Ciekawostki

 

Kraje frankofońskie.
Francuski jest językiem urzędowym w 44 krajach. W Europie są to: Francja , Szwajcaria, Belgia, Luksemburg i Maroko. W Afryce jest ich aż dwadzieścia pięć. Francuski jest tam językiem urzędowym, a dla pewnej części ludności także językiem ojczystym. Dzieje się tak np. w Senegalu, Maroku i Tunezji. W kilku krajach azjatyckich, takich jak Laos, Wietnam i Kambodża, wiele osób nadal posługuje się językiem francuskim. Od roku 1984 kraje frankońskie tworzą wspólnotę, w ramach której następuje wymiana kulturalna i techniczna.
W departamentach zamorskich Francję określa się jako la Métropole (metropolię), zaś jej mieszkańców nazywa się métropolitains.

Kultury regionalne.
We Francji istnieje szereg kultur oraz języków regionalnych: oksytański (prowansalski) w Prowansji, kataloński i baskijski na granicy z Hiszpanią, bretoński w Bretanii (nalepki na tablicach rejestracyjnych: Breiz = Bretagne) oraz alzacki w Alzacji. Język oksytański posiada długą tradycję literacką, sięgającą od średniowiecza (czasy troubadours - trubadurów) po wiek XIX (Frédéric Mistral).

 

Klimat we Francji.
Klimat we Francji jest dość zróżnicowany. Na wybrzeżu oceanu Atlantyckiego, w Bretagne (Bretanii), panuje klimat morski, chłodny i deszczowy, ale z łagodną zimą. W Provence (Prowansji) natomiast mamy klimat śródziemnomorski, charakteryzujący się gorącym i suchym latem. W Paryżu występuje klimat mieszany, z dużą, roczną sumą opadów. W lecie bywa tu bardzo gorąco, a w zimie bardzo zimno.
W Pyrenées (Pirenejach) i Alpach francuskich panuje klimat górski, z gorącym latem
i surową zimą.

La Réunion
Wyspa La Réunion położona jest na Oceanie Indyjskim i stanowi Département d`Outre-Mer (departament zamorski) Francji. Znajdują się na niej dwa wulkany, a natura jest jeszcze dziewicza. Dlatego wyspa jest rajem nie tylko dla wulkanologów, ale również dla przyrodników i miłośników wędrówek. Jest to także wymarzone miejsce na spędzenie urlopu ze względu na szmaragdowe laguny i wysokie fale, znakomicie nadające się do surfingu.
Mieszkańcy La Réunion stanowią mieszankę różnych kultur: europejskiej, afrykańskiej, chińskiej, indyjskiej... Dlatego też kuchnia kreolska jest wyjątkowo smaczna i urozmaicona.

Numery rejestracyjne i kody pocztowe.
Ostatnie cyfry na tablicach rejestracyjnych francuskich samochodów odpowiadają symbolom 95 departamentów départements, które ponumerowane są w kolejności alfabetycznej. I tak np. Paryż znajduje się w departamencie Sekwany département Seine = 75, Grenoble = 38 (département Isère) itd. Kod pocztowy (indicatif) zawiera również numer départements. Na przykład w kodzie 75011 liczba 75 oznacza Paryż, zaś 11 - odpowiedni arrondissement (okręg).

 

System opieki zdrowotnej.
Francuski system opieki zdrowotnej jest zorganizowany następująco: pacjent zawsze pokrywa sam koszty wizyty u lekarza, a dopiero potem refunduje mu je kasa chorych. Gdy pacjent chce skorzystać z porady lekarskiej, musi założyć kartę (feuille de soins), na której zostają zapisane wizyty (consultations) i są przepisane leki. Koszt wizyty wynosi zazwyczaj około 20 euro.
W nagłych przypadkach można skorzystać z książki telefonicznej, aby wybrać numer lekarza pogotowia (SAMU), albo też można się udać do ambulatorium (service des urgences) przy szpitalu (hôpital względnie CHU). Pomoc też można wezwać, dzwoniąc pod numer 15 (na terenie całego kraju) przez całą dobę.

Ulice francuskie.
Nazwy ulic we Francji często pochodzą nie od sławnych osobistości, ale od różnych nazw geograficznych, jak np. rue des Vosges. Jeśli pojawia się ulica określona nazwiskiem głowy państwa to będzie to zazwyczaj boulevard (bulwar) lub avenue (aleja). Prawie we wszystkich francuskich miastach można znaleźć rue de la République oraz avenue du Général de Gaulle.

 

Metro paryskie (le métro)
Paryski system kolei podziemnej jest przejrzysty i łatwo z niego korzystać. Bilety na metro (tikets de métro) można zakupić w okienku lub w automacie, skasowanie następuje poprzez odczyt paska magnetycznego na odwrocie biletu. W autobusach miejskich cena przejazdu nie jest tak jak w metrze jednolita, lecz naliczana jest według odcinków trasy (sections). W superszybkiej kolejce miejskiej R.E.R. stosuje się bilety innego typu.
Paryskie metro zostało zaprojektowane w XIX wieku przez Fulgen-ce`a Bienvenue. Pierwszą linię zainaugurowano w 1900 roku. Obecnie cała sieć składa się z 13 linii łączących centrum z dzielnicami peryferyjnymi. Dotarcie do celu może wymagać kilku przesiadek, warto więc dobrze przestudiować plan sieci, aby się nie zgubić i uniknąć straty czasu. Pociągi na poszczególnych liniach kursują co kilka minut.

TGV
Francuski TGV odpowiada ICE (Inter City Express) w Polsce. Jednakże z TGV nie można korzystać bez uprzedniej rezerwacji. We Francji można zarezerwować sobie bilet za pomocą systemu Mintel (mini komputer). Zanim wsiądzie się do TGV, należy skasować bilet i rezerwację (dotyczy to wszystkich pociągów), w innym przypadku można zapłacić „słony” mandat.

Francuski system oświatowy.
Kobiety czynne zawodowo mają stosunkowo duże możliwości umieszczenia swojego dziecka w żłobku. Dzieci francuskie objęte są obowiązkiem szkolnym od 6-go roku życia. Większość z nich już w wieku 3 lat chodzi do école maternelle; instytucja ta ma charakter przedszkolny. Francuska szkoła podstawowa, école primaire, trwa 5 lat i jest szkołą całodzienną. Średni szczebel kształcenia obejmuje 5 lat w collège i kończy się tzw. brevet, który odpowiada „małej maturze”. Osoby pragnące się przygotować do pełnej matury (baccalauréat) chodzą następnie przez 3 lata do lycée, czyli liceum.

 

Powitanie, pożegnanie i zwracanie się do rozmówcy.
Aby przywitać się z kimś we Francji, możemy użyć zwrotów: Bonjour, Monsieur / Madame / Mademoiselle (panna) lub też zwrócić się do danej osoby po imieniu: Bonjour, Marie / Marc; nie ma natomiast konieczności używania nazwiska. Pozdrowienia bonjour używamy zarówno przed południem, jak i po południu. Wieczorem, można przywitać lub pożegnać się z kimś przy pomocy zwrotu Bonsoir / Bonne nuit, Monsieur / Madame / Mademoiselle.
Przy pożegnaniu stosuje się formę Au revoir (Do widzenia). Słówko salut! (cześć!) może zastąpić bonjour, bonsoir, au revoir, ale używają go przede wszystkim ludzie młodzi. Wyraża ono większą poufałość aniżeli te ostatnie formy i jest używane najczęściej w połączeniu z imieniem.
Francuzi bardzo często na powitanie lub pożegnanie całują się w policzek (une bise ). Najczęściej są to dwa albo cztery całusy, ale ich liczba zależy od regionu. Zwyczaj całowania obowiązuje nie tylko w rodzinie czy wśród bliskich przyjaciół, lecz także w kręgu dalszych znajomych.
Całowanie obowiązuje, gdy witają się dwie kobiety lub kobieta i mężczyzna. Dwaj mężczyźni zazwyczaj witają się podając sobie dłoń.
W jakiej sytuacji zwracamy się do kobiety Madame, a kiedy Mademoiselle? Zazwyczaj określenie Mademoiselle stosowane bywa częściej niż w innych językach. Do niezamężnej kobiety mówimy Mademoiselle; zwrot Madame może być przez nią uznany za obraźliwy.
W mowie potocznej, często w miejsce wyrażenia mesdames et messieurs (proszę państwa) stosujemy formę skróconą messieurs-dames.

Bonne fęte!
Imieniny mają we Francji spore znaczenie w życiu rodzinnym. Wręcza się z tej okazji kwiaty lub małe prezenty. W wielu rodzinach obchodzi się raczej imieniny niż urodziny. Po wiadomościach w telewizji podawane są przypadające na dany dzień imieniny.

Rozmowa telefoniczna.
W domach prywatnych podnosząc słuchawkę mówi się Allô? Gdy dzwoniący nie jest pewien, czy dodzwonił się pod właściwy numer, może zapytać: je suis bien chez Monsieur / Madame...? albo Xavier, c`est toi?
W firmach i instytucjach jest inaczej. Osoba, która podnosi słuchawkę zgłasza się, wymieniając nazwę instytucji, w jakiej pracuje i przedstawiając się, np. L`Entreprise Frantexport, Nathalie Dubois ŕ l`appareil, bonjour... Na zakończenie rozmowy mówi się Au revoir.
W rozmowie prywatnej nie wypada przejść od razu do sedna sprawy. Najpierw należy zapytać o samopoczucie rozmówcy: Comment allez-vous? albo Ca va? Gdy dzwoni się do firmy, zazwyczaj nie jest to praktykowane.

 

W restauracji.
Jedząc we francuskim lokalu gastronomicznym „ŕ la carte” można wprawdzie samemu skomponować swój posiłek, oczekuje się jednakże klient zamówi przynajmniej dwa dania. Nie należy zatem zamawiać samej tylko sałatki, a do niej kawy!
W przypadku potraw ŕ la carte osobno doliczana jest obsługa (le service), a czasami też le couvert (nakrycie); nie jest to zatem rozwiązanie korzystne cenowo, gdyż ceny menu są już z reguły cenami łącznymi (w karcie figuruje adnotacja service compris-obsługa wliczona w cenę).
Chcąc zapłacić we francuskiej restauracji, przywołujemy kelnera słowem Monsieur, a kelnerkę - Madame. Generalnie nie ma we Francji zwyczaju płacenia w lokalu osobno. Najpierw uiszczamy należność, a dopiero później rozliczamy się pomiędzy sobą. Nawet jeżeli na rachunku napisano service compris (obsługa wliczona), to i tak jest w zwyczaju pozostawienie napiwku.
Uwaga! Napiwek pozostawiamy na stoliku dyskretnie i bez słowa.

Francuska moda.
Francja jest znana w całym świecie ze swych słynnych kreatorów mody, takich jak Dior, Chanel, Yves Saint-Laurent, Jean-Paul Gaultier, Christian Lacroix i inni, których kolekcje pret-ŕ-porter (kolekcje modeli) oferowane są dzisiaj również w wielkich domach towarowych.
Warto zwrócić uwagę na różnice pomiędzy polską i francuską numeracją odzieży damskiej: rozmiarowi 40 w Polsce odpowiada 38 we Francji.

Gdy jesteśmy zaproszeni.
We Francji kunsztowne opakowanie jest równie ważne jak kwiaty! Dlatego bukiet należy wręczać w opakowaniu. Jeżeli jesteśmy zaproszeni przez Francuzów na ósmą wieczór na kolację lub na apéritif, to nie powinniśmy stać przed drzwiami z bukietem kwiatów punktualnie o ósmej. Od gości oczekuje się, iż dadzą swemu gospodarzowi nieco czasu. Przyjdźmy zatem, by zachować przyzwoitość, dopiero kwadrans po ósmej.

 

Zakupy we Francji.
Generalnie, wszystkie sklepy we Francji otwarte są dłużej niż w innych krajach europejskich. Sklepy spożywcze, domy towarowe i mniejsze sklepy (épiceries) są z reguły zamknięte w poniedziałki. Nawet w niedzielny poranek można kupić świeżą bagietkę (baguette) czy przepyszne rogaliki (croissants).
Pomiędzy Paryżem, a pozostałymi dużymi miastami i prowincją istnieją różnice. W soboty sklepy spożywcze czynne są wszędzie przez cały dzień (przynajmniej do 19:30), natomiast w niedzielę otwarte są do południa. Wiele sklepów ma dwugodzinną przerwę obiadową. Centra handlowe czynne są często bez przerwy.
Ciągle jeszcze istnieją tradycyjne targi (marchés), na których można kupić zawsze świeże, piękne owoce i warzywa, ale większość Francuzów woli załatwiać wszystkie sprawunki w supermarketach (hypermarchés), aby zyskać na czasie.

 

Sport i muzyka - ulubione rozrywki Francuzów.
Ulubionymi sportami Francuzów są piłka nożna i tenis, a jedną z narodowych gier - gra w kule (les boules lub la pétanque).
Najpopularniejszymi wśród Francuzów instrumentami muzycznymi są gitara i pianino. Są jednak i tacy, którzy wolą grę na klarnecie, oboju lub saksofonie.

Francuskie imprezy muzyczne.
We Francji organizuje się la Fęte de la musique, pomysł ministra kultury Jacka Langa, wprowadzony w życie począwszy od roku 1982. Dzień muzyki stał się szybko popularny.
Co roku 21 czerwca cała Francja zaczyna muzykować. Na ulicach i w kawiarniach organizowane są koncerty muzyki jazzowej, poważnej, rockowej, reggae, pop, techno...oraz oczywiście znanych na całym świecie francuskich chansons.

FRANCUSKIE IMIONA

Nie zawsze łatwo odróżnić francuskie imiona żeńskie od męskich. Na przykład imiona Dominique, Benedicte, Claude mogą być równie dobrze nadawane chłopcom, jak i dziewczynkom. Inne zaś posiadają odpowiedniki męskie i żeńskie, np. Frédéric / Frédérique..
Typowe męskie imiona to np. Pascal, Michel, Daniel, Paul, André. Mają one odpowiedniki żeńskie: Pascale, Michèle, Danielle, Paule, Andrée.
Osobnym zagadnieniem są imiona złożone, np. Jean-Marie, Marie-France, Marie-Sophie... Jeśli Marie stanowi pierwszy człon, to jest to imię żeńskie, a gdy drugi, zazwyczaj męskie, a więc np. Jean-Marie to imię dla chłopca. Najczęściej spotykane imiona dwuczłonowe, to : Jean-Claude, Jean-Michel, Jean-Pierre, Jean-Paul.

Adam - Adam
Adrien - Adrian
Adrienne - Adrianna
Agathe - Agata
Agnès - Agnieszka
Alexandre - Aleksander
Alice - Alicja
André - Andrzej
Anita - Anita
Anne - Anna
Arthur - Artur
Bernard - Bernard
Blaise - Błażej
Camille - Kamil
Caroline - Karolina
Catherine - Katarzyna
Céline - Celina
Christian - Krystian
Christine - Krystyna
Christophe - Krzysztof
Cornélie - Kornelia
Daniel - Daniel
David - Dawid
Dominique - Dominika
Dorothée - Dorota
Edith - Edyta
Elisabeth - Elżbieta
Emilie - Emilia
Etienne - Stefan
Eve - Ewa
Eveline - Ewelina
Frédéric - Fryderyk
Geneviève - Genowefa
Grégoire - Grzegorz
Jean - Jan Jeanne - Joanna
Julie - Julia
Laure - Laura
Louis - Ludwik
Lucie - Łucja
Madeleine - Magdalena
Marc - Marek
Marguerite - Małgorzata
Margot - Małgosia
Martin - Marcin
Martine - Martyna
Mathieu - Mateusz
Michel - Michał
Monique - Monika
Nathalie - Natalia
Nicolas - Mikołaj
Oscar - Oskar
Patricia - Patrycja
Paul - Paweł
Pauline - Paulina
Pierre - Piotr
Robert - Robert
Rose - Róża
Sabine - Sabina
Simon - Szymon
Sophie - Zofia
Stéphane - Stefan
Suzanne - Zuzanna
Sylvie - Sylwia
Thomas - Tomasz
Valentine - Walentyna
Véronique - Weronika
Violette - Wioletta
Yolande - Jolanta
Yvonne - Iwona

---