Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej

Praca wykonana przez

Renata Siwirska (nr al. 20590)

Praca zaliczeniowa z makroekonomii

Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Wykładowca: mgr Brzeziński Paweł

Kierunek: Zarządzanie

studia II stopnia, niestacjonarne

Dąbrowa Górnicza 2010

Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw

w Polsce

Spis treści

Wstęp

ROZDZIAŁI. Charakterystyka małych i średnich

przedsiębiorstw

1. Definicja małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

2. Podstawowe informacje o sektorze MSP

Rozdział II. WYBRANE BARIERY MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWA

2. Czynniki i bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.

2. Bariery rynkowe

2. Bariery podatkowe

2. Bariery wynikające z polityki gospodarczej

2. Bariery zatrudnienia

2. Bariery administracyjne

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

WSTĘP

Funkcjonowanie każdej gospodarki rynkowej oparte jest przede wszystkim na małych i średnich przedsiębiorstwach. Sektor ten postrzegany jest jako strategiczny ze względu na tworzenie nowych miejsc pracy, co przy obecnym poziomie bezrobocia nie pozostaje bez znaczenia także w procesie wzrostu gospodarczego.

Małe i średnie firmy charakteryzują się licznymi zaletami, mającymi istotny wpływ na rozwój aglomeracji miejskich. Do najważniejszych cech MSP zaliczyć można ścisły związek między rentownością firmy a dochodem właściciela, jedność własności i kontroli, możliwość szybkiego podejmowania decyzji oraz dużą elastyczność w dostosowywaniu się do potrzeb rynku.

Niestety, w ostatnich latach maleje liczba aktywnych przedsiębiorstw, zmniejsza się także skłonność do uruchamiania nowych firm. Dzieje się tak przede wszystkim z powodu istniejących barier rozwoju.

W niniejszym opracowaniu przedstawiono i omówiono najważniejsze bariery hamujące rozwój sektora MSP by zasygnalizować ewentualne zagrożenia i czynniki spowalniające rozwój przedsiębiorstw.

Praca składa się z dwóch rozdziałów.

W pierwszym rozdziale zdefiniowano sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, oraz ukazano korzyści jakie płyną z istnienia małych i średnich przedsiębiorstw.

W rozdziale drugim skupiono się na czynnikach powstawania barier, oraz omówiono klika wybranych barier hamujących przedsiębiorczość w Polsce.

Rozdział I

CHARAKTERYSTYKA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW

1.1 Definicja małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Definicje małego i średniego przedsiębiorcy zostały zawarte w artykule 54 i 55 ustawy - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U.z 1999 r. Nr 101, poz. 1178, ze zm.). Zgodnie z treścią ustawy, za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym zatrudniał średnio rocznie mniej niż 50 pracowników, osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczających równowartości w złotych 7 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 mln euro (tabela 1).

Nie uważa się jednak za małego przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali posiadają więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji oraz prawa do ponad 25% udziału w zysku, więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy). Ustawa określa również definicję średniego przedsiębiorcy, czyli takiego, który w poprzednim roku obrotowym zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników, osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczających równowartości w złotych 40 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 mln euro (tabela1).

Nie uważa się jednak za średniego przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali i średni posiadają więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji oraz prawa do ponad 25% udziału w zysku, więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy). W przypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, o uznaniu przedsiębiorcy za małego lub średniego stanowi tylko wysokość średniomiesięcznego zatrudnienia za ostatni, pełny miesiąc jego działania.

Wyszczególnienie	Małe przedsiębiorstwa	Średnie przedsiębiorstwa
Maksymalna liczba zatrudnionych pracowników	poniżej 50	poniżej 250
Maksymalny przychód przedsiębiorstwa	7 mln euro	40 mln euro
Suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego	5 mln euro	27 mln euro

Tabela 1. Kryteria podziału przedsiębiorstw.

Źródło: Art. 105- 106 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004r.

1.2 Specyfika sektora małych i średnich firm

W Polsce transformacja ustrojowa stworzyła warunki, sprzyjające szybkiemu rozwojowi sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W bardzo krótkim czasie musiał nastąpić proces głębokich przemian i dostosowań do zmieniających się bardzo dynamicznie warunków gospodarczych kraju.

Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, podobnie jak w krajach wysoko rozwiniętych odgrywa ważną rolę w gospodarce. Przede wszystkim stanowi źródło dochodów dla budżetu państwa i budżetu gmin, bierze udział w tworzeniu produktu krajowego brutto, tworzy nowe miejsca pracy, przyczynia się do kreowania zmian społecznych i funkcjonalnych obszaru, na którym działają (regionu, województwa, gminy) oraz wpływa na innowacyjność

gospodarki. Bowiem grupa ta stanowi ponad 99,5% wszystkich zarejestrowanych firm. Zapewniają one około 67% miejsc pracy oraz tworzą około 48,6% PKB.

Tabela 2. Podstawowe informacje o sektorze MSP

	2000	2005	2009
Liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw	3,2 mln	3,7 mln	3,9 mln
Liczba aktywnych MSP w Polsce	1,8 mln	1,7 mln	1,9 mln
Liczba pracujących w MSP (w sektorze przedsiębiorstw)	5,8 mln	5,9 mln	6,6 mln
Udział MSP w tworzeni u PKB	48,5%	47,7 %	46,9%

Źródło: Statystyki GUS

Małe przedsiębiorstwa rozwijają swoją działalność przede wszystkim w skali lokalnej. Jednakże niektóre z nich z powodzeniem konkurują nawet na rynkach międzynarodowych przyczyniając się do wzrostu eksportu i wnosząc swój wkład w procesy globalizacji. Są one zdolne skutecznie konkurować nawet z największymi przedsiębiorstwami ze względu na bardzo ścisłą kontrolę kosztów, szybką dyfuzję innowacji, a nade wszystko ze względu na wysoką motywację osiągnięć właściciela i pracowników. Przedsiębiorstwa małe zmuszone są do nieustannego poszukiwania nowych rozwiązań, pozwalających na utrzymanie się na rynku. . Aby sprostać konkurencji i utrzymać się na rynku małe i średnie przedsiębiorstwa generują dużo innowacji, tym samym podnoszą innowacyjność gospodarki, chociaż ich możliwości inwestycyjne są ograniczone, głównie ze względów finansowych.

Małe i średnie przedsiębiorstwa są elastyczne, co oznacza, że szybciej adaptują się do zmian. Stanowią one swego rodzaju laboratorium dla powstawania innowacji.

Ponadto małe i średnie firmy znacznie wolniej tracą zatrudnienie w okresach załamania koniunktury, niż przedsiębiorstwa duże. Często także stosują prostsze, pracochłonne techniki produkcji, pozwalające na absorpcję nadwyżek siły roboczej, a także, co istotne, tworzą miejsca pracy dla osób o najniższych kwalifikacjach. Poprzez wchłanianie nadwyżek siły roboczej oraz tworzenie możliwości samozatrudniania, aktywnie przyczyniają się do łagodzenia napięć społecznych. Ponadto rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw przyczynia się do kreowania postaw przedsiębiorczości w społeczeństwie, a w konsekwencji do wzrostu liczby osób gotowych podjąć ryzyko prowadzenia własnej działalności gospodarczej.

Małe i średnie przedsiębiorstwa, które potrafią utrzymać się na rynku stają się stabilizatorami gospodarki, a w okresie wzrostu pobudzają ją poprzez kreacją nowych miejsc pracy, czy też mobilizację oszczędności.

Rozdział II

WYBRANE BARIERY MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWA

2.1 Czynniki i bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.

Ustalenie barier hamujących przedsiębiorczość małych i średnich firm jest działaniem koniecznym w celu określenia dróg prowadzących do rozwoju tej przedsiębiorczości. Małe i średnie przedsiębiorstwa działając na współczesnym rynku napotykają istotne zagrożenia i bariery, które utrudniają rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, co negatywnie wpływa na rozwój całej gospodarki.

Można zidentyfikować dwie grupy barier rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw: bariery o charakterze wewnętrznym (mikroekonomiczne) oraz bariery o charakterze zewnętrznym (makroekonomiczne). Bowiem zdaniem przedsiębiorców to głównie przeszkody zewnętrzne, kształtowane przez otoczenie w największym stopniu hamują ich rozwój i prowadzą do upadłości. Lista czynników decydujących o upadku przedsiębiorstw i ich siła działania nie jest dostatecznie rozpoznana.

Najważniejsze bariery makro - i mikroekonomiczne według przedsiębiorców małych i średnich przedsiębiorstw przedstawia tabela3.

Tabela3 Wybrane bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw

Bariery zewnętrzne

- bariera rynkowa- w tym czynniki obejmujące ograniczony popyt krajowy, wysoki poziom konkurencji, spadek liczby zamówień, trudności w znalezieniu nowych rynków zbytu, szeroki import substytutów oraz nowych produktów i usług, trudności ze znalezieniem - bariery wynikające z polityki państwa - w tym regulacje prawne, poziom opodatkowania, przepisy, koncesje; - bariera kadrowa - w tym niedostateczne kwalifikacje pracowników, brak możliwości pozyskania wykwalifikowanej kadry, wysoka fluktuacja pracowników; - bariera finansowa - w tym ograniczony dostęp do źródeł finansowana, w tym: kapitału udziałowego, kredytów i pożyczek; - bariera korupcyjna - związana z nieuczciwą konkurencją i korupcją; - bariera informacyjna -wynikająca z ograniczonego dostępu do informacji technicznej i rynkowej; - bariera społeczna - w tym niedostateczna kultura przedsiębiorczości, brak akceptacji i poparcia społecznego,

Bariery wewnętrzne

- bariera produkcyjna - w tym konieczność modernizacji maszyn, ograniczona podaż części i materiałów, niska jakość wyrobów, przestarzały park maszynowy i technologie; - bariera lokalowa - uwarunkowana niedostateczną bazą lokalową zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym (standard lokali); - bariery związane z zarządzaniem - związane z brakiem dostatecznych umiejętności przedsiębiorców w zakresie sprzedaży i marketingu, planowania działalności, zarządzania finansowego, jak również spowodowane niewłaściwym dostępem do źródeł informacji oraz szans pojawiających się na rynku; - bariera kapitałowa - związana z niedostateczną ilością kapitału rzeczowego i finansowego.

Źródło: W. Danielak, Problemy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,[w:] Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem, IV Konferencja Naukowa, Zielona Góra 1999, s. 87-91; http://www.medianet.pl/~multikra/ips2.htm;

2.2 Bariery rynkowe

Bariery rynkowe należy rozumieć jako ogół niekorzystnych zjawisk związanych z otoczeniem rynkowym podmiotów gospodarczych. Dotyczą one zwłaszcza małych przedsiębiorstw wrażliwych na ogólną sytuację ekonomiczną; szczególnie na spadek popytu powodujący zmniejszanie się liczby klientów, zmniejszanie liczby zamówień. Małe firmy są często wystawiane na działanie coraz ostrzejszej konkurencji, będącej wynikiem coraz szerszego importu dóbr, a także efektów bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Dodatkowo, w obliczu rosnącej konkurencji niezbędne stają się działania mające na celu poszukiwania nowych rynków, nowych odbiorców, co z kolei wymaga angażowania środków pozwalających na dostosowanie do nowych sytuacji. Ponieważ małe przedsiębiorstwa często nie dysponują odpowiednimi zasobami, przegrywają w konfrontacji z firmami dużymi szczególnie, że ze względu na swą wielkość dysponują znacznie mniejszymi możliwościami oddziaływania zarówno za dostawców, jak i na potencjalnych odbiorców.

Zjawisko to jest szczególnie dobrze zauważalne w sektorze handel i naprawy, zdominowanym dotychczas przez firmy małe. W związku z ekspansją dużych firm handlowych, zarówno udział w wartości dodanej, jak i dynamika powstawania nowych przedsiębiorstw (w porównaniu z pozostałymi sektorami) spada.

Kolejnym, niekorzystnym szczególnie dla firm małych zjawiskiem, jest spadek obrotów w handlu z odbiorcami zagranicznymi. Wynika on zarówno z ograniczeń w przyjazdach turystów ze wschodu jak również spowodowany jest rozbudową wzdłuż granic sieci supermarketów, które „odbierają” klientów targowiskom, będącym do niedawna głównymi ośrodkami przygranicznej wymiany handlowej - domeny małych firm. W kontekście przygotowania polskich małych i średnich przedsiębiorstw do działalności w warunkach konkurencji międzynarodowej należy zauważyć, że nisze rynkowe, obecnie zagospodarowane przez małe i średnie firmy, staną się, w wyniku łączenia rynków, przedmiotem zainteresowania przedsiębiorstw dużych. Może to spowodować zaostrzenie konkurencji a w konsekwencji, znaczne pogorszenie sytuacji małych przedsiębiorstw, często nie będących w stanie konkurować z firmami dużymi.

Istotnym wydaje się również zwrócenie uwagi na rozwój sieci powiązań kooperacyjnych między małymi a dużymi firmami. W Polsce jest ona stosunkowo słabo rozwinięta. Znaczna liczba małych przedsiębiorców postrzega firmy duże jako konkurencję, a nie jako potencjalnych partnerów.

2.3 Bariery finansowe

Podstawowym problemem małych przedsiębiorstw jest ograniczony dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania. Fakt ten dotyczy zarówno pozyskiwania funduszy na rozpoczęcie działalności jak i finansowania inwestycji. Wśród najważniejszych barier rozwoju, wskazywanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa są problemy z pozyskiwaniem środków finansowych z zewnątrz. Dlatego niemal 90% firm z tego sektora finansuje inwestycje przy wykorzystaniu środków własnych. Poziom prywatnych oszczędności oraz zakumulowany majątek prywatny będący w dyspozycji potencjalnego przedsiębiorcy nie jest na ogół wystarczający do podjęcia działalności gospodarczej w szerszym zakresie, a naturalna dla banków, zachowawcza polityka kredytowa wobec małych i średnich przedsiębiorstw stanowi podstawową barierę w pozyskiwaniu kapitału. Powoduje to sytuację, kiedy od samego początku małe i średnie przedsiębiorstwa cierpią na brak płynności, brak zdolności kredytowej i ograniczenia rozwoju. Jego wrażliwość na zewnętrzne szoki (np. opóźnienie przez klienta zapłaty faktury o dużej wartości) powodują natychmiast zagrożenie dla egzystencji firmy, zatory płatnicze, opóźnienia w regulacji zobowiązań podatkowych.

Przedsiębiorstwa takie nie mają także środków na rozwój oraz wdrażanie nowości technologicznych. Szereg małych i średnich przedsiębiorstw ze względu na niskie zasoby kapitałowe czy problemy z płynnością nie jest w stanie wypełnić kryteriów otrzymania kredytów bankowych. Sytuację tę okresowo może pogłębiać pogorszenie się jakości portfeli kredytowych na skutek cyklu koniunkturalnego, co miało miejsce w ostatnich latach.

Skutkuje to na ogół dalszym zaostrzeniem kryteriów dostępu do kredytów. Szczególnie duże problemy mają małe i średnie przedsiębiorstwa o dużym potencjale rozwoju pragnące rozwijać się bardzo szybko. Takie małe i średnie przedsiębiorstwa często oferując nieznane na rynku innowacyjne produkty, są zmuszone do formułowania dużo bardziej ryzykownych planów i strategii działania, niż ma to miejsce w przypadku innych małe i średnie przedsiębiorstwa. Tym samym nie poddają się one standardowym procedurom i analizom stosowanym w przypadku udzielania kredytów i pożyczek.

W większości przypadków, ryzykowne, ale ambitne plany szybkiego rozwoju są bardzo niechętnie finansowane instrumentami dłużnymi, co powoduje, że zarówno system bankowy, jak już istniejący i rozwijający się system funduszy poręczeniowych i pożyczkowych są dla małe i średnie przedsiębiorstwa o dużym potencjale rozwoju mało przydatne.

2.4 Bariery podatkowe

Dla ponad 70% MSP bardzo istotną barierą rozwoju jest brak przejrzystości i jednoznaczności podatków pośrednich (VAT i akcyza) oraz podatków od działalności gospodarczej (CIT, PIT od działalności gospodarczej). Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw uważają, że brak czytelności w regulacjach podatkowych zwiększa ryzyko działalności gospodarczej i generuje koszty, które w sposób nieuzasadniony obciążają ich działalność, zmniejszając tym samym konkurencyjność. Prawie 60% przedsiębiorców zapytanych o najbardziej uciążliwe dla nich przepisy prawa wskazuje przede wszystkim na ustawę o VAT oraz ustawę o PIT i CIT.

Ciągła zmienność oraz niejednoznaczność przepisów prawa podatkowego dotyczącego VAT mogłaby zostać - w opinii ok. 60% właścicieli firm - zneutralizowana przez wprowadzenie jednolitej (ze wskazaniem na 15%) stawki podatku VAT. Barierą dla prawie 70% przedsiębiorców jest wysokość stawki podatku dochodowego. Co prawda od 2004 r. obowiązuje w Polsce 19% stawka podatku od działalności gospodarczej, ale nie jest to już poziom konkurencyjny. W takich krajach, jak Irlandia, Cypr, Estonia, Łotwa, Litwa, Węgry, stawka podatku CIT jest już niższa niż w Polsce . Wzrost gospodarczy osiągany w tych krajach (poza Węgrami, których problemy tkwią nie w podatkach, a w finansach publicznych w ogóle) pozwala na postawienie tezy o zależności między niskim poziomem danin publicznych a wysokim tempem wzrostu PKB.

Obniżenie stawki podatku dochodowego od działalności gospodarczej jest ważne także z tego względu, że polskie przedsiębiorstwa, szczególnie małe i średnie, ciągle są słabe kapitałowo, co ogranicza ich możliwości rozwoju. Dla firm małych i średnich większe znaczenie niż dla mikroprzedsiębiorstw ma bezpieczeństwo podatkowe. Wynika to z faktu, iż wraz ze wzrostem skali działalności rośnie ryzyko podatkowe, które może zagrozić funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.

2.5 Bariery wynikające z polityki gospodarczej

Podstawowym sposobem oddziaływania państwa na sektor przedsiębiorstw, w tym małych i średnich jest rodzaj prowadzonej polityki ekonomicznej. Efekty polityki gospodarczej w dużym stopniu kształtują warunki działania przedsiębiorstw, przez oddziaływanie na poziom podstawowych wskaźników ekonomicznych

Z prowadzeniem działalności gospodarczej związanych jest szereg obciążeń, postrzeganych przez „małych” przedsiębiorców jako bariery w rozwoju firm. Należy do nich poziom kosztów pośrednich związanych z zabezpieczeniem społecznym, oraz pozostałymi koszty socjalnymi, które są dotkliwym obciążeniem dla małych firm i jednocześnie przyczyną zatrudnienia „na czarno”. Dodatkowo, niekorzystnym dla krajowych przedsiębiorców jest fakt, że obciążenia te są w Polsce wyższe, niż w krajach Unii Europejskiej.

Obecnie koszty pozapłacowe związane z zatrudnieniem wynoszą w Polsce ponad 80%. Koszty te są wymieniane jako jedna z głównych przyczyn braku powiększania zatrudnienia, a nawet jego redukcji.

2.6 Bariery zatrudnienia

Przedsiębiorców z sektora MSP krępuje także zbyt restrykcyjne prawo pracy. Pomimo kilkukrotnej nowelizacji Kodeksu Pracy, nadal zawiera on wiele kontrowersyjnych przepisów, których wyeliminowanie lub zmiana spowodowałaby głównie ograniczenie nadmiernych kosztów. Dzisiaj przedsiębiorstwa, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw, muszą budować swoją pozycję konkurencyjną na jakości, specjalizacji i dostosowywaniu oferty do indywidualnych wymagań klientów. Do realizacji takiej strategii niezbędna jest możliwość budowania zespołów pracowniczych pod konkretne projekty, a to wymaga stosowania zróżnicowanych rozwiązań w prawie pracy, możliwości korzystania z elastycznych form zatrudnienia (ich brak to czynnik ograniczający rozwój dla 58% właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw).

W opinii przedsiębiorców polskie prawo pracy takich rozwiązań nie oferuje. Ogranicza tym samym możliwość dostosowywania się firm do zmian w warunkach gospodarowania i zmniejsza ich konkurencyjność.

Barierą rozwoju MSP, która pojawiła się w 2007 r., jest - w ocenie 57,7% właścicieli firm - niedobór wykwalifikowanych pracowników. Przyczyn wystąpienia tej bariery, przy ciągle wysokim poziomie bezrobocia i niskiej stopie zatrudnienia, jest wiele: wzrost gospodarczy, który zwiększa zapotrzebowanie na ręce do pracy; niedopasowanie strukturalne rynku pracy do potrzeb gospodarki wynikające m.in. ze złej polityki edukacyjnej; wzrost emigracji Polaków do krajów UE; a także regulacje prawne, które wypychają z rynku pracy osoby w wieku aktywności zawodowej (wcześniejsze emerytury).

W efekcie brak rąk do pracy, a nie wzrost wydajności pracy, w coraz większym stopniu wpływa na wzrost wynagrodzeń w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw , co może prowadzić do utraty konkurencyjności przez te przedsiębiorstwa. rośnie.

Wysoka w ocenie przedsiębiorców jest też skala ukrywania zatrudnienia Szara strefa jest największa w sektorze budowlanym - nie ujawnia się tu przed urzędem skarbowym 37% obrotów, a ponad 30% pracowników zatrudnionych jest na czarno.

Duży poziom nielegalnego zatrudnienia występuje również w przedsiębiorstwach transportowych. Dla firm działających zgodnie z prawem istnienie szarej strefy oznacza obniżenie ich konkurencyjności - ponoszone przez nie koszty i płacone daniny publiczne są bowiem wyższe niż w firmach ukrywających przynajmniej część przychodów i zatrudnienia. Ponad 30% przedsiębiorców, uznających się za poszkodowanych istnieniem szarej strefy, ocenia, że ich przychody byłyby o co najmniej 20% wyższe, gdyby część firm z ich branży nie działała w szarej strefie.

2.7 Bariery administracyjne

Dużym problemem dla MSP są procedury administracyjne - uciążliwe, kosztowne, wynikające z niedobrego prawa, ze złego jego stosowania przez administrację publiczną

oraz z nieprzygotowania urzędników i urzędów do pracy. np. wciąż nie wszędzie działa lub działa źle system „jednego okienka” dla rejestracji działalności gospodarczej; funkcjonują różne interpretacje tych samych zapisów prawa podatkowego w różnych urzędach skarbowych.

W Polsce; działalność utrudniają długo trwające, nakładające się na siebie kontrole w przedsiębiorstwach; do przeliczania kwot w walucie obcej na potrzeby PIT, CIT, VAT i ustawy o rachunkowości stosowane są różne kursy; istnieje konieczność ustalania co kwartał podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących, przechowywania przez 50 lat w formie papierowej dokumentów, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty; obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorcę ewidencji osób obdarowanych, jeżeli jednostkowa cena nabycia lub koszt wytworzenia prezentu przekracza 5 zł. Przykłady takich utrudnień i uciążliwości można by mnożyć.

Nadmiar procedur administracyjnych to nie jedyne źródło kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców w wyniku zmian i wprowadzania ciągle nowych regulacji. Należałoby jeszcze dodać do nich koszty związane z ryzykiem regulacyjnym (kontrolowanie zgodności z przepisami określającymi zasady działania przedsiębiorstw), a także koszty alternatywne (koszty utraconych możliwości). Te ostatnie powstają w wyniku zaniechania przez przedsiębiorstwa działań inwestycyjnych i operacyjnych ze względu m.in. na brak przewidywalności terminu i kierunku zmian regulacji.

Koszty wynikające z barier administracyjnych to także czas tracony przez kierownictwo przedsiębiorstwa na dopełnianie różnych formalności urzędniczych. Ze względu na małą liczbę osób pracujących w małych i średnich firmach każdy dodatkowy administracyjny obowiązek spada na zarządzających przedsiębiorstwem, ograniczając czas, który powinni poświęcać zarządzaniu firmą, tworzeniu i realizacji strategii, budowaniu trwałych relacji z kontrahentami.

Możliwe, że niniejsze bariery nieco ustąpią w momencie wprowadzenia planowanej Ustawy o szczególnych zasadach odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa. Zasadniczym celem projektu tej ustawy jest zapobieganie wydawania przez organy administracji decyzji rażąco naruszających prawo i co się z tym wiąże, orzekania przez te organy kwot odszkodowań jako konsekwencji tych decyzji. Projekt zakłada wprowadzenie skutecznego mechanizmu zapewniającego praworządne działanie administracji publicznej, a środkiem do osiągnięcia tego celu ma być regulacja prawna określająca zasady odpowiedzialności odszkodowawczej funkcjonariuszy publicznych w przypadku stwierdzenia przez uprawniony organ rażącego naruszenia prawa.

Do uciążliwych barier hamujących rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jest zbiurokratyzowana i czasochłonna procedura założenia firmy. Obecnie potencjalny przedsiębiorca musi poświęcić na to miesiąc i złożyć w urzędach kilka lub kilkanaście różnych wniosków. W najbliższym czasie Rząd obiecał ułatwić te procedury, ale czy to się tak szybko zmieni- nie wiadomo.

Każdy przyszły przedsiębiorca marzy, aby zostały zniesione biurokratyczne przeszkody związane z zakładaniem własnej działalności.

ZAKOŃCZENIE

Małe i średnie przedsiębiorstwa mają największy wpływ na budowanie trwałych podstaw wzrostu gospodarczego - to w nich powstaje najwięcej miejsc pracy, są najbardziej elastyczne, najłatwiej dostosowują się do oczekiwań klientów, a także do zmieniających się warunków rynku. Lepiej wykorzystują dostępne im czynniki produkcji, są bardziej rentowne.

Jednak założenie własnej działalności jest bardzo trudne i pracochłonne zwłaszcza, że aparat naszego państwa jest nadmiernie rozbudowany. Przykre jest, że administracja państwowa i dzisiejsza korupcja wśród urzędników również nie sprzyja przedsiębiorczości. Jednak jeśli będziesz nieustępliwy i wytrwały na pewno uda Ci się spełnić swoje marzenia dotyczące swojej własnej firmy.

Dlatego należy w sposób systemowy i kompleksowy zreformować polskie prawo, urzędy administracji publicznej, sądownictwo gospodarcze tak, aby otoczenie gospodarcze, które tworzą, sprzyjało rozwojowi przedsiębiorczości i przedsiębiorstw w Polsce.

Niewątpliwie, dalsze obniżanie kosztów związanych z etatowym zatrudnieniem pracownika, uproszczenie systemów podatkowych oraz wprowadzanie dalszych, przyjaznych dla przedsiębiorców i elastycznych wobec wyzwań rynkowych, rozwiązań w prawie pracy i funkcjonowaniu administracji publicznej przyczyni się do rozwoju tego sektora, tak istotnie kształtującego obraz całej polskiej gospodarki.

BIBLIOGRAFIA

1. M. Bąk, P. Kulawczuk, Poradnik eksportera dla MSP, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Warszawa 1999,

2. D. Ostrowska: Mały pożyczy, ale z poręczeniem, Gazeta Bankowa, 17.01.2005,

3. B. Piasecki, Ekonomika i zarządzanie małą firmą, Wyd. Naukowe

4. B. Piasecki, Przedsiębiorczość i mała firma. Teoria i praktyka, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1998,

5. A. Skowronek - Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa, źródła finansowania, Ch. Beck, W-wa2005,

6. J. Targalski, „ Przedsiębiorczość i zarządzanie”, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2003,

7. Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca2004r

8. www. statystyki gov.pl

9. www.parp.gov.pl

10. ksu.parp.gov.pl/ Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek

11. mikro.univ.szczecin.pl/Wojciech Piątkowski

12. www.bankier.pl/wiadomosc/Bariery-funkcjonowania-MSP-w-Polsce ksu.parp.gov.pl/

13. www.mg.gov.pl www.parp.gov.pl

www.parp.gov.pl

Art. 105- 106 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca2004r.

www. statystyki gov.pl

M. Bąk, P. Kulawczuk, Poradnik eksportera dla MSP, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Warszawa 1999, s. 5-8.

J. Targalski, „ Przedsiębiorczość i zarządzanie”, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2003, s.12

B. Piasecki, Przedsiębiorczość i mała firma. Teoria i praktyka, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1998, s. 101

B. Piasecki, Ekonomika i zarządzanie małą firmą, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa—Łódź 2001, s. 77-79;

A. Skowronek- Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa, źródła finansowania, Ch. Beck, W-wa2005, s.27

D. Ostrowska: Mały pożyczy, ale z poręczeniem, Gazeta Bankowa, 17.01.2005, s. 23

B. Piasecki, s. 162

Ibidem, 194

mikro.univ.szczecin.pl/Wojciech Piątkowski

ksu.parp.gov.pl/ Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek

www.bankier.pl/wiadomosc/Bariery-funkcjonowania-MSP-w-Polsce

www.mg.gov.pl

www.parp.gov.pl

4

---