PREZYDENT RP

Fakt, że Prezydent zaliczony został przez Konstytucję RP do organów władzy wykonawczej, nie oznacza, że tym samym został uznany za jeden z organów administracji państwowej.

Jest on usytuowany poza administracją, a jego rola ustrojowa to rola głowy państwa, a nie organu włączonego w nurt bieżącego rządzenia i administrowania.

Funkcje

• W stosunkach zewnętrznych

• Ochrona zewnętrznego bezpieczeństwa państwa

• Wewnętrzne bezpieczeństwo państwa

• Powoływanie rządu

• Funkcja prawodawcza

• Związana z obsadami personalnymi

• Kompetencje w sprawach indywidualnych.

Jako jednak, że Prezydenta trudno jest uznać za organ administracji państwowej, szczegółowym omówieniem tego organu zajmuje się prawo konstytucyjne.

RADA MINISTRÓW

Pozycję prawną RM regulują Konstytucja RP oraz ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jedn. Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz 199 z późn. zm)

Czy pojęcie Rady Ministrów pokrywa się z pojęciem rządu?

Rząd - pojęcie to ma w świetle Konstytucji walor polityczny. Jest to mechanizm powołany do rządzenia, w którym nie są najistotniejsze struktury organizacyjne. W tym rozumieniu Rada Ministrów byłaby jedynie podstawowym ośrodkiem rządzenia.

Ustawa o RM utożsamia jednak te dwa pojęcia, dlatego też nie będziemy ich rozróżniać.

W rezultacie można więc patrzeć na pojęcie rządu w szerokim i wąskim znaczeniu.

W znaczeniu szerokim to cały złożony mechanizm organizacyjno - funkcjonalny, obejmujący Radę Ministrów, Prezesa RM, ministrów, a także wojewodów czy pełnomocników rządu, stanowiących ośrodek politycznego rządzenia państwem.

Rząd w sensie wąskim nawiązuje do podstawy tego mechanizmu, jaką stanowi RM

Rada Ministrów jest naczelnym, kolegialnym organem będący władzą wykonawczą o kompetencji generalnej.

To na RM spoczywa podstawowy ciężar wykonywania polityki państw i nadawania kierunków władzy wykonawczej

Art. 146.

1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

W ten sposób dochodzi do konstytucyjnego sformułowania domniemania właściwości na rzecz RM do podejmowania rozstrzygnięć we „wszystkich sprawach polityki”. Właściwość RM jest więc zasadą, od której przepisy konstytucji i ustaw mogą robić wyjątki np. na rzecz Prezydenta. Takie rozwiązanie umacnia pozycję RM w mechanizmie władzy państwowej. Może to prowadzić do sytuacji, w której mamy do czynienia z dwoma rywalizującymi ośrodkami władzy. Np. w sferze stosunków zewnętrznych - spór Prezydenta i Prezesa RM dotyczący określenia centralnego konstytucyjnego organu państwa, który uprawniony jest do reprezentowania Polski w posiedzeniach Rady Europejskiej, w celu prezentowania stanowiska państwa. (TK postanowienie z 20 maja 2009 r., Kpt 2/08.

3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

RM zajmuje więc wobec całej administracji pozycję nadrzędną i kierowniczą. Znajduje to odbicie w funkcjach kierowniczych, nadzorczych, kontrolnych i koordynacyjnych RM realizowanych zarówno wobec ministrów jak i innych podległych jej organów

Oprócz samego wskazania ogólnych funkcji RM Konstytucja określa konkretnie niektóre szczegółowe jej funkcje.

4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:

1) zapewnia wykonanie ustaw,

2) wydaje rozporządzenia,

3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

To sformułowanie odwołuje się do określenia zasięgu administracji rządowej. Do administracji rządowej zaliczamy więc te wszystkie organy, urzędy i inne podmioty realizujące funkcje administracyjne rozlokowane na różnych szczeblach zarządzania połączone ze sobą różnorakimi więzami i tworzące przez to pewien całościowy układ organizacyjny, wobec którego zwierzchnie kierownictwo i kontrolę sprawuje Rada Ministrów. Czyli a contrario, te podmioty, które nie są objęte bezpośrednio lub pośrednio kierownictwem i kontrolą RM pozostają poza ramami administracji rządowej i wchodzą bądź w skład administracji samorządowej, bądź powinny być kwalifikowane jako administracja nierządowi, np. PIP podległa Sejmowi.

4) chroni interesy Skarbu Państwa,

5) uchwala projekt budżetu państwa,

6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

12) określa organizację i tryb swojej pracy.

USTAWA

z dnia 8 sierpnia 1996 r.

Konstytucja ustanawia dla RM kompetencje do określania organizacji i trybu swojej pracy, nie wymaga więc regulacji tej materii w drodze ustawy. Upoważnienie to powtarza również ustawa o RM w art. 2 ust. 3 - RM określa organizację i tryb swojej pracy w drodze regulaminu.

o Radzie Ministrów

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Rada Ministrów (Rząd) działa kolegialnie.

Art. 2.

1. Rada Ministrów, wykonując ustanowione dla niej w Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej i ustawach zadania i kompetencje, rozpatruje sprawy i podejmuje

rozstrzygnięcia na posiedzeniach.

2. Rada Ministrów może również rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze korespondencyjnego

uzgodnienia stanowisk (drogą obiegową).

3. Organizację i tryb swojej pracy Rada Ministrów określa w regulaminie.

Ustawa podkreśla kolegialny charakter RM. Jednocześnie jednak kolegialne działanie RM podlega pewnej modyfikacji, nie zawsze musi być ono związane z odbywaniem przez nią posiedzeń. Poza posiedzeniami RM może rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk. (droga obiegowa).

Dwie formy działania:

• Na posiedzeniach formalnie zwołanych

• W drodze obiegowej

Przy czy ustawa nie wskazuje wyraźnie, które zagadnienia mają być rozstrzygane na posiedzeniach, a które mogą być załatwiane przez korespondencyjne uzgadnianie stanowisk. Mimo tego z przepisu z brzmienia art. 2 można wywnioskować, że to posiedzenia są podstawową formą działania RM, a droga obiegowa stanowi pewne uzupełnienie.

Posiedzenia RM zwołuje Prezes RM. Ustala on tez ich porządek i im przewodniczy. Przygotowanie posiedzeń rządu i ich obsługa należą do zadań sekretarza RM (przyjmowanie projektów dokumentów rządowych od wnioskodawców, opracowywanie protokołu ustaleń, przygotowywanie dokumentów rozpatrywanych przez RM, koordynowanie działalności legislacyjnej).

REG: Posiedzenia odbywają się w stałych terminach określonych przez Prezesa RM, przy obecności większości członków RM, rozstrzygnięcia zapadają w drodze uzgodnienia, a gdy jest to niemożliwe z inicjatywy przewodniczącego projekt może być poddany głosowaniu.

Posiedzenia te są niejawne, natomiast Prezes RM z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM może zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu w całości lub części oraz na udzielanie wyjaśnień.

Ustawa nakłada na RM obowiązek informowania opinii publicznej o przedmiocie posiedzenia oraz o podjętych rozstrzygnięciach. Oczywiście z wyłączeniem tych spraw, w stosunku do których Prezes RM zarządził tajność obrad.

REPREZENTACJA

Zgodnie z Konstytucją i ustawą o RM najważniejsza rola w tym zakresie przypada Prezesowi RM. Ustawa przewiduje jednak jeszcze inne możliwości reprezentowania RM i wyrażania stanowiska oraz składania oświadczeń w jej imieniu.

Np. przed Sejmem w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy RM może ona być reprezentowana przez upoważnionego członka RM, obejmuje to składanie wszelkich oświadczeń woli w imieniu rządu.

Art. 9.

1. Członek Rady Ministrów, upoważniony przez Radę Ministrów, reprezentuje Rząd przed Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy Rady Ministrów. W takim wypadku minister składa, po porozumieniu się z Prezesem Rady Ministrów, wszelkie oświadczenia w imieniu Rządu.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do reprezentowania Rządu w innych sprawach rozpatrywanych przez Sejm. W takim wypadku upoważnienia do reprezentowania Rządu może, w uzasadnionych wypadkach, udzielić ministrowi Prezes Rady Ministrów.

3. Prezes Rady Ministrów może, na wniosek ministra:

1) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi Rządu lub kierownikowi urzędu centralnego;

2) udzielić upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie, poza posiedzeniem plenarnym, innej osobie czynnej w danym dziale administracji rządowej.

Jest to bardzo szeroka możliwość ustanawiania przez Prezesa RM reprezentacji wobec ciał roboczych parlamentu. Niekoniecznie musi to być osoba na stanowisku kierowniczym, może to być każdy urzędnik.

Czynna w danym dziale administracji - zarówno szczebel centralny jak i terenowy.

Zastosowanie tych zasad również przed innymi organami

4. Zasady określone w ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do wszystkich innych sytuacji wymagających upoważnienia do reprezentowania Rządu przed innymi organami państwowymi, w szczególności przed Senatem Rzeczypospolitej Polskiej i Trybunałem Konstytucyjnym.

5. Zasady i tryb udzielania odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie regulują odrębne przepisy.

Każdy członek RM ma obowiązek reprezentowania w swoich wystąpieniach stanowiska zgodnego z ustaleniami przyjętymi przez RM.

Art. 8.

Członek Rady Ministrów reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z

ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.

Pełnomocnik rządu

Art. 10.

1. Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika Rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom Rady Ministrów nie jest celowe.

Ustawa nie wskazuje ani na jego funkcje ani na cel ustanowienia. Są to najczęściej te sprawy, które choć mieszczą się w zakresie zainteresowania rządu to jednak mają charakter doraźny, bądź przejściowy i z tego względu nie jest celowe przekazywanie ich członkom RM.

2. Pełnomocnikiem Rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym - wojewoda.

3. Pełnomocnika Rządu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.

4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.

5. W celu sfinansowania działalności ustanowionego pełnomocnika Rządu, Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych, wynikającego z ustawy budżetowej.

Np. Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania. Pełnomocnik Rządu do Spraw Wprowadzenia Euro w Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 147 Konstytucji składa się z

Art. 147.

1. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. - OBLIGATORYJNIE

2. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów. - FAKULTATYWNIE

3. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra.

4. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów. (NP. PRZEWODNICZĄCY KOMITETU BADAŃ NAUKOWYCH, PRZEWODNICZĄCY KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ) W ten sposób ustawodawstwo zwykłe będzie stwarzać podstawy do faktycznego kreowania części składu rządu, z drugiej strony może się też zdarzyć, że w określonym czasie ustawy nie będą przewidywać w ogóle omawianej kategorii osób wchodzących w skład RM

PREZES RADY MINISTRÓW

Kluczowe miejsce w całej administracji centralnej.

• Z jednej strony jest Przewodniczącym RM

Zwołuje posiedzenia RM. Ustala ich porządek dzienny. Zaprasza na posiedzenia osoby nie będące członkami RM. Podpisuje akty podjęte przez RM.

Kieruje merytoryczną działalnością RM i tym samym jest kierownikiem odpowiedzialnym politycznie za efekty jej działania.

• Z drugiej samodzielnym organem administracji państwowej, wyposażonym w sferę własnych zadań i kompetencji.

Art. 148.

Prezes Rady Ministrów:

1. reprezentuje Radę Ministrów,

2. kieruje pracami Rady Ministrów,

3. wydaje rozporządzenia,

4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

art. 33 ustawy z 4 września 1997r. o działach administracji rządowej - może on wydawać nadzorowanym przez siebie centralnym organom administracji wiążące wytyczne i polecenia. Mogą one dotyczyć całokształtu działalności tych organów, za wyjątkiem rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.

6. sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

Prezes RM decyduje o kształcie i składzie rządu. Z jednej strony decyduje o powołaniu takich a nie innych ministrów kierujących działami administracji, z drugiej kreuje tych ministrów, którzy nie mają statusu organów kierujących działami administracji.

Wyznacza on w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres działania ministra, a także określa ministerstwo lub inny urząd, który ma tego ministra obsługiwać.

Art. 5.

W celu wykonania zadań i kompetencji określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej i ustawach, Prezes Rady Ministrów może w szczególności:

1) wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia

Prezesa Rady Ministrów;

2) żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących

poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu

centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji

rządowej po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędu

centralnego lub wojewody;

3) zarządzić przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk

członków Rady Ministrów;

4) zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych

Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez względu na ich

skład i zakres działania;

5) zwoływać posiedzenia, z udziałem właściwych ministrów, kierowników

urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć;

6) przekazać, z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek

strony, sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika

centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi,

zawiadamiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony;

7) rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego

między ministrami.

Uprawnienia te są związane głownie z rolą Premiera jako szefa rządu, ale niektóre z nich znajdują również zastosowanie przy wypełnianiu przez niego zadań jako samodzielnego organu administracji publicznej. Np. rozporządzenie określające zakres działania ministra jest jednocześnie przejawem jego kompetencji prawotwórczej.

Grupy funkcji Prezesa Rady Ministrów:

• prawodawcza - wydawanie rozporządzeń, zarządzenia jako źródła prawa wewnętrznego, kierowanie procesem legislacyjnym rządu i nadzorowanie jego przebiegu. Wydaje Dziennik Ustaw RP i Monitor Polski

• personalna - kształtowanie składu osobowego RM i różnych innych kierowniczych stanowisk w administracji (sekretarze, podsekretarze stanu, wojewodowie). W odniesieniu do innych może występować z wnioskiem o obsadzenie konkretnego urzędu. Jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej na szczeblu centralnym i terenowym oraz korpusu służby cywilnej

• nadzór nad licznymi organami centralnymi: Prezes GUS, Komisja Nadzoru Finansowego, Szef CBA, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, Prezes ZUS.

• Funkcje kierownicze i nadzorcze w stosunku do terenowych organów administracji rządowej (wojewodów)

• Inne pojedyncze sprawy : współdziałanie z NIK, orzekanie w trybie KPA

Jest on ośrodkiem, wokół którego kształtuje się praktycznie całość organizacji administracji centralnej.

WICEPREZESI

Prezesowi RM może pomagać Wiceprezes. Może być ich kilku, w zależności od potrzeb. Stanowisko to jest wkomponowane w strukturę RM i nie stanowi samodzielnego organu administracji państwowej. Nie ma on własnych kompetencji, a wykonuje - w zakresie mu przydzielonym - funkcje Prezesa RM.

Art. 6.

1. W razie nieobecności Prezesa Rady Ministrów lub w innym wypadku czasowej

niemożności wykonywania przez niego obowiązków w Radzie Ministrów, pracami

Rady Ministrów kieruje wiceprezes Rady Ministrów wyznaczony przez

Prezesa Rady Ministrów lub jeden z ministrów, jeżeli wiceprezes Rady Ministrów

nie został powołany.

2. Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania

i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów.

W pełnieniu funkcji zastępstwa i pomocniczych występuje on w imieniu i z upoważnienia Prezesa RM. Przed nim też odpowiada za realizację powierzonych mu zadań i kompetencji.

KANCELARIA PREZESA RM

Aparat pracy powołany do obsługi RM oraz jej Prezesa. Przez długi czas funkcję tę pełnił Urząd RM. Jego status prawny był złożony i niejednoznaczny, miał pewne samodzielne funkcje. W tej chwili jest urzędem administracyjnym w ścisłym tego słowa znaczeniu, bez własnych kompetencji i zadań. Zapewnia obsługę merytoryczną, organizacyjno - techniczną i biurową:

• RM i jej Prezesa

• Wiceprezesów RM

• Kolegium do Spraw Służb Specjalnych

• Rady Legislacyjnej

• Szefa Służby Cywilnej.

Może również obsługiwać pełnomocników rządu oraz wskazane przez Prezesa RM organy pomocnicze, a także komisje wspólne.

Zadania

Art. 29.

Do zadań, które z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów realizuje Kancelaria, należy w szczególności:

1) kontrola realizacji zadań wskazanych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów oraz przedstawianie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przedkładanie propozycji doskonalenia metod kontroli;

1a) dokonywanie ocen skutków (kosztów i korzyści) społeczno-gospodarczych projektowanych regulacji oraz sporządzanie ocen tych skutków, w tym projektów powodujących istotne długookresowe następstwa w rozwoju społecznym i gospodarczym;

1b) opracowywanie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej;

1c) opracowywanie ocen funkcjonalności struktur państwa i sprawności ich działania;

1d) przygotowywanie innych analiz, prognoz, koncepcji, programów i ocen, zleconych przez Prezesa Rady Ministrów;

2) wydawanie Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;

3) koordynacja realizacji polityki kadrowej w administracji rządowej, w zakresie określonym w odrębnych przepisach;

4) obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w administracji rządowej;

5) koordynacja współdziałania Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów z Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej, Senatem Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej i innymi organami państwowymi;

6) obsługa informacyjna oraz prasowa Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczo doradczych Rady Ministrów;

7) koordynacja działalności kontrolnej Prezesa Rady Ministrów wobec organów administracji rządowej;

8) wykonywanie zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa określonych w odrębnych przepisach;

9) wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach lub zleconych przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 30.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania kontroli, o której mowa w art. 29 pkt 1.

Nie jest to katalog zamknięty i Kancelaria Prezesa RM może być zaangażowana do realizacji zadań określonych w odrębnych przepisach lub zleconych przez Prezesa RM.

Art. 31.

Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje Kancelarii statut, w którym określa szczegółowy zakres zadań i organizację Kancelarii oraz jednostki organizacyjne nadzorowane przez Szefa Kancelarii, z uwzględnieniem zasad określonych w

Art. 27.

Kancelarią kieruje Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, powoływany i odwoływany

przez Prezesa Rady Ministrów.

Powołuje on również sekretarzy i podsekretarzy stanu w Kancelarii.

Szef Kancelarii wyposażony jest często w zadania o charakterze merytorycznym, realizowane zwykle z upoważnienia Prezesa RM.

MINISTER I MINISTERSTWO

Konstytucja wyróżnia dwie kategorie Ministrów

Ministrów resortowych i Ministrów bez teki.

Art. 149.

1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.

Powołanie tych pierwszych jest obowiązkowe, gdyż lista resortów jest określona ustawowo, powołanie całej reszty zależy od woli Prezesa RM. Jako, że wyodrębniony dział administracji wiąże się z pojęciem resortu, tych pierwszych ministrów nazywa się często resortowymi, choć prawidłowym sformułowaniem jest określenie ich jako ministrów kierujących działami administracji.

Resort w znaczeniu szerszym to wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne, kierowany przez jeden organ centralny.

Resort w znaczeniu ścisłym oznaczał wyodrębniony organizacyjnie dział administracji grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne kierowany ze szczebla centralnego przez organ naczelny, tj. ministra lub przewodniczącego komitetu będącego naczelnym organem administracji państwowej.

W przeszłości przez długi czas do wyodrębnienia działu administracji nie znajdowały zastosowania jakieś trwałe, z góry ustalone, zobiektywizowane kryteria. Kryterium jednorodności lub pokrewieństwa spraw było ogólne i płynne.

Obecnie jest inaczej. Konstytucja i ustawa o RM nie przewidują ustawowej drogi tworzenia urzędów ministrów. Natomiast kompetencje i zadania ministrów kierujących działami administracyjnymi zgodnie z Konstytucją określają ustawy. (Różne ustawy, z różnych dziedzin spraw)

Podział administracji na działy określony jest w ustawie o działach administracji rządowej (liczba jest płynna). Ustawa określa zakres spraw objętych poszczególnymi działami oraz to, jakie organy, urzędy, czy inne jednostki są podporządkowane określonemu działowi.

DZIAŁ - to wyznaczony ustawowo (nazwa i określenie składników przedmiotowych) krąg spraw z zakresu administracji, poddany kierownictwu ministra, jak również określone przez ustawę organy i inne podmioty szczebla centralnego, działające w dziedzinach spraw objętych działem, które podporządkowane są temu ministrowi lub poddane jego nadzorowi.

Zagospodarowanie działów należy do Prezesa RM ( z tym wyjątkiem, że budżet, finanse publiczne oraz instytucje finansowe skupione będą w rękach jednego ministra, poza tym obrona narodowa musi mieć swojego oddzielnego ministra.

Art. 33. ROZPORZĄDZENIE ATRYBUCYJNE

1. Prezes Rady Ministrów ustala, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy zakres działania ministra, niezwłocznie po powołaniu Rady Ministrów, a jeżeli minister został powołany w innym czasie - niezwłocznie po jego powołaniu;

2) ministerstwo lub inny urząd administracji rządowej, który ma obsługiwać

ministra, a w wypadku ministra kierującego określonym działem administracji rządowej - również organy jemu podległe lub przez niego nadzorowane, z zastrzeżeniem art. 34 ust. 2.

1a. Prezes Rady Ministrów określając szczegółowy zakres działania ministra, w wypadku ministra kierującego określonym działem administracji rządowej:

1) wskazuje, z uwzględnieniem przepisów o działach administracji rządowej, dział lub działy, którymi kieruje minister;

3) określa, z zastrzeżeniem przepisów odrębnych, zakres uprawnień ministra jako dysponenta wyodrębnionej lub wyodrębnionych części budżetu państwa.

1d. Minister kierujący określonym działem administracji rządowej ustala, w drodze obwieszczenia, wykaz jednostek organizacyjnych jemu podległych lub przez niego nadzorowanych. Obwieszczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

2. Przepisy, o których mowa w ust. 1, tracą moc:

1) z dniem powołania nowej Rady Ministrów;

2) z dniem powołania dla danego działu administracji rządowej nowego ministra.

3. W wypadku uchylenia przepisów określonych w ust. 1, do dnia wejścia w życie nowych przepisów Prezes Rady Ministrów wykonuje zadania ministra, którego uchylony przepis dotyczy.

Rozstrzygnięcia zapadające w takim rozporządzeniu nie mogą być traktowane jako określenie „szczegółowego” zakresu działania, rozumianego jako szczegółowe wskazanie zadań i kompetencji danego ministra. Generalnie chodzi o ustalenie działu lub działów, które należą do właściwości danego ministra i z tytułu której to przynależności dany minister jest właściwy z zakresie zadań i kompetencji wynikających z ustaw normujących przedmiotową materię objętą określonym działem.

Jedynie dla ministrów „bez teki” rozporządzenie premiera jest rzeczywiście aktem kształtującym szczegółowy zakres ich działania.

Minister kierujący określonym działem, ma być w myśl ustawy o działach (art. 4 ust. 1) określany jako „minister właściwy do spraw” oznaczonych nazwą danego przydzielonego mu działu (ma to swoją użyteczność związaną z elastycznością kształtowania RM przez Premiera. Tzn jeżeli mielibyśmy ministra spraw wewnętrznych i administracji, niektóre kompetencje będą kierowane do ministra spraw wewnętrznych, taka sytuacja nie będzie problematyczna, dopóki Premier nie powierzy spraw wewnętrznych np. ministrowi sprawiedliwości. W tym przypadku określenie właściwości ministra w jakiejś sprawie z zakresu np. problematyki cudzoziemców wymagałoby określonych zabiegów dostosowawczych, np. wskazywania konkretnie w przepisach, że sprawy działu sprawy wewnętrzne przejmuje inny minister.. Przy stosowaniu określenia minister właściwy do spraw problem zmian w przepisach materialno - kompetencyjnych odpada.

MINISTROWIE BEZ TEKI

Kreowanie ich podlega takim samym zasadom, jak w przypadku ministrów kierujących działami administracji. Premier ma tutaj jednak większa swobodę działania, bo to w jego gestii leży powołanie tego typu ministrów oraz określenie zakresu spraw, którymi się będą zajmować.

Również mamy rozporządzenie atrybucyjne - tutaj owszem mamy do czynienia z zakresem zadań i kompetencji. Minister taki działa na zlecenie i z upoważnienia Prezesa RM.

Minister jest obowiązany do inicjowania i opracowywania - w zakresie swojego działania - polityki rządu, przedkładania inicjatyw, założeń do projektów ustaw i projektów aktów normatywnych na posiedzeniach RM. W stosunku do ministrów kierujących działami administracji rolę tę eksponuje również ustawa o działach (art. 34 ust. 1)

Art. 7.

1. Członek Rady Ministrów uczestniczy, na zasadach określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w ustalaniu polityki państwa, ponosząc za treść i za realizację działań Rządu odpowiedzialność w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

2. Członek Rady Ministrów jest obowiązany, w zakresie swojego działania, do inicjowania i opracowywania polityki Rządu, a także przedkładania inicjatyw, projektów założeń projektów ustaw i projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów - na zasadach i w trybie określonych w regulaminie pracy Rady Ministrów.

3. Członek Rady Ministrów realizuje politykę ustaloną przez Radę Ministrów.

4. Członek Rady Ministrów, realizując politykę ustaloną przez Radę Ministrów, w szczególności:

1) współdziała z innymi członkami Rady Ministrów;

2) nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej;

3) współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielstwami środowisk zawodowych i twórczych;

4) występuje do Prezesa Rady Ministrów o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania;

5) po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania

Art. 8.

Członek Rady Ministrów reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów. Ma się on identyfikować z działaniami i rozstrzygnięciami rządu.

Art. 34a.

1. Minister, w celu dostosowania do polityki ustalonej przez Radę Ministrów zasad i kierunków działania podległych lub nadzorowanych centralnych organów administracji rządowej, innych urzędów lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, może wydawać kierownikom urzędów centralnych oraz kierownikom innych urzędów i jednostek organizacyjnych wiążące ich wytyczne i polecenia.

2. Wytyczne i polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.

3. Wytyczne i polecenia, o których mowa w ust. 1, wydane ustnie, wymagają potwierdzenia na piśmie.

4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do organów, urzędów i jednostek organizacyjnych wchodzących w skład zespolonej administracji rządowej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Regulacje ustawowe dotyczące pozycji ministrów jako członków RM odnoszą się generalnie zarówno do ministrów resortowych, jak i ministrów, którym zadania wyznacza Prezes RM. W przypadku ministrów resortowych jednak zadania i obowiązki z tego tytułu są szersze.

Funkcja ministrów „bez teki” wyczerpuje się w pełnieniu roli członka RM. W przypadku ministrów resortowych tak nie jest, jest on bowiem również samodzielnym organem administracji.

Art. 38 ustawy o działach administracji rządowej. W bardzo szerokim zakresie przepisy tej ustawy wskazują też na współdziałanie ministra z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi rządowymi i samorządowymi oraz z organizacjami społecznymi. Minister kierujący działem administracji ma także podejmować - w odniesieniu do tego działu - czynności w zakresie współpracy z zagranicą we współpracy z ministrem właściwym do spraw zagranicznych oraz Komitetem Integracji Europejskiej.

W ramach roli samodzielnego organu administracji minister ma własne kompetencje wynikające z ustaw ustrojowych oraz materialnych.

Minister resortowy funkcjonuje w ramach swoich kompetencji we własnym imieniu, podczas gdy minister wykonujący zadania wyznaczone przez Prezesa RM działa z upoważnienia Prezesa RM.

Art. 34.

1. Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek. W szczególności w tym zakresie:

1) tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej;

2) powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej;

3) organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.

2. Minister nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek, w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów ustawowych - na zasadach określonych w tych przepisach. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

3. Rada Ministrów może powołać przy ministrze komitet doradczy i określić zakres jego zadań.

Kompetencje do tworzenia jednostek organizacyjnych i dokonywania obsad personalnych na stanowiskach kierowników jednostek są zasadą, od której ustawy mogą przewidywać wyjątki.

Ponadto : minister nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek, w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie odrębnych ustaw, np. urzędy centralne ustanowione jako podległe określonym ministrom.

Art. 35.

1. Minister, do którego zakresu działania należy sprawowanie nadzoru nad określonym urzędem centralnym, przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów.

2. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, minister, o którym mowa w ust. 1:

1) składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu;

2) składa Prezesowi Rady Ministrów wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego;

3) powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego;

4) wykonuje w stosunku do urzędu centralnego uprawnienia określone w art. 34 ust. 1 pkt 3.

2a. Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje statut, o którym mowa w ust. 2 pkt 1.

3. Minister zapewnia współdziałanie podległych urzędów centralnych.

4. Minister przedstawia Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących działania podległych mu urzędów centralnych.

Art. 149 Konstytucji - kompetencje prawodawcze. Tylko ministrowie kierujący działami administracji.

2. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.

3. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Dymisja ministra - wotum nieufności, wniosek min. 69 posłów, bezwzględna większość głosów. Gdyby wniosek nie przeszedł następny można zgłosić dopiero po 3 miesiącach, chyba że wystąpi z nim min 115 posłów.

W razie nieobsadzenia stanowiska ministra lub jego czasowej niezdolności do wykonywania obowiązków, zastępuje go Prezes RM lub wskazany przez niego członek RM.

SEKRETARZE i PODSEKRETARZE STANU

Art. 37.

1. Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza i podsekretarzy stanu, gabinetu politycznego ministra oraz dyrektora generalnego urzędu.

2. Zakres czynności sekretarza i podsekretarza stanu ustala właściwy minister, zawiadamiając o tym Prezesa Rady Ministrów.

3. Sekretarza stanu i podsekretarza stanu powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek właściwego ministra.

4. Sekretarza i podsekretarza stanu odwołuje Prezes Rady Ministrów.

5. Ministra zastępuje sekretarz stanu w zakresie przez niego ustalonym lub podsekretarz stanu, jeżeli sekretarz stanu nie został powołany.

Od strony funkcji i roli stanowiska sekretarza i podsekretarza stanu w zasadzie nie różnią się między sobą (poza kolejnością zastępowania ministra). Różnica tkwi jedynie w randze tych stanowisk z punktu widzenia urzędowej hierarchii i prestiżu.

Są to stanowiska polityczne, w razie przyjęcia dymisji RM przez Prezydenta, dymisję składają także sekretarze i podsekretarze stanu. O przyjęciu tej dymisji Prezes RM rozstrzyga w ciągu 3 miesięcy od dnia powołania nowej RM.

Art. 39.

1. Ministerstwo tworzy, znosi lub przekształca Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia.

1a. W razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa, Prezes Rady Ministrów określa, w drodze zarządzenia, przeznaczenie składników majątkowych, będących w posiadaniu tego ministerstwa, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej, oraz ustala podmiot i sposób przekazania spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem jego zniesienia lub przekształcenia. 1b-1d. (uchylone).

2. W skład ministerstwa wchodzą komórki organizacyjne:

1) departamenty - do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa;

2) biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa;

3) sekretariaty - do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów;

4) wydziały, referaty, zespoły - jako komórki organizacyjne wewnątrz komórek wymienionych w pkt 1 i 2.

3. W każdym ministerstwie mogą być tworzone w szczególności:

1) gabinet polityczny ministra;

2) komórki organizacyjne, o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 4, lub stanowiska samodzielne, do spraw:

a) prawnych, b) informacji, c) budżetu, d) finansów, e) kadr, f) szkolenia, g) organizacji, h) integracji europejskiej, i) współpracy z zagranicą, j) informatyki, k) zamówień publicznych, l) administracyjno-gospodarczych, m) kontroli, n) skarg, o) wniosków, p) ochrony informacji niejawnych, q) audytu wewnętrznego.

3a. Komórki organizacyjne, o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 4, lub stanowiska samodzielne do spraw wymienionych w ust. 3 pkt 2, mogą być łączone.

4. Bezpośredni nadzór nad komórkami organizacyjnymi wymienionymi w ust. 2 pkt 1-3 oraz ust. 3 pkt 2 sprawuje dyrektor generalny, który zapewnia prawidłowe wykonywanie zadań określonych przez ministra, sekretarza stanu i podsekretarza stanu. Prawa i obowiązki dyrektora generalnego urzędu określają odrębne przepisy.

4a. Dyrektor generalny odpowiada za sprawne funkcjonowanie urzędu oraz gotowość urzędu do wykonywania zadań w przypadku określonym w art. 38.

5. Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje ministerstwu statut, w którym określa jego szczegółową strukturę organizacyjną.

6. Minister ustala, w drodze zarządzenia, regulamin organizacyjny ministerstwa określający zakres zadań i tryb pracy komórek organizacyjnych ministerstwa oraz, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jednostek podległych i nadzorowanych przez ministra.

7. Dyrektor Generalny zatwierdza wewnętrzne regulaminy organizacyjne komórek organizacyjnych ministerstwa oraz, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jednostek organizacyjnych podległych ministrowi.

8. Przepisy ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio do kierowników urzędów centralnych oraz utworzonych na podstawie ustawy państwowych jednostek organizacyjnych podległych kierownikom urzędów centralnych.

9. W przypadku utworzenia jednostki budżetowej na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) Prezes Rady Ministrów określi, w drodze zarządzenia, standardy i wytyczne w celu ujednolicenia sposobu funkcjonowania Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministerstw i urzędów centralnych, w tym w szczególności w zakresie administracyjnej i biurowej obsługi organów administracji rządowej oraz zamówień centralnych wykonywanych przez tę jednostkę.

Obok komitetów doradczych mogą występować organy opiniodawcze, doradcze, konsultatywne w postaci rad, komisji, zespołów. Część z nich opiera swój byt na ustawach. Np. Krajowa Rada Transplantacyjna przy ministrze właściwym do spraw zdrowia, Rada Pomocy Społecznej przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej.

ORGANY POMOCNICZE RM I PREZESA RM

Mogą pełnić różnorodne funkcje:

- inicjatorskie

- wnioskodawcze

- projektodawcze

- opiniujące

Nie są to organy państwowe w ścisłym znaczeniu. Nie mają bowiem samoistnych, własnych zadań i kompetencji, dających prawo stosowania władztwa państwowego. Działają za to w sferze zadań i kompetencji RM, stąd też mają one status jedynie organów pomocniczych RM, działających na jej użytek.

Ustawa określa te organy mianem organów wewnętrznych - nieprecyzyjne, bo w ich skład wchodzą nie tylko członkowie RM, a poza tym mogą być ustanawiane również jako organy pomocnicze Prezesa RM.

Art. 12.

1. Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek członka Rady Ministrów, może, w drodze zarządzenia, tworzyć organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, a w szczególności:

1) stały komitet lub komitety Rady Ministrów w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów;

2) komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy;

3) rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów.

Zespół do Spraw Jakości Regulacji Prawnych, Zespół do Spraw Światowej Organizacji Handlu (WTO), Rada do Spraw Zrównoważonego Rozwoju, Rada Rozwoju Nauki i Technologii.

2. Prezes Rady Ministrów, tworząc organy pomocnicze, o których mowa w ust. 1, określi ich nazwę, skład, zakres działania oraz tryb postępowania.

KOMISJE KODYFIKACYJNE

Art. 12a.

Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, tworzyć komisje do opracowania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa, uwzględniając dorobek nauki i doświadczenia praktyki. Rada Ministrów wydając rozporządzenie, określi nazwę i przedmiot działania komisji oraz jej skład i tryb postępowania.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego, Karnego, Pracy

KOMISJE WSPÓLNE

Art. 13.

1. Rada Ministrów w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może powoływać, w drodze rozporządzenia, komisje wspólne, składające się z przedstawicieli Rządu oraz tej instytucji lub środowiska. Rada Ministrów wydając rozporządzenie, określi nazwę i przedmiot działania komisji wspólnej oraz jej skład i tryb postępowania.

2. Celem komisji, o których mowa w ust. 1, jest wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych dla polityki Rządu oraz interesów reprezentowanej w komisji instytucji lub środowiska.

Art. 15.

1. W celu sfinansowania działalności organów pomocniczych, komisji i komisji wspólnych, o których mowa w art. 12, 12a i 13, Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych, wynikającego z ustawy budżetowej.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób finansowania i obsługi organów pomocniczych, komisji i komisji wspólnych, o których mowa w art. 12, 12a i 13.

Czasami komisje wspólne tworzone są w drodze ustawowej, no. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu (ustawa z 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o Przedstawicielach RP w Komitecie Regionów UE)

Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.

RADA LEGISLACYJNA

Organ ustawowy usytuowany przy Prezesie RM, mający do odegrania rolę opiniodawczą i doradczą w zakresie projektów rządowych ustaw oraz projektów aktów wykonawczych do ustaw. Ma 20 członków wyróżniających się wiedzą prawniczą i dorobkiem praktyki prawniczej, powołuje ich Prezes RM w drodze rozporządzenia, które określa również zasady i tryb funkcjonowania Rady. Po zaciągnięciu opinii Rady Prezes RM w drodze rozporządzenia ustala zasady techniki prawodawczej, zasady rejestrowania aktów i ich ogłaszania, jeżeli nie zostało to unormowane w odrębnych przepisach. Rozporządzenie Prezesa RM z 23 lutego 1998 r. w sprawie zadań Rady Legislacyjnej oraz szczegółowych zasad i trybu jej funkcjonowania.

RZĄDOWE CENTRUM LEGISLACJI

Art. 14a.

Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rządowe Centrum Legislacji jako państwowa jednostka organizacyjna podległa Prezesowi Rady Ministrów.

Art. 14b.

Rządowe Centrum Legislacji, zwane dalej „Centrum”, zapewnia koordynację działalności legislacyjnej Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i innych organów administracji rządowej.

Art. 14c. Centrum zapewnia obsługę prawną Rady Ministrów poprzez:

1) opracowywanie rządowych projektów ustaw na zasadach i w trybie określonych w regulaminie pracy Rady Ministrów, chyba że na podstawie odrębnych przepisów opracowywanie określonych rodzajów projektów ustaw należy do właściwości innych podmiotów;

2) opracowywanie stanowisk prawno-legislacyjnych do rządowych projektów aktów prawnych innych niż określone w pkt 1 oraz do projektów założeń projektów ustaw;

3) opracowywanie pod względem legislacyjnym rządowych projektów aktów prawnych innych niż określone w pkt 1, skierowanych do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, w tym poprzez ich ocenę pod względem prawnym i redakcyjnym przez Komisję Prawniczą prowadzoną przez Centrum;

4) analizowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji w szczególności w zakresie wpływu na polski system prawa;

5) koordynowanie pod względem prawnym i formalnym przebiegu uzgodnień rządowych projektów aktów prawnych;

6) redagowanie i udostępnianie, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach, Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;

7) współdziałanie z ministrem właściwym do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej w sprawie dostosowania prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej i jego wykonywania;

8) współdziałanie z Radą Legislacyjną w zakresie opiniowania rządowych projektów aktów normatywnych pod względem ich zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz spójności z polskim systemem prawa;

9) monitorowanie wydawania przez organy administracji rządowej przepisów wykonawczych do ustaw;

10) wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach lub wskazanych przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 14e.

1. Centrum kieruje Prezes Centrum przy pomocy wiceprezesów Centrum oraz dyrektorów komórek organizacyjnych Centrum.

2. Prezesa Centrum powołuje Prezes Rady Ministrów, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa Centrum.

2a. Stanowisko Prezesa Centrum może zajmować osoba, która:

Art. 14g. 1. Wymagania kwalifikacyjne dotyczące legislatorów określają odrębne przepisy.

2. Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zasady wynagradzania oraz wymagania kwalifikacyjne pracowników Centrum, z uwzględnieniem ust. 1.

Art. 14h.

1. Centrum prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych dla jednostek budżetowych.

2. Prezes Centrum dysponuje środkami budżetu państwa przeznaczonymi na finansowanie Centrum.

Art. 14i.

1. Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje Centrum statut, w którym określa jego organizację wewnętrzną.

2. Prezes Centrum nadaje Centrum regulamin organizacyjny, który określa zakres zadań i tryb pracy jego komórek organizacyjnych.

3. Prezes Centrum może tworzyć i znosić stałe lub doraźne komisje oraz rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zakresu działania Centrum, określając ich nazwę, cel utworzenia, zakres zadań, skład i tryb pracy.

Centrum nie opracowuje projektów tych ustaw, które na podstawie odrębnej ustawy muszą być opracowane przez inne podmioty, np. ustawa budżetowa - Minister Finansów, akty prawne dotyczące funkcjonowania rynku kapitałowego - Komisja Nadzoru Finansowego, dotyczące ochrony konkurencji i konsumentów - zadania Prezesa UOKiK, dotyczące zamówień publicznych - zadanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.

Oprócz wewnętrznych organów RM na podstawie odrębnych przepisów mogą być ustanawiane inne jeszcze jej organy pomocnicze. Polski Komitet Doradczy - w sprawach koordynacji działań dotyczących ochrony zabytków w razie konfliktu zbrojnego.

ORGANY KOLEGIALNE O SWOISTEJ POZYCJI PRAWNEJ W SYSTEMIE ADMINISTRACJI CENTRALNEJ

Przed długi czas organy takie jak komitety i komisje posiadały status naczelnych organów administracji. Kwestię tych organów poruszała Mała Konstytucja, wskazując, iż tworzone są one w drodze ustawowej a ich przewodniczący wchodzą w skład RM.

Obecnie kwestię tą reguluje art. 149 nakazujący odnosić przepisy dotyczące ministrów kierujących wyodrębnionymi działami administracji rządowej do przewodniczących komitetów określonych w ustawach. Nie ma za to zapisu o komisjach.

1. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Konstrukcja ta polega więc na powierzeniu przez ustawę kierowania określonymi sprawami organowi kolegialnemu, którego przewodniczący ma rangę ministra. O celowości takiej formy organizacyjnej decyduje każdorazowo ustawodawczej.

Komitet do Spraw Europejskich

Wcześniej był to Komitet Integracji Europejskiej utworzony na podstawie ustawy z 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskiej. Zaś 1 stycznia 2010 weszła w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Komitecie do Spraw Europejskich. Zmienił się tym samym również charakter Komitetu.

W skład Komitetu do Spraw Europejskich wchodzą:

• Przewodniczący Komitetu, czyli minister właściwy do spraw członkostwa RP w UE ustawa zmieniła tym samym nazwę działu administracji rządowej z integracji europejskiej na członkowstwo RP w UE

• członkowie KSE:

ministrowie, reprezentowani przez sekretarza stanu albo podsekretarza stanu,

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów albo wyznaczony przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. 

Jeśli w posiedzeniu uczestniczy Prezes Rady Ministrów, wówczas to on przewodniczy jego pracom. Do udziału w posiedzeniach mogą być także zapraszani przedstawiciele innych instytucji, np. Kancelarii Prezydenta RP czy Narodowego Banku Polskiego.

Posiedzenia Komitetu odbywają się w obecności co najmniej połowy jego składu, a rozstrzygnięcia zapadają w drodze uzgodnienia. W przypadku braku takiego uzgodnienia Przewodniczący Komitetu, w porozumieniu z członkiem Komitetu właściwym ze względu na przedmiot sprawy, sporządza protokół rozbieżności, który podlega rozpatrzeniu przez Radę Ministrów.

Obsługę Komitetu zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw członkostwa RP w UE, tzn. Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Kompetencje Komitetu do Spraw Europejskich (KSE) określa Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Komitecie do Spraw Europejskich.

Głównym zadaniem KSE jest podejmowanie w imieniu Rady Ministrów decyzji w zakresie:

1) rozpatrywania i rozstrzygania:

a) stanowisk dotyczących dokumentów Unii Europejskiej podlegających konsultacjom z państwami członkowskimi oraz ich ocen sformułowanych przez właściwe instytucje lub inne organy Unii Europejskiej,
b) przygotowania organów administracji rządowej do wykonywania zadań wynikających z członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej,
c) informowania społeczeństwa o procesach integracji europejskiej i członkostwie Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej,
d) instrukcji na posiedzenia Rady i Komitetu Stałych Przedstawicieli oraz sprawozdań z tych posiedzeń, a także informacji w sprawie stanowisk na posiedzenia Rady Europejskiej i informacji o wynikach tych posiedzeń,
e) projektów inicjatyw i stanowisk w sprawach związanych z funkcjonowaniem i polityką Unii Europejskiej,
f) założeń do stanowisk Rzeczypospolitej Polskiej w postępowaniach przed organami sądowymi Unii Europejskiej oraz w prowadzonych przez instytucje Unii Europejskiej postępowaniach w sprawie naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską prawa Unii Europejskiej,
g) informacji na temat wykorzystania przez Rzeczpospolitą Polską mechanizmów wsparcia finansowego Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
h) dokumentów związanych z koordynacją wdrażania prawa Unii Europejskiej do polskiego systemu prawa,
i) współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, określonych w odrębnych przepisach;

2) uzgadniania projektów dokumentów rządowych zawierających:

a) stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej wobec projektów umów międzynarodowych ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz Unię Europejską lub określających zasady ich działania,
b) stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiane w Radzie Europejskiej,
c) skargi kierowane w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej do organów sądowych Unii Europejskiej,
d) strategię działania Rzeczypospolitej Polskiej w ramach Unii Europejskiej.

Do zadań Komitetu do Spraw Europejskich należy także rozpatrywanie dokumentów związanych z przygotowaniami i obsługą Przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej.

Rada Ministrów może upoważnić Komitet do rozpatrywania, rozstrzygania i uzgadniania spraw innych niż wymienione wyżej, związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej.

Krajowa Rada Radiofonii Telewizji

Na szczeblu centralnym mamy też inne organy kolegialne w postaci komisji, komitetów oraz rad. Wśród nich KRRiT - ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji.

Określenie charakteru KRRiT nie jest takie proste, z jednej bowiem strony jej funkcjonowanie jest włączone w działalność wykonawczą i administracyjną, jednak ze względu usytuowania organizacyjnego znajduje się niewątpliwie poza systemem rządowego aparatu administracyjnego. Można powiedzieć, że ze względu na jej kompetencje, jej pozycja prawna jest zbliżona do pozycji naczelnego organu administracji państwowej, ale nie rządowej.

Art. 213 ust. 1 Konstytucji - stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

Art. 1

1. Zadaniem radiofonii i telewizji jest:

1) dostarczanie informacji;

2) udostępnianie dóbr kultury i sztuki;

3) ułatwianie korzystania z oświaty, sportu i dorobku nauki;

3a) upowszechnianie edukacji obywatelskiej;

4) dostarczanie rozrywki

5) popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.

Art. 6.

1. Krajowa Rada stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności

nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter

radiofonii i telewizji.

2. Do zadań Krajowej Rady należy w szczególności:

1) projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki

państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji;

2) określanie, w granicach upoważnień ustawowych, warunków prowadzenia

działalności przez nadawców;

3) podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach

koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów;

3a) uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na warunkach

określonych ustawą;

4) sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności nadawców;

5) organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych;

6) ustalanie wysokości opłat za udzielenie koncesji oraz wpis do rejestru;

6a) ustalanie, na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 r. o

opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728), wysokości opłat abonamentowych;

7) opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych

dotyczących radiofonii i telewizji;

[7a) inicjowanie i podejmowanie działań w zakresie ochrony zasad etyki dziennikarskiej;]

Pkt 7a niezgodny z Konstytucją - wyrok TK (Dz.U. z 2006 r. Nr 51, poz. 377).

8) inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr w dziedzinie

radiofonii i telewizji;

9) organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą w dziedzinie radiofonii

i telewizji;

10) współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony

praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz nadawców

programów radiowych i telewizyjnych;

11) przeprowadzanie jawnych i otwartych konkursów na stanowiska członków

rad nadzorczych w jednostkach publicznej radiofonii i telewizji.

Skład - 5 członków

2-Sejm, 2-senat, 1 - Prezydent, spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu.

Kadencja = 6 lat , licząc od dnia powołania ostatniego z członków, pełnią swe funkcje do czasu powołania nowych.

Odwołać członka może organ, który go powołał i to tylko w przypadku zrzeczenia się funkcji, choroby trwale uniemożliwiającej pełnienie funkcji, skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej, naruszenia przepisów ustawy stwierdzonego orzeczeniem TS.

Przewodniczącego Krajowej Rady wybierają ze swojego grona i odwołują jej członkowie.

KRRiT jest niezależna od rządu, jedynie przedstawia corocznie Prezesowi RM informacje o swej działalności oraz o podstawowych problemach radiofonii i telewizji. Inaczej jest wobec organów, które powołują jej członków, gdyż tym organom Rada składa coroczne sprawozdania (do końca marca). Sejm i Senat uchwałami przyjmują lub odrzucają sprawozdanie, co ma charakter działań typu nadzorczego. W przypadku odrzucenia sprawozdania przez Sejm i Senat kadencja wszystkich członków wygasa w ciągu 14 dni. Wygaśnięcie nie następuje, jeżeli nie zostanie potwierdzone przez Prezydenta RP.

Kolegium do Spraw Służb Specjalnych

Działa na podstawie ustawy z 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu.

Kolegium do Spraw Służb Specjalnych działa przy Radzie Ministrów - jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności ABW, AW, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeństwa państwa działań Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, urzędów skarbowych, izb skarbowych, organów kontroli skarbowej, organów informacji finansowej oraz służb rozpoznania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

 

Do zadań Kolegium należy formułowanie ocen lub wyrażanie opinii w sprawach:

• powoływania i odwoływania Szefa ABW, Szefa AW, Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szefa Służby Wywiadu Wojskowego oraz Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

• kierunków i planów działania służb specjalnych,

• szczegółowych projektów budżetów służb specjalnych, przed rozpatrzeniem ich przez Radę Ministrów,

• projektów aktów normatywnych i innych dokumentów rządowych dotyczących działalności służb specjalnych,

• wykonywania przez służby specjalne powierzonych im zadań zgodnie z kierunkami i planami działania tych służb,

• rocznych sprawozdań przedstawianych przez Szefów z działalności podległych im służb specjalnych,

• koordynowania działalności ABW, AW, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, a także działalności służb specjalnych z Policją, Strażą Graniczną, Żandarmerią Wojskową, Biurem Ochrony Rządu, Służbą Celną, urzędami skarbowymi, izbami skarbowymi, organami kontroli skarbowej, organami informacji finansowej i służbami rozpoznania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich współdziałania w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa,

• współdziałania podmiotów, o których mowa w art. 10 - (organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego, instytucje państwowe oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie użyteczności publiczne), ze służbami specjalnymi,

• współdziałania służb specjalnych z właściwymi organami i służbami innych państw,

• organizacji wymiany informacji istotnych dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej pomiędzy organami administracji rządowej,

• ochrony informacji niejawnych dotyczących:

a) zagrożeń o zasięgu ogólnokrajowym w zakresie ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową,

b) sposobów postępowania w sytuacji zagrożenia o zasięgu ogólnokrajowym, powstałej wskutek ujawnienia informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, oraz dokonywanie oceny skutków ujawnienia takich informacji,

c) projektów aktów normatywnych i innych dokumentów rządowych dotyczących ochrony informacji niejawnych,

d) innych spraw zlecanych przez Radę Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów oraz wnoszonych przez ministrów w zakresie realizacji zadań związanych z ochroną informacji niejawnych.

 

Szczegółowy tryb i zasady funkcjonowania Kolegium do Spraw Służb Specjalnych oraz zakresu czynności sekretarza tego Kolegium reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2002 r.

Dz.U.02.103.929

 

W skład Kolegium wchodzą:
 

1) przewodniczący - Prezes Rady Ministrów,

2) sekretarz Kolegium,

3) członkowie:

a) minister właściwy do spraw wewnętrznych,
b) minister właściwy do spraw zagranicznych,
c) Minister Obrony Narodowej,
d) minister właściwy do spraw finansów publicznych,
e) Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego,

4) minister-członek Rady Ministrów właściwy do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeśli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.

 

W posiedzeniach Kolegium uczestniczą także:

• Szef ABW,

• Szef AW,

• Szef Centralnego Biura Antykorpcyjnego,

• Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego,

• Szef Służby Wywiadu Wojskowego,

• Przewodniczący Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może delegować swojego przedstawiciela do udziału w posiedzeniach Kolegium, spełniającego wymagania określone w przepisach o ochronie informacji niejawnych w zakresie dostępu do informacji stanowiących tajemnicę państwową, oznaczonych klauzulą "ściśle tajne".

Przewodniczący Kolegium może zapraszać do udziału w posiedzeniach Kolegium przewodniczących właściwych komisji sejmowych, przedstawicieli organów państwowych oraz inne osoby, których uczestnictwo jest niezbędne ze względu na tematykę obrad.

CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI

Drugi obok rządowego segment administracji centralnej.

Nie są to jednak organy naczelne, często nazywane są urzędami centralnymi.

Centralny organ administracji nie posiada takich kompetencji jak minister (np. nie może wydawać rozporządzeń) oraz nie wchodzi w skład RM. W literaturze podkreśla się, że wprawdzie organy te noszą niekiedy nazwy sugerujące kolegialny ich skład, jednak zazwyczaj są organami monokratycznymi, np. jeżeli w nazwie występuje słowo urząd, mamy do czynienia z organem, którym jest szef urzędu zwany prezesem lub dyrektorem, a jeżeli organ nosi nazwę komitetu lub komisji, to mamy do czynienia z organem kolegialnym (Boć)

Należą do nich

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Prezes UOKiK, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendant Główny Policji, Komisja Nadzoru Finansowego …

Są do w większości organy jednoosobowe, najczęściej kierownicy danego urzędu (szef, prezes).

Często również niepowiązane bezpośrednio z urzędem centralnym, lecz określane odrębnie od swojego aparatu pomocniczego: Główni Komendanci.

Wyjątkowo organem określanym bezosobowo jest Urząd Patentowy, a nie jego prezes, który sprawuje jedynie kierownictwo nad pracami tego organu.

Wszystkie te organy są podporządkowane organom rządowego stopnia, są one wpisane w struktury działów administracji. Niekiedy jako odrębne od działów administracji podlegają bezpośrednio Prezesowi RM lub RM. Przy czym trudno wskazać wyznaczniki podporządkowania danego organu do konkretnego działu, bądź też pozostawienia go poza nim ( np. ponaddziałowy charakter działu). Ostatecznie o ich umiejscowieniu decydują przepisy prawa. Większość działa w ramach działów a wyjątki podporządkowane Prezesowi RM to np. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Komisja Nadzoru Finansowego, Szef Agencji Wywiadu.

Organy te podlegają nadzorowi ministrów bądź Prezesa RM, nie powinna to być podległość oznaczająca ściślejsze więzy jak np. w przypadku jednostek organizacyjnych RM.

Nadzór ten jest określany w ustawach w niektórych przypadkach jest to ustawa o działach administracji rządowej np.:

Art.9 ust. 3. Minister właściwy do spraw gospodarki sprawuje nadzór nad Prezesem Głównego Urzędu Miar i Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki oraz nad działalnością Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 33a. 1. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością administracji rządowej nieobjętą zakresem działów administracji rządowej, wykonywaną przez:

2) Główny Urząd Statystyczny;

5) Polski Komitet Normalizacyjny;

6) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

7) Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencję Wywiadu;

7a) Centralne Biuro Antykorupcyjne,

13) Urząd Zamówień Publicznych;

14) Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

O zakresie tego nadzoru decydują przepisy powołujące do życia dany organ centralny.

W niektórych przypadkach trudno jednak ustalić granicę pomiędzy nadzorem a podległością, np. Art. 33b. 1. Prezes Rady Ministrów wykonując politykę Rady Ministrów wydaje kierownikom urzędów, o których mowa w art. 33a ust. 1, wiążące wytyczne i polecenia.

2. Wytyczne i polecenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.

Dokonując pewnej generalizacji można powiedzieć, że organy nadzorujące mają zagwarantowany wpływ na obsadę stanowisk kierowniczych, na strukturę ich urzędów (np. ogniwa terenowe), a także na kierunki ich działania.

Organy nadzorujące reprezentują organy administracji centralnej i dziedziny spraw przez nie zarządzanych na forum RM.

Role tych organów trzeba odnosić raczej do sfery realizacyjnej i wykonawczej w stosunku do kierownictwa i ustalania ogólnej polityki przez RM. Tutaj mamy bowiem do czynienia z bieżącą realizacją zadań w RM z polityką administracyjną. Bieżące stosowanie prawa i realizacja wynikających z niego zadań administracyjnych. Dlatego też organy te powinny być niezależne od zmian politycznych na szczeblu rządowym czy resortowym. W Polsce jest to jednak raczej postulat, a nie element rzeczywistości. Często bowiem kierownicze funkcje w tych urzędach powierzane są politykom, którzy nie mają zawodowego przygotowania do pełnienia tych funkcji.

27

---