Rozdział III
Pytania za l punkt
Wypowiedź opisowa (zdanie w sensie logicznym) - stwierdza, że tak jest lub nie jest. Zdanie może być prawdziwe/fałszywe.
Wypowiedź oceniająca - funkcja ekspresywna, jest subiektywną oceną określonych stanów rzeczy. Ocena zasadnicza- ocenia przedmiot „samo w sobie”, „jako takie”, bez punktu odniesienia. Ocena instrumentalna- wiąże oceniane zjawisko/przedmiot z innym na zasadzie relacji środka i celu.
Optatywy - wypowiedzi pośrednie między ocenami a normami, np. oby jutro nie padało
1. Norma postępowania - wypowiedź językowa o funkcji sugestywnej, która wskazuje adresata, bądź adresatów, okoliczności, czas,
miejsce, warunki i regułę zachowania jak adresat w podanych okolicznościach powinien się zachować. Norma generalne;
* Przez podanie cech rodzajowych np. mężczyzna, żołnierz, student, górnik, adresatem jest grono osób.
* Najszerszy sposób określenia adresata to użycie zaimka osobowego (każdy, żaden, wszyscy, nikt)
* Poprzez podanie stanowiska (np. Prezydent RP, Wojewoda Podkarpacki, rzecznik Praw Obywatelskich) Norma indywidualne - (nazwisko, imię, data urodzenia, adresat jest określony)
2. Normy abstrakcyjne- Dotyczy zachowań stałych lub powtarzalnych które mogą zdarzyć się w przyszłości w
nieograniczonej liczbie przypadków.
Normy konkretne- określa zachowanie jako jednorazowe niepowtarzalne. Z chwila gdy adresat postąpi we wskazany sposób dana norma zostanie zrealizowana.
3. Norma autonomiczna -wewnętrzne np. będę się uczyć i heteronomiczna- zewnętrzne np. masz się uczyć
4. Uzasadnienie aksjologiczne obowiązywanie norm- podbudowane jakimiś wartościami, odwołujące się do nich. Norma obowiązuje na mocy uzasadnienia aksjologicznego, jeżeli jej treść, albo skutki zgodnego z nią zachowania oceniamy jako dobre, słuszne, właściwe.
5. Uzasadnienie tetyczne obowiązywanie norm- polega na tym, że uważam normę za obowiązującą, ponieważ ustanowił ją dla mnie podmiot, kto ma władzę nad adresatem.
6. Uzasadnienie behawioralne obowiązywanie norm- daną normę uważam za obowiązującą, ponieważ większość ludzi z mojego środowiska przestrzega danej normy, postępuje z nią zgodnie.
7. Relacje zbieżne, rozbieżne i indyferentne między prawem a moralnością;
* uregulowania zbieżne- polegają na tym, że dane zachowanie tego samego adresata, w tych samych okolicznościach jest przez obie normy nakazane, bądź zakazane.
* uregulowania rozbieżne- to samo zachowanie, tego samego adresata, w tych samych okolicznościach, jest przez jedną normę nakazane, a przez drugą zakazane, jest to tzw. Sprzeczność radykalna, cokolwiek adresat uczyni, którąś normę złamie; współczesny ustawodawca jak ognia unika tego typu sprzeczności nie chcąc narażać ludzi na nieuchronne złamanie którejś z norm, a i doświadczenie historyczne wykazało, że w dłuższej perspektywie ludzie buntują się przeciwko prawu sprzecznemu z ich normami moralnymi, w związku z tym ustawodawca stosuje instytucje dozwolenia
* uregulowania obojętne względem siebie (uregulowania indyferentne), pewnymi zagadnieniami
interesuje się prawo, z moralnego punktu widzenia jest to obojętne i na ich temat moralność milczy lub odwrotnie (np. prawo reguluje kwestie typowo porządkowe jak np. kolory i numery formularzy podatkowych), prawo reguluje tylko zachowania zewnętrznie uchwytne, natomiast nie sięga do naszych uczuć, pobudek, motywów, co jest domeną norm moralnych.
8. Zasady prawa- najważniejsze normy dla całego sytemu prawa lub poszczególnych gałęzi. W nich ustawodawca wyraża wartości które chce umocnić, chronić po przesz normy prawne. Te zasady tworzą system wartości na którym wznosi się system prawa.
9. Norma prawna- - jest to generalna, abstrakcyjna, heteronomiczna, reguła zachowania, której obowiązywanie jest uzasadnione tetycznie.
Hipoteza - część normy, która określa adresata oraz warunki/okoliczności, w których temu adresatowi jest coś nakazane, zakazane lub dozwolone.
Dyspozycja - określa rodzaj zachowania nakazanego, zakazanego, dozwolonego wymaganego od adresata.
Sankcja - określa rodzaj dolegliwości jaki powinien dotknąć adresata jeśli nie zastosował się do treści dyspozycji danej normy.
10. Czyn - faktyczne czynności psychofizyczne np. pobicie, Czynność konwencjonalna-celowe, zamierzone zachowanie podmiotów, którym istniejące normy nadają specyficzne znaczenie. •,
Zakaz - określa jakie typy zachowań są niedopuszczalne, Nakaz 1)obejmuje jeden typ zachowań, od którego adresat nie może się uchylić bez konsekwencji prawnych(płacenie podatków) 2)obejmuje jeden typ zachowania i drugi - fakultatywny, który może być wybrany zamiast zachowania podstawowego. Dozwolenie - to co nie jest nakazane lub zakazane przez prawo jest dozwolone.
11. Dozwolenie mocne - (określone przez obowiązujące przepisy prawne) i słabe- (rodzące żadnych skutków prawnych, nie dotyczy organów władzy publicznej)
12. Sankcja represyjna- (kara) pozbawienie wolności, dóbr majątkowych, praw publicznych, wykonywania zawodu; cel: prewencja szczególna (indywidualna)- odstraszenie od popełnienia czynów w przyszłości, prewencja ogólna- odstraszenie ogółu
13. Sankcja egzekucyjna- przymusowa realizacja obowiązków wyznaczonych przez normy prawne, w razie uchylania się; adresat ponosi większe koszty.
14. Sankcja nieważności- uznanie za nieważne czynności prawnej dokonanej niezgodnie z prawem; nieważność bezwzględna, jest nieważne od samego początku (ex tunc) na mocy samego prawa; nieważność względna jest nieważna od stwierdzenia nieważności (ex nunc) przez odpowiedni organ, określona osoba występuje o stwierdzenie nieważności
15. Przepis prawny - forma, w której prawodawca wyraża normy prawne, akty normatywne pisane są tekstem ciągłym, podzielonym na odcinki, najmniejszy z takich odcinków, zaopatrzony we wskaźnik identyfikacyjny (numer, litera)
16. Definicje legalne- przepisy ustalające znaczenie wyrażeń użytych w tekście prawnym.
17. Prawo niedoskonałe- norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji. Naruszenie takiej normy nie spowoduje na gruncie przepisów prawnych.
18. Przepisy "materialne - pozwalają na budowę norm prawnych, wyznaczają wzajemne zachowania podmiotów w ramach stosunków prawnych.
* formalne- określają tryb postępowania przed organami władzy publicznej przy dochodzeniu
uprawnień, egzekwowaniu obowiązków, stosowaniu sankcji.
19. Przepisy *konkretne- wyznaczają wprost powinne zachowanie ,
* blankietowe - nie formułują reguły zachowania, formułują upoważnienie dla jakiegoś organu państwowego, aby w przyszłości taką regułę ustanowił.
*odsyłające- nie zawierają dyspozycji, wskazują adresatowi w jakim innym przepisie dyspozycja znajduje się
19. Przepisy *ogólne- regulują szeroki zakres spraw, szeroki krąg adresatów, ustanawiają w dyspozycji ogólne reguły zachowania.
* szczególne- ustanawiają wyjątki, uregulowania odrębne w stosunku do przepisów ogólnych.
20. Przepisy 'uniwersalne- zasięg obowiązuje całe terytorium państwa.
'partykularne- zasięg ich jest ograniczony do wyodrębnionego fragmentu terytorium państwa.
21. Przepisy 'bezwzględnie- dyspozycja sformułowana w sposób kategoryczny, podmiot musi postępować w sposób wskazany przez prawodawcę, każde inne zachowanie grozi sankcją.
* względnie wiążące- przedstawia adresatom propozycję, wzór zachowań, mogą z niego skorzystać, nie skorzystać, lub zmodyfikować
22. Przepisy 'kolizyjne- rozstrzygają kolizje mogące wystąpić pomiędzy przepisami prawnymi,
* derogacyjne- uchylają obowiązywanie poszczególnych przepisów.
* przejściowe- ukazują jakie prawo ma zastosowanie- dotychczasowe, czy nowe, które wystąpiły pod rządami starych przepisów i trwają nadal, gdy obowiązują już nowe.
23. Co to jest akt normatywny- dokument organu państwowego zawierający zakodowane w przepisach prawnych normy normy prawne regulujące stosunki społeczne.
24. Tekst * autentyczny- tekst aktu normatywnego opublikowany w np., dzienniku ustaw, monitor polski. Stanowiący wzór z którym w razie wątpliwości porównuje się tekst opublikowane w inny sposób.
* tekst jednolity- tekst pierwotny wraz z nowelizacjami.
* nowelizacja- modyfikacja aktu normatywnego.
25. Język 'prawny-język prawodawcy-język zrozumiały dla adresatów, nie będących fachowcami, nie może zbytnio odbiegać od języka etnicznego, narodowego w jakim ludzie porozumiewają się. Powinien to być język precyzyjny, dokładny, formułowane są w nim nakazy, zakazy, dozwolenia.
* język prawniczy-język w którym formułowane są różnego rodzaju wypowiedzi o obowiązującym prawie, jest dziełem prawników.
Pytania za 2 punkty
26. Różnice między prawem a moralnością;
* W państwie unitarnym (jednolitym) obowiązuje jeden jedyny system prawa, natomiast wiele jest różnych systemów moralnych
* Prawo powstaje w sposób celowy, zorganizowany, według określonych procedur i twórcą prawa są odpowiednie organy władzy publicznej, natomiast moralność tworzą się w sposób spontaniczny, żywiołowy, oddolny, niezorganizowany, jako reakcja społeczeństwa na pewne sytuacje.
* Za naruszenie norm prawnych grozi sankcja skupiona, a za naruszenie .norm moralnych grozi sankcja rozsiana, sankcja skupiona ma charakter sformalizowany i zinstytucjonalizowany. Charakter zinstytucjonalizowany polega na tym ze są specjalne organy, specjalna procedura orzekania i wykonywania sankcji, natomiast sankcja rozsiana polega na wyrzutach sumienia i/lub negatywnej reakcji otoczenia dla naruszyciela w postaci ośmieszenia, potępienia, bojkotu, odrzucenia.
*normy moralne - charakter autonomiczny, normy prawne - heteronomiczny
*normy moralne - niespisane, normy prawne - spisane
*normy moralne ingerują w sferę przeżyć wewnętrznych, normy prawne - regulują zachowania zewnętrzne człowieka.
27. Relacje treściowe pomiędzy prawem a moralnością- Inkorporacji norm moralnych przez system prawa, czyli włączeniu do prawa norm, które kiedyś były tylko normami moralnymi.
28. Co może zawierać pojedynczy przepis; normę prawna w całości, jakiś fragment lub część normy prawnej, mogą nie zawierać treści normatywnych.
29. Koncepcje dotyczące budowy normy prawnej;
'trójczłonowa- hipoteza, dyspozycja, sankcja, brak sankcji spowoduje że dana wypowiedź nie jest
normą prawną.
'sprzężonych- wg. niej H D i S nie są elementami jednej normy gdyż sankcja jest odrębną. Są 2 rodzaje norm; norma sankcjonowana i sankcjonująca.
30. Budowa aktu normatywnego;
• Określenie rodzaju aktu (ustawa, rozporządzenie itp.), data ustanowienia danego aktu, tytuł aktu określający jego zakres
• Powołanie podstawy prawnej, czyli przepisu ustawy, która uprawnia lub zobowiązuje do wydania aktu( jeśli jest to akt wykonawczy)
• Wstęp, preambuła, wskazująca cel, motyw, polityczną, lub historyczną genezę przyjęcia rozwiązań (wstęp nie jest konieczny)
• Część ogólna aktu- zawiera przepisy, w których znajdują się elementy wspólne dla postanowień znajdujących się w części szczegółowej, umieszczone są tu definicje legalne i inne wyjaśnienia
• Część szczegółowa- zawiera zasadniczą materie aktu, konkretna regulację
• Przepisy końcowe- składają się na nie przepisy przejściowe, derogacyjne, oraz określające termin wejścia w życie aktu
• Podpis osoby uprawnionej (w przypadku ustawy- Prezydent)
31. Wymień i omów przepisy o wątpliwej normatywności; -przepisy konstytucji, zawierające charakterystyki ustrojowe, -definicja ustawowe (legalne), - Leges imperfectea.
32. Rodzaje uchyleń (-*abrogatio- (uchylenie czyste albo całkowita), -*obrogatio- (prawodawca może w miejsce uchylonego aktu wprowadzić całkiem nowy akt), -*derogatio- (może cześć zachować a w miejsce uchylonych postanowień wprowadza nowe)
Rozdział IV
Pytania za l punkt
1. Stosunek prawny;- (wyznaczone przez normę prawna zależność pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami w
postaci wzajemnych uprawnień i obowiązków).
Wymień elementy stosunku prawnego; (podmiotu i przedmiotu stosunku prawnego, uprawnienie, obowiązek)
2. Zdarzenia prawne- okoliczności z którymi prawo łączy określone stosunki prawne.
3. Czynność prawna- oświadczenie woli skierowane na wywołanie stosunku prawnego.
4. Orzeczenia (decyzje administracyjne) -* konstytutywne- tworzy nową sytuacje prawna.
-•deklaratoryjne- nie tworzy nowej sytuacji prawnej tylko potwierdzają ze taka sytuacja istnieje.
Czyny dozwolone- działania, których prawo nie zabrania dokonywać. Czyni niezgodne z prawem - działania naruszające nakazy i zakazy, zagrożone sankcją.
5. Czyny niedozwolone -są zabronione ale nie nie zagraża a sankcja represyjna, zachowanie w wyniku którym powstaje szkoda lub naruszenie strefy uprawnień. Powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego.
6. Co to jest osoba -*fizyczna ( in. podmiot prawa)- każdy człowiek od narodzin do śmierci bez względu na płeć, rasę, wyznanie.
-*osoba prawna-jednostka organizacyjna mająca zdolność do czynności prawnych i zdolność prawną, dzięki czemu występuje jako samodzielny podmiot.
7. Korporacje- (powstaje w wyniku zorganizowania się pewnej liczby osób fizycznych, zmierzających do
osiągnięcia wspólnego celu np., partia polityczna) -* zakłady- os. prawna której cel działania określa założyciel w statucie inaczej akcie fundacyjnym, istnieje wyodrębniony przez założyciela majątek stanowiący podstawę działania zakładu np. muzea.
8. Zdolność prawna- możliwość posiadania praw i obowiązków w serze prawa cywilnego.
- zdolność do czynności prawnych- możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań przez podmiot we własnym imieniu w drodze określonych czynności prawnych.
9. Ubezwłasnowolnienie- częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych.
Pytania za 2 punkt
10. Przedstaw i omów podział zdarzeń prawne; fakty i działania: -czynności zmierzające do wywołania stosunków prawnych, a) czynności prawne, b) orzeczenia sądowe, c) decyzje administracyjne. - inne czyny a) czyny dozwolone, b) czyny nie zgodne z prawem.
11. Omów zdolność prawna- to możliwość posiadania praw i obowiązków w sferze cywilno prawnej, 'zdolność do czynności prawnych osób fizycznych- ustaje ona w chwili śmierci. Rozróżniamy: -os. posiadające pełną zdolność prawna, (ukończyła 18 lat, kobiety które uzyskały pełnoletniość poprze zawarcie związku małżeńskiego) -os. nie posiadające takiej zdolności,(nie ukończyły 13 lat„ ubezwłasnowolniane całkowicie/pozbawienie na mocy orzeczenia sadowego/) -os. posiadające ograniczaną zdolność, (os. Która ukończyła 13, a nie ma 18 lat; ubezwłasnowolniona częściowo, pełnoletnia dla której sad ustalił pełnomocnika czekając na wyrok o całkowitym ubezwłasnowolnieniu)
12. Tryb powołania osób prawnych i likwidacja osób prawnych- tryb erekcyjny(os. prawna zostaje powołana na mocy aktu erekcyjnego odpowiedniego organu);-tryb koncesyjny(powstaje na podstawie zezwolenia/koncesji/ właściwego organu);-tryb rejestracyjny(os prawna z inicjatywy założycieli zostaje wpisana do właściwego rejestru i z ta chwila nabywa osobowość prawna) likwidacja osób prawnych: -decyzja o rozwiązaniu podjęta przez kompetentny organ; -ogłoszenie upadłości; -aktem kompetentnego organu państwa, który nie zezwala na dalsze działanie osoby prawnej.
13. Różnice między stosunkiem cywilno- prawnym; -równorzędność stron w stosunku, -swoboda w kształtowaniu swojej sytuacji prawnej, -S. nieważności czynności prawnej lub S. egzekucyjna, administracyjno- prawnym; -nie równorzędności stron, jedną strona jest zawsze organ władzy (stosunek nadrzędności), -cześć stosunków jest narzucona przez przepisy, -sankcja egzekucyjna niekiedy (posiłkowa) S. karna.
Rozdział V
Pytania za l punkt - wyjaśnij pojęcia
1. Źródła prawa w znaczeniu historycznym; materiały zachowane z dawnych epok z których czerpiemy wiedze o prawie obowiązującym w przeszłości, np. doc. Urzędowe.
2. Źródła prawa oficjalne; urzędowe publikatory z których poznajemy obowiązującą treść prawa np. monitor polski.
3. Źródła prawa w znaczeniu materialnym; treści i formy obowiązującego prawa w danym miejscu i czasie kształtowane przez ogół czynników np., polityczne.
4. Źródła prawa w znaczeniu faktów prawotwórczych; wszelkie działania zmierzające do powstania prawa np., umowy między narodowe.
5. Źródła prawa w znaczeniu formalnym; rezultaty tych działań w postaci różnego rodzaju aktów normatywnych np. ustaw.
6. Wymień fakty prawotwórcze, podkreśl które z nich są w Polsce źródłem prawa; -prawo zwyczajowe, -umowę. -prawotwórczą praktykę organów państwowych (precedens), -naukę, -stanowienie prawa.
7. Co to jest stanowienie prawa-polega na wydawaniu przepisów prawnych przez upoważnione podmioty państwowe. Tworzone normy prawne maja charakter generalny i abstrakcyjny
8. Co to jest precedens prawotwórczy- to decyzja organu państwowego (sądu) podjęta przy rozstrzyganiu konkretnej sprawy, która staje się wzorem dla innych rozstrzygnięć, w kolejnych podobnych sprawach.
Pytania za 3 punkty
Scharakteryzuj typ systemu prawa stanowionego; -aktami o najwyższej mocy prawnej po konstytucji są ustawy, -wszystkie pozostałe akty normatywne to akty podustawowe, tworzone na podstawie ustaw, -ustawy musza być zgodne z konstytucja, akty podustawowe z konstytucja i innymi ustawami, - rozdzielanie działalności prawotwórczej (stanowienie prawa) od działalności stosowania prawa, -orzekanie na podstawie precedensu jest niedopuszczalne musi mieć podstawę prawną, -stanowienia prawa poddane jest regulacji prawnej na podstawie odpowiedniej normy w sposób zinstytucjonalizowany wg. określonej procedury. Typ systemu prawa precedensowego; -występują sposoby tworzenia prawa: a) sądowe rozstrzygnięcia precedensowe, b) stanowienie aktów normatywnych przez organy państwowe, -decyzja sądowa jest podstawowa formą prawotwórstwa, -akty normatywne stanowią dopełnienie prawa precedensowego, -sędzia może wydać orzeczenie bez powołania się na podstawę prawną ale jest związany orzeczeniami precedensowymi.
Rozdział VI
Pytania za l punkt
1. Od czego zależy różna moc prawna aktu normatywnego (normy) - zależy od miejsca jakie zajmuje w hierarchii organów państwowych oraz organu który dany akt wydał. Co ona oznacza: -akt prawny o niższej mocy obowiązuje jeśli został ustanowiony na podstawie aktu o wyższej mocy prawnej, -akt o wyższej mocy prawnej uchyla akt o niższej mocy, -akty o tej samej mocy mogą uchylać się wzajemnie, -akt o niższej mocy, nie może zawierać postanowień sprzecznych z postanowieniami aktu o wyższej mocy.
2. Moc prawna- różnych aktów normatywnych jest natomiast różna tzn, zależy ona od miejsca jakie zajmuje w hierarchii organów państwowych organ który dany akt wydał. Moc obowiązująca: każdego aktu normatywnego jest taka sama tzn. akt normatywny obowiązuje jeśli; -został w prawidłowy sposób utworzony w wyniku właściwej procedury, -został podpisany przez os. upoważnioną, -został opublikowany i wszedł w życie.
3. Co to są źródła powszechnie obowiązującego prawa - zaliczyć tu trzeba akty zawierające generalne i
abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych 1) Konstytucja,!) ustawy,3) ratyfikowane umowy międzynarodowej) rozporządzenia, 5) akty prawa miejscowego, a co to są źródła prawa wewnętrznie wiążące- są to uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów. Obowiązują one tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu akt. Zarządzenia nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, os. Prawnych i innych podmiotów.
4. Wymień porządek hierarchiczny aktów powszechnie obowiązujących wg konstytucji; -konstytucja, -ustawa konstytucyjna, -ustawa, -akty normatywne, -ratyfikowane umowy miedzy narodowe, -rozporządzenia, -prawo miejscowe.
5. Co to jest prawo miejscowe- powszechne obowiązujące akty normatywne o zasięgu ograniczonym terytorialnie.
6. Cechy konstytucji jako ustawy zasadniczej; -najwyższa moc prawna, -szczególna treść, -szczególny sposób uchwalenia i zmiany.
7. Co to jest konstytucja sztywna- tzn. że trudno ja zmienić i to tego potrzeba kwalifikowana większość głosów. Konstytucja elastyczna- która może być zmieniona w trybie przewidzianym dla uchwalenia każdej zwykłej ustawy.
8. Co to jest quorum; jest to najmniejsza liczba członków ciała kolegialnego, niezbędna do tego aby podejmowane przez nie decyzje były ważne.
9. Wymień i omów 3 rodzaje większości głosów; bezwzględnej —oznacz iż liczba głosów „za" musi być większa niż suma głosów „przeciw" i „wstrzymujących się", -zwykła większość głosów oznacz że większość głosów jest „za" niż „przeciw" a wstrzymujących nie bierze się pod uwagę , -kwalifikowana jest większą od bezwzględnej i zwykle określa się ja ułamkiem.
10. Co to jest ustawa konstytucyjna- dokonuje zmian w konstytucji ulb jednorazowo zawiesza w konkretnym
przypadku moc obowiązującą określonych przepisów ustawy zasadniczej. Materia konstytucyjna- to całokształt kwestii ustrojowych (triada), tzn.: -ogólne zasady ustroju państwowego, -ustrój naczelnych organów państwa, -podstawowe prawa, wolności i obowiązków jednostki.
11. Co to jest Ustawa; akt normatywny parlamentu o charakterze ogólnym i powszechnie obowiązującym,
uchwalonym w odpowiednim trubie ustawodawczym. Materia ustawowa; są to sprawy które muszą być ze względu na ich doniosłość regulowane ustawa. Kodeks- ustawa regulująca w sposób jak najbardziej wyczerpujący dana dziedzinie, życia społecznego.
12. Co to jest rozporządzenie- akty prawne o charakterze wykonawczym w stosunku do ustawy. Stanowi jedno ze
źródeł prawa powszechnie obowiązującego, wydawane przez min KRRiT, RM. Delegacje ustawowe- przeniesienie przez pewien organ władzy państwowej, prawa do wykonywania części jego kompetencji na inny organ, Subdelegacja- -polega na tym że organ państwowy, któremu delegowano kompetencje do wydania danego aktu wykonawczego przekazuje te kompetencje jeszcze innemu organowi.
Pytania za 2 punkty
Co oznacza zasada „nieznajomość prawa szkodzi"- ozn. To ze nikt nie może się tłumaczyć naruszenia normy prawnej swa niewiedza. Każdy we własnym interesie powinien dążyć do tego aby dowiedzieć się, czyjego działanie lub zaniechanie jest objęte regulacja prawna.
Rozdział VII
Pytania za l punkt
1. Co obejmuje zwierzchnictwo terytorialne państwa (zakres terytorialny obowiązywania prawa) -wszystkie składniki naturalne i sztuczne oraz os. fizyczne przebywające na tym terytorium a także statki morskie, powietrzne i .kosmiczne występujące pod banderą danego państwa. Nie rozciąga się natomiast na placówki dyplomatyczne państw obcych akredytowanych w danym państwie oraz na tereny gdzie stacjonują obce siły zbrojne.
2. Ogólna zasada zakresu personalnego obowiązywania: -głosi że obejmuje wszystkie os. znajdujące się na jego terytorium. Dotycz przede wszystkim ogółu obywateli danego państw, ponadto pewne normy prawne mogą ich obowiązywać niezależnie od tego gdzie się znajdują. Prawa- możliwość korzystania z opieki dyplomatycznej własnego państwa w państwie pobytu. Osobą nie będącym obywatelami danego państwa przysługuje podobny status prawny jak jego obywatelom choć w porównaniu mogą mieć węższy zakres praw podmiotowych. Wyjątki- przedstawiciele dyplomatyczni obcych państw akredytowani w danym państwie, korzystają oni z immunitetów dyplomatycznych.
3. Jak jest wyznaczony w akcie normatywnym początek wejścia w życie aktu normatywnego; jest wskazany przez sam akt w jego postanowieniach końcowych i nie może być wcześniejszy niż dzień jego ogłoszenia, -data ogłoszenia aktu w dzienniku publikacyjnym, -data kalendarzowa dodana przez dany akt, -data która następuje po określonej liczbie dni od ogłoszenia aktu.
4. Co to jest vacatio lęgu; -(spoczynku prawa)-jest on potrzebny na zaznajomienie się z nową regulacją i na
przygotowanie się do jego przestrzegania i stosowania. Co oznacza zasada nie działania wstecz — dotyczy tylko takich zachowań oraz wiązać skutki prawne z takimi zdarzeniami które nastąpiły po wejściu w życie regulującego je aktu normatywnego.
5. Kiedy akt normatywny traci moc obowiązującą- wraz dniem; uchylenia go przez przepisy derogacyjne nowego aktu, -wskazanym w samym akcie o ile został wydany na określony czas.
6. Co to jest desuetudo- ozn. długookresowe niestosowanie lub też nieprzestrzeganie w praktyce określonej normy prawnej, wynikiem czego jest utrata przez nią mocy obowiązującej.
7. Na czym polega kolizja w prawie; -jest wynikiem nadmiarów przepisów normująca dany przypadek, przy czym zawarte w nim normy są ze sobą niezgodne. Co to są reguły kolizyjne- wskazują który z dwóch przepisów zawierających niezgodne ze sobą normy należy uznać za obowiązujące a które nie.
8. Na czym polega reguła chronologiczna- głosi że norma późniejsza usuwa normę wcześniejszą.
9. Na czym polega reguła merytoryczna- opiera się na zasadzie że norma regulującą sytuacje szczególna, uchyla normę ogólną. Tylko w takim zakresie w jakim wprowadza unormowanie odrębne.
10. Na czym polega reguła hierarchiczna- norma hierarchicznie wyższa uchyla normę hierarchicznie niższą
11. Według jakich zasad (podaj ich treść ) rozstrzygamy kolizję reguł kolizyjnych; -przy kolizji kryterium hierarchicznego i chronologicznego pierwszeństwo ma hierarchiczne, -przy kolizji kryterium merytorycznego i chronologicznego przyjmuje się dopuszczalność uznania za nieobowiazującą normą ogólną w myśl zasady „norma ,y ?, ogólna późniejsza nie uchyla wcześniejszej normy szczególnej", -przy kolizji kryterium hierarchiczne i merytoryczne dominuje stanowisko że norma szczególna o niższej hierarchii nie może uchylić normy ogólnej hierarchicznie wyższej.
Pytania za 2 punkty
1. Jaka jest różnica między przepisami kolizyjnymi a regułą kolizyjną
2. Co to są reguły walidacyjne; są to reguły włączenia (i wyłączenia) norm do (i z) systemu prawa.
Pytania za 3 punkty
1. Kiedy (jakie warunki muszą zaistnieć ) norma ma moc obowiązywania; -została ustanowiona przez podmiot posiadający kompetencje prawotwórcze w odpowiedniej formie i trybie, -akt normatywny w którym została zakodowana, został należycie ogłoszony, -przypis prawny którego norma została skonstruowana nie został uchylony przez odpowiedni organ w odpowiedniej formie bądź nie wyszedł z użycia w drodze desuetudo.
Rozdział VIII
Pytania za l punkt
1. Pojęcie wykładni prawa- zespół czynności zmierzających do zrekonstruowania z obowiązujących przepisów prawnych norm postępowania i ustalenia ich znaczenia.
2. Co to jest: założenie racjonalnego prawodawcy; nie jest prawodawcą rzeczywistym, jakoś konkretną os. czy grupą os. stanowiący organ państwowy o kompetencjach prawotwórczych. Jest to tylko pewna konstrukcja myślowa zakładająca że istnieje jakiś jeden podmiot tworzący prawo, od którego pochodzą wszystkie obowiązujące akty normatywne.
3. Jak dzielimy wykładnię: ze względu na metody (sposoby) dokonywania; -językowe, -systemowe, -funkcjonalne Podmiotu dokonującego wykładni; -autentyczną, -legalna, -praktyczną, -doktrynalna. Wynik wykładni;-dosłownej, -rozszerzającej, -zwężającej.
4. Kto dokonuje (prawodawca, organ władzy który ustanowił dany przepis), jaka jest moc wiążąca wykładni autentycznej: powszechna (obowiązująca)
5. Kto dokonuje (organ państwowy który nie jest twórcą interpretowanych przepisów ale ma generalną kompetencje do dokonywania wiążących wykładni wszystkich bądź tylko pewnego rodzaju aktów normatywnych), jaka jest moc wiążąca wykładni legalnej: powszechna (obowiązująca)
6. Kto dokonuje (organy stosujące prawo a zwłaszcza sądy), jaka jest moc wiążąca wykładni praktycznej; nie ma ona mocy powszechnie obowiązującej lecz ograniczoną przy czym jej zakres jest uzależniony od tego w jakim celu i trybie jej dokonuje.
7. Kto dokonuje (naukowa- dokonywana przez przedstawicieli nauki i prawa) jaka jest moc wiążąca wykładni doktrynalnej: nie posiada mocy wiążącej
8. Co to jest wykładnia dosłowna (literalna )- ma miejsce wtedy, gdy spośród różnych znaczeń uzyskanych za
pomocą odmiennych dyrektyw interpretacyjnych, wybrane zostaje to rozumienie, które zostało ustalone za pomocą dyrektyw językowych. Zwężająca- polega na wyborze spośród różnych zakresów przepisu prawnego rozumienia uzyskanego za pomocą dyrektyw pozajęzykowych, które jest węższe od rozumienia językowego. Rozszerza j ąca-występuje wtedy gdy porównując zakresy przepisu prawnego, uzyskane za pomocą różnych dyrektyw interpretacyjnych, wybieramy rozumienie wynikające z dyrektyw pozajęzykowych i jest ono szersze od rozumienia językowego.
9. Co to jest wnioskowanie prawnicze —polega na uznaniu przez inierpretatora, takie normy które są konsekwencjami norm uprzednio wyinterpretowanych z obowiązujących przepisów prawnych.
10. Wymień reguły inferencyjne, omów dwie wybrane przez siebie; l instrumentalnego nakazu- głosi że jeżeli obowiązuje norma nakazująca realizację określonego stanu rzeczy to należy przyjąć że obowiązują również normy nakazujące czynić wszystko to, co jest konieczne dla zrealizowania owego stanu rzeczy. 2 instrumentalnego zakazu- głosi że jeżeli realizacja określonego stanu rzeczy jest adresatowi nakazana przez obowiązujące prawo to zakazane są mu wszelkie takie działania, które są wystarczające aby nakazany stan rzeczy nie został zrealizowany.
11. Omów regułę wnioskowań a fortiori (z większego na mniejsze-jeżeli ktoś jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś więcej, to tym bardziej jest uprawniony lub zobowiązany do czynienia czegoś mniej Z mniejszego na większe-jeżeli komuś jest zakazane czynić mniej, tym bardziej zakazane jest mu czynić więcej)
12. Omów regułę wnioskowań „ a contrario"-jeżeli pewien stan rzeczy, spełniający określone przesłanki pociąga za ' sobą określone konsekwencje prawne to stan rzeczy nie spełniający takich przesłanek, nie pociąga za sobą takich konsekwencji prawnych.
13. Omów regułę wnioskowań przez analogię z ustawą- polega na tym że do jakiegoś stanu faktycznego nie
uregulowanego norma prawną stosuje się norma prawną, która reguluje podobny stan faktyczny. Przy analogii z ustawy istotne jest nie tyko podobieństwo stanów faktycznych ale cel normy.
Pytania za 2 punkty
1. Omów regułę instrumentalnego zakazu i nakazu; l instrumentalnego nakazu- głosi że jeżeli obowiązuje
norma nakazująca realizację określonego stanu rzeczy to należy przyjąć że obowiązują również normy nakazujące czynić wszystko to, co jest konieczne dla zrealizowania owego stanu rzeczy. 2 instrumentalnego zakazu- głosi że jeżeli realizacja określonego stanu rzeczy jest adresatowi nakazana przez obowiązujące prawo to zakazane są mu wszelkie takie działania, które są wystarczające aby nakazany stan rzeczy nie został zrealizowany.
2. Na czym polega analogia z prawa; dotyczy przede wszystkim pewnych sytuacji o szczególnych, swoistych
cechach i przez to nie podobnych do żadnego stanu faktycznego, uregulowanego jakakolwiek norma prawną nie jest wiec możliwe zastosowanie analogii z ustawy. Do rozstrzygnięcia tej sytuacji tworzy się jakby nową normą prawna,
3. Co to są zasady prawne; wyjątki nie ulegają rozszerzeniu, nie wolno stosować analogi z ustawy do stanów faktycznych podobnych do tych, które są określone w hipotezie. Prawie karnym nie stosuje się analogii na niekorzyść oskarżonego.
Rozdział IX
Pytania za l punkt
1. Co to jest system prawa- ogół norm prawnych obowiązujący w danym państwie w określonym czasie, które tworzą zorganizowana i uporządkowaną całość zgodnie z określonymi zasadami. Wymień elementy systemu prawa: -normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.
3