262


28.10.2004

KONCEPTUALIZACJA (KONCEPCJA) BADAWCZA

→ szereg decyzji dotyczących całego procesu badawczego

• harmonogram prac

• organizacja prac

• rozstrzygnięcia finansowe

• koncepcja badawcza

→ składniki koncepcji

• problematyka badania

• aparat pojęciowy

• definicje, z których składają się etapy procesu badawczego

• przedmiot badawczy - to, do czego się odwołujemy

• jednostki analizy

• sposoby doboru tych jednostek - dobór próby

• techniki otrzymywania materiału

• znalezienie odpowiedniego narzędzia badawczego

• sposób prezentacji wyników analizy

→ problematyka

• podstawowe pytania badawcze

• zadbanie o sensowność problematyki ( strzec się błahych i głupich pytań)

• stosowanie pytań otwartych i zamkniętych

• przyjęcie hipotez badawczych

→ aparat pojęciowy

• kluczowe definicje związane z siatką pojęciową

- definiuje się pojęcia wpisane w pytania badawcze oraz w temat badawczy

• wyjaśnianie definicji operacyjnych - nie może być żadnych niedomówień

→ przedmiot badań

• ogół konkretnych zjawisk oznaczonych przez terminy występujące w temacie badań

• przedmiot badań ma być dookreślony czasowo i przestrzennie

→ podstawowe jednostki badawcze

• odwołujące się do poszczególnych osób

• grupy w sensie socjologicznym, zbiory (organizacje i instytucje formalne i nieformalne)

• wytwory społeczne

- zachowania społeczne

- wytwory kulturowe

→dobór próby

• zastosować dobór próby, odpowiadający naszemu narzędziu badawczemu

5.11.2004

OBSERWACJA jako sposób poszukiwania danych do badań

Obserwacja- najstarsza metoda badawcza, stosowana zarówno w naukach przyrodniczych jak

i społecznych

-polega na zbieraniu danych z zachowań, działań i interakcji symbolicznych w sytuacjach społecznych

-metoda stosowana przez najróżniejsze nauki (każda z nich wyspecjalizowała się w stosowaniu procedur badawczych-różnice w systematyzacji, w warunkach)

Działania i zachowania społeczne odbywają się w określonych sytuacjach-kontekst społeczny

Kontekst jest istotny w obserwacji.

Warunkuje go sama sytuacja, subiektywna interpretacja i intencje osób działających.

Przedmiotem obserwacji jest więc zachowanie, które ma sens subiektywny dla uczestników i jednocześnie obiektywne znaczenie społeczne.

Obserwacja wymaga rozumienia bądź trafnej interpretacji subiektywnego sensu oraz społecznego znaczenia określonego działania czy zachowania.

Największym problemem naukowych metod obserwacji jest przejście od sensu subiektywnego do znaczenia obiektywnego (sens subiektywny dostępny pośrednio- interpretacja z kontekstu, interpretacja aktorów, proces rozumienia)

⇓

interpretowanie subiektywnych znaczeń- procedura wnioskowania ze wskaźników

(rzeczywiste empiryczne zachowania są wskaźnikami stanów świadomościowych)

Badacz realizując obserwację powinien zachowywać dystans, obiektywność, powinien relatywizować swoje doświadczenia kulturowe względem doświadczeń badanych. Obserwacja wymaga czasem wejścia w badane środowisko.

WARUNKI OBSERWACJI:

Obserwacja powinna być:

-obiektywna (nie skażona postawami i ocenami obserwatora, obserwator powinien się

dystansować, powinien być neutralny)

-adekwatna (uświadomione obserwowanie, nastawienie na daną kategorię, powiązanie z

hipotezami)

-wyczerpująca (musi odwoływać się do zarejestrowania wybranych, odpowiednich

elementów jakichś całości)

-wnikliwa (musi dotyczyć obserwowanych elementów, ich związku z innymi elementami,

korelacji, kolejności ich występowania itp.)

TYPY OBSERWACJI:

KRYTERIA WTRÓŹNIANIA TYPÓW OBSERWACJI:

-stopień systematyzacji

-warunki w jakich obserwacja jest realizowana:

-rola obserwatora względem obserwowanych

-wiedza uczestników o tym, że są obserwowani

18.11.2004

Uwaga: Nie jestem pewny czy przepisany tekst pochodzi w całości z wykładu tego dnia, być może obejmuje także poprzedni wykład. Sam wykład z 18.11 byłby podejrzanie krótki (pół strony A4?). Możliwe więc, że większość tego tekstu pochodzi z 3.11 i ktoś już to przepisał. Ale lepiej, żebyście mieli za dużo, niż żeby czegoś miało Wam brakować.

Karol Marks

OBSERWACJA

To jedna z najstarszych metod badawczych. Polega na zbieraniu danych z zachowań (rejestrowaniu zachowań), danych o działaniach, interakcjach społecznych.

Zachowanie ma zawsze sens obiektywny dla uczestników, a także obiektywne znaczenie społeczne. Problemem jest przejście od sensu subiektywnego do obiektywnego znaczenia.

Socjologia humanistyczna:

Rozumienie - specyficzna metoda badawcza; ważne jest doświadczenie badacza, jego wrażliwość

Wskaźniki w obserwacji:

Rzeczywiste, empiryczne zachowania są wskaźnikami pewnych stanów świadomościowych, postaw itp.

Warunki, które musi spełniać obserwacja:

Potrzeba obserwowania: nastawienie na obserwację pozwala uniknąć zniekształceń; jakość (niedoskonałość) zmysłów wpływa na jakość badania

Typy obserwacji:

  1. kryterium - stopień systematyzacji procesu obserwacji

  2. kryterium - warunki, w jakich się odbywa obserwacja

  3. kryterium - rola obserwatora

  4. kryterium - wiedza obiektów na temat tego, czy są obserwowane

***

Obserwacja uczestnicząca

Najczęściej stosowana w socjologii. Autor badań przeistacza się w jednego z członków grupy. Z reguły są to obserwacje niejawne - grupa, przyjmując nowego członka, nie wie, iż pojawia się on tam w celu realizacji innych celów, niż te, które realizować można w ramach tej grupy. Badacz zachowuje się zgodnie z nakazami przyjętej roli - mamy tutaj do czynienia z pełnym uczestnictwem w grupie. Badacz może też przyjąć rolę nie zakłócającą przebiegu zdarzeń, która jednak umożliwi mu badanie uczestniczące (nieujawnianie roli socjologa).

Dzięki takiej obserwacji możemy:

Wybór roli powinien być podyktowany:

- zainteresowaniami badacza

- tym, co potrzebne badaczowi w jego pracy (np. rola ważna czy rola marginalna itp.)

- czasem, jaki może poświęcić na przygotowanie się do roli

- posiadanymi informacjami o grupie

Istnieją także role niedostępne dla socjologa (np. rola lekarza, polityka). Wybór roli ogranicza zakres możliwych obserwacji, zaobserwowane będą zachowania bliskie roli. Działalność badacza może także zmieniać zachowania: albo intencjonalnie, albo nieintencjonalnie - przez samo realizowanie zadań związanych z rolą. Pełniąc rolę badacz angażuje się emocjonalnie w życie grupy.

Uwaga: na marginesie znajduje się przykład, niestety obcięty przez ksero. Chodzi chyba o to, że jednym z najstarszych zastosowań obserwacji były amerykańskie badania trampów, albo coś w tym stylu.

***

Obserwacja nieuczestnicząca

Charakterystyczna dla badań laboratoryjnych. Badacz ustawicznie jest badaczem, zewnętrznym obserwatorem. Badania w warunkach sztucznych nie wyczerpują zastosowania tego rodzaju obserwacji. Może być ona przeprowadzona w warunkach naturalnych, na zasadzie obserwowania zjawisk społecznych (np. zebranie partii, aukcja, wernisaż)

Obserwacja taka umożliwia standaryzację. Udaje się określić i zaplanować np. czas i miejsce obserwacji, interesujące badacza kategorie zachowań.

Obserwator, będąc kimś z zewnątrz, jest bardziej neutralny, ogranicza emocjonalne podejście do sprawy. Swą obecnością nie wpływa również na przebieg zdarzeń, nie zakłóca naturalnego toku zjawiska. Bardzo często obserwacja taka jest jednocześnie jawna, co ma znaczenie w zakresie etyczności badań (jawność i uczestnictwo w obserwacji rzadko się łączą), wykorzystać je można równocześnie w zdarzeniach publicznych, otwartych. W przypadku zamkniętych społeczeństw mało jest ról, w których badacz mógłby wystąpić.

W praktyce badawczej obserwacja nieuczestnicząca wiąże się z dwoma rolami badacza:

Rola obserwatora jest ograniczona do pełnionych zadań. Ograniczeniem jest tez czas przeznaczony na obserwację.

Obserwacja uczestnicząca ukryta łamie prawi do prywatności - badacz oszukuje członków grupy (kwestia etyczności)

Narzędzia badawcze stosowane w obserwacji

Badacza nie można kontrolować z zewnątrz, sam musi dążyć do tego, by uwiarygodnić swoje badania. W związku z tym przy obserwacji badacz skupia się na rejestracji obserwowanych zachowań. Wykorzystuje w tym celu:

  1. Dzienniczek obserwacji:

  1. Formularze obserwacji - informacje o zbiorowości: wiek, płeć, liczebność, hierarchia, typy rodzi i in.)

Często badacze konstruują na własny użytek wiele różnych innych narzędzi.

16.12.2004

METODA BIOGRAFICZNA

Są to badania empiryczne, związane z badaniem faktów społecznych.

,,Chłop polski w Europie i Ameryce” Znaniecki, Thomas

Jest to praca ukierunkowana na sprawdzenie problemów akulturacji przybyszów przyjeżdżających do Ameryki. Metoda ta pozwala tu na głębokie wnikanie w zjawiska ukryte, psychologiczne(dotarcie do ukrytych zjawisk, które dzieją się w świadomości badanych oraz ich zewnętrzny opis). Bada się zjawis­ka związane ze świadomością społeczną(jej stanem), które mają wskazać postawy emigran­tów(jedno z pierwszych ujęć pojmowania postawy - tu: podkreślanie jej trwałości).

W tym badaniu zastosowano do analizy: listy, pamiętniki emigrantów, przeprowadzane były także rozmowy.

Znaniecki rozpowszechnił tę metodę - ogłosił konkurs pamiętnikarski dla robotników.

Konkursy pamiętnikarskie w okresie międzywojennym były bardzo popularne w ówczesnej Polsce. Inna praca: J.Chałasiński,,Młode pokolenie chłopów”. Dużą rolę w organizowaniu konkursu odgrywa motywacja pieniężna (nagroda).

Dzięki metodzie dokumentów biograficznych zbiera się informacje (relacje) o uczestnictwie ludzi w pewnych zjawiskach, wydarzeniach, procesach stanowiących problem badawczy. Na podstawie tych relacji wyłania się opis zdarzeń, zjawisk. Na ich podstawie stawia się hipotezy badawcze.

Motywy spisywania pamiętników:

  1. Chęć pokazania siebie, własnych osiągnięć (nadzieja, że będzie on czytany przez innych)

  2. Pamiętnik może służyć znalezieniu sensu życia

  3. Z potrzeb estetycznych

  4. Wyładowanie wewnętrznego napięcia

  5. Z zalecenia lekarzy, nauczycieli (funkcja terapeutyczna)

  6. Pisane przez osoby poszukujące systemów religijnych i moralnych

  7. Zaspokojenie własnej potrzeby pozostawienia,,śladu” w historii

  8. Rodzaj dokumentu (dowódcy wojsk, kapitanowie statków)

  9. Rozumienie spisywania pamiętnika jako obowiązku wobec przyszłości, społeczności, której te pamiętniki dotyczą (politycy, ludzie kultury) - utrwalenie swojego doświadczenia w histo­rii

Zrozumienie powodów, dla których powstał pamiętnik pozwala stwierdzić, na ile materiał jest wartościowy, godny zaufania. Materiały pisane dla siebie mają duży walor, gdyż nie są pisane pod potrzeby naukowe, jednak bardzo trudno dotrzeć do takich materiałów.

Socjologowie rzadziej odwołują się do pamiętników pojedynczych osób, częściej próbują oni otrzymać pamiętniki ze zbiorowości, do której organizują konkurs.

Podstawowe zasady organizowania konkursu pamiętnikarskiego (zawarte w ogłoszeniu):

  1. określenie, do jakiej zbiorowości jest kierowany konkurs (klasa, grupa społeczna, kategoria społeczna)

  2. dość wyraźne określenie zbiorowości pod względem cech, jakie ta zbiorowość mam mieć (np. wiek, zawód); konkurs adresowany jest do tych, których, ze względu na hipotezy, uznano za zbiorowość właściwą

  3. cele, dla których konkurs jest ogłoszony, zarówno jawne jak i ukryte; ogłoszenie nie powinno budzić podejrzeń o cele ukryte

  4. tzw. Instrukcja mówiąca jak szczegółowo i w jakim porządku należy omówić zagadnienia - wyodrębnienie zjawisk, o których badacz poszukuje informacji; pamiętnik powinien być pisany wg tego planu, jednak nie powinno narzucać się schematów

  5. język sformułowanego ogłoszenia powinien być prosty, czytelny dla całej zbiorowości, do której jest adresowany

  6. odwołanie się do ważnych społecznie i indywidualnie motywów, dla których warto napisać pamiętnik (motywy o charakterze naukowym, moralnym, patriotycznym, ekonomicznym)

  7. informacje o rodzaju nagród, rola jury w wyłanianiu zwycięzców, jako swoista zachęta do uczestnictwa

  8. informacje o charakterze technicznym - ilość stron, termin i sposób dostarczenia

  9. informacje o instytucji organizującej konkurs (adres, nazwa, telefon)

  10. zapewnienie o anonimowości, poufności

Podstawy ontologiczne metody:

  1. zakłada się, że rzeczywistość składa się z obiektywnych wartości kulturowych i subiektywnych postaw jednostek

  2. przyczyny zjawisk społecznych są w związku ze zjawiskami psychicznymi

  3. założenie współczynnika humanistycznego - zjawiska społeczne ujmowane jako przedmiot, którego istotnym elementem jest znaczenie, jakie nadają im jednostki

Założenie metodologiczne:

Badacz ma traktować autobiografię jako zbiór faktów historycznych; interesuje się postawami, wyobrażeniami ujawnianymi w tych pamiętnikach; badanie dążeń ludzi, znaczeń przypisywanych przedmiotom, zjawiskom.

Typy analiz materiałów biograficznych:

  1. metoda konstruktywna - studiowanie możliwie dużej ilości materiałów pamiętnikarskich pod kątem widzenia określonego problemu; interpretacja materiału na podstawie z góry przyjętej teorii

  2. metoda egzemplifikacji - ilustrowanie jakiś hipotez, tez cytatami

  3. metoda analizy treści - metoda badawcza w przypadku materiału pamiętnikarskiego (ilościowa lub jakościowa analiza treści)

  4. opracowania statystyczne - dane o autorach, cechy, które są zmienną niezależną; wtedy, gdy badacz nie jest zbyt restrykcyjny, co do reprezentatywności badanej zbiorowości

  5. analiza typologiczna - typy osób, zachowań, kultury; klasyfikacja i kategoryzacja; ,,Przede wszystkim metoda pamiętnikarska powinna służyć do określania typologii” Szczepański; ustalanie typów jest największą korzyścią naukową, jaka można uzyskać dzięki biografii

ograniczenia tej metody:

  1. brak zalet reprezentatywności

  2. autorzy pamiętników mogą być nie do końca szczerzy (autokreacja, kłamstwa)

  3. uproszczenie opisów - błędy związane z pamięcią, wpływ nastroju związanego z chwila

  4. nadzieja związana z nagrodą (pisanie,,pod jury)

zalety:

  1. najlepszy materiał do poznania świadomości społecznej, mechanizmu powstawania postaw, mechanizmu,,stawania się” kimś, poznania psychicznej strony funkcji instytucji społecznych

  2. wyjaśnienie zachowań ludzkich

  3. Szczepański - rola pamiętników w tworzeniu wyobraźni socjologicznej (,,rozszerza możliwość społeczną”)

6.01.2005

Przykład zastosowania metody biograficznej:

Antonina Kłoskowska - analiza pamiętników Ossowskiego i wspomnień Tatarkiewicza i jego żony

Tzw. Kulturologiczna analiza biograficzna

- nie można badać tożsamości tradycyjnymi metodami socjologicznymi ( sondaż, ankieta)

- proponuje powiązanie analizy budowania własnej tożsamości z kulturą symboliczną ( badania nad biografiami) - biograficzna analiza życia uczonych

- na potrzeby swojej analizy dołączyła swoją koncepcję kultury - dwa układy kultury

Obok kultury społecznej, realizowanej w kontekście społeczeństwa, istnieją też zasoby kultury symbolicznej, możliwej do wydobycia w każdej chwili ( np. biblioteki).

Kultura symboliczna nie mniej niż interakcje również kształtuje osobowość. Kultura wartości, symboli odgrywa ważną rolę w kształtowaniu postaw i budowaniu tożsamości.

Badania Kłoskowskiej to badania wpływu kultury symbolicznej na nieprzeciętne jednostki i jednocześnie tego jak te jednostki same wpływają na tę kulturę i jak ją kształtują.

Podstawowe pojęcie- KULTURALIZACJA- to coś więcej niż socjalizacja, to wpływ kultury symbolicznej na osobowość, stanowi pełne wejście w kształtowanie procesów kultury symbolicznej. Proces ten dokonuje się pośrednio poprzez kontakt z różnymi pismami itp.

( zgromadzone w zbiorach i instytucjach).

Przedmiotem kulturalizacji powinni być twórcy kultury symbolicznej, mogą to być uczeni „wybitni humaniści”.

Celem badania jest „powołanie poznawcze” czyli identyfikacja z wyborem drogi życiowej.

Wpływ kultury symbolicznej na kształtowanie się powołania;

Hipoteza - powołanie oznacza identyfikację osoby z określoną drogą życia, zinternalizowanie związanych z tym wartości.

Tatarkiewicz i Ossowski mieli odmienne kształty swoich karier naukowych, różne motywacje.

Kłoskowska próbowała odtworzyć ramy kultury symbolicznej i społecznej poprzez analizę ich pamiętników. Analizowała niezinstytucjonalizowane kontakty ( rodzina) oraz zinstytucjonalizowane kontakty ( szkoła, kościół, redakcje naukowe, stowarzyszenia, itp.) ponieważ u ich podstaw leży makrostruktura społeczna ( naród, państwo, klasa społeczna, ojczyzna, miasto) wpływająca stymulująco lub restryktywnie na przepływ kultury symbolicznej

Analizowała, w jaki sposób kultura symboliczna działała na nich w postaci publikacji, książek, mediów, muzeów, czyli badała źródła oddziaływania kultury symbolicznej.

Zajęła się również wpływem znaczących innych na ich życie: głównie rodzice, pochodzili oni z rodzin inteligenckich, wychowywali się w domach z bogatymi bibliotekami. Wpływ na ich życie wywarło również odzyskanie niepodległości przez Polskę. Zawód traktowali poważnie, ustawiany był na szczycie ich hierarchii wartości.

Badania jednak nie potwierdziły początkowej hipotezy o niezbędności powołania w karierze naukowca.

- posiadają szereg właściwości korzystnych i niekorzystnych dla badacza

W Polsce jest ok. 40 tys. blogowiczów. Są pisane przede wszystkim przez nastolatków i osoby 40 letnie.

FUNKCJE SPOŁECZNE BLOGÓW

Śledzenie procesu stawania się blogowiczem:

  1. czytanie tekstów innych, obserwowanie komentarzy ( uczenie się obowiązujących zasad)

  2. później pisanie blogów samemu

13.01.05

Wykład Metody badań socjologicznych, data:13.01.05, temat: ANALIZA TREŚCI

Polega na szukaniu informacji, które zostały zarejestrowane, zapisane (niekoniecznie przez badacza). Analizuje treść i formę przekazu.

Jest to niereaktywna metoda badań (nieinwazyjna) - badacz nie wpływa na zachowanie badanych, jest wyłączony z interakcji.

Źródła:

Historia metody:

Analiza treści:

ILOŚCIOWA

  1. Obiektywizm oznacza, że ten sam wynik winno uzyskać dwóch lub więcej niezależnie od siebie pracujących badaczy

  2. Systematyczność oznacza, że analiza zawartości winna być w każdym punkcie systematyczna: wyboru materiału, zastosowania narzędzi, opracowania statystycznego.

  3. Ilościowa - opiera się na klasyfikacji i liczeniu elementów

Zarzuty:

Sposoby analizowania (poziomy):

Można porównywać, badać:

Kategorie analizy wg Berelsona:

  1. Co się twierdzi:

  1. Jak się twierdzi:

Nie wszystkie kategorie muszą być użyte w danym badaniu, badacz ma prawo dokonać wyboru.

JAKOŚCIOWA

Model analizy socjologicznej wg Gerbnera

  1. Istnienie - dotyczy kwestii obecnośći/braku określonych zagadnień częstości ich występowania

  2. Priorytety - jaki nacisk kładzie się na poszczególne wątki, tematy, zagadnienia.

  3. Wartości - jakie tendencje można przypisać badanym problemom, mierzy ich ukierunkowanie.

  4. Relacje zjawisk - bada np. zależność przyczynową, uwzględnia czas ukazania się przekazu, kontekst.

Szczegóły techniczne analizy treści:

  1. Wyodrębnienie jednostek badawczych - najmniejszych elementów treści występujących w przekazie (np. słowo, temat, postać, akapit, cm2 powierzchni gazety, jednostka czasu-sekunda, minuta)

  2. Wyznaczenie jednostek kontekstowych - na ich tle pojawiają się pojedyncze jednostki badawcze, jest to większy fragment, który będziemy analizować, który nadaje sens naszej jednostki badawczej.

  3. Wyznaczenie kategorii badawczych

Kategorie wg Nachmias

  1. Co się twierdzi:

  1. Jak się twierdzi:

  1. Kodowanie - do każdej kategorii jednostki analizy.

  2. Dobór próby jednostek analizy - w zależności od tego jaką analizę treści (jakościową czy ilościową).

24.02.2005

Zogniskowany wywiad grupowy „badania fokusowe”

Dobór do tego typu badania zawsze jest celowy.

Uczestnicy często oczekują zapłaty za udział, z czym wiąże się niebezpieczeństwo uczynienia sobie z uczestnictwa w badaniu działalności zarobkowej.

Typy wywiadów:

  1. w zależności od liczby członków (rzadko na grupach większych niż 11-12 osób)

1) mini wywiady grupowe (maks.6 osób), przy tematach drażliwych, kłopotliwych, bądź w przypadku „trudnych” respondentów-zamknięci, nadpobudliwi, ewentualnie eksperci

2) grupy dwuosobowe- które wiąże określona więź, dyskutują z moderatorem np. małżeństwa na temat edukacji ich dzieci. Cechą tych grup ułatwiającą prowadzenie dyskusji jest to, że mają dane tematy przedyskutowane, co dodatkowo daje im poczucie bezpieczeństwa

3) trójki - także duże poczucie bezpieczeństwa

  1. ze względu na czas:

    1. krótki (ok. ½ godz)

    2. rozszerzone wywiady grupowe (nawet do 6 godz). Stosuje się przy nich różne wspomagające techniki realizacji, np. techniki projekcyjne

  1. ze względu na częstotliwość wywiadów:

1) jednorazowe

2) wielokrotne

  1. ze względu na sposoby prowadzenia :

    1. dwustronne wywiady fokusowe , polega na tym, że konstruuje się dwie grupy. Najpierw moderator przeprowadza wywiad z jedna z nich, gdy druga obserwuje przebieg dyskusji zza lustra, potem zmieniają się rolami. W końcowej fazie następuje spotkanie obu grup

    2. telefoniczny wywiad fokusowy (telekonferencja), gdy istnieje trudność ze zgromadzeniem wszystkich respondentów w jednym miejscu

  1. ze względu na specyfikę doboru próby:

    1. wywiad z grupami konfliktowymi - gdy respondenci różnią się pod względem jakiś cech

    2. wywiad z grupami pokrewnymi- pozwala wyodrębnić subtelne różnice

    3. wywiady konfrontacyjne- np. gdy angażuje się producentów i konsumentów określonego produktu

Korzyści:

Zasady 5 „S”:

    1. Synergia, wspólny wysiłek grupy, wynik wypracowany wspólnie, niebędący po prostu wypadkowa wysiłków indywidualnych

    2. Efekt kuli śniegowej- proces łańcuchowy wyzwalający opinie innych

    3. Stymulacja- wzajemne oddziaływanie, motywowanie do wykonywania roli w grupie

    4. Bezpieczeństwo- grupa fokusowa daje poczucie bezpieczeństwa, mniej chodzi tu o indywidualne postawy, opinie co o opinie wypracowaną wspólnie przez wszystkich członków grupy, co wiąże się z brakiem odpowiedzialności indywidualnej

    5. Spontaniczność - wyzwala ją dobry moderator

Porównanie ilościowych(a) i jakościowych(b) metod badawczych:

a. reprezentatywne , pozwalające dokonywać uogólnień

b. brak możliwości uogólniania

a. duże

b. niewielkie

a. kwestionariusz, sztywne ramy, stały zestaw pytań, których nie można zmieniać

b. scenariusz , który może zawierać zestaw pytań, zagadnień, ale wszystko zależy od grupy  i umiejętności moderatora

a. pytania o ilość, częstotliwość; „czy”, „ile”

b. najczęściej pytanie „dlaczego”, pytania o przyczynę

a. kończy się na konstruowaniu narzędzia badawczego , potem maksymalnie neutralny

b. w tym przypadku chodzi o to by wpływ moderatora był możliwie duży, ma powodować chęć uczestnictwa

a. statystyczna , chodzi o pomiar zjawiska

b. nie są to grupy reprezentatywne, chodzi tu o zrozumienie określonych zjawisk, a nie ich  statystyczny rozkład

W badaniach fokusowych często wykorzystuje się techniki projekcyjne:

Techniki projekcyjne

Projekcja polega na tym, że osoba „wyrzuca” z siebie sytuacje i właściwości, z którymi się nie zgadza, przypisuje je środowisku, innym. Jest to przeniesienie, często nieuświadomione

Jednym z pierwszych badań gdzie wykorzystano techniki projekcyjne, było badanie kawy rozpuszczalnej:) - w tym przypadku badania na próbach ślepych, czyli takich, w których respondenci nie orientują się która marka to która, pokazała że nie rozróżniają oni smaków odpowiednich dla danych marek.

Techniki projekcyjne stosuje się, gdy istnieje podejrzenie, że właściwości ukryte, niejasne odgrywają dużą rolę, a nie istnieje inny sposób dotarcia do nich.

03.03.2005

FOCUSOWY (ZOGNISKOWANY) WYWIAD GRUPOWY c.d.

Focus korzysta z technik projekcyjnych, gdy badane są kwestie drażliwe, gdy dotyczą one tabu, o których ludzie niechętnie chcą rozmawiać, np. sytuacji intymnych, trudnych, gdy osoby biorące udział w focusie nie uświadamiają, nie zdają sobie sprawy z jakich spraw, problemów; ponadto, gdy na dany temat trudno jest mówić (np. z braku odpowiedniego słownictwa, nieumiejętności nazwania danego stanu itp.). Techniki projekcyjne są pewnego rodzaju urozmaiceniem. Stosuje się je również, gdy badana kwestia dotyczy spraw odległych w czasie, np. o kilka lat; dodatkowo, gdy grupa okazuje się trudna (czyli np. osoby nie chcą mówić, brać udziału w rozmowie).

METODY PROJEKCYJNE:

1. metody skojarzeń słownych:

- metoda skojarzeń swobodnych

- metoda skojarzeń kontrolowanych

2. metody uzupełnień:

- zdań

- opowiadań

3. metody konstrukcji:

- testy rysunkowe

- testy obrazkowe

4. metody wyobrażeń:

- metoda osoby trzeciej

- metoda personifikacji i animizacji

- metoda ekspresji

ad.1) METODY SKOJARZEŃ SŁOWNYCH- respondent ma podać skojarzenia dotyczące słowa podanego przez badacza.

- m. skojarzeń swobodnych- dotyczą jednego słowa, np. skojarzenia słowa „socjologia”, może dotyczyć nazwisk, firm.

- m. skojarzeń kontrolowanych- respondenci dostają spis skojarzeń już przygotowanych, z którego mają oni wybrać swoje skojarzenia.

ad.2) METODY UZUPEŁNIEŃ- w zdaniach zostawia się luki i prosi się o ich uzupełnienie lub prosi się o dokończenie rozpoczętego zdania

ad.3) METODY KONSTRUKCJI

- test rysunkowy- dodaje się „dymki” z rozmowa i należy jeden z dymków uzupełnić; jest to rysunek osób, które ze sobą rozmawiają; uzupełnia się „dymek” z odpowiedzią lub „dymek” z myślami. Wykorzystuje się je do badań wartości, nastawień, poglądów, dystansów.

- test obrazkowy- respondenci maja się wypowiadać na temat sytuacji często kontrowersyjnej, przedstawionej na zdjęciu, obrazku; czasami maja je tylko opisać.

ad.3) METODY WYOBRAŻEŃ- ujawnia potrzeby, postawy, poglądy nieuświadomione, ukryte; ujawnia pewne stereotypy, spostrzeganie pozycji zawodowych ich cechy charakterystyczne.

- test wizerunkowy- przedstawia się respondentom pewne zestawy fotografii; mogą one być stałe dla pewnych grup, osób (np. dla starszych) lub ciągle inne, zmienne. Respondenci maja przyznać tym fotografiom osób pewne cechy, jakieś konkretne charakterystyki, a następnie uzasadnienie takiego opisu danej postaci.

- test personifikacji i animizacji- służy do ujawniania wartości, rzeczywistych wizerunków, ideałów itp. Polega na przypisywaniu cech ludzkich lub zwierzęcych różnym cechom, ideałom, np. test chińskiego portretu.

Metody te wykorzystuje się bardzo często przy badaniach marketingowych.

Respondenci przypisują skojarzenia związane ze zwierzętami , ludźmi, następnie tłumaczy się skojarzenia.

Przy technikach projekcyjnych b. istotna jest później rozmowa na temat własnych skojarzeń, wizerunków, opowiadań itp. Ludzie powinni rozmawiać, dzielić się z innymi własnymi skojarzeniami, rysunkami itp. Ponadto pomagają one wypowiedzieć się w sposób niekoniecznie naukowy; gdy respondent nie potrafi inaczej wypowiedzieć się, nazwać tego co czuje, myśli.

- metoda ekspresji- wykorzystują zdolności, talenty respondentów, angażują respondentów najbardziej, s bardzo czasochłonne, stymulują kreatywność, twórczość respondentów, np.:

- metoda zwierciadła- respondent wyobraża sobie jakiś produkt jako drzwi, następnie je

otwiera i wyobraża sobie co jest za nimi.

- test psychoterapii- respondenci mają wcielić się w jakąś role i następnie ją odegrać

- test marki- respondenci konstruują marki, następnie analizuje się te marki;

wykorzystywane też w teście psychoterapii.

- test kolażowy- przygotowuje się kolaż ( obrazujemy, np. produkt, konsumenta tego

produktu)

analiza testów:

- analiza znaczenia wypowiedzi

- analiza wyjaśnień respondentów

- analiza stopnia skojarzeń

- grupowanie skojarzeń

- analiza różnic skojarzeń, które pojawiają się w różnych grupach badanych

10 marca 2005

Dobór próby badawczej