wkroplono B2- powtarza się syntezę kojarząc B2 z różnymi A- ustalenie, który ze zw. typu A-B2 jest najskuteczniejszy

c. Schemat SYNTEZY MERRIFIELDA

Nośnik polimerowy

- wprowadzenie odpowiednich grup kotwiczących

- przyłączenie pierwszego N-chronionego aminokwasu- estryfikacja

- selektywne odszczepienie osłony od gr. α-aminowej

- przył. kolejnego N-chronionego aminokwasu- tworzenie wiązania peptydowego

- n-krotne powtórzenie ostatnich 2 etapów reakcji

- odszczepienie osłony grupy aminowej oraz odszczepienie peptydu od nośnika

- peptyd rozpuszczalny

- łatwo oddzielić produkt od substratu poprzez sączenie i przemywanie

- metoda b. selektywna, b. wydajna (>99%)

- można otrz. tylko jeden zw., wykorzyst. w chemii peptydów, metoda uniwersalna, szybka, efektywna

SCHEMAT SYNTEZY KOMBINATORYCZNEJ, wyznaczanie aktywnego peptydu

Nośnik- podział na N równych części, dodanie różnych chronionych AA

- wymieszanie wszystkich frakcji, usunięcie grup ochr., podział na N równych części,

-dodanie różnych chronionych AA

- wymieszanie wszystkich frakcji, powtórzenie etapu 2

- powstanie kombinatorycznej mieszaniny peptydów-usunięcie grup ochronnych, umieszczenie w buforze, dodanie akceptora biologicznego,wyznaczenie aktywnych biol. białek

- odłączenie nośnika, określenie sekwencji AA peptydu- aktywny peptyd

d. ZNAJDOWANIE AKTYWNEGO ZWIĄZKU

- synteza wybranych bibliotek: wielkość biblioteki NxNxN, ilość potrzebnych syntez do poznania struktury aktywnej N+N+N

- odkodowanie etykiet dołączonych do nośnika

- mając etykietkę możemy zidentyfikować zw.

1. określanie str. zw., który reaguje

2. odczytanie etykietek

Chemia kombinatoryczna bierz e wszystko co najlepsze z chemii ciała stałego, ch. materiału (nośnik), z elektroniki (komputer)

Wykorzystanie informacji biologicznych zebranych podczas stosowania związków chemicznych

a. Etnofarmakologia

-doświadczenia, które zostały zebrane w trakcie rozwoju i doświadczeń przez kilkanaście lat; kultura ludowa, obserwacje leków roślinnych

b. Obserwacja ubocznych efektów leków

np. chloropromazyna- dała początek neuroleptykom, wywodzi się z dokładnego poznania efektów ubocznych leków p.histaminowych- promazyna

- obserwacja ef. ubocznych spowodowała przejście od β-blokera do leku stosowanego przy nadciśnieniu

- starano się wyodrębnić gr. odpowiedzialną za efekty uboczne, podejrzewano, że wiąz. pojedyncze wpływające na tworzenie dużej il. konformerów przestrzennych, zamknięto część wiązań pojedynczych w pierścień

- wykazano podczas badań, że właściwości konformacyjne -β-blokerów, dokonane w wyniku cyklizacji atomu węgla, związanego z końcową grupą aminową w pierścień aromatyczny prowadzi do związku, nie posiadającego właściwości -β-blokera, ale właściwości obniżające ciśnienie

- dalej badano wprowadzenie grup poprawiających przejście przez bł. kom., oraz tych, które warunkowałyby max. aktywność

- z sulfonamidów wywodzą się leki diuretyczne i obniżające poziom cukru

- zmniejszając dział. efektów ubocznych, zmniejsza się często dział. główne, a ujawnia inne

c. Badanie wpływu zw. chem. stos w przemyśle

- stwierdzono, że w trakcie produkcji nitrogliceryn,

- u ludzi pracujących przy prod.- silne rozszerzenie naczyń wieńcowych, co znalazło zastos. do produkcji leków, zastos. w dusznicy bolesnej

DISULFIRAM- stos. do produkcji polimerów jako utleniacz,

- stwierdzono dużą nietolerancję na alkoh.- blokuje pr. utl. alkoh. na etapie aldehydu- kw. octowy,

- stos. jako środek w przewlekłym alkoholizmie

2-AMINOTIAZOL- podczas produkcji sulfotiazolu,

-hamuje aktywność tarczycy i ma zastosow. w nadczynności tarczycy

d. Obserwacje zebrane na badaniach na zwierzętach

- hormony i toksyny- potężny efekt w minimalnych stężeniach

e.Obserwacje zebrane w świecie roślin i mikroorganizmów- antybiotyki

2.

Racjonalny cykl projektowania nowych leków

Wybór receptora

Poznanie budowy receptora w oparciu o:

- krystalografię rentgenowską X-ray

- dane zawarte w elektronicznych bazach danych

- nie wszystkie enzymy krystalizują- ograniczone możliwości

- badania NMR

- zw. nie wymaga krystaliz- badanie w roztw. -uśrednienie położenia at.( swoboda rotacyjna)

- metoda mniej dokładna

- metoda nieinwazyjna

- wykorzystanie budowy receptora o zbliżonej budowie (homologi)

- poznajemy ok. 80% budowy receptora

- wyznaczanie miejsc związania na receptorze biochemicznym (farmakoforów) przy udziale struktur inhibitorów

- znajdujemy te konformery, które będą łączyć się ze wszystkimi miejscami rec., ważne aby były to inhibitory różnej klasy, należy znaleźć nową gr. inhibitorów.

Np. Mamy 28 inhibitorów- wyznaczamy farmakofory na receptorze.Wybieramy najbardziej sztywny inhibitor i obracając o 10^o wokół wiązań poj. wyznaczamy początkową liczbę konformerów-10561. Powtarzamy to dla 2 zw. wybierając jedynie konformery (jednakowe odległ. dla zw. pierwszego (1-5).) Następnie rozpatrujemy 3 zw. itd. Uzyskano jedynie 2 zbiory wartości 1-5 spełnione przez wszystkie 28 inhibitorów.

Określenie potencjalnie aktywnych zw. (Projektowanie nowych związków aktywnych)

a. przeszukiwanie baz danych

- przemiana struktur dwuwymiarowych w trójwymiarowe

- tworzenie nowych konformerów dla wybranych zw. poprzez szukanie globalnego min. energii- różnica en. pomiędzy poznanymi konformerami może być mała

b. nowe struktury (synteza de novo)

- wybór miejsc oddziaływania

- typ oddziaływania (wiązania wodorowe, obszar lipofilowy itp.)

- określenie przestrzeni zajmowanej przez grupy

- połączenie grup oddziaływujących w jeden związek

- modyfikacja uzyskanej struktury

SZUKANIE GLOBALNEGO MINIMUM ENERGII

- prosty zw. chem. z 3 wiąz. poj. - obroty wokół wiązań—okr. l-by konformerów

- każdemu obrotowi wiązania towarzyszy zmiana energii

- dynamika molekularna- stymulujemy ruch atomów poprzez dostarczenie en. kinetycznej przez stymulacje podwyższenia temp; początkowe prędkości atomów przypisujemy zachowując statystyczny rozkład prędkości

-.należy znaleźć min. lokalne, by znaleźć trwałe konformacje.

- zw. lecznicze posiadają dużą l-bę wiąz. poj.

Liczba konformerów = (360/x)ⁿ ; x-wielkość obrotu; n-liczba wiązań pojedynczych

- bardzo istotną rolę w określaniu potencjalnie aktywnych zw. odgrywa modelowanie molekularne, na które skł. się:

- mechanika kwantowa

- mechanika molekularna

Całkowita energia cząst.= E _zginania, E _rozc, E _torsyjna, E _{elektrostatyczna}, E _{Van der Waalsa}

- oddział. pomiędzy cząst. opisuje pole siłowe, aby je wyznaczyć należy cząst. poddać parametryzacji:

# potrzebujemy setek parametrów

# atomy są klasyfikowane zgodnie z ich hybrydyzacją, otoczeniem i typem wiązań

Parametry pochodzą z:

# danych krystalograficznych- wielkości równowagowe

# badań spektroskopowych- stałe siłowe

# inne z obliczeń mechaniki kwantowej

b. nowe struktury:

- wybór miejsc oddziaływań

- określenie typu oddziaływań

- określenie przestrzeni zajmowanej przez grupy

- połączenie grup oddziaływujących w jeden związek

- modyfikacja uzyskanej struktury

c. modyfikacja znanych leków

Przewidywanie właściwości biologicznej,

-określenie energii oddziaływań

E_o= E_L-R-(E_R-E_L)

Eo- en. wiązań

E L-R- en. kompleksu ligand-rec.

E R- en. izolowanego rec.

E L- en. izolowanego ligandu

- QSAR- polegająca na znalezieniu odpowiednich parametrów opisujących właściwości fizykochemiczne cząsteczek i określenie za ich pomocą przewidywalnej akt. biol. tej cząsteczki; metody badania ilościowej zależności między str. chem. zw. a ich wł. biol.

Synteza

Badania biologiczne-dostarczają nowych inf. o receptorze

(+)- potencjalny lek

(-)- wracamy do określenia budowy receptora

CIEPŁO

PRZEPŁYW CIEPŁA NA DRODZE PRZEWODZENIA

przewodzenie- zachodzi na skutek zderzenia się ze sobą cząstek, jest energią przekazaną na skutek tego zderzenia

k- przewodnictwo cieplne [W/mK] zależy od materiału i temperatury

współczynnik k określa zdolność danej substancji do przewodzenia ciepła

im k większe tym materiał lepiej przewodzi ciepło

im większa temp. to przewodnictwo cieplne większe

przewodnictwo cieplne w temp. ok. 300 K: miedź 400, aluminium 175, mosiądz 75-100, stal 40, ołów 30, stal nierdzewna 20, szkło 0,5-0,9, woda 0,6, powietrze 0,06

są to dobre przewodniki ciepła

izolatory: szkło> drewno> wełna> korek> wata szklana

sa to słabe przewodniki

- ilość ciepła przechodzącą pod wpływem gradientu temperatur (To-T1) w jednostce zcasu przez powierzchnię A określa rownanie=Q:

Q = qA = kA/x (T₀-T₁)

To-T1- gradient temp., siła napędowa

q- szybkość przepływu ciepła na jednostkę powierzchni

A-powierzchnia przez którą przechodzi strumień ciepła

x- droga, grubość,

h- opór cieplny- zawiera inf. na temat geometrii przepływu

PRZEPŁYW CIEPŁA NA DRODZE KONWEKCJI

Konwekcja- ciepło przenoszone przez cząsteczki cieczy lub gazów, które stykając się z ogrzanymi powierzchniami naczyń, pobierają od nich ciepło i unoszą je ze sobą

Przechodzenie następuje w granicznej warstwie adsorbcyjnej (laminarnej)

Grubość warstwy granicznej zależy od:

charakteru ruchu płynu

lepkości płynu

Naturalna konwekcja wynika z gradientu gęstości płynu powstałego w wyniku różnicy temperatur

W przemyśle istnieje proces wymuszonej konwekcji

Przepływ ciepła może być:

laminarny

turbulentny

Rodzaj przepływu zależy od:

prędkości przepływu

średnicy rury

płynu charakteryzowanego parametrami gęstości i lepkości

a. przepływ laminarny

np. przepływ barwnika po całym naczyniu, jeżeli szybkość przepływu nie jest zbyt duża to widać wyraźnie czoło przemieszczającego się barwnika, duża warstwa graniczna

zalanie herbaty ekspresowej- warstwa ciemna idzie ku dołowi

nastepuje powolne przemieszczanie się energii, jest to proces powolny

b. przepływ turbulentny

np. szybkie osiągnięcie warstwy ciemnej herbaty poprzez zamieszanie, przepływ przyspieszony

cząsteczki energii poruszaja się w różnych przypadkowych kierunkach, co prowadzi do wymieszania cieczy

ginie warstwa graniczna, powstają zawirowania, dążymy do osiągnięcia tego przepływu

c. dla określenia rodzaju przepływu w rurce służy Re- bezwymiarowa liczba Reynoldsa

Re = vdg/m , v- prędkość przepływu, d- średnica rury, g- gęstość płynu, m- lepkość płynu

im prędkość większa tym Re większe

im bardziej lepka ciecz tym tym trudniej uzyskać przepływ turbulentny

Re < 2000- przepływ laminarny

2000 < Re < 4000- przejście między przepływem laminarnym a turbulentnym

Re > 4000- przepływ turbulentny

podstawowym sprzętem do wymiany ciepła w przemysle są rurowe wymienniki ciepła

ciepło jest przekazywane od jednego płynu do drugiego przez ścianę, powierzchnia zewnętrzna i wewnętrzna wymiennika ciepła jest identyczna

przepływ może być:

przeciwprądowy

współprądowy

PRZEPŁYW CIEPŁA NA DRODZE PROMIENIOWANIA

źródłem energii są fale elektromagnetyczne w zakresie promieniowania podczerwonego i światła widzialnego

E = εδT⁴

ε- zdolność emisyjna

δ- stała Boltzmana (5,67*10^-8 W/m2K4)

0 < ε < 1; zależy od powierzchni, im bardziej chropowata tym bardziej zdolność emisyjna wieksza

ε- dla polerowanych metali niska ok. 0,05, niemetale i powierzchnie metali chropowatych lub pokrytych tlenkami ok. 0.8

żeliwo chropowate > stal metalowa > stal polerowana

q = εδ (T⁴-T₀⁴)

część energii jest wchłaniana, część odbijana

NOŚNIKI CIEPŁA STOSOWANE W PRZEMYŚLE

-nasycona para wodna

zalety: tania, łatwo dostępna, duży współczynnik przenikania cieplnego, łatwość regulowania i ustalania temperatury, niepalna, nietoksyczna, mało agresywna do aparatury

wady: wąski zakres temperatur, wysokie ciśnienie, duże koszty kotłów parowych

-woda - nie można przekroczyć punktu krytycznego 374 ^o

-gazy spalinowe - wysokie temperatury (1000 ^O i powyżej), mały współczynnik przenikania cieplnego, nie stosowane w przemyśle farmaceutycznym

-oleje opałowe i dowtherm(mieszanina 70% difenylu i 30% eteru difenylowego), znaczna wytrzymałość termiczna, wysoka temperatura wrzenia, niska prężność par (10 razy mniejsza prężność par niż wody)

inne (stopione sole - 40% NaNO₂, 7% NaNO₃, 53% KNO₃, glikol, 23% rozt. NaCl (-21^OC), 29% rozt. CaCl₂ (-40^OC)

URZĄDZENIA DO WYMIANY CIEPŁA

a.aparat Frederkinga

służy do ogrzewania wodą przegrzaną lub para wysokoprężną przy użyciu wężownic stalowych o dużej wytrzymałości na ciśnienie wtopionych w ścianę aparatu grzejnego zbudowanego z grubych, żeliwnych ścian

zbudowany z: pieca węglowego lub koksowego(1), zestawu grubościennych rur stalowych, umieszczonych w przewodach pieca i ogrzewanych gazami spalinowymi (2), oraz z właściwego aparatu grzejnego (3)

zaletą jest to że temperaturę można regulować

wadą jest duży koszt i mała powierzchnia ogrzewania

b. aparat Semka

służy do ogrzewania wodą przegrzaną lub para wysokoprężną przy użyciu wężownic przyspawanych do ścian aparatu od strony zewnętrznej, środek grzejny doprowadza się do górnego końca wężownicy

zalety: tańszy, lżejszy, możliwość użycia szeregu tworzyw jak miedź czy glin

MIESZANIE

MIESZANIE CIAŁ STAŁYCH

Ciała stałe mieszamy w stanie sypkim w urządzeniach zwanych mieszalnikami (mieszarkami). Wyniki mieszania zależą od właściwości ciał stałych, tj. stopnia rozdrobnienia i kształtu cząstek, od ciężaru właściwego, wilgotności i higroskopijności materiału.

mieszalniki bębnowe

do działania okresowego, półciągłego i ciągłego

do miesz. niewielkich ilości ciał stałych

-miesz. okresowy - ładowanie i wyładowanie materiału odbywa się poprzez pokrywę

- mieszanie przy wolnych obrotach

- miesz. polega napodnoszeniu materiału na pewną wysokość i zsypywaniu go

- mieszalnik z przegrodami przyspiesza proces mieszania

-miesz. półciągły - bęben zaopatrzony jest w przegrody do podnoszenia materiałów, przenośnik ślimakowy oraz koryto obrotowe

ładowanie materiału od góry, wyładowanie od dołu

efekt mieszania zależy od czasu, ilości obrotów bębna i napełnienia mieszalnika

mieszalniki kulkowe - stosowane również do rozdrabniania i suszenia

-mieszalniki spiralne

na wale poziomym osadzone są łapy, do których przymocowana jest taśma metalowa, spiralnie skręcona. Przy wolnych obrotach materiał jest mieszany i równocześnie przesuwany z jednego końca na drugi

mieszanie ciał plastycznych

do mieszania ciał plastycznych otrzymywanych przez zmieszanie ciał stałych z niewielką ilością cieczy służą zagniatarki. Praca w nich polega na ugniataniu i rozrywaniu zagniecionej masy.

np.zagniatarka Bolanda i zag. Freyburgera

MIESZANIE CIECZY Z CIECZAMI LUB CIAŁAMI STAŁYMI

mieszadła łopatkowe

składają się z łopatek osadzonych pionowo lub poziomo na wale obrotowym

ruch cieczy polega na odrzucaniu cząstek cieczy w kierunku ścian naczynia, wznoszeniu się do góry i opadaniu

mieszanie cieczy lepkich i gęstych jest ograniczone zasięgiem samego mieszadła

ciecz ulega w czasie mieszania ruchowi wirowemu o tym samym kierunku co poruszające się mieszadło, zmniejsza to efekt mieszania, aby temu ruchowi zapobiec, ustawia się w naczyniu przeszkody w postaci nieruchomych łopatek, zwanych łamaczami, które przeciwdziałają krążeniu cieczy wraz z obracającym się mieszadłem

• mieszadła ramowe

obejmuje zasięgiem całe naczynie i umożliwia mieszanie wszystkich warstw cieczy

• mieszadło kotwiczne

używane najczęściej w naczyniach ogrzewanych przeponowo płaszczem grzejnym

na skutek mieszania całej zawartości naczynia zachodzi szybsza wymiana cieplna, unika się przegrzania substancji ogrzewanych

• mieszadła tarczowe

posiadają na powierzchni tarczy większą ilość otworów

stosowane do mieszania dwóch nie mieszających się cieczy

nadają się do mieszania cieczy o niskim ciężarze właściwym

• mieszadła podwójne

dwa mieszadła łopatkowe poruszają się w przeciwnych kierunkach

• mieszadła planetarne

stosowane w dużych naczyniach, przy znacznej ilości osadów

ruch obrotowy dookoła osi głównej oraz dookoła osi bocznej

ruch przypomina ruch planet dookoła słońca

• mieszadła śrubowe

służą do mieszania cieczy lepkich i gęstych

składają się z nieruchomej rury cyrkulacyjnej, wewnątrz której obraca się śruba

zależnie od tego, czy chodzi nam o wypychanie cieczy z osadem z dna naczynia czy przeciwnie - o wypychanie cieczy z osadem z góry na dół, nadajemy mieszadłu odpowiednie obroty

• mieszadła śmigłowe

bardzo efektywne

zbudowane z krótkich śmigieł, które mogą być poruszane z dużą prędkością obwodową

śmigła są skręconymi łopatkami o zmiennym nachyleniu

przy prawych śmigłach i przy ruchu miesz. zgodnie z ruchem wskazówek zegara ciecz jest wypychana na ściany naczynia oraz ku górze

przy lewych śmigłach ciecz jest wypychana w kierunku na ściany oraz ku dołowi naczynia

dobre wyniki mieszania uzyskuje się umieszczając śmigło prawe blisko dna naczynia, a lewe pod powierzchnią cieczy

mieszadła te nadają dużą szybkość

nie nadają się do mieszania cieczy lepkich i gęstych

• mieszadła turbinowe

bardzo efektywne

do otrzymywania emulsji

do mieszania cieczy lepkich i zawiesin o dużym stężeniu fazy stałej (do 60%)

składają się z wirnika poruszanego z dużą prędkością

ciecz cięższa jest zasysana od dołu i dzięki sile ośrodkowej jest wyrzucana i mieszana z cieczą lżejszą, która spływa osobnym przewodem od góry; obie ciecze wzajemnie się mieszają tworząc emulsję

MIESZANIE GAZÓW Z GAZAMI, CIECZAMI I CIAŁAMI STAŁYMI

gaz z gazem - samorzutnie przez dyfuzję

proces można przyspieszyć sposobami mechanicznymi - wentylatory, dmuchawy

gazy z cieczami - mieszamy celem przeprowadzenia reakcji chemicznych, oczyszczenia gazów lub wymieszania cieczy

-przy użyciu bełkotki - jest to pozioma rura, z małymi, równymi co do wielkości otworami. Im mniejsze są otwory, tym mniejsze pęcherzyki gazu przechodzą przez ciecz i tym większa jest powierzchnia zetknięcia się obu faz

-bełkotki korytkowe i dzwonowe - stosowane przy mieszaniu cieczy z osadami przy użyciu gagów lub przy nasycaniu cieczy gazami z równoczesnym wytrąceniem osadu, gaz uchodzi do naczynia poprzez koryto lub dzwon o brzegach nierównych co zapobiega zatykaniu się bełkotki

FILTRACJA

dobór przegrody filtracyjnej zależy od:

• rodzaju procesu technologicznego

• stężenia osadu i jego rozkładu granulometrycznego (jak wielkie są ziarenka osadu, czy jednakowej wielkości, czy różnej)

określenie wielkości filtra zależy od:

•wielkości przepływu cieczy

•jej lepkości i temperatury roboczej

• wymaganej dokładności filtracji

• sposobu pracy filtra(ciągły, okresowy)- rzutuje na ekonomikę procesu - duże ilości- ciągły sposób pracy; mniejsze - okresowe

• ciśnienia roboczego cieczy i max dopuszczalnego spadku ciśnienia

• stężenia zanieczyszczeń i ich rozkładu granulometrycznego

Szybkość filtracji zależy:

wprost proporcjonalnie od współczynnika przepuszczalności, powierzchni przegrody filtracyjnej, różnicy ciśnień( to główna siła napędowa procesu - dąży się do jej maksymalizacji);

odwrotnie proporcjonalnie od grubości placka i lepkości cieczy.

1.Filtracja oczyszczająca - pozwala na uzyskanie czystego filtratu ( np. uzyskiwanie wody oczyszczonej do produkcji)

- stosowana przy zawiesinach ciała stałego <0.1% mas;

2. Filtracja rozdzielająca - stosowana przy stężeniach ciała stałego > 1%

jej produktem jest osad lub filtrat

Zasadniczy element każdego urządzenia filtracyjnego to przegroda filtracyjna - tworzą ją:

- usypana warstwa mat. drobnoziarnistego - filtracja wgłębna ( objętościowa)

- tkanina filtracyjna, masy porowate, własny osad ( placek) filtracyjny - filtracja powierzchniowa

Najnowszy obszar zastosowań - filtracja membranowa ( oczyszczająca); dzieli się na:

- mikrofiltrację- rozdział na poziomie mikrocząsteczek

- ultrafiltrację- rozdział na poziomie makromolekuł

- odwróconą osmozę- rozdział na poziomie jonów

Rodzaj filtracji zależy od:

- celu filtracji

- rozmiaru cząstek rozdzielanych ( zależy od rodzaju i jakości przegrody filtracyjnej)

Klasyfikacja filtracji

odsiewanie- zanieczyszczenia

filtracja powierzchniowa- drobne cząstki i zanieczyszczenia

filtracja wgłębna- drobne cząstki i mikrocząstki

mikrofiltracja- mikrocząsteczki

ultrafiltracja- mikrocząsteczki i makrocząsteczki

odwrócona osmoza- jony, cząsteczki

FILTRACJA OCZYSZCZAJĄCA

- bardzo popularna

- oczyszczanie wody wodociągowej

- urządzenia:

FILTRY KOSZOWE

- usuwanie dużych zanieczyszczeń: piasku, rdzy, zawiesin; montowane w rurach wodociągowych; wewnątrz- filtr w postaci siatki o łatwej wymianie, ciągłej pracy ( dwa filtry- bateria), duże zbiorniki w elektrociepłowni; różna wielkość w zależności od przepływu

2. FILTRY WORKOWE

- wyłapują 90% zanieczyszczeń;

zasada działania filtru workowego- próżniowego

filtry umieszczone są na szynie zaopatrzonej w podnośnik ze stali nierdzewnej, na który zakłada się worek

do filtrów podłączona jest próżnia lub sprężone powietrze

filtry zanurzamy do pierwszego zbiornika, z którego chcemy usunąć substancję, podłączamy próżnię, ciecz zostaje usunięta, substancja osadza się na zewnętrznej stronie filtra

filtr przenosimy do drugiego zbiornika, tu przemywanie osadu

filtr przenosimy do trzeciego zbiornika, tu zmiana kierunku przepływu powietrza, osad suszy się, spada pod wpływem sprężonego powietrza na przenośnik ślimakowy do wyładunku

oczyszczony filtr wraca do pierwszego zbiornika

filtracja ciągła - stos. kilku jednocześnie

- filtry workowe są szeroko stos. jako f. wstępne ( przed świecowymi, membranowymi)

ich zadanie to przedłużanie żywotności przegrody filtrów końcowych

3. FILTRY ŚWIECOWE

usuwają zanieczyszczenia 0,1-200mikrometrów

stosowane standardowo w dużych ilościach, kosztowne, najpop. w przem. farmaceutycznym

wada: są 1-razowe, nie nadają się do regeneracji

budowa - rdzeń (stal nierdz., polipropylen) z nawiniętym materiałem filtracyjnym (najgęstszy przy rdzeniu, rzadszy na obwodzie)w postaci modyfikowanej bawełny, wiskozy, nylonu, waty szklanej, polipropylenu;

cel: zmniejszenie oporu przepływu - różne zanieczyszczenia zostają na różnych głębokościach

Mogą być stos.:

-do uzyskania cieczy o bardzo wysokiej czystości (filtracja kondensatów),

- w celu poprawy jej jakości w procesie produkcyjnym ( filtracja produktu),

- w celu zapewnienia wysokiej jakości produktu finalnego ( filtracja końcowa).

Zastosowanie - rozdział układów ciecz/ciało stałe.

1. Świece do filtracji wgłębnej:

-selektywna filtracja w zakresie 0,5-200µm

- stabilna i wysoka jakość filtracji

2. Świece do filtracji powierzchniowej (większa skut. filtrowania):

selektywna filtracja w zakresie 0,1-30µm

filtracja sterylna płynów (np. asymetryczna membrana polisulfonowa)

1 warstwa materiału filtr.

3. Świece z węglem aktywnym

procesy dechloracji, deodoryzacji, odbarwiania cieczy

1 lub 2 warstwy materiału wokół węgla

4. TECHNIKI MEMBRANOWE

drogie- stosowane tam, gdzie są niezbędne

odwrócona osmoza(masa molowa < 300)

ultrafiltracja (5000 <masa molowa < 300000)

mikrofiltracja ( cząsteczki o rozmiarach około 0,15 µm)

Zastosowanie:

Produkcja wody technologicznej o ustalonych parametrach

dejonizacja wody

ultraczysta woda dla celów biotechnologii i farmacji

oczyszczanie ścieków przemysłowych

procesy biotechnologiczne - usuwanie drobnoustrojów

FILTRACJA ROZDZIELAJACA

- stosowane, gdy stęż. zawiesiny przekracza 1%

- można używać jednego lub sekwencji filtrów; ważna jest kolejność

- dobór urządzenia zależny od stężenia zawiesiny; uzyskanie większej czystości powoduje zmniejszenie wydajności

A. PŁYTOWE FILTRY CIŚNIENIOWE

zamocowane pionowo, dwustronne płyty filtracyjne umocowane równolegle

płyty zawierają w większości przypadków 5 warstw siatki ze stali nierdzewnej. Zewn. siatka ma najbardziej gęsty splot.

Duża pow. filtrowania (procesy ciągłe i w dużej skali)

Zawartość ciała stałego od 0,1-7% i zakres przepływów cieczy 30-800 m³/godz.

Zastosowanie:

przemysł farmaceutyczny

produkcja olejów jadalnych ( oddzielanie katalizatorów)

browarnictwo (odzysk drożdży i klarowanie piwa)

prz. spożywczy ( filtracja żelatyny, glukozy, fruktozy)

B.FILTRY PRÓŻNIOWE

A. Zastosowanie nuczy- cedzideł otwartych

na siatce nierdzewnej- rozciągnięty ruszt; zbiornik podłączony do pompy próżniowej- tworzy się różnica ciśnień będąca siłą napędową filtracji

stosowane tylko do r-ów wodnych, nielotnych, nietoksycznych- duża powierzchnia filtrowania

B. Zastosowanie cedzideł zamkniętych ( zaopatrzone w pokrywę, obudowę)

wytwarzania obiegu ciągłego zamkniętego- brak zagrożenia ulatniającymi się parami, większe możliwości stosowania- rozp. organiczne, łatwopalne, toksyczne

możliwość prowadzenia procesu pod ciśnieniem

Próżniowy filtr bebnowy

- zawiera: bęben perforowany obciągnięty tkaniną, koryto wypełnione zawiesiną i mieszadło, głowicę sterującą, skrobak

- bęben- wewn. pusty podzielony na kilka sekcji (ze zmniejszonym ciśnieniem lub sprężonym powietrzem)

- pow. filtracyjna 100m²

Schemat działania: bęben zanurzony w cieczy ( dostarczana w sposób ciągły ) obraca się z regulowaną prędkością; powierzchnia bębna podzielona jest na sekcje ( podłączone są do próżni lub sprężonego powietrza)- w zależności od kierunku przepływu powietrza lub tworzenia próżni osad przytwierdza się, suszy lub odstaje; osad pozostaje na powierzchni przegrody a przesącz odprowadzany jest do zbiornika przez głowicę;

Filtracja

Przemywanie placka

Suszenie placka- sprężone powietrze suszy, spulchnia, przygotowuje do zdjęcia osad

Usuwanie placka:

• rozładunek skrobakowy

tylko przy określonej grubości osadu

wada: osad blisko materiału filtracyjnego

• rozładunek strunowy

na zasadzie drgania strun ( dokładniejszy)

• rozładunek wałeczkowy

- dla małej grubości osadu

• rozładunek taśmowy

daje łamanie osadu

C. FILTRY TAŚMOWE

- duża powierzchnia filtracji ( do 120m²)

- możliwa duża szybkość przesuwu taśmy (do30m/s)

- dobre uformowanie placka filtracyjnego (możliwość stosowania taśm dociskających)

- zastosowanie w procesach ciągłych o dużej skali produkcji

- schemat filtru taśmowego: ma taśmę o szerokości do 4m i długości 30m ; pod taśmą są nieruchome komory próżniowe; ruch taśmy i różnica ciśnień powoduje osadzanie substancji; wadą jest duża wilgotność osadu

D. PRASY FILTRACYJNE

- zastosowanie - tam gdzie wymagana jest niska wilgotność placka filtracyjnego

- zastosowanie wyższego ciśnienia niż w innych rodzajach filtrów (do 20 atmosfer)

- najnowocześniejsze płyty filtracyjne zawierają membrany (dodatkowe wytłaczanie cieczy z placka w końcowej fazie procesu

- złożone z płyt (ostatnia nieruchoma)

- można dobrać odpowiedni materiał filtracyjny

WIROWANIE

- proces jednostkowy

- siła napędowa to siła odśrodkowa ( filtrację powodowała siła ciążenia i gradient ciśnień)

- efektywniejszy od filtracji

- zastosowanie do drobnych osadów, gdy proces rozdziału musi być szybki (antybiotyki- szybki rozkład w środowisku kwaśnym)

- służy do oddzielania ciał stałych od cieczy lub rozdzielania cieczy o dużych różnicach w ciężarze właściwym

Φ- współczynnik uwielokrotnienia- określa ile razy siła na którą działa osad jest większa do siły ciężkości(ile razy wirowanie jest bardziej efektywne od sączenia pod normalnym ciśnieniem

φ= w²r/g

gdzie: r- promień bębna

w- prędkość kątowa bębna wirówki

g- przyspieszenie ziemskie

Wniosek: lepiej jest zwiększyć liczbę obrotów bębna niż promień wirówki

w= 2πn/60

gdzie: n- liczba obrotów bębna

φ=n²r/900

300<wirówki<3000

3000<ultrawirówki<45000

A- wskaźnik wydajności wirówki

A= ΦS

gdzie: S- powierzchnia osiadania wirówki

- zależy od: materiału, cech konstrukcyjnych wirówki, określa wytrzymałość mechaniczną

ν- prędkość osadzania ciała stałego w wirówce

ν= d²(γ_s-γ_c)Φ/18η[m/s]

gdzie: d- średni wymiar cząstek(0,5-100μm)

γ_s- ciężar właściwy ciała stałego

γ_c- ciężar właściwy cieczy

η- lepkość cieczy

Wirówki to urządzenia, w których bęben obraca się wokół osi własnej poziomel i pionowej wraz z wprowadzoną do środka bębna zawiesiną lub emulsją. Podział ze względu na czas działania:

-wirówki o działaniu okresowym

-wirówki o działaniu ciągłym

A. WIRÓWKI FILTRACYJNE

- schemat: ściany wykonane z przegrody filtracyjnej ; osad zostaje na ściankach a ciecz przechodzi przez przegrodę filtracyjną; duża wilgotność osadu

- cykl pracy okresowy

B. WIRÓWKI SEDYMENTACYJNE

1. cykl pracy okresowy:

- schemat: pełne boczne ściany bębna nie przepuszczają a ciecz przelewa się górą i odpływa na zewnątrz kanałem ;ruch cieczy wywołuje wał obrotowy; osad rzucany na ścianki pod wpływem siły odśrodkowej

- osad zawiera dużo rozpuszczalnika- musi być dodatkowo suszony

2. cykl pracy ciągły

- schemat: wprowadzona ciecz z osadem przez zwężenie stożkowe trafia na wirującą ściankę ;nagromadzony osad jest przesuwany przez tłok ruchomy wzdłuż przegrody filtracyjnej gdzie jest przemywany wodą i podlega odsączeniu pod zmniejszonym ciśnieniem i trafia do zbiornika osadu.

EKSTRAKCJA

Wyznaczamy współczynnik rozdziału

K=C₁ /C ₂

C_{1 -} - stęż. składnika w rafinacie

C ₂ - stęż. składnika w ekstrakcie --> dla dwóch nie mieszających się cieczy; wartości stężeń wyznaczamy doświadczalnie;

M= kS(C₁ - C ₂) [kg/s]

- siłą napędową jest różnica stężeń - ważne utrzymanie stałego gradientu - p. przeciwprądowy

k - współczynnik wymiany masowej, zal. od sposobu prowadzenia procesu, od wymieszania, charakteru warstwy granicznej

- dużą różnicę stężeń w obu fazach można osiągnąć przez:

a) zwiększenie ilości rozpuszczalnika

b) zasilanie ekstrahowanego surowca co pewien czas nowymi porcjami świeżego rozpuszczalnika

c) wzrost szybkości przepływu rozp. przez w-wę surowca

d) zastosowanie przeciwprądu

e) zwiększenie powierzchni zetknięcia obu ośrodków

A. Ekstrakcja ciecz - ciecz.

Zastosowanie rozdziału:

gdy ciecze mają punkty wrzenia położone blisko siebie - nie można prowadzić destylacji

przy mieszaninach azeotropowych

gdy mieszaniny są wrażliwe na wyższe temp.

Dobór rozpuszczalnika:

gęstość rozp. powinna różnić się od gęstości surówki (warunkuje szybkość rozdziału dwóch faz)

rozp. powinien rozpuszczać tylko składnik wyodrębniony

wyraźna różnica temp. wrzenia między ekstrahowanym składnikiem a rozp.

zdolność rozpuszczania skł. ekstrahowanego powinna być b. duża (jak najmn. objętość)

napięcie powierzchniowe na granicy faz powinno być duże, by przeciwdziałać powst. trwałych emulsji

rozp. powinien być niepalny, w miarę możliwości nieszkodliwy dla zdrowia obsługi

cena niezbyt wysoka

lepkość mała, aby opory przepływu były małe a współcz. wnikania ciapła i masy duże

1. Aparaty pracujące na zasadzie mieszalnik-odstojnik.

~ ekstraktory mieszalnikowo- odstojnikowe

- stosowany jest przepływ turbulentny, pompy mieszają ciecze przeciwprądowo; dobre współ. przenikania ciepła i masy

- mieszanie przeprowadza się za pomocą pompy. Stopień ekstrakcji przy jednoczesnym zmieszaniu cieczy jest niski; znaczna część substancji ekstrahowanej pozostaje w surówce, by zwiększyć stopień ekstrakcji stos. się ekstrakcję wielostopniową.

2. Kolumnowe aparaty ekstrakcyjne

~`przeciwprądowe kolumny ekstrakcyjne

- kolumna na całej wysokości poprzegradzana denkami sitowymi a zainstalowana na dnie pompa tłokowa powoduje pulsację cieczy z niewielką amplitudą i częstością; pulsacja powoduje szczególne rozproszenie jednej z faz

- kolumna wypełniona jest cieczą, do której przez urządzenie rozdzielne wprowadza się w postaci rozpylonej drugą fazę ciekłą

- dąży się do zwiększenia powierzchni kontaktu obu faz przez rozbicie cieczy na małe kropelki

- pompka pulsacyjna nadaje ruch cieczy

- poprzeczne siatki powodują dodatkowe rozdrobnienie cieczy

3. Ekstraktory z elementami ruchowymi

~ kolumna rotująca przeciwprądowa z elementami rotującymi

- dodatkowe pierścienie rotujące powodują zawirowania, zwiększają mieszanie

- łączy w sobie cechy mieszalnika z cechami przeciwprądowej kolumny ekstrakcyjnej; przez środek kolumny przechodzi oś obrotu z płaskimi tarczami mieszającymi ciecz; do ścianek kolumny przymocowane są przegrody pierścieniowe dzielące cylindryczny korpus na kilka sekcji; wirujące tarcze powodują turbulentny przepływ wzdłuż całej wysokości aparatu

- wydajność i efektywność procesu zależy od:

liczby obrotów wirnika

wzajemnego stosunku wymiarów tarcz i przegród pierścieniowych

4. Ekstraktory odśrodkowe

~ ekstraktor odśrodkowy Podbielniaka

- ekstraktor zawiera rotujące blaszki dziurkowane uformowane w kształcie koncentrycznej spirali; obie fazy są doprowadzane i odprowadzane przez wydrążony wał obrotowy

- jedna z faz (lżejsza) wprowadzana jest na obwód a druga (cięższa) pośrodku- osiągnięcie przepływu przeciwprądowego;

-dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu kanałów i otworów pod wpływem siły odśrodkowej w czasie obrotu wirnika następuje załamanie ciężkich warstw cieczy przez otwory i po kanałach wirnika odbywa się intensywne mieszanie,

-rozdział; szybkość obrotu wirnika ok. 2000-2500 obrotów/minutę

B. Ekstrakcja w układzie ciecz- ciało stałe

1. Ekstraktor periodyczny do ekstrakcji ciał stałych

- ekstraktor z mieszadłem zębatym i dnem sitowym zawiera ciało stałe rozdrabniane ( większa powierzchnia kontaktu), do niego stale wprowadzamy ze zbiornika rozpuszczalnik

- mieszanina ekstrakcyjna trafia do kotła destylacyjnego, skąd wyekstrahowany składnik jest odprowadzany a rozpuszczalnik trafia do chłodnicy i zbiornika

2. Ekstraktor obrotowy do ekstrakcji ciał stałych

- przegroda filtracyjna odprowadza rozpuszczalnik

- para wodna porywa rozpuszczalnik- odzyskanie dodatkowej porcji rozpuszczalnika

3. Urządzenie do ekstrakcji ciągłej

- rozpuszczalnik wprowadzany w przeciwprądzie

- trzy transportery ślimakowe

- od góry załadowywany surowiec idzie w przeciwprądzie do rozpuszczalnika

- rozpuszczalnik dodatkowo oczyszczany przez przegrody filtracyjne

- następuje rozładunek surowca po dojściu do góry

- bardzo efektywna metoda

---