Kazusy dra Swaczyny

PRAWO CYWILNE

Prawo zobowiązań

Spis treści

1. Świadczenie 2

2. Wielość wierzycieli lub dłużników 6

3. Wzorce umów i umowy konsumenckie 8

4. Umowa przedwstępna 11

5. Czyny niedozwolone 15

6. Wykonanie zobowiązania 17

7. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania 20

8. Zmiana wierzyciela lub dłużnika 22

9. Sprzedaż 24

- Świadczenie -

1. Artysta-malarz X wynajął na rok od Y mieszkanie. W umowie ustalono, że w zamian za używanie mieszkania X będzie płacił miesięczny czynsz w wysokości 800 zł albo raz na kwartał wykona dla Y portret wskazanej przez niego osoby. W dwa tygodnie po zawarciu umowy X został potrącony bez swojej winy przez samochód. Podczas wypadku doznał urazu kończyn górnych, który uniemożliwi mu wykonywanie zawodu przez najbliższe dwanaście miesięcy.

Jaki wpływ miał wypadek X-a na stosunek najmu?

2. Ludwik zobowiązał się wobec Katarzyny do kupienia dla niej zabytkowego sekretarzyka od pewnego kolekcjonera. W umowie ustalono, że Ludwik będzie mógł zwolnić się z tego zobowiązania również przez przeniesienie na Katarzynę własności pewnego manuskryptu, znajdującego się w jego zbiorach. Zanim zakończyły się negocjacje z kolekcjonerem w domu kolekcjonera wybuchł pożar, w którym spłonął sekretarzyk.

Czy Ludwik nadal jest zobowiązany wobec Katarzyny?

3. Ryszard kupił od Danuty samochód. W umowie zastrzeżono, że cena zostanie uiszczona w dziesięciu miesięcznych ratach o równej wysokości.

W jakim terminie przedawnia się roszczenie Danuty o zapłatę ceny?

4. A zawarł z B umowę o dzieło. Po odebraniu dzieła A bez konsultacji z B przelał sumę odpowiadająca wynagrodzeniu na rachunek B w banku X. Wkrótce okazał się, że bank ów ma kłopoty finansowe i wstrzymał wypłaty na nieznany okres. A uważa, że wykonał swoje zobowiązanie i jest zwolniony. Natomiast B twierdzi, że A nadal jest zobowiązany do świadczenia wynagrodzenia, jako że nie został upoważniony do zapłaty bezgotówkowej.

Kto ma rację?

5. X kupił meble w sklepie Y. Ustalono, że zapłata nastąpi w dniu 12 stycznia 2008 r. wedle wyboru X-a - gotówką albo przez przelew na rachunek sklepu Y. Tego dnia X złożył w banku polecenie przelewu stosownej sumy. Pieniądze znalazły się na rachunku sklepu Y dopiero 26 stycznia 2008 r. Zdaniem prowadzących sklep Y należą im się od X odsetki za opóźnienie za okres od 12 do 26 stycznia 2008 r. X uważa natomiast, że nie może być mowy o opóźnieniu z jego strony, skoro w dniu zapłaty złożył polecenie przelewu.

Rozstrzygnij spór.

6. Spółka A GmbH mająca siedzibę w Niemczech kupiła od działającej w Polsce spółki z o.o. B 300 t. granulatu gumowego służącego do produkcji sztucznej murawy. Cenę ustalono w euro jako równowartość 300 000 franków szwajcarskich. Spółka A zamierza dokonać zapłaty we frankach szwajcarskich, zaś spółka B oczekuje spełnienia świadczenia w złotych polskich w wysokości odpowiadającej wartości 300 000 franków szwajcarskich według kursu NBP z dnia płatności.

W jakiej walucie powinna nastąpić zapłata?

Por. wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2004 r., V CK 428/2003, LEX nr 109402; wyrok SN z dnia 12 grudnia 1997 r., OSN 1998, nr 6, poz. 105.

7. Andrzej pożyczył Tomaszowi 20 000 zł. Termin zwrotu pożyczki ustalono na 20 lutego 2007 r. W umowie określono także wysokość odsetek za opóźnienie na 0,5 % dziennie. Tomasz dotychczas nie oddał ani złotówki.

Jakich odsetek Andrzej może żądać od Tomasza?

8. Tomasz kupił w składzie materiałów budowlanych prowadzonym przez Jerzego pięćdziesiąt worków cementu. Cenę miał zapłacić 28 maja 2005 r. Wskutek bałaganu w księgowości Jerzy zorientował się, że Tomasz zalega z zapłatą, dopiero w grudniu 2007 r. Po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty 15 stycznia 2008 r. Jerzy wystąpił przeciwko Tomaszowi z pozwem, w który żądał zapłaty ceny wraz z odsetkami za opóźnienie. W odpowiedzi na pozew Tomasz podniósł zarzut przedawnienia.

Jakie orzeczenie powinien wydać sąd?

Zob. art. 554, uchwała SN z dnia 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/2004, OSN 2005, nr 9, poz. 149.

9. Dwunastoletnia Lucyna, wracając ze szkoły, wbiegła poza przejściem dla pieszych na ulicę i została potrącona przez jadący z nadmierną prędkością samochód. W jej imieniu rodzice zażądali od właściciela pojazdu, który prowadził podczas zdarzenia, zwrotu kosztów leczenia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Właściciel pojazdu uważa, że odszkodowanie powinno zostać obniżone z uwagi na przyczynienie się Lucyny do powstania szkody. Rodzice kwestionują to stanowisko, podnosząc, że ich córka nie mogła się przyczynić do powstania szkody, ponieważ ze względu na wiek nie można jej przypisać winy.

Kto ma rację w tym sporze?

10. Kazimierz miał na swoim gruncie studnię, sięgającą do pierwszej warstwy wodonośnej na głębokości 3 m. Wskutek działalności pobliskiego zakładu chemicznego doszło do skażenia wody w studni Kazimierza. Poszkodowany pozwał przedsiębiorstwo, żądając wybudowania studni głębinowej, sięgającej do kolejnej, nieskażonej warstwy wodonośnej, na głębokości 35 m. Pozwane przedsiębiorstwo utrzymuje, że przywrócenie do stanu poprzedniego jest w tym przypadku niemożliwe, a żądanie Kazimierza. wykracza poza restytucję naturalną. Domaga się on bowiem wybudowania znacznie bardziej zaawansowanego technicznie i kosztownego obiektu niż skażona studnia. Z tego względu przedsiębiorstwo wyraża gotowość jedynie do zapłaty sumy odpowiadającej wartości istniejącej studni.

Rozstrzygnij spór.

Zob. wyrok SN z dnia 29 listopada 1982 r., I CR 377/1982, OSN 1983, nr 9, poz. 134.

11. Anna, absolwentka prawa zgłosiła swoją pracę magisterską do konkursu, w którym główna nagroda wynosiła 10 000 zł. Praca została w terminie złożona w sekretariacie organizatora. Niestety wskutek przeoczenia personelu sekretariatu komisja konkursowa w ogóle nie zajmowała się pracą Anny, ponieważ nie było jej na liście uczestników konkursu. Już po rozstrzygnięciu konkursu praca Anny ukazała się drukiem i spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem w piśmiennictwie. Anna wystąpiła z pozwem przeciwko organizatorowi konkursu, żądając zapłaty 10 000 zł tytułem naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści.

Czy żądanie Anny powinno zostać uwzględnione przez sąd?

12. Wracając w nocy z dyskoteki, Władysław wraz z kolegą Henrykiem postanowili pobiegać sobie po zaparkowanych przy drodze samochodach. Poważnie uszkodzony został m.in. samochód Janiny. Poszkodowana zażądała od sprawców pokrycia kosztów naprawy oraz dodatkowego odszkodowania, wynagradzającego jej spadek wartości samochodu, spowodowany samym faktem remontu samochodu. Władysław oraz Henryk uważają jednak, że ich powinność ogranicza się do zwrotu kosztów naprawy.

Kto ma racje w sporze?

Zob. wyrok SN z dnia 3 lutego 1971 r., III CRN 450/1970, OSN 1971, nr 11, poz. 205, uchwała SN z dnia 12 października 2001 r., III CZP 57/2001, OSN 2002, nr 5, poz. 57.

13. Halina byłą osobą zamożną. W jednym z banków, w których przechowywała pieniądze założyła dyspozycję wykluczającą przysyłanie jej drukowanych wyciągów z konta. Mimo to na jej adres przychodziły kolejne wyciągi. Swoją dyspozycję ponawiała jeszcze trzykrotnie. Bezskutecznie - wyciągi nadal co miesiąc trafiały do jej skrzynki pocztowej. Pewnego dnia Halina została porwana, a za jej uwolnienie zażądano 500 000 zł okupu. Rodzina zgromadziła tę sumę pożyczając pieniądze u znajomych i okup zapłacono. Po uwolnieniu Halina oddała pożyczone pieniądze i zażądała od banku zwrotu 500 000 zł. Uzasadniła swoje żądanie wskazując na uporczywe przysyłanie jej wyciągów z konta, na podstawie których porywacze mogli się zorientować, że jest ona osoba zamożną.

Czy sąd powinien w oparciu o taki stan faktyczny zasądzić odszkodowanie?

Por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2006 r., II CK 372/2005, Lex nr 172186.

14. Leszek zawarł z deweloperem umowę, w której deweloper zobowiązał się do wybudowania budynku i przeniesienia na Leszka własności lokalu w tym budynku. Leszek wpłacił w terminie ustaloną w umowie cenę. Pieniądze na ten cel zgromadził po części zaciągając pożyczkę u swojego szwagra. Zamierzał ja spłacić sprzedając mieszkanie, w którym obecnie mieszkał. Niestety deweloper ukończył budowę z rocznym opóźnieniem. Leszek zażądał od dewelopera zapłaty równowartości odsetek, które musiał zapłacić szwagrowi za rok opóźnienia w spłacie pożyczki. Tak długo bowiem, jak nie mógł się przeprowadzić do nowego mieszkania, nie mógł sprzedać aktualnie zajmowanego lokalu i oddać pieniędzy pożyczkodawcy. Deweloper odmówił zadośćuczynienia temu żądaniu i sprawa trafiła do sądu.

Jakie powinno zapaść orzeczenie?

Por. wyrok SN z dnia 18 maja 2000 r., III CKN 810/1998, Lex nr 51363.

- Wielość wierzycieli lub dłużników -

1. B i C byli wierzycielami solidarnymi D z tytułu pożyczki 10 000 zł. Wobec braku reakcji D na wezwanie ze strony B do zwrotu pożyczonej sumy, ten ostatni wystąpił przeciwko D z powództwem o zapłatę 10 000 zł. Po otrzymaniu pozwu D niezwłocznie uiścił całą sumę na ręce C, który wypłacił B 2 000 zł, a resztę zainwestował na giełdzie.

Czy D został zwolniony ze zobowiązania?

2. X zostawił samochód na parkingu strzeżonym, który prowadził Y. Wskutek niedbalstwa Y-a Z zdołał ukraść samochód X-a z parkingu. Kilka kilometrów dalej Z spowodował wypadek, w którym skradziony samochód został kompletnie zniszczony. Z, który wyszedł cało z wypadku, wypłacił X-owi równowartość pojazdu.

Czy Y i Z byli dłużnikami solidarnymi X-a? Czy Z ma regres do Y? Czy wygasło zobowiązanie Y-a?

Por. uchw. SN z dnia 17 lipca 2007 r., III CZP 66/2007, Lex nr 276907.

3. A, B i C - współwłaściciele magazynu - przyjęli na przechowanie maszynę poligraficzną, stanowiąca przedmiot własności D, który przeprowadzał remont w swoim zakładzie i musiał w związku z tym opróżnić zajmowane pomieszczenia. Wkrótce po zdeponowaniu maszyny magazyn spłonął i w trakcie pożaru została całkowicie zniszczona maszyna D. Przeprowadzone dochodzenie wykazało, że pożar został wywołany przez B, który zasnął w biurze magazynu z papierosem w ręku.

Kto jest zobowiązany do naprawienia szkody poniesionej przez D?

Zob. art. 471, 475, 493 i 843 k.c.

4. A i B jako współwłaściciele zaciągnęli kredyt na wyposażenie swojej nieruchomości w instalację elektryczną, wodną oraz w kanalizację. Wkrótce, gdy nadszedł termin spłaty kredytu, okazało się, że A był całkowicie ubezwłasnowolniony już w chwili zawierania umowy.

Czy współwłaściciele mogą powoływać się wobec banku na tę okoliczność?

5. X, Y, i Z kupili od S lokal użytkowy za 200 000 zł w umowie zastrzeżono, że kupujący będą solidarnie zobowiązani do zapłaty ceny. Całą sumę uiścił X. Kwestia rozliczeń między dłużnikami nie była określona przez ich stosunek wewnętrzny.

Czy i ewentualnie w jaki sposób Y i Z są zobowiązani wobec X w związku z wykonaniem przez niego zobowiązania?

6. A i B byli solidarnymi dłużnikami C z tytułu pożyczki. Od terminu zwrotu pożyczonej sumy minęło już 10 lat. B na żądanie C zapłacił całą sumę.

Czy A może uchylić się od zadośćuczynienia roszczeniu regresowemu B?

7. X i Y, współwłaściciele zabytkowego pianina zawarli z Z umowę sprzedaży owego pianina, które miało być za tydzień dostarczone przez sprzedawców do mieszkania kupującego. X i Y nie tratowali jednak tego terminu serio i po dziesięciu dniach od zawarcia umowy pianino nadal znajdowało się u nich. Wówczas w domu X i Y przypadkowo wybuchł pożar, w którym spłonęło pianino.

Od kogo i na jakich zasadach Z może dochodzić odszkodowania? Zob. art. 476 i 478 k.c.

8. A i B byli dłużnikami C z tytułu umowy sprzedaży należącego do C samochodu. C dokonał z A odnowienia w ten sposób, że świadczenie pieniężne zamieniono na świadczenie usług. Równocześnie C oświadczył, że zachowuje swe prawa względem B.

Jak obecnie przedstawiają się więzi prawne między A, B i C?

Zob. art. 506 k.c.

9. X i Y kupili od Z traktor. Wobec zwłoki Z z wydaniem traktora X wystąpił przeciwko Z z powództwem windykacyjnym. Dowiedziawszy się o tym, Y sprzeciwił się wydaniu traktora do rąk X, do którego stracił ostatnio zaufanie.

Komu Z powinien świadczyć traktor?

- Wzorce umów i umowy konsumenckie -

1. Łukasz zawarł z bankiem X umowę rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego. W formularzu umowy podpisanym przez Łukasza była jedynie wzmianka, że rachunek jest oprocentowany według zmiennej stopy. Przy zawarciu umowy Łukasz otrzymał regulamin, w którym znajdowało się następujące postanowienie: „rachunek jest oprocentowany według stopy odpowiadającej połowie stopy kredytu lombardowego NBP”. Po roku Łukasz zażądał uzupełnienia odsetek za miniony rok do wysokości odsetek ustawowych i wypłacania odsetek w takiej wysokości w przyszłości. Bank odmówił, powołując się na treść regulaminu.

Czy żądanie Łukasza jest uzasadnione?

Por. art. 52 prawa bankowego.

1. A proponuje na swojej stronie WWW darmowe prowadzenie konta poczty elektronicznej. Zarówno przychodzące, jak i wychodzące listy zaopatrywane są u dołu w reklamy, z których dochód czerpie A. Aby utworzyć konto należy wypełnić znajdujący się na tej samej stronie formularz informacyjny, zaznaczyć pole „Akceptuję ogólne warunki umowy” oraz nacisnąć przycisk „OK.” Oświadczenie to znajduje się pod ramką zawierająca wzorzec umowy. Ogólne warunki umowy zawierają m.in. klauzulę: „A nie dopowiada za szkody wynikłe z awarii konta, o ile nie wyrządził ich umyślnie”. B zakłada konto na serwerze A. Kilka tygodni później w wyniku awarii tegoż serwera B nie otrzymuje wysłanej przez agencję turystyczną wiadomości o dacie rezerwacji wycieczki. Przepada wpłacony przez niego zadatek w kwocie 1000 zł. B dochodzi od A naprawienia szkody w wysokości 1000 zł. Pozwany zarzuca, że odpowiedzialność odszkodowawcza została wyłączona.

Rozstrzygnij spór.

2. A zaniósł do pralni chemicznej swój garnitur. Zapłacił z góry za pranie 50 zł. Obok kasy wisiał „Regulamin pralni”. Przy odbiorze garnituru A zauważył dziurę z tyłu marynarki oraz odbarwienie na prawej nogawce spodni. Okazało się, że uszkodzenia są na tyle poważne, iż ubrania nie da się już naprawić. W związku z tym A zażądał od personelu pralni zapłaty sumy odpowiadającej wartości garnituru, którą oceniał na 1000 zł. Kasjer bez słowa wskazał na regulamin zastrzegający ograniczenie odpowiedzialności za szkody do 200 zł.

Czy A może uzyskać pełne odszkodowanie?

3. A wynajmował na czas nieoznaczony w biurowcu przedsiębiorstwa B lokal, w którym umieścił biuro swojej firmy. W umowie zastrzeżono, że najemca bez dodatkowych opłat może korzystać z dwóch miejsc parkingowych, znajdujących się w podziemiach budynku. Postanowiono również, że obie strony mogą wypowiedzieć umowę z zachowaniem miesięcznego terminu. Umowa zawierała także postanowienie, w myśl którego wynajmujący może wydać regulamin najmu. Dnia 21 listopada 2007 r. A otrzymał listem poleconym regulamin najmu lokali w biurowcu. Zastrzeżono tam m.in., że najemcy lokali są uprawnieni do bezpłatnego korzystania z jednego miejsca parkingowego. Każde następne miejsce może zostać im udostępnione za sumę 200 zł miesięcznie. A nie wypowiedział umowy najmu i do 21 grudnia 2007 r. korzystał z dwóch miejsc parkingowych. W styczniu 2008 r. przedsiębiorstwo B zażądało do A uiszczenia 200 zł tytułem opłaty za korzystanie z drugiego miejsca parkingowego. A nie zamierza zapłacić, ponieważ jego zdaniem do 21 grudnia 2007 r. miał prawo korzystania z parkingu na starych warunkach.

Kto ma rację w sporze?

4. Paweł zawarł z firmą dewelopeską „Szklane Domy sp. z o.o.” przedwstępną umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego. W umowie tej zobowiązał się m.in. do wpłacania co kwartał 50 000 zł tytułem zaliczki na poczet ceny lokalu. W umowie zastrzeżono także, że obie strony mają prawo odstąpienia od umowy w ciągu roku od jej zawarcia. Do umowy został załączony odrębny dokument zawierający następujące postanowienie: „W razie wykonania prawa odstąpienia od umowy przedwstępnej przez kupującego sprzedający może zachować 5% wpłaconych dotychczas kwot tytułem zaliczki na poczet ceny sprzedaży”. Poniżej złożył swój podpis Paweł oraz pełnomocnik dewelopera. Po pół roku zorientował się, że jednak nie podoła finansowo temu przedsięwzięciu i zdecydował się na odstąpienie od umowy. Zażądał zwrotu wpłaconych dotychczas 100 000 zł. Deweloper jest skłonny zwrócić jedynie 95 000 zł.

Czy deweloper jest uprawniony do zatrzymania 5 000 zł ?

5. Przedsiębiorca Tomasz przysłał przedsiębiorcy Marianowi ofertę dostarczenia 100 plecaków za oznaczoną cenę do dnia 23 czerwca. Do oferty dołączył pismo zatytułowane „regulamin sprzedaży”. Wynikało z niego, że do granic umyślności Tomasz nie odpowiada za zwłokę. Marian przyjął ofertę dołączając do swojej odpowiedzi druk nazwany „ogólne warunki zakupu”. Wynika z nich, że w razie zwłoki sprzedawca zobowiązuje się zapłacić 50 zł za każdy dzień zwłoki. Tomasz spóźnił się z dostawą o 10 dni. Marian domaga się 500 zł tytułem kary umownej.

Czy zasadnie?

6. Przedsiębiorca Mariusz zawarł z przedsiębiorcą Karolem umowę sprzedaży, na podstawie której Mariusz miał dostarczyć Karolowi silniki określone elektryczne. termin spełnienia świadczenia został wyznaczony na 15 maja. W chwili zawarcia umowy Mariusz doręczył Karolowi dokument zatytułowany „regulamin sprzedaży”, z którego wynikało, że Mariusz nie odpowiada za nieterminowe spełnienie świadczenia. Mariusz z powodu lekkiego niedbalstwa dopuścił się zwłoki, w wyniku czego Karol poniósł szkodę. Karol dochodzi od Mariusza naprawienia szkody powstałej w wyniku zwłoki.

Czy zasadnie?

7. Tomasz kupił w sklepie internetowym namiot. Otrzymał 30 czerwca 2007 r. przesyłkę, w której znajdował się kupiony przedmiot oraz faktura VAT. Namiot okazał się dokładnie taki, jak się tego spodziewał na podstawie opisu i zdjęć na stronie sklepu internetowego. Od 1 do 15 lipca 2007 r. był na spływie kajakowym Krutynią, gdzie nowy nabytek świetnie się sprawdził. Oglądając sprzęt innych kajakarzy na biwaku doszedł jednak do wniosku, że bardziej praktyczny byłby inny model namiotu z większym przedsionkiem. Podczas noclegu na Wyspie Miłości poznał pewną studentkę prawa, która wyjaśniła mu, że kupując namiot przez Internet może odstąpić od umowy bez ponoszenia żadnych kosztów. Niezwłocznie po powrocie ze spływu, 16 lipca 2007 r. Tomasz wysłał do sprzedawcy pismo, w którym oświadczył, że odstępuje od umowy i żąda zwrotu pieniędzy za zwrotem namiotu. Otrzymał po dwóch tygodniach odpowiedź, że niestety uprawnie do odstąpienia od umowy wygasło 9 lipca i jego żądania są bezprzedmiotowe.

Kto ma rację?

8. Roman kupił w serwisie aukcyjnym komplet opon samochodowych przyjmując umieszczoną tam ofertę „Kup teraz”. Sprzedawcą był przedsiębiorca, który prowadził swoja działalność wyłącznie umieszczając swoje towary w serwisach aukcyjnych. Na stronie z licytacją umieszczone było zastrzeżenie, że wysłanie zakupionego towaru nastąpi niezwłocznie po wpłacie ceny na konto sprzedawcy. Roman nie chciał jednak ryzykować wcześniejszej wpłaty znaczącej dla niego sumy. Zażądał więc uprzedniego przysłania opon. Sprzedawca odmówił, powołując się na warunki transakcji określone na stronie z ofertą.

Czy sprzedawca jest uprawniony do żądania zapłaty ceny przed dostarczeniem opon?

- Umowa przedwstępna -

1. A i B zawarli na piśmie umowę przedwstępną, w której zobowiązali się do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, należącej do A. W umowie oznaczono termin oraz istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Zanim nadszedł termin zawarcia umowy sprzedaży, B otrzymał atrakcyjną ofertę kupna innej nieruchomości. Nie przyjął jej ponieważ zawarł już z A umowę przedwstępną. W wyznaczonym terminie A oraz B zawarli u notariusza umowę sprzedaży w wykonaniu umowy przedwstępnej. Po miesiącu od zawarcia umowy sprzedaży B dowiedział się, że w czasie zawierania umowy przedwstępnej u A występowały zaburzenia psychiczne, które wyłączały świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli, o czym A wiedział przy zawieraniu umowy sprzedaży.

Czy B może wycofać się z zawartej umowy sprzedaży?

2. X i Y zawarli w formie pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie umowę przedwstępną, w której zobowiązali się do zawarcia umowy dzierżawy przedsiębiorstwa, należącego do X-a. Oznaczono istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin jej zawarcia. Y nie stawił się jednak u notariusza w terminie zawarcia umowy dzierżawy. X wystąpił zatem przeciwko Y-owi z pozwem, w którym żądał stwierdzenia przez sąd obowiązku zawarcia przez Y-a umowy przyrzeczonej. W odpowiedzi na pozew Y stwierdził, że z upływem terminu zawarcia umowy przyrzeczonej wygasła umowa przedwstępna i obecnie nie jest już zobowiązany do zawarcia umowy dzierżawy przedsiębiorstwa.

Oceń stanowisko Y-a.

Zob. wyrok SN z dnia 27 stycznia 2000 r., II CKN 707/1998, OSP 2000, z. 10, poz. 147.

3. A i B zawarli umowę przedwstępną, w której zobowiązali się do zawarcia umowy najmu lokalu. Czynsz miał być płatny miesięcznie w wysokości 800 zł. Określono również termin zawarcia umowy przyrzeczonej. W wykonaniu umowy przyrzeczonej zawarto umowę najmu, w której wysokość czynszu ustalono na 900 zł.

Czy taki zabieg jest dopuszczalny?

4. X i Y zawarli umowę przedwstępną, w której zobowiązali się do zawarcia umowy sprzedaży 20 t węgla, oznaczając termin zawarcia umowy przyrzeczonej. W ustalonym terminie X zaproponował zawarcie umowy sprzedaży jedynie 10 t węgla; Y odmówił.

Czy Y był uprawniony do odmowy? Zob. art. 450 k.c.

5. Jerzy zawarł z Kamilem w formie aktu notarialnego umowę przedwstępną, w której obie strony zobowiązały się do zawarcia umowy sprzedaży garażu stanowiącego odrębną nieruchomość, a należącego do Jerzego. Termin zawarcia umowy przyrzeczonej wyznaczono na 31 stycznia 2008 r. Pierwszego lutego Kamil zwrócił się do Jerzego z prośbą o uzgodnienie terminu wizyty u notariusza w celu zawarcia umowy sprzedaży garażu. Jerzy jednak w ogóle na to nie zareagował. Zirytowany tym Kamil wysłał do Jerzego list za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, w którym wyznaczył mu dodatkowy termin zawarcia umowy przyrzeczonej w dwa tygodnie po doręczeniu listu z zagrożeniem, że po upływie tego terminu odstąpi od umowy przedwstępnej. Gdy termin upłynął bezskuteczne, Kamil przesłał Jerzemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Dopiero wtedy Jerzy skontaktował się z Kamilem i zażądał zawarcia umowy sprzedaży.

Jaka może być podstawa roszczenia Jerzego? Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby roszczenie przysługiwało? Czy przesłanki są w niniejszym stanie faktycznym spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

Por. wyrok SN z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CK 537/2002, Lex nr 172786.

6. Anna zawarła na piśmie umowę, w której zobowiązała się wobec Grażyny do sprzedaży należącego do niej gruntu. W umowie oznaczono grunt oraz cenę, wskazano termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Zastrzeżono także, że własność nieruchomości przejdzie na Grażynę dopiero po uiszczeniu ceny przez kupującą. Umowę sprzedaży zawarto w formie aktu notarialnego w terminie oznaczonym w umowie przedwstępnej.

Kto jest właścicielem gruntu?

Por. wyrok SN z dnia 5 czerwca 1997 r., I CKN 162/1997, OSN 1997, nr 12, poz. 199.

7. Tomasz zobowiązał się w pisemnej umowie (zawartej 20 lipca 2006 r.) do przeniesienia na Paulinę własności należącego do niego samochodu. W umowie oznaczono przedmiot przyrzeczonej sprzedaży oraz cenę. Dwa tygodnie później Paulina otrzymała od Tomasza list, w którym wyznaczono termin zawarcia umowy przyrzeczonej na 3 września 2006 r. Sama jednak wcześniej wysłała do Tomasza list, w którym określiła termin zawarcia umowy przyrzeczonej na 20 sierpnia. Tomasz otrzymał go 5 sierpnia. Do zawarcia umowy w żadnym z wyznaczonych terminów nie doszło. Ostatecznie 27 sierpnia 2007 r. do sądu wpłynął pozew Tomasza przeciwko Paulinie, zawierający żądnie stwierdzenia obowiązku złożenia przez Paulinę oświadczenia woli w ramach umowy sprzedaży samochodu. Paulina w odpowiedzi na pozew uznała powództwo za bezzasadne, powołując się na upływ terminu przedawnienia.

Jaka może być podstawa roszczenia Tomasza? Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby roszczenie przysługiwało? Czy przesłanki są w niniejszym stanie faktycznym spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

8. Spółka z o.o. A zawarła ze Januszem umowę przedwstępną o świadczenie usług transportowych. Oznaczono istotne postanowienia umowy przyrzeczonej i termin jej zawarcia (20 maja 2006 r.). Tydzień po zawarciu umowy przedwstępnej spółka A wypłaciła Januszowi 5 000 zł tytułem zadatku. Tymczasem Janusz otrzymał bardziej interesującą ofertę i postanowił dążyć do uniknięcia zawarcia umowy ze spółką A. W konsekwencji, mimo wezwań ze strony spółki A, nie doszło do zawarcia umowy przedwstępnej z Januszem. 20 czerwca 2006 r. spółka A odstąpiła od umowy przedwstępnej i zażądała od Janusza zapłaty 10 000 zł tytułem zwrotu podwójnego zadatku. W lipcu 2007 r. sprawa trafiła do sądu, gdzie Janusz bronił się twierdząc, że roszczenie spółki A już się przedawniło.

Jaka może być podstawa roszczenia spółki A? Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby roszczenie przysługiwało? Czy przesłanki są w niniejszym stanie faktycznym spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

Por. wyrok SN z dnia 11 stycznia 2006 r., III CK 357/05, Lex nr 191155; wyrok SN z dnia 7 października 1999 r., I CKN 262/98, OSN 2000, nr 4, poz. 71.

9. Przedsiębiorcy Lucyna i Jarosław zawarli umowę sprzedaży mebli biurowych produkowanych przez Jarosława. Meble miały być przeznaczone do wykończenia nowej siedziby firmy prowadzonej przez Lucynę. W umowie zastrzeżono na wypadek niewykonanania zobowiązania którejkolwiek ze stron karę umowną w wysokości 0,5 % za każdy dzień. Jarosław dostarczył meble w terminie, ale nie otrzymał zapłaty od Lucyny, ponieważ jej konto bankowe zostało bezpodstawnie zajęte przez komornika. Żąda zapłaty ceny sprzedaży oraz kary umownej.

Czy żądanie to jest uzasadnione?

Por. wyrok SN z dnia 28 stycznia 1994 r., I CO 39/1993, Lex nr 164843; wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2005 r., V CK 90/2005, Mon.Pr. 2005, nr 18.

- Czyny niedozwolone -

1. Rodzice 12-letniej Patrycji wyjechali na miesiąc za granicę pozostawiając ją pod opieką babci. 11 listopada 2004 r. podczas chwilowej nieobecności babci, dziewczynka uruchomiła pralkę automatyczną nie zabezpieczając węża, którym wylewa się woda i poszła bawić się przed domem. Woda z pralki zalała położone piętro niżej mieszkanie Feliksa. 12 listopada 2007 r. poszkodowany wytoczył powództwo przeciwko Patrycji, jej rodzicom i babci o solidarne naprawienie szkody.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Feliksa? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje Jerzemu?

Por. wyrok SN z dnia 5 marca 2002 r., I CKN 1156/1999, OSP 2005, nr 1, poz. 5.

9. W trakcie zajęć w świetlicy prywatnej szkoły dziesięcioletni Krzyś zaczął bić się ze swoim kolegą z klasy Piotrem. Obecna na sali wychowawczyni zwróciła chłopcom uwagę. Mimo to w pewnej chwili Piotr popchnął Krzysia na szklane drzwi, które stłukły się a szkło poranił Krzysia, przecinając m.in. tętnicę szyjną. Tylko natychmiastowa pomoc higienistki szkolnej uratowała chłopca od śmiertelnego wykrwawienia się, ale musiał on leżeć w szpitalu przez trzy tygodnie.

Kto i na jakiej podstawie jest odpowiedzialny za powstałą szkodę?

10. W trakcie lekcji historii nauczyciel Zygmunt zaproponował uczniom klasy IV b odegranie bitwy pod Grunwaldem. Dzieci „uzbrojone” w tarcze i kije rozpoczęły bitwę. W trakcie zabawy Jacek uderzył Marka i wybił mu oko. Rodzice Marka zażądali odszkodowania i zadośćuczynienia pozywając solidarnie rodziców Jacka i nauczyciela.

Czy postąpili prawidłowo?

11. Właściciel pewnej kamienicy zlecił swojemu kuzynowi remont instalacji wodociągowej we wszystkich mieszkaniach. Kuzyn nie był hydraulikiem, ale dość dobrze znał się na tym. Dwa dni po zakończeniu remontu właściciel otworzył wadliwie założony zawór w mieszkaniu Anny, co spowodowało zalanie tego mieszkania oraz położonego piętro niżej mieszkania Grzegorza.

Kto i na jakiej podstawie prawnej odpowiedzialny jest za szkodę?

12. Miłośniczka psów, Janina podczas spaceru w parku spotkała błąkającego się wyżła. Pies pobiegł za nią do domu, a ona pozwoliła mu zostać w mieszkaniu, dała jeść i pić. Przez klika dni śledziła pilnie ogłoszenia prasowe właścicieli zaginionych psów. Jedna z jej sąsiadek odwiedziła ją i przyniosła gazetę, w której znajdowało się ogłoszenie, z którego wynikało, że dotyczy ono zabłąkanego wyżła. Jego właścicielem był Zenon. Sąsiadka przyszła wraz ze swoim czteroletnim synem, który zaczął się jak zwykle bawić z psami Janiny. Wyżeł, nie przyzwyczajony do takich zabaw, ugryzł go. Sąsiadka zażądała od Zenona odszkodowania i zadośćuczynienia.

Czy jej żądania są uzasadnione?

13. Piętnastoletni Damian wracał z boiska do domu. Po drodze żonglował piłką z niebywałą biegłością. W pewnej chwili postanowił zamarkować znakomite uderzenie Cristiano Ronaldo z ostatniego meczu Manchesteru United. Niestety, potknął się i z cała siłą uderzył w piłkę, która wgniotła drzwi stojącego pod blokiem Mercedesa. Okazało się, ze całe drzwi wymagają lakierowania, które będzie kosztowało 1600 zł. Jerzy, właściciel Mercedesa zażądał odszkodowania od rodziców Damiana, powołując się przy tym na „Osiedlowy regulamin czystości i porządku”, którego § 22 stanowił, że „za szkody wyrządzone przez dzieci odpowiedzialni są rodzice”.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Jerzego? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje Jerzemu?

14. Dziesięcioletni Tadeusz odziedziczył po babci kamienicę, którą w jego imieniu zarządzał ojciec. Pod balkonem tej kamienicy Paweł zaparkował swój samochód w miejscu, gdzie obowiązuje zakaz zatrzymywania się i postoju. Kiedy wrócił, zastał wrak samochodu, na którego dach spadł fragment balkonu kamienicy. Paweł zażądał od Tadeusza i jego ojca solidarnego pokrycia kosztów naprawy auta. Ojciec Tadeusza twierdzi jednak, że ze względu na wiek syna nie może on ponosić odpowiedzialności za powstała szkodę, a on sam jest tylko zarządcą i również nie powinien być adresatem roszczenia Pawła.

Jaka mogłaby być podstawa roszczenia Pawła? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje Jerzemu?

15. Wacław i Ryszard siedzieli na ławce w parku. Ryszard miał na kolanach laptopa, na którym właśnie sprawdzał notowania giełdowe spółek, których akcje miał w swoim portfelu. Nagle podbiegł do nich amstaff, który rzucił się na Wacława. Ten ostatni nie namyślając się wiele porwał laptopa i wyrżnął psa w łeb. Pomogło, napastnik zdezorientowany pobiegł do następnej ławki. Podczas tego zdarzenia doszło jednak do uszkodzenia matrycy laptopa. Wymiana i montaż kosztują ok. 1500 zł. Ryszard zażądał od kolegi pokrycia kosztów naprawy.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Ryszard? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje Jerzemu?

Por. art. 142 k.c.

16. Łukasz prowadził zakład hydrauliczny. Zatrudnił Jana, który nigdy wcześniej nie zajmował się taką działalnością. Po tygodniu nauki Łukasz wysłał Jana do Urszuli, która zamówiła montaż umywalki. Jan źle założył baterię w umywalce i wyciekająca z niej woda zalała znajdujące się poniżej mieszkanie Hanny. Doszło do zniszczenia drewnianej boazerii oraz parkietu w przedpokoju. Hanna zażądała naprawienia szkody solidarnie od Urszuli, Łukasza i Jana. W trakcie postępowania przed sądem okazało się, że Jan wskutek zaburzeń psychicznych jest (i był w czasie wykonywana prac u Urszuli) niepoczytalny.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Hanny? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje Jerzemu?

- Wykonanie zobowiązania -

1. Jan, który był kuśnierzem, uszył dla Janiny futro z norek. Futro to zostało odebrane 3 grudnia 2005 r. Janina jednak zwlekała z zapłatą wynagrodzenia, wynoszącego 1000 zł. Jan nie był tym zaniepokojony, ponieważ od lat wynajmował mieszkanie Janinie, która zgodnie z umową regularnie płaciła czynsz w wysokości 800 miesięcznie dziesiątego dnia każdego miesiąca. Sądził więc, że także zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za uszycie futra w końcu zostanie wykonane. Wyrazem zaufania w stosunkach między Janiną a Janem była także pożyczka 700 zł, której Jan udzielił Janinie. Termin zwrotu pożyczki ustalono na 1 lutego 2008 r. Dnia 1 marca 2008 r. na rachunek Jana wpłynęło 800 zł do Janiny tytułem „spłaty długu”.

Który dług Janiny zostanie umorzony w razie braku oświadczeń stron co do zarachowania tej wpłaty?

17. X miał wierzytelność względem Y-a o zapłatę 30 000 zł z tytułu pożyczki. Y, który prowadził działalność gospodarczą, ze względu na spadek popytu na jego wyroby nie był w stanie świadczyć takiej sumy. Zaproponował więc, że zamiast zapłaty pożyczonej sumy przeniesie na X-a własność samochodu Peugeot 206. X przystał na te propozycję i przyjął samochód w miejsce kwoty pożyczki. Po miesiącu używania samochodu okazało się, że ze względu na wadę materiałową niezbędna jest wymiana silnika.

Czy X ma jakieś uprawnienia względem Y-a w związku z wadliwością samochodu?

18. Jan jako pracownik spółki „Kanna” otrzymał do bezpłatnego używania samochód Opel Astra. W dniu 5 lipca 2007 r. spółka rozwiązała z Janem umowę o pracę i zażądała zwrotu samochodu. Ten ostatni oświadczył, że nie odda samochodu dopóki spółka nie zapłaci mu kwoty 800 zł tytułem remontu skrzyni biegów w użyczonym samochodzie.

Czy Jan był uprawniony do odmowy wydania samochodu?

19. Ośmioletnia Karolina znalazła zagubionego psa. Wzięła go do domu i przez kilka dni wspólnie z matką karmiły psa i opiekowały się nim. Na zamieszczone w lokalnej prasie ogłoszenie zjawił się po kilku dniach właściciel psa. Matka dziewczynki oświadczyła właścicielowi, że wyda psa, jeżeli właściciel zwróci jej koszty utrzymania go przez siedem dni, zakupu obroży i smyczy oraz zapłaci jej równowartość zniszczonej przez psa w czasie zabawy sukienki Karoliny. Właściciel psa uważa, że przetrzymywanie psa i żądanie zapłaty są nieuzasadnione.

Czy właściciel psa ma rację?

20. Jan pożyczył od Stefana kwotę 10 000 zł. Strony zawarły umowę w formie pisemnej. Termin zwrotu pożyczki ustalono na dzień 15 maja 2007 r. W umówionym terminie Jan zjawił się w mieszkaniu Stefana z pożyczoną kwotą powiększoną o odsetki. Zwracając pieniądze zażądał od Stefana zwrotu egzemplarza umowy znajdującego się w jego posiadaniu. Pożyczkodawca odmówił spełnienia żądania proponując jednak wystawienie pokwitowania. W tej sytuacji Jan powołując się na przepisy kodeksu cywilnego odmówił zwrotu sumy pożyczki i należnych odsetek.

Czy Jan postąpił zgodnie z prawem?

21. Spółka A zamówiła u spółki B tekturowe opakowania. Spółka B dostarczyła w ustalonym w zamówieniu terminie opakowania wraz z fakturą. Spółka A zapłaciła za opakowania po dwóch miesiącach od dnia dostawy. Spółka B żąda od niej odsetek za opóźnienie w zapłacie twierdząc, że zapłata powinna nastąpić najpóźniej w ciągu 14 dni od otrzymania towaru wraz z fakturą. Pomiędzy stronami jest bezsporne, że ani w zamówieniu ani w fakturze nie podano sposobu i terminu zapłaty.

Rozstrzygnij spór.

Zob. uchwała SN z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 56/92, OSN 1992, nr 12, poz. 219.

22. Bank zawarł z Adamem w 2000 r. umowę kredytu na budowę domu jednorodzinnego. Spłata kredytu miała następować w miesięcznych ratach przez 15 lat. W kwietniu 2008 r. w banku zjawił się Adam i oświadczył, że chce spłacić cały zaciągnięty kredyt.

Czy bank może odmówić przyjęcia zapłaty od Adama? Czy bank może domagać się odsetek za okres, w którym miała następować spłata kredytu?

23. Leszek zamówił u Wandy portret. Umówiono się, że wynagrodzenie zostanie zapłacone w trzy miesiące po odebraniu portretu, co miało nastąpić w dwa miesiące od zawarcia umowy. Krótko przed terminem wydania portretu Wanda dowiedziała się, że Leszek jest od roku niewypłacalny. Zażądała zatem zapłaty wynagrodzenia przy wydaniu dzieła. Leszek odmówił, twierdząc, iż ma na to jeszcze trzy miesiące. Wobec tego Wanda oświadczyła, że nie wyda mu portretu dopóki nie otrzyma zapłaty.

Oceń stanowiska stron umowy.

24. Andrzej kupił od Katarzyny lokal mieszkalny za 600 000 zł. Cena miała zostać zapłacona w dwunastu równych, miesięcznych ratach. Początkowo Andrzej, który był prezesem zarządu spółki produkującej orzeszki ziemne, bez problemu wywiązywał się ze zobowiązania. Po pół roku, w związku z fiaskiem kampanii promującej sprzedaż orzeszków prażonych w syropie klonowym z czosnkiem, został jednak odwołany z pełnionej funkcji i był zmuszony do sukcesywnej sprzedaży cennych znaczków odziedziczonych po dziadku w celu zgromadzenia pieniędzy na zapłatę kolejnych rat ceny. Ojciec Andrzeja dowiedział się o trudnej sytuacji syna, z którym od czasu rozwodu z jego matką, nie utrzymywał w zasadzie żadnych kontaktów. Bardzo się zmartwił losem kolekcji znaczków, która uważał za bezcenną rodzinną pamiątkę. Chciał pomóc Andrzejowi spłacić dług, ale wiedział, że ten nie przyjąłby od niego pieniędzy. Zwrócił się więc bezpośrednio do Katarzyny z propozycją spłaty nie tylko już wymagalnej raty, ale także pozostałej części długu. Katarzyna skwapliwie przyjęła pieniądze.

Czy zobowiązanie Andrzeja wygasło?

- Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania -

25. Marek podarował swojemu synowi Jackowi mieszkanie. W umowie zawartej w formie aktu notarialnego zastrzeżono na rzecz ojca prawo odstąpienia od umowy w ciągu trzech miesięcy. Po upływie pół roku do Marka zgłosił się sąsiad, który chciał kupić dla swojej matki mieszkanie podarowane Jackowi. Marek, który tymczasem pokłócił się z synem, sprzedał mieszkanie sąsiadowi za 300 000 zł, umowę zawarto w formie aktu notarialnego. Mieszkanie było warte 200 000 zł, ale sąsiad był skłonny zapłacić znacznie więcej, ponieważ zależało mu na znalezieniu lokum dla matki w tym samym budynku. Kiedy dowiedział się o tym Jacek zażądał od ojca zapłaty 300 000 zł stanowiących w jego ocenie surogat mieszkania.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Jacka? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

Por. wyrok SN z dnia 19 listopada 2003 r., V CK 471/02, Lex nr 175973.

1. Anna prowadziła przedsiębiorstwo organizujące przeprowadzki. Paulina zleciła jej przewiezienie rzeczy ze starego do nowego mieszkania. Janusz, jeden z pracowników Anny, przenosił z mieszkania do samochodu zabytkową wazę. Na schodach zasłabł i upuścił wazę, która została całkowicie zniszczona. Zasłabnięcie Janusza było spowodowane zbyt dużą dawką leku, który właśnie Janusz zaczął przyjmować. Jak się okazało, farmaceuta pomylił się przepisując dawkowanie leku z recepty na opakowanie lekarstw. Paulina zażądała od Anny zapłaty 8000 zł tytułem odszkodowania za zniszczoną wazę. Anna broni się, wskazując, że nie ponosi winy w wyborze pracownika, który był doświadczonym tragarzem. Ponadto jej zdaniem odpowiedzialność wyłącza także brak winy po stronie pracownika, który nie mógł przecież wiedzieć o błędzie farmaceuty.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Pauliny? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

2. Spółka z o.o. X prowadząca salon meblowy powierzyła spółce z o.o. Y zajmującej się ochroną osób i mienia przewiezienie dziennego utargu do banku. Podczas transportu doszło do napadu, podczas którego zrabowano całą przewożoną sumę - 20 000 zł. Szczegółowe badanie okoliczności zdarzenia przeprowadzone przez policję wykazało, że pracownicy spółki X uczestniczący w konwoju zachowali wszelkie zasady obowiązujące przy wykonywaniu tego rodzaju zlecenia. Spółka X żąda dostarczenia przez spółkę Y pieniędzy do banku. Spółka Y odrzuca to żądanie podnosząc, że do utraty pieniędzy doszło wskutek okoliczności, za które nie ponosi ona odpowiedzialności.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Spółki X? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

3. Ośmioletni Jarek odziedziczył po swojej babci nieruchomość lokalową. Jego ojciec jako przedstawiciel ustawowy wynajął w imieniu Jarka lokal Alinie. Tuż przed rozpoczęciem sezonu zimowego Alina zauważyła, że jeden z kaloryferów w mieszkaniu jest w znaczącym stopniu skorodowany. Zgłosiła problem ojcu Jarka z prośbą o niezwłoczną wymianę kaloryfera. Bezskutecznie. Kiedy zaczęto grzać z przerdzewiałego kaloryfera zaczęła sączyć się woda. W konsekwencji zamókł i uległ uszkodzeniu dywan. Alina zażądała od Jarka zapłaty ośmiuset złotych tytułem odszkodowania za zniszczony dywan. Ojciec Jarka odmówił zadośćuczynienia temu żądaniu podnosząc, że jego syn wynajmujący mieszkanie Alinie nie ponosi winy ze względu na swój wiek. Zaoferował równocześnie natychmiastową wymianę kaloryfera.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Aliny? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

4. Ludwik kupił od Marty kucyka dla swojej córki. Kucyk miał zostać dostarczony do stajni Ludwika 20 marca 2008 r. Marta zamierzała wywiązać się z w terminie ze zobowiązania. Niestety, wskutek nieostrożnej jazdy pracownika Marty doszło do awarii samochodu, którym kucyk miał zostać przewieziony do miejsca spełnienia świadczenia. Naprawa pojazdu potrwa miała potrwać około dwóch tygodni, o czym Marta niezwłocznie telefonicznie zawiadomiła kupującego. Rozmowa zakończyła się bardzo szybko, ponieważ Ludwik nie zgodził się na przesunięcie terminu dostarczenia kucyka i oświadczył, że nie interesuje go powód opóźnienia. Tymczasem Paweł zaoferował Ludwikowi kupno kucyka za znacznie niższą sumę. Ludwik wysłał zatem do Marty pismo, w którym oświadczył, że nie przyjmuje od niej kucyka, ponieważ zwierze nie jest już mu potrzebne. Po naprawieniu samochodu Marta wielokrotnie zwracała się do Ludwika w celu uzgodnienia terminu dostarczenia kucyka. Bezskutecznie. W końcu zażądała od niego zwrotu kosztów utrzymania zwierzęcia za okres od zaoferowania dostarczenia kucyka po naprawie samochodu.

Jak mogłaby być podstawa roszczenia Marty? Jakie są przesłanki roszczenia? Czy przesłanki zostały spełnione? Czy roszczenie przysługuje?

5. Przedstawiciel przedsiębiorstwa „ELEX” zamówił w sklepie Kazimierza kserokopiarkę o wartości 4000 zł. Sprzedawca miał dostarczyć kserokopiarkę do siedziby przedsiębiorstwa „ELEX” 15 marca 2008 r. Mimo odbioru całości zapłaty Kazimierz nie spełnił swojego świadczenia. 15 kwietnia 2008 r. przedstawiciel przedsiębiorstwa „ELEX” wystąpił do sądu z powództwem przeciwko Kazimierzowi o zwrot kwoty 4000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 marca 2008 r. Powód zażądał ponadto odsetek od zaległych odsetek od dnia wytoczenia powództwa.

Czy powództwo jest uzasadnione?

1

- Zmiana wierzyciela lub dłużnika -

1. X wydzierżawił od Y lokal, w którym zamierzał prowadzić restaurację. W trakcie przygotowań do uruchomienia przedsięwzięcia okazało się, że X nie ma dostatecznych środków na prowadzenie tego rodzaju działalności. Wobec tego zawarł z Z umowę przelewu wierzytelności z tytułu dzierżawy lokalu należącego do Y.

Czy ten przelew jest ważny?

2. A sprzedał spółce B 2 tony pomarańczy. Zapłata miała nastąpić w miesiąc po zawarciu umowy przez przelew na rachunek A. Zanim nadszedł termin zapłaty, A przelał swoją wierzytelność z tytułu sprzedaży na C. Wysłał też listem poleconym zawiadomienie do spółki B. List wpłynął do sekretariatu spółki trzy dni przed terminem zapłaty. Na biurko kierownika działu zaopatrzenia trafił jednak dopiero następnego dnia po upływie tego terminu. Wówczas przelew na rachunek A był już zrealizowany.

Jakie skutki wywrze zapłata dokonana na rzecz A?

3. A miał wobec B wierzytelność o zapłatę wynagrodzenia za wykonane dzieło. Przelał tę wierzytelność na C, który niezwłocznie zawiadomił na piśmie B o przelewie. Wobec tego B świadczył na rzecz C. Wkrótce okazało się, że A zawierając umowę przelewu był pod wpływem silnie działającego leku i nie zdawał sobie sprawy z tego, co robi.

Czy A może żądać zapłaty od B?

4. X pożyczył Y 3000 zł. Następnie X zawarł z Z na piśmie umowę o przejęcie długu z tytułu pożyczki. W rozmowie telefonicznej X poinformował Y o przejęciu długu i zapytał go o zgodę na dokonanie tej czynności. Y oświadczył, że akceptuje przejęcie długu przez Z.

Czy doszło do przejęcia długu?

5. A wziął w banku kredyt na kupno samochodu. Za dług A poręczył jego przyjaciel B. W miesiąc później A zawarł z C na piśmie umowę o przejęcie długu wobec banku, na co bank wyraził pisemną zgodę. Następnego dnia A zatelefonował do B i poprosił o wyrażenie zgody na dalsze trwanie poręczenia. B przystał na prośbę przyjaciela.

Czy wierzytelność banku nadal jest zabezpieczona poręczeniem B?

6. X ustanowił na rzecz Y użytkowanie na swoim przedsiębiorstwie. Wkrótce Y otrzymał wezwanie do zapłaty pierwszej raty kredytu, zaciągniętego przez X w celu wzniesienia nowej hali fabrycznej. Y nie zamierza podporządkować się wezwaniu, ponieważ jego zdaniem dług powinien spłacić X.

Rozstrzygnij spór.

7. Bank udzielił A pożyczki. Następnie A zawarł z B przy świadkach ustna umowę, na której mocy B przystąpił do długu z tytułu udzielenia pożyczki. A niezwłocznie zawiadomił bank o dokonanej czynności. Kiedy bank zażądał od B zapłaty pożyczonej sumy, ten odmówił, twierdząc, że umowa jest nieważna, ponieważ nie została zawarta w formie pisemnej.

Oceń stanowisko B.

- Sprzedaż -

1. Huta otrzymała od przedsiębiorstwa budowlanego zamówienie na sprzedaż 30 ton drutu zbrojeniowego. Po potwierdzeniu przyjęcia zamówienia huta wysłała drut trzema samochodami należącymi do przedsiębiorstwa transportowego obciążając kosztami transportu zamawiającego. Przedsiębiorstwo budowlane uważa, że koszt transportu powinna ponieść huta.

Jak należy rozstrzygnąć powyższy spór?

6. Zakłady przetwórstwa owocowego kupiły w hucie szkła 700 tys. sztuk słoików. Huta wysłała słoiki koleją. Po otrzymaniu przesyłki stwierdzono, że 20 000 słoików jest stłuczonych, w związku z czym kupujący odmówił za nie zapłaty. Huta we wniesionym do sądu pozwie domagała się zapłaty za 20 000 tys. słoików, które jej zdaniem uległy stłuczeniu w czasie transportu.

Czy żądanie zapłaty jest uzasadnione?

7. Przedsiębiorstwo A zajmujące się eksportem polskich artykułów rolnych do Francji zawarło ze spółką akcyjną B umowę sprzedaży dwóch ton świeżych grzybów. Grzyby miały być gotowe do odbioru do dnia 1 maja 2008 r. Ich transport do Francji miał zorganizować kupujący. W ustalonym dniu nikt nie odebrał grzybów z magazynu przedsiębiorstwa B, więc wysłało ono faks z ponagleniem kupującego, informując go, że nie ma możliwości przechowywania grzybów w swoim magazynie. Jeszcze tego samego dnia spółka otrzymała odpowiedź, że z powodu ogłoszenia upadłości francuskiego odbiorcy grzybów spółka A szuka nowego kontrahenta i nie może na razie ich odebrać od sprzedawcy.

Co w takiej sytuacji powinien zrobić sprzedawca?

8. Janina kupiła w sklepie marynarkę. Trzy tygodnie później postanowiła ją wyprać. P wypraniu okazało się, ze marynarka jest zniszczona i nie nadaje się do noszenia. Materiał, z którego była wykonana, powinien być czyszczony w pralni chemicznej. Na marynarce ani na metce nie było żadnej informacji o sposobie czyszczenia ubrania.

Czy Janinie przysługuje jakieś roszczenie do sprzedawcy lub producenta z powodu zniszczonej marynarki?

9. Krystian kupił na giełdzie od Jakuba używany samochód osobowy. W umowie sprzedawca zastrzegł, że nie ponosi odpowiedzialności za wady fizyczne lub prawne samochodu. W miesiąc później u Krystiana zjawiła się policja. Policjanci stwierdzili, że pojazd został skradziony w Niemczech i zostanie zatrzymany w związku z prowadzonym postępowaniem tej sprawie. Ostatecznie pojazd wrócił do prawowitego właściciela.

Czy Krystian może żądać zwrotu zapłaconej ceny?

10. Czesław, prowadzący sklep z warzywami, kupił w salonie samochodowym przeceniony samochód dostawczy. Obniżka ceny nastąpiła ze względu na powstałe w trakcie transportu wgniecenie maski samochodu oraz wybitą szybę. Czesław naprawił uszkodzenia i jeździł samochodem przez pół roku. Po tym czasie wykrył ślady korozji na dachu samochodu. Według rzeczoznawcy korozja była spowodowana przez złe położenie lakieru. Czesław żąda usunięcia śladów korozji z dachu. Sprzedawca twierdzi, że nie udziela gwarancji na uszkodzone samochody. Nie ponosi również odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady, gdyż kupując przeceniony pojazd Czesław musiał się liczyć z możliwością wystąpienia innych wad.

Kto ma rację w sporze?

11. Hurtownia należąca do Jana kupiła w cukrowni 5 ton cukru. Dostawa miała nastąpić do dnia 10 marca 2008 r. Zanim nadszedł termin dostawy Jan znalazł spółkę z o.o. „Prim”, która kupiła od niego cały zamówiony w cukrowni cukier. Jan wysłał do cukrowni faks, w którym informował, że cukier zostanie odebrany przez pracownika spółki. Po przewiezieniu cukru do magazynu spółki stwierdzono, że cukier jest źle oczyszczony i nie nadaje się do sprzedaży detalicznej.

Do kogo spółka powinna złożyć reklamację z tytułu złej jakości cukru i jakie przysługują jej w tej sytuacji uprawnienia?

12. Paweł kupił pralkę automatyczną i otrzymał dwuletnią gwarancję jakości wystawioną przez producenta, w której gwarant zobowiązał się do usunięcia usterek powstałych w okresie gwarancyjnym. Krótko po zainstalowaniu pralki Paweł wyjechał na rok za granicę. Dopiero po powrocie po raz pierwszy zastosował w swojej nowej pralce program 95^o z praniem wstępnym. Po wyjęciu z pralki bielizna zamiast śnieżnobiała była szara. Następnego dnia zgłosił reklamację do serwisu producenta. Okazało się, że całe pranie wstępne odbywa się w zimnej wodzie a maksymalna temperaturę woda osiąga dopiero pod koniec cyklu prania zasadniczego. Serwis odmówił jednak naprawy twierdząc, że takie właściwości są zgodne ze specyfikacją pralki i nie stanowią wady. Pawłowi udało się ustalić, że w pralkach innych producentów już pranie wstępne przebiega w temperaturze 40^o.

Czy i ewentualnie jakie uprawnienia oraz wobec kogo przysługują Pawłowi w powyższej sytuacji?

13. Elżbieta kupiła mieszkanie od dewelopera. Umowę zawarto w marcu 2005 r. i od razu mieszkanie zostało wydane kupującej. W sierpniu 2007 r. na ścianie w salonie pojawiły się zygzakowate pęknięcia o szerokości do 2 cm. Elżbieta na początku września zawiadomiła o tym sprzedawcę i zażądała obniżenia ceny mieszkania o 5%. Deweloper w ogóle nie odpowiedział na pismo wystosowane przez Elżbietę, która wobec tego w styczniu 2008 r. wystąpiła przeciwko sprzedawcy z pozwem o zapłatę różnicy między pierwotną ceną a ceną obniżoną wskutek istnienia wady. Na pierwszej rozprawie w maju 2008 r. pełnomocnik dewelopera wniósł o oddalenie powództwa podnosząc, że upłynął już termin ochrony z tytułu rękojmi.

Jakie powinno być orzeczenie sądu?

Kazusy zobowiązania dr Bartłomiej Swaczyna

1

„Przepis art. 475 § 2 k.c. reguluje kwestię następczej niemożliwości świadczenia z przyczyn niezawinionych przez dłużnika. Skutki niemożliwości świadczenia z przyczyn zawinionych przez dłużnika podlegają ocenie na podstawie art. 471 k.c., co uzasadnia przyznanie wierzycielowi roszczenia odszkodowawczego. Tym niemniej, także w tym wypadku zasadniczo dopuszcza się (w oparciu o argument a maiori ad minus z przepisu art. 475 § 2 k.c.) możliwość żądania wydania surogatów niezależnie od odszkodowania (z odpowiednim rozliczeniem).”

„Doręczenie dłużnikowi dokumentu rozliczeniowego (faktury) jest wezwaniem go do spełnienia świadczenia pieniężnego wówczas, gdy zawarto w nim stosowną wzmiankę co do sposobu i czasu zapłaty.”

„Przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkody spowodowane przelaniem się wody w budynku z lokalu położonego wyżej do lokalu usytuowanego niżej.”

SN 2005: „Bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa jest art. 483 KC. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Dlatego za niedopuszczalne należy uznać zastrzeżenie kary umownej w przypadku zobowiązania leasingobiorcy, ponieważ jego obowiązek wobec kontrahenta polega na obowiązku zapłaty rat leasingowych.”

SN 1994: „1. Nie można odrzucić poglądu, że w świetle art. 353¹ k.c. stronom wolno zastrzegać na wypadek nienależytego wykonania zobowiązań pieniężnych obowiązek zapłaty określonej kwoty, która miałaby takie same lub podobne znaczenie jak kara umowna przewidziana w art. 483 par. 1 k.c.

Podstawę dla takiego postanowienia umowy stanowi art. 353¹ k.c., natomiast w zakresie przysługującego z niej roszczenia i środków obrony mają zastosowanie przepisy art. 484 par. 1 i 2 k.c. W szczególności jeżeli dłużnik zarzuca nadmierną wysokość tej kary, to jego obrona nie jest oparta na klauzuli generalnej - niezgodności samej umowy z zasadami współżycia społecznego (art. 353¹ in fine k.c.), lecz na szczegółowej normie zawartej w art. 484 par. 2 in fine k.c.

(...)

SN 1999: „Rozwiązanie przez strony umowy wzajemnej z mocą wsteczną powoduje, że to co sobie świadczyły podlega zwrotowi stosownie do art. 494 k.c., jeżeli strony nie postanowiły inaczej.

Kwota wręczona kontrahentowi po zawarciu umowy nie może być uznana za uiszczoną tytułem zadatku.”

SN 2006: „1. Przepis art. 390 § 3 k.c. dotyczy wyłącznie przedawnienia roszczeń wynikających z § 1 i 2 tego artykułu. Roszczenie o zwrot zadatku nie jest ograniczone żadnym szczególnym terminem przedawnienia, wobec czego mają do niego zastosowanie ogólne zasady wynikające z art. 118 k.c.

2. Przepis art. 394 § 3 k.c. łączy przepadek zadatku lub obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej z sytuacją, w której niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które jedna ze stron ponosi odpowiedzialność. Ze względu na dyspozytywny charakter tego przepisu strony umowy mogą przyjąć na siebie ryzyko jej niewykonania, niezależnie od okoliczności, i uregulować losy wręczonego zadatku inaczej, niż wynikałoby to z art. 394 § 3 k.c. Ochrona interesów stron wymaga jednak, aby odejście od reguły wyrażonej w art. 394 § 3 k.c. wynikało z wyraźnego sformułowania umowy.

„Dopuszczalne jest zawarcie umowy sprzedaży własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu z zastrzeżeniem, że umowa ta będzie jedynie sprzedawcę zobowiązywać do przeniesienia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu na kupującego.”

„1. Brak podstaw, aby dwustronnie zobowiązującą umowę przedwstępną uznać za wzajemną w rozumieniu art. 487 § 2 k.c.

2. Przewidziane w przepisie art. 222 § 2 k.c. roszczenie negatoryjne polega na przyznaniu właścicielowi żądania do zaprzestania zachowań, które naruszają jego własność. Nie można do tak ukształtowanego roszczenia zaliczyć zachowania polegającego na nieskładaniu oświadczenia woli zmierzającego do wykreślenia wpisu w księdze wieczystej. Przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowią wystarczającą podstawę dla dokonywania i wykreślania wpisów i nie można formułować żądania o wykreślenie wpisu na podstawie ogólnych regulacji dotyczących ochrony własności.”

„Jeżeli umowa przedwstępna spełnia warunki konieczne dla ważności umowy przyrzeczonej, upływ określonego w niej terminu nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej.”

Zawarte w art. 361 § 1 kc uregulowanie obejmuje tzw. adekwatny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy niewykonaniem zobowiązania przez dłużnika a wywołaniem szkody u wierzyciela, co wyraża się tym, że odpowiedzialność dłużnika dotyczy tylko skutków typowych, nie zaś wszelkich skutków, które w ciągu zdarzeń, jakie nastąpiły, dają się z punktu widzenia kauzalności połączyć w jeden łańcuch. Typowym jest skutek, jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym, na podstawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności.

Przyczynowość jest kategorią poznawczą o charakterze obiektywnym, która zachodzi pomiędzy dwoma zdarzeniami - przyczyną i skutkiem, przy czym istnienie tego powiązania wyprowadza się na podstawie zasad doświadczenia życiowego, wspartych wiedzą naukową.

Następstwo ma charakter normalny wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest zwykle następstwem tego zdarzenia.

SN 2001: „Odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej, odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie..”

SN 1970: „Jeżeli w wyniku naprawy przywrócono uszkodzony samochód do stanu poprzedniego (art. 363 § 1 k.c.), właściciel samochodu nie może żądać zasądzenia ponadto sumy pieniężnej odpowiadającej obniżeniu "wartości handlowej" samochodu. O przywróceniu stanu poprzedniego można mówić jedynie wówczas, gdy stan samochodu po naprawie pod każdym istotnym względem (stan techniczny, zdolność użytkowa, części składowe, trwałość, wygląd estetyczny itp.) odpowiada stanowi tegoż samochodu sprzed wypadku.”

„W razie wyrządzenia szkody, polegającej na pozbawieniu poszkodowanego możności pobierania zdatnej do użytku wody z urządzonej na jego gruncie studni, sąd jest uprawniony do nakazania sprawcy szkody przywrócenia stanu poprzedniego w zakresie dostępu do wody przez zobowiązanie go do zbudowania na tym gruncie, w innym miejscu, nowej studni, gdy niemożliwe jest doprowadzenie zatrutej studni do stanu używalności (art. 363 § 1 k.c.).”

„Ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.”

 „Zasada nominalizmu nie może przesądzać o konieczności spełnienia świadczenia w takiej walucie, w jakiej zostało ono określone.”

„Stosowanie art. 376 k.c. przez analogię jest wyłączone, gdy jeden ze współdłużników in solidum odpowiada z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a drugi - z tytułu czynu niedozwolonego.”

---