WYKŁAD IV
POLITYKA EKOLOGICZNA UNII EUROPEJSKIEJ
Podstawy polityki ekologicznej Unii Europejskiej
Celem polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej jest zachowanie i poprawa stanu środowiska przyrodniczego, ochrona zdrowia ludzkiego, rozważne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych oraz popieranie międzynarodowych przedsięwzięć na rzecz rozwiązywania regionalnych i globalnych problemów ochrony środowiska.
Od końca lat '80 UE pełni funkcje kreujące działania ochronne w skali globalnej i odgrywa znaczącą rolę w tym zakresie na forum międzynarodowym.
Instrumentami wykorzystywanymi w realizacji tej polityki są przede wszystkim:
programy działania na rzecz ochrony środowiska i różne programy wspierające, wytyczne dotyczące norm oceny jakości środowiska,
akty prawne,
normy postępowania w środowisku (normy emisji, budownictwa i komunikacji) oraz normy produkcyjne (graniczne wartości obciążenia lub szkodliwości danego produktu),
system instrumentów ekonomicznych.
Polityka ekologiczna krajów członkowskich UE często różni się między sobą w zakresie stosowanych instrumentów i konkretnych rozwiązań.
Zgodnie z zasadą subsydiarności działania na poziomie całego ugrupowania podejmowane są jedynie wtedy, gdy jest to bardziej skuteczne albo nie może być zrealizowane na szczeblu państwa czy regionu.
Wraz z utworzeniem jednolitego wewnętrznego rynku i zapewnieniem możliwości swobodnego przepływu towarów i osób problemy ochrony środowiska, wymagające rozwiązań na szczeblu ponadpaństwowym, stały się bardziej znaczące.
Polityka ekologiczna Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) była prowadzona już od 1973 r. Struktura i podstawowe reguły tej polityki formułowano w kolejnych programach działań środowiskowych (Action Programmes). Początkowo w sposób niezobowiązujący wskazywały one na zamierzenia i plany przyszłych działań Komisji Europejskiej,
w tym działań legislacyjnych. Programy określały też cele, kierunki i zakres polityki ochrony środowiska Unii.
Traktaty europejskie a środowisko
Traktatem założycielskim Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej był Traktat o EWG, podpisany w 1957 r. w Rzymie.
W odniesieniu do ochrony środowiska nie zawierał on żadnych ustaleń na poziomie międzynarodowym i całkowicie pomijał kwestie współpracy w tej dziedzinie.
Stwierdzał jedynie potrzebę ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt i roślin (art. 36).
W roku 1987 dokonano rewizji Traktatu o EWG wprowadzając Jednolity Akt Europejski (SEA), uważany za fundament polityki ekologicznej Wspólnoty.
Do nowego traktatu wprowadzono zapisy, które były już wcześniej uwzględniane zarówno w programach działań środowiskowych, jak i w odpowiednich dyrektywach.
SEA stał się dla Komisji Europejskiej trwałą podstawą prawną przyszłych inicjatyw w zakresie ochrony środowiska, spowodował przyjęcie wysokich standardów ekologicznych w trakcie tworzenia jednolitego rynku, zezwalał rządom poszczególnych krajów na ustalanie wyższych standardów w ochronie środowiska niż na poziomie wspólnoty, pod warunkiem, że nie stanowią one pozataryfowych barier celnych.
Jednolity Akt Europejski zakłada, że polityka ekologiczna jest integralną częścią polityki Wspólnoty (art. 130r) oraz że ma priorytet w jej planach i propozycjach (art. 130a).
Zgodnie z postanowieniami SEA Komisja Europejska odgrywa aktywna rolę, a jeżeli jest to konieczne - przejmuje inicjatywy formułowania zasad ekopolityki.
SEA sprzyja, więc inicjowaniu i koordynowaniu polityki środowiskowej, a zwiększając współzależność między państwami członkowskimi może też teoretycznie spowodować poprawę przestrzegania podpisanych umów.
Traktat o UE (Traktat z Maastricht), z 1992 r. odnosząc się do kwestii ochrony środowiska stwierdza, że jednym z priorytetowych celów Unii Europejskiej powinno być popieranie zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu respektującego stan środowiska.
Traktat stanowi również o dalszej integracji polityki ekologicznej z polityką sektorową Unii. Zapisana została także zasada ostrożności. Ustaliła ona sposób postępowania
w sytuacjach, gdy potencjalne zagrożenie dla środowiska jest trudne do określenia.
Programy działań środowiskowych Unii Europejskiej
Pierwszy program działań środowiskowych opracowano na lata 1973-1976.
Określono w nim istotne w skali europejskiej problemy ekologiczne i sformułowano generalne zasady postępowania, pominięto jednak całkowicie praktyczne aspekty podejmowania przedsięwzięć.
Drugi program działań środowiskowych był przewidziany na lata 1977-1981.
Wyróżniono w nim cztery główne dziedziny działań:
redukcja zanieczyszczeń oraz innych uciążliwości w środowisku,
racjonalne zarządzanie środowiskiem i zasobami naturalnymi,
ochrona i poprawa stanu środowiska,
współpraca międzynarodowa, z naciskiem na kraje ościenne i wybrane regiony europejskie (np. współpraca w basenie Morza Śródziemnego i Bałtyku, współpraca w rejonie alpejskim).
Kolejny, trzeci program, przewidziany na lata 1982-1986, był już ściślej powiązany z zasadą "zanieczyszczający płaci" i wskazywał możliwości zastosowania ekonomicznych instrumentów ochrony środowiska.
Czwarty program, opracowany na lata 1987-1992, oprócz określenia ogólnej orientacji i celów polityki ekologicznej Unii wskazał także sposoby kontroli zanieczyszczeń, projekty działań, które miały być podjęte w określonych sektorach, projekty prac badawczych
i międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie oraz zwrócił uwagę na konieczność zmiany podejścia do zarządzania zasobami środowiska.
W trakcie jego realizacji specjalnie powołana grupa zadaniowa badała wpływ utworzenia jednolitego rynku na środowisko.
Czwarty program działań środowiskowych opracowany został z uwzględnieniem postanowień Jednolitego Aktu Europejskiego (SEA).
Piąty program działań środowiskowych, zatytułowany "W kierunku trwałości", został opracowany na lata 1992-1996, a następnie wydłużony na kolejne lata.
Trwały rozwój zdefiniowano jako rozwój, który zaspokaja obecne potrzeby społeczno-gospodarcze, bez odbierania przyszłym pokoleniom możliwości zaspokojenia ich własnych potrzeb.
Pojęcie trwałości (sustainable) użyte w tytule programu odzwierciedla charakter polityki ekologicznej oraz strategię nieprzerwanego, gospodarczego i społecznego rozwoju, bez szkody dla środowiska i zasobów naturalnych, od których jakości zależy ciągłość działalności społeczno-gospodarczej oraz przyszły rozwój.
Zastosowanie strategii trwałego rozwoju będzie wymagało znaczących zmian zachowania we wszystkich obszarach działalności i w prowadzonej polityce sektorowej oraz długiego okresu dochodzenia do zrównoważenia.
Główne zasady przyjęte w piątym programie były następujące: |
|
-gospodarczego dobrobytu. |
|
|
Novum piątego programu było zaproponowanie przez autorów mechanizmu sprzężenia zwrotnego i stworzenia interakcji między podmiotami gospodarczymi (władze publiczne, przedsiębiorstwa prywatne i publiczne oraz mieszkańcy) a sektorami działalności gospodarczej (przemysł, energetyka, transport, rolnictwo i turystyka).
Sprzężenie to było możliwe przy założeniu wykorzystywania rozszerzonego i zintegrowanego zestawu instrumentów ekonomicznych na rzecz ochrony środowiska.
Przyjęto, że zestaw tych instrumentów pozwoli uzyskać odpowiednie modyfikacje cen produktów i usług, których wytworzenie wymaga zaangażowania środowiska przyrodniczego i które doprowadzą do oszczędnego wykorzystywania zasobów.
Jednocześnie zakładano rozwój i promocję nowych bodźców fiskalnych i rozwój nowych form podatku, np. podatku od zawartości węgla w paliwach.
Zakładano także zmiany zasad wyceny zasobów środowiska oraz wprowadzenie specyficznych zasad rachunkowości, które miały dokładniej określić wartość PKB oraz doprowadzić do modyfikacji podstawowych wskaźników ekonomicznych.
Program nie koncentrował się na poszczególnych komponentach środowiska (powietrze, woda, gleba), ale podchodził do rozwiązywania problemów w sposób kompleksowy.
Skuteczność i efekty realizacji piątego programu środowiskowego były wielokrotnie dyskutowane i często krytykowane.
Traktat o utworzeniu Unii Europejskiej zawarty w Maastricht, do którego nawiązywał ten program, zmienił jednak rolę Unii w realizowaniu polityki ekologicznej.
W opinii części badaczy rola ta została nawet ograniczona.
Większy nacisk położony został na kwestię pomocniczości i zasadę ostrożności.
Nadal zakładano, że sprawy ochrony środowiska stanowić powinny integralną część całego obszaru zainteresowań polityki UE oraz że niezbędne jest gwarantowanie wysokiego poziomu ochrony środowiska przez wbudowanie odpowiednich ustaleń do wszystkich aktów prawnych.
Analiza stanu środowiska UE, przeprowadzona na zlecenie Komisji Europejskiej w 2000 r., ukazała także wiele negatywnych trendów zmian środowiska przyrodniczego.
Jak ujawnił Raport Komisji Europejskiej opublikowany w 2000 r., od 1985 r. udział odnawialnych źródeł energii (siła wiatru i energia słoneczna) w bilansie energetycznym Unii Europejskiej praktycznie nie zmienił się.
Nadal zaspokajają one zaledwie około 6% potrzeb energetycznych.
Decydujące znaczenie dla zabezpieczenia potrzeb energetycznych mają wciąż źródła kopalne (ropa naftowa i węgiel), które powodują największe zanieczyszczenie powietrza, i energia jądrowa (uran), której wykorzystywanie związane jest z ryzykiem radioaktywnego skażenia środowiska.
Pozytywnym trendem okazało się jedynie zastąpienie węgla przez gaz ziemny, który w 2000 r. zaspokajał już 16% potrzeb energetycznych Unii i był drugim po ropie naftowej źródłem energii.
Relatywnie niskie ceny energii w ostatnich latach zniechęciły jednak do poszukiwania i szerszego wykorzystywania neutralnych dla środowiska, a tym samym energooszczędnych technologii produkcji.
W latach 90. efektywność zużycia energii w UE rosła tylko o 0,9% rocznie, a wzrost zużycia energii w latach 1985-1997 wyniósł aż 13%.
Rezygnacja z szerszego wykorzystywania przyjaznych dla środowiska źródeł energii była szczególnie wyraźna w transporcie samochodowym. Nie udało się wypromować mało szkodliwych dla środowiska przewozów kolejowych i zwiększyć znaczenia komunikacji zbiorowej w miastach. Nadal transport drogowy przewozu osób i towarów odgrywa znaczącą rolę (75% przewozu osób i 45% przewozu towarów). W latach 1990-1996 z powodu transportu kołowego emisja dwutlenku węgla wzrosła o 12%, a zużycie energii też o 12%.
Niewielki okazał się także pozytywny wpływ realizacji piątego programu na ochronę środowiska w rolnictwie i turystyce, a właściwie również w zakresie gospodarki odpadami. Współczesne rolnictwo europejskie może być traktowane jako istotne źródło zanieczyszczenia środowiska.
Zmniejszył się właściwie obszar upraw, zajmują one 44% powierzchni 15 krajów Unii. Natomiast wzrastała do końca 2000 r. intensywność upraw, nie zmniejszyło się zużycie nawozów sztucznych i pestycydów, zwiększyło się także zużycie wody przez rolnictwo krajów południowych UE.
Szkody wyrządzone przez transport i rolnictwo w środowisku tylko częściowo rekompensuje spadek zanieczyszczenia środowiska przez przemysł.
Zmniejsza się znaczenie najbardziej polutogennych gałęzi przemysłu ciężkiego (np. hutnictwo), których wyroby są importowane z krajów mniej rozwiniętych.
W państwach UE rośnie natomiast znaczenie wyspecjalizowanego przetwórstwa, w tym również przemysłu chemicznego, którego wpływ na środowisko nie został szczegółowo rozpoznany.
22 lipca 2002 r., decyzją nr 1600/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanowiono szósty, wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego.
Program opracowany został na kolejnych 10 lat. Cele programu wpisują się w priorytetowe obszary:
1. Zmiana klimatu.
Podkreślenie znaczenia zmiany klimatu jako wyjątkowego wyzwania na kolejne lata oraz długoterminowe ustabilizowanie stężenia gazu cieplarnianego w powietrzu.
Główne zadanie w tym obszarze to utrzymanie maksymalnego wzrostu temperatury globalnej o 2°C powyżej poziomów preindustrialnych i stężenia CO poniżej 550 ppm, co
w dłuższym okresie będzie wymagać globalnego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 70% w porównaniu do poziomu z 1990 r.;
2. Przyroda i zróżnicowanie biologiczne.
Ochrona, zachowanie, odbudowa i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych, siedlisk przyrodniczych, dzikiej flory i fauny.
Główne cele tych działań to powstrzymanie pustynnienia i utraty różnorodności biologicznej, oraz utrzymanie puli zasobów genetycznych w skali globalnej;
3. Środowisko naturalne, zdrowie i jakość życia.
Najważniejszy cel to utrzymanie wysokiego poziomu jakości życia i dobrobytu społecznego obywateli poprzez zapewnienie odpowiedniej jakości środowiska naturalnego;
4. Zasoby naturalne i odpady.
Główny cel tego obszaru to zwiększenie wydajności zasobów naturalnych oraz wykorzystywanie ich w granicach nieprzekraczających możliwości środowiska naturalnego.
Zasady polityki ekologicznej Unii Europejskiej
Począwszy od czwartego programu i Jednolitego Aktu Europejskiego (czyli od 1987 r.) polityka ekologiczna UE opiera się na następujących kluczowych zasadach:
1. Zasada "zanieczyszczający płaci" (PPP).
Ma za zadanie zinternalizować koszty odnowy i prewencji, a tym samym zwiększyć efektywność kosztową polityki środowiskowej.
Zasada ta, mimo uzyskania szerokiej akceptacji, jest jednak różnie interpretowana w praktycznych podejściach.
Mimo tych różnic odgrywa ona kluczową rolę i musi być uwzględniana w procesach decyzyjnych w różnych sektorach działalności gospodarczej.
Nadal jednak występują rozbieżne poglądy na temat obarczania sprawców wartością strat ekologicznych.
2. Zasada pomocniczości.
Zakłada, że rozwiązania regulacyjne i konkretne działania powinny być podejmowane na poziomie UE tylko w przypadku, gdy zapewni to wyraźną korzyść w porównaniu
z pozostawieniem rozwiązania problemów środowiskowych państwom członkowskim.
Zgodnie z tą zasadą stwierdza się, że jeżeli dany cel ekologiczny może być lepiej zrealizowany na poziomie państwa członkowskiego, to tam właśnie ma być realizowany.
Zasada ta zakłada istnienie zróżnicowanych preferencji poszczególnych państw i regionów oraz większą łatwość w dostępie do informacji na poziomie niższym niż poziom całego ugrupowania.
Zasada przyjmuje, że państwa członkowskie mogą dobierać cele ekologiczne i środki ich realizacji, ustalać normy jakości środowiska (normy te mogą być zróżnicowane w zależności od zdolności asymilacyjnych ekosystemów w poszczególnych krajach) oraz dobierać odpowiednie instrumenty osiągania tej jakości.
Zasada pomocniczości i jej praktyczne stosowanie może prowadzić do konfliktów między celami ekologicznymi a wąsko pojętymi celami ekonomicznymi.
3. Zasada prewencji.
Oznacza konieczność zapobiegania powstawaniu nieodwracalnych szkód w zasobach przyrodniczych.
Antycypacyjny charakter tej zasady wymaga uwzględniania wymogów ochrony środowiska na każdym etapie procesu rozwoju społeczno-gospodarczego.
W skrajnym ujęciu zasada ta może być interpretowana jako konieczność rezygnowania z konkretnych działań (inwestycji, wprowadzenia nowego produktu na rynek) nawet w sytuacji, gdy nie jesteśmy w stanie określić negatywnych skutków dla środowiska albo, gdy wykonanie ekspertyzy oceny tych skutków jest bardzo drogie i długotrwałe.
4. Zasada efektywności ekonomicznej i efektywności kosztowej.
Oznacza filozofię projektowania efektywnych kosztowo rozwiązań w ochronie środowiska, które powinny być postrzegane jako sprawiedliwe na poziomie indywidualnym i na poziomie państw członkowskich.
Zasada efektywności ekonomicznej i efektywności kosztowej oznacza wybór takich inicjatyw gospodarczych, które pozwalają na osiągnięcie przyjętych celów ochrony środowiska po najniższym możliwym koszcie dla gospodarki, a jednocześnie zapewnia dostarczanie bodźców dla przyszłego rozwoju.
Efektywność ekonomiczną polityki ekologicznej mogą zapewnić jedynie instrumenty ekonomiczne odpowiednio powiązane z regulacjami bezpośrednimi.
Mogą one wywoływać racjonalne zachowania konsumentów i producentów oraz wywierać ciągłą presję na budżety zanieczyszczających podmiotów, tak, aby zachęcać je do zachowań bardziej przyjaznych dla środowiska.
5. Zasada sprawiedliwości.
Zakłada, że koszt osiągnięcia przyjętego celu polityki ekologicznej powinien w większym stopniu obciążać państwa bogatsze niż biedne.
Może to powodować konflikty z zasadą efektywności ekonomicznej, jednak teoretycznie na doskonale funkcjonującym rynku możliwe jest odseparowanie sprawiedliwości i efektywności ekonomicznej.
Realne koszty obniżenia emisji zanieczyszczeń mogą być niższe w krajach słabiej rozwiniętych niż wysoko rozwiniętych, gdzie przejście do bardziej skomplikowanych rozwiązań technologicznych ograniczania zanieczyszczeń może być droższe niż
w krajach słabiej rozwiniętych.
Zasada sprawiedliwości powinna, więc być raczej rozumiana jako solidarna pomoc krajów bogatych na rzecz działań proekologicznych w krajach biednych.
Ochrona środowiska w rozporządzeniach, dyrektywach i decyzjach
Traktaty określa się mianem pierwotnego prawa wspólnotowego.
Wtórne prawo wspólnotowe stanowią przede wszystkim: rozporządzenia, dyrektywy i decyzje.
Rozporządzenia wydawane są przez Radę Europy, Parlament Europejski i Komisję Europejską.
W krajowym porządku prawnym porównywane są z ustawami.
Mają one bezpośredni charakter - nie wymagają dodatkowego aktu prawnego państwa członkowskiego.
W zakresie ochrony środowiska stosowane są rzadziej od pozostałych, a ważniejsze z nich to:
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 348/81 z dnia 20 stycznia 1981 r. w sprawie wspólnych zasad przy przywozie wielorybów lub innych produktów otrzymywanych z waleni,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1210/90 z dnia 7 maja 1990 r. w sprawie ustanowienia Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska oraz Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (rozporządzenie zmieniające -Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1641/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1210/90 w sprawie ustanowienia Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska oraz Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska),
Rozporządzenie Rady (EWG) 2092/91 z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3254/91 z dnia 4 listopada 1991 r. zakazujące używania potrzasków we Wspólnocie oraz wprowadzania do Wspólnoty skór i innych towarów wytwarzanych z niektórych gatunków dzikich zwierząt, pochodzących z państw, w których chwyta się je za pomocą potrzasków lub metod odłowu niespełniających międzynarodowych norm odłowu humanitarnego,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 259/93 z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 z dnia 23 marca 1993 r. w sprawie oceny i kontroli ryzyk stwarzanych przez istniejące substancje,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 z dnia 23 marca 1993 r. w sprawie oceny i kontroli ryzyk stwarzanych przez istniejące substancje,
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1836/93 z dnia 23 czerwca 1993 r. w sprawie dobrowolnego uczestnictwa przedsiębiorstw przemysłowych we wspólnotowym Systemie Eko-Zarządzania i Audytowania (EMAS);
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1771/94 z dnia 19 lipca 1994 r. ustanawiające przepisy dotyczące wprowadzania do Wspólnoty skór i towarów wytwarzanych z niektórych gatunków dzikich zwierząt,
Rozporządzenie Rady (WE) NR 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi (rozporządzenie zmieniające - Rozporządzenie Komisji (WE) nr 834/2004 z dnia 28 kwietnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi),
Rozporządzenie (WE) nr 1980/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. w sprawie zrewidowanego programu przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego.
Najczęściej wykorzystywane w dziedzinie ochrony środowiska są dyrektywy. Podobnie, jak rozporządzenia, wydawane są one przez Parlament, Radę i Komisję. Wiążą one państwa członkowskie co do celu jaki ma zostać osiągnięty, pozostawiając im swobodę w co do form i metod jego włączenia do prawa krajowego. Jednakże w określonym terminie muszą być wydane odpowiednie przepisy krajowe wprowadzające dyrektywę do krajowego systemu prawnego.
Najważniejsze dyrektywy UE transponowane do polskiego prawodawstwa, to:
w zakresie dostępu do informacji o środowisku:
Dyrektywa 90/313/EWG w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku;
w zakresie udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji z zakresu ochrony środowiska:
1. Dyrektywa 85/337/EWG o ocenach oddziaływania na środowisko;
2. Dyrektywa 61/1996/WE o zintegrowanej kontroli zanieczyszczeń (IPPC);
w zakresie ocen oddziaływania na środowisko:
1. Dyrektywa Parlamentu i Rady 2001/42/WE w sprawie oceny skutków niektórych planów i programów dla środowiska;
2. Dyrektywa Rady 85/337/EWG w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska (nowelizacja - Dyrektywa Rady 97/11/WE);
w zakresie zarządzania środowiskowego:
Dyrektywa Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń;
w zakresie gospodarki odpadami:
1. Dyrektywa Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów (tzw. dyrektywa ramowa) ze zm.;
2. Dyrektywa Rady 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych ze zm.;
3. Dyrektywa Rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów;
4. Dyrektywa Rady 89/369/EWG w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych;
w zakresie ochrony powietrza:
1. Dyrektywa 80/779/EWG w sprawie dopuszczalnych i zalecanych wartości stężeń dwutlenku siarki i cząstek zawieszonych w powietrzu;
2. Dyrektywa 82/884/EWG w sprawie dopuszczalnej wartości stężenia ołowiu w powietrzu;
3. Dyrektywa 84/360/EWG w sprawie ograniczania zanieczyszczeń powietrza powodowanych przez zakłady przemysłowe;
4. Dyrektywa 85/203/EWG w sprawie norm jakości powietrza w odniesieniu do dwutlenku azotu;
5. Dyrektywa 87/217/EWG w sprawie zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia środowiska azbestem;
6. Dyrektywa 88/609/EWG w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw;
7. Dyrektywa 89/369/EWG w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu powietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych;
8. Dyrektywa 92/72/EWG w sprawie zanieczyszczenia powietrza przez ozon;
9. Dyrektywa 96/62/WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu
(dyrektywa ramowa);
10. Dyrektywa 99/30/WE o wartościach granicznych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, pyłu i ołowiu w powietrzu;
w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej:
1. Dyrektywa 76/160/EWG w sprawie jakości wody w kąpieliskach;
2. Dyrektywa 75/440/EWG dotycząca wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich UE ze zmianami
wprowadzonymi przez dyrektywy 79/869/EWG i 91/692/EWG;
3. Dyrektywa 76/464/EWG w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty - wraz
z pięcioma dyrektywami wykonawczymi;
4. Dyrektywa 78/659/EWG w sprawie słodkich wód wymagających ochrony lub poprawy dla zachowania życia ryb;
5. Dyrektywa 79/923/EWG w sprawie jakości wód wymaganych dla bytowania skorupiaków i mięczaków;
6. Dyrektywa 79/869/EWG w sprawie metod pomiaru i częstotliwości pobierania próbek oraz analizy wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich ze zmianami wprowadzonymi przez dyrektywę 91/692/EWG;
7. Dyrektywa 80/68/EWG w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez niektóre substancje niebezpieczne ze zmianami wprowadzonymi przez dyrektywę 91/692/EWG;
8. Dyrektywa 91/676/EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych;
9. Dyrektywa 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych ze zmianami wprowadzonymi przez dyrektywę Komisji 98/15/WE;
10. Dyrektywa 2000/60/WE w sprawie stworzenia podstaw dla przedsięwzięć Wspólnoty w zakresie polityki wodnej.
w zakresie ochrony żywych zasobów przyrody:
1. Dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (zwana dyrektywą ptasią);
2. Dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej flory i fauny (zwana dyrektywą siedliskową).
Decyzje wydawane są przez Radę Europy lub przez Komisję Europejską. Zasadniczo kierowane są do określonego podmiotu. Zobowiązują adresata do określonego zachowania W przypadku ochrony środowiska często związane są z konwencjami międzynarodowymi i z kwestiami proceduralnymi.
Przykłady decyzji to:
Decyzja Rady z dnia 21 lutego 1994 r. w sprawie przystąpienia Wspólnoty do Konwencji o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego z 1974 r. (Konwencja Helsińska);
Decyzja Rady z dnia 12 grudnia 1977 r. ustanawiająca wspólną procedurę wymiany informacji w sprawie jakości słodkich wód powierzchniowych we Wspólnocie;
Decyzja Rady z dnia 19 czerwca 1978 r. dotycząca zawarcia Europejskiej Konwencji o ochronie zwierząt hodowlanych i gospodarskich;
Decyzja Komisji z dnia 21 grudnia 1993 r. w sprawie standardowego formularza powiadomienia o decyzji przyznającej wspólnotowe oznakowanie ekologiczne;
Decyzja Komisji z dnia 28 maja 1999 r. ustanawiająca kryteria ekologiczne przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego detergentom do zmywarek do naczyń.