oprac wship 011022, POZOSTAŁE

Marta Wysocka

Wydział Prawa

Gr P.Z.3.2

14.10.01

Temat: Kara śmierci w Polsce.

Kara śmierci jest najstarszą z kar i obok kar okaleczających stanowiła od niepamiętnych czasów główne narzędzie w walce z przestępczością. Historia zna wiele sposobów wykonywania kary śmierci.

Celowało w tej dziedzinie średniowiecze, kiedy uważano, że zastraszenie ogółu nie da się osiągnąć samym pozbawieniem życia skazanego, lecz dopiero przez wykonanie wyroku śmierci publicznie i w sposób zadający szczególnie cierpienie skazanemu i budzący trwogę widzów.

Współczesnemu ustawodawcy chodzi tylko o to, aby sposób wykonania zapewnił jak najpewniejszą i jak najszybszą śmierć skazanego. Wszystko zaś, co miałoby charakter tylko dodatkowego zwiększania jego cierpień, jest nie do przyjęcia we współczesnych społeczeństwach.

Prawo karne na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu opierało się na prawie zwyczajowym. Zakres przestępstw karanych śmiercią był zbliżony do istniejących w zachodniej części kontynentu. W sprawach ciężkich, jak zabójstwo, podpalenie, gwałty, rabunek, wyroki ferował lokalny władca (książę), w innych sprawach sądy sprawował właściciel domeny nadanej mu przez panującego. Najstarszą znaną formą karania śmiercią było ukamienowanie. Wraz z pojawieniem się instytucji kata kary zaczęli wymierzać specjaliści. Zła sława, która otaczała całą rodzinę, sprawiała, że zawód ten był często dziedziczny. Bogate miasta same utrzymywały kata, zaś inne sprowadzały go do wykonywania wyroków. Kary wykonywano przez ścięcie, powieszenie, łamanie kołem, ćwiartowanie, palenie na stosie i ukrzyżowanie. Głową płacili za przestępstwa zdrajcy, zabójcy, złodzieje i fałszerze monet. Statuty Kazimierza Wielkiego przewidywały karanie śmiercią za wyłudzanie nienależnych świadczeń z żup królewskich, zagarnięcie podatków czy obracanie obcą monetą.
Podejrzanych o herezję sądziły sądy kościelne, następnie skazanego wydawano władzy świeckiej, która paliła nieszczęśnika żywcem na stosie. Inkwizycja kościelna nasiliła się szczególnie po wydaniu edyktu wieluńskiego w 1424 roku, zrównującego wyznawanie zasad husyckich ze zbrodnią obrazy majestatu. W XVI wieku zmiana wyznania rzymskokatolickiego na inne chrześcijańskie przestała być karana (...). Fala polowań na czarownice nie ominęła Rzeczypospolitej. Za uprawianie czarów w pierwszej połowie XVI wieku w samym tylko Węgrowcu spalono 34 osoby. Egzekucje trwały przez następne dwa stulecia, mimo kilkakrotnie wydanych zakazów przez panujących Augusta II i Augusta II. Ostatecznie karę śmierci za czary zniesiono w 1776 roku.

W okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej na mocy konstytucji z 1586 roku karę ostateczną wymierzano za czyny przeciwko moralności i dobrym obyczajom (sodomia, homoseksualizm), przeciwko porządkowi publicznemu (gwałtowne najście na dom, napad na drodze), spiski przeciwko władzom miejskim, porwanie oraz tradycyjnie zabójstwo umyślne, zwane kryminalnym. Skazańcowi niekiedy ratowała życie kobieta, jeżeli oświadczyła, że chce z nim zawrzeć związek małżeński, a zwyczaj ten nazywano wypraszaniem od kary śmierci. Nadto co sprytniejsi ze skazanych umawiali się z katem (niebezinteresownie), by przyszła egzekucja została przeprowadzona niezręcznie. Egzekucji nieudanej drugi raz nie wykonywano.
Po rozbiorach na ziemie polskie rozciągnięto ustawy karne państw zaborczych. Z niewielkimi zmianami utrzymano je aż do 1932 roku, kiedy wszedł w życie pierwszy po odzyskaniu kodeks karny. Kodeks przewidywał możliwość zastosowania kary śmierci za pięć przestępstw (w tym za cztery polityczne), z możliwością alternatywnej zamiany na karę dożywotniego więzienia oraz 5 i 10 lat pozbawienia wolności. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, problem unifikacji prawa karnego potraktowano jako rzecz wyjątkowo pilną, o czym świadczy fakt powołania komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z 3 czerwca 1919 r. W toku prac legislacyjnych, w komisji wyłonił się problem kary śmierci, a z nim podział na zwolenników tej kary, którzy proponowali umieszczenie jej w przyszłym kodeksie karnym, i przeciwników, którzy głosowali za jej eliminacją. Projekt kodeksu, który powstał na podstawie wyników obrad sekcji prawa karnego komisji kodyfikacyjnej, opracowany przez Makarewicza w 1922 r. wprowadzał karę śmierci, co odróżniało go od wcześniejszych projektów, jeszcze z przed prac komisji kodyfikacyjnej, Krzymuskiego oraz Mogilnickiego i Rappaporta. W tym samym roku opracowano projekt przygotowawczy części I kodeksu karnego, do którego, pomimo wysunięcia przez przeciwników kary śmierci argumentów takich jak: kara śmierci to „surogat kary, a nie kara w powszechnym znaczeniu”, kara śmierci „nie dopuszcza możliwości naprawy pomyłki sądowej”, a także, że kara śmierci jest niecelowa ze względów prewencji ogólnej, i wielu innych, komisja kodyfikacyjna wprowadziła karę śmierci większością pięciu głosów przeciwko trzem. Odrębny projekt zgłosił także w 1922 r. Makowski, który zrezygnował z wprowadzenia kary śmierci w czasie pokoju, proponował natomiast jej stosowanie w czasie wojny lub stanu wyjątkowego.

Ostatecznie, w wyniku dyskusji z 28 marca 1931 r., większością jednego głosu, postanowiono umieścić karę śmierci wśród kar zasadniczych. Miała ona grozić, jako sankcja alternatywna, za zabójstwo kwalifikowane. Dalsze prace nad kodeksem przejęła komisja Ministerstwa Sprawiedliwości pod przewodnictwem Sieczkowskiego, która przy pewnej współpracy z członkami komisji kodyfikacyjnej, ustaliła tekst kodeksu. Po przyjęciu tego projektu kodeksu przez Radę Ministrów, sam kodeks karny został wydany w drodze rozporządzenia Prezydenta RP 11 lipca 1932 r.

Kodeks karny z 1932 r. przewidywał w art. 37, że kara śmierci jest karą zasadniczą, wykonuje się ją przez powieszenie (art. 38) i zagrożone nią było pięć przestępstw, z czego cztery to przestępstwa polityczne:

1) zamach na niepodległy byt państwa,

2) zamach na życie lub zdrowie Prezydenta RP,

3) typ kwalifikowany zdrady wojennej,

4) akcja dywersyjna w czasie wojny,

oraz za jedno przestępstwo pospolite, a mianowicie za zabójstwo. Kara śmierci występowała alternatywnie z karą dożywotniego więzienia, albo karą więzienia od lat 10 przy przestępstwach politycznych, lub od lat 5 przy zabójstwie. Ponadto kodeks karny z 1932 r. przewidywał zakaz wymierzania obok kary śmierci innych kar zasadniczych (art. 33 § 2), oraz obligatoryjną utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych w razie skazania na tę karę (art. 47 pkt a). Poza tym instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 59 § 1 pkt a) uwzględniała możliwość złagodzenia kary śmierci przez wymierzenie kary więzienia powyżej lat 5. Karę śmierci można było wymierzyć na zasadach ogólnych sprawcy, który w chwili czynu ukończył 17 lat. Zagrożenie tą karą za przestępstwo popełnione przez sprawcę lub wymierzenie tej kary, było przyczyną ustalenia dłuższych terminów przedawnienia ścigania, wyrokowania, lub wykonywania kary. Nie można było wszcząć postępowania karnego po 20 latach, ani wydać wyroku skazującego po 25 latach od popełnienia przestępstwa, za które groziła kara śmierci, zaś orzeczonej kary nie można było wykonać po 30 latach od uprawomocnienia się wyroku.

Ważną rolę w wyrokowaniu odgrywało postanowienie Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 1935 r., w którym Sąd Najwyższy wskazał, że orzeczenie kary śmierci podyktowane musi być nieodzowną koniecznością ochrony społeczeństwa, ze względu na wybitnie aspołeczne właściwości sprawcy, których żadna dolegliwość przewidziana przez kodeks karny w formie pozbawienia wolności, nawet dożywotniego, usunąć nie jest zdolna i powinno być rzeczą niewątpliwą, a przynajmniej wysoce prawdopodobną, iż żadna kara sprawcy psychicznie już nie zmieni i żadna, prócz kary śmierci, przed nim społeczeństwa nie zabezpieczy.

W ustawodawstwie międzywojennym kara śmierci przewidziana była, oprócz kodeksu karnego, również w innych ustawach dodatkowych. Wśród nich najdonioślejsze znaczenie miało rozporządzenie Prezydenta RP z 19 marca 1928 r. o postępowaniu doraźnym. Rozciągano w nim stosowanie kary śmierci na kilkadziesiąt typów przestępstw opisanych w kodeksie karnym i w rozporządzeniu Prezydenta RP z 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa.W sytuacji, gdy oskarżony w postępowaniu doraźnym został jednomyślnie uznany winnym popełnienia jednego z przestępstw określonych w tym rozporządzeniu, należało bezwzględnie wymierzyć karę śmierci, jeżeli w postępowaniu zwyczajnym można było za to przestępstwo orzec karę więzienia powyżej 5 lat.

Na podstawie ustawy z 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w czasie stanu wojennego kara śmierci miała być także obligatoryjnie wymierzana, za przestępstwa zagrożone w postępowaniu zwyczajnym karą więzienia wyższą niż rok, co wiązało się z tym, że w ustawodawstwie stanu wojennego kara śmierci groziła aż za 145 przestępstw i to w formie kary bezwzględnie oznaczonej.

Karę śmierci, już w formie sankcji alternatywnej, przewidywał także dekret Prezydenta RP z 22 listopada 1938 r. o ochronie niektórych interesów Państwa.

Po II Wojnie Światowej, w rezultacie wytycznych zawartych w uchwale Rady Ministrów z 13 grudnia 1945 r., w której wyrażono konieczność zaostrzenia kar za wszelką działalność podrywającą spokój, porządek i bezpieczeństwo wewnątrz kraju, jak i osłabiającą Polskę na zewnątrz, powstał dekret z 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, zwany małym kodeksem karnym, który dopuszczał stosowanie kary śmierci w następujących przypadkach:

1) za typ kwalifikowany zamachu gwałtownego (art. 1 § 3),

2) sabotaż (art. 3),

3) bezprawne posiadanie broni (art. 4),

4) przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej od rzecznika obcego rządu lub organizacji w związku z działalnością na szkodę Państwa Polskiego (art. 6),

5) szpiegostwo (art. 7),

6) za wprowadzenie w błąd władzy polskiej przez udzielenie jej fałszywych wiadomości lub dostarczenie podrobionych dokumentów lub innych przedmiotów (art. 8 § 1 i 2),

7) za fałszowanie pieniędzy (art. 12),

8) za postać personalną przygotowania do popełnienia przestępstw z art. 1, 3 lub 7 (art. 13 § 2),

9) za założenie związku zbrodniczego lub pełnienie w nim funkcji kierowniczych (art. 14 § 2),

10) za przygotowanie do popełnienia przestępstwa z art. 1, 3 lub 7 m.k.k. lub wejście w porozumienie z innymi osobami, w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 1, 3, lub 7 dokonane przez osoby pełniące szczególne funkcje w państwie (art. 15 § 1 w związku z art. 13 § 1 i 2),

11) za dokonanie czynu określonego w art. 1, 3, lub 7 m.k.k. przez osoby wskazane wyżej (art. 15 § 2),

12) za przynależność do związku orężnego (art. 16 § 1),

13) za kwalifikowane przez następstwo (śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała, zakłócenie normalnego biegu życia publicznego lub zagrożenie bezpieczeństwa powszechnego) dopuszczenie się czynu przestępczego skierowanego przeciwko grupie ludności lub osobie z powodu przynależności narodowościowej lub rasowej (art. 32)

W małym kodeksie karnym kara śmierci występowała zawsze alternatywnie z karą pozbawienia wolności.

Kara ta była przewidziana także w art. 7 § 4 dekretu z 5 sierpnia 1949 r. o ochronie sumienia i wyznania, za przestępstwo publicznego wyszydzania lub poniżania grupy ludności albo poszczególnej osoby z powodu jej przynależności wyznaniowej, przekonań religijnych lub bezwyznaniowości, jeżeli z czynu tego wynikła śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała, zakłócenie normalnego biegu życia publicznego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego.Odmienne znaczenie dla problematyki kary śmierci miało ustawodawstwo karne przeciw - faszystowskie. Chodzi tu przede wszystkim o takie akty prawne jak: dekret z 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego, w którym kara śmierci przewidziana była jako kara alternatywna, i dekret z 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kar dla faszystowsko - hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego. Dekret ten zwany dekretem sierpniowym przewidywał za zbrodnię ludobójstwa, i za działanie na szkodę osób, które ze względów politycznych, narodowościowych, wyznaniowych lub rasowych były poszukiwane lub prześladowane przez władzę, przez wskazanie ich lub ujęcie, karę śmierci, która w tych przypadkach występowała w ramach sankcji bezwzględnie określonej. Poza tym dekret przewidywał karę śmierci także za inne przestępstwa, ale już jako karę alternatywną z karą pozbawienia wolności lub dożywotniego więzienia. Od 28 kwietnia 1956 r. zaprzestano ścigania karnego przestępstw zawartych w obu dekretach z wyjątkiem zbrodni określonej w art. 1 pkt 1 dekretu sierpniowego, czyli zbrodni ludobójstwa.

Kara śmierci została umieszczona jako kara alternatywna, także w dekrecie z 4 marca 1953 r. o wzmożeniu ochrony własności społecznej, za przestępstwo kwalifikowanego rabunku mienia społecznego. Przestępstwo to zostało włączone później do ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialności karnej za przestępstwa przeciw własności społecznej.

Kara śmierci przewidziana była w postępowaniu zwyczajnym za kilka przestępstw o charakterze gospodarczym. Art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zakazie posiadania walut obcych, monet złotych, złota i platyny oraz zaostrzenia kar za niektóre przestępstwa dewizowe, przewidywał karę śmierci jako sankcję alternatywną, za obrót bez zgody odpowiedniej komisji dewizowej, wszelkiego rodzaju walutami obcymi, złotymi monetami, złotem lub platyną. Na podstawie tej ustawy dwukrotnie wydano wyroki skazujące na karę śmierci, a w stosunku do jednej osoby wyrok wykonano. Sprawa Ehrenreicha - straconego właśnie na podstawie wspomnianej ustawy, jest kontrowersyjna nie tylko ze względu na charakter przestępstwa, ale i okoliczności związane z procesem i egzekucją, które wskazują na dokonanie na nim tzw. „mordu sądowego”.

W kontekście problematyki kary śmierci istotne znaczenie miał dekret z 16 listopada 1945 r. o postępowaniu doraźnym, bowiem zgodnie z art. 2 pkt 1 tego dekretu za przestępstwa podlegające rozpoznaniu w postępowaniu doraźnym wymierzało się karę śmierci, karę więzienia dożywotniego, lub karę więzienia na czas niekrótszy od lat 3, bez względu na to, jakie kary były przewidziane w ustawie za dane przestępstwo. Dekret ten obowiązywał do 1 stycznia 1970 r.

Ponadto kara śmierci przewidziana była w ustawie o powszechnym obowiązku wojskowym z 4 lutego 1950 r. zmienionej później ustawą z 30 stycznia 1959 r. o tym samym tytule, za jedenaście przestępstw, jeżeli sprawca dopuścił się ich w czasie mobilizacji lub wojny.

Oprócz przytoczonych wypadków zagrożeń karą śmierci, kara ta była przewidziana w szeregu przepisów kodeksu karnego Wojska Polskiego i to zarówno w sankcji fakultatywnej, jak i bezwzględnie określonej.

Nowy kodeks karny z 1969 roku dawał możliwość orzekania kary śmierci za dziewięć przestępstw, a ustawy pozakodeksowe za 14 czynów: zdrada ojczyzny, zamach stanu, szpiegostwo, zamach terrorystyczny, sabotaż, organizowanie lub kierowanie szkodnictwem gospodarczym, zabójstwo, rozbój kwalifikowany.

Kodeks karny z dnia 19 kwietnia 1969roku:

Rozdział XIII.

Kara śmierci.

Art. 109. § 1. Karę śmierci wykonuje się niezwłocznie po nadejściu zawiadomienia, że Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Datę wykonania ustala sąd. Art. 20-22 nie mają zastosowania.

§ 2. Wykonanie kary śmierci na chorych obłożnie i na chorych psychicznie sąd odracza do czasu ich wyzdrowienia; decyzję w przedmiocie odroczenia sąd podejmuje niezwłocznie.

Art. 110. § 1. Karę śmierci wykonuje się przez powieszenie, a wobec żołnierza - przez rozstrzelanie; wykonanie następuje w miejscu zamkniętym, niepublicznie.

§ 2. Wykonanie kary śmierci odbywa się w obecności prokuratora, dyrektora zakładu karnego i lekarza. Na życzenie skazanego powinien być obecny również duchowny, a poza tym może być obecny obrońca, którego o wyznaczonym terminie wykonania kary śmierci należy zawiadomić.

§ 3. Z przebiegu wykonania kary śmierci sporządza się protokół.

Art. 111. Jeżeli orzeczono karę śmierci, która nie podlega wykonaniu z przyczyn określonych w art. 31 Kodeksu karnego, sąd zamienia tę karę na karę 25 lat pozbawienia wolności.

Art. 112. W sprawach określonych w niniejszym rozdziale dotychczasowy obrońca może występować, choćby nie został ustanowiony w postępowaniu wykonawczym.

Kara śmierci orzekana na podstawie k.k. z 1969 r. była wykonywana przez powieszenie, a w stosunku do żołnierzy — przez rozstrzelanie (przepisy regulujące wykonanie kary śmierci znajdują się w rozdz. XIII kodeksu karnego wykonawczego z 1969 r. — art. 109 — 112 oraz w niepublikowanym zarządzeniu Ministra Sprawiedliwości), w miejscu zamkniętym, niepublicznie. Obowiązek uczestniczenia w wykonywaniu wyroku miał prokurator, dyrektor zakładu karnego i lekarz. Mógł być obecny — na życzenie skazanego — duchowny oraz obrońca (fakultatywnie). Kara śmierci była wykonywana dopiero po nadejściu zawiadomienia, że uprawniony organ nie skorzystał z prawa łaski (Rada Państwa , potem Prezydent RP). Datę wykonania ustalał sąd w składzie jednego sędziego przez wydanie postanowienia. Nie mogła być ona wykonana w stosunku do osób obłożnie i psychicznie chorych. Wykonanie podlegało odroczeniu do czasu wyzdrowienia. Zgodnie z art. 31 k.k. z 1969 r. kara śmierci nie była wykonywana w stosunku do osób, które w chwili popełnienia zbrodni nie ukończyły jeszcze 18 lat oraz w stosunku do kobiet ciężarnych (w przypadkach takich kara śmierci była zamieniana na karę 25 lat pozbawienia wolności). Skazany pytany był o ostatnie życzenie, które powinno być spełnione o ile nie przesuwało zbytnio czasu wykonania egzekucji, nie naruszało zasad moralności i powagi egzekucji. Techniczne szczegóły wykonania kary śmierci są w naszym kraju utajnione. Przygotowanie kary śmierci przez powieszenie wymaga wielu zabiegów i jest dość skomplikowane.

Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku wszedł w życie dekret O postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego, który umożliwiał wymierzanie kary śmierci za 86 typów przestępstw w postępowaniu doraźnym. (...) Ostatni wyrok śmierci wykonano w Polsce w 1988 roku, na kilka miesięcy przed wprowadzeniem faktycznego moratorium na wykonywanie kary śmierci.

W okresie stalinowskim kara śmierci była w ciągłym użyciu i wymierzano ją też za czyny, które w praworządnych państwach nigdy nie byłyby penalizowane. Tą najsurowszą sankcją były więc zagrożone np. niewykonanie kontyngentu, obrót obcymi walutami, handel łańcuszkowy, spekulacja. I za to skazywano na śmierć, a co gorsza wykonywano. Przykłady takich wyroków zostały wymienione podczas drugiego dnia sesji naukowej .Przestępstwa sędziów i prokuratorów jako element zbrodni komunistycznych w Polsce lat 1944-1956.
Oczywiście najczęściej skazywano na śmierć ludzi sądzonych pod rozmaitymi fałszywymi zarzutami politycznymi. Igor Andrejew, Leszek Lernell i Jerzy Sawicki, autorzy najważniejszego w okresie stalinowskim podręcznika Prawo karne Polski Ludowej, pisali: kara śmierci służy do obezwładnienia sprawcy. Tym ostatnim był wtedy najczęściej tzw. wróg klasowy. Pojęciem tym określano bardzo szeroką kategorię osób, od przedwojennego dygnitarza, przez żołnierza AK lub Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, po działacza PPS i chłopa nie wywiązującego się z obowiązkowych dostaw.

Departamentu Organizacyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości RP ,wykaz przeprowadzonych kar śmierci.

LATA

Skazania
prawomocne

LATA

Skazania
prawomocne

1946

364

1967

1947

210

1968

1948

311

1969

1949

1970

1950

1971

1951

1972

1952

1973

1953

1974

1954

1975

1955

1976

1956

1977

1957

1978

1958

1979

1959

1980

1960

1981

1961

1982

1962

1983

1963

1984

1964

1985

1965

1986

1966

1987

Zapowiedzią całkowitego zniesienia kary śmierci było uchwalone w czerwcu 1995 roku wprowadzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności oraz pięcioletnie moratorium na wykonywanie kary śmierci.

W nowym kodeksie karnym kara śmierci zastąpiona została karą dożywotniego pozbawienia wolności.Obecnie obowiązuje kodeks karny, uchwalony w dniu 06.06.1997 r. przez posłów II kadencji Sejmu RP.

Oto obowiazujące obecnie przepisy:

Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r.

Rozdział XIX
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Art. 148.
§ 1. Kto zabija człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8,
karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jednš osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

"Za" i "przeciw" karze śmierci - problem kary śmierci wzbudzał i nadal wzbudza wiele kontrowersji. Tocząca się walka o jej przywrócenie lub ograniczenie stosowania prowadzona jest na kilku płaszczyznach: moralno - ideologicznej, utylitarnej i politycznej.

Główne argumenty zwolenników kary śmierci są następujące:

Jedynie kara śmierci daje całkowitą pewność usunięcia przestępcy ze społeczeństwa, czego nie można powiedzieć nawet o karze dożywotniego więzienia, gdyż skazany na tę karę ma zawsze pewne szansę uzyskania wolności np. na skutek warunkowego zwolnienia lub amnestii czy ułaskawienia, nie mówiąc o ewentualnej ucieczce z więzienia.
Kara śmierci w porównaniu z innymi karami ma największą siłę zastraszania, gdyż życie jest dobrem, które człowiek ceni najwięcej.
Skutków wykonywania kary śmierci w postaci wzbudzenia złych instynktów można uniknąć przez niepubliczne wykonywanie tej kary.
W systemie karnym pozbawionym kary śmierci skazany na najsurowszą karę np. na dożywotnie więzienie, znalazłby się w sytuacji całkowitej bezkarności. Mógłby np. bezkarnie zabijać ludzi, gdyż nie groziłaby mu inna kara niż ta, którą już odbywa.

Ten ostatni zarzut jest nie do odparcia, ale jego trafność dotyczy bardzo ograniczonego kręgu osób, bo tylko skazanych na najsurowszą karę.

Przeciwnicy kary śmierci wysuwają następujące kontrargumenty

Największą wadą kary śmierci jest jej nieodwracalność. Nie można przecież wyłączyć możliwości wydania wyroku błędnego. Jeżeli taki wyrok orzekający karę śmierci zostanie wykonany, nie da się już tego naprawić, podczas gdy niesłusznie skazany na inne kary może uzyskać jakieś zadośćuczynienie. Np. za odbycie kary pozbawienia wolności niesłusznie skazany może otrzymać odszkodowanie pieniężne.
Chociaż kara śmierci w porównaniu z innymi karami jest nawet karą najsurowszą i ma bardziej od innych zastraszyć, to jednak przez nią ten element zastraszenia nie zawsze jest osiągalny. Gdy swego czasu w Anglii kradzieże masowo karali karą śmierci, zdarzały się wypadki, że podczas publicznej egzekucji kompani skazanego spokojnie wykonywali swój proceder, okradając gapiów, przyglądających się wieszaniu złodzieja.
Kara śmierci obraża uczucia humanitarne człowieka. Wyrazem tego jest chociażby odraza, jaką odczuwamy do kata ( dlatego ukrywa on zazwyczaj przed otoczeniem swój zawód ) lub do narzędzi wykonywania kary śmierci.

W Polsce przeprowadza się wiele ankiet i statystyk dotyczących kary śmierci.

Jeżeli chodzi o przyszłość kary śmierci w ustawodawstwie polskim, to wydaje się, że kara ta w najbliższym czasie nie powróci do katalogu kar zawartego w kodeksie karnym. Świadczyć o tym może fakt upoważnienia przez Parlament Prezydenta RP do ratyfikacji protokołu dodatkowego nr 6 z 1983 r. do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, który ogranicza dopuszczalność stosowania kary śmierci do przestępstw popełnionych w czasie wojny lub bezpośredniego zagrożenia wojną. Ponadto, aby ponownie wprowadzić karę śmierci do prawa polskiego konieczna byłaby zmiana Konstytucji RP, która w artykule 38 zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia,chociaż większość społeczęństwa jest za przywróceniem kary śmierci...

1. Badanie przeprowadzone przez NZS UŁ i Amnesty Intl. na Uniwewrsytecie Łódzkim

(...) 29 kwietnia Niezależne Zrzeszenie studentów wspólnie z Amnesty lnternational przeprowadziło na Wydziale Prawa i Administracji referendum, gdzie studenci wydziału mieli odpowiedzieć na pytanie: czy są za stosowaniem kary śmierci, czy nie? Celem badania było poznanie opinii tej grupy społecznej, czy poglądy przyszłych prawników są mniej lub bardziej liberalne od reszty społeczeństwa. Zwrócić należy uwagę, że większość pracowników naukowych wydziału, a przede wszystkim "karniści", zdecydowanie jest przeciwko orzekaniu i stosowaniu kary śmierci. Mimo iż frekwencja w referendum nie była zbyt wysoka (170 osób), to wynik należy uznać za wiążący. "Za" karą śmierci opowiedziało się 62% głosujących, "przeciwko"- 37.5%. (...)

0x08 graphic

2. Ankieta WP: internauci o karze śmierci
2001-06-18 (11:15)
(inf. własna)

63% "za", 34% "przeciw" i 3% "nie mam zdania" - to wyniki ankiety Wirtualnej Polski, która zapytała internautów, czy popierają karę śmierci. W naszym sondażu wzięło udział niemal 5,8 tys. osób.

0x08 graphic

3.Sondaż Ośrodka Badań Opinii Publicznej z sierpnia 2001 r.

0x08 graphic
Dwie trzecie Polaków (66 proc.) opowiada się za przywróceniem kary śmierci. Przeciwny tej karze jest niemal co czwarty Polak (24 proc.), a 10% nie ma na ten temat zdania - wynika z sondażu OBOP.

4. Wykres poparcia dla przywrócenia kary śmierci w Polsce

0x01 graphic

5. Mapa świata - kara śmierci.

KARA ŚMIERCI NA ŚWIECIE

Zielony	Abolicjoniści
Rózowy	Abolicjoniści dla zwykłych przestępstw
Zólty	Abolicjoniści w praktyce
Niebieski	Niedawno usunięta kara śmierci, popierający moratorium lub zamieniona kara śmierci na dożywocie
Czerwony	Utrzymujący karę śmierci