prof. zw. dr hab. Wanda Sułkowska

Katedra Ubezpieczeń, UEK w Krakowie

SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ROZPOCZĘCIE REFORMY

SYSTEMU EMERYTALNEGO - 01.01.1999

Skutki przywilejów emerytalnych nabytych w warunkach „starego” systemu:

• Problem młodych emerytów średni wiek przejścia na emeryturę w 2005 r. Kobiety = 56 lat, Mężczyźni= 58,7 lat

• Wypłaty emerytur górniczych wydatkowanie z budżetu (w l. 2007-20) dodatkowych 70 mld PLN

• Roczny planowany deficyt FUS (w l. 2008-12) 18,8 mld PLN - 36,7 mld PLN

Nowy system; Podstawowe założenia:

• Nie naruszać praw obecnych emerytów i rencistów

• Nie zwiększać, a docelowo zmniejszać składkę

• Nie zwiększać podatków w celu utrzymania systemu

• Ścisłe powiązanie składki ze świadczeniem

• Połączenie umowy pokoleniowej i systemu kapitałowego

• W przyszłości - samodzielność finansowa

Kogo objęła reforma:

• Osoby urodzone po 31.12. 1968 - obowiązkowa przynależność do I i II filara

• Osoby urodzone po 31.12. 1948, a przed 31.12. 1968 - obowiązkowa przynależność do I i dobrowolna przynależność do II filara

• Osoby urodzone przed 31.12. 1948 - nie zostały objęte reformą

TRZY FILARY

Nowy system; Wprowadzanie - etapy

• Podział składki między pracodawcę i pracownika

• Ubruttowienie płac

• Wprowadzenie indywidualnych kont w I filarze

• Powstanie Otwartych Funduszy Emerytalnych

• Decyzje ubezpieczonych w wieku 30 - 50 lat, czy chcą, aby część ich składki była przekazywana do II filaru

• Decyzje ubezpieczonych, który Otwarty Fundusz Emerytalny będzie zarządzał ich składkami

Składka:

Płacona przez pracownika i pracodawcę

• Płacona od kwoty nie wyższej niż 250% średniej płacy

• Przeznaczona:

• na wypłaty bieżących emerytur (I filar)

• na kapitalizację - inwestycje w Otwartych Funduszach Emerytalnych (II filar)

PODZIAŁ SKŁADKI

FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (FUS)

Fundusz celowy powołany do realizacji zadań z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego. Dysponentem FUS jest ZUS.

FUS tworzony głównie ze składek finansowanych przez ubezpieczonych i pracodawców oraz dotacji z budżetu państwa na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo. Obejmuje:

• Fundusz emerytalny

• Fundusz rentowy

• Fundusz chorobowy

• Fundusz wypadkowy

• Fundusze rezerwowe:

• Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD) dla ubezpieczenia emerytalnego

• Fundusz rezerwowy dla ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego

• Fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia wypadkowego,

Fundusze rezerwowe lokują środki stanowiące nadwyżki i później przeznaczają na uzupełnienie niedoborów, przy czym FRD dodatkowo przejmuje część składki w wysokości 0,1% podstawy wymiaru składek emerytalnych, a od 2004 r. co rocznie o 0,05% więcej oraz środki z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa. Środki FRD mogą zostać uruchomione nie wcześniej niż w 2009 r.

Waloryzacja składek i kapitału początkowego

KAPITAŁ x WSKAŹNIK WALORYZACJI

Wskaźnik uwzględnia wzrost cen towarów i usług i częściowo wzrost wynagrodzeń

w poszczególnych kwartałach poprzedzających waloryzację.

Waloryzacja 4 razy w roku: od 1. marca, 1. czerwca, 1. września i 1. grudnia.

WALORYZACJA EMERYTUR I RENT
oraz podstawy wymiaru tych świadczeń od 1 stycznia 2008 r.

Corocznie - od 1 marca

kwota świadczenia (i podstawy) x wskaźnik waloryzacji

- wskaźnik waloryzacji:

średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem lub, jeśli jest wyższy - analogiczny wskaźnik dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów, w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększony o co najmniej 20% realnego (po odliczeniu inflacji) wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku

- zwiększenie:

jest przedmiotem negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Jeżeli to się nie powiedzie, to Rada Ministrów określi zwiększenie w drodze rozporządzenia.

WCZEŚNIEJSZE EMERYTURY

Uprawnieni:

I. Ubezpieczeni z tytułu stosunku pracy przez min. 6

mies. w ostatnich 24 mies. podlegania ub. społ.:

a) urodzeni przed 01.01.1949 r.:

K - ukończone 55lat i min. 30 lat stażu ub.

K/M - ukończone 55/60 lat i min. 20/25 stażu ub.,

całkowicie niezdolni do pracy

b) urodzeni po 31. 12.1948, a przed 01.01.1969 r.:

• wszystkie warunki j.w. spełnione do 31.12.2006r.

• nieprzystąpienie do OFE,

• rozwiązanie stosunku pracy

Minimalna emerytura

• Około 28 % średniej płacy

• Dofinansowywana z budżetu państwa

• Przysługuje osobom, które:

• z I i II filaru nie uzyskały emerytury wyższej niż minimalna,

• skończyły 65 lat,

• przepracowały co najmniej 25 lat

Otwarte Fundusze Emerytalne

• Wpływa do nich 7,3% płacy

• Prywatne zarządzanie

• Składka transferowana poprzez ZUS

• Swoboda wyboru i możliwość zmiany funduszu

• W chwili przejścia na emeryturę przeniesienie zebranych środków do Zakładu Ubezpieczeń Emerytalnych

Drugi filar
Funkcjonowanie

• Obowiązkowe uczestnictwo

• Prywatne zarządzanie funduszami

• Możliwość wyboru funduszu

• Emerytura wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego

• Specjalne regulacje w przypadku śmierci lub rozwodu uczestnika

ZABEZPIECZENIA OFE

Wysokość emerytury

Emerytura pochodząca z II filaru zależna będzie od kapitału zgromadzonego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w Otwartym Funduszu Emerytalnym - OFE, tj. od liczby i wysokości składek wpłaconych do OFE oraz skuteczności inwestowania tych środków w funduszu (lub funduszach, jeżeli dokonywany był transfer).

PROGNOZOWANA WYSOKOŚĆ ŚWIADCZEŃ

Płeć			Kobieta					Mężczyzna
Rok urodzenia			1976 *)	1976	1963	1976	1963	1976	1963	1976	1976	1963
Wykształcenie (domniemane)			Średnie			Wyższe		Średnie		Wyższe
Zarobki w r. 2000 (% średniej krajowej)			50	60	60	80	91	80	80	90	150	117
Wzrost wynagrodzeń indywidualnych rocznie			2,5	2,5	2,5	3,5	3,5	2,5	2,5	3,5	4	3,5
Wiek przejścia na emeryturę	60	Stopa zastą-pienia	45,4	46	56,9	34,7	42,0
			65			60,6		45,6		65,8	69,8	51,2	47,6	65,4

Trzeci filar
Rodzaje ubezpieczeń

• Pracownicze programy emerytalne (PPE)

• Indywidualne konta emerytalne (IKE)

• Zabezpieczenia indywidualne

• ubezpieczenia w komercyjnych zakładach ubezpieczeń

• lokaty bankowe

• lokaty w papierach wartościowych

• lokaty w nieruchomości

• lokaty w dzieła sztuki itp.

2

Otwarte
Fundusze
Emerytalne

Fundusz

Ubezpieczeń

Społecznych

Oszczędności
dodatkowe

obowiązkowy,
kapitałowy,
zarządzany przez
prywatne instytucje,
indywidualne konta

dobrowolny,
kapitałowy,
zarządzany przez
prywatne instytucje,
indywidualne konta

I filar

II filar

III filar

obowiązkowy,
umowa pokoleniowa,
zarządzany przez
państwo,
indywidualne „konta”

Depozytariusz
ponosi finansową odpowiedzialność za niezgodne z przepisami decyzje inwestycyjne Towarzystwa Emerytalnego

Minimalna stopa zwrotu
jeżeli zyski z inwestycji będą mniejsze niż połowa zysków we wszystkich Funduszach Emerytalnych, Towarzystwo musi dopłacić z własnych środków

Fundusz Gwarancyjny
jeżeli Towarzystwo ma za mało środków, aby dopłacić do minimalnej stopy zwrotu Fundusz Gwarancyjny pokrywa różnicę

Gwarancje Państwa
jeżeli w Funduszy Gwarancyjnym nie ma wystarczających środków - dopłaca budżet państwa

Regulacje prawne
bezpieczne zasady inwestowania, nadzór państwa, przechowywanie składek przez Bank Depozytariusza

---