Struktura tematyczna:

1. Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa- pojęcie, istota, uwarunkowania, funkcje
2. System Ligi Narodów
3. System bezpieczeństwa ONZ
4. Sojusze regionalne bezpieczeństwa międzynarodowego w okresie zimnej wojny
5. System bezpieczeństwa w ramach KBWE/OBWE
6. Nowa rola i ewolucja NATO po zakończeniu zimnej wojny
7. Problemy i wyzwania kształtowania systemu bezpieczeństwa UE
8. Mechanizmy bezpieczeństwa WNP
9. Instytucje bezpieczeństwa półkuli zachodniej (międzyamerykańskie, subregionalne), w Afryce (kontynentalne, subregionalne) i świecie muzułmańskim
10. Instytucjonalizacja współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa w regionie Azji i Pacyfiku

WYKŁAD I -18.02.08

Instytucje BM (bezpieczeństwa międzynarodowego) pojęcie, istota, funkcje, problemy instytucjonalizacji BM

Słowem kluczowym jest INSTYTUCJA (i.) z j. łac institution oznacza urządzenie, zwyczaj.
Instytucja jest różnie rozpatrywana w zależności od dyscyplin naukowych, i tak w ujęciu:
1. prawnym- i. jest to rodzaj działań i procedur międzynarodowych np. pojednawczych, pokojowych czy sądowniczych
2. socjologicznym- niepersonalne sposoby działania w imieniu grupy charakteryzującej się trwałością i powtarzalnością
3. politologicznym- zorganizowane działanie grup ludzi zmierzające do zaspokojenia swoich potrzeb

Instytucja (w ogólnym aspekcie) jest to dążenie określonych uczestników do ustanowienia więzów interakcji i komunikowania dla wspólnego rozwiązywania nowych problemów międzynarodowych (mn.).
Instytucja w aspekcie praktycznym (od początku XIX w.) mechanizmem sprawczym tworzenia instytucji międzynarodowych były:
- konferencje mn. np. Kongres Wiedeński (1814-1815)
- tworzenie OM (organizacji międzynarodowych) o charakterze międzyrządowym i pozarządowym. Początek tworzenia instytucji OM XIX w., szczególny rozwój przypada na okres po 1945r., kiedy to powstało wiele OM o charakterze międzyrządowym

Procesy instytucjonalizacji obejmują:

1. stosunki bilateralne (dwustronne)
2. stosunki wielostronne
3. stosunki regionalne
4. sojusze wspólnotowe
5. różne dziedziny życia mn.

Procesy te mają odmienne znaczenie dla mocarstw, które usiłują je wykorzystywać dla własnych celów (np. systemy na obszarze WNP) państwa małe i słabe zainteresowane są procesami instytucjonalizacji, gdyż niosą one stabilizację i dzięki nim tworzony jest ład mn.

Cechą charakterystyczną instytucjonalizacji (koniec XIX i początek XX w.) jest uzupełnianie interakcji instytucji mn. przez pozarządowe. Wynik procesu globalizacji sprzyja przyspieszeniu interakcji mn. pod względem ilościowym i jakościowym.

Rodzaje i funkcje instytucjonalizacji:

1. Instytucje polityczne- najważniejsza jest intensywność i dynamika działania, np. i. globalne ONZ
2. Instytucje i organizacje gospodarcze- np. MFW, EBOiR
3. Instytucje i OM o charakterze humanitarnym- szereg wyspecjalizowanych organizacji ONZ, np. UNESCO, Mn Organizacja Pracy
4. Organizacja, ruchy, fundacje, zrzeszenia o charakterze ekologicznym, przygotowane w dwóch szczytach Ziemii: w Rio de Janeiro 1992 i w Johannesburgu 2002; również ważna jest Konferencja Klimatyczna- Bali grudzień 2007r.


Funkcje instytucjonalizacji są pochodną relacji między środowiskiem zewnętrznym a stanem wewnętrznym instytucji i tworzących je OM i pozarządowych, co w efekcie prowadzi do zmian instytucjonalnych w obrębie poszczególnych organizacji.

Wykład II- 25.02.08

Funkcje instytucji bezpieczeństwa międzynarodowego:
1. Funkcja regulacyjno-stabilizacyjna- potwierdzająca m.in. terytorialne, ekonomiczne i cywilizacyjne status quo, suwerenność oraz równoważenie interesów instytucji międzynarodowych.
2. Funkcja promocyjno-legitymizacyjna- zmierzająca do wspierania innowacji i zmian dla dobra wszystkich ( tych którzy są członkami instytucji międzynarodowych )
3. Funkcja integracyjna- zbliża państwa i społeczności do celów i zadań instytucji ( czyli spełnianie kryteriów integracyjnych np. w UE)

Problemy instytucjonalizacji
Bezpieczeństwo międzynarodowe jest pochodną subiektywnego i obiektywnego pojmowania bezpieczeństwa oraz realizowanej polityki bezpieczeństwa określonych podmiotów i uczestników stosunków międzynarodowych w kontekście związanych z nią wyzwań, ryzyka i zagrożeń.
Instytucjonalizacja bezpieczeństwa międzynarodowego zmierza do ustanawiania wielostronnych gwarancji bezpieczeństwa wymagających uzgodnień różnorodnych interesów i celów poszczególnych podmiotów i uczestników jak tez zasad formułowanych przez instytucje globalne, regionalne i czasami także lokalne.

Na podstawie kryterium sposobu zorganizowania bezpieczeństwa międzynarodowego może zostać osiągnięte w efekcie zastosowanie jednej z następujących form instytucjonalnego działania:
1. Indywidualne- zapewnione przez takie działania jednostronne jak:

-hegemonizm mocarstwowy ( system hegemonialny bądź imperialny ) - podporządkowanie sobie innych państw/narodów, społeczności przez mocarstwo i różny ich stopień zaangażowania ( np. Imperium Rzymskie, Państwo Franków )
izolacjonizm - ograniczenie do minimum kontaktów z zagranicą np. doktryna prezydenta Monroe w USA lub „splendid isolation” w Anglii w XIX w.
 neutralność
państwo wieczyście ( trwale) neutralne ma zagwarantowaną w umowie międzynarodowej integralność terytorialną i neutralność, nie może należeć do sojuszy militarnych np. Austria, na terenie państwa nie mogą być zlokalizowane bazy wojskowe innych państw; państwo nie może być stroną konfliktów zbrojnych bądź wojny; jest państwem suwerennym, posiada armię jedynie do samoobrony
państwo realizujące politykę neutralności- nie jest państwem trwale neutralnym
 niezaangażowanie - ruch państw niezaangażowanych (w okresie „zimnej wojny”) - silne wpływy ideologii komunistycznej
2. System równowagi sił:
 klasyczny koncert mocarstw - np. Święte Przymierze po Kongresie Wiedeńskim
 system bipolarny/blokowy (z jednej strony USA i sojusznicy a z drugiej ZSRR i satelity podporządkowane ZSRR )
 system równowagi strachu - posiadanie broni masowego rażenia, powiązane z systemem bipolarnym

3. Sojusze
Najstarsza forma współpracy międzynarodowej państw. Sojusz to przymierze między państwami utrzymywane na podstawie umowy międzynarodowej, której sygnatariusze zobowiązują się do współpracy wojskowej, politycznej oraz obrony wspólnych interesów i udzielania pomocy wzajemnej. Państwa uczestniczące w sojuszu muszą być przekonane, że ich bezpieczeństwo i rozwój wymagają współdziałania bądź też muszą być przekonane, że nie są w stanie sprostać międzynarodowym układom. Mogą mieć także charakter współpracy gospodarczej. Państwa sojusznicze ściśle współpracują w dziedzinie wojskowej łącząc siły i umacniając zdolności obronne każdego z nich i całego ugrupowania na wypadek agresji bądź też przygotowując napaść na inne państwo.
Sojusze dzielimy na:
 obronne
 zaczepne- przyśpieszają cele agresywne
Po 1945 r. kiedy w prawie międzynarodowym publicznym zostało zakazane użycie siły pośrednio zakazane zostały także sojusze zaczepne.
Właściwością sojuszy po II Wojnie Światowej było wyposażenie ich w struktury organizacyjne np. NATO, Organizacja Układu Warszawskiego, SEATO, CENTO, ANZUS.
4. System bezpieczeństwa kooperatywnego
5. System bezpieczeństwa zbiorowego (regionalnego lub uniwersalnego)

Liga Narodów jako instytucja bezpieczeństwa międzynarodowego w okresie międzywojennym

1. Geneza Ligi Narodów ( LN )
2. Struktura organizacyjna i funkcjonalna Paktu Ligi Narodów
3. Ogólna ocena roli Ligi Narodów w latach 1919-1939

Geneza Ligi Narodów
a) nasilenie się działalności pacyfistycznej podczas I wojny światowej, głównie w USA (Liga na Rzecz Wymuszania Pokoju, 1915 - na czele stał były prezydent USA William Howard Taft, postulat, utworzenie organizacji odpowiedzialnej za pokojowe rozstrzyganie konfliktów; organizacja ta miała uzyskać możliwość stosowania siły wobec państw-agresorów. Możliwość użycia sankcji gospodarczych i wojskowych przeciwko agresorom ), które później zaktywizowały się także w europie zachodniej (Szwajcaria, Wielka Brytania, Francja i inne)
b) decydująca rola prezydenta Wilsona i jego otoczenia po przystąpieniu USA do wojny (w 1917 r. po stronie Ententy), który w orędziu 8 stycznia 1918 r. (14 punktów) zarysował koncepcję „zrzeszenia narodów” (formalnie pakt Ligi Narodów przygotowany został przez lorda Philimore)



Punkt 14. orędzia Wilsona:
„Winno być utworzone powszechne zrzeszenie narodów na podstawie uroczystych umów celem dania wszystkim państwom, wielkim i małym, wzajemnych gwarancji niezawisłości politycznej i całości terytorialnej.”
c) przywódcy Francji i Wielkiej Brytanii zaakceptowali ogólne zasady Wilsona, ale nie zrezygnowali z polityki przewagi, surowego ukarania Niemiec oraz zachowania „koncertu mocarstw” (Francja, Wielka Brytania, USA)
d) ofensywa pokojowa Wilsona miała także na uwadze propagandę bolszewicką w Rosji po rewolucji październikowej 1917 r., która z jednej strony głosiła konieczność „zawarcia pokoju bez aneksji i kontrybucji”, a z drugiej realizowała koncepcję „rewolucji światowej”, zyskując szereg zwolenników w całej Europie (porównaj wydarzenia z wojną polsko-bolszewicką 1920 r.)
e) Wilson od początku 1919 r. stał podczas konferencji pokojowej w Wersalu na czele Komisji ds. Ligi Narodów i przeforsował do Statutu Ligi Narodów wszystkie ważniejsze postulaty amerykańskie. Podpisanie Paktu Ligi Narodów nastąpiło 28 czerwca 1919 r. (łącznie z Traktatem Pokojowym z Niemcami, będąc jego częścią składową, wszedł w życie 10 stycznia 1920 r.)
USA nie przystąpiły do Ligi Narodów, ze względu na przejście w 1920 r. do polityki izolacji, co poważnie ograniczyło skuteczność jej działania.
Paryż 28 czerwiec 1919 rok, utworzenie Ligi Narodów na paryskiej konferencji pokojowej.
Podpisanie paktu Ligi Narodów, który stał się integralną częścią Traktatu Wersalskiego, a wszedł w życie 10 stycznia 1920 roku.
Struktura organizacyjna i funkcjonowanie Paktu Ligi Narodów
Pakt Ligi Narodów składał się z preambuły i 26 artykułów. Ogólne cele zawarte zostały w preambule i postulowały utrzymanie pokoju poprzez przestrzeganie przez wszystkie państwa członkowskie następujących zasad:
 utrzymywanie jawnych stosunków międzynarodowych
 skrupulatne szanowanie zobowiązań traktatowych
 nieuciekanie się do wojny jako instrumentu rozwiązywania konfliktów

Zasady powyższe tworzyły istotę tzw. systemu wersalsko-waszyngtońskiego nazywanego inaczej systemem bezpieczeństwa Ligi Narodów po I Wojnie Światowej, mimo iż USA nie przystąpiły do Paktu Ligi Narodów.

Członkowie
Stan członków Ligi Narodów ulegał zmianie:
 1919 r. - członkami pierwotnymi były 42 państwa, w tym Polska
 1935 r. - 60 państw
 1946 r. - 35 państw
 Siedzibą głównych organów - Genewa (o siedzibę zabiegały również Bruksela i Haga).
Przyczyny zmian stanu liczebnego były różne i wiązały się głównie z opuszczaniem Ligi Narodów przez agresorów (Niemcy-1933, Włochy-1937, Japonia-1932).
 jedno wykluczenie - ZSRR w 1940 r. ( za agresję na Finlandię 1939/1940 )

Struktura instytucjonalna Ligi Narodów
 Zgromadzenie (zrzeszające wszystkich członków)
 Rada Ligi Narodów (najważniejszy organ bezpieczeństwa)
 Sekretariat z Sekretarzem Generalnym (organ wykonawczy)
 Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej ( Haga ) - konsekwencja przyjęcia konwencji haskich 1899-1907
 Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP)

wyklad 2 jak i 1 przepisalam, oto on


Funkcje Instytucji mn.:
1. regulacyjno-stabilizacyjna- potwierdza terytorialne, cywilizacyjne i ekonomiczne status quo, a także suwerenność oraz równoważenie interesów członków instytucji mn.
2. promocyjno-legitymacyjna- zmieniająca do wspierania wielu innowacji i zmian dla dobra wszystkich członków Instytucji mn.
3. integracyjna- zbliża państwa i społeczności do celów i zadań instytucji np. UE (spełnienie kryteriów integracyjnych)

Problemy instytucjonalizacji
BM- pochodna subiektywnego i obiektywnego pojmowania bezpieczeństwa oraz realizowanej polityki bezp. określonych podmiotów i uczestników SM(stosunków międzynarodowych) w kontekście związanych z nią wyzwań, ryzyka i zagrożeń. Instytucjonalizacja BM zmierza do ustanowienia wielostronnych gwarancji bezp. wymagających uzgodnień różnorakich interesów i celów poszczególnych podmiotów i uczestników jak i zasad formułowanych przez instytucje globalne, regionalne, lokalne( te rzadko).
Na podstawie kryterium sposobu zorganizowania BM może zostać osiągnięte w efekcie zastosowania jednej z form instytucjonalnego działania. Wyróżniamy formy:

1. indywidualne- zapewnione przez działania jednostronne tj.:

Hegemonizm mocarstwowy
Najsilniejsze państwa posiadające status mocarstwa mogą podporządkować sobie otoczenie zewnętrzne i storzyć system hegemonialny, bądź imperialny (np. Imperium Rzymskie)

Izolacjonizm
ograniczenie do minimum stosunków z zagranicą np. USA

Neutralność
Państwo wieczyście neutralne ma zagwarantowane w umowie mn. integralność terytorialną (takie państwo nie może należeć do sojuszy integralnych, nie mogą być na terenie takiego państwa lokalizowane bazy wojskowe innych państw, nie może być również takie państwo stroną konfliktu zbrojnego)
Państwo trwale neutralne to państwo suwerenne, posiada własną armię, ale tylko do samoobrony
Państwo, które realizuje politykę neutralności nie jest państwem neutralnym, w sytuacji konfliktu zbrojnego nie jest stroną i nie bierze udziału np. Szwecja

Niezaangażowanie
związane jest z ruchem państw niezaangażowanych np. okres zimnej wojny

2. System równowagi sił:

Klasyczny koncert mocarstw
system ukształtowany po Kongresie Wiedeńskim; „święte przymierze”

System bipolarny
okres zimnej wojny USA i Związek Radziecki

System równowagi strachu
dochodzi tutaj posiadanie broni masowego rażenia

3.Sojusze
Najstarsza forma współpracy mn. państw, jest to przymierze między państwami utrzymywane na podstawie umowy mn., której sygnatariusze zobowiązują się do współpracy wojskowej, politycznej oraz obrony wspólnych interesów i udzielania pomocy wzajemnej. Sojusz może też mieć charakter gospodarczy.
Państwa uczestniczące w sojuszu muszą być przekonane, że ich bezp. i rozwój wymagają współdziałania, bądź też że nie potrafią samodzielnie sprostać niekorzystnym układom mn., czy wyzwaniom.
Państwa sojusznicze współpracują w dziedzinie wojskowej, łącząc siły i umacniając zdolności bojowe każdego z nich i całego ugrupowania na wypadek agresji, czy przygotowując napaść na inne państwo.
Wyróżniamy sojusze: obronne i zaczepne (cele agresywne; które po 1945r. są zakazane w sposób pośredni) Właściwością sojuszy po II WŚ było wyposażenie ich struktury organizacyjnej. W okresie zimnej wojny zinstytucjonalizowane sojusze to: NATO, ANZUS (te 2 zostały do dziś), Układ Warszawski, SEATO, CENTO (te 3 uległy rozwiązaniu)

4.System bezpieczeństwa kooperatywnego

Liga Narodów - Instytucja BM w okresie międzywojennym
1. Geneza LN
2. Struktura organizacyjna i funkcjonowania Paktu LN
3. Ogólna ocena roli LN w latach 1919-1939


Geneza
Początków inspiracji utworzenia LN należy szukać w następujących przesłankach i źródłach:
a) nasilenie się działalności pacyfistycznej podczas I WŚ, głównie w USA (Liga na Rzecz Wymuszania Pokoju 1915r.), które później zaktywizowały się też w Europie Zachodniej (Szwajcaria, Wielka Brytania, Francja i inne kraje)
inicjatywa 1915r., w której na czele stanął były prezydent USA i jej główny postulat: utworzenie OM odpowiedzialnej za rozwiązywanie pokojowe sporów mn.; postulowana OM miała uzyskać możliwość stosowania siły wobec państw, które uciekałyby się do agresji w SM. Ponadto OM ta miała uzyskać sankcje gospodarcze i wojskowe przeciwko agresorom.
b) Decydująca rola prezydenta Wilsona i jego otoczenia po przystąpieniu USA do wojny (w 1917r. po stronie Ententy), który w orędziu z 8.01.1918r. zarysował spójną koncepcję w tzw. 14 punktach „zrzeszenia narodów” (formalnie Pakt LN przygotował lord Philimore, który przedstawił projekt struktury organizacji w tzw. „Referacie Philimore'a”, który to został przekazany Wilsonowi)
14 punkt Orędzia W. Wilsona do Kongresu brzmiał: „Winno być utworzone powszechne zrzeszenia narodów na podstawie uroczystych umów celem dania wszystkim państwom, wielkim i małym, wzajemnych gwarancji niezawisłości politycznych i całości terytorialnej”
c) Przywódcy Francji i Wielkiej Brytanii zaakceptowali ogólne zasady Wilsona, ale nie zrezygnowali z polityki przewagi i surowego ukarania Niemiec oraz zachowania „koncertu mocarstw” ( Francja, Wielka Brytania, USA)
d) Ofensywa pokojowa Wilsona miała także na uwadze propagandę bolszewicką w Rosji po rewolucji październikowej 1917r., która z jednej strony głosiła konieczność „zawarcia pokoju bez aneksji i kontrybucji”, a z drugiej realizowała koncepcję „rewolucji światowej” zyskując szereg zwolenników w całej Europie (por. wydarzenia z wojną polsko-bolszewicką 1920r.)
e) Wilson od początku 1919r. stał podczas konferencji pokojowych w Wersalu na czele komisji ds. LN i przeforsował do statutu LN wszystkie ważniejsze postulaty amerykańskie. Podpisanie Paktu LN- Paryż 28.06.1919r. na paryskiej konferencji pokojowej (łącznie z Traktatem Pokojowym z Niemcami- będąc jego częścią składową; wszedł w życie 10.01.1920r.) USA nie przystąpiły do LN, ze względu na przejście w 1920r. do polityki izolacji, co poważnie ograniczyło skuteczność jej działania. Pakt LN był integralną częścią Traktatu Wersalskiego.

Pakt LN składał się z preambuły i 26 artykułów. Ogólne cele zawarte zostały w preambule i postulowały utrzymanie pokoju poprzez przestrzeganie przez wszystkie państwa członkowskie zasad tj.:
- utrzymywanie jawnych SM
- skrupulatne szanowanie zobowiązań traktatowych
- nie uciekanie się do wojny, jako instrumentu rozwiązywania konfliktu
Zasady te tworzyły istotę tzw. Systemu wersalsko-waszyngtońskiego (systemu bezpieczeństwa LN) po I WŚ, mimo iż USA nie przystąpiły do tego Paktu.

Członkowie:
1919r.- pierwotni członkowie w liczbie 42 państw ( Polska też)
1935r.- 60
1946r.- 35
Siedzibą głównych organów LN- Genewa (o siedzibę zabiegały również Bruksela i Haga)
Przyczyny zmian liczby członków były różne i wiązały się głównie z opuszczaniem LN przez agresorów (Niemcy-1933, Włochy- 1937, Japonia- 1932)
Jedno wykluczenie ZSRR w 1940r. (za agresję na Finlandię 1939/1940)

Struktura instytucjonalna
- Zgromadzenie- zrzesza wszystkich członków
- Rada LN- najwyższy organ bezpieczeństwa
- Sekretariat z Sekretarzem Generalnym- organ wykonawczy
- Stały Trybunał Sprawiedliwości Mn. - Haga - konsekwencje przyjęcia konwencji haskich 1899-1907
- Mn Organizacja Pracy (MOP) obecnie jedna z organizacji wyspecjalizowanych ONZ

Wykład z 3.3.2008r.

LIGA NARODÓW

Zgromadzenie
Jedno państwo posiadało 1 głos, mogło być reprezentowane przez trzech delegatów. Posiedzenie odbywało się raz w roku, niewykluczone było jednak częste zwoływanie w sprawach koniecznych.
Kompetencje zgromadzenia były ściśle sprecyzowane. Miało ono rozpatrywać wszystkie sprawy z zakresu działań organizacji lub miały dotyczyć kompetencje światowego pokoju.
Do najważniejszych uprawnień należało:

przyjęcie nowych członków,

wybór stałych i niestałych członków Rady,
akceptacja nominacji Sekretarza Generalnego,
rozważanie sporów przedłożonych przez Radę,
zapraszanie członków Ligi do ponownego zbadania obowiązujących ich traktatów,
głosowanie nad poprawkami do paktu i statutu Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej (STSM),
oraz zgłaszanie do niego wniosku o opinie doradcze. Zostały poszerzone podczas pierwszego posiedzenia o sprawy budżetowe oraz o wybór (w porozumieniu z Radą) sędziów STSM. Zgromadzenie nie miało władzy wykonawczej, pełniło funkcje gremium opiniodawczego i konsultatywnego. Aczkolwiek Rada zobowiązywała się do przedkładania raportu rocznego o swoich pracach.

Rada LN (organ bezp)
Kategorie członków:
stali - ówczesne mocarstwa: Francja, Wielka Brytania, Włochy ( do 1937), Japonia ( do 1932), Niemcy ( w latach 1926-33), ZSRR ( 1934-40), [ USA- pozostawały poza, ale były mocarstwem]
niestali- wybierani na 3 lata przez Zgromadzenie LN, co roku miała miejsce rotacja, wymieniano 1/3 składu.
model członka półstałego- zwiększona liczba członków niestałych po 1926 r., Polska i Hiszpania ( wycofała się )

Kompetencje:
aprobata nominacji wysokich urzędników LN,
opracowanie planu redukcji zbrojeń narodowych,
kontrola nad prywatną redukcją uzbrojenia,
przyjmowanie wniosków i opinii specjalnej komisji kompetentnej we wszystkich zagadnieniach dotyczących spraw wojskowych, lotniczych i morskich,
skazanie instrumentów działania na wypadek naruszenia całości terytorialnej i niezależności politycznej członków Ligi,
wskazanie instrumentów działania na wypadek naruszenia całości terytorialnej i niezależności politycznej członków LN
działania mediacyjne i rozjemcze na rzecz członków,
propozycje środków zapewniających wykonanie wyroku arbitrażowego lub sądowego,
wykluczenie z Ligi państwa uciekającego się do wojny, wbrew zobowiązaniom zawartym w pakcie,
rozpatrywanie spraw konfliktowych między państwami z których tylko jedno lub żadne nie było członkiem Ligi,
kontrolowanie funkcjonowania systemu mandatowego,
wydawanie decyzji włączających środki finansowe dla funkcjonowania biur i komisji władzy Ligi, wydatki pokrywane ze składek członkowskich,
Rada otrzymała uprawnienia do sprawdzania postępu rozbrojenia Niemiec, Austrii, Węgier i Bułgarii.

Podejmowanie decyzji
Zgromadzenie i Rada podejmowały decyzje jednomyślnie za wyjątkiem Art. 15 podjęcie akcji przeciwko agresorowi i wtedy to teoretycznie dopuszczano możliwość głosowania większościowego przy zastosowaniu dodatkowych procedur np. w określaniu winy czy też przyjmowania szeregu sprawozdań, które opisywałyby tą sytuację. Utrudniało to podejmowanie decyzji efektywnych, co osłabiało prestiż LN na arenie międzynarodowej.

Sekretariat
To organ pomocniczy LN, jego działaniami kierował Sekretarz Generalny wybierany przez Zgromadzenia, a mianowany przez Radę.
Skład: sekretarz generalny, urzędnicy, sekretarze oraz dodatkowy personel administracyjny i techniczny.
Przygotowywał projekt budżetu oraz materiały do sesji Zgromadzenia i Rady, zajmował się korespondencją napływową do LN, miał obowiązek gromadzenia i udzielania informacji dot. kwestii międzynarodowych.

Najważniejsze osiągnięcia oraz słabości LN na polu kształtowania bezpieczeństwa międzynarodowego:
1. OSIĄGNIĘCIA
A) przyjęcie przez Zgromadzenie „Protokołu genewskiego w sprawie pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych” ( 2.X. 1924) uznającego „ wojnę napastniczą” za przestępstwo sprzeczne z prawem międzynarodowym. Nie wszedł on w życie ze względu na sprzeciw Wielkiej Brytanii. Został przyjęty przez tzw. Przeciwwojenny pakt Brianda Kelloga (potępiał wojnę jako metodę rozstrzygania sporów) z 1928 roku, podlegając dalszej ewolucji po 1945.
B) podjęto próby doprowadzania do konferencji rozbrojeniowej 1932-1937, która nie potrafiła jednak wypracować skutecznych zasad kontroli, co pozbawiło ja szans na sukces
C) włożenie dużo wysiłku w system kontroli postrzegania praw mniejszości narodowych, co jednak prowadziło do licznych kontrowersji i nie wzbudzało zachwytu różnych państw, w tym także Polski w odniesieniu do skarg mniejszości niemieckiej na politykę państwową państwa polskiego.
D) stworzenie w Genewie możliwości przeprowadzania konsultacji i rozwiązywania różnych zdarzeń oraz sporów, co osłabiało przejściowo, zwłaszcza w ciągu lat dwudziestych napięcia i konflikty w Europie
E) podjęcie próby osłabienia wydarzeń kolonializmu przez stworzenie systemu mandatowego

2. SŁABOŚCI
A) skomplikowany system postępowania LN w razie konfliktów ( długi okres potrzebny na stwierdzanie powstania konfliktu i winy stron, powolne wdrożenie struktur i metod arbitrażowo - rozjemczych, konieczność jednomyślnego przyjęcia sprawozdania na temat podjęcia sankcji, co praktycznie je uniemożliwiło, wykluczając praktycznie podjęcie kroków zbrojnych przeciwko agresorowi)
B) LN nie mogą zatem wykluczyć wojny, jedynie ją odroczyć na 10 miesięcy
C) Brak możliwości przyjęcia sankcji ekonomicznych ze względu na fakt, iż traktowano gospodarkę jako element atrybutów wew. państw.
D) brak superarbitra spoza Europy, którym w praktyce mogły zostać tylko USA
E) dominacja państw silniejszych nad pozostałymi członkami LN
F) ograniczony zakres wspólnych interesów państw członkowskich
G) narodowe podejście do określania interesu państwa, w którym przejawiały się odruchy separatystyczne, lata trzydzieste ubiegłego wieku to lata upadku wiarygodności LN. ( Agresja Japonii na Mandżurię rozpoczęta we wrześniu 1931r., potępiona przez Radę LN, ale nie spotkała się z akcją wojskową. Ograniczono się do uchwalenia rezolucji i wycofaniu się Japonii z Mandżurii;
Agresja Włoch na Abisynię 1935r., atak Niemiec na Polskę, uzupełniony agresją radziecką, 17. IX `39. Te wydarzenia potwierdzały, że LN nie potrafiła podjąć skutecznych działań przeciwko państwom naruszającym postanowienia Paktu LN.,

Sojusze regionalne bezpieczeństwa narodowego w okresie zimnej wojny
ANZUS, SEATO, CENTO poprzedzone Paktem Bagdadzkim, UKŁAD WARSZAWSKI, NATO w okresie zimnej wojny

ANZUS Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku

Sojusz polityczno militarny Australii, Nowej Zelandii i USA zawarty 1.IX.1951 roku w San Francisco. Układ wszedł w życie 22. IV.1952 roku. Do podpisania paktu doszło z inicjatywy USA, po niepowodzeniu wysiłków mających utworzyć organizację łączącą regiony Azji Płd. Wsch. i Pacyfiku na wzór NATO.
Celem utworzenia sojuszu było stworzenie wzajemnych gwarancji bezpieczeństwa państw członkowskich i zapewnienia pokoju w regionie Pacyfiku. Pakt gwarantuje pomoc militarna w wypadku zbrojnego ataku na któregokolwiek z sygnatariuszy.

STRUKTURA ANZUS
Rada Ministrów Spraw Zagranicznych, sesje co rok w jednej ze stolic państw
Stały Komitet Koordynacyjny złożony z wice Ministra Spraw Zagranicznych, ambasadorów spotykających się na naradach zwyczajnych w Waszyngtonie
Wojskowa Grupa Łącznikowa- przedstawiciele sztabów generalnych państw członkowskich, charakter doradczy w sytuacji działań wojennych na Pacyfiku.

ANZUS w wymiarze prawno-traktatowym jest umową sojuszniczą.
W wymiarze stosunków wojskowych jest sojuszem trójstronnym w tym sensie, że każde z trzech państw (Australia, USA, Nowa Zelandia) posiada odrębne umowy o współpracy wojskowej w związku z czym w ramach ANZUS funkcjonowały 3 odrębne umowy o współdziałaniu wojskowym (USA-Australia, USA-Nowa Zelandia, Australia-Nowa Zelandia). W trójstronnej postaci funkcjonował do 11 sierpnia 1986 r. kiedy to USA zawiesiły współpracę z Nową Zelandią. Wtedy USA poinformowały, że zawieszają swoje zobowiązania w sferze bezpieczeństwa w stosunku do Nowej Zelandii z powodu iż to państwo nie wyraziło zgody na dostęp okrętów wojennych i lotnictwa USA do swojego terytorium. Oznaczało to wykluczenie Nowej Zelandii z sojuszu i koniec jego trójstronnego charakteru.
Od strony formalno-prawnej układ sojuszniczy nadal istnieje ale nie funkcjonują wzajemne gwarancje bezpieczeństwa USA-Nowa Zelandia będące podstawą współpracy wojskowej. Jest to możliwe dlatego, że traktat sojuszniczy nie przewiduje wycofania jednego z sojuszników. Istnieją prawno-polityczne podstawy powrotu Nowej Zelandii do ANZUS. Obecnie ANZUS zachował strukturę dwuczłonową, ścisła współpraca USA-Australia, Nowa Zelandia-Australia.

Porównując organizacyjnie ANZUS do NATO w ANZUS nie ma Sekretariatu, wspólnych sił zbrojnych, ponadto państwa członkowskie nie wnoszą wkładu finansowego do tej organizacji. Niski stopień zinstytucjonalizowania tłumaczy się, że organizacja działała w okresie zimnej wojny w sprzyjającym środowisku międzynarodowym, charakteryzującym się brakiem bezpośredniego zagrożenia na obszarze południowego Pacyfiku.

Podstawowe zadania ANZUS:
• osiągnięcie interoperacyjności sił zbrojnych państw tworzących Pakt poprzez przeprowadzanie wspólnych ćwiczeń i manewrów wojskowych, koordynację zakupów sprzętu wojskowego i realizację komplementarnych programów uzbrojenia;
• zapewnienie politycznej stabilności i status quo w regionie południowego Pacyfiku.

SEATO (South-East Asia Treaty Organisation) - Organizacja Paktu Południowo-Wschodniej Azji (1954-1977)
Był to sojusz polityczno-militarny.

Członkowie: Australia, Nowa Zelandia, Filipiny, Tajlandia, Pakistan, Francja, Wielka Brytania, USA.

8 września 1954 - podpisany w Manili traktat obronny zobowiązujący strony do współpracy i udzielenia sobie pomocy w zwalczaniu agresji. To zobowiązanie ograniczało się wyłącznie do tzw. agresji komunistycznej. W protokole dołączonym do paktu stwierdza się, że obszar jego zastosowania obejmuje kraje półwyspu Indochińskiego - Kambodżę, Laos i Wietnam Południowy. By nie zaogniać stosunków z Chińską Republiką Ludową gwarancje SEATO nie objęły Tajwanu. Nie przeszkodziło to ChRL i ZSRR w proteście przeciwko ustanowieniu SEATO. Siedzibą paktu był Bangkok, a pierwszym sekretarzem generalnym był tajlandzki dyplomata Pote Sarasin.

Organy SEATO:
Rada - główny organ polityczny. Złożona z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich, miała zbierać się corocznie jednakże z powodu rozbieżności w polityce zagranicznej państw członkowskich regularność zebrań została przerwana.

Organy wojskowe:
• Grupa Doradców Wojskowych,
• Komitet Ekspertów Bezpieczeństwa - jego głównymi zadaniami było zwalczanie działalności wywrotowej i infiltracji komunistycznej.
Komitet Ekspertów Gospodarczych - czuwał nad współpracą gospodarczą.

Formalna decyzja o rozwiązaniu SEATO zapadła w 1976 r. ze względu na sprzeczności polityczne między członkami, głównie USA i Francją.

Ocena działalności SEATO

Słabości:
•Efektywność Paktu osłabiała formuła mówiąca, że sygnatariusze nie będą udzielać pomocy automatycznie, co miało zabezpieczyć przed wplątaniem się w wojnę pakistańsko-indyjską,
• brak zjednoczonego dowództwa,
• brak stałych sił zbrojnych.

Wyzwaniu, któremu SEATO nie było w stanie sprostać stała się wojna USA-Wietnam (brały w niej udział oddziały: USA, Filipin, Tajlandii, Australii i Nowej Zelandii). Francja i Pakistan ogłosiły wystąpienie z organów wojskowych sojuszu w 1967 r., na tę decyzję wpłynęły nadzieje Francji i Pakistanu na zbliżenie z ChRL.
Formalne rozwiązanie SEATO nastąpiło 30 czerwca 1977 r.

CENTO (Central Treaty Organisation) - Organizacja Paktu Centralnego

Wojskowo-polityczne porozumienie łączące Iran, Pakistan, Turcję i Wielką Brytanię. USA nie były formalnym członkiem ale aktywnie uczestniczyły w jego pracach. Poprzednikiem CENTO był Pakt Bagdadzki z 24 lutego 1955 r. podpisany przez Turcję i Irak. Później do Paktu Bagdadzkiego przystąpiły: Wielka Brytania (4 kwietnia 1955), Pakistan (23 września 1955) oraz Iran (3 listopada 1955). Irak wystąpił z organizacji 24 marca 1959 roku po przejęciu władzy w kraju przez lewicowych wojskowych w 1958 r. Irak i Pakistan zobowiązały Siudo współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obrony. Pozostali członkowie przenieśli siedzibę z Bagdadu do Ankary i zmienili nazwę organizacji na CENTO. USA nie były członkiem ale na specjalnych zasadach od 1956 r. uczestniczyły w pracach komisji ekonomicznej, wojskowej i antywywrotowej oraz podpisały umowy dwustronne o współpracy wojskowej i ekonomicznej ze wszystkimi krajami tworzącymi pakt.

Organy CENTO:
• Rada Ministrów Spraw Zagranicznych - zbierała się co roku na sesjach organizacyjnych kolejno w stolicach państw członkowskich,
• Stała Rada Ambasadorów - zbierała się raz na 2 tygodnie zrzeszała przedstawicieli dyplomatycznych państw członkowskich akredytowanych w Ankarze.

Organy wyspecjalizowane CENTO:
• Komitet ds. zwalczania działalności wywrotowej,
• Komitet Łączności (bez USA),
• Komitet Ekonomiczny,
• Komitet Wojskowy.

Do paktu mógł należeć każdy kraj arabski oraz państwa zainteresowane sprawami pokoju i bezpieczeństwa w regionie Środkowego i Bliskiego Wschodu. Zadaniem paktu było utrzymanie wpływów mocarstw zachodnich na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Z uwagi na jego znaczenie: sąsiedztwo z krajami socjalistycznymi, ważne szlaki komunikacyjne łączące Europę, Azję i Afrykę oraz złoża ropy naftowej. Zachodni członkowie kładli nacisk na sferę wojskową, pozostali na ekonomiczną. Zanik aktywności paktu spowodowały rozbieżności interesów państw tworzących go. Kryzys CENTO pogłębiał się w latach 70. Zwycięstwo rewolucji islamskiej w Iranie w 1979 r. zwiastowało szybki koniec paktu. W marcu 1979 r. z organizacji wystąpił Iran, zaraz później Pakistan i Turcja, w ten sposób CENTO przestało istnieć.

Układ Warszawski

Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, podpisany 14 maja 1955 roku przez Albanię, Bułgarię, Czechosłowację (CSRS), NRD, Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie. Wszedł w życie 4 czerwca 1955 r. i miał obowiązywać 20 lat przy czym termin miał być automatycznie przedłużany na kolejne 10 lat dla wszystkich państw członkowskich, które na rok przed terminem wygaśnięcia nie wypowiedziały go. Albania zawiesiła współpracę w 1962 r., a w 1968 r. wystąpiła z Paktu.

Układ był traktowany jako sojusz obronny; był odpowiedzią na utworzenie sojuszy militarnych przez państwa zachodnie (m.in. NATO). Bezpośrednim impulsem było podpisanie układów paryskich, na mocy których RFN weszła do NATO.

Najważniejsze artykuły Układu Warszawskiego:
Art. 3. nakładający na sygnatariuszy obowiązek konsultacji we wszystkich ważniejszych sprawach międzynarodowych.
Art. 4. każde państwo strona Układu „w przypadku napaści zbrojnej w Europie na jedno lub kilka państw stron Układu (...) udzieli państwu lub państwom natychmiastowej pomocy włączając zastosowanie siły zbrojnej”.
Art. 7. zabraniał udziału w innych sojuszach i koalicjach sprzecznych z interesami Układu.

Struktura Układu Warszawskiego:
Najwyższym organem był Doradczy Komitet Polityczny, w skład którego wchodzili przedstawiciele państw członkowskich, z reguły pierwsi sekretarze partii komunistycznych, ministrowie spraw zagranicznych lub obrony. Każde państwo posiadało jeden głos, wszystkie decyzje podejmowane były jednomyślnie. Komitet decydował o wszystkich najważniejszych problemach powstających przy realizacji zadań Układu. Mógł powoływać inne organy pomocnicze. Realizacją postanowień Doradczego Komitetu Politycznego zajmował się organ wykonawczy Układu - Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych. W jego skład wchodzili Naczelny Dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych i jego zastępcy (ministrowie i wice-ministrowie państw członkowskich) oraz Sztab Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Naczelny Dowódca był mianowany przez wszystkie państwa członkowskie, w praktyce był to zawsze Rosjanin.

Do zadań Zjednoczonego Dowództwa należała realizacja bezpośredniej koordynacji i posunięć o charakterze wojskowym członków układu oraz przygotowanie ich do skutecznej obrony w wypadku napaści zbrojnej.
W 1956 r. na naradzie Komitetu w Pradze został utworzony pomocniczy organ Układu: Stała Komisja, której zadaniem było opracowanie zaleceń dotyczących problemów polityki zagranicznej stron Układu.

Na budapeszteńskim posiedzeniu Doradczego Komitetu Politycznego w 1969 r. zostały powołane nowe organy pomocnicze: Komitet Ministrów Obrony państw członkowskich Układu oraz Rada Wojskowa Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych, w której skład wchodzili zastępcy Naczelnego Dowódcy Zjednoczonych Sił Zbrojnych.

Zgodnie z postanowieniami UW za zgodą zainteresowanych państw i przy pełnym poszanowaniu ich suwerenności na terytorium niektórych członków zostały rozlokowane wojska radzieckie, a ich status regulowały umowy zawarte przez ZSRR z innymi krajami: z Polską w 1956r., z NRD 1957, z Rumunią 1957, przy czym wojska radzieckie opuściły Rumunię; z Węgrami 1957, z CSRS 1968.
Na potencjał militarny UW składało się ok. 200 dywizji radzieckich i 80 dywizji krajów członkowskich, gdyż zgodnie z zasadami układu każda państwo miało przeznaczyć do dyspozycji zjednoczonego dowództwa odpowiednio siły i środki, zwykle były to najbardziej wartościowe jednostki, które miały stanowić część sił zbrojnych poszczególnych państw dowodzonych przez mn. dowódców. W ramach UW były przeprowadzić wspólne manewry, ćwiczenia taktyczne i przedsięwzięcia te miały przyczynić się do wzrostu gotowości bojowej, ujednolicenia założeń doktrynalnych.

Najważniejsze wydarzenia:
1956 r.- wojska radzieckie skierowano do tłumienia powstania na Węgrzech
1968 r.- Czechosłowacja 21.08- czołgi radzieckie i oddziały wojsk NRD, Węgier, Bułgarii i Polski weszły do Czechosłowacji, bo zgodnie z doktryną Breżniewa nie było możliwości opuszczenia obozu socjalistycznego przez jakiekolwiek państwo.
Koniec '80: zmiany
Szczyt w Budapeszcie; 1989 r. zdecydowano odejściu od doktryny Breżniewa. Po przemianach w latach 1989-1990 państwa członkowskie postanowiły, że stacjonujące w krajach UW wojska radzieckie powinny opuścić terytorium tych państw.
25.02.91- Budapeszt, podpisano umowę o zaprzestaniu współpracy wojskowej w ramach UW a 1.07.91 w Pradze rozwiązano struktury polityczne. Oznaczało to ostateczną likwidację UW

.
Scenariusz II WŚ w dokumentach UW terytoria państw zaangażowanych państw najbardziej ucierpiałaby Polska, 43 polskie miasta zrównane z ziemią po ataku atomowym NATO 2 mln Polaków by zginęło.

Wg planów Ludowe Wojsko Polskie (ok. 400 tys. żołnierzy) miało uderzyć wraz z armią radziecką z NRD oraz Czechosłowacją na Danię, Belgię i Holandię. Wojska te miały utworzyć pierwszy rzut strategiczny, potem w ich miejsce miał przybyć drugi ruch strategiczny ok. 2 mln żołnierzy radzieckich z terytorium ZSRR. Wojska pozostałych państw miały wspomóc sojusznicze działania na własnych frontach wojennych. W teorii wojna miała się zakończyć zajęciem Europy Zach. i Śr. - supremacja od Władywostoku po kanał La Manche. Zakładano, że starcie potrwa od 7 do 18 dni zakończyły się powodzeniem przy użyciu BMR te 43 polskie miasta: W-wa, Poznań, Wrocław, Szczecin, miasta górnego Śląska.

Odtajnione dokumenty: teczka „Wisła”- są tam dokumenty potwierdzające, że w Polsce znajdowały się radzieckie głowice jądrowe. W tajnych magazynach wojskowych znajdowało się 178 ładunków jądrowych, w przypadku wojny miały być wydane polskim jednostkom. Potencjał rażenia tych pocisków- obliczono na ponad 15 tys. kiloton- bardzo dużo- bomba z Hiroszimy 15 kiloton.
Do przewidzenia było, że w przypadku uderzenia ZSRR NATO odpowie kontruderzeniem i też użyje BMR.
Nie ma nic o stratach ludności cywilnej.

Czy oficerowie Ludowego Wojska Polskiego wykonywaliby rozkazy dot. Uderzenia, gdyby wiedzieli o BMR? Nie ma odpowiedzi ani twierdzącej, ani przeczącej. W radzieckiej doktrynie śmierć nie była ważna z punktu widzenia celów.
W okresie PRL do szkół wojskowych przyjmowano wyselekcjonowane osoby, które były szkolone by działać automatycznie, bez zastanowienia. Istotną rolę odgrywała propaganda myśli wojskowej (radzieckiej). Pokazywano oficerom filmy z wybuchami jądrowymi- wiele razy. (element psychologiczny).

Czemu nie doszło do III WŚ?:
Można podejrzewać (bo nie ma dokumentów) NATO opracowało plan mający nie dopuścić do atomowego ataku ze Wschodu, wojska europejskich członków NATO miały za zadanie powstrzymać uderzenie pierwszego rzutu strategicznego; w tym czasie maszerujący z terytorium Ukrainy i Białorusi II rzut miał zostać zatrzymany na linii Wisły zmasowanym atakiem atomowym, to pozwoliłoby dotrzeć do Europy wojskom amerykańskim, zanim wojska radzieckie dotarłyby do rejonu walk: Ren a Łaba.
Zwycięstwo byłoby po stronie NATO, bo do akcji użyto by większości zainstalowanych w Europie Zachodniej rakiet średniego zasięgu. Gdyby ZSRR się zdecydowało to Polski by nie było.

Przyczyny integracji militarnej krajów Zachodniej Europy:
-utworzenie Kominformu na posiedzeniu 9 europejskich partii komunistycznych w Szklarskiej Porębie we wrześniu '47 oraz wygłoszone tam przemówienie Żdanova skłoniły państwa Europy Zachodniej di szukania ściślejszych form współpracy militarnych. Żdanov zarzucał USA i krajom Europy Zachodniej prowadzenie polityki imperialistycznej prowadzącej do wojny, wspieranie reżimów faszystowskich i polityki przeciwko krajom komunistycznym.
Niepokój wzbudzał potencjał militarny ZSRR, który w 1947r. utrzymywał pod bronią 2,5 mln żołnierzy oraz 400 tys. funkcjonariuszy bezpieczeństwa.
Dodatkowy niepokojący element- część radzieckich sił stacjonowała w Bułgarii, Rumunii, na Węgrzech, we wschodnich strefach okupacyjnych Austrii i Niemiec oraz w Polsce.
Październik '47- francuski Minister Spraw Zagranicznych `Bidault wezwał kraje Europy Zachodniej do wspólnego przeciwstawienia się radzieckiej ekspansji na kontynencie. Z inicjatywy brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych Berwina w porozumieniu z Bidault doszło do wstępnych rozmów z przedstawicielami krajów Benelux na temat możliwości powołania instytucji, która zapewniałaby bezpieczeństwo krajom Europy Zachodniej.

17.03.48- Wielka Brytania, Francja, Benelux podpisały w Brukseli pakt o współpracy militarnej, politycznej, kulturalnej na okres 50 lat: PAKT BRUKSELSKI (Unia Zachodnia):
- zawierał klauzulę, która zobowiązywała państwa członkowskie do automatycznego udzielania sobie wzajemnej pomocy militarnej w przypadku agresji zbrojnej na jedno z nich (art. 4)
- odwoływał się do gwarantowanego przez art. 51 KNZ prawa do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w celu odparcia napaści zbrojnej (art. 5 i 6)
- w skutek nacisku Wielkiej Brytanii do preambuły wprowadzono odrębną klauzulę, zobowiązującą sygnatariuszy do podejmowania wspólnych działań w wypadku wznowienia agresji na Niemcy
- przewidywał wzajemne konsultacje, podejmowanie wspólnych działań w celu odbudowy i wzrostu gospodarczego, a także intensywną wymianę kulturalną

Organy Paktu Brukselskiego:

1.Rada Konsultacyjna- najważniejszy organ Paktu; składał się z Ministrów Spraw Zagranicznych państw członkowskich, posiedzenia odbywały się 2-3 razy do roku
2. Stały Komitet- organ doradczy Rady z siedzibą w Londynie, zbiera się 1 w miesiącu, skład: podsekretarz Stanu w brytyjskim MSZ i ambasadorowie pozostałych państw członkowskich
3. Wspólny Sztab- koordynował zadania militarne z siedzibą w Fontainebleau
4. Specjalne Komitety Ekspertów Rządowych- kierowały bieżącą współpracą ekonomiczną i kulturalną.

NATO- Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego

4.04.49- USA, Kanada, Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Norwegia, Dania, Włochy, Portugalia, Islandia, podpisały traktat o utworzeniu Paktu Północnoatlantyckiego w Waszyngtonie.

Pakt był umową międzynarodową
- zawierał klauzulę o udzielaniu sobie pomocy wzajemnej w razie napaści zbrojnej na 1 lub kilka państw członkowskich. Klauzula ta nie zobowiązywała żadnej ze stron do udzielenia pomocy w sposób automatyczny z chwilą zbrojnej napaści, lecz uzależniała pomoc i jej formy, nie włączając użycia siły militarnej

Art. 5
- strefa północnoatlantycka miała obejmować terytorium państw członkowskich NATO, algierskie departamenty Francji, wyspy podlegające zwierzchności terytorialnej każdego członka na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, na północ od Zwrotnika Raka, a poza tym te terytoria Europy, na których w chwili wejścia w Zycie Paktu stacjonowały wojska okupacyjne któregokolwiek z sygnatariuszy (art. 6)

- strony zobowiązały się do utrzymywania i rozwiązywania indywidualnej i zbiorowej zdolności do odparcia agresji (art. 3) oraz do wzajemnych konsultacji w razie zagrożenia suwerenności terytorialnej, niezależności politycznej i bezpieczeństwa (art. 4)

- Pakt zabraniał państwom członkowskim zaciągania jakichkolwiek zobowiązań mn. sprzecznych z jego treścią (art.


- ustanawiał Radę Północnoatlantycką, wyposażając ją w kompetencje powoływania organów pomocniczych, a w szczególności Komitetu Obrony, którego zadaniem miało być zalecanie środków potrzebnych do wprowadzania w życie postanowień zawartych w art. 3 i 5 (art. 9).

Wykład z 7.04.2008r.


Geneza ONZ (pamiętajmy że jest to organizacja uniwersalna, powszechna)

Koncepcja utworzenia pojawiła się już podczas II WŚ z inicjatywy rządów państw antyhitlerowskich: USA i Wielkiej Brytanii.
I ważny dokument z punktu widzenia funkcjonowania ONZ to Karta Atlantycka z 14.08.41r. podpisany przez USA i Wielką Brytanię; zapowiedziano w niej utworzenie stałego, powszechnego systemu bezpieczeństwa na szeroką skalę, wyrażoną wolą współpracy wolnych narodów w czasie wojny i pokoju jak i realizacji jej celów.
II dokument to Deklaracja Narodów Zjednoczonych 1.01.41r., państwa które podpisały, zobowiązały się do wspólnej walki z faszyzmem i współpracy na rzecz realizacji celów zawartych w Karcie Atlantyckiej.
Kształt przyszłej organizacji i jej zakres kompetencji był przedmiotem wielu konferencji państw sprzymierzonych. Latem `44r. odbyła się Robocza Konferencja w USA, której 4 mocarstwa wypracowały wspólny projekt funkcjonowania przyszłej organizacji. 25.04.45r. odbyła się Konferencja Założycielska w San Francisco (50 państw). Konferencja zakończyła się 25 czerwca uchwaleniem i podpisaniem KNZ, a weszła w życie 24.10.45r., kiedy to w departamencie rządu USA złożono ostatnie dokumenty ratyfikacyjne. Polska nie brała udziału w konferencji założycielskiej, ale jest członkiem założycielem. Podstawy prawne ONZ są określone w KNZ. KNZ określa cele i zasady ONZ, członkowstwo, strukturę, główne kierunki aktywności tej organizacji.

Najważniejsze cele i zasady ONZ:

Art. 1 wymienia CELE:
- utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa mn.,
- rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na poszanowaniu zasady równych praw i samo-istnienia narodów,
- rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień mn o charakterze społecznym, gospodarczym, militarnym, kulturowym, humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw człowieka,
- stanowienie ośrodka uzgadniania działań mn zmierzających do osiągnięcia założonych celów.

Art. 2 wymienia ZASADY:

- suwerenna równość wszystkich państw członkowskich,
- wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań przyjętych zgodnie z Kartą,
- załatwianie sporów mn środkami pokojowymi,
- powstrzymywanie się w stosunkach mn przed groźbą użycia siły lub jej użycia przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa,
- udzielanie pomocy organizacji we wszelkich akcjach podjętych zgodnie z Kartą oraz powstrzymywanie się od udzielenia pomocy państwom, wobec których zastosowano jakiekolwiek sankcje,
- zapewnienie przez organizację poszanowania zasad przez państwa nie-członkowskie w stopniu niezbędnym do utrzymania pokoju i BM,
- nieingerencja w sprawy, które w swej istocie zależą od kompetencji danego państwa, z wyjątkiem działań podejmowanych przez organizację w sytuacji naruszenia pokoju czy agresji (zgodnie z rozdziałem 7 Karty).

KNZ ustanowiła 6 głównych organów ONZ:

1. Zgromadzenie Ogólne

Należą tutaj wszyscy członkowie ONZ, a każde państwo ma 1 głos; zbiera się raz w roku na tzw. Sesjach zwyczajnych (rozpoczynają się w trzeci wtorek września i trwają do połowy grudnia), może też być zwoływane na sesjach nadzwyczajnych (zwoływane przez Sekretarza Generalnego na żądanie Rady Bezpieczeństwa, bądź większości członków ONZ)
Uchwały ZO w sprawach ważnych dot. Utrzymania pokoju, wyboru członków Rad, spraw budżetowych, spraw członkowskich, funkcjonowania systemu powiernictw (do niedawna) zapadają większością dwóch trzecich głosów, a w sprawach innych zwykłą większością głosów członków obecnych i głosujących.
Uchwały prawnie wiążące odnoszą się do zagadnień związanych z wew. Strukturą i funkcjonowaniem organizacji np. wybór Sekretarza Generalnego czy przyjęcie nowego kraju.
Uchwały odnoszące się do postępowania państw poza ONZ mają charakter zaleceń, wynika to z ich suwerenności.

Kompetencje ZO:
- omawia zagadnienia i sprawy dot. KNZ, bądź dot. Któregoś z organów ONZ,
- udziela zaleceń członkom ONZ, RB,
- zatwierdza budżet ONZ,
- analizuje sprawozdania, które składają mu pozostałe organy ONZ,
- decyduje o przyjęciu nowych członków, bądź wykluczeniu z ONZ,
- wybiera: Sekretarza Generalnego na wniosek RB, członków niestałych RB,
- powołuje do życia nowe, wyspecjalizowane programy,
- jest stroną w umowach z organizacjami wyspecjalizowanymi (OW) ONZ

2. Rada Bezpieczeństwa

Posiada szczególne kompetencje, szczególne procedury podejmowania decyzji, jest organem o szczególnym składzie.
Składa się z 5 członków stałych (USA, Francja, Rosja, Chiny Ludowe i Wielka Brytania) i 10 niestałych, których wybiera się na 2-letnie kadencje z zastrzeżeniem, że państwo członkowskie ustępujące nie może być ponownie wybrane na następny okres, nie ma prawa natychmiastowej reelekcji. Kraje wybierane do niestałych członków są dobierane wg klucza geograficznego w taki sposób by każdy ważny region miał przedstawiciela. Podstawową funkcją RB jest działanie na rzecz utrzymania pokoju i BM.

Kompetencje RB:
- pokojowe załatwianie sporów,
- podejmowanie akcji w razie zagrożenia pokoju, naruszenia go lub aktu agresji,
- popieranie układów regionalnych w celu utrzymania pokoju,
- opracowywanie planów systemu regulowania zbrojeń.

Na podstawie art. 41 KNZ RB może rekomendować państwom członkowskim zastosowanie sankcji gospodarczych lub innych środków nie zawierających siły militarnej, po to by zapobiegać agresji, naruszaniu pokoju i BM, lub położyć kres owej agresji. Na podstawie tego art. RB może również upoważnić państwo członkowskie do podjęcia akcji wojskowej przeciwko agresorowi. RB podlega Komitet Sztabowy, którego zadaniem jest przygotowywanie nadzoru nad operacjami pokojowymi ONZ, jednak prace Komitetu zostały zablokowane przez mocarstwa w '49 i do dziś nie działa.

Cd. Kompetencji:
- rekomenduje ZO przyjęcie nowego państwa do organizacji,
- rekomenduje zawieszenie w prawach członka bądź wykluczenie,
- rekomenduje ZO kandydata na Sekretarza Generalnego, ponadto RB współuczestniczy w wyborze sędziów MTS.

Decyzje zapadają większością 9 głosów, w sprawach merytorycznych do podjęcia decyzji wymagany jest brak sprzeciwu któregokolwiek spośród stałych członków; wynika to z faktu posiadania prawa veta przez mocarstwa.

3. Rada Gospodarczo- Społeczna


54 państwa, przedstawiciele są wybierani raz na 3 lata wg klucza geograficznego: 14 państw afrykańskich, 11 azjatyckich, 10 płd-amerykańskich, 13 wysoko uprzemysłowionych, 6 z krajów środkowej i wschodniej Europy.
Co roku ZO wybiera 18 członków RGiS. Członkowie mają 1 głos, a uchwały zapadają większością głosów obecnych i głosujących. Uchwały Rady dot. Spraw organizacyjnych i proceduralnych mogą być prawnie wiążące. Uchwały adresowane do państw mają charakter zaleceń.

Kompetencje RGiS:

- zagadnienia gospodarcze, kulturowe, wychowawcze, zdrowia publicznego, poszanowania i przestrzegania praw człowieka
- zwołuje konferencje mn na tematy jej kompetencji.

Z Radą powiązane są OW ONZ ( obecnie jest ich 16) część z nich powstała przed II WŚ np. MOP. Poza OW w skład ONZ wchodzą 2 organizacje o charakterze autonomicznym: Mn Agencja Energii Atomowej ( pokojowa nagroda Nobla) i WTO.
Poza nimi jest jeszcze szereg agencji specjalnych ONZ powiązanych z RGiS, powstają one na podstawie uchwał Rady zaaprobowanych przez ZO.
Przykład: Program NZ ds. Rozwoju UNDP, Konferencja NZ ds. handlu i rozwoju UNCTAD

4. Rada Powiernicza

Skład, funkcje i procedura zawarte są w rozdziale 12 Karty. Została ona zawieszona, kiedy w 1994r. Rep. Palau jako ostatnie terytorium niesamodzielne uzyskało niepodległość.

5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

Główny organ sądowy ONZ. Statut MTS jest częścią Karty NZ, w którego skład wchodzi 15 sędziów wybieranych przez ZO i RB na 9 lat, co 3 lata zmiana 1/3 składu MTS, każdy sędzia może być wybrany na drugą kadencję. Przy wyborze sędziów stosuje się 2 kryteria: reprezentowania geograficznego i reprezentowania różnych systemów prawa.
Rozstrzyga spory o charakterze prawnym, nie dokonuje ich politycznej interpretacji. Wyrok MTS wiąże strony tylko w danej sprawie. Orzeczenie MTS-u jest ostateczne i nie podlega apelacji. Z orzecznictwa MTS-u korzystają OW ONZ, także w wyjątkowych sytuacjach instytucje i OM, te które nie należą do systemu ONZ.

6. Sekretariat ONZ

Składa się z Sekretarza Generalnego i Personelu. SG wybierany jest na 5 lat przez ZO na podstawie rekomendacji RB, stoi na czele Sekretariatu, mianuje pracowników i odpowiada za całokształt działalności. Zwyczajowo SG jest obywatel państw nie z wielkich mocarstw.

Kompetencje:
- bierze udział w posiedzeniu pozostałych organów ONZ,
- w czasie ich obrad może zabierać głos, ale nie bierze udziału w głosowaniu,
- wnosi pod obrady RB te kwestie, które mogą zagrażać pokojowi i BM.

Praktyka ONZ stale poszerza kompetencje SG, stąd szereg dodatkowych uprawnień:
- SG reprezentuje NZ wobec wszystkich państw i organizacji,
- utrzymuje kontakty ze wszystkimi państwami członkowskimi,
- prezentuje działania ONZ światowej opinii publicznej,
- kreuje nowe koncepcje i strategie,
- może pośredniczyć w sporach mn,
- może sprawować nadzór nad sytuacjami kryzysowymi,
- może sprawować nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka i akcjami pomocy humanitarnej.

NATO

1.Struktura cywilna i wojskowa NATO
2.Nowe problemy strategiczne- kształtowanie się doktryny do 1999r.
3.Problem poszerzenia w latach '90: Partnerstwo dla Pokoju '94, Akt stanowiący NATO-Rosja '97, przyjęcie Polski, Czech i Węgier 12.03.99r.
4.Interwencje zbrojne NATO '90 i po 2001r.
5.Znaczenie szczytu w Pradze 2002r. i w Rydze 2006r.
6.Wyzwania NATO przed szczytem w Bukareszcie 2008r.


Rada Północnoatlantycka ma władzę polityczną i moc podejmowania decyzji. W skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w randze ambasadorów, spotkania odbywają się co najmniej raz w tygodniu, a 2 razy do roku. Rada obraduje w składzie Ministrów Spraw Zagranicznych. Jest jedynym organem NATO, który wywodzi się bezpośrednio z Traktatu Północnoatlantyckiego. Z mocy Traktatu została upoważniona do ustanowienia Organów Pomocniczych- Komitetów i grup planowania wspierających jej działalność.

Komitet Planowania Obrony
Stali przedstawiciele państw członkowskich Sojuszu, obrady- Ministrowie Obrony 2 razy w roku. Dostarcza wytycznych wojskowych władzom NATO, a w zakresie odpowiedzialności i uprawnień ma funkcje identyczne z funkcjami Rady. Podejmuje kluczowe decyzje w sprawach sojuszniczego planowania obronnego, np.: wielkość wydzielonych sił wojskowych dla potrzeb NATO, podstawowych wymogów i zasad dotyczących ich mobilizacyjnego rozwiązania oraz poziomu wydatków obronnych państw członkowskich.

Grupa planowania nuklearnego (powołana w 1966r.) główne forum konsultacyjne w kwestiach dotyczących roli sił nuklearnych w polityce bezpieczeństwa i obrony. Jej zadaniem jest ustalenie wspólnej polityki NATO w dziedzinie zbrojeń jądrowych, roli broni jądrowej w sojuszniczej koncepcji strategicznej i wytycznych operacyjnych. Jej członkami są wszystkie państwa członkowskie plus te które nie mają boni jądrowej. Mają taki sam głos jak inne. Wyjątek- Islandia z statutem obserwatora nie mające sił zbrojnych.

Komitet Wojskowy
Jedno wyłączne ciało wojskowe kolegialne w strukturze politycznej NATO, najwyższą władzą sojuszu, podlegającą politycznemu zwierzchnictwu Rady Północnoatlantyckiej i Komitetu Planowania Obrony lub w razie gdy decyzje dotyczą zagadnień nuklearnych- Grupy Planowania Nuklearnego. Jest najważniejszą instytucją doradzającą Radzie Północnoatlantyckiej w sprawach militarnych, stanowi forum reprezentowania sił zbrojnych NATO. Rekomenduje politycznym władzom NATO działania niezbędne do wspólnej obrony obszaru NATO oraz podkłada wytyczne w kwestiach wojskowych wyższym dowódcom sojuszu. W skład wchodzą szefowie sztabów generalnych każdego kraju z wyjątkiem Francji, która jest reprezentowana przez misję wojskową przy Komitecie. Islandia może być reprezentowana przez przedstawiciela cywilnego. Szefowie sztabów generalnych uczestniczą w obradach co najmniej 2 razy w roku, w pozostałych spotkaniach państwa członkowskie są reprezentowane przez narodowych przedstawicieli wojskowych, wyznaczonych przez szefów sztabów. Na czele sztabu stoi wybierany raz na 3 lata przewodniczący w stopniu generała (admirała). Jest nieformalnym zwyczajem, że funkcji tej nie może pełnić przedstawiciel si zbrojnych USA. Efektem obrad są uchwały i ……….

Kolegialne organy realizacyjne
Różne komitety- stałe i doraźne (jest ich ponad 30) zajmujące się problemami szczegółowymi:
- Komitet Polityczny (przygotowuje decyzje polityczne NATO)
- Przeglądowy Komitet Obrony (planowanie obronne)
- Komitet Ekonomiczny (współpraca gospodarcza NATO)
- Wysoki Komitet ds. Nadzwyczajnych Zagrożeń (współpraca przy zwalczaniu klęsk żywiołowych i innych zagrożeń militarnych)
- Polityczno- wojskowy Komitet Sterujący ( planowanie i koordynowanie współpracy w ramach Partnerstwa dla Pokoju)

Centralne instytucje wykonawcze
Wszystkie urzędy części politycznej Sojuszu nie wchodzące w skład misji narodowych. Ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie bieżącej realizacji zadania, określona przez ciało decydujące i obsługa merytoryczna tych ciał, tzn. Rady Północnoatlantyckiej, innych Rad i Komitetów, a także przedstawicieli narodowych. W ich skład wchodzą sekretarz generalny NATO oraz instytucje obsługowe: Sztab Mn i Mn Sztab Wojskowy.


Po zakończeniu zimnej wojny potrzeba wypracowania nowych rozwiązań w celu zagwarantowania bezpieczeństwa europejskim i atlantyckim partnerom w nowej sytuacji mn (wydarzenia na Bałkanach). Stopniowe poszerzanie dotąd wąsko pojmowanych funkcji sojuszu obronnego i rozszerzenie ich o współpracę i konsultacje polityczno wojskowe z krajami pozostającymi poza Paktem.
Spotkania Szefów Rządów NATO w Londynie '90, Rzymie '91, Brukseli '94.

Najważniejsze cele: reformy i dostosowanie politycznych i wojskowych struktur NATO, by:
- skutecznie realizować misje NATO, włącznie z operacjami pokojowymi,
- rozszerzyć współpracę z Unią Zachodnioeuropejską
- wzmocnić powstającą europejską tożsamość w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony,
- USA aktywnie włączyły się w budowę europejskich zdolności wojskowych, ale w ramach NATO i na podstawie istniejących już struktur polityczno-militarnych Paktu
- NATO miało stać się głównym centrum koordynacji i współpracy w zakresie tworzącej się euroatlantyckiej architektury bezpieczeństwa
- budowa partnerskich stosunków z państwami byłego bloku wschodniego przez nawiązanie bezpośrednich kontaktów, dialog polityczny, rozwijanie współpracy wojskowej w celu umocnienia stabilności w skali ogólnoeuropejskiej,
- w nowej koncepcji strategicznej sojuszu z Rzymu '91 przyjęto, że wzmocnienie wymiaru bezpieczeństwa w procesie integracji europejskiej oraz zwiększenie roli i obowiązków europejskich sojuszników przyczyni się do wzmocnienia europejskiego filaru sojuszu.
- Koncepcja strategiczna sojuszu przyjęta w kwietniu '99 na szczycie w Waszyngtonie potwierdziła nadrzędną rolę NATO w systemie bezpieczeństwa euroatlantyckiego.

Wyzwania i zagrożenia przed którymi stanęło NATO u progu XXI w. zaliczono je w przyjętej Deklaracji Waszyngtońskiej, a są to:
- utrzymanie mechanizmu zbiorowej obrony,
- wzmocnienie transatlantyckiego partnerstwa, przejęcie odpowiedzialności przez europejskich sojuszników za wspólną obronę
- rozwiązanie partnerskich stosunków z krajami spoza sojuszu oraz przygotowanie organizacji do przyjęcia nowych członków.

Państwa zobowiązały się m.in. do :
- rozwiązywania wspólnych zdolności w dziedzinie reagowania kryzysowego, zapobieganie konfliktom, prowadzenie akcji przywracania pokoju i operacji pokojowych
- kontynuacji wew reformy polegającej na przekształceniu i dostosowaniu struktury dowódczej sojuszu, w tym koncepcji wspólnych połączonych sił do zadań specjalnych
- współpracy z ONZ, OBWE, UE
- budowy struktury współpracy z UE

Kontrowersje były związane przede wszystkim z użyciem zdolności operacyjnych NATO pod polityczną kontrolą i dowództwem UE wynikały one z faktu uczestniczenia w tych akcjach. Członkowie NATO, którzy nie należą do UE; członkowie UE, którzy nie należą do NATO; Uczestnicy PdP.
Ponadto NATO i UE postanowiły o stworzeniu nowych jednostek szybkiego reagowania.

Problem poszerzenia w latach '90. PdP '94.
Po upadku Bloku Wschodniego kraje Europy Środkowej i Płd-wsch dążyły do stworzenia strefy bezpieczeństwa i stabilizacji gwarantującej im trwały rozwój, a więc podjęły starania o integrację z instytucjami polityczno-militarnymi i ekonomicznymi Zachodu ( NATO, UE, UZE)
W końcu `93r. USA przedstawiły państwom starającym się o członkowstwo program PdP. Nie zawierał on wojskowych gwarancji bezpieczeństwa ze strony sojuszu. Udział w PdP nie gwarantował uzyskania członkowstwa. Program przyjęto w '94 na posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli.
Podstawowe cele:
- Demokratyczna kontrola nad siłami zbrojnymi,
- rozwój współpracy wojskowej w zakresie wspólnego planowania i osiągnięcia zdolności do wspólnego działania z wojskami państw NATO (interoperacyjność)
- przeprowadzanie ćwiczeń wojskowych w celu poszerzenia zdolności sił zbrojnych do realizacji misji pokojowych, operacji poszukiwawczo-ratowniczych i humanitarnych
- zagwarantowanie przejrzystości finansowania obrony narodowej
- każde państwo podpisywało z sojuszem tzw. Indywidualny program Partnerstwa, który był corocznie negocjowany i zatwierdzany.

1995r.- w PdP uczestniczyło 26 państw, w tym 9 z Europy Środkowo-wschodniej
4.09.95 przyjęto strategie rozszerzenia NATO określające wymogi jakie powinny spełniań państwa aspirujące do członkostwa.

Akt stanowiący Rosja- NATO `97
Rosja wyrażała sprzeciw już od '93 co do poszerzenia. W związku z tym wysunęła postulat tworzenia stałego organu konsultacyjnego Rosja-NATO oraz uregulowania wzajemnych stosunków w formie traktatowej. W efekcie 27.05.97 w Paryżu podpisano Akt Stanowiący o podstawach Stosunków Wzajemnych, Współpracy i Bezpieczeństwa pomiędzy NATO i Federacją rosyjską; zawierał on: zasady współpracy, powołanie stałej wspólnej Rady Rosja- NATO jako organ regularnych konsultacji; akt ma charakter Deklaracji politycznej. W Akcie stwierdzono również, że obie strony nie uważają siebie nawzajem za przeciwników, mając wspólny cel- przezwyciężenia dawnych sprzeczności i budowanie wzajemnego zaufania i współpracy.

Ewolucja NATO po `90r

Przyjęcie Polski, Czech i Węgier 12.03.99r.

Dokumenty akcesyjne zawierały zobowiązania tych państw wobec NATO, w zamian za gwarancje jakie oferował sojusz.
16.03.99r. odbyła się ceremonia w Brukseli na cześć nowych członków. Rumunia, Słowenia, Słowacja, Estonia, Litwa, Łotwa ( zdecydowany sprzeciw Moskwy), Bułgaria, Albania i Macedonia.
29.03.2004r. przystąpiły: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia.

Interwencje zbrojne NATO w latach '90 i po 2001r.

Sojusz posiadał szczególne zasoby i zdolności predysponujące go do podejmowania nowych ról mn operacjach pokojowych. Była to:
-sprawdzona wielonarodowa struktura, procedury oraz skuteczny system dowodzenia, rozwinięte zaplecze logistyczne, środki transportu i łączności, dobrze wyszkolone i nowoczesne siły zbrojne zdolne do współdziałania
- unikalne zasoby- np. Powietrzny System Wykrywania i Powiadamiania AWACS, nowoczesna infrastruktura, zaawansowane procedury wymiany informacji o wywiadowniach i inne zdolne uzupełniać stan posiadania ONZ, zdolności planistyczne oraz sprawny system konsultacji politycznych, rozwinięte instytucjonalne stosunki z państwami nie będącymi członkami organizacji, jak również podjęte w tych ramach wysiłki na rzecz współdziałania podczas operacji pokojowych.

Misja pokojowa IFOR w Bośni i Hercegowinie 20.12.95-20.12.96

28.02.94 samoloty sojuszu zestrzeliły 4 samoloty wojskowe, które naruszyły strefę zakazu lotów nad BiH wówczas po raz pierwszy siły NATO zaangażowały się w działania pokojowe. Po zawarciu porozumienia pokojowego dla BiH jesienią '95 rezolucja nr 1031 Rady Bezpieczeństwa powierzyła NATO rozmieszczenie sił implementacyjnych IFOR (ok. 60 tys. żołnierzy) a tym samym przejęcie odpowiedzialności za pokój i stabilność tego kraju. Misja ta była pierwszą pokojową misją NATO!!!

Kampania lotnicza przeciw Jugosławii 24.03-10.06.99r.

NATO podjęło również działania, aby wymusić rozwiązanie pokojowe w Kosowie w `99r. i ponownie, aby rozbroić ugrupowania etniczych Albańczyków i odebrać im broń. W byłej Jugosławskiej Republiki Macedonii w 2001r. obecnie siły kosowskie (KFOR bez Islandii i Kanady liczą ok. 15 500 żołnierzy ( 2200 żołnierzy Bundeswehry)

Poza KFOR NATO utrzymuje w tym regionie lokalne dowództwa w Sarajewie, Skopje i Tiranie. Od grudnia 2006r. sojusz ustanowił Biuro Łącznikowe w Belgradzie z zadaniem współpracy Serbii z NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju.

Misja pokojowa SFOR w BiH 21.12.96- 2.12.2004r. główne kwatery: Tuzla, Sarajewo, Mostar, Bunja Luka.
Zabezpieczenie cieśniny Gibraltarskiej po 11.09.2001r. w ramach operacji Active Endeavour (AE). Operacja rozpoczęła się 26.10.2001r. i jest jednym z elementów przeciwdziałania terroryzmowi przez sojusz. Intencją operacji jest prezentacja determinacji i solidarności państw NATO w kampanii przeciwko terroryzmowi. Swoim zasięgiem obejmuje akweny Morza Śródziemnego a w szczególności regiony mogące być potencjalnym celem ataków terrorystycznych. W operacji uczestniczą m.in. stałe zespoły okrętów NATO (STANAVFORLANT, STANAVAFORMED), które stanowią o ciągłej gotowości sojuszu do natychmiastowego reagowania w sytuacjach kryzysowych.

Od marca 2003r. do udziału w AE zaproszone są także państwa PdP oraz Dialogu Śródziemnomorskiego. Głównym zadaniem mn sił morskich- zapewnienie bezpiecznej żeglugi jednostkom cywilnym, osłona transportu morskiego, prowadzenie monitoringu, kontrola jednostek.

Obecność mn sił wspierających bezpieczeństwa ISAF w Afganistanie od 12.2001r.
Wsparcie logistyczne Unii Afrykańskiej w Darfurze w 2005r. (06.05- 21.12.07). Sojusz nie traktuje Sudanu o znaczeniu priorytetowym, zadania dot. Wsparcia dla Unii Afrykańskiej nie mogą być zapewnione.
Organizowanie transportu żołnierzy państw afrykańskich do Sudanu i prowadzenie specjalistycznych szkoleń sztabowych. Biorąc pod uwagę zaangażowanie NATO na Bałkanach, w Afganistanie i Bliskim Wschodzie nie można liczyć na skierowanie dużych sił na operacje w Afryce (region nie priorytetowy).

Znaczenie szczytu w Pradze (21-22 listopad 2002r.)
W trakcie obrad Rady Północnoatlantyckiej omawiano:
- reformy NATO w obliczu nowych wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa, proces poszerzania, wzmocnienie zdolności bojowych sojuszu oraz współpracę z państwami partnerskimi.
- najważniejsze przyjęte na szczycie dokumenty to Deklaracja Praska oraz oświadczenie w sprawie Iraku
- zaproszenie do podjęcia rozmów akcesyjnych otrzymało 7 państw: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia
- pochwalono ponadto wysiłki Albanii, Chorwacji i Macedonii na rzecz przeprowadzanych w tych krajach reform, co jest sygnałem, iż państwa te mogą być kolejnymi kandydatami do członkostwa
- państwa sojuszu podjęły decyzje o stworzeniu sił Reagowania NATO
W ich składzie miały znaleźć się 3 komponenty: lądowy, morski i powietrzny, a o ich użyciu decydować ma Rada Północnoatlantycka za każdym razem.

Podczas szczytu podjęto decyzje o stworzeniu 2 strategicznych dowództw- operacyjnego w Belgii (odpowiedzialnego za przeprowadzanie operacji) i funkcjonalnego w USA (odpowiedzialnego za transformację militarną NATO i zapewnienie interoperacyjności jego sił)

12.06.2003r. Ministrowie Obrony NATO, kończąc kilkuletni proces studiów i negocjacji zaakceptowali nową strukturę dowodzenia sojuszu.

Zadania operacyjne realizowane są przez Sojusznicze Doradztwo ds. Operacji (ACO) wcześniej było to Dowództwo Europejskie (ACE). Podlegają mu dowództwa operacyjne, w tym i taktyczne.
Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji (ACT) jako dowództwo funkcjonalne, wcześniej było to dowództwo atlantyckie ACLANT. Odpowiedzialne jest za transformację sił zbrojnych, szkolenia i doktrynę. Posiada centra- ośrodki szkoleniowe i transformacyjne w Europie.

Ryga 28, 29 listopad 2006r.

W wyniku niekorzystnej ewolucji sytuacji w Afganistanie rozmowy zdominowały problemy kierowanej przez NATO od 2003r. operacji Mn Sił Wspierania Bezpieczeństwa ISAF. Kluczowe sprawy to zwiększenie sił przynajmniej do poziomu zgodnego z wcześniejszymi deklaracjami państw (dowódcy operacji domagali się 2500 dodatkowych żołnierzy) i chociaż częściowe zniesienie ograniczeń geograficznych lub przedmiotowych nakładach przez państwa na swoje kontyngenty (tzw. Caveats).
W obu kwestiach mimo apeli USA i państw najmocniej zaangażowanych w walki (Wielkiej Brytanii, Kanady, Holandii) nie nastąpił przełom.
Zasygnalizowano możliwość zaproszenia nowych państw do NATO na kolejnym szczycie w 2008r. , wskazując na Albanię, Chorwację i Macedonię. Ważna też oferta uczestnictwa w PdP dla Serbii, Czarnogóry i BiH.

W Rydze podjęto też po raz pierwszy dyskusję na takim szczeblu nad możliwością wykorzystania struktur i zasobów Sojuszu do umocnienia bezpieczeństwa energetycznego członków NATO bez konkretnych zobowiązań.
Konflikty wokół operacji NATO w Afganistanie wskazują, że sojusznikom trudno zachować jedność nawet wówczas, gdy od tego zależy wiarygodność i przyszłość organizacji.

Bukareszt 2-4.04.2008r.

Prezydent Rumunii Traian Ba Sercu, kanclerz Niemiec A.Merkel, Sekretarz Gen NATO Jaop de Hoop Scheffer!!!

Podczas 3-dniowego szczytu zapada decyzja o przyjęciu Albanii, Chorwacji. Macedonia, Ukraina i Gruzja nie otrzymały przyjęcia.
Niemieccy komentatorzy zauważają, że podobnie jak w przypadku wojny w Iraku doszło do różnic poglądów między krajami starej i nowej Europy. Podczas gdy kraje Europy Zachodniej opowiedziały się za wolnym tempem przyjmowania nowych członków, to 4 nowe kraje (też Polska) zaaprobowały stanowisko USA domagając się przyjęcia Ukrainy i Gruzji.
Zdecydowanie przeciwna rozszerzeniu NATO na te kraje jest Rosja, traktująco to jako wtargnięcie w sferę jej historycznych wpływów.
Jednym z najważniejszych osiągnięć szczytu- powrót Francji do militarnych struktur sojuszu. Po 42 latach przerwy Paryż zdecydował się wzmocnić swoją pozycję i zacząć odgrywać większą rolę w NATO.
Sojusz podjął ważną decyzję w sprawie tarczy antyrakietowej- poparł jej budowę w Polsce ( baza antyrakietowa) i w Czechach (radar).
Przyjmując deklarację o swych celach w Afganistanie NATO zgodziło się, że nie wystarczy zwalczać Talików, ale trzeba budować mosty, drogi i kopać studnie, szkolić afgańską armię i policjantów i lepiej wydawać miliardy dolarów, dziś często rozkradanych przez firmy i konsultantów.
Afganistan- największa operacja sojuszu, angażująca od 2003r. najwięcej środków i żołnierzy. Choć siły stabilizacyjne ISAF urosły z 33 tys. w styczniu 2007r. do 47 tys. pod koniec marca 2008r. to wciąż uważane są za niewystarczające. Dlatego też NATO entuzjastycznie przyjęło francuską deklarację o wysłaniu dodatkowego batalionu (700 żołnierzy) do Afganistanu.

WNP systemy bezpieczeństwa i implikacje mn

1. Postanie i ewolucja
2. Organy struktury
3. Rodzaje członkostwa i praktyka funkcjonowania
4. Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym
5. Interesy i cele GUAM
6. Interesy i cele Piątki Szanghajskiej
7. Strategia i taktyka Rosji wobec WNP

WNP powstała na mocy układu białowieskiego z 8.12.91r. podpisanej przez B.Jelcyna, Leonida Krawczuka i Stanisława Szuszkiewicza. Obejmowała WNP 3 kraje słowiańskie: Rosję, Białoruś i Ukrainę. Na mocy protokołu z Ałma Aty 21.12.91r. do organizacji przystąpiło kolejnych 8 republik rozwiązanego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Armenia i Azerbejdżan. W organizacji nie znalazły się państwa bałtyckie i Gruzja, ale w grudniu `93r. Gruzja zgłosiła akces do WNP, po tym jak został obalony Rząd Zwiada Gamsachurdii i od tego czasu w WNP było 12 krajów. W lutym 2006r. Gruzja wystąpiła z Rady Ministrów Obrony WNP ze stwierdzeniem „Gruzja obrała kurs na członkostwo w NATO i nie może być członkiem 2 struktur militarnych jednocześnie”.

Podstawowe cele:
- prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej (wyłączone są kwestie obronne, uregulowane odrębnym traktatem Taszkienckim z maja '92)
- stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej, wspólnego systemu komunikacji, ochrony środowiska, prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczanie przestępczości. Kwestie reguluje Deklaracja Ałmacka i statut z `93r.

Organy WNP
WNP to typowa organizacja międzyrządowa, brak w niej organów ponadnarodowych. Nie doszło do skutku przekształcenia Międzyrządowego Komitetu Ekonomicznego w organ podejmujący decyzje ważoną większością głosów.

Organy decyzyjne:
- Rada Szefów Państw (skupia prezydentów)
- Rada Szefów Rządów
Oba te organy podejmują decyzje strategiczne co do rozwoju Wspólnoty, zarysowują cele do osiągnięcia przez kraje dwunastki.

Organy branżowe:
- Rada Ministrów Obrony
- Rada Ministrów Spraw Zagranicznych
- Rada Ministrów Spraw Wewnętrznych

Siedziba Sekretariatu Wykonawczego, który wykształcił się z Komitetu Koordynacyjno-konsultacyjnego to Mińsk.
Sekretarza powołuje i odwołuje jednomyślnie Rada Szefów Państw, choć w historii zdarzało się, że czynił to samodzielnie prezydent Rosji.

Pozostałe organy:
- Międzyrządowy Komitet Ekonomiczny
- Komitet Statystyczny
- Komitet Kosmiczny
- Komitet Transportu

Wyróżnić możemy też organy pomocnicze tj.:
- Zgromadzenie Parlamentarne WNP z siedzibą w Petersburgu
- Komisja Praw Człowieka WNP
- Trybunał Gospodarczy

Rodzaje członkostwa
Członkowie założyciele: Białoruś, Ukraina, Rosja, które podpisały układ białowieski o rozpadzie ZSRR.
Członkostwo zwyczajne 11 krajów: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja (od lutego 2006r. nie należy do Rady Ministrów Obrony), Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Ukraina, Uzbekistan.
Turkmenistan był członkiem zwyczajnym do 2005r., od tego czasu posiada statut członka stowarzyszonego, którym może być każdy kraj byłego ZSRR, nie należący do WNP (potencjalnie Litwa, Łotwa, Estonia- raczej nie możliwe bo należą do NATO i UE). Przewiduje się również status obserwatora dla krajów spoza regionu.

Praktyka funkcjonowania

Wprawdzie do WNP należy większość krajów byłego ZSRR, inicjatywy rozwijające i konkretyzujące współpracę krajów dwunastki nie spotkały się z pozytywnym odzewem.
Zdecydowanie odrzucona (nawet przez Rosję) została idea utworzenia Związku Euroazjatyckiego zgłoszona przez Nursułtana Nazarbajewa oraz poparcie integracyjne Aleksandra Łukaszenki.
Bliższą integracją w ramach Wspólnoty zainteresowana jest oprócz Rosji Białoruś i kraje azjatyckie (Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, wraz z Rosją należą one do Unii Celnej WNP oraz są stronami Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej EAWG.

Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym

U źródeł powstania leży podpisany 15.05.92r.Układ Taszkienckiego o bezpieczeństwie zbiorowym. Traktat podpisały: Armenia, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan, Azerbejdżan przystąpił 24.09.93r., Gruzja 9.12.93r., Białoruś 31.12.93r.. Trakat się uprawomocnił 20.04.94r.
Sygnatariusze wyrzekli się groźby użycia siły wobec państw trzecich, zadeklarowali nie przystępowanie do sojuszy wojskowych. Zapewnili, że agresja na którekolwiek z państw układu będzie potraktowane jako atak na całą organizację. Po 5 latach obowiązywania traktatu- 2.04.99 nastąpiło jego odnowienie, jednak już w innym składzie. Międzyczasie organizację opuściły: Azerbejdżan, Gruzja, Uzbekistan tworząc wymierzoną w dominację rosyjską w regionie organizację GUAM.
7.10.92r. w Kiszyniowie pozostałe 6 państw sygnatariuszy traktatu Taszkienckiego powołuje organizację Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym.
Członkowie układu przeprowadzają liczne manewry wojskowe z udziałem wielu żołnierzy. Zazwyczaj są to ćwiczenia armii rosyjskiej i armii jednego z członków układu. Np. 17.06.2006r. na Białorusi niedaleko polskiej granicy rozpoczęły się manewry „Tarcza Związku-2006r. z udziałem 8800 żołnierzy.

Państwa członkowskie: obecni: Rosja, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Armenia, Uzbekistan (opuściły w '99, przyjęte ponownie w 2006r.). Opuściły ją Azerbejdżan i Gruzja w '99.

GUAM- organizacja na rzecz Demokracji i Rozwoju

Z inicjatywą utworzenia organizacji w regionie po raz pierwszy wystąpił były prezydent Gruzji Eduard Szewardnodze, który w `94r podkreślił konieczność integracji krajów z regionu Azji Centralnej i Kaukazu ze światowym systemem ekonomicznym.
Współpraca między Gruzją, Azerbejdżanem, Ukrainą i Mołdawią rozpoczęła się w `96r. w Wiedniu, podczas konferencji poświęconej traktatowi o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie.
10.10.97r. szczyt Rady Europy w Strasburgu. Podczas tego szczytu zadecydowano o utworzeniu forum konsultacyjnego GUAM.
24.09.99r. szczyt NATO/EAPC w Waszyngtonie do GUAM-u przystąpił Uzbekistan, co pociągnęło za sobą zmiany nazwy na GUUAM. Uzbekistan opuścił organizację 5.05.2005r.
22-23 maj 2006r. prezydenci 4 państw członkowskich podpisali Deklarację dotyczącą powołania nowej organizacji GUAM organizacji na rzecz Demokracji i Rozwoju. Siedziba- Kijów. I Sekretarz Generalny- prezydent Azerbejdżanu IIham Alijev.

Cele współpracy:
- demokratyzacja krajów członkowskich, zapewnienie ochrony praw człowieka w regionie i rozwój ekonomiczny krajów członkowskich
- kraje członkowskie zobowiązały się do współpracy na rzecz rozwiązywania konfliktów w regionie celem zapewnienia stabilizacji i bezpieczeństwa na obszarze GUAM.
- zapowiedziano utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego
- w sferze polityki zagranicznej ogłoszono kontynuację działań zmierzających do integracji europejskiej przez utworzenie więzów z UE, USA i NATO


Szanghajska Organizacja Współpracy

15.06.2001r. Rosja, ChRL, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan stanowiły tzw. Piątkę Szanghajską od 96r. 2001r. dołączył Uzbekistan. Cel- umacnianie bezpieczeństwa regionalnego w Azji Centralnej i Rosji oraz Chin w tej części świata.
Ta piątka powstała jako nieformalne forum konsultacyjne państw, chcących uregulować spory graniczne, pomiędzy państwami powstałymi po rozpadzie ZSRR. Z czasem w orbicie zainteresowań tego gremium znalazły się sprawy bezpieczeństwa ( m.in. zagrożenie terroryzmem islamskim w Azji Środkowej, dyslokacja wojsk w tej strefie).
Na szczycie w Moskwie 14-15.06.2001r. utworzono SOW i podpisano Deklarację o utworzeniu SOW, w której zapowiedziano utworzenie regionalnej struktury antyterrorystycznej i Rady Koordynatorów.
7.06.2002r. na szczycie w Sanki Petersburgu przyjęto Kartę SOW, dokument ramowy, określający jej struktury.
Priorytetem we współpracy państw tej organizacji jest bezpieczeństwo regionalne. Forum szanghajskie było w pewnym stopniu reakcją na zagrożenie eksternizmem afgańsko-talibskim, ujgurskim (Chiny) i czeczeńskim.
Rosja stawiała sobie za cel zabezpieczenie południowych granic przed destabilizacją w państwach graniczących bezpośrednio z Afganistanem, zwłaszcza, że wykazano powiązania Talibów z bojownikami czeczeńskimi i opozycją w Tadżykistanie.

Wykład z 5 maja

Instytucje bezpieczeństwa półkuli zachodniej ( międzyamerykańskie i subregionalne ), a w Afryce ( kontynentalne i subregionalne ) i świecie muzułmańskim/
Liga Państw Arabskich
1. Przyczyny powstania organizacji
2. Skład członkowski i struktura LPA
3. Działalność LPA i jego efekty

Geneza Ligi Państw Afrykańskich:
25 września 1944 roku została zwołana w Aleksandrii konferencja przygotowawcza, której celem było powołanie panarabskiej organizacji regionalnej.
W konferencji aleksandryjskiej wzięli udział przedstawiciele niepodległych wówczas państw arabskich: Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Iraku, Jemenu, Libanu, Syrii i Transjordanii.
Trwała ona od 25 września do 5 października, a przewodniczył jej premier Egiptu Mustafa en - Nahaj Pasza.
Zakończyła się ona opublikowaniem komunikatu końcowego, znanego pod nazwą Protokołu Aleksandryjskiego.
Kolejne spotkanie przedstawicieli wymienionych państw odbyło się w Kairze. Tam też podpisano 22 marca 1945 roku Pakt ustanawiający LPA. Uzupełniały go trzy ważne aneksy dotyczące niepodległości Palestyny, współpracy z narodami, które jeszcze nie wywalczyły swoich państw i powołanie sekretarza generalnego organizacji.
Pakt LPA
Składa się z preambuły i 20 artykułów precyzujących cele, regulujących sprawy członkowstwa, określających strukturę organizacji, sposoby podejmowania decyzji i mechanizm działania w wypadku zagrożenia.
Artykuł 2 zakreśla granice przedmiotowe zainteresowań organizacji: „Celem Ligi jest zacieśnianie stosunków pomiędzy państwami - członkami oraz uzgadnianie ich akcji politycznej dla urzeczywistnienia ścisłej współpracy pomiędzy nimi, dla obrony ich niepodległości i suwerenności i dla interesowania się w ogóle sprawami dotyczącymi krajów arabskich i ich interesów”
Celem tej współpracy jest również zapewnienie ścisłej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w następujących sprawach:
a) sprawy gospodarcze i finansowe
b) sprawy komunikacyjne
c) sprawy intelektualne
d) sprawy obywatelstwa, paszportów, wiz, wykonalności wyroków i ekstradycji
e) sprawy społeczne
f) sprawy sanitarne
Wprowadzono zakaz stosowania siły do załatwiania sporów. Państwa członkowskie mają na zasadzie dobrowolności oddać spór ( z wyjątkiem tych, które dotyczą niepodległości, suwerenności lub integralności terytorium państwowego ) do rozpatrzenia Radzie Ligi. Orzeczenie jej mają wówczas moc obowiązującą.
Rada może też skorzystać z dobrych usług w przypadku każdego sporu, który mógłby doprowadzić do wojny z udziałem państw członkowskich, a także państwem lub państwami członkowskimi a innym krajem. Większość głosów może także podjąć decyzję o zastosowaniu arbitrażu lub koncyliacji. Strony będące w sporze nie biorą udziału w obradach i orzeczeniu Rady ( artykuł 5 )
W razi agresji lub jej groźby państwo członkowskie Ligi może zażądać natychmiastowego zebrania się Rady.
Organ ten może wówczas podjąć uchwałę o zastosowaniu środków koniecznych do odparcia agresji. Musi ona jednak zapaść jednomyślnie. Jeżeli agresja dokonuje jedno z państw członkowskich jej głos nie jest brany pod uwagę przy podejmowaniu uchwały.
Mocno jest Pakcie podkreślona zasada nieinterwencji w sprawy wewnętrzne innych państwa i obowiązek uszanowania systemu politycznego w nich obowiązującego ( artykuł 5 )
Na siedzibę LPA wybrano Kair.
Skład członkowski LPA:
Artykuł 1 Paktu Ligi stwierdza, że członkiem organizacji może być każde niepodległe państwo arabskie, które podpisze niniejszą umowę. W tym celu winno złożyć podanie w Sekretariacie Generalnym, jest ona przedkładane Radzie Ligi na najbliższej sesji.
W miarę odzyskiwania niepodległości wstępowały do organizacji kolejne państwa. Jej działanie obejmuje obszar rozciągający się od Oceanu Atlantyckiego na zachód aż po Ocen Indyjski na wschód, północną Afrykę i część wschodnią oraz Bliski Wschód.
Struktura LPA:
Początkowo strukturę Ligi tworzyły; Rada Ligi, Komitety Specjalistyczne i Sekretariat Generalny. W miarę upływu lat i narastających potrzeb modyfikowano ją.
Naczelnym organem LPA jest Rada Ligi. Składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich. W zależności od potrzeb zbierają się na szczeblu państw, rządów lub ministrów spraw zagranicznych.
Przedstawiciel każdego kraju dysponuje jednym głosem. Rada zbiera się dwa razy w roku ( marzec i wrzesień )
Ma do dyspozycji 16 Komitetów Wyspecjalizowanych: Rada zatwierdza projekt budżetu, ustala składki członkowskie poszczególnych państw.
Rada Gospodarcza ( inaczej Rada Ekonomiczna ) składa się z ministrów państw członkowskich, odpowiadających za sprawy gospodarcze lub ich przedstawicieli. Jej zadaniem jest stymulacja międzynarodowej współpracy gospodarczej
Celem Rady Wspólnoty Obrony jest próba eliminacji błędów popełnionych prze kraje arabskie w okresie współdziałania militarnego w wojnie z Izraelem w 1948 roku. Składa się z ministrów spraw zagranicznych i ministrów obrony państw członkowskich. Podlega jej Stały Komitet Wojskowy, składający się przedstawicieli szefów sztabów armii państw arabskich.
Sekretariat Generalny kieruje bieżącą działalnością Ligi. Jest głównym organem administracyjnym i finansowym Ligi. W ramach Sekretariatu działa kilkanaście departamentów.
Budżet tworzony jest ze składek członkowskich, którymi obciąża się państwa w zależności od ich liczby, liczby ludności żyjącej w każdym z nich, dochodów i możliwości.
Specyficzną grupę stanowią organy powołane przez konferencje na szczycie, a więc spotkania Rady Ligi, w których uczestniczą głowy państw. Przykładowo Komitet Kontroli - w jego skład wchodzą osobiści przedstawiciele królów i szefów państw. Został on powołany do sporządzania miesięcznych raportów z wykonania zadań i realizacji decyzji podjętych na szczytach

.
Działalność LPA i jego efekty
W zasadzie przez cały czas swojego istnienia LPA była sparaliżowana sprzecznościami, jakie ujawniły się w polityce państw arabskich. Wynikały one przed wszystkim ze stal pogłębiających się różnic ustrojowych, gospodarczych i ideologicznych. Prowadziło to do podziałów wewnątrz Ligi, gdzie ujawniały się grupy państw o zróżnicowanej polityce zagranicznej. Znajdowało to swój wyraz w ujednoliceniu działalności poszczególnych grup państw i spowodowało dezintegrację Ligi jako całości.
W miarę jednolite i czasami twórcze stanowisko potrafiła wypracować w kilku kwestiach. Mianowicie: problem pokoju na Bliskim Wschodzie, sprawa powstania państwa palestyńskiego, interwencja USA i ich sojuszników w Iraku w 2003 roku.
W przypadku Izraela postulowano:
1. całkowite wycofanie się z arabskich terytoriów z syryjskimi wzgórzami Gołan do linii 24 czerwca 1967 roku oraz terytoriów okupowanych w południowym Libanie.
2. Sprawiedliwe rozwiązanie problemu uchodźców palestyńskich, zgodnie z rezolucją ZO ONZ nr 194
3. akceptacja niepodległego państwa palestyńskiego na Zachodnim Brzegu oraz w Stefie Gazy, ze wschodnią Jerozolimą jako stolicą.
W zamian państwa arabskie miałyby:
- uznać konflikt za zakończony
- podpisać traktat pokoju z Izraelem
- nawiązać normalne stosunki z tym państwem
Plan ten pokazuje, że LPA prezentowała na przełomie XX i XXI wieku bardziej realistyczne stanowisko w tej kwestii aniżeli w latach wcześniejszych.
LPA wykazała dużą aktywność w sytuacji zagrożenia Iraku akcja militarną USA i ich sojuszników w 2003 roku. Potępiając akty międzynarodowego terroryzmu, włącznie z atakiem na USA 11 września 2001 roku i wykorzystanie tych faktów przez rząd izraelski, zwrócono uwagę, że użycie siły przeciwko Irakowi będzie uznane za agresję.
Prezentowane stanowisko było konsekwentnie podtrzymywane także po użyciu siły przeciwko Irakowi w marcu 2003 roku . 24 marca 2003 roku przyjęto rezolucję, w której stwierdzono, że wszystkie kraje członkowskie LPA solidaryzują z Irakiem. Uznano, że działania militarne przeciwko Izraelowi stanowią naruszenie Karty NZ oraz zasad prawa międzynarodowego. Zażądały natychmiastowego wycofania wojsk amerykańsko - brytyjskich z terytorium Iraku.

Unia Afrykańska

1.Geneza

- konflikty wewnętrzne, wojny domowe w latach '90 XXw
- problemy ekonomiczne państw afrykańskich
- brak skuteczności działania OJA (Organizacja Jedności Afrykańskiej) i jej problemy
- decentralizacja celów zapisanych w Karcie OJA

Wszystkie te kwestie przyczyniły się do podjęcia działań zmierzających do modyfikacji istniejących struktur w celu uczynienia ich efektywnymi
Cel OJA- wykorzenienie kolonializmu i rasizmu, pogłębianie współpracy politycznej i ekonomicznej, umacnianie solidarności państw afrykańskich, zapobieganie sporom pomiędzy nimi i wewnątrz nich. OJA stała na stanowisku nienaruszalności granic bez uwzględnienia kwestii etnicznych.
Impulsem do zmian była inicjatywa M. Kadafiego na 4 nadzwyczajnym szczycie państw afrykańskich w Syrcie 8-9.09.1999r. Libijski przywódca zaproponował utworzenie w miejsce OJA nowej struktury- Stany Zjednoczone Afryki. Ta koncepcja zakładała stworzenie struktury o znacznym stopniu unifikacji - likwidacja granic, wspólna armia, parlament panafrykański, jednolity rząd. Był to jednak pomysł bez znacznego poparcia. Sprzeciw zgłosiły Egipt, Nigeria, RPA. Koncepcja Kadafiego była związana z jego ambicjami, a odgrywanie tej roli (przywódcy) byłoby wykorzystywane na Zachodzie.
Wstępny projekt Traktatu ustanawiającego UA przygotowali eksperci i parlamentarzyści z państw członkowskich OJA na spotkaniu w Addis Abebe 7-10.04.2000r. Prace nad traktatem zakończono na nadzwyczajnej sesji Rady Ministrów OJA obradującej w Trypolisie 3.6.2000r.
Ostatecznie projekt aktu ustanawiającego UA został przyjęty na Zgromadzeniu szefów Państw i Rządów, które odbyło się w Lome w lipcu 2000r. Ustalono w akcie, że UA rozpocznie oficjalnie funkcjonować po ratyfikacji Aktu Ustanawiającego przez 2/3 państw członkowskich OJA. Podczas kolejnego spotkania państw członkowskich OJA w Lusace w 2001r przyjęto plan implementacji Aktu Ustanawiającego, który oficjalnie przyjęto na szczycie w Durbanie 9-10.06. 2001r.

2. Cele i zasady

Najważniejsze cele:
- osiągniecie jedności, solidarności między krajami afrykańskimi i ludnością Afryki
- obrona suwerenności, terytorialnej integralności i niepodległości państw UA
- przyspieszenie politycznej i socjoekonomicznej integracji kontynentalnej
- popieranie współpracy mn opierającej się na Karcie NZ i Powszechnej Deklaracji praw Człowieka
- wspieranie pokoju i bezpieczeństwa i stabilności

Zasady:
- suwerenna równość i współzależność między państwami członkowskimi UA
- poszanowanie granic powstałych w skutek uzyskania niepodległości
- partycypacja ludności afrykańskiej w działaniach UA
- wspólna polityka obronna kontynentu afrykańskiego
- pokojowe rozwiązywanie konfliktów między państwami członkowskimi UA przez środki podjęte przez Zgromadzenie
- zakaz użycia siły/ groźby użycia siły między państwami członkowskimi
- nieinterwencja w wewnętrzne spory innego państwa
- prawo do interwencji w państwach członkowskich stosownie do decyzji Zgromadzenia, motywowanej poważnymi okolicznościami np. zbrodniami wojennymi, ludobójstwem.
- pokojowa koegzystencja państw członkowskich oraz ich prawo do pokoju i bezpieczeństwa
- promocja samodzielności państw w strukturze UA
-szacunek dla demokratycznych pryncypiów, praw człowieka, rządów prawa i dobrego rządzenia
- poszanowanie sprawiedliwości społecznej zapewniającej ekonomicznie zrównoważony rozwój
- poważanie dla świętości ludzkiego życia, potępienia i odrzucenia bezkarności morderstw politycznych i terroryzmu oraz działalności wywrotowej
- potępienie i odrzucenie niezgodnych z konstytucją zmian rządów.

3. Struktura

Zgromadzenie UA
-Najważniejszy organ
- szefowie państw i rządów i ich reprezentanci posiadający pełnomocnictwo
- zbiera się 2 razy do roku na sesjach zwyczajnych na wniosek 1 państwa i po wyrażeniu aprobaty przez 2/3 członków Zgromadzenia może zbierać się też na sesjach nadzwyczajnych
- stanowisko Przewodniczącego Zgromadzenia sprawowane jest w okresie 1 roku przez głowę państwa lub rządu, wybierany po konsultacjach między państwami członkowskimi UA
- każde państwo członkowskie ma 1 głos, decyzje merytoryczne zapadają przez konsensus lub większością 2/3 głosów

Funkcje Zgromadzenia:
Określanie wspólnej polityki
- przyjmowanie, rozważanie i podejmowanie decyzji w odpowiedzi na sprawozdania i zalecenia innych organów UA
- rozważanie wniosków o przystąpienie do UA
- ustanawianie kolejnych organów UA
- przyjmowanie budżetu UA
- mianowanie i dymisjonowanie sędziów Trybunału Sprawiedliwości
- mianowanie przewodniczących Komisji i jego delegatów oraz wyznaczanie komisarzy Komisji

Rada Wykonawcza
- Ministrowie Spraw Zagranicznych i inni Ministrowie wyznaczani przez rządy państw członkowskich
- zbiera się 2 w roku na sesjach zwykłych, sesje nadzwyczajne zwoływane są na wniosek państw członkowskich i po wyrażeniu zgody przez 2/3 państw członkowskich.
- decyzje zapadają w wyniku konsensusu lub 2/3 większości głosów
- odpowiedzialna jest Rada za przygotowanie sesji Zgromadzenia Unii
- - rozpatruje sprawy zlecone jej przez Zgromadzenie, wykonuje jego decyzje oraz koordynuje współpracę państw członkowskich w grupach formułowanych jak np.: HZ, energia, przemysł, zasoby mineralne, żywność, transport, łączność, edukacja, kultura, zdrowie, ochrona środowiska

Parlament Panafrykański

- uprawnienia doradczo-dyskusyjne nad własnymi inicjatywami i innych organów
- główna funkcja- harmonizacja systemów prawnych państw członkowskich
- skład: wybrani delegaci z parlamentów państw członkowskich, każdemu państwu zostało przydzielone po 5 miejsc (w każdej grupie musi być przynajmniej 1 osoba płci żeńskiej)
- spotkania 2 razy w roku na sesjach zwykłych (trwają max miesiąc), posiada Rada prawo do zwoływania Parlamentu przez Przewodniczącego na sesję nadzwyczajną na wniosek 2/3 całkowitej liczby członków Parlamentu

Trybunał Sprawiedliwości

- rozpatruje kwestie sporne co do stosowania i wykładni Aktu Ustanawiającego UA, powstał we wzajemnych relacjach między państwami członkowskimi ONZ w ich kontaktach z instytucjami Unii
- w pracach uczestniczy 11 sędziów, każdy z innego kraju, może być co najwyżej 2 sędziów z 1 regionu afrykańskiego. Są nominowani przez państwa członkowskie, a wybierani przez Zgromadzenie w głosowaniu tajnym (większością 2/3 głosów). Kadencja ich trwa 6 lat

Komisja

Pełni funkcje Sekretariatu UA. W skład wchodzą przewodniczący, zastępcy, 8 Komisarzy. Siedziba jest w Addis Abebe.

Komitet Stałych Reprezentantów

Stali reprezentanci UA i pełnomocnicy państw członkowskich. Przygotowuje on prace Radzie Wykonawczej, ma również kompetencje do tworzenia wyspecjalizowanych podkomitetów lub grup roboczych

Rada Pokoju i Bezpieczeństwa

-Cel- dbanie o stabilizację i utrzymanie pokoju w Afryce
- koordynacja tworzenia wspólnej polityki obronnej państw członkowskich oraz ma ona wspomagać walkę z terroryzmem, promować demokratyzację, szacunek dla państw członkowskich. Rada ma również wspierać wysiłki służące rekonstrukcji państw dotkniętych skutkami prowadzonych na ich obszarze działań zbrojnych
- Rada pracuje na szczeblu reprezentantów państw członkowskich w sposób parlamentarny; spotkania pełnego grona reprezentantów odbywają się nie rzadziej niż 2 razy w miesiącu
- składa się z 15 członków wybieranych przez Zgromadzenie na 2 lata, funkcje przewodniczącego Rady pełni rotacyjnie przez okres 1 miesiąca kolejno każdy ze stałych reprezentantów zgodnie z kolejnością alfabetyczną
- posiada prawo wysyłania misji obserwacyjnych, misji pokojowych, określania momentów konfliktów zbrojnych
- przewidywane jest utworzenie stałych afrykańskich sił stabilizacyjnych oraz Wojskowego Komitetu Sztabowego

Wyspecjalizowane Komitety Techniczne

- tworzone są w oparciu art.14 Aktu Ustanawiającego UA
- w pracach uczestniczą Ministrowie/ wydelegowani urzędnicy
- każdy Komitet pełni funkcję zgodnie z odpowiednimi zapisami Aktu oraz zgodnie ze wskazaniami Rady Wykonawczej. Są to m.in.: Komitet ds. Ekonomii Wiejskiej i Rolnictwa, ds. Monetarnych, Finansowych, ds. Handlu Ceł i Imigracji, ds. Zdrowia, Pracy, Spraw Socjalnych, ds. Edukacji, Kultury i Zasobów Ludzkich

Rada Ekonomiczna, Społeczna, Kulturalna



4.Działalność i perspektywy UA

UA nie jest w stanie uporać się z problemami Somalii, Sudanu i Darfuru. Nieskuteczność UA.

ASEAN- Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo- Wschodniej ( Płd-W)

Indonezja `76r., Malezja `76r., Tajlandia `67r., Filipiny `67r., Singapur `67r., Brunei `84r., Wietnam `98r., Laos `97r., Myanmar `97r., Kambodża `98r. Papua Nowa Gwinea jest obserwatorem, Korea Płd ma specjalny status.

Geneza
Intensyfikacja wzajemnych kontaktów w II połowie lat 60 XX w., której towarzyszyła stabilizacja polityczna zarówno w regionie jak i w samych państwach.
Czynnikiem stymulującym podjęcie współpracy, powstanie ASEAN i rozwój organizacji była chęć wypracowania wspólnego dyplomatycznego stanowiska wobec rywalizacji supermocarstw, wojny w Wietnamie, a później Wietnamskiej Okupacji Kambodży.
Efektem debat w latach 66-67 była Deklaracja z Bangkoku powołująca ASEAN. Podpisały ją 8.08.67r. Indonezja, Malezja, Tajlandia, Filipiny i Singapur.

Podstawowy cel organizacji- gwarancja stabilności i rozwiązywanie problemów regionalnych, a środkiem ku temu miała być współpraca ekonomiczna, społeczna i kulturalna.
Deklaracja z Bangkoku nie przyniosła efektów, była to deklaracja intencji, a w państwach brakowało odpowiednich warunków, podstaw do integracji. Przeszkodą był też wyścig zbrojeń ZSRR-USA.
Spotkanie szefów państw ASEAN na Bali `76r. było nowym etapem wzajemnych stosunków. Podpisano Traktat o Przyjaźni i Współpracy w Azji Płd-W, ustalono cele i zasady współpracy, które zawarto w Deklaracji Układu ASEAN, a są to:
- efektywna współpraca
- wzajemne poszanowanie dla suwerenności, niezależności, równości, integralności terytorialnej i tożsamości
- prawo każdego państwa do prowadzenia polityki wolnej od integracji z zewnątrz
- rozwiązywanie sporów i różnic środkami pokojowymi
- wyrzeczenie się używania siły we wzajemnych stosunkach

Struktura

- Najważniejszy organ decyzyjny zwoływany co roku to Konferencja na szczycie szefów państw i rządów. Główne zadanie- wyznaczanie kierunków współpracy i wspólnej polityki ugrupowania
- Doradcze Spotkanie Ministrów Spraw Zagranicznych (Konferencje Ministrów)
- działalność ugrupowania leży w rękach Stałego Komitetu, którego spotkania odbywają się 3-5 razy do roku, w skład wchodzą pełniący rolę gospodarza Minister Spraw Zagranicznych i 5 ambasadorów
- sprawami bieżącymi zajmuje się Sekretariat utworzony `76r. z siedzibą w Dżakarcie, na jego czele stoi Sekretarz Generalny, który zmienia się co 2 lata.
- `77r. powstała Międzyparlamentarna Organizacja- deputowani pochodzący z państw członkowskich
- dodatkowo w strukturze występują Komitety Wyspecjalizowane, które pełnią funkcje doradcze, a ich zadaniem jest wypracowanie mechanizmów współpracy
- ponadto są też Sekretariaty Narodowe, koordynują one dostosowanie w danym państwie do wymogów i decyzji ASEAN

Rola w regionalnym systemie bezpieczeństwa

- zaangażowanie stowarzyszenia postrzega się w kontekście poszukiwania stabilności w regionie oraz przeciwdziałania mocarstwowym ambicjom Chin, Japonii i USA
- od `77r. państwa ASEAN prowadziły stały dialog, który przyjął postać konferencji poministerialnych. Uczestnikami były nie tylko państwa ASEAN ale i najważniejsi gracze w regionie: USA, Japonia, Chiny, Rosja, Korea Płd, Australia, Nowa Zelandia, Indie, Kanada, Program Narodów Zjednoczonych -UNDP - wszystkie wymienione strony mają status partnerów dialogu.
Instytucjonalizacja dialogu nastąpiła w `96r. wraz z powstaniem regionalnego forum ARF. Była to forma dyplomacji konferencyjnej. Cel- budowa środków zaufania i pokojowe rozwiązywanie sporów. Tematyka spotkań- regionalne siły pokojowe, nierozprzestrzenianie broni jądrowej, bezpieczeństwo morskie i problemy prawa morza, wymiany nie utajnionej informacji wojskowej, wzrastająca przejrzystość działań w sferze polityki obronnej, zmniejszenie potencjału konfliktów i innych zagadnień dot. Dyplomacji prewencyjnej. Oprócz państw członkowskich i partnerów dialogu uczestnikami ARF byli: UE, Francja, Wielka Brytania, Pakistan, Kirgistan, Korea Płn, Kazachstan, Mongolia.

ASEAN +3
Formuła obejmująca państwa ASEAN + Chiny, Japonia i Republika Korei

Początek współpracy ASEAN +3 to nieformalne spotkania z `97r. Następne spotkania w tej formie przynosiły kolejne inicjatywy, które dynamizowały współpracę państw tworzących tę formułę m.in. powoływano grupę ds. wizji Azji Wschodniej, w skład którego weszli przedstawiciele nauki i kultury. W 2006r. powołano grupę Studyjną ds. Azji Wschodniej, która rozpoczęła działalność w 2001r. (skład: oficjalni przedstawiciele rządów 13 państw Azji Wschodniej)

Znaczenie: ASEAN polega na przyjmowaniu roli stabilizatora stosunków międzynarodowych w regionie i inicjatywach w sferze bezpieczeństwa i pokoju oraz budowa tożsamości regionalnej państw Azji Wschodniej, co stanowi nową jakość i jest podstawą do upodmiotowienia na arenie międzynarodowej.
Region Azji Wschodniej i Pacyfiku charakteryzuje się bilateralnymi sojuszami polityczno-wojskowymi, zawieranymi przez USA z poszczególnymi państwami. Najważniejsze z nich: Z Japonią, Koreą Płd, Australią, Filipinami. Jednostronne porozumienie do udzielenia pomocy zbrojnej w razie napaści ze strony ChRL na Tajwan.

OPA Organizacja Państw Amerykańskich

Geneza

Po II WŚ USA były zainteresowane wzmocnieniem i instytucjonalizacją współpracy z państwami latynoamerykańskimi. Budowę nowego systemu międzyamerykańskiego zapoczątkowała Konferencja w sprawie Wojny i Pokoju w Chapultepec `45r, a następnie spotkanie w Rio de Janeiro i Bogocie. Nowy regionalny ład opiera się na 2 dokumentach:
- Traktat Międzyamerykański o Pomocy Wzajemnej 2.09.47r. (Traktat z Rio)
- Karta OPA 30.04.48. Podczas tej samej Konferencji założycielskiej podpisano w stolicy Kolumbii Traktat Amerykański o Pokojowym Rozstrzyganiu Sporów (Pakt z Bogoty). OPA powstała `48r na IX Międzyamerykańskiej Konferencji w Bogocie jako kontynuacja Unii Panamerykańskiej utworzonej w 1910r.

Traktat z Rio ratyfikowały: Argentyna, Bahamy, Boliwia, Brazylia, Chile, Kolumbia, Kostaryka, Kuba, Ekwador, Gwatemala, Haiti, Honokras, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Republika Dominikany, Salwador, USA, Trynidad, Tobago, Urugwaj, Wenezuela.
Art. 3 mówi o tym, że strony uważają atak (ze strony któregokolwiek państwa przeciwko krajom amerykańskim) za wymierzony przeciwko wszystkim państwom amerykańskim, wobec czego każda ze stron jest zobowiązana do pomocy. Oprócz zbrojnego ataku na któreś z państw amerykańskich, dokument wyróżnił też takie zagrożenia jak: agresję nie będącą atakiem zbrojnym, konflikt pozakontynentalny lub kontynentalny, taki lub inny fakt/sytuację mogącą wystawić na niebezpieczeństwo pokój w Ameryce. Za akt agresji uznane też były wszelkie zmiany polityczne niewygodne dla Waszyngtonu.

Pakt z Bogoty (Traktat Amerykański o Pokojowym Rozwiązywaniu Sporów) ratyfikowały: Brazylia, Chile, Kolumbia, Kostaryka, Haiti, Honduras, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Republika Dominikany, Salwador, Urugwaj.
Strony paktu potwierdzają zobowiązania, które zostały przyjęte wcześniej w deklaracjach jak i w KNZ, uzgadniając wstrzymanie się od zagrożeń, od nacisku w celu rozwiązywania sporów. Były to pokojowe procedury.

Powstanie Karty OPA
Podpisano ją 30.04.48r. w Bogocie przez wysłanników 21 państw.
Weszła w życie, gdy 13.12.51r. Kolumbia złożyła ostatni (czternasty) dokument ratyfikacyjny. Karta została ratyfikowana przez 2/3 sygnatariuszy.
Zadania sformułowane w Karcie Organizacyjnej/ Karcie OPA/ Karcie z Bogoty:
- umacnianie pokoju i bezpieczeństwa na kontynencie amerykańskim,
- wspieranie współpracy gospodarczej, kulturalnej, społecznej,
- wspólne rozwiązywanie problemów ekonomicznych, społecznych i politycznych,
- pokojowe regulowanie sporów między członkami

Zasady:
- suwerenność i równość państw
- pokojowe rozwiązywanie sporów
- nieinterwencja w sprawy wewnętrzne państw członkowskich
- przestrzeganie praw człowieka i promowanie demokracji
- nieuznawanie zdobyczy terytorialnych zdobytych siłą
- solidarność w przeciwstawianiu się agresji
- uznanie pluralizmu ideologicznego półkuli zachodniej
- promowanie integralnego rozwoju.

Karta była 4-krotnie nowelizowana: `67r., `85r., `72r., `93r. najdonioślejsze zmiany przyniosła pierwsza nowelizacja, kiedy zmieniono strukturę organizacyjną OPA.
Nie przewidziano w Karcie możliwości wykluczenia bądź przyjęcia do organizacji. Wprowadziła tą kwestię nowelizacja z `92r. (art.9) członek może być zawieszony, jeśli władze ukonstytuowane demokratycznie zostały obalone siłą.

Działania:
- OPA stanowi forum wielostronnego dialogu, szereg uzgodnień co do pokoju, wzmacniania demokracji, przestrzegania praw człowieka, wspieranie rozwoju społecznego, gospodarczego państw zachodniej półkuli.
- W zakresie bezpieczeństwa regionalnego:
-- promocja demokratycznego porządku,
-- budowa zaufania między krajami,
-- walka z zagrożeniami transnarodowymi.

Struktura (instytucjonalna i traktatowa):

Karta OPA z `48r. ustanowiła, że naczelnym organem będzie KONFERENCJA MIĘDZYAMERYKAŃSKA. Jednakże ten organ okazał się najbardziej nieskuteczny. Po `48r. odbyła się tylko jedna- X Konferencja Międzyamerykańska w Caracas w `54r. Od `54r. przez 17 lat nie funkcjonował główny organ. Dopiero nowelizacja Karty w `67r. ustaliła, że rolę głównego organu będzie odgrywać Zgromadzenie Ogólne OPA (pierwsze zebranie `71r.) Od tego czasu zbiera się systematycznie każdego roku, a od lat 80 jest coraz bardziej skuteczne jako centrum OPA.

Zgromadzenie Ogólne
Zbiera się raz w roku (1 państwo-1 głos) w kwestiach zwykłych decyzje podejmowane zwykła większością głosów, a w kwestiach szczegółowych 2/3 większością głosów. Zgromadzenie określa kierunki i działania OPA oraz politykę. Nadzoruje też współpracę z innymi organizacjami, zatwierdza budżet oraz wybiera Sekretarza Generalnego OPA.

Konferencja Konsultacyjna Ministrów Spraw Zagranicznych
Zwołuje się w razie potrzeby. Podejmuje kwestie dotyczące stosunków międzynarodowych.

Stała Rada z siedzibą w Waszyngtonie. Jest to organ kierujący bieżącymi sprawami organizacji. W skład wchodzą ambasadorowie państw członkowskich.

Sekretarz Generalny + Sekretariat Generalny
Głównie pełnią funkcje administracyjne i techniczne.

Sprawami bezpieczeństwa zajmuje się utworzona na specjalne zlecenie Zgromadzenia Ogólnego w `92r. Komisja Bezpieczeństwa Hemisferycznego. Działa ona przy Stałej Radzie OPA, korzysta z doradztwa i wsparcia technicznego Komitetów i Rad zajmujących się konkretnymi sprawami m. in. Między amerykańskiej Rady Obrony IADB (przedstawiciele Ministrów Obrony państw)
IADB powstała w `42r. jako instytucja niezależna. Jej zadaniem jest zapewnienie obrony hemisfery i koordynacja walki z państwami Osi. W 2006r. weszła w struktury OPA.

Między amerykański Komitet przeciwko Terroryzmowi (CICTE) powstał w `99r. Zadania: przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu, wzmocnienie kontroli granic i harmonizacja ustawodawstwa państw członkowskich w tym zakresie.

OPA łączy 35 państw Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej, a mianowicie:
Antigua, Barbuda, Argentyna, Bahamy, Barbados, Belize, Boliwia, Brazylia, Chile, Kanada, Kolumbia, Kostaryka, Kuba, Dominika, Dominikana, Ekwador, Salwador, Grenada, Gwatemala, Gujana, Haiti, Honduras, Jamajka, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Saint Kitts Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny.
Surinam Trynidad i Tobago, USA, Urugwaj i Wenezuela.
`72r. stali obserwatorzy OPA. Taki status posiada 46 państw spoza zachodniej pólkuli, w tym Polska od `91r.

Rola USA w OPA
-Pozostają nadal najważniejszym podmiotem, wpływają na bezpieczeństwo półkuli zachodniej.
-Wspomaganie niektórych państw latynoamerykańskich środkami wojskowymi w postaci funduszy na zakup broni i szkoleń wojskowych.
-Amerykańskie bazy wojskowe (Kuba, Honduras, Ekwador, na Arubie, Curacao)
-Działania zwalczające zagrożenia transnarodowe (region andyjski i Kolumbia, Peru, Boliwia- na walkę z narkotykami, szkolenia policji i wojska w operacjach antynarkotykowych)
-Instrument politycznej presji na Kubę- celem jest uzyskanie mn potępienia reżimu kubańskiego za łamanie praw człowieka, a w ślad za tym idzie odizolowanie tego państwa.

W dalszym ciągu stosunek Waszyngtonu do krajów półkuli zachodniej oparty na relacjach hegemonicznych.
- USA nie ma całościowej wizji zapewnienia bezpieczeństwa regionalnego, koncentruje się na zagrożenie militarne, pomijają problemy społeczno gospodarcze (są często źródłem zagrożeń).
- Propaguje koncepcję „ograniczonej suwerenności” dopuszczającej m.in. możliwości interwencji humanitarnej (ingerencja w sprawy wew.- co jest sprzeczne z Kartą OPA).
- Stworzenie stałych sił wielonarodowych OPA.
- Wymuszenie decyzji na krajach latynoamerykańskich, niekorzystne dla USA np. Kolumbia w kwestii obecności amerykańskich wojsk lub w sprawie Mn Trybunału Karnego.

---