WARSZTATY  REGIONALNE:

Edukacja regionalna i kulturalna

w środowisku lokalnym jako jedna z form działalności biblioteki publicznej

 

 Regionalizm jako forma działalności na rzecz społeczności lokalnej

 Kultura lokalna

 Biblioteki publiczne w regionie i społeczności lokalnej

 Animacja kultury

 Animacja kultury w bibliotece publicznej

 Formy i metody pracy kulturalnej

 Przykładowe scenariusze regionalnych imprez kulturalnych

 Zajęcia edukacyjne i projekty przygotowane przez Pracownię Regionalną WiMBP w Gdańsku

 Regionalizm w świetle zagadnień mniejszości narodowych                              i etnicznych

 

Region - pojęcie służące nam jako punkt wyjścia do rozważań na temat regionalizmu i edukacji regionalnej, odnosi  się do regionu społeczno- kulturowego. Jest on ukształtowany w wyniku wzajemnych specyficznych zależności i związków międzyludzkich, które obejmują obyczaje, zwyczaje, sposoby gospodarowania, odrębności językowe, folklor, sztukę, architekturę, specyfikę życia religijnego, a także kryteria wartościowania. Na ich podstawie wytworzyły się i istnieją społeczności regionalne. W obszarze kulturowym, region zaznacza swą odrębność  poprzez dążenia zamieszkującej go społeczności oparte na emocjonalnym stosunku do zamieszkiwanego terytorium.

              Jerzy Damrosz wyodrębnił cztery warianty rozumienia pojęcia  region:

1.                     region jako jednostka zarządzania w systemie administracji państwa (o różnym stopniu autonomii)

2.                     region jako przeciwstawienie „centrum” (stolica a prowincja)

3.                     region jako podłoże kształtowania się regionalnej polityki kulturalnej i instytucjonalnych form  regionalizmu

4.                     region jako podłoże kształtowania się  partykularyzmu (uniezależnienie się od centrum), świadomości lokalno- regionalnej, związków z tradycją, obrazu „mojego świata” traktowanego jako „swój”.

Za dowód istnienia zbiorowości regionalnej uznawana jest odrębność kulturowa, która stanowi podstawę  kształtowania  tożsamości regionalnej, sprowadzającej się do poczucia przynależności  regionalnej co z kolei jest zalążkiem społeczności regionalnej.

Regionalizm  wg Krzysztofa Kwaśniewskiego to ruch społeczny, którego ideologią  jest „pielęgnowanie i krytyczne rozwijanie dziedzictwa regionu społeczno- kulturalnego, po to aby optymalnie uczestniczyć w realizacji celów większej zbiorowości( narodu, państwa), nie tracąc własnej tożsamości jako nieodłącznej i specyficznej części tej większej zbiorowości, pełniącej w niej niepowtarzalną, choć zmieniającą się rolę”. Podstawą tak rozumianego regionalizmu jest dziedzictwo kulturowe. Regionalizm jest przede wszystkim szczególną postawą wobec własnej przestrzeni terytorialnej , „małej ojczyzny” czy regionu, jest ideologią, która w regionalnych właściwościach upatruje cennych wartości  wartych ochrony i rozwijania, po to aby kształtować współczesne oblicze społeczeństwa polskiego. Zdaniem regionalistów obecny w Polsce aktualnie regionalizm przejawia zainteresowanie kulturą, odrębnościami kulturowymi, tradycjami kulturowymi i historycznymi.

  Kultura w ujęciu regionalistycznym to zbiór wartości i symboli, które decydują o zachowaniu ciągłości kulturowej społeczeństw; odgrywają rolę stabilizatorów społecznych, dając człowiekowi i grupom względnie trwałe podstawy wyboru i oceny własnych działań i orientacji w rzeczywistości. Ten wspólny system jest podstawą porozumiewania się ludzi i budowania stosunków społecznych. Kultura regionalna często jest utożsamiana z  pojęciem kultury tradycyjnej, synonimicznie traktowanej niekiedy jako kultura ludowa. Ta ostatnia odgrywa ogromną rolę  w całokształcie kultury narodowej i jednocześnie jest kulturą lokalną, tradycyjną, kulturą regionalną wyróżniającą się z tzw. kultury ogólnej następującymi elementami:

1.                     tworzenie i przekaz kultury lokalnej dokonuje się w kontaktach bezpośrednich ; u jej podłoża leży żywa więź społeczna i ma ona charakter bardziej oralny niż audiowizualny

2.                     kultura lokalna , tworząc się w międzyosobowych kontaktach, łączy ludzi mieszkających w bliskości przestrzennej

3.                     kultura lokalna tworzy swoisty system wartości w myśl, którego społeczność lokalna akcentuje poszczególne wartości w ogólnie akceptowanym systemie wartości, nieco odmiennie je interpretuje i w specyficznych dla siebie warunkach realizuje

4.                     członkowie społeczności lokalnej, uczestnicząc w kulturze swego środowiska i tworząc ją, mają poczucie swojskości i odrębności w stosunku do kultury ogólnej i kultury innych regionów

5.                     kultura lokalna wzbogaca kulturę ogólnospołeczną, nie naruszając jej jedności, a przez to czyni ją ciekawszą i bardziej interesującą dla obcych

Wg encyklopedii powszechnej PWN z 2000  roku edukacja regionalna to „koncepcja pedagogiczna podkreślająca dydaktyczne znaczenie lokalnego dziedzictwa kulturowego jako niezbędnego elementu tożsamości jednostkowej i społecznej; głównymi jej celami są  :

                         rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związkach z kulturą narodową i europejską

                          ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej  przez rozwój tożsamości regionalnej

                          rozwijanie wiedzy o historii regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny

                          edukacja regionalna , sprzyjając zakorzenieniu w tzw. małej ojczyźnie, jest ważnym składnikiem procesu integracji europejskiej; stanowi ona czynnik równoważący wpływ tendencji globalnych w oświacie".

           Namacalnym efektem sprzężenia wszelkich działań propagujących idee edukacji regionalnej jest Karta Regionalizmu Polskiego - dokument uchwalony na V Kongresie Regionalnych Towarzystw Kultury, który odbył się we Wrocławiu we wrześniu 1994 roku. W czasie tego Kongresu ze strony Ministerstwa Edukacji Narodowej  ogłoszona została deklaracja  podjęcia działań na rzecz wprowadzenia  zagadnień regionalnych  do programów szkolnych. Zgodnie z tą deklaracją  w październiku 1995 roku  ukazał się oficjalny dokument Ministerstwa Edukacji Narodowej pod nazwą  Edukacja  regionalna. Dziedzictwo kulturowe w regionie. Założenia programowe.

Edukacja regionalna stwarza szansę zahamowania postępującej alienacji jednostki w życiu społecznym  i kulturalnym poprzez odnajdowanie podmiotowości w małych grupach społecznych. Ważnym uzasadnieniem dla edukacji regionalnej jest konieczność przeciwdziałania konsekwencjom upowszechniania się  konsumpcyjnych wzorów zachowań społecznych i kulturalnych postrzeganych jako rezultat udziału jednostki  we współkształtowaniu środowiska lokalnego. Edukacja regionalna  staje się wprowadzeniem jednostki  i małych grup społecznych w tradycję i aktualne życie  społeczno- kulturalne regionu i środowiska lokalnego.

  Profesor Kazimierz Kossak-Główczewski twierdzi, że edukacja regionalna  to powrót do domu, do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł jego etyki i jego języka,  a więc do źródeł kultury domowej , lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej. W swoich rozważaniach opiera  się na założeniu, że  najbliższe otoczenie człowieka, jego prywatna ojczyzna  jest jednocześnie światem ogólnoludzkim, globalnym, sama edukacja regionalna w takim kontekście nabiera cech odwrotności do edukacji globalnej. Jako punkt wyjścia  edukacji regionalnej uznaje realny świat człowieka , uniwersalność i jednocześnie niepowtarzalność  spraw ludzkich , uwikłanych  w różnicę widzianą z perspektywy życia. Jego zdaniem edukacja regionalna nie narzuca wartości edukacji globalnej, jest jednak w przeciwieństwie do edukacji globalnej skierowana  na człowieka nie zaś na świat.

Edukacja regionalna zawarta w dokumentach programowych Ministerstwa Edukacji i Sportu ma umożliwiać  młodym ludziom  poznawanie własnego dziedzictwa kulturowego, tradycji regionalnej , uwewnętrzniać  wartości i treści regionalne  a tym samym kształtować i utrwalać postawy regionalne. Idee  współczesnej edukacji regionalnej   dbają o dynamiczny rozwój i wzbogacanie wartości tkwiących we własnym środowisku, o ożywienie różnorodności jako  bogactwa życia społecznego, umocnionego poczuciem własnej tożsamości i zakorzenienia. Podstawowym warunkiem zachowania własnej tożsamości i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego, który odbywa się poprzez przyjmowanie wartości tkwiących w bezpośrednim zarówno przyrodniczym, jak i kulturowym otoczeniu społecznym. Kultura jest efektem aktywności ludzkiej dokonującej się w obrębie różnorakich stosunków społecznych, kształtujących się na płaszczyźnie terytorialnej oraz płaszczyźnie celowego współdziałania. Na nich wytwarzają się dwa rodzaje grup społecznych: wspólnota i asocjacja społeczna, będące podstawą społeczności lokalnych, które obok rodziny były zasadniczymi komponentami struktury społecznej. Jednostka w swej życiowej aktywności  uczestniczy w różnych grupach i wspólnotach, w im większej ich grupie funkcjonuje , tym bardziej otwarta może być na przyjmowanie  postawy uniwersalistycznej. Istota przekazania kulturowego polega na kształtowaniu zdolności człowieka do uczestnictwa w różnych rodzajach wspólnot i grup, według hierarchii zapewniającej jej świadomość własnych korzeni kulturowych, a przez to poczucia własnej tożsamości kulturowej i narodowej.

  W związku z powyższym jednym z zasadniczych celów edukacji regionalnej jest ukształtowanie w młodych jednostkach poczucia własnej tożsamości regionalnej jako postawy zaangażowania się  w funkcjonowanie własnego środowiska oraz autentycznego otwarcia się na inne społeczności i kultury. Edukacja regionalna ma do spełnienia tę samą rolę co cały proces wychowania : zapewnienie ciągłości kulturowej grupy, wspólnoty, społeczności i społeczeństwa.

           Cele szczegółowe przypisane procesowi edukacji regionalnej:

1.                     Wyposażenie młodego człowieka w zasób podstawowej wiedzy o własnym regionie

2.                     Wydobycie w całym procesie edukacji wielorakich wartości tkwiących we własnym regionie

3.                     Przygotowanie do identyfikacji z tymi wartościami

4.                     Kształtowanie tzw. świadomości pluralistycznej. Kształtowanie  poczucia własnej tożsamości nie jako postawy separacji, ale fundamentu tworzenia postaw otwartych, liberalnych, tolerancyjnych, nastawionych na pluralizm (różnorodność bytów)różnych ludzkich kultur i ich zrozumienie.

 

Regionalizm jako forma działalności na rzecz

społeczności lokalnej

Nowe technologie informacyjne, w tym możliwość dostępu do Internetu, spowodowały, że świat stał się „globalną wioską”, a obywatelom świata zewsząd jest blisko. Wokół nas pulsuje życie, kultura popularna i masowa komercjalizuje wszystkie dziedziny społeczeństwa globalnego, dopada nas na każdym kroku wszędobylska reklama,  istnieje również coraz liczniejsza grupa ludzi, która wyżej stawia :”mieć” niż „być”. I jesteśmy również świadkami poszukiwań „swojego miejsca na ziemi” -odpowiedzi na pytanie „kim jestem” i „skąd pochodzę”. Te poszukiwania wypromowały nowoczesną formę edukacji regionalnej, której celem jest:

             Pomagać w świadomym określeniu własnej tożsamości, własnych korzeni, wskazać drogę odnalezienia swego miejsca, teraz i w przyszłości

             Przyczynić się do zachowania ciągłości kultury własnego regionu i kraju oraz aktywnie włączać ją do kultury europejskiej.

    Zwrot ku lokalności jest jedną z form reakcji społecznej na potencjalne zagrożenie globalizacją. Zwrot ku małym ojczyznom jest źródłem odkrywania własnej tożsamości. Mała ojczyzna, zwana też niekiedy ojczyzną prywatną jest bezpiecznym miejscem- znanym, dzięki któremu jesteśmy u siebie. Jednocześnie staje się ona także  swoistym wyzwaniem ponieważ:

-  stawia cele

-  zadania

-  wymaga działań, wysiłków

-  tu dochodzi do przekształcenia jednostki w świadomego członka społeczności, skupionej wokół określonych wartości

Po 1989 roku regionalizm i lokalizm nabrały nowego znaczenia także w sensie politycznym. Regionalizacja postrzegana była jako decentralizacja, decentralizacja zaś i lokalna aktywność to podstawowe atrybuty demokracji. Ze względów ekonomicznych, politycznych i kulturowych trzeba było sięgnąć do regionalizmu, do społeczności lokalnych. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych  zaczęto odwoływać się do różnych koncepcji regionu aby usprawiedliwić ostateczne decyzje o kształcie podziału terytorialnego.

Regiony kulturowe  często nazywa się „małymi ojczyznami”, co świadczy o zjednoczeniu społeczności danego obszaru. Kultura regionu staje się wspólnotą „małych ojczyzn” wyróżniającą się spośród innych regionów. Regionalizm, czyli aktywny stosunek wobec kultury regionalnej, rodzi się  ze świadomej przynależności do tej kultury, chęci poznawania jej i przeobrażania.

 „Mała ojczyzna” może być antidotum tożsamości współczesnego pokolenia, bowiem poczucie bezpieczeństwa, które daje, prowadzi jednostkę przez rozmaite kryzysy i przejścia. Wartości jako wytwór zbiorowości lokalnej, są regulatorami  ludzkich dążeń i postępowania. Czasami lokalność postrzegana jest jako społeczna degradacja, wynika to przede wszystkim z tego, że przestrzeń publiczna, gdzie tworzy się i negocjuje znaczenia jest poza zasięgiem życia lokalnego. Czasem  pokutuje w nas  przekonanie o prowincjalności, którą starannie należy ukryć. Ale też kultura lokalna, regionalna może stanowić istotną wartość budującą tożsamość współczesnego, młodego pokolenia bo daje szansę na przeżycie  nowych, nieznanych doświadczeń. Samorealizacja, odnalezienie siebie , poznanie siebie , odkrycie właściwej warstwy „JA”, to określenie tożsamości, autoidentyfikacja, ustalenie: kim jestem?   Taką  realizację  potrzeby unikalności, niepowtarzalności własnej osoby dają nam silne związki z przeszłością rodziny, domu, miejsca urodzenia, miejscowości -z „małą ojczyzną”.

Region, albo „ mała ojczyzna” jest dziś jedną z najbardziej ambiwalentnie traktowanych przestrzeni wpływających na  budowanie tożsamości społeczno- kulturowej. Przywiązanie do regionu często wiąże się z poczuciem zakorzenienia , świadomością genealogii i pozytywnym wartościowaniem  dziedzictwa przeszłości. Związane z burzliwymi dziejami historycznymi rodzinne traumy, często skutecznie  blokują  nawiązywanie do przeszłości mimo przekazywanej  z pokolenia na pokolenie  miłości do tego, a nie innego skrawka ziemi. Bardzo istotnym społeczno- kulturowym  wymiarem  identyfikacyjnym jest wymiar religijny. Poza sferą metafizyczno- teologiczną  każda wielka religia wytwarza silną otoczkę  kulturową, która oddziałuje na wyznawców. Kulturowe uwarunkowania funkcjonowania religijnego bardzo często są nierozłącznie związane z tradycją, wytwarzając lokalne  odmiany jej  kultywowania w wyraźnie określonych zakresach. Stąd też silna identyfikacja z religią , zwłaszcza w środowiskach tradycyjnych,   jest znacząco powiązana  z wysokim natężeniem  identyfikacji z lokalnym układem kultury.

Tożsamość regionalna  jest to szczególny przypadek tożsamości społecznej (zbiorowej) i kulturowej, opartej na tradycji regionalnej, odnoszonej do wyraźnie zdefiniowanego terytorium, regionu, jego specyficznych  cech społecznych, kulturowych, gospodarczych wyróżniających go spośród innych regionów. Istotą tożsamości jest z jednej strony poczucie więzi z własną grupą, a z drugiej  dystans w stosunku do innych grup. Dystans ten nie zawsze oznacza poczucie wyobcowania z szerszej społecznej całości; wtedy grupa zachowując swoją odrębność, ma zarazem świadomość przynależności do większej zbiorowości.

Do charakterystyki tożsamości regionalnej  służą następujące perspektywy:

1.                      Perspektywa psychologiczna. Jej kluczowym elementem jest stopień indywidualnej identyfikacji z regionem, jego społecznością i kulturą. Ta identyfikacja przejawia się altruistycznym, spontanicznym działaniem na rzecz regionu

2.                      Perspektywa socjologiczna. W jej ujęciu wyraźnie zarysowany jest podział na :  my i oni. Tożsamość regionalna  w wymiarze socjologicznym  przejawia się poprzez odwołania do małych ojczyzn, pozostających niekiedy w symbolicznych lub realnych konfliktach, lecz spójnych dla postronnego obserwatora i zintegrowanych w przypadku zagrożenia zewnętrznego.

3.                       Perspektywa geograficzna za kluczowe  określa przypisanie do  terytorium, miejsca i przestrzeni. Miejsce to bezpieczeństwo, przestrzeń to wolność. Przypisani jesteśmy do jednego a tęsknimy do drugiego.

4.                      Perspektywa etnograficzna to najistotniejszy wyznacznik  tożsamości regionalnej. Jego istotę stanowią :

                                     świadomość dziedzictwa kulturowego

                                      rozumienie i odczytywanie  znaków, symboli kultury materialnej oraz jej korelatów (przedmiotów od siebie współzależnych): strój, zwyczaje, obyczaje.

5.                      Perspektywa historyczna ukazuje związek indywidualny (psychologiczny) i społeczny (zbiorowe przeżywanie) z dziejami regionu, jego bohaterami i instytucjami historycznymi.

6.                      Perspektywa ekonomiczna podkreśla konieczność wspólnoty gospodarowania, ekonomii regionalnej, kooperacji, konkurencji międzyregionalnej po to aby przetrwać w warunkach gospodarki rynkowej i transformacji ustrojowej.

  Początek XXI wieku to okres  dynamicznego i ofensywnego  ruchu chronienia  wartości wspólnoty kulturowej, która wyrasta z obrony własnej podmiotowości i tożsamości dziedziczonej. W takim kontekście edukacja regionalna kształtuje umiejętność współżycia, współdziałania z reprezentantami innych kultur i ustawicznego zaangażowania „ w małej ojczyźnie” i zapewnia ciągłość kulturową grupy poprzez wyposażenie  w wiedzę, uwrażliwienie na inne wartości, kształtowanie więzi lokalnych. Okazało się bowiem, że im bardziej odczuwamy skutki globalizacji tym bardziej uświadamiamy sobie nasze terytorialne osadzenie i zakorzenienie. W efekcie takiego sposobu myślenia następuje ożywienie społeczności lokalnych, regionalnych, etnicznych i powstaje zjawisko, które określa się nazwą glokalizacja. Zygmunt Bauman uważa, że glokalizacja to „proces wybierający i zespalający organiczne globalizujące i lokalizujące trendy, które polegają na redystrybucji przywilejów i upośledzeń, bogactwa i ubóstwa, zasobności w środki i impotencji, mocy i bezsilności , wolności i zniewolenia. Glokalizacja, rzec można, jest procesem re-stratyfikacji świata, czyli ponownego jego, na innych niż dotąd zasadach opartego uwarstwienia i procesem budowania nowej samoodtwarzajacej się hierarchii o ogólnoświatowym zasięgu”.

Glokalizacja może zaistnieć jako proces w wyniku edukacyjnego otwarcia się grup terytorialnych i będzie tym bardziej skuteczna im bardziej będzie nasycona lokalnością. W takim kontekście  można mówić o edukacji  glokalnej,  która pomaga funkcjonować w świecie globalnym ze swoim światem lokalnym, z własnymi wyborami i ich kombinacjami. Integracja i  fragmentaryzacja, globalizacja i terytorializacja są dwiema stronami  tego samego procesu redystrybucji suwerenności i wolności działania. Edukacja regionalna byłaby w tym kontekście chronieniem „świata zakorzenienia” jako źródła siły i poczucia dumy z dziedzictwa kulturowego.

Cechy kultury lokalnej:

-  Bezpośredniość kontaktu, dzięki czemu jest ona bardziej  dramatyczna i spontaniczna aniżeli kultura globalna. W jej odbiorze nie ma wyraźnego podziału na profesjonalistów i amatorów, na twórców- nadawców i odbiorców- konsumentów. W jej tworzeniu zaś biorą udział wszyscy członkowie społeczności lokalnej

-  Holizm- kultura lokalna obejmuje całość życia mieszkańców i usiłuje dać odpowiedź na podstawowe pytania egzystencjalne, a gdy się tak nie dzieje, zadanie to pozostawia osobistym refleksjom i przemyśleniom mieszkańców społeczności lokalnej

-  Sakralność- w  polskiej kulturze lokalnej obiekty sakralne odgrywają bardzo ważną rolę. Są miejscem spotkań, przeżyć i podejmowania wielu lokalnych przedsięwzięć

-  Aksjologiczność- społeczność lokalna wyznacza własne standardy tego co prawdziwe, dobre i piękne, co mądre i godne polecenia innym. System wartości mimo iż przejęty ze społecznego,  realizowany jest wg własnych, niepowtarzalnych wzorów

-  Realizm życia i prostota formy. Kultura lokalna nie lubi abstrakcji i uogólnień, posługuje się prostymi formami a jej język jest konkretny i zrozumiały dla wszystkich

-  Personalność. Kultura lokalna  kształtuje się na bazie poczucia wspólnotowości i rozumienia wspólnych interesów, wszystko jest mniej lub bardziej znane i bliskie

-  Niekomercyjność. Działania członków wspólnoty lokalnej nie są w sferze kultury lokalnej nastawione na zysk a częstokroć przez nich samych finansowane

-  Poczucie ważności i odrębności przejawiające się w posługiwaniu własnym językiem, prezentowaniu regionalnego stroju czy obyczajów lub własnej mitologii

-  Różnorodność między poszczególnymi kulturami lokalnymi, która w rzeczywistości jest podkreślaniem własnych, zachowanych tradycji ludowych

Funkcje kultury lokalnej:

-                          Funkcja integrująca i zakorzeniająca społeczność lokalną. Dzięki kulturze tworzonej w bezpośrednich kontaktach i na niewielkiej przestrzeni ludzie czują się u siebie, mają swoją małą, prywatną ojczyznę. Pomaga im ona głębiej przeżyć i lepiej zrozumieć  wartości, normy, wzory zachowań, symbole funkcjonujące w tak zwanej ojczyźnie wielkiej, czyli ideologicznej.  Mieszkańcy społeczności lokalnej zakorzenieni w niej  przez kulturę mają poczucie odpowiedzialności za wszystko, co dzieje się w ich małej  ojczyźnie. Łatwo też jej nie porzucają, stają się lokalnymi patriotami

-                          Funkcja stymulująca. Wszyscy mieszkańcy zamieszkujący społeczność lokalną są mniej lub bardziej aktywni w tworzeniu nowych wytworów kultury lub w popularyzowaniu  tej już istniejącej. Ci, którzy zajmują postawę pasywną, są wyalienowani ze społeczności lokalnej i określani jako dziwacy, samotnicy, a nawet obcy

-                          Funkcja selektywna. Kultura lokalna decyduje o tym, jakie elementy z innych społeczności lokalnych  i społeczeństw mogą być włączone we własną społeczność lokalną, a jakie należy odrzucić, ponieważ nie pasują one do niej. Kultura lokalna jest doskonałym regulatorem przepływu elementów kultury globalnej do kultury ogólnospołecznej

-                          Funkcja różnicowania i dynamizowania kultury ogólnospołecznej. Kultura lokalna  sprawia, że kultura ogólnospołeczna staje się różnorodna, interesująca i powoli wpasowuje się warunki geograficzne, grupy etniczne  i religijne, normy etyczne w niej dominujące. Osłabienie kultury lokalnej może stać się zarazem przyczyną osłabienia kultury ogólnospołecznej i zahamowaniem jej rozwoju

Wymienione cechy i funkcje kultury lokalnej podkreślają jej ogromną rolę w kształtowaniu osobowości mieszkańców społeczności lokalnej i włączaniu ich w szersze kręgi kulturowe. Ten, kto aktywnie uczestniczy w kulturze lokalnej, tworzy ją i przekazuje , uczy się jednocześnie  rozumienia kultury ogólnospołecznej i globalnej. Prawidłowo ukształtowana  dorosła osoba we właściwym dla siebie  etapie swojego życia  uczestniczy jednocześnie we wszystkich kręgach kulturowych : rodzinnym, lokalnym, regionalnym, ogólnospołecznym, europejskim i globalnym/ogólnoświatowym.

  Dziedzictwo kulturowe to przenoszenie wzorów kulturowych przez kontakt społeczny i jest to bezadresowe przekazywanie wzorów reakcji osobniczych (tzw. kultury jednostki) i zespołów wytworów kulturowych (np. dzieła sztuki, dzieła naukowe, wytwory techniki). Przekaz następuje z pokolenia na pokolenie i pozwala na zachowanie ciągłości kultury danej grupy społecznej, zwłaszcza w przypadku kultury społeczeństw o rozbudowanych strukturach. „Wola dziedziczenia” i świadomość dziedzictwa kulturowego ma ogromny wpływ na sposób przenoszenia  się dziedzictwa kulturowego  i na jego rolę w życiu jednostki. Szczególnego znaczenia nabiera to wszystko, co związane jest z tradycją grupy społecznej,  której jesteśmy członkami i nimi chcemy pozostać.

Bardzo istotną rolę w formowaniu „woli dziedziczenia” zgodnie z ideami regionalizmu odgrywa nasz wybór jednostek, od których chcemy przejąć dziedzictwo kulturowe. Na ogół są to nasi przodkowie przede wszystkim na gruncie rodzinnym, gdyż rodzina z natury jest grupą społeczną o właściwościach kulturotwórczych a wybieramy ich dlatego iż:

-  Rodzina jako wyraźnie wyodrębniona grupa społeczna jest naturalna, pierwotna i  powszechna

-  Rodzina jest grupą o wyraźnym zróżnicowaniu wewnętrznego życia pod względem pozycji i ról przy niewielkiej ilości członków

-  Wewnątrz rodziny panuje bezpośredniość i pozainstytucjonlność kontaktów

-  Rodzina posiada wyraźnie wyodrębnioną przestrzeń, w której gromadzi dorobek swoich członków

-  Rodzina kształtuje u swoich członków możliwość postrzegania  rzeczywistości, dostrzegania problemów, poszukiwania sposobów ich rozwiązywania

-  Rodzina włącza jednostki w działanie w obrębie wspólnoty, która umożliwia stawanie się twórczym uczestnikiem życia w indywidualnym i społecznym wymiarze

  Społeczność lokalna tworzy własną kulturę w stosunku do kultury ogólnospołecznej w oparciu o swoisty układ odmienności form i treści, jego interpretację i realizację. Problem kształtowania się  kultury w społecznościach lokalnych  powinien dążyć do tego aby obywatele nowoczesnych państw, intensywnie włączeni w życie ogólnoświatowe czuli się zakorzenieni w środowisku, w którym żyją. By oprócz ideologicznej ojczyzny, mieli też swoją ojcowiznę, małą ojczyznę, by czuli się w niej zakorzenieni i byli jej twórcami.

  Kultura stanowi jeden z filarów integracji narodów Europy. Sztuka, nauka i filozofia różnych narodów zawsze wykraczały poza podziały geograficzne i polityczne, zawsze na siebie oddziaływały i wzajemnie się wzbogacały, tworząc wspólny dorobek, do którego mogą się odwoływać państwa Unii Europejskiej. Narody europejskie, mimo ich różnorodności, łączy wspólnie kształtowana od wieków  cywilizacja, która wyróżnia Europę w świecie. Europejska polityka kulturalna zaczęła się kształtować po podpisaniu Traktatu z Maastricht w 1992 roku. W artykule 128 tego dokumentu jego sygnatariusze wyrazili przekonanie, że bogactwem kultury europejskiej jest jej różnorodność, należy więc ją chronić i rozwijać.

  Europejska polityka kulturalna ma trzy podstawowe cele:

                        przyczyniać się do rozwoju państw członkowskich, respektując ich narodową i regionalną różnorodność, promując jednocześnie wspólne dziedzictwo kulturowe

                        wspierać współczesną twórczość artystyczną i wymianę kulturalną

                        umacniać współpracę kulturalną między państwami członkowskimi Unii i krajami trzecimi oraz odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi

Każde państwo członkowskie Unii Europejskiej samodzielnie tworzy własną politykę kulturalną i określa metody jej realizacji. Samo decyduje też o stopniu interwencji państwowej w finansowaniu poszczególnych dziedzin życia związanych z kulturą. Działania kulturalne i artystyczne są szansą nie tylko dla środowisk wielkomiejskich, ale i dla wsi. Unia Europejska przywiązuje dużą wagę do rozwoju regionów mniej uprzywilejowanych. Chodzi tu przede wszystkim o rozwój gospodarczy i społeczny, lecz kultura staje się jednym z jego czynników. Aktywni mieszkańcy wsi, gminy wiejskie, organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa działające na terenach wiejskich mogą korzystać ze wszystkich instrumentów finansowych adresowanych zarówno do mieszkańców miast, jak i wsi, a poza tym mają do dyspozycji fundusze przeznaczone wyłącznie na rozwój obszarów wiejskich

           Jeszcze kilka lat temu wydawało się, że docelowo realizowanym modelem integracji będzie idea „ Europa regionów”, w której właśnie regiony staną się podstawowym elementem europejskiej kultury. Obecnie w zamierzeniach rywalizacji zwolenników wizji federacyjnych i konfederacyjnych, przewagę zyskali rzecznicy idei ”Europa państw”- „Europa ojczyzn narodowych”.

Jednym z nowszych programów wspomagających rozwój regionów jest Program „Polskie regiony w europejskiej przestrzeni kulturowej”, którego istotą jest dążenie do zwiększenia roli sektora kultury i dziedzictwa narodowego, jako czynnika rozwoju państwa. Inspiracją Programu jest motto Unii Europejskiej: Jedność w różnorodności.

Dziedzictwo kulturowe regionów ma ogromny wpływ na świadomość całego narodu polskiego, a tym samym Europy, gdyż poprzez procesy regionalizacyjne odczuwamy większą potrzebę jednoczenia się, poznawania dorobku Europejskich sąsiadów. Potrafimy jednak, sławiąc odmienność, zachować także własną kulturę.

 

Biblioteka publiczna w regionie i społeczności lokalnej

 

           W powszechnym rozumieniu i użyciu społeczność lokalna czyli community oznacza „lokalność, terytorialność” i odnosi się do ludzi, którzy mieszkają we wspólnym terytorium i mają wspólne interesy. W tak rozumianej analizie społeczności muszą być brane pod uwagę dwa wymiary : przestrzenny i społeczno- psychologiczny. Instytucje ( w tym i biblioteka) działające  w danej społeczności powinny starać się być pomocne w realizacji wspólnych interesów. W każdej społeczności lokalnej występują pewne elementy składowe, do których najczęściej zalicza się : ludność mieszkającą w pewnym obszarze geograficznym, różnego rodzaju instytucje, system wartości i określone interakcje między ludźmi. Społeczności lokalne są formami obejmującymi  całość życia mieszkańców, kształtującymi systemy odpowiednich grup i instytucji, umożliwiających jej członkom zaspokojenie ich potrzeb.

           Patrząc na potrzeby społeczności lokalnych z punktu widzenia psychologicznego, ważne jest aby biblioteka utożsamiała się z obsługiwanym środowiskiem, żeby dawała do zrozumienia, że czuje się jego integralną częścią. Bibliotekarze muszą być uważnymi obserwatorami rzeczywistości lokalnej i muszą stosunkowo wcześnie zauważać sprawy ważne dla tej społeczności..

Czytelnik z punktu widzenia swoich potrzeb będzie wybierał bibliotekę otwartą. Umberto  Eco uważa, że „biblioteka otwarta” to również uznanie jej jako „instytucji  zmieniającej się i rozwijającej w czasie, interaktywnej  z otaczającym ją środowiskiem, a ściślej : z kulturowymi i cywilizacyjnymi przemianami, które dotyczą jej żywotnych interesów”.

  Z punktu widzenia bibliotekarza ważne jest  prowadzenie działań pobudzających wywoływanie potrzeb w danym środowisku, w danej społeczności. Ta zasada wynika z idei bibliotekarstwa aktywnego i ma na celu oddziaływanie na szersze otoczenie. Służyć temu powinno też dostosowywanie zbiorów do potrzeb społecznych nie tylko tych ujawnionych, manifestowanych, ale również tych celowo pobudzanych.

  Z punktu widzenia dobra użytkownika  każda biblioteka powinna również prowadzić badanie skutków funkcjonowania biblioteki w danym środowisku. Zweryfikowanie  skutków działania biblioteki pozwoli na zanalizowanie metod i form pracy tej instytucji.

           Oprócz oczywistych zamierzeń co do rozpoznawania potrzeb środowiska lokalnego biblioteka użyteczna powinna działać na rzecz wzmocnienia i utrwalenia związków ze społeczeństwem. Jednym ze sposobów tego typu działań może być wzorem zachodnich bibliotek tzw. informacja powszechna dla środowiska. Przedmiotem IPŚ mogą być zagadnienia takie jak : dom i gotowanie, gospodarstwo domowe, wyposażenie, zdrowie i choroba, przepisy prawne, rynek pracy, szkolnictwo, organizacje społeczne, polityczne, pozarządowe działające na danym terenie, itd. Mogą to być tradycyjne teczki zagadnieniowe, zawierające zestawy materiałów na dany temat, albo informacje prezentowane w  formie elektronicznej bazy danych. Ważne aby były one wiarygodne, dobrze jest więc zapraszać do biblioteki na spotkania z zainteresowanymi czytelnikami  przedstawicieli organizacji bądź instytucji, o których opracowuje się informację. Można też zapraszać na dyżury w bibliotece przedstawicieli konkretnych dziedzin lub dyscyplin, np. prawników czy lekarzy.

           W działalności informacyjnej  biblioteki bardzo ważne miejsce zajmuje problematyka regionalna i lokalna. Różnorodność materiałów dotyczących lokalności jest ważnym czynnikiem tworzenia pozytywnego wizerunku biblioteki w danej społeczności. Zwrócenie uwagi na problematykę regionalną  i lokalną daje jednocześnie możliwość zainteresowania członków danej społeczności zagadnieniami, z którymi  są oni związani bardzo blisko, pokazania, że to zainteresowanie może  owocować w postaci konkretnych działań  na rzecz środowiska. Uświadamianie, że  dzięki temu możliwa staje się konkretna działalność na rzecz „małych ojczyzn”, uzmysławianie, że właśnie ta ”mała ojczyzna” jest ważna i tylko dzięki zainteresowaniu i pracy członków społeczności lokalnej może być ona coraz nowocześniejsza, nie rezygnując jednocześnie z nawiązywania do własnych korzeni i kultywowania własnych, istotnych dla niej tradycji.

 

Animacja kultury

 

Kultura to wg Słownika Języka Polskiego  Witolda Doroszewskiego, całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, wytworzonego w Centrum kultury to instytucja mająca na celu szerzenie kultury przez zorganizowaną  akcję oświatową i rozrywkową.

Kultura w swej istocie powinna być apolityczna. Takie też powinny być  i instytucje kultury; profesjonalne placówki, niezależne, obiektywne instytucje pozbawione uprzedzeń, nie służące określonym ośrodkom nacisku.

  Animator kultury powinien posiadać konkretne cechy osobowościowe:

 odpowiedzialność

 dużą odporność psychiczną

 zrównoważenie psychiczne

 serdeczny i przyjacielski stosunek do ludzi; szczerość i uczciwość

 poczucie humoru

 życzliwość, subtelność, wyrozumiałość

 sprawiedliwość

 cierpliwość

 inteligencję i błyskotliwość

 takt i urok osobisty

 zdolność do refleksji

oraz określone umiejętności:

 dobry organizator

 dynamiczny w działaniu

 rzetelny i sumienny w wywiązywaniu się z podjętych zobowiązań

 przekazuje wiedzę w sposób przystępny i ciekawy

 kreatywny i innowacyjny

 szybki i zdecydowany w podejmowaniu decyzji

 łatwość w nawiązywaniu kontaktów

 dobrze stawia pytania i inteligentnie organizuje pracę.

 

 Animacja  to termin zaczerpnięty  z pedagogiki czasu wolnego i oznacza on wywoływanie określonych zachowań, które mogłyby stać się nośnikiem szczególnych wartości dla jednostki i całego społeczeństwa. Jest to celowe, zorientowane pobudzenie, prowokacja do samoorganizowanej interakcji. Termin pochodzi z języka łacińskiego. Anima- dusza, animo- ożywiam. Te dwa wyrazy dobrze oddają dwoisty charakter i cel animacji. Ważną cechą charakterystyczną animacji jest to, że nie ma tu z jednej strony animatorów, a z drugiej animowanych, bowiem  animuje się wspólnie. Z tą ideą ściśle związane są pojęcia aktywności i uczestnictwa. To pomoc w artykułowaniu własnych potrzeb i preferencji, znalezienia własnych form ekspresji i aktywności kulturalnej.

Zasady animacji

Powiedz mi  a zapomnę

Pokaż a zapamiętam

Pozwól  mi brać udział, a zrozumiem

 

Stwierdzono bowiem, iż przeciętnie zatrzymuje się w pamięci tylko 20% tego co się słyszy, 30% tego co się widzi, 50% tego co się słyszy i widzi jednocześnie, a 70% tego co się robi.

Koncepcje animacji  społeczno-kulturalnej

 Animacja ujmowana  jako sposób kształtowania wspólnoty, przyjmujący za punkt wyjścia zbiorowości , które znalazły się w nowych dla nich miejscach (miasta, osiedla), tzn. zbiór jednostek izolowanych pochodzących z różnych środowisk i rejonów geograficznych. Rolą animatora jest wyrwanie ich z izolacji, doprowadzenie do nawiązania z nimi kontaktu przez organizowanie spotkań, zebrań, wzajemnej pomocy itp.( najczęściej z modelem tym spotykamy się w Hiszpanii, Grecji, na Cyprze)

 Animacja wyznaczająca sobie jako cele nadrzędne uczestnictwo i autoeksperesję. Ma sprzyjać współpracy pomiędzy jednostkami, doprowadzić do korzystania przez nie z instytucji i ich wyposażenia, które - w tym celu w maksymalny sposób przybliżają się do zbiorowości. Rolą animatora jest udzielenie pomocy różnym grupom w rozmaitych sposobach ekspresji, tworzenie miejsc nieformalnych i swobodnych spotkań, przywrócenie ludziom poczucia przynależności do konkretnej zbiorowości, spowodowanie utożsamiania się z jakąś grupą, ze środowiskiem(taka forma pracy dominuje w Wielkiej Brytanii i we Francji)

 Animacja  stawia sobie za cel wyzwolenie i emancypację- a więc nie tyle autoekspresja, ale samookreślenie, samostanowienie, osobista kontrola nad otoczeniem i środowiskiem. Nie jest ona celem ale środkiem mającym doprowadzić do usunięcia barier społecznych i ekonomicznych, utrudniających rozwój grup ”pozostających w tyle”. Z uwagi na to, że  dominuje tu zachęta do organizowania się grup, często wywołuje to zaniepokojenie przedstawicieli władz różnego poziomu obawiających się konfliktów politycznych i etnicznych(Wielka a Brytania, Norwegia)

 Animacja  odwołująca się do demokracji kulturalnej, chodzi o wywarcie wpływu, uczestnictwo w dziedzinach i decyzjach wykraczających poza dziedzinę życia kulturalnego, podnoszenie świadomości obywatelskiej (Szwecja, Szwajcaria).

Z powyższego przeglądu wynika, że animacja w życiu społecznym często oznacza niesienie pomocy związanej z integracją, włączaniem się do życia społecznego grup słabszych.

Działalność kulturalna polega na rozwijaniu i kształtowaniu ściśle określonych potrzeb i zainteresowań ludzi, budzeniu nowych sublimacji zastanych zachowań kulturalnych, wprowadzeniu nowych wartości, przygotowaniu gruntu pod bardziej rozwinięte procesy kulturalnych wyobrażeń.    Działalność kulturalna jak i każda inna działalność człowieka podlega procesowi planowania. Planując musimy zwracać uwagę na zachodzące wokół procesy i przemiany społeczno-ekonomiczne. Lepsze warunki ekonomiczne pozwalają nam na bardziej wysublimowane i odważniejsze  plany i zamiary ze względu na większą ilość posiadanych środków.

Dobry plan w naszej pracy kulturalnej możemy oprzeć na znakomitym wykładzie tego zagadnienia, jaki  znajdujemy w rozdz. X „Traktatu o dobrej robocie” Tadeusza Kotarbińskiego. Dobry plan powinien spełniać następujące warunki:

1.                           Powinien być celowy,”…to znaczy winien być przydatny do tego celu, do którego został zrobiony”

2.                           Musi być wykonalny, oznacza to, że musi być możliwy do wykonania przez podmiot działający przy pomocy dostępnych jemu  środków działania

3.                           Powinien być ekonomiczny, czyli ekonomicznie tworzony, łatwy w wykorzystaniu, przewidujący działania, które są ekonomiczniejsze od możliwych innych działań, ale pozbawionych tej cechy ekonomiczności

4.                           Powinien być niesprzeczny wewnętrznie, konsekwentny w ustalaniu środków prowadzących do celu oraz powinien  przewidywać  pewną ciągłość działań

5.                           Powinien być w miarę dokładny. ”Plan będzie tym lepszy, im dokładniej określa projektowany przebieg czynności w granicach tego, co z góry wiadome, czyli wiadome w chwili kształtowania”. To, co wiadome w chwili tworzenia planu jest funkcją celowego wysiłku poprzedzającego pisanie planu. Im wysiłek będzie większy, a rozpoznanie wszechstronniejsze i dokładniejsze, tym więcej elementów przyszłych działań i ich okoliczności będziemy mogli przewidzieć.

6.                           Powinien być giętki, plastyczny, co oznacza, że powinien przewidywać możliwość pewnych modyfikacji poszczególnych działań w zależności od zmian okoliczności, a także powinien przewidywać możliwość rozszerzenia pewnych działań ponad zakres przewidywany w momencie tworzenia planu.

7.                           Powinien być w miarę długodystansowy, o tyle, o ile można rozumnie zaplanować postępowanie na okres chwil przyszłych, tak, aby uniknąć planowania czynności, których okoliczności są nam jeszcze nieznane.

           Plan  działalności kulturalnej to przede wszystkim ustalenie i zracjonalizowanie celów, celów- do realizacji w określonym środowisku. Muszą one być zatem sformułowane na miarę i potrzeby  danej społeczności, poszczególnych jej kategorii, grup i osób. Największy rezultat w działalności kulturalnej osiąga się wówczas, kiedy w swoim działaniu nawiązuje się do już ukształtowanych w środowisku potrzeb i zainteresowań, intensyfikując je, zaspokajając i rozwijając. Plany sporządzamy oczywiście  zespołowo dążąc do tego aby ich realizacja miała szanse powodzenia i angażowała jednocześnie cały zespół. Sukces to przywilej grupy, rzadko zdarza się aby spektakularne przedsięwzięcie było wynikiem działań jednostki.

Edukacja kulturalna jest jedną z form propagowanych przez wychowanie estetyczne i zarysowuje się jako edukacja człowieka integralnego, wiąże się z aktywizacją sił duchowych, postaw moralnych, wrażliwości, jest „kulturą w ludziach”. Rozumienie edukacji kulturalnej jest bardzo  zróżnicowane i w pewnym stopniu zinstytucjalizowane. Dla  nauczyciela najważniejsza jest wiedza i nawyki uczestnictwa w kulturze, dla animatora kultury, istotna jest przede wszystkim rekreacja i kultywowanie tradycji lokalnej, dla księży istotą jest format duchowy człowieka. Dzięki zróżnicowaniu poglądów środowiska cele wyżej wymienione nie stanowią dla siebie konkurencji, raczej wzajemnie się uzupełniają, ale można także interpretować ten stan świadomości   jako odtwarzanie podziału  na tych, którzy uczą, i którzy wychowują. Całościowe zrozumienie edukacji kulturalnej sprzyjać powinno integracji, nie zaś rozproszeniu środowisk lokalnych, podejmowaniu wspólnych działań na zasadzie samorzutnych porozumień środowiskowych w tzw. układzie poziomym. Zadaniem samorządności lokalnej w dziedzinie kultury, jest oddziaływanie na rzecz odtwarzania się  lokalnych wspólnot, zmierzanie do wzbogacania ich więzi wewnętrznej. Ważnym zadaniem jest odbudowa elit lokalnych, zatrzymanie młodzieży o wyższych aspiracjach edukacyjnych i aktywności społecznej. Jak wykazały badania, właśnie ta grupa ma najsłabsze związki z miejscem zamieszkania. Być może przeciwdziałać tej tendencji będą polepszające się warunki życia. Czynnikiem jednak najważniejszym jest tworzenie perspektywy, poczucia uczestnictwa i więzi  z innymi wspólnotami, układami ponadlokalnymi, i w dalszej perspektywie - ze światem.

Bardzo cennym  środowiskiem edukacji kulturalnej jest dom rodzinny i odtwarzanie nawyków  intelektualnych rodziców przez dzieci. Zjawisko traktowania przez elity- także finansowe- edukacji kulturalnej jako koniecznego życiowego wyposażenia młodzieży prowadzi do odtwarzania się nie tylko elit intelektualnych, ale prowadzi do ułatwiania awansu społecznego i niwelowania różnic społecznych.

Cechą szczególną myślenia o przyszłości jest wzajemne sprzężenie zwrotne pomiędzy aspektami materialno-technologicznymi rozwoju a jego aspektami intelektualno-kulturalnymi.

 

Działalność biblioteki publicznej jako przykład animacji kulturalnej

 

           Animacja w bibliotece ma wielu oponentów, którzy motywują swój upór tym że w wirze animacji zatracona zostaje właściwa funkcja wszelkich działań bibliotecznych- książka i sam akt lektury, jego refleksyjne, kontemplacyjne i intymne znaczenie dla pojedynczego czytelnika. I jest w tym sporo racji. Sama animacja nie musi prowadzić do lektury nie przyczyni się też do wzrostu i rozwoju czytelnictwa. Jest zatem sprawa pierwszorzędną, aby po pierwsze  zajęcia biblioteczne miały zawsze jakiś punkt styczny z książką i lekturą, czy też szerzej, z korzystaniem ze wszelkich nośników informacji. Zdolność do powiązania tych dwóch aspektów ze sobą zależy od samego bibliotekarza i programu działania jaki stworzy dla swojej biblioteki i połączeniu go z długofalowym celem.

Animację w bibliotece  najefektywniej można przeprowadzić na dziecięcej grupie. Powszechnie uważa się, że droga do czytelnictwa wiedzie poprzez szereg zajęć, form aktywności, zabaw twórczych prowadzących stopniowo do coraz lepszego odkrywania kodów języka, łatwiejszego wchodzenia w  świat znaków, wyobraźni literackiej, informacji, wiedzy. Podstawowym żywiołem dziecka przed i w trakcie rozpoczęcia nauki szkolnej jest zabawa, również i inicjacja literacka musi sięgać do form spokrewnionych z zabawą, tj. takich, gdzie dziecko dobrowolnie wciela się w role naśladowcze lub twórcze, a nawet poznawcze, czyniąc to bezinteresownie na zasadzie swobodnego akcesu.

  W niektórych bibliotekach europejskich, np. we Włoszech, wydzielone sale dla dzieci najmłodszych noszą nazwę „ludoteki”, od laudus- bawić się. Ludoteka jest miejscem, w którym dziecko może korzystać z zabawek, słuchać opowiadań, gdzie organizuje się proste gry dramatyczne z podziałem na role, które jednak nie są pamięciowym i mechanicznym odtwarzaniem tekstu utworu, lecz raczej improwizacją, związaną z wcielaniem się bohaterów w różne role. Dziecko obcuje tu także z książką przystosowaną do jego manipulacyjnych potrzeb, oddziałującą na zmysł dotyku (tkanina, papier gofrowany, drewno), posiadającą otwory, kieszonki, guziki, tasiemki, które inspirują do zabawy manualnej. Dzieci w trakcie zabawy same poszukują odpowiedzi poprzez własne eksperymenty i studia.

           Hasłem numer jeden, które towarzyszy pracy bibliotek, jest oswajanie dziecka za światem informacji nie tylko przez odbiór, ale przede wszystkim przez tworzenie informacji. Dziecko w bibliotece staje się więc twórcą informacji. Tworząc ją, samo musi z informacji  korzystać, musi przetwarzać już posiadane, musi poszukiwać niezbędnych wiadomości. Poszukiwanie to nie tylko przeglądanie już istniejących dokumentów książkowych  ale prowadzenie własnych poszukiwań: w bibliotece, muzeum, na spacerze w parku, w kinie. Każda tak zdobyta informacja będzie miała swoje znaczenie użytkowe. Będzie do czegoś wykorzystywana i zdobywa się ją po to aby posłużyć się w dalszym działaniu. W toku takich działań rodzi się także doświadczenie dotyczące istoty informacji i procesu społecznego komunikowania. Okazuje się bowiem, że z różnych źródeł otrzymuje się sprzeczne informacje na ten sam temat; powstaje problem wiarygodności źródeł, ich porównywania i konfrontowania, problem percepcji informacji oraz jej kształtowania, naświetlania, oceny, w zależności od intencji  przekazującego. Jest to więc szkoła krytycznego odbioru i krytycznego myślenia a zarazem droga prowadząca do sztuki oceny i sztuki wyboru między różnymi rodzajami informacji.

Inną szansą na wyeksponowanie np.  możliwości twórczych uczestników spotkań edukacyjnych jest drama. Słowo „drama” pochodzi od starogreckiego „drao”, co oznacza „działam, usiłuję”. W języku greckim słowo ”drama” używane również było na oznaczenie czynności lub akcji. ”Drama polega na stworzeniu sytuacji, zarysowaniu problemów i próbie rozwiązywania ich przez aktywne wchodzenie w rolę”(Pankowska K.: Edukacja przez dramę/ Warszawa, 1997).Podstawą dramy jest więc wchodzenie w role i ogrywanie określonych sytuacji. Jednak drama nie jest teatrem, ponieważ teatr jest formą komunikacji pomiędzy widzem a aktorem. Metoda pracy dydaktyczno- wychowawczej wywodzi się z Anglii i jest z powodzeniem stosowana w bibliotekach i pokrewnych jej instytucjach kultury od co najmniej 15 lat. Propaguje ją również Teatr Ochoty w Warszawie, prowadzony przez Halinę i Juliusza Machulskich. Od 1991 roku ukazuje się seryjny poradnik „Drama”, zawierający scenariusze lekcji z elementami dramy.

W dramie nie ma podziału na aktorów i widzów- wszyscy biorą w niej udział, łącznie z organizatorem spotkania dramowego, który może pełnić rolę lidera, eksperta, wszystkowiedzącego lub nie umiejącego odpowiedzieć na jakieś pytanie. Jeśli jakiś uczestnik nie chce brać udziału w grze, nie trzeba go do tego zmuszać. Uczestnicy dramy improwizują, mówią własnym językiem, nie uczą się ról na pamięć, mogą dopełnić tekst utworu własnymi słowami, wymyślonymi sytuacjami i dialogami. Istotne jest jednak, by rozumieli intencje autora i trafnie interpretowali sylwetki wewnętrzne postaci, czyli dobrze znali tekst, który będzie podstawą gry dramowej. Animator podając temat i technikę gry nie pokazuje, jak to zrobić- każdy wymyśla swoje „jak”.

Podstawowym celem dramy jest realizowanie celów związanych z rozwojem człowieka. Świetną inspiracją do tworzenia improwizacji dramatycznych są teksty literackie, możemy z powodzeniem wykorzystać baśnie, legendy i opowieści z naszego regionu.

Drama, oparta na wielu technikach ekspresji, wyzwala spontaniczne reakcje emocjonalne, zapewnia świeżość odbioru  dzieła literackiego. W swym aspekcie wychowawczym zakłada uaktualnienie, czyli odniesienie dzieła do spraw bieżących, zwłaszcza bliskich młodzieży, zaciera granicę między fikcją literacką  a życiem. Wchodzenie w role bohaterów literackich sprawia, że ich problemy stają się uczestnikom bliższe. W dramie uczestnicy wczuwają się w postać, lecz nie grają jak aktorzy. Drama aktywizując uczestników integruje grupę, pozwala jej członkom poznać siebie poprzez poznanie innych ludzi, co jest możliwe dzięki wchodzeniu w role i utożsamianiu się z bohaterami. Drama wzbogaca wyobraźnię, rozbudza refleksję, pozwala na samodzielną analizę utworu literackiego, doskonali umiejętność wypowiadania się, zachęca do emocjonalnego otwarcia.

  Drama posługuje się różnymi technikami ekspresji: słownej, teatralnej, ruchowej, pantomimicznej, dźwiękowej, plastycznej, pisemnej.

Przebieg dramy wygląda następująco:

                        zapoznanie się z tekstem

                        ewentualne ćwiczenia wyciszające i rozluźniające

                        zaproponowanie lub wspólny wybór określonej techniki dramowej

                        wybór ról, przygotowanie się uczestników do wejścia w role w formie wybranej techniki

                        odegranie ról przez uczestników

                        wspólne omówienie pracy uczestników: analiza przebiegu ćwiczenia, pytania, komentarze, dyskusja nad postępowaniem bohatera i jego motywami, wyciągnięcie wniosków natury wychowawczej.

 

FORMY I METODY PRACY KULTURALNEJ

wskazówki i uwagi metodyczne

 

Organizowanie i prowadzenie gier i zabaw wymaga od inicjatorów schematycznego postępowania:

1.                     Zastanowienie się nad celem imprezy, rola refleksji na temat roli życia towarzyskiego, rozrywki w życiu człowieka

2.                      Spędzenie czasu w pogodnej atmosferze

 Uczestniczenie w czymś innym, niezwykłym

 Urozmaicenie toku zajęć typu wykład, odczyt

 Sprawdzenie stopnia przyswojenia pewnego materiału, pewnych treści

 Pomoc w zapamiętywaniu pewnych partii materiału, danych

 Danie możliwości ludziom wykazania się- konkursy!

 Wyrabianie sprawności umysłowej, estetycznej, fizycznej

 Nauka, a dalej przyzwyczajanie do szybkiego i prawidłowego formułowania własnych poglądów, formułowania swoich myśli (zabawy inscenizowane)

 Przekazywanie odbiorcy pewnych wiadomości (konkursy, quizy, zgaduj- zgadule)

 Rozbudzenie ciekawości, zainteresowań itp.

3.                     Staranny dobór form i metod-dostosowanie ich do czasu, miejsca, wieku, płci i zdrowia odbiorców

 Uczestnicy-obok uwzględnienia wieku, płci, ewentualnie stopnia zaangażowania należy pamiętać o wymaganej liczbie osób

 Miejsce-często właśnie ono decyduje o doborze form; ogromna jest rola dokładnego rozpoznania terenu, a następnie pełnej informacji skierowanej do odbiorcy na ten temat (sprawa odpowiedniego ubioru, obuwia)

 Czas-kolejny element, który w sposób znaczący wpływa na wybór form i metod pracy z grupą, odbiorcą

 Pomoce, przybory- ważne jest wcześniejsze ich przygotowanie

4.                     Prowadzenie imprezy :

 Ważne jest bardzo dobre przygotowanie, nie może być miejsca na żadną  improwizację, zasady, cele danej gry, zabawy powinny być  jasno, bardzo krótko przedstawione; po zajęciach, grach o przewadze elementów ruchu należy pamiętać o daniu uczestnikom kilku  chwil na odpoczynek, ewentualnie potem mogą nastąpić dalsze zabawy np. umysłowe(ważna jest rola gradacji : najpierw gry przypominające pewne wiadomości, a dopiero potem te o większym elemencie współzawodnictwa); stała obserwacja uczestników pozwoli na ewentualne drobne korekty w programie; żadna gra, zabawa nie powinna trwać zbyt długo(10-15min.) o ile chcemy uniknąć znużenia uczestników

 Prowadzący, o ile nie jest konferansjerem, sam bierze udział w zabawie;  musi posiadać świetną znajomość organizowania i prowadzenia wybranych imprez, znajomość środowiska, zdolność nawiązywania szybkiego kontaktu z publicznością, ogromny zmysł organizacyjny, dużą kulturę osobistą, szybki refleks, swobodę poruszania się, takt, poczucie humoru; powinien traktować uczestników jak swoich dobrych znajomych, posiadać umiejętność panowania nad sytuacją, narzucania własnej woli; należy poważnie traktować swoja rolę, ale i samemu dobrze się bawić; prowadzący powinien umieć reagować na zmiany nastroju, aby utrzymać na jednakowym poziomie stopień zainteresowania i dobrego samopoczucia uczestników; ważna jest też umiejętność błyskawicznego reagowania, wkraczania w akcję, dopuszczanie do współpracy uczestników.

5.                     Dokładnie , bardzo  precyzyjnie ułożony, dopracowany scenariusz imprezy

6.                     Podstawowe źródła finansowania imprezy /przykładowo/:

 Państwowe: rządowe, względnie organizacji państwowych

 Prywatne: fundacje, organizacje, stowarzyszenia

 Lokalne

Należy przygotować kosztorys całej imprezy z zapewnieniem ewentualnych nagród dla uczestników, oraz reklamy i promocji przedsięwzięcia.

Po przeprowadzeniu imprezy bardzo ważna jest rola dokonania :

 Podsumowania merytorycznego, organizacyjnego

 Rozliczenia kosztów(solidne, terminowe)

 

 Ramowy schemat scenariusza

                        Cele główne/ogólne

                        Cele operacyjne/ czego mogą się uczestnicy dowiedzieć

                        Metody

                        Środki

                        Przebieg zajęć

 

SCENARIUSZ  IMPREZY

Ramowy projekt  przedsięwzięcia szkoleniowego lub kulturalno-oświatowego

Kto     osoba fizyczna, instytucja, adres, telefon

Co      tematyka, typ zajęć, imprezy, szkolenia,   poziom,  forma, ew. forma świadectwa końcowego

Dla kogo      adresat, czyli odbiorca przedsięwzięcia, warunki uczestnictwa, liczba uczestników

Dlaczego      uzasadnienie potrzeby podjęcia tego typu działań, organizowania danej imprezy, szkolenia

 Po co           cele szkolenia, określenie przewidywanych efektów, które

                     zamierza się osiągnąć w sferze merytorycznej

 Kiedy          czas trwania, charakter imprezy(jednorazowa, cykliczna

                     itp.), termin, godzina, liczba spotkań

 Gdzie          miejsce realizacji, miejscowość, lokalizacja, warunki                                bytowe itp

 Jak             proponowane metody, osoby realizujące, rodzaj  kwalifikacji

 Za ile          koszt ogółem( w załączeniu szczegółowa kalkulacja)

 Kto ile daje wyliczenie ile dają ewentualni sponsorzy, instytucje,

                     uczestnicy itp.

 Oczekiwania        zakres oczekiwań od instytucji(osoby), do której      kieruje się projekt (dofinansowanie, sfinansowanie w całości, poparcie, akceptacja, rozpropagowanie, udział w imprezach

                      towarzyszących itp.)

 

     Podstawowe grupy kosztów , które należy uwzględnić w preliminarzu:

 Koszty personelu

- Pensje

- Podatki i ubezpieczenia

- Konsultanci, prowadzący, występujący itp.

 Koszty administracyjne

- Koszty związane z utrzymaniem budynku, jego      części

wynajem sal i budynku

opłata za elektryczność

ubezpieczenie

naprawa urządzeń

koszty instalacji urządzeń(telefonów, faksów)

- Sprzęt- zakup i wynajęcie

     wyposażenie biura

- Zaopatrzenie biura

papier i inne przedmioty biurowe

ewentualne koszty produkcji materiałów szkoleniowych itp.

- Komunikacja

telefon

poczta

faks

- Wyjazdy służbowe, delegacje

- Inne koszty, np. opłaty za uczestników

 Koszty ogólne- 30-45% wyliczonych kosztów

 

  SCHEMAT PRZYGOTOWANIA KONKURSU REGIONALNEGO

                        Ustalenie celu i zakresu tematycznego

                        Wskazanie uczestników(respondentów) oraz charakterystyka ewentualnej publiczności

                        Powołanie zespołu organizacyjnego i składu jury

                        Rejestr ogólnych i szczegółowych źródeł informacji

                        Spis koniecznych materiałów i urządzeń

                        Opracowanie tematów i/lub pytań

                        Przygotowanie regulaminu

                        Ewentualny termin, miejsce i scenariusz imprezy finałowej

                        Ewentualne przygotowanie lidera prowadzącego imprezę

                        Zaproszenia i materiały dla uczestników

                        Powiadomienie publiczności i ogólny rejestr literatury przedmiotu

 

W organizacji spotkań wyróżniamy trzy fazy: przygotowanie imprezy, spotkanie i działania po spotkaniu, mające na celu podtrzymywanie i rozwijanie zainteresowania autorem i jego twórczością. Wybierając bohatera spotkania, trzeba brać pod uwagę spodziewane wartości kształcące  i wychowawcze imprezy, osobowość pisarza. Trzeba też zadbać  o obecność  dzieł bohatera spotkania i możliwość ich zakupienia w trakcie trwania imprezy. Warto zaprosić osobę znaną i cenioną ale to wiąże się zazwyczaj z dużym nakładem środków finansowych. Mniej kosztowne są spotkania z miejscowymi autorami. Organizator  wcześniej porozumiewa się z autorem, ustala termin, warunki finansowe spotkania. O spotkaniu informuje w formie afisza, plakatu, info na stronie www lub w lokalnej prasie, przygotowuje salę.

 

Schemat spotkania autorskiego:

o                       charakterystyka: publiczności, zainteresowań, celu

o                       wybór problematyki i autora

o                       termin oraz miejsce spotkania

o                       powiadomienie publiczności, zaproszenia

o                       biobibliogram autora, rejestr literatury przedmiotu, ew. ekspozycja

o                       wstępna rozmowa z autorem, umowa

o                       wybór i przygotowanie : prowadzącego, osób inicjujących pytania, inicjatorów dyskusji

o                       przygotowania techniczne

Program obejmuje:

 powitanie gościa, przedstawienie informacji biograficznych, krótkiej charakterystyki twórczości, nagród i wyróżnień

 wystąpienie osoby zaproszonej, która mówi o sobie, o swojej pracy, o zamiarach twórczych, czasem czyta fragmenty przygotowanych książek

 rozmowę gościa z uczestnikami spotkania, odpowiedzi na ich pytania

 ew. krótki program artystyczny

 ew. wręczenie  przez pisarza nagród dla zwycięzców konkursu poprzedzającego spotkanie

 podziękowanie za spotkanie, ew.  wręczenie teki lub albumu z ilustracjami konkursowymi

 rozdawanie autografów, wpis autora do kroniki.

Po spotkaniu warto z uczestnikami porozmawiać o wrażeniach, przygotować dokumentację imprezy. Autorowi zaś koniecznie trzeba wysłać podziękowanie za spotkanie oraz fotografie. Spotkania autorskie  powinny pełnić określone funkcje w całokształcie działalności kulturalno- oświatowej organizatora imprezy i być podporządkowane określonym celom. Powinny zapoznawać z twórczością autora, powinny też wpływać na kształtowanie szeroko rozumianej kultury czytelniczej (rozbudzać zainteresowania czytelnicze, kształtować postawy odbiorcze, itp.). Mogą tez pełnić istotną rolę w inspiracji samokształcenia.

 

SCENARIUSZ WYSTAWY

Podstawowy schemat

 

Adresaci : dla kogo i wobec jakich oczekiwań wystawa będzie  zrealizowana

Cel, problem, temat : po co i przez jaki zakres problemowo- tematyczny

Realizatorzy: komisarz, zespół organizatorski, partnerzy, zlecenia   zewnętrzne

Warunki techniczne : lokalizacja, czas trwania, środki finansowe i materialne, wyposażenie ekspozycyjne, organizacja zwiedzania- czyli materialne podstawy realizacji

Demonstracja : materiały ekspozycyjne, eksponaty uzupełniające i interaktywne, informacje pisemne, przesłanki oprawy plastycznej, układ segmentów- tematyczny, następstwo percepcji

Promocja : zaproszenie(lista gości), zawiadomienia (afisze, prasa, media), program otwarcia i wernisażu, katalog wystawy, inne działania towarzyszące

 

Propozycja scenariusza

Kociewie - moja mała ojczyzna

 

Cel : aktywne spędzenie wolnego czasu

Adresat: dzieci klas IV-VI szkoły podstawowej

Czas trwania : okres wakacji letnich, każda środa w godz. 12-15

Wykorzystane materiały:

-  Grzyb Andrzej : Baśnie z Kociewia/ Pelplin, Wyd. Bernardinum, 2000

-  mapa województwa pomorskiego

-  materiały piśmienne(ołówki, kartki papieru)

-  drobne słodycze i napoje na spotkanie z uczestnikami

-  książki na nagrody dla zwycięzców

Przebieg  spotkań:

 Co środa każdy z uczestników czyta jedną z legend. Jest ich w sumie 19 w proponowanej książce. Wybieramy te które są związane z najbliższą okolicą działalności naszej placówki bibliotecznej, aby uczestnicy spotkań mieli poczucie znajomości terenu. Na mapie  regionu lokalizujemy miejsce związane z legendą, omawiamy turystyczne zalety danego regionu. W dwie ostanie środy wakacji proponujemy uczestnikom spotkań konkurs. Zachęcamy aby opisali swoją ulubioną legendę i co ich skłoniło do wybrania tej właśnie. Obrady powołanego wcześniej jury wyłaniają zwycięzcę. Wręczamy nagrody.

Jeśli możemy sobie na to pozwolić proponujemy dzieciom wyjazd, bądź wycieczkę w miejsce, które jest legendarne  a znajduje się w pobliżu naszej biblioteki.

 

Możemy również wykorzystać :

 Legendy Ziemi Gniewskiej, pod. red. Anny Czyżewskiej/Pelplin, Wyd. Bernardinum, 2006

 Legendy kociewskie Andrzeja Grzyba i Romana Landowskiego/ Gdynia, Wyd.Rregion, 2004

 

Propozycja scenariusza

Gotyk na dotyk : poznajemy zabytki Gdańska

 

Cel : zorganizowanie ciekawego i aktywnego intelektualnie spędzenia czasu wolnego

Adresat : dzieci klas młodszych szkoły podstawowej

Czas trwania: czerwiec - sierpień, każda środa godz. 12-15

Wykorzystane materiały:

*Jerzy Samp: Legendy gdańskie/ Gdańsk : Oskar-Polnord, 2000

 kredki, farby, blok rysunkowy do malowania i rysowania

 drobne słodycze i napoje dla uczestników

 książki na nagrody dla zwycięzców konkursu

Przebieg spotkań: Co środa każdy z uczestników czyta jedną z legend. Jest ich w sumie w książce 59, należy wybrać te które w sposób wyraźny mówią o konkretnym zabytku, np. Legenda oliwska, Tajemnica wieży Mariackiej, Diabelski ślad na Żurawiu, Sądny dzień w Dworze Artusa. Omawiamy wspólnie z dziećmi miejsce i zdarzenie czytanej wcześniej legendy, zwracamy uwagę na wyraziste postacie, będące bohaterami legendy lub charakterystyczne miejsce, z  którym legenda jest związana. Trzy ostatnie środy wakacji poświęcamy na konkurs i wyłaniamy zwycięzców. Przygotowujemy konkurs rysunkowy, uczestnicy mają plastycznie przedstawić swoje wrażenia z legendy, która im się najbardziej podobała. Zapraszamy np. zaprzyjaźnioną panią pedagog i wybieramy najlepszą pracę, inicjując obrady jury.  Możemy również przeprowadzić konkurs już nie plastyczny ale ze znajomości wcześniej prezentowanych legend i historii Gdańska. Zwycięzcy otrzymują nagrody.

Jeśli czas, warunki finansowe i opieka pedagogiczna na to pozwoli możemy zorganizować jednodniową wycieczkę do Gdańska dla uczestników spotkań.

 

Etapy realizacji dobrze skonstruowanego Turnieju wiedzy o Regionie

 

1.                     Ogłoszenie regulaminu, przedstawienie celów imprezy i warunków uczestnictwa, określenie roli biblioteki w przygotowaniu turnieju

2.                     Skompletowanie listy szkół, które włączą się w realizację projektu

3.                     Nawiązanie kontaktów z punktami informacji regionalnej, wydziałami promocji miejscowości przy urzędach, stworzenie podobnych punktów we własnej bibliotece

  kompletowanie materiałów na temat regionu: książek, czasopism, folderów i informatorów

      opracowanie rzeczowe zgromadzonych zbiorów

      przygotowanie w bibliotekach  kącika „Ciekawostek regionalnych”,

      wizualizacja na planszach zagadnień  o tematyce regionalnej

4. Nawiązanie współpracy z innymi bibliotekami i instytucjami zajmującymi się działalnością promującą Region.

Zwiedzanie izb pamięci, galerii regionalnych, skansenów, izb ludowych

    spotkania w bibliotece z osobami i działaczami zajmującymi się   regionalizmem

4.                     Zgromadzenie stosownej bibliografii w języku kociewskim/kaszubskim i zapoznanie  się z nią pod opieką osoby znającej język kociewski/kaszubski

o                                    tłumaczenie tekstów z języka kociewskiego/kaszubskiego

o                                    ćwiczenia z wyszukiwania w tekście konkretnych informacji

o                                    identyfikacja i lokalizacja na mapie charakterystycznych miejsc np. obrzędowych czy też zabytków i przeszukiwanie materiałów w języku polskim  dostępnych w bibliotece w celach ich identyfikacji

o                                    wyłonienie  w toku międzyklasowych konkursów uczniów, którzy wykazują się największymi umiejętnościami  w zakresie języka kociewskiego/kaszubskiego

5.                     Przygotowanie  plakatów promujących własny Region jako ośrodek  lokalnej kultury i wielu atrakcji turystycznych:

             nawiązanie współpracy z Urzędem Miasta, Starostwem Powiatowym, Urzędem Gminy

             uzyskanie danych i zgromadzenie  ciekawostek o miejscowościach Regionu

             eksponowanie podczas wycieczek i zajęć plastycznych walorów turystycznych rodzinnej miejscowości(wystawki na terenie biblioteki)

             przygotowanie prac uczestników, tj. plakatów i wybór najoryginalniejszego, który zostanie oceniony podczas finału imprezy

6.                     Projektowanie folderu reklamującego własną bibliotekę lub szkołę:

                         zbieranie danych statystycznych, informacji o zbiorach, bogactwie oferty edukacyjnej, osiągnięciach, planach na przyszłość, działalności

                         selekcja i opracowanie zebranych materiałów

                         sesja fotograficzna- konkurs na najciekawsze zdjęcie biblioteki czy szkoły

                         przygotowanie szaty graficznej folderu i obróbka w odpowiednich programach komputerowych(np. na zajęciach koła informatycznego w szkole)

7.                     Opracowanie albumu o patronie biblioteki czy szkoły i jego wkładzie w rozwój regionu

                         rozpoczęcie kampanii w bibliotece i zaprzyjaźnionych szkołach pod hasłem, np. „Patroni naszego regionu i ich miejsce w Europie”

                         szukanie śladów wędrówek patronów po Europie i świecie

                         przybliżenie sylwetki patrona biblioteki czy szkoły w sensie aksjologicznym (wartości ogólnych)

                         giełda pomysłów na okładkę albumu: wystawka w bibliotece

                         pomoc pedagogów: języka polskiego, plastyki, techniki, informatyki, którzy pokierują pracami uczniów nad przygotowaniem ostatecznej wersji albumu, prezentowanej podczas finału konkursu

8.                     Podsumowanie przygotowań i dostarczenie prac konkursowych(albumy, plakaty, foldery) do biblioteki w której nastąpi finał konkursu

9.                     Projektowanie i wykonanie strojów nawiązujących do osobliwego folkloru naszego regionu:

                                                       gromadzenie zdjęć, fotosów, ilustracji, opisów stroju regionalnego(wystawa w bibliotece)

                                                       uczniowie w roli projektantów mody, elementy ludowe w strojach współczesnych

                                                       uruchomienie krawieckiej pracowni ”Mody regionalnej” w ramach zajęć z techniki w szkole bądź kół zainteresowań

                                                       biblioteczna i szkolna rewia mody regionalnej, połączona z wytypowaniem najbardziej oryginalnych kreacji, których autorzy zasiądą w jury finału

10.                Posumowanie efektywności przygotowań, wytypowanie ostatecznego składu drużyny, która będzie brała udział w finale.

11.                Przygotowanie właściwego schematu konkursu

            podsunięcie uczestnikom bibliografii pomocniczej do przygotowanie się do konkursu

            opracowanie zestawów wartościujących wiedzę uczestników

 

PRZEBIEG TURNIEJU WIEDZY O GDAŃSKU

 

„To piękne, gdy człowiek może być dumny ze swojego miasta, ale jeszcze piękniej, gdy miasto może być z niego dumne”

                                                          Abraham Lincoln

 

1.                     Opracowujemy trasę wycieczki po Gdańsku- Śródmieściu :

            z planem Gdańska w ręku i przy pomocy  nauczyciela ze szkoły ustalamy, które z miejsc chcemy zaprezentować uczestnikom

            przygotowujemy wiadomości podstawowe z wykorzystaniem dobrego przewodnika po Gdańsku

            przygotowujemy legendy o danym miejscu

            czas trwania eskapady 2,5-3 godz. tak aby nie znużyć uczestników

2.                     Informujemy wytypowane szkoły podstawowe/ przedszkola o organizowanej wycieczce po Gdańsku Szlakiem legend i baśni. W wycieczce bierze udział jak najwięcej osób z różnych klas/grup wytypowanych przez nauczyciela. Te osoby będą potem liderami w turnieju.

3.                     Przygotowujemy scenariusz imprezy, staramy się o sponsorów na nagrody dla zwycięskiej drużyny. Nagrodą może być np.  Gdańsk dla młodych podróżników lub Legendy gdańskie Jerzego Sampa. Ew. możemy zaproponować  rejs statkiem po  Zatoce Gdańskiej.

4.                     Umawiamy się z uczestnikami pod Złotą Bramą o godz.11.00.

                         Omawiamy co to za miejsce i skąd wzięła się jego nazwa.

                         Podchodzimy do budynku Katowni tuż przed Bramą Wyżynną, po omówieniu zabytku i obecnego przeznaczenia- powstanie Muzeum Bursztynu, wspominamy o dwóch legendach : Głowa zdrajcy i znaki szczególne Gdańska oraz Duchy więziennej wieży

                         Kierujemy nasze kroki do Zbrojowni, krótkie omówienie zabytku i kolejna legenda : Kozak hosudara

                         Następnie ulicą Piwną dochodzimy do Kościoła Mariackiego, omawiamy zabytek i wspominamy legendy: Gdańska piękna madonna, Tajemnica wieży mariackiej, Okrucieństwo i sława, Ptasznik, Przeklęte organy, Zegar astronomiczny, Diabeł z farnej wieży, Przejście pod zegarem, Trzy świńskie łby, Chrzcielnica bez pokrywy

                         Wchodzimy na ulicę Mariacką, krótkie omówienie przewodnikowe i legenda: Stolemowe dary

                         Wracamy Długim Pobrzeżem  w kierunku Długiego Targu i mówimy uczestnikom o spichrzach nad Motławą, wspominamy legendy: Baśń o flisaku i córce burmistrza, Przygoda wiolonczelisty

                         Zieloną Bramą  wracamy na Długi Targ, oglądamy Złotą Kamieniczkę i wspominamy legendę : Złoty dom burmistrza Speimana

                         Tuż za Złotą Kamieniczką oglądamy Nowy Dom Ławy, wspominamy  o  jego zabytkowym charakterze i o Panience z Okienka i książce Deotymy pod tym tytułem. Panienka pokazuje się w okienku codziennie o godz. 13.03/ w sezonie o 13.03, 15.03,17.03

                         Następnie oglądamy Dwór Artusa i fontannę Neptuna i przypominamy legendy: Sądny dzień w Dworze Artusa, Cuda świętego Rajnolda, Zemsta mistrza Antoniego, Opowieść o złotym trunku

                         Podchodzimy do Ratusza Głównego Miasta, krótkie omówienie i kolejne legendy : Lwy z ratuszowego portalu, Jak krawiec Igiełka burmistrzem został

                         Nieopodal  przy obecnym budynku  Telekomunikacji Polskiej omawiamy legendę : Adam i Ewa

                         Ulicą Ławniczą idziemy do Żabiego Kruka, omawiamy zabytek i opowiadamy legendę: Żaby i kruk

                         Wracamy na Długą, przecinamy ją i ulicą Kaletniczą, Kleszą  idziemy do dawnego Kościoła św. Ducha(obecnie Kaplica Królewska), kolejne omówienie zabytku i legenda: Jakub i Anna

                         Po wyjściu z kościoła św. Ducha  idziemy ulicą św. Ducha, Złotników, Szeroką i  Pańską w kierunku Kościoła św. Katarzyny, omawiamy jego walory historyczne i muzealne, wspominamy pożar, ten z 2006 roku i poprzedni sprzed 100 lat i następne legendy:  Historia gdańskiej katarynki, Papuga pana Heweliusza

                         Ulicą Katarzynki idziemy do Kościoła św. Brygidy, legendy: Źródło Maryi, Pierścień św. Brygidy, Strachy u św. Brygidy

                         Wracamy ul. Katarzynki do Wielkiego Młyna; omówienie jako zabytku i legenda : Młyński kamień w murze.

                         Wycieczkę kończymy w parku przy ulicy Wielkie Młyny przed pomnikiem Heweliusza

5.        Spotykamy się w bibliotece z uczestnikami wycieczki po Gdańsku. Jeśli finanse nam na to pozwolą zapraszamy znaną osobistość(aktora, dyrektora Zoo, sportowca, Panienkę z okienka itp.) aby poczytał uczestnikom konkursu najciekawsze bajki zapamiętane przez uczestników. Robimy krótki rekonesans, która z opowieści  najbardziej się podobała i dlaczego. Informujemy, że następnym etapem będzie konkurs na temat znajomości gdańskich zabytków.

6.        Grupy uczestników zgłaszają swój udział w konkursie:

            pisemnym: Która z bajek/legend jest najpiękniejsza

            plastycznym : Ilustracja do bajki/legendy

            pisemnym: Mój ulubiony zabytek w Gdańsku

            pisemnym: Zagadka o Gdańsku/jego zabytku

7.        Dajemy czas na wykonanie zadania(np. tydzień) i umawiamy się na następne spotkanie w bibliotece. Wybieramy 3-4 zespoły.

8.        Zbieramy prace konkursowe. Kompletujemy jury/ wraz z udziałem osoby, która przedstawiała baśnie/legendy oraz lidera ze szkoły/przedszkola. Przygotowujemy zestaw pytań do turnieju***

9.        Spotykamy się w bibliotece. Organizujemy turniej wiedzy na temat : Moje miasto i jego zabytki. Punktujemy każdą dobrą odpowiedź.

10.      Oceniamy prace, wybieramy najlepsze.

11.      Suma punktów za prace: pisemne, plastyczną + z turnieju zadecyduje, która z drużyn wygrała.

12.      Ogłaszamy zwycięską drużynę i wręczamy nagrody

 

***

 Z jakim zabytkiem wiąże się legenda o zegarze astronomicznym?

 Gdzie znajduje się grób Heweliusza? I jego pomnik? Z jakim  ptakiem wiążemy nazwisko astronoma?

 Dlaczego Panienka z okienka pokazuje się w Domu Ławy? Kto jest autorką opowieści o niej?

 Czy Złota Kamieniczka jest naprawdę ze złota?

 Czy spichrze nad Motławą  znalazły swoje miejsce w legendzie?

 Co to są stolemowe dary? Jak ulica jest nimi ozdobiona?

 Z jakim zabytkiem/kościołem wiążę się najwięcej opowieści baśniowych?

 Gdzie można odnaleźć pierścień świętej Brygidy?

 Gdzie straszyły duchy?

 Z jaką ulicą wiąże się legenda o żabach i kruku?

 Legenda Wielkiego Młyna.

 Do czego służył budynek Wielkiego Młyna w dawnych czasach?

 Najstarszy kościół w Gdańsku?

 Gdzie była siedziba miejskich rajców

 

Bibliografia:

1.                     Deotyma(Jadwiga Łuszczewska) : Panienka  z okienka/ Warszawa, 1998

2.                     Friedrich Jacek : Gdańsk dla młodych podróżników/Gdańsk, 2005

3.                     Gdańsk, Gdynia, Sopot. Przewodnik/ Gdańsk, 1997

4.                     Grzybowska Teresa : Gdańsk/ Wrocław, 2000

5.                     Januszajtis Andrzej : Legendy dawnego Gdańska/ Gdańsk, 2005

6.                     Plan Gdańska aktualny

7.                     Samp Jerzy : Legendy gdańskie/ Gdańsk, 2000

8.                     Samp Jerzy: Uczta stulecia/ Gdańsk, 1994

9.                     Samp Jerzy : Z woli morza. Bałtyckie mitopeje/ Gdańsk, 1

10.                Samp Jerzy : Bedeker gdański/ Gdańsk, 2004

11.                Umiński  Janusz : Gdańsk w trzy dni/2003

 

 

Propozycja  zajęć edukacyjnych przygotowanych przez Pracownię Regionalną w Gdańsku

 

Baśniowy  spacer po Gdańsku

 

Od września do czerwca każdego roku  Pracownia Regionalna i Filia Gdańska Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku  zaprasza grupy przedszkolaków oraz uczniów młodszych klas szkoły podstawowej na cykl edukacyjnych spotkań z książką i historią Gdańska.

Proponujemy :

Baśniowe wędrówki po Gdańsku

 

Wędrówka pierwsza : Katownia [ zbiórka]-  Budynek Telekomunikacji Polskiej- Ratusz Głównego Miasta- Dwór Artusa- Nowy Dom Ławy- Złota Kamieniczka- Spichrze nad Motławą- Żabi Kruk

 

Wędrówka druga : Zbrojownia[zbiórka]- ulica Mariacka- kościół Mariacki- b. kościół św. Ducha- Długie Pobrzeże- Targ Rybny

 

Wędrówka trzecia: Pomnik Heweliusza[ zbiórka]- Wielki Młyn - kościół św. Katarzyny- kościół św. Brygidy- Baszta Jacek- Hala Targowa przy Placu Dominikańskim

 

Każda wyprawa będzie trwała ok. 1 godz. Jesteśmy do Waszej dyspozycji od poniedziałku do piątku,  od września do czerwca, w godzinach od 9.00 do 14.00. Zgłoszenia przyjmujemy pod nr telefonu  058 301 03 62 w godzinach od 11.00 do 19.00 lub e-mail- em  : [e-mail]

 

Jeśli nie znasz jeszcze Gdańska od baśniowej strony zrób to razem z nami!

 

Propozycja edukacyjna  Pracowni Regionalnej i Filii Gdańskiej  skierowana jest do młodych przyjaciół biblioteki : starszych grup przedszkolnych  i młodszych klas szkoły podstawowej. Będzie to: Baśniowy  spacer po Gdańsku  z bibliotekarzem Filii Gdańskiej  prezentujący zabytki gdańskiej starówki i związane z nimi baśnie i legendy. Chcemy aby nasi przyszli czytelnicy i ci najmłodsi już przyjaciele biblioteki poznali  magiczne- baśniowe  miejsca w których możemy żyć i uświadomili sobie, spacerując wśród zabytków, że  jesteśmy współtwórcami historii  naszego miasta. Pomocą do zrozumienia tego procesu będą polecane przez bibliotekarza lektury i zaproszenie do korzystania z oferty biblioteki od najmłodszych lat.

Po spotkaniu uczestnicy mogą w ramach zajęć szkolnych i przedszkolnych przygotować plastyczne wspomnienie ze spaceru. Prace zostaną zaprezentowane w Czytelni Regionalnej WiMBP w Gdańsku.

Do spaceru będą wykorzystane :

1.                     Friedrich Jacek : Gdańsk dla młodych podróżników/Gdańsk, 2005

2.                     Januszajtis Andrzej : Legendy dawnego Gdańska/ Gdańsk, 2005

3.                     Januszajtis Andrzej: Plan Gdańska aktualny

4.                     Samp Jerzy : Legendy gdańskie/ Gdańsk, 2000

5.                     Samp Jerzy: Uczta stulecia/ Gdańsk, 1994

6.                     Samp Jerzy : Z woli morza. Bałtyckie mitopeje/ Gdańsk, 2001

7.                     Samp Jerzy : Bedeker gdański/ Gdańsk, 2004

8.                     Umiński  Janusz : Gdańsk w trzy dni/2003

 

Baśniowe wędrówki po Gdańsku - Wędrówka pierwsza:

 

Katownia // Legendy :

o                        Głowa zdrajcy i znaki szczególne Gdańska

o                         Duchy więziennej wieży

o                         O córce kata i dobrym łotrze

Budynek Telekomunikacji Polskiej

o                       Adam i Ewa

Ratusz Głównego Miasta

o                       Lwy z ratuszowego portalu

o                       Jak krawiec Igiełka burmistrzem został

Dwór Artusa

o                       Sądny dzień w Dworze Artusa

o                       Cuda świętego Rajnolda

o                       Zemsta mistrza Antoniego

o                       Opowieść o złotym trunku

o                       Diabeł w Dworze Artusa

Nowy Dom Ławy

o                       Panienka z okienka[ pokazuje się o 13.03]

Złota Kamieniczka

o                       Złoty dom burmistrza Speimana

Spichrze nad Motławą

o                       Baśń o flisaku i córce burmistrza

o                       Przygoda wiolonczelisty

Ew.  ul. Żabi Kruk

                                                Żaby i kruk

 

 

Baśniowe wędrówki po Gdańsku - Wędrówka druga:

 

Zbrojownia // Legendy:

            Kozak hosudara

Ulica Mariacka

                        Stolemowe dary

Kościół Mariacki

                        Gdańska piękna Madonna

                        Tajemnica wieży Mariackiej

                        Okrucieństwo i sława

                        Ptasznik

                        Przeklęte organy

                        Zegar astronomiczny

                        Diabeł w farnej wieży

                        Przejście pod zegarem

                        Trzy świńskie łby

                        Chrzcielnica bez pokrywy

                        Legenda odbudowy kościoła Panny Maryi

Kościół św. Ducha (obecnie Kaplica Królewska)

                        Jakub i Anna

Długie Pobrzeże

                        Diabelski ślad na żurawiu

Targ Rybny

                        O flądrze oraz złej i dobrej sławie

Baśniowe wędrówki po Gdańsku - Wędrówka trzecia :

 

  Pomnik Heweliusza

  Wielki Młyn

            Młyński kamień w murze

Kościół św. Katarzyny

            Historia gdańskiej katarynki

            Papuga pana Heweliusza

Kościół św. Brygidy

                        Źródło Maryi

                        Pierścień św. Brygidy

                        Strachy u św. Brygidy

Baszta Jacek

                        Patrz do kuchni

Plac Dominikański

                        Sowizdrzał na jarmark

 

Projekty realizowane lub zaplanowane do realizacji  przez Pracownię  Regionalną w latach 2006-2008

 

      Tuż po zainicjowaniu swej działalności w nowej formie i  nowym miejscu Pracownia Regionalna ogłosiła konkurs na wykonanie prezentacji multimedialnej pod nazwą „Małe Ojczyzny na Pomorzu”. Konkurs był efektem ewaluacyjnej pracy po Warsztatach Regionalnych  z 2006 roku i został skierowany do młodych czytelników z terenu województwa pomorskiego w dwóch kategoriach wiekowych  : 12-15 lat (poziom gimnazjum) i 16-10 lat (poziom szkół ponadgimnazjalnych). Celem konkursu było budzenie w czytelnikach zainteresowania przeszłością i kulturą własnego regionu, wzbogacenie wiedzy o „małej ojczyźnie” poprzez dotarcie do tradycji i zwyczajów. Zadaniem uczestników konkursu było wykonanie prezentacji multimedialnej zawierającej zdjęcia i materiały dokumentujące zwyczaje, tradycje lub życie codzienne „Małej Ojczyzny”. Określone zostały ściśle parametry prezentacji: miała ona być na płycie CD-R lub CD-RW o pojemności nie większej niż 5 MB, zapisana jako pokaz slajdów. Prezentacje miały być anonimowe, przynajmniej w chwili ich oceniania przez Komisję Konkursową i w przypadku korzystania z materiałów innych autorów należało podać ich źródło. Należało je przesłać do Pracowni Regionalnej WiMBP w Gdańsku do końca czerwca 2007, do końca września były one prezentowane na naszej stronie www.wbpg.org.pl, w grudniu nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu i wręczenie nagród. Do pracy powinna być dołączona zgoda  autora na wykorzystanie prezentacji multimedialnej w działalności statutowej biblioteki. Dla zwycięzców przewidziane zostały nagrody wręczone na uroczystym podsumowaniu Konkursu, gdzie zaprezentowano nagrodzone prace. Nagrodami w konkursie były: I miejsce- odtwarzacz mp4, II miejsce- odtwarzacz mp3, III miejsce- kamera internetowa. Zaprezentowano również pracę wybraną przez internautów.

Konkurs  odbywał się pod hasłami:

-  Uważasz, że warto zaprezentować  Twoją miejscowość innym?

-  Może masz swój ulubiony zakątek lub zabytek, który warto pokazać?

-  Twoja miejscowość ma tradycje lub obyczaje, które warto ocalić od zapomnienia?

-  W Twojej okolicy odbywają się interesujące wydarzenia kulturalne?

Stwórz prezentację multimedialną na ten temat, a my pokażemy ją innym na naszej stronie internetowej.

  W założeniach będzie to konkurs cykliczny organizowany przez Pracownię Regionalną co roku.

 

 

 Konkurs edukacyjny skierowany do młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej:

Połączyła ich

 

Wspomnienia zwolenników i uczestników strajków w Sierpniu' 80

Szczegółowy opis projektu

We wrześniu 2007 roku Pracownia Regionalna WiMBP  w Gdańsku  ogłosiła konkurs pod nazwą : Połączyła ich Solidarność. Wspomnienia uczestników i zwolenników strajków w Sierpniu' 80. Konkurs skierowany był do dwóch kategorii wiekowych : młodzieży gimnazjalnej (12-16 lat) oraz młodzieży szkół ponadgimnazjalnych  (17-20 lat). Informacja o Konkursie wraz z Regulaminem ukazała się na stronie www  WiMBP w Gdańsku oraz na stronie Kuratorium Oświaty Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku, a materiały promocyjne zostały przekazane dyrektorom szkół  województwa pomorskiego na spotkaniu, które miało miejsce pod koniec sierpnia 2007 roku w Urzędzie Marszałkowskim. Do dnia 30 listopada 2007 roku wpłynęły zgłoszenia od  Zespołów (w każdym Zespole jest 3 Członków + 1 Koordynator). Do wszystkich  zakwalifikowanych Zespołów wysłano w styczniu 2008 roku potwierdzenia, terminy spotkań warsztatowych z historykami (4 spotkania) oraz zestawienia bibliograficzne do wykorzystania przy pracy z wywiadem. Zadaniem każdego Zespołu było przedstawienie wspomnień uczestnika lub świadka strajków w Sierpniu'80 poprzedzone przeprowadzeniem wywiadu standaryzowanego. Praca w formie pisemnej mogła być wzbogacona o pamiątki : zdjęcia, ulotki lub inne dżs-y; dodatkowym walorem pracy było drzewo genealogiczne bohatera wywiadu. Istotne stało się  również kryterium terytorialne: bohater wywiadu  powinien pochodzić z Trójmiasta lub województwa pomorskiego.

Wszystkie zgłoszone zespoły uczestniczyły od początku roku w warsztatach historycznych prowadzonych przez wykładowców Uniwersytetu Gdańskiego:

 dr Magdalena Nowak z Zakładu Historii Najnowszej Polski :o „Solidarności”(15 marca 2008)

  dr hab. Grzegorz Berent z Wydziału Filologiczno- Historycznego : przygotowanie kwestionariusza wywiadu standaryzowanego( 1 marca  2008)

 dr hab. Sobiesław Szybkowski z Zakładu Historii Średniowiecza Polski i Nauk Pomocniczych Historii : tworzenie drzewa genealogicznego, poszukiwanie źródeł i korzeni rodzinnych (16 lutego 2008)

oraz  15 marca 2008 w spotkaniu z działaczem „Solidarności” z Trójmiasta  posłem na sejm RP Arkadiuszem Rybickim. Warsztaty i spotkanie odbywały się w siedzibie WiMBP w Gdańsku, przy ul. Targ Rakowy 5/6. Do 30 kwietnia 2008 wszystkie Zespoły przekazały  Organizatorowi prace przedstawiające wybrane postaci w formie materialnej (wydruk komputerowy plus ewentualne dodatkowe materiały lub ich kopie) i cyfrowej (plik w formacie Microsoft Word nagrany na płycie CD lub przesłany w załączniku mailowym na adres  Pracowni).

           Projekt zyskał sympatię i propozycję współpracy Zarządu Regionu Gdańskiego „Solidarności”, Archiwum „Solidarności”, Kuratorium Oświaty Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku. Uroczystość zakończenia konkursu z udziałem laureatów  odbyła się w nowej placówce WiMBP w Gdańsku : Filii Gdańskiej przy ul. Mariackiej 42.  Najlepsze zespoły z każdej kategorii wiekowej otrzymały nagrody książkowe  od Organizatora.

22 czerwca 2008 nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu i wręczenie nagród  zwycięskim Zespołom.

Celem głównym projektu jest:

                         Kształtowanie postaw patriotycznych młodych obywateli

                         Promocja świadomości i aktywnej postawy obywatelskiej

                         Edukacja patriotyczna młodzieży

                         Propagowanie autentycznych doświadczeń historycznych ludzi, którzy tworzyli naszą demokrację, żyją obok nas a ich postawa może stać się wzorcem życiowym dla młodego pokolenia Polaków

 

Dokumentacja projektu:

POŁĄCZYŁA   ICH  

 

Wspomnienia uczestników Strajków w Sierpniu'80

 

Kwestionariusz pytań

 

I. Uczestnik/Świadek wydarzeń

 

- imię i nazwisko ………………………………………………………………………………

- miejsce i data urodzenia……………………………………………………………………….

-wykształcenie/zawód……………………………………………………...……………………

-miejsce pracy/nauki w 1980 r. …………………………………………………………………………………………….…………………………...…………………………………………………………………………...

- przynależność do partii i organizacji politycznych (prosystemowych lub opozycyjnych)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- stosunek do realiów ustrojowych Polski Ludowej przed wydarzeniami z lipca-sierpnia 1980 (akceptacja, afirmacja, przystosowanie, niechęć, wrogość, przyczyny tego lub innego stanowiska do systemu)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

- czy przed 1980 r. świadek korzystał z alternatywnych źródeł informacji? Jeśli tak, to z jakich?

 a)  nielegalnych wydawnictw krajowych

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

b) zakazanych wydawnictw zagranicznych

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

c) zagranicznych rozgłośni radiowych (Radio Wolna Europa, Głos Ameryki, Rozgłośnia Polska BBC)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

d) wiedzy krewnych i znajomych na temat wydarzeń historycznych (np. kłamstwo katyńskie)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

- jeśli świadek korzystał z alternatywnych źródeł informacji to jak często?

…………………………………………………………………………………………………............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

 

II. Miejsce pracy/nauki

 

- nazwa instytucji i jednostki organizacyjnej (np., Stocznia Gdańska im. Lenina, Wydział Kadłubowy, Uniwersytet Gdański, Wydział Historii itp.),

………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

- osoby kierujące wyżej wymienioną instytucją i jednostką organizacyjną,

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

- stopień aktywności działaczy podstawowej organizacji partyjnej PZPR i innych organizacji politycznych (wysoki, przeciętny, raczej bierność - próba opisu)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

- nastroje wśród kolegów w pracy/szkole przed 1980 r.

 

 

III. Sierpień `80

 

- źródła informacji o strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina

a) ustne od krewnych lub znajomych,

b) z krajowego radia i telewizji,

c) z zagranicznych rozgłośni radiowych (jakich?),

 

- reakcja pracowników na informacje o strajkach,

- reakcja kierownictwa instytucji,

- zachowanie przedstawicieli POP PZPR,

 

IV. Strajk

 

- moment podjęcia decyzji o przystąpieniu do strajku (data?). Osobista reakcja (radość, lęk, osoba z zewnątrz: jedynie obserwacja, czynna pomoc )

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............

Pytania do uczestników strajków:

- kontakt z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni Gdańskiej (forma: delegaci, stała reprezentacja, dostępność materiałów drukowanych przez MKS)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

-  grupa inicjująca założenie komitetu strajkowego (nazwiska, czy były to osoby znane w zakładzie)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

- jak personel zareagował na wniosek o ogłoszeniu strajku?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

- forma akcji strajkowej (zaznaczyć  formę, jeśli inna - opisać poniżej))

a) stały pobyt w miejscu pracy,

b) nocleg w domu,

c) całość załogi pozostaje w miejscu pracy/część załogi w zakładzie/instytucji pozostali odpoczywają w domu,

d) możliwość opuszczania zakładu/instytucji.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

V. Powstanie komisji zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”

 

- czas………………………………………………………………………………………………….

- kadry :

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- relacje z kierownictwem instytucji:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- formy działalności:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

VI. Losy zakładowych struktur NSZZ „Solidarność” po 13 grudnia 1983 r.

 

- sytuacja w zakładzie/instytucji po ogłoszeniu stanu wojennego

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- aktywność komisarzy wojskowych w zakładzie/instytucji (relacje z pracownikami)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........

- losy działaczy zakładowej komisji „Solidarności”

 

Przykładowe projekty do zrealizowania  przez Pracownię Regionalną:

 

Jedność w różnorodności : biblioteki publiczne województwa pomorskiego miejscem integracji  mniejszości narodowych i etnicznych w środowisku lokalnym

 

Celem działania bibliotek jest zaspokojenie potrzeb kulturalnych, edukacyjnych i rekreacyjnych społeczności w której działają, także tej, która stanowi mniejszość na danym terenie. W odniesieniu do dzieci i młodzieży z grup mniejszościowych biblioteki mają za zadanie stworzyć  warunki możliwie równego, jak najlepszego startu do dominującej kultury literackiej, a zatem ułatwić im procesy adaptacji i  zapewnić takie formy, które dowartościują i będą nobilitowały kulturę mniejszości narodowych.

           Biblioteki publiczne powinny dążyć do zachowania dziedzictwa narodowego, do zaspokojenia potrzeb oświatowych, kulturalnych                          i informacyjnych ogółu społeczeństwa, szczególnie znajdującego się na terenie oddziaływania biblioteki. Powinny dążyć do gromadzenia, opracowywania i udostępniania wiedzy o własnym regionie i jego mieszkańcach, zarówno tych mieszkających na danym terenie od pokoleń jak i tych nowych, reprezentujących różne grupy etniczne i narodowe.

Piśmiennictwo gromadzone w bibliotekach funkcjonujących w środowiskach wieloetnicznych i wielokulturowych ma do spełnienia znacznie szersze zadania niż  w środowisku monoetniczno- kulturowym. Prowadząc edukację i upowszechniając informację o kulturze innych narodów i grup etnicznych biblioteki przyczyniają się do rozwijania zrozumienia w grupach zróżnicowanych kulturowo i przeciwdziałają separacji. Kultywowanie spuścizny dziejowej, odnajdywanie korzeni, wzbogacanie wiedzy o kraju przodków, ich tradycjach,  a także o innych współobywatelach danego kraju w zasadniczy sposób wzbogaca uniwersum kultury i przyczynia się do rozwoju edukacji. Pokazywanie odmiennych wartości i upowszechnianie ich znaczenia wspiera procesy demokracji.

           Biblioteka powinna stać się miejscem integracji ;

 poszczególnych grup etnicznych gdzie poprzez odpowiednio dobraną literaturę możemy pomóc w redukcji czy minimalizacji  zachowań patologicznych i zaburzeń emocjonalno- behawioralnych mających etiologię w pochodzeniu etnicznym, w przekonaniu o swej „inności”

 całej społeczności, w której żyją grupy narodowościowe; celem tych działań jest upowszechnienie obiektywnych informacji o różnych grupach etnicznych i narodowych, których nie znając nie rozumiemy oraz kształtowanie i rozwijanie tolerancji i akceptacji w stosunku do innych narodów, kultur, a także odmienności w ogóle.

Ukazanie kultury, literatury dorobku artystycznego  czy tradycji obrzędowych występujących wśród różnych grup narodowościowych i etnicznych (Żydów, Tatarów, Ukraińców, Romów, Litwinów, Ormian, Kaszubów, Niemców czy Rosjan) pomoże zrozumieć współczesne dziedzictwo kulturowe wszystkich ludzi zamieszkujących teren województwa pomorskiego.

Patrząc na potrzeby społeczności lokalnych z punktu widzenia psychologicznego, ogromną rolę do spełnienia ma  biblioteka  jako instytucja propagowania kultury i integralna część społeczności lokalnej.

Na terenie województwa pomorskiego zamieszkują  przedstawiciele:

mniejszości ukraińskiej, mniejszości niemieckiej, mniejszości rosyjskiej, mniejszości białoruskiej , mniejszości litewskiej , mniejszości żydowskiej, duża grupa Kaszubów oraz nieliczne grupy etniczne Tatarów, Romów, Łemków i  Karaimów.

           Celem projektu jest :

 zachowanie szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego

 integracja mniejszości narodowych i etnicznych ze środowiskiem lokalnym

 rozbudzenie zainteresowanie społeczności lokalnych kulturą mniejszości narodowych i etnicznych

 popularyzowanie w społeczeństwie informacji na temat różnych grup etnicznych i narodowościowych

 kształtowanie i rozwijanie  tolerancji w stosunku do innych narodów i kultur

Przebieg realizacji projektu. Projekt skierowany jest do bibliotekarzy z bibliotek publicznych i mieszkańców woj. pomorskiego a realizowany będzie przy współudziale przedstawicieli  lokalnych stowarzyszeń i organizacji mniejszościowych.

W ramach projektu przewidujemy:

 cykl wykładów prezentujących dzieje i kulturę mniejszości narodowych i etnicznych.

 spotkania autorskie lokalnych przedstawicieli  mniejszości narodowych i etnicznych

 spotkania z kulturą mniejszości. Udział przyszłych liderów w imprezach kulturalnych i artystycznych organizowanych przez lokalne przedstawicielstwa mniejszości

 warsztaty dla liderów przygotowujące merytorycznie do podjęcia w przyszłości  działań edukacyjnych i popularyzatorskich na terenie powiatów

 zainicjowanie prac nad bibliografią podmiotowo- przedmiotową rejestrującą wydawnictwa, artykuły z czasopism i dokumenty życia codziennego dotyczące mniejszości na terenie woj. pomorskiego

 wzbogacenie księgozbiorów regionalnych w wytypowanych bibliotekach o zbiory rejestrujące życie kulturalne  i artystyczne mniejszości na swoim terenie.

           Przewidywane efekty trwałe:

 przygotowanie grupy bibliotekarzy- liderów do spraw integracji z mniejszościami, odpowiedzialnych za działania edukacyjne i popularyzatorskie na swoim terenie

 poszerzenie wiedzy o mniejszościach

 integracja mniejszości ze środowiskiem lokalnym

 powstanie bazy informacyjne na temat mniejszości, ich kultury, twórczości artystycznej i dziejów (bibliografia, zbiory biblioteczne w macierzystych bibliotekach liderów)

 stworzenie przez liderów profesjonalnych scenariuszy imprez czytelniczych propagujących kulturę mniejszości do cyklicznego wykorzystania w pracy edukacyjnej biblioteki (spotkania, wystawy, lekcje biblioteczne, imprezy integracyjne, promocja twórczości)

 

Projekt edukacyjny :

 

Biblioteka w Gdańsku- Gdańsk w bibliotece.

Spotkania z dawną i nową kulturą Gdańska

 

Celem projektu jest:

                         Promocja nowej specjalistycznej formy biblioteki publicznej : Filia Gdańska

                         Przybliżenie wszystkim grupom wiekowym czytelników, historii, kultury i sztuki gdańskiej na przestrzeni dziejów w przystępnej i atrakcyjnej formie

                         Upowszechnienie wiedzy o Regionie : Gdańsk na tle polskiego dziedzictwa historycznego i kulturowego

                         Zachęcenie dorosłych i młodych czytelników do aktywnego uczestnictwa w tworzeniu i przeżywaniu gdańskiej historii, kultury i sztuki

                         Przełamanie stereotypów o funkcji biblioteki publicznej w środowisku lokalnym. Może stać się ona także gdańskim salonem kulturalnym, literackim, punktem profesjonalnej informacji  o Regionie, miejscem spotkań czytelników ze znanymi i mniej gdańszczanami.

 

Szczegółowy opis projektu:

  W maju  2008 roku w sercu starego Gdańska, na ulicy Mariackiej, w pięknej mieszczańskiej kamienicy  została oddana  do użytku wyremontowana placówka biblioteczna o regionalnym charakterze. Niepowtarzalne, stylizowane wnętrze jest  ośrodkiem  informacji o Gdańsku, gromadzącym księgozbiór regionalny i prezentującym twórczość literacką znanych gdańszczan. Placówka jest w pełni skomputeryzowana. W zamierzeniach organizatora- WiMBPG w Gdańsku ma to by również miejsce spotkań z gdańską kulturą, historią i  sztuką. Czytelnicy z każdej grupy wiekowej będą mogli w przyszłości aktywnie uczestniczyć w projektach i akcjach promujących środowisko lokalne. Już teraz zaplanowane są warsztaty dla najmłodszych czytelników (do 10 lat) pod nazwą Baśniowe wędrówki po Gdańsku, które poprzez spotkanie  baśni i legend z żywą historią pozwolą jej uczestnikom „dotknąć gdańskiej historii” i aktywnie uczestniczyć w życiu codziennym miasta. Jako alternatywne zajęcia ( w przypadku brzydkiej pogody) proponujemy zajęcia dla dzieci młodszych: Baśniowy Gdańsk. Śladami pomorskich olbrzymów. W przyszłości zaplanowane są  działania mające na celu popularyzowanie biblioteki jako miejsca spędzenia wolnego czasu: podjęcie wyzwań uczestnictwa w warsztatach na temat kultury, sztuki, historii o tematyce gdańskiej.  W ramach projektu przewidujemy pogadanki oraz  spotkania warsztatowe dla dorosłych i dziecięcych czytelników prowadzone przez znanych gdańszczan  i miłośników Gdańska np. : Andrzeja Januszajtisa, Jerzego Sampa, ks. Stanisława Bogdanowicza, Roksanę Jędrzejewską- Wróbel, Agnieszką Żelewską, Ewę Poklewską- Koziełło itp. Zaplanowano spotkania ( po dwa w każdym miesiącu) jedno dla dorosłego odbiorcy i jedno dla grupy dziecięcej. Dla grup dziecięcych zaplanowano w ramach zajęć edukacyjnych przeprowadzenie konkursów : plastycznego i literackiego będących refleksją ze   spotkań z gdańską historią. Docelowo w spotkaniach będzie uczestniczyło od 10 do 15 osób. Formuła spotkań ma walczyć z powszechną opinią o bibliotece publicznej jako miejscu udostępniania tylko i wyłącznie książek i czasopism, choć oczywiście i taka funkcja biblioteki zostanie zachowana. Ale dzięki innej propozycji zagospodarowania wolnego czasu może stać się ona także salonem

literackim czy kulturalnym gdzie mogą bywać wszyscy mieszkańcy niezależnie od grupy wiekowej czy społecznej tożsamości. Cała akcja będzie promowana na stronie www.wbpg.org.pl  oraz w postaci drukowanego folderu dostępnego na ul. Mariackiej 42. W swym założeniu projekt ma w przyszłości zaowocować bliższymi kontaktami mieszkańców Gdańska z placówką biblioteczną, będzie również punktem  Informacji Powszechnej dla Środowiska (IPŚ) i miejscem atrakcyjnego spędzenia czasu wolnego.

                                                                                                                                             Biblioteka publiczna

 to placówka bez wątpienia powołana  do obsługi czytelniczej i informacyjnej określonego  terytorium, w związku z czym powinna w swych zbiorach  i warsztacie informacyjnym kumulować wiedzę o tym terytorium jako niezbędną podstawę do utrwalenia tradycji historycznych, patriotycznych, krajoznawczych, kulturalnych, gospodarczych i innych. Biblioteka to instytucja kultury  pielęgnująca tradycje regionalne, lokalne. Bibliotekarz bardzo często spełnia funkcję historyka i dokumentalisty, popularyzując wiedzę o regionie. Tworząc warsztat informacyjny i regionalny, mamy na celu dokumentowanie piśmiennictwa. Stąd szczególne zainteresowanie etnografią i obyczajami dawnych mieszkańców, przede wszystkim Kaszubów, Słowińców, Kociewiaków; baśniami, legendami i podaniami ludowymi.

Biblioteka publiczna jest ważnym ogniwem w systemie oświatowym i kładzie ogromny nacisk na wychowanie regionalne młodzieży i dorosłych świadomych własnych korzeni i umiejących dostrzec swoje miejsce w perspektywie kultury ogólnonarodowej i europejskiej. Pozwala to na utożsamianie się ze swoim miejscem zamieszkania, emocjonalnej ciągłości  międzypokoleniowej, danie poczucia bycia u siebie i bycia sobą.

Coraz większe znaczenie w gromadzeniu materiałów bibliotecznych mają dokumenty życia społecznego. Stanowią one  w bibliotekach publicznych ważny i najczęściej niepowtarzalny  zbiór dotyczący najbliższego otoczenia biblioteki. Zwiększenie zainteresowania bibliotek dokumentami życia codziennego wynika z następujących przyczyn:

                        wzrostu liczby wydawanych dokumentów życia społecznego, spowodowanego rozwojem gospodarki rynkowej, powstaniem rynku ofert turystycznych, tworzeniem i realizacją różnorodnych lokalnych programów ekologicznych

                        aktywizacją życia społeczno- politycznego, działalnością wielu partii, tworzeniem przez nie i rozpowszechnianiem  konkurencyjnych programów wyborczych

                        wzrostu znaczenia biblioteki publicznej jako częstokroć jedynego ośrodka informacji o regionie oraz coraz powszechniejszego dokumentowania literatury regionalnej w zapisach komputerowych, bibliografiach regionalnych

                        zwiększenia wykorzystania dokumentów życia społecznego przez czytelników indywidualnych, instytucje i firmy działające w otoczeniu biblioteki.

Biblioteka publiczna powinna stać się miejscem spotkań czytelników i regionalistów, twórców lokalnej kultury. Jej siłą są jej zbiory i dobry regionalny warsztat informacyjny. Użytkownikami wszyscy bywalcy z nią związani.

W ocenie większości użytkowników  biblioteki publiczne są świadome znaczenia gromadzenia dokumentów życia społecznego, nie tylko książek, ale i druków ulotnych, wydawnictw ciągłych, wydawnictw okazjonalnych. Te gromadzone i archiwizowane w bibliotekach obejmują najczęściej różnego typu wydawnictwa o zasięgu sublokalnym, ulotki, jednodniówki, foldery promujące miejscowości, instytucje, programy zagospodarowania  turystycznego, oferty gospodarstw ekologicznych, agroturystyki itp. Coraz więcej wzorem bibliotek zachodnich  pojawia się takich dokumentów, jak : programy wyborcze partii i osób ubiegających się o udział w radach samorządowych, a plany rozbudowy i zagospodarowania terenu przestały być  materiałami poufnymi i mogą znaleźć się w bibliotece. W bibliotekach dokumentowana jest także literatura dotycząca miejscowych stowarzyszeń i instytucji, z religijnymi włącznie. Źródła pozyskiwania dokumentów życia społecznego to nie tylko egzemplarz obowiązkowy ale także możliwości stworzone przez nawiązywanie bezpośredniego kontaktu z wydawcami materiałów regionalnych i dokumentów życia społecznego oraz z lokalnymi autorami. Niektóre biblioteki organizują z ich udziałem okresowe spotkania, informując o wartości tych dokumentów i ich ponadczasowej trwałości.

           Zapotrzebowanie na wiedzę o regionie jest coraz większe ze strony różnych grup społecznych, wiekowych i organizacji samorządowych. Na ten cel- propagowanie wartości regionu można również wystąpić do Unii o refinansowanie. Hasło : myśl globalnie, działaj lokalnie ma pomóc w  tworzeniu własnej tożsamości i zintegrować region ponadlokalnej kulturowości.

  Placówki biblioteczne jako ośrodki regionalnej dokumentacji mogą pokusić się o :

 

1.                     Sporządzanie kartotek   

                        np. Nasz Region  z zawartością lokalnych czasopism i gazet

                         kartoteka twórców i działaczy regionalnych wraz z biogramami

                        kartoteka lokalnych, cyklicznych imprez regionalnych

                        kartoteka Warto zobaczyć w regionie

                        kartoteka Warto uczestniczyć

                        kartoteka Będzie się działo w regionie

                        wydawnicze Nowości Regionalne

                        kartoteka towarzystw i stowarzyszeń regionalnych

                        kartoteka muzeów gromadzących zbiory regionalne wraz z ich umiejscowieniem

 

2.                     Zajęcia z edukacji regionalnej:

                        przygotowanie drzewa genealogicznego własnej rodziny

                        poznawanie kuchni regionalnej, kuchnia regionalna w domu i literaturze

                        poznawanie języka kociewskiego/kaszubskiego wraz z prezentacją nagrań  na CD występów ludowych zespołów kociewskich czy kaszubskich

                        poznawanie  regionu metodą „palcem po mapie” z ew. prezentacją multimedialną

                        przygotowanie spektaklu teatralnego z wykorzystaniem najciekawszej i najpiękniejszej baśni regionalnej(zdaniem uczestników)

                        region pomorski  w formie komiksu

                        poznawanie haftów kociewskich i kaszubskich  z wykorzystaniem  materiałów książkowych

                        regionalni patroni ulic(wyszukiwanie w swoim regionie miejscowości i ulic z nazwami lokalnych zdarzeń i osobistości)

                        własna propozycja nazwania nowej ulicy wraz z ciekawym uzasadnieniem

                        wyszukiwanie literatury regionalnej w kartotekach własnych i bazach innych bibliotek

                        projekt regionalnych piktogramów do oznaczenia literatury R w bibliotece

                        omówienie patrona szkoły czy biblioteki wraz z uzasadnieniem czy jest to dobry wybór

                        porównywanie tradycji  i kultury różnych regionów wraz z tłumaczeniami jak gdzie indziej  brzmi nazwa przedmiotu czy wydarzenia

                        wyszukiwanie przykładów klasycznej, zabytkowej architektury w regionie, wykonanie plakatów ilustrujących te obiekty, porównanie obiektów w regionie z polskimi i europejskimi przykładami

                        porównanie tradycyjnych Świat kościelnych w regionie kociewskim i kaszubskim  z dajmy na to folklorem góralskim

                        wigilia/ wielkanoc  znanych osób, sławnych Polaków i osobowości regionalnych

 

Przykładem bardzo ciekawej edukacyjnej  inicjatywy regionalnej  jest projekt  pod nazwą: Spis z Natury czyli Inwentaryzacja Dziedzictwa z 2006 roku dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego a realizowany przez Towarzystwo Oświatowe Wiedza Powszechna w Gdańsku oraz Powiatowy Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Kartuzach. Miał on na celu zaktywizowanie  młodzieży w celu odkrywania i opisywania miejsc, zjawisk, wydarzeń i przedmiotów składających się na dziedzictwo kulturowe. Uczestniczyły w nim w formach warsztatowych 4 grupy 25 osobowe oparte o muzea (Kartuzy, Słupsk, Gdańsk, Tczew, Malbork). Liderzy warsztatów będą w przyszłości koordynować działania poszczególnych grup uczestniczących w akcji środowiskowej "Spis z natury". Będzie to w swym założeniu  aktywizowało grupy formalne i nieformalne do podejmowania działań badawczych i eksploracyjnych. Projekt miał zaowocować stworzeniem wspólnego www.naszemuzeum.wp.pl. Zaproszone i zarejestrowane grupy uczniów wspólnie z nauczycielami przeprowadzają "spis z natury" dziedzictwa. W celu rejestracji opracowano karty katalogowe-opracowań "eksponatów" a uczestnicy projektu wspólnie wypracowują "karty obiektu", na których dokonują opisu wybranych przez siebie  przedmiotów, zjawisk, zdarzeń.

 

Cele to:

  zwiększenie roli kultury w procesie edukacji, socjalizacji i adaptacji społecznej

  zachowanie tradycji i przekazu ludowego dziedzictwa kulturowego

  przygotowanie młodzieży do aktywnego uczestnictwa w kulturze poprzez planowanie i realizację różnego rodzaju działań, uruchomienie lokalnych inicjatyw

  uruchomienie stałej formy ruchu młodzieżowego, formalnego i nieformalnego na rzecz odkrywania i opisywania miejsc, zjawisk, wydarzeń, przedmiotów składających się na dziedzictwo kulturowe

  opracowanie kart katalogowych- rozpoznanie zasobów kulturowych w miejscach, w których z pozoru brak wyrazistych zabytków czy instytucji- poznanie znaczenia tradycji związanych z tymi miejscami poprzez realizację badań, projektów edukacyjnych i artystycznych

  rozwijanie aktywnych postaw młodzieży, wzajemne informowanie się o interesujących miejscach, ważnych wydarzeniach poprzez uruchomienie strony www ze zbiorem kart prezentujących  zabytki oraz działania artystyczne i kulturalne, scenariusze zajęć, wystawy

           Przedstawione przedsięwzięcie mogłoby zostać z powodzeniem wykorzystane w pracy biblioteki i stać się inspiracją do zajęć z młodym czytelnikiem który interesuje się swoim regionem, najbliższym otoczeniem a ciekawa propozycja "inwentaryzowania" lokalnych(dzielnicowych) wydarzeń czy zabytków może znaleźć swoje odniesienie w zasobach bibliotecznych poprzez analogiczne postępowanie z inwentaryzowanymi dokumentami. Dobrze skonstruowany scenariusz takich zajęć mógłby być alternatywą dla nieco już nużącej formuły tradycyjnej lekcji bibliotecznej.

Niebagatelną rolę w propagowaniu regionalizmu odgrywa rejestracja przedmiotowo- podmiotowa wszelkich przejawów działalności społeczno- kulturalnej, edukacyjnej, politycznej i samorządowej danego regionu czyli po prostu

Bibliografia Regionalna

 Jak przystąpić do tworzenia takiej bibliografii? W przypadku biblioteki publicznej, czyli instytucji kultury powołanej  do tego rodzaju działalności należy ustalić przedmiot, zakres i zasięg takiej bibliografii. Duże biblioteki publiczne mają znacznie  trudniejsze zadanie albowiem muszą objąć swym zasięgiem terytorium dość pokaźne. Biblioteki mniejsze, np. powiatowe zadanie mają nieco ułatwione, zasięg terytorialny jest dużo  mniejszy.

 Przystępujemy do opracowania racjonalnego planu tworzenia przyszłej bibliografii:

                            Ustalamy zasięg terytorialny bibliografii

                            Podejmujemy decyzję o jej  zawartości treściowej. Czy będzie to bibliografia przedmiotowa? podmiotowa? czy też  mix podmiotowo- przedmiotowy? Ostatnia propozycja jest najrozsądniejsza. Pozwoli nam bowiem na rejestrację materiałów o naszym regionie i stworzonych na terenie naszego regionu.

                             Jeśli decydujemy się  na współpracę z innymi bibliotekami, ustalamy zasady na jakich będziemy ze sobą współpracować. Np. w przypadku bibliografii konkretnego powiatu powierzamy część obowiązków poszczególnym bibliotekom gminnym. Wtedy całość bibliografii będzie pełniejsza. Bowiem nikt tak dobrze jak  mieszkańcy  konkretnej gminy nie  są w stanie określić wagi poszczególnych wydarzeń.

                            Jeśli zdecydowaliśmy się na współpracę, wspólnie z beneficjentami ustalamy  jakie materiały będą podlegać procesom bibliograficznym. Wydawnictwa ciągłe? Zwarte? Czasopisma? Na ogół decydujemy się na prasę codzienną, lokalną- periodyczną i część dżs- ów. Sporządzamy opisy bibliograficzne wg normy  PN-N-01152 i przygotowujemy wstępnie bibliografię do druku bądź do edycji elektronicznej. Doświadczenia  bibliotek lokalnych  wskazują na preferencję w mniejszych środowiskach wersji drukowanej, w bibliotekach dużych raczej wersji elektronicznej ze stosownymi indeksami wyszukiwawczymi.

                            Po zebraniu materiałów za konkretny rok (zwyczajowo jest to rok kalendarzowy, chyba że sporządzamy bibliografię retrospektywną za dłuższy okres), w pierwszym kwartale roku następnego, numerujemy opisy i sporządzamy indeksy: alfabetyczny i  przedmiotowy.

                             Drukujemy bądź prezentujemy naszą bibliografię na stronie www lub  w postaci płyty cd.

 Jaki jest sens wydawania takiej bibliografii? W obecnej rzeczywistości, kiedy samorządy lokalne  wręcz prześcigają się w unowocześnianiu swoich środowisk lokalnych, prowadzą duże, wartościowe inwestycje, starają się o unijne dotacje na rozwój, dbają o kulturę, edukację i zdrowie takie swoiste kalendarium tych zabiegów jest rejestracją życia samorządów. Dla zainteresowanych danym regionem- punktem wyjścia do poważniejszych studiów nad zmianą struktury społeczno- ekonomicznej mniejszych i większych środowisk lokalnych. Dla bibliotek : wartościową kartoteką Regionu. Na bibliotekach, szczególnie tych dużych   spoczywa bowiem obowiązek rejestracji wszelkich  lokalnych wydarzeń.

 

SYSTEM BIBLIOGRAFII REGIONALNEJ WOJEWÓDZTWA           POMORSKIEGO

w ramach projektu  Mecenat 2008 TWORZENIE PLATFORMY CYFROWEJ  INFORMACJI O KULTURZE REGIONU                   

POMORSKIEGO                  

   

        Tworzenie bibliografii regionalnej określone jest wyraźnie                          w zadaniach  statutowych wojewódzkich i powiatowych bibliotek publicznych. Bibliografia regionalna pełni ważną funkcję dokumentowania dziedzictwa   kulturowo-naukowego. Archiwizuje wszelkie aspekty życia środowiska lokalnego.  Pod względem zasięgu wydawniczo-formalnego, bibliografia regionalna uwzględnia przede wszystkim książki, artykuły oraz czasopisma, ponadto dokumenty audiowizualne, muzyczne i elektroniczne.

          W ramach projektu zamierzamy stworzyć:

 SYSTEM BIBLIOGRAFII REGIONALNEJ WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO  we współpracy z Bibliotekami Powiatowymi                            w województwie pomorskim. System oparty na wzorach bibliotek zachodnich jak i implementowany w innych bibliotekach wojewódzkich             w Polsce ( województwo dolnośląskie, łódzkie, rzeszowskie) Dzięki współpracy z bibliotekami powiatowymi zostanie  stworzona centralna baza bibliografii regionalnej w oparciu o jedna  kartoteka haseł wzorcowych. Biblioteki Powiatowe zostaną wyposażone                                     w oprogramowanie i sprzęt  i pracować będą na jednej bazie. Baza centralna jest z punktu widzenia czytelnika najbardziej naturalnym rozwiązaniem, który będzie mógł wyszukiwać informację z  poziomu każdej biblioteki i ich stron jak i www.wbpg.org.pl oraz portalu kulturalnego POMORSKA  SIEĆ INFORMACJI REGIONALNEJ  WWW.psir.wbpg.org.pl.

           Przeprowadzone zostaną szkolenia warsztatowe z tworzenia bibliografii regionalnej, opracowania formalnego i rzeczowego różnego typu dokumentów piśmienniczych i niepiśmienniczych  przyjętych jako jednostka bibliograficzna przyszłej bazy. Na pierwszym spotkaniu warsztatowym w Gdańsku przedstawiciele bibliotek powiatowych, po wcześniejszych ustaleniach z bibliotekami gminnymi wytypowaliby tytuły czasopism do opracowania podmiotowo-przedmiotowego. Biblioteki powiatowe część swych zadań  mogą przekazać bibliotekom gminnym, które robiłyby przegląd lokalnej prasy samorządowej i zapisywałyby w formie pliku komputerowego. Wszystkie biblioteki gminne powinny zadeklarować chęć  archiwizacji tytułów  prasowych ukazujących się na terenie samorządu lokalnego; biblioteki powiatowe  gromadziłyby tytuły ukazujące się w siedzibie powiatu. W wyniku cząstkowych prac bibliograficznych powstaną pliki, które będą mogły być po scaleniu prezentowane na stronie www biblioteki powiatowej jak i WiMBP oraz portalu kulturalnego PSIR. Projekt będzie miał na celu uświadomienie  bibliotekom publicznym wszystkich szczebli, znaczenia wartości informacji regionalnej dla środowiska lokalnego i przyniesie długofalowy proces tworzenia lokalnych bibliografii regionalnych jako wspólnej bazy dla całego województwa pomorskiego. Bibliografia ta będzie nie tylko rejestracją środowiskowych wydarzeń ale także promocją regionu, bibliotekarz zaś stanie się dokumentalistą, który potrafi swoją wiedzą, doświadczeniem i osobowością  przenieść ponad historią wartości trwałe, scalające kulturę lokalną. Projekt ma na celu tworzenie regionalnej więzi informacyjnej pomiędzy bibliotekami  publicznymi województwa pomorskiego, a jego wdrożenie  zamierzamy zaprezentować na ogólnopolskiej konferencji Pt. PROBLEMY HIERARCHIZACJI I KATEGORYZACJI INFORMACJI O KULTURZE REGIONU”- listopad 2008

 

Regionalizm a mniejszości narodowe i etniczne

 

W naszych rozważaniach na temat regionalizmu nie sposób pominąć mniejszości narodowych i etnicznych. Poprzez określenie mniejszość narodowa należy rozumieć „istnienie grupy osób, żyjących w danym kraju lub na danym obszarze, mających własną rasę, religię, język lub tradycję i zjednoczonych identycznością tej rasy, religii, języka  lub tradycji, wyrażająca się w poczuciu wspólnoty, a to w zachowaniu swej tradycji, utrzymywaniu wierzeń religijnych, nauczaniu, i wychowaniu dzieci stosownie do ducha i tradycji swej rasy oraz we wzajemnym wspieraniu się”. Grupa etniczna jest pojęciem podrzędnym w stosunku do mniejszości narodowej. W znaczeniu antropologicznym i społecznym, to taka zbiorowość, która postrzega siebie samą i postrzegana jest przez otaczające je zbiorowości jako odrębną i specyficzną ze względu na:       

 Kulturę (język, gwarę, religię, obyczajowość, itp.)

 Genealogię (wspólne losy/wspólna historia, wspólni przodkowie, itp.)

 Poczucie posiadania własnego terytorium i praw do niego

 Odrębność osobowościową( stereotypy- czyli jak inni ich postrzegają, autostereotypy- czyli wyobrażenie o samych sobie).

  Po 1989 roku środowisko mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce bardzo się zaktywizowało. Możemy obserwować odradzanie się i dojrzewanie świadomej tożsamości etnicznej i narodowej, w którym głównym elementem jest kultura. Rozwojowi tożsamości etnicznej i narodowej  sprzyjają współczesne działania legislacyjne : zapis w konstytucji, przepisy wykonawcze o różnym zakresie i zasięgu działania a także regulacje prawne organizacji międzynarodowych, których członkami staliśmy się w ostatnich latach. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce stanowią do kilku procent ludności kraju i definiuje je Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych, oraz o języku regionalnym.

W niektórych gminach języki mniejszości narodowych uznane są za języki pomocnicze:

 Kaszubski- gmina Parchowo/ od 2006 r.

 Litewski/ gmina Puńsk/ od 200 6r.

 Niemiecki / gmina Biała, gmina Chrząstowice, gmina Izbicko, gmina Jemielnica, gmina Kolonowskie, gmina Lasowice Wielkie, gmina Leśnica, gmina Prószków, gmina Radłów, gmina Reńska Wieś, gmina Strzeleczki, gmina Ujazd, gmina Walce// wszystkie od 2006 r. oraz gmina Tarnów Opolski od 2007 r.

  Badania przeprowadzone na zlecenie Sejmowej Komisji ds. Mniejszości pozwoliły ustalić w połowie lat 90-tych typy mniejszościowe:

Mniejszość białoruska licząca 48, 7 tys. osób, zamieszkująca w zwartych skupiskach teren południowo- wschodniej woj. podlaskiego.

Mniejszość niemiecka, do której przynależność zadeklarowało 147 094 obywateli RP, zamieszkująca tereny województw: opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego, warmińsko-mazurskiego, pomorskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego , kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, mazowieckiego, łódzkiego. W niektórych gminach województwa opolskiego Niemcy stanowią większość mieszkańców i w związku z tym odgrywają znaczną rolę we władzach samorządowych.

Mniejszość ukraińska i łemkowska

Łemkowie to mniejszość etniczna, do której przynależność, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r., zadeklarowało 5 850 obywateli RP. W przeszłości zamieszkiwali tzw. Łemkowszczyznę, czyli Beskid Niski i część Beskidu Sądeckiego. W związku z akcją "Wisła" (z 1947 roku; potępioną przez Senat RP w 1990 r.), w wyniku której Łemkowie zostali przesiedleni, większość mieszka poza swoim rodzimym terenem w województwach: warmińsko-mazurskim, lubuskim, zachodniopomorskim i dolnośląskim. Współcześnie jedynie niewielka część Łemków mieszka na terenach Łemkowszczyzny (województwo małopolskie).

Ukraińcy to mniejszość narodowa, do której przynależność, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r., zadeklarowało 27 172 obywateli RP.W wyniku przeprowadzonej w 1947 r., przez ówczesne władze komunistyczne, akcji "Wisła", ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się na terenach województw: dolnośląskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego.

Mniejszość romska do której przynależność, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r., zadeklarowało 12 731 obywateli RP. Romowie w Polsce należą do czterech głównych grup etnicznych: Polska Roma, Romowie Karpaccy (Romowie Górscy, Bergitka Roma), Kełderasze i Lowarzy. Pierwszy dokument, poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa. Od XVI wieku, do Polski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. Romowie Karpaccy to potomkowie grup wędrujących wzdłuż łuku Karpat lub przybywających do Polski od strony Niziny Węgierskiej. W II połowie XIX w., z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze końmi).Większość Romów prowadzących niegdyś wędrowny tryb życia mieszka dzisiaj w miastach: w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Gdańsku oraz mniejszych ośrodkach. Jest to konsekwencją przymusowej polityki osiedleńczej prowadzonej przez władze PRL. Romowie Karpaccy (prowadzący osiadły tryb życia od kilkuset lat) zamieszkują górskie tereny woj. małopolskiego. Ich społeczności znajdują się także w miastach Górnego i Dolnego Śląska i w Nowej Hucie, gdzie w latach 50-tych XX wieku, zatrudniano Romów w ramach polityki produktywizacyjnej. Przeważająca część uczniów pochodzenia romskiego uczęszcza do szkół publicznych ucząc się w systemie zintegrowanym, razem z uczniami polskimi. Funkcjonują także tzw. klasy romskie (kilkanaście). Szczególnym przypadkiem jest Parafialna Podstawowa Szkoła Romska w Suwałkach - jedyna szkoła niepubliczna, która organizuje bezpłatne nauczanie dzieci pochodzenia romskiego. Około 30% populacji dzieci romskich w ogóle nie wypełnia obowiązku szkolnego.

Mniejszość czeska/słowacka

Czesi - to mniejszość narodowa, do której przynależność zadeklarowało 386 obywateli RP. Przedstawiciele mniejszości czeskiej zamieszkują przede wszystkim rejon Kotliny Kłodzkiej i miejscowość Zelów (koło Piotrkowa Trybunalskiego). Przodkowie obecnej mniejszości czeskiej przybyli do Polski między XVI a XVIII w. Należeli do nich głównie ewangelicy, którzy uciekali z Czech w wyniku prześladowań na tle religijnym.

Słowacy to mniejszość narodowa, do której przynależność zadeklarowało 1 710 obywateli RP. Słowacy zajmują tradycyjnie teren Spisza i Orawy.

Mniejszość litewska. Narodowość litewską, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r., zadeklarowało 5 639 obywateli RP. Największe skupisko osób należących do mniejszości litewskiej znajduje się na terenie gmin: Puńsk, Szypliszki, Krasnopol i Sejny (województwo podlaskie). W gminie Puńsk Litwini, stanowiący ponad 80% ludności, uzyskali dominujący udział we władzach samorządowych. Mają także swoich przedstawicieli we władzach powiatu sejneńskiego. Mniejszość litewska jest jedyną mniejszością w Polsce, która jako model nauczania wybrała nauczanie prawie wszystkich przedmiotów w swoim języku ojczystym.

Mniejszość  żydowska. Żydzi to mniejszość narodowa, do której przynależność zadeklarowało 1 055 obywateli RP. Żydzi mieszkają w rozproszeniu, przede wszystkim w dużych miastach. Pierwsze wzmianki o Żydach na terenach polskich pochodzą z X wieku, a pierwszym oficjalnym polskim dokumentem, nadającym Żydom przywileje i autonomię był statut kaliski z XIII wieku. II wojna światowa przyniosła nie tylko zagładę prawie 90% polskich Żydów, doprowadziła również do przerwania ciągłości żydowskiej tradycji oraz życia religijnego i kulturalnego w Polsce. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w kilku falach emigracyjnych wyjechała większość z tych, którzy przeżyli holocaust, ale dopiero wydarzenia końca lat sześćdziesiątych (marzec 1968), kiedy użyto problemu żydowskiego do rozgrywek politycznych, przyczyniły się do rozbicia środowiska żydowskiego w Polsce.

 

Mniejszość tatarska. Tatarzy to mniejszość etniczna, do której przynależność zadeklarowało 447 obywateli RP. Tatarzy zamieszkują rdzenne kolonie tatarskie na Białostocczyźnie (Bohoniki i Kruszyniany) oraz miasta: Białystok, Sokółka, Dąbrowa Białostocka i Gdańsk. Polscy Tatarzy mieszkali na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego od końca XIV wieku. Ich przodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Złotej Ordy oraz z Krymu.

Mniejszość karaimska. Karaimi są najmniej liczną mniejszością etniczną i jednocześnie wyznaniową. Podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r. narodowość karaimską zadeklarowało 43 obywateli RP. Karaimi mieszkają przede wszystkim w Warszawie i okolicach, Wrocławiu oraz w Trójmieście. Pierwsze grupy Karaimów przybyły z Krymu w XIII wieku i osiedliły się na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego (Łuck, Halicz, Lwów). Na przełomie XII/XIV w. duża grupa Karaimów została osiedlona w Trokach koło Wilna.

Mniejszość ormiańska. Ormianie to mniejszość narodowa, do której przynależność, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r., zadeklarowało 262 obywateli RP w województwie mazowieckim, wielkopolskim, śląskim, małopolskim, lubuskim.
Kolonie ormiańskie powstałe około XI w. na Rusi Kijowskiej (Lwów, Łuck, Kamieniec Podolski) weszły w skład Państwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego. W 1356 roku kolonie w Kamieńcu Podolskim i we Lwowie uzyskały potwierdzenie swojej autonomii, a Lwów został siedzibą biskupa ormiańskiego. Po II wojnie światowej polscy Ormianie z dawnych kresów południowo-wschodnich w ogromnej większości osiedlili się wzdłuż południowej i wschodniej granicy Polski oraz w Gdańsku i Warszawie.

Mniejszość rosyjska. Rosjanie to mniejszość narodowa, do której przynależność zadeklarowało 3244 obywateli RP w województwie mazowieckim, podlaskim, dolnośląskim, śląskim, zachodniopomorskim, pomorskim, łódzkim, wielkopolskim, lubuskim, warmińsko-mazurskim, małopolskim.Część mniejszości rosyjskiej w Polsce to potomkowie starowierców, których od roku 1983 reprezentuje Naczelna Rada Staroobrzędowców. Grupa ta, jako grupa wyznaniowa, powstała w drugiej połowie XVII wieku w wyniku rozłamu w Cerkwi rosyjskiej po soborze 1654 roku, a pod koniec XVIII wieku przybyła na Suwalszczyznę.

Oprócz wymienionych mniejszości narodowych zamieszkujących na terenie Polski dużą grupę stanowi społeczność kaszubska, jej wielkość jest określana na 500 tys. Kaszubi nie są uznawani za odrębny naród ani nawet za narodowość, ponieważ nie mają za sobą tradycji niezależnego bytu politycznego . Są jedną z podgrup etnicznych (ludnościowych), wyróżniającą się od pozostałych regionalnych ugrupowań kulturowo- etnicznych szeregiem właściwości kulturowych oraz językiem. Ważną sprawą dla każdej grupy etnicznej i narodowościowej jest popularyzowanie własnego języka literackiego. Język dla każdej grupy stanowi wartość instrumentalną. Jest ważnym czynnikiem umożliwiającym identyfikację etniczną. Dla Kaszubów jest wartością najbardziej znaczącą, decydującą o kaszubskiej  tożsamości.

W województwie pomorskim mamy  (dane z 2005 roku):

 Litwinów             75     osób

 Białorusinów       117   osób

 Niemców             2016 osób

 Romów                187   osób

 Rosjan                 199   osób

 Tatarów               28     osób

 Ukraińców           2831 osób

Przy Urzędzie Wojewódzkim  działa Pełnomocnik  Wojewody Pomorskiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Inspektor Wojewódzki w wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców.

Migracje ludności  spowodowane różnymi czynnikami, budzenie się i rozwijanie świadomości tożsamości narodowej nierzadko są przyczyną powstawania sytuacji konfliktowych. Biblioteki powoli włączają się do działań zmierzających  do pokonywania barier i zmianę negatywnych stereotypów. W krajach zachodnich( Skandynawia) propaguje się doskonalenie usług bibliotecznych dla grup etnicznych  poprzez organizowanie wielokulturowych służb bibliotecznych. Wielokulturowa działalność biblioteczna powinna mieć kompleksowy charakter : właściwie dobrany księgozbiór, odpowiednio przygotowany personel i usługi wykorzystujące różne formy pracy. Coraz powszechniejsze staje się zatrudnianie bibliotekarzy wywodzących się ze środowisk wieloetnicznych. Wówczas bibliotekarz taki nie tylko lepiej rozumie problemy, ośmiela czytelnika, ale często pełni nieformalną  funkcję pracownika socjalnego.

  Książka w środowisku zróżnicowanym etnicznie i kulturowo ma za zadanie pełnienie  funkcji terapeutycznych, ucząc akceptacji siebie i innych

i może przyczyniać się do :

- zachowania szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego

- pokonywania barier językowych i kulturowych wśród przedstawicieli grup  mniejszościowych

- wypełniania potrzeb aktualnych i kształtowania nowych wśród przedstawicieli mniejszości etnicznych

- popularyzowania w społeczeństwie informacji na temat różnych grup etnicznych i narodowościowych, zwłaszcza tych zamieszkujących na danym terenie.

  Książka służąca edukacji wielokulturowej powinna  unikać nie tylko treści antagonizujących, lekceważących ale także wypowiadanych w sposób protekcjonalny z odcieniem wyższości wobec jakiegoś narodu. Publikacje takie nie powinny naruszać reguł współżycia grup narodowościowych i etnicznych, a zawarte w księgozbiorze publikacje nie powinny obrażać uczuć któregokolwiek z czytelników. W zbiorach bibliotek publicznych działających w środowisku wieloetnicznym powinny znaleźć się także podstawowe czasopisma wydawane przez organizacje i stowarzyszenia mniejszości etnicznych.

W krajach wieloetnicznych i wielonarodowych o rozwiniętej demokracji biblioteki publiczne są podstawowym narzędziem w kształtowaniu zasad współżycia różnych obywateli.

  Można też propagować formę odmiany biblioterapii: biblioterapię etniczną,  która obejmuje dwa podstawowe zespoły działań adresowanych do :

                        poszczególnych grup etnicznych gdzie poprzez odpowiednio dobraną literaturę możemy pomóc w redukcji czy minimalizacji  zachowań patologicznych i zaburzeń emocjonalno- behawioralnych mających etiologię w pochodzeniu etnicznym, w przekonaniu o swej „inności”

                        całej społeczności, w której żyją grupy narodowościowe; celem tych działań jest upowszechnienie obiektywnych informacji o różnych grupach etnicznych i narodowych, których nie znając nie rozumiemy oraz kształtowanie i rozwijanie tolerancji i akceptacji w stosunku do innych narodów, kultur, a także odmienności w ogóle.

 

Podsumowanie zajęć

 

Regionalizm, czyli aktywny stosunek wobec kultury regionalnej, rodzi się  ze świadomej przynależności do tej kultury, chęci poznawania jej i przeobrażania. Istotą regionalizmu jest troska o zachowanie  w „małej ojczyźnie” tradycji, dopełnienie wartości współczesnych i stwarzanie  inspiracyjnej roli  przeszłości. Budzenie postaw szacunku dla dziedzictwa kultury lokalnej jako jednego z elementów wielkiego uniwersum kultury człowieka to wyzwanie i zadanie dla wielu współczesnych instytucji kultury i oświaty oraz szansa na prowadzenie  ciekawej edukacji kulturalnej służącej upowszechnianiu idei regionalizmu.

Edukacja regionalna wysoce kształtuje poczucie grupowej przynależności  i przyczynia się do wzmocnienia istoty własnej tożsamości czyli umożliwia tzw. zakorzenienie się. Prof. Synak  twierdzi: „żeby być kimś, trzeba najpierw być sobą, a żeby być sobą- trzeba mieć poczucie przynależności do konkretnego miejsca, do konkretnych wartości, do konkretnych grup ludzkich”. Wyróżnił  on również siedem płaszczyzn życia współczesnego człowieka. Zaczynając od wartości największej są to:

   Świat, czyli ”globalna wioska”

   Europa

   Krąg Krajów ( np. słowiańskich)

   Naród

   Region

   Wspólny Tok (np. sąsiedzkie parafie)

   Rodzina

Płaszczyzny takie jak Rodzina, Wspólny Tok czy Region są szansą  na zachowanie własnej odrębności i tożsamości poszczególnych społeczności, wspólnot, grup etnicznych i narodowych. I one też stają się szczególnie ważne w kontekście  tworzenia się społeczeństwa „ogólnoświatowego”, zaś  regionalizm i uniwersalizm wzajemnie się nie wykluczają. Przy zachowaniu właściwych proporcji  wbogacają człowieka. Droga do tego wiedzie przez budowanie silnego gruntu i silnego oparcia w strukturach podstawowych, a więc w ojczyźnie prywatnej i regionalnej.

Edukacja regionalna pozwala lepiej zrozumieć to co ogólnonarodowe i uniwersalne

Edukacja regionalna ma też za zadanie przygotowanie do rozumienia innych jednostek czy społeczności i nauczenie tolerancji. Poznając własną kulturę, stajemy się otwarci i bardziej wrażliwi na odmienność innych.

Edukacja regionalna  to także mądra i wartościowa droga do integracji, której następstwem jest budowanie społeczeństwa obywatelskiego, przygotowanego do aktywnego, twórczego udziału w kulturze, działalności na rzecz własnego środowiska z poszanowaniem zasad samorządności lokalnej i regionalnej.

Edukacja regionalna wreszcie to umocnienie poczucia nobilitacji i awansu społeczno- kulturowego małych społeczności lokalnych i pokonanie negatywnego odczucia prowincjonalizmu.

Podstawowe  zasady  edukacji regionalnej to:

 Przywiązanie do własnej kultury i społeczności powinno iść w parze z otwartością na innych i tolerancją- nie może ona  być przyczyną etnocentryzmu

 Patriotyzm  regionalny powinien być siłą twórczą , sprzeciwem wobec bylejakości, nie powinien żyć wyłącznie przeszłością- w tym przypadku edukacja regionalna  nie może sprowadzać się do edukacji muzealnej i konserwowania tradycji

 Uwzględnianie specyfiki społeczno- kulturalnej środowiska - nie powinna ona sprowadzać się do schematycznego wzorca

 Powiązanie  z innymi odniesieniami tożsamościowymi, zwłaszcza z kulturą  i dziedzictwem narodowym jako tożsamością i wartością nadrzędną

 Współodpowiedzialność- wolność, pluralizm i wielokulturowość  to wyzwanie dla jednostki i narzucenie obowiązku szczególnej troski  o własną tożsamość i aktywną postawę oraz  przyjęcie  współodpowiedzialności za innych, za szersze zbiorowości : w globalnym pojęciu za państwo, Europę i świat.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Całość przygotowała

na podstawie załączonej bibliografii i prac własnych

Bożena Orczykowska

Dział Regionalny WiMBP w Gdańsku

 

Bibliografia do całości zajęć:

1.                     Bauman Zygmunt : Glokalizacja, czyli komu globalizacja, a komu glokalizacja, w „:Studia Socjologiczne”, 1997, nr 3

2.                     Biblioteka w otoczeniu społecznym, pod red. Elżbiety Barbary Zybert/ Warszawa, 2000

3.                     Bruckner Aleksander : Encyklopedia staropolska/ Warszawa, 1937

4.                     Damrosz Jerzy: Region i regionalizm. Studium interdyscyplinaarne/ Warszawa, 1987

5.                     Edukacja kulturalna w środowisku wsi i małego miasta, pod red. Wiesławy Pielasińskiej /Warszawa, 1997

6.                     Edukacja wobec zmiany spolecznej, red. J. Brzeziński, L. Witkowski/ Poznań; Toruń, 1994

7.                     Gajda Janusz : Media w edukacji/Kraków, 2005

8.                     Grzesiak Ewa, Janicka-Szyszko Renata, Steblecka Magdalena: Edukacja medialna. Scenariusze zajęć/ Gdańsk, 2005

9.                     Grzyb Andrzej : Baśnie z Kociewia/ Pelplin, Wyd. Bernardinum, 2000

10.                Grzyb Andrzej, Landowski Roman: Legendy kociewskie/ Gdynia 2004

11.                Hryń-Kuśmierek R., Śliwa E. : Encyklopedia tradycji polskich/ Poznań, 1998

12.                Hryń- Kuśmierek R. : Polskie zwyczaje świąteczne/ Poznań, 2002

13.                Kwaśniewski Krzysztof: Regionalizm/ Poznań, 1986

14.                Legendy Ziemi Gniewskiej, red. Anna Czyżewska/ Pelplin, 2006

15.                Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania, red. A. Przecławska / Warszawa, 197

16.                Łagoda J., Łagoda- Marciniak M., Gotowiec A. : Święta w polskim domu/ Warszawa, 2002

17.                Ossowski Stanisław: Więź społeczna i dziedzictwo krwi/ Warszawa, 1948

18.                Podstawy działalności kulturalno- oświatowej, pod. red. Dzierżymira Jankowskiego/ Warszawa, 1985

19.                Region, tożsamość, edukacja, pod red. Jerzego Nikitorowicza, Doroty Miesiejuk, Mirosława Sobeckiego/ Białystok, 2005

20.                Regionalizm polski, red. S. Dąbrowski i in./ Ciechanów, 1990

21.                Theiss W. : Radlińska/ Warszawa, 1997

22.                Zadrożyńska Hanna : Świętowanie polskie/ Warszawa, 2002

23.                www.wikipedia.org.pl

24.                www.bip.org.pl

25.       www.mswia.gov.pl 

---