Referat dotyczący służby prewencyjnej

Spis treści

Wstęp………………………..…………str. 3

Służba patrolowa……………..………..str. 3

Odprawa do służby.................................str. 5

Dokumentowanie przebiegu służby..….str. 8

Legitymowanie osób………..…………str. 9

Interwencja……………………............str. 11

Postępowanie mandatowe………….....str. 12

Wniosek o ukaranie…………………...str. 13

Zatrzymanie…………………………. str. 14

Zatrzymanie osoby nietrzeźwej.…….. str. 14

Zatrzymanie osoby nieletniej…………str. 16

Kontrola osobista…………………..... str. 17

Przeszukanie…………………………. str. 18

Konwojowanie………………………...str. 19

Środki przymusu bezpośredniego……. str. 23

Dzielnicowy…………………………...str. 29

Niebieska karta………………………. str. 31

Działania Profilaktyczne……………... str. 33

WSTĘP

Mając na uwadze fakt, że określenie prewencja jest stosowne w języku polskim w wielu dziedzinach życia społecznego np. medycynie, chciałbym przytoczyć jej znaczenie zdefiniowane w encyklopedii.

Słowo „prewencja” wywodzi się z języka łacińskiego oznacza prawo. Jest to jeden z celów stosowania kar mający na celu zapobieganiu popełniania czynów zabronionych.

Jak widzimy sprowadza się ona bezpośrednio do wymuszenia na człowieku określonego zachowania, które regulują odpowiednio przyjęte normy.

Podstawowym aktem prawnym w Polsce jest Konstytucja RP.

W związku z tym, że ten akt prawny nie określa szczegółowo zasad postępowania, a jedynie kreśli zarys ogólny praw i obowiązków obywateli, zostały podjęte w formie ustaw dodatkowe przepisy. Jednak i one nie w pełni określały wszystkie normy i zasady, dlatego też kolejnymi aktami prawnymi są rozporządzenia i uchwały, które muszą być zgodne z Konstytucją RP.

Aby były one odpowiednio realizowane powołano organa zajmujące się pilnowaniem przestrzegania zawartych w nich zapisów. Są to między innymi: sądy, prokuratura, policja, straż miejska, itp.

W obecnym systemie prawnym prewencje można podzielić na dwa pojęcia:

1) prewencja ogólna, zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń przez ogół społeczeństwa przez samo zagrożenie karą

2) prewencja szczególna, zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń przez tego samego sprawcę-przez wykonanie kary za określony czyn.

Przytaczając powyższe definicje należałoby przybliżyć dwa określenia, które często występują w dziedzinie prewencji, wykroczenie i przestępstwo.

- wykroczenie jest to czyn człowieka społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 Złotych lub nagany. Sprawca czynu zabronionego nie popełnia wykroczenia, jeżeli czyn jest niezawiniony.

- przestępstwo na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Po przedstawieniu zarysu tematu, chciałbym skupić się na sposobie realizowania prewencji na przykładzie dwóch podstawowych służb powołanych do tego celu na mocy ustaw, jakimi są Policja i Straż Miejska (Gminna).

SŁUŻBA PATROLOWA

Służba prewencyjna potocznie zwana służbą patrolową to wykonywanie zadań przez funkcjonariuszy Policji, Straży Miej lub innych powołanych do tego celu formacji lub instytucji mająca na celu niedopuszczenie do naruszania ogólnie obowiązującego prawa, a w razie jego naruszenia wyegzekwowanie od sprawcy jego poszanowania. Drugim celem tego typu działań jest zniechęcenie innych osób do popełniania czynów zabronionych. Służbę patrolową pełnią policjanci samodzielnie lub wspólnie ze strażnikami straży gminnej/miejskiej, z żołnierzami Żandarmerii Wojskowej, funkcjonariuszami Straży Granicznej, Straży Ochrony Kolei, przedstawicielami instytucji i organizacji społecznych działających na rzecz zapobiegania popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz innych podmiotów realizujących zadania w zakresie bezpieczeństwa i porządku w określonych miejscach. Organizację i sposób pełnienia służby patrolowej reguluje min. zarządzenie Nr 768 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007r. określające metody i formy wykonywania zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego przez policjantów pełniących służbę patrolową z wyłączeniem służby pełnionej przez policjantów na drogach, morzu terytorialnym, morskich wodach wewnętrznych i wodach śródlądowych oraz na pokładach statków powietrznych.

Nieodzownym czynnikiem stanowiącym wprowadzenie do pełnego zrozumienia treści wymienionego zarządzenia jest poznanie funkcjonującej w nim terminologii. Przez użyte następujące określenia należy rozumieć:

-organizacja służby patrolowej - zespół czynności polegających na analizowaniu, planowaniu, przygotowaniu policjantów do służby, ich rozmieszczeniu w terenie, koordynacji i wykonywaniu oraz nadzoru służby w celu realizacji zadań, do których Policja została zobowiązana ustawowo;

-służba patrolowa (patrolowanie) - wykonywanie zadań służbowych przez policjanta lub grupę policjantów w patrolu pieszym lub z wykorzystaniem środka transportu służącego do przemieszczania się w określonym rejonie zagrożenia, na wyznaczonej trasie patrolowej lub w określonym miejscu zagrożonym;

-rejon zagrożenia - określony obszar terenu, charakteryzujący się szczególnym nasileniem przestępstw, wykroczeń lub występowaniem innych zjawisk negatywnych społecznie;

-trasa patrolowa - odcinek drogi łączący rejony i miejsca zagrożone, ważniejsze obiekty, posterunki lub inne punkty i miejsca wynikające z bieżących potrzeb służby;

-miejsce zagrożone - obiekt lub niewielki obszar, które według aktualnego rozpoznania, wymagają systematycznego nadzoru i kontroli policyjnej ze względu na występowanie przestępstw, wykroczeń lub innych zjawisk patologii społecznej;

-posterunek - ściśle określone miejsce pełnienia służby patrolowej, w trakcie której realizowane są zadania określone w regulaminie;

-siły wzmocnienia - skierowani lub oddelegowani do służby patrolowej policjanci jednostek/komórek, na co dzień realizujący inne zadania służbowe;

-system koncentryczny - sposób organizacji służby gwarantujący możliwość doraźnego koncentrowania policjantów i kierowania ich do działań zespołowych.

Służba patrolowa pełniona jest w oparciu o plan dyslokacji służby. Na terenach miejskich można sporządzać zintegrowany plan dyslokacji służby dla wszystkich komórek i jednostek komendy powiatowej Policji.

Analiza stanu bezpieczeństwa i porządku na potrzeby dyslokacji służby patrolowej zawiera opis przewidywanych zagrożeń oraz wskazanie celu, jaki należy uzyskać pełniąc służbę i taktyki działania patroli policyjnych w wyznaczonym rejonie. Powinna opierać się również na ocenie i monitorowaniu poszczególnych czynników mających wpływ na stan bezpieczeństwa i porządku, w tym:

1. ilości oraz rodzaju zaistniałych przestępstw i wykroczeń;

2. miejsca i czasu popełnionych przestępstw i wykroczeń;

3. sposobu działania sprawców;

4. okoliczności i warunków sprzyjających dokonywaniu przestępstw i wykroczeń;

5. rozpoznania dokonanego przez służby Policji;

6. prawidłowości dotychczasowego rozmieszczenia sił i środków oraz ich efektywności;

7. rozpoznania obiektów strzeżonych istotnych ze względu na ważny interes społeczny oraz bezpieczeństwo publiczne;

8. bieżących i okresowych informacji na temat poziomu poczucia bezpieczeństwa, opartych na opiniach lokalnych społeczności.

Organizacja pełnienia służby patrolowej w oparciu o rejony zagrożenia, miejsca zagrożone, rejony służbowe dzielnicowych oraz inne wskazane rejony, polega w szczególności na:

1. obejmowaniu patrolowaniem wybranych rejonów i miejsc tego typu oraz dostosowaniu do nich form i taktyki pełnienia służby;

2. koordynowaniu i dostosowywaniu liczby policjantów kierowanych do służby patrolowej do istniejącego stanu zagrożenia w określonym czasie i wskazanych miejscach;

3. kierowaniu do poszczególnych miejsc i rejonów, w miarę możliwości, tych samych policjantów;

4. współpracy, ze strażami miejskimi/gminnymi, Żandarmerią Wojskową, Strażą Graniczną, Strażą Ochrony Kolei i innymi podmiotami powołanymi do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach i porozumieniach.

ODPRAWA DO SŁUŻBY

Każda służba patrolowa rozpoczyna się od odprawy.

Prowadzona odprawa powinna obejmować, co najmniej dwa etapy:

Pierwszy etap powinien dotyczyć zapoznana się ze stanem przygotowania funkcjonariuszy do pełnienia służby z uwzględnieniem:

1. Sprawdzenia obecności funkcjonariuszy, czy są zdrowi i wypoczęci oraz ich wyglądu zewnętrznego, stanu umundurowania i wyposażenia.

-Na każdym policjancie w czasie służby ciąży obowiązek noszenia przepisowego munduru i wyposażenia. Sprawy dotyczące umundurowania zostały uregulowane rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który zgodnie z ustawową delegacją określił sposób noszenia umundurowania, dystynkcje i znaki identyfikacyjne oraz zasady noszenia umundurowania i normy umundurowania,

-Funkcjonariusze w służbie są zobowiązani do posiadania wyposażenia i uzbrojenia stosownie do charakteru, czasu i sposobu wykonywanej służby, a zwłaszcza: broni służbowej, RMG, pałki służbowej, kajdanek, latarki, opatrunku osobistego, mandatów, notatnika. Wymienione wyposażenie i uzbrojenie winno być sprawne oraz zgodne ze wzorami funkcjonującymi w Policji. Ponadto policjanci są zobowiązani do posiadania w trakcie wykonywania zadań legitymacji służbowej, stanowiącej dokument potwierdzający uprawnienia funkcjonariusza wynikające z przepisów ustawy.

2. Przypomnienia zasad, warunków, przypadków, sposobów interweniowania, ubezpieczania lub użycia środków przymusu bezpośredniego

-Nieodzowne w tym aspekcie jest zwrócenie uwagi na prawne stosowanie środków przymusu bezpośredniego oraz prawne podejmowanie czynności przy zachowaniu respektowania godności ludzkiej i przestrzegania ochrony praw człowieka. W punkcie tym odprawiający przy sprawdzaniu stosownej wiedzy powinien także przypomnieć o algorytmach postępowania policjantów w przypadku zaistnienia przestępstwa, wykroczenia lub innego zdarzenia zakłócającego porządek i bezpieczeństwo publiczne.

Drugi etap odprawy powinien zawierać:

1. Wskazanie składów i liczebności patroli, przydzielenie kryptonimów.

-Skład i liczebność patroli określają - na polecenie przełożonych lub z własnej inicjatywy - przeprowadzający odprawę do służby, którzy wyznaczają jednocześnie dowódcę.

-Kryptonimy przydziela się w oparciu o Krajowe Dane Radiowe Policji KDR-P/02 lub WDR-P/02. Przy czym policjanci pełniący służbę na terenie miast mają obowiązek utrzymywania bieżącego kontaktu przy pomocy dostępnych środków łączności. Częstotliwość zgłoszeń i sposób dokumentowania ustala komendant jednostki Policji, a sposób prowadzenia korespondencji wynikają z Instrukcji nr 4/92 Dyrektora Biura Łączności KGP.

2. Określenie rejonu pełnienia służby.

-W ramach obszaru działania jednostki policyjnej każda z tras patrolowych powinna mieć charakterystykę trasy (charakterystykę sektora ) uwzględniającą graficzny szkic działania patrolu, ze wskazaniem ważniejszych obiektów, rejonów i miejsc zagrożonych, posterunków stałych, punktów zaporowych, miejsc zamieszkania osób podejrzanych o popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary oraz punktów telefonicznych a także część wymienną obejmującą aktualne zadania służbowe. Zadania te powinny obejmować konkretne czynności, dotyczące zwłaszcza:

-ochrony życia i zdrowia obywateli oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

-nadzoru i kontroli osób podejrzanych o popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary, w określonym miejscu,

-podejmowanie działań mających na celu zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom oraz innym zjawiskom patologii społecznej,

-zabezpieczenia obiektów zagrożonych przestępczością,

-ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienia spokoju, w miejscach publicznych oraz w środkach komunikacji publicznej i w ruchu drogowym, oraz na trasach ogólnodostępnych,

-kontroli przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych,

-współpracy ze Strażą Miejską w realizacji czynności służbowych.

-Policjant przystępujący do ich realizacji zadań powinien zostać precyzyjnie poinformowany o stawianych mu wymaganiach odnoszących się do celów, jaki zamierza osiągnąć. Ogół zadań przypisanych ogniwom patrolowym można podzielić na trzy główne kategorie: zadania ogólnopolicyjne, zadania stałe, zadania doraźne.

3. Przekazanie zadań z uwzględnieniem:

-zapoznania policjantów z aktualnymi wydarzeniami zaistniałymi w rejonie jednostki Policji,

-przydzielenia zadań doraźnych poszczególnym patrolom,

-określenie czasu i miejsc odpoczynku dla poszczególnych patroli,

4. Przekazanie taktyczno-technicznych zasad rozmieszczenia policjantów w terenie i pełnienia przez nich służby patrolowej.

-Taktykę pełnienia służby nominalnie określają komendanci jednostek (np. sposób przemieszczania się patroli) lub wyznaczeni przez nich policjanci i przekazują w tym zakresie wytyczne wraz z innymi zadaniami idącym do służby patrolowej. Generalnie w trakcie patrolu policjanci obowiązani są do penetrowania i kontrolowania podwórek, skwerów, bram, zaplecz placówek handlowych, gastronomicznych, itp. z uwzględnieniem:

1. systematycznego obchodzenia wszystkich miejsc zagrożonych znajdujących się na trasie lub w rejonie patrolu,

2. zmieniania kierunków patrolowania,

3. pobytu przez dłuższy okres w szczególnie zagrożonych miejscach,

4. przechodzenia do dowolnie wybranych miejsc zagrożonych przez bramy przejściowe; pomiędzy blokami lub korzystania z innych skrótów w różnych odstępach czasu,

5. wielokrotnego powracania do miejsc zagrożonych.

-Jednocześnie funkcjonariusze podczas patrolowania powinni przemieszczać się po obydwu stronach ulicy lub po jednej stronie w odległości zapewniającej utrzymanie kontaktu wzrokowego. W sytuacji nasilonego ruchu pieszego przemieszczanie winno odbywać się chodnikiem przy jego krawędzi. Ponadto szczegółowy sposób poruszania, o ile brak jest w tym względzie innych wytycznych, ustala dowódca patrolu stosownie do istniejących warunków, sytuacji i zleconych zadań.

-W przypadku załóg zmotoryzowanych, pojazd winien być wykorzystany wyłącznie do przemieszczania się pomiędzy miejscami zagrożonymi, przy zachowaniu prędkości przejazdu zapewniającej dogodną obserwację terenu i osób. Dodatkowo radiowóz zgodnie z instrukcją należy zatrzymywać na okres kilkunastu minut i ustawiać w taki sposób, by był on widoczny dla otoczenia lub niewidoczny o ile przemawia za tym charakter realizowanych zadań.

-W momencie wykonywania czynności w miejscach zagrożonych jeden z członków załogi obowiązany jest pełnić służbę w pobliżu radiowozu, w odległości zapewniającej słyszalność radiotelefonu przewoźnego, a pozostali policjanci wykonują czynności pieszo patrolując pobliski rejon.

2. Wyjaśnienie wszelkich wątpliwości zgłaszanych przez policjantów oraz sprawdzenie zapisów w notatnikach i podpisanie ich na zakończenie odprawy, której czas, zakres, przebieg uzależniony jest od konkretnej sytuacji i potrzeb służbowych, jednak nie może ona trwać dłużej niż 30 minut. Zwrócić też należy uwagę na fakt, że policjanci kierujący pojazdami patroli zmotoryzowanych przed objęciem służby mają obowiązek sprawdzić wyposażenie pojazdu, jego sprawność techniczną oraz działanie radiotelefonu. Oznacza to, że policjanci ci również muszą uczestniczyć w odprawie do służby, a czas, który poświęcają na przygotowanie pojazdów nie wlicza im się w godziny służbowe, co wynika z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie rozkładu czasu służby policjantów.

DOKUMENTOWANIE PRZEBIEGU SŁUŻBY

Podstawowym dokumentem, jaki zobowiązany jest prowadzić policjant pionu prewencji jest notatnik służbowy.

Zapisy w notatniku winny być krótkie, rzeczowe, muszą odzwierciedlać codzienne zadania doraźne oraz opis wykonywanych czynności, jak również udokumentowanie zakończenia służby.

Notatnik służbowy powinien dokładnie odzwierciedlać pracę funkcjonariusza, a więc zawierać pełną informację o służbach, szkoleniach, dniach wolnych, delegowaniu, itp.

Zalecana forma zapisów:

1. Zadania stałe należy wpisywać na początku notatnika.

2. Dokonując zapisu służby na dany dzień należy:

• określić formę pełnienia służby np. patrolowa, konwojowa oraz czas służby,

• zapisać skład patrolu odnotowując jego dowódcę,

• skrótowo opisać trasę patrolu lub obchodu mimo, że wręczono policjantowi cedułę,

• odnotować przebieg odprawy do służby ze szczególnym uwzględnieniem przekazanych do realizacji zadań doraźnych, wyznaczonych przerw, punktów przejściowych itp. i odnotować osobę prowadzącą odprawę, kryptonimy łączności radiowej.

Opis przebiegu służby winien być tak prowadzony, aby na jego podstawie można sporządzić notatkę, wystąpienie, wypełnić proste druki, a w szczególności:

• dokładnie odnotować każdy przypadek użycia środka przymusu bezpośredniego

• wyraźnie określić czas, miejsce wykonywanego patrolu

• legitymując obywatela należy zapisać czas, miejsce legitymowania, personalia osoby legitymowanej, powód legitymowania

• przed podjęciem interwencji należy odnotować osobę zgłaszającą, charakter interwencji (domowa awantura, bójka w parku itp.), czas przyjęcia zgłoszenia itp. Po zakończeniu interwencji lub w jej trakcie opisać w notatniku czynności wykonane na miejscu, osoby uczestniczące, formę zakończenia interwencji

• kontrolując obiekty handlowe, gastronomiczne, szkoły, przedszkola, inne obiekty, parkingi itp. oprócz zapisu w notatniku o czasie ich kontroli odnotować również ujawnione nieprawidłowości

• nakładając mandat karny lub pouczenie odnotować konkretnie jego nałożenie

• Kończąc służbę należy:

• wpisać godzinę zejścia z rejonu, trasy,

• podsumować uzyskane wyniki

• notatnik przedłożyć osobie rozliczającej służbę.

Notatnik służbowy ze względu na treść zapisów jest dokumentem stanowiącym tajemnicę służbową. Nie należy go udostępniać osobom niepowołanym. Adnotacje w notatniku są często wykorzystywane jako środek dowodowy np. o użyciu środka przymusu. Zapis z tej czynności jest często jedynym dowodem świadczącym o zasadności zastosowania tych środków.

Prawidłowo prowadzony notatnik służbowy - jak pokazuje doświadczenie - jest dokumentem i źródłem informacji o czynnościach policjanta w czasie służby. Niejednokrotnie jest też formą obrony policjanta przed ewentualnymi pomówieniami i fałszywymi oskarżeniami. Sposób prowadzenia notatnika świadczy o funkcjonariuszu. Notatnik wydaje i przechowuje po jego zapisaniu bezpośredni przełożony. Wydanie nowego notatnika musi być poprzedzone zwrotem zapisanego.

LEGITYMOWANIE OSÓB

Jednym z elementów służby patrolowej jest legitymowanie osób.

Najogólniejszą podstawę prawną legitymowania znaleźć można w ustawie o Policji, według której policjanci wykonujący czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe mają prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości.

Przepisem wykonawczym wskazanej Ustawy jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17.09.1990r. w sprawie trybu legitymowania, zatrzymywania, dokonywania kontroli osobistej oraz przeglądania bagażu i sprawdzania ładunku przez policjantów. Zgodnie z tym rozporządzeniem:

Policjant ma prawo legitymowania osób, gdy ustalenie ich tożsamości jest niezbędne do wykonania czynności służbowych, a w szczególności w celu:

• identyfikacji osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,

• ustalenia świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego,

• wykonania polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego,

• identyfikacji osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń,

• poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania albo wymiarem sprawiedliwości.

Zgodnie z zapisem zawartym w art. 1 pkt 3 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, jedynym dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby jest dowód osobisty. Dokumentem takim nie jest paszport, co wynika z orzecznictwa sądu, który tak jak inne dokumenty niebudzące wątpliwości (książeczka wojskowa, prawo jazdy, legitymacja studencka, itp.) może służyć do ustalenia tożsamości.


Tożsamość osoby legitymowanej można ustalić również na podstawie oświadczeń osób o ustalonej tożsamości, a także telefonicznego lub osobistego porozumienia się z osobami wskazanymi przez legitymowanego.


W sytuacji legitymowania osób znajdujących się w pojeździe, gdy uzasadniają to względy bezpieczeństwa, policjant ma prawo żądać opuszczenia pojazdu przez te osoby. W trakcie legitymowania ma on również uprawnienia do wydawania uczestnikowi ruchu wiążących poleceń, co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu o ile dotyczy to realizacji czynności związanych z czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach.

Policjanci przystępujący do czynności służbowych w tym również do legitymowania obowiązani są:

1. podać stopień, imię i nazwisko; policjanci nie umundurowani okazują ponadto legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować nazwisko policjanta i nazwę organu, który wydał legitymację,

2. podać podstawę prawną oraz przyczynę podjęcia czynności służbowej.

Policjant w trakcie legitymowania osoby powinien ustalić następujące jej dane:

• imię i nazwisko,

• imiona rodziców wraz z nazwiskiem panieńskim matki,

• datę i miejsce urodzenia legitymowanego,

• adres zamieszkania,

• serię i numer dokumentu (na podstawie którego dokonywane są ustalenia), przez kogo wydany jest dokument oraz datę wydania, a także w miarę możliwości PESEL.

INTERWENCJA

W ramach podejmowanych czynności przez funkcjonariuszy Policji, dochodzi często do sytuacji określanych mianem interwencji.

Podstawy prawne takiej interwencji są zróżnicowane i wynikają przede wszystkim z przepisów kpk, kpw, ustawy o Policji i innych ustaw, a także z przepisów wykonawczych do nich. Natomiast podstawę faktyczną interwencji stanowi działanie Policji w wypadku potrzeby natychmiastowego wystąpienia na rzecz ochrony bezpieczeństwa obywateli oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego w rejonie, której celem jest ustalenie rodzaju zdarzenia i podjęcia na miejscu czynności usuwających powstałe zagrożenie oraz przekazanie w tym zakresie informacji dyżurnemu jednostki Policji. W zależności od przyjętego kryterium można dokonać różnych podziałów interwencji policyjnych.

Zasadniczymi kryteriami tego podziału mogą być:

1) źródło, czyli przyczyna interwencji

• Przestępstwo,

• Wykroczenie,

• Naruszenie zasad współżycia społecznego,

• Prawo cywilne,

• Klęski, katastrofy, zdarzenia losowe

2) podstawa formalna

• Polecenia przełożonych

• Własna inicjatywa,

• Wezwanie osób poszkodowanych, pokrzywdzonych,

• Wezwanie osób trzecich

3) miejsce interwencji

W miejscu:

• publicznym,

• prywatnym,

• należącym do osób prawnych

4) sposób działania

• Wymagające  użycia określonych środków,

• Nie wymagające użycia środków

5) sposób załatwienia

• Zakończone na miejscu rozpoczęcia,

• Zakończone poza miejscem rozpoczęcia,

• Zakończone bezrepresyjnie

• Ukaranie mandatem lub sporządzenie wniosku,

• Zatrzymanie, doprowadzenie osoby

W związku z tym, że każda interwencja jest inna i dotyczy szeregu problemów ciężko sformułować „sztywne” reguły, którymi interweniujący Policjanci powinni się kierować w czasie jej trwania. Reguły interwencyjnego postępowania mają ścisły związek z praktyką policyjną; wynikają z doświadczeń policjantów, zaistniałych zdarzeń, zmiennej rzeczywistości, np. w odniesieniu do niespotykanych dotychczas zagrożeń ze strony określonych osób. Mogą bezpośrednio lub pośrednio wpływać na sposób przeprowadzenia czynności interwencyjnych. Najczęściej są to dyspozycje wydawane w formie pisemnej lub ustnej, a także wytyczne będące pożądaną interpretacją niektórych obowiązujących przepisów.

POSTĘPOWANIE MANDATOWE


Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, Straż Miejska oraz inne organa, gdy przepis szczególny tak stanowi. Wykroczenia, które mogą być karane tą droga, określone są w rozporządzeniu wykonawczym do kpw. W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 złotych, natomiast, jeśli wykroczenie wyczerpuje znamiona dwóch lub więcej przepisów ustawy określającej wykroczenie, aż do 1000 złotych. Ten drugi przypadek będzie miał miejsce, jeśli np. kierujący pojazdem przejedzie na czerwonym świetle bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, rozmawiając przy tym przez telefon komórkowy.

W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego, może ją nałożyć jedynie, gdy schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość, co do osoby sprawy czynu, w tym także w razie potrzeby po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie mandatu może nastąpić tylko w czasie 3 lub 14 dni od popełnienia wykroczenia, (14 kiedy stwierdzono popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia kontrolnego czy pomiarowego).

Rodzaje mandatów karnych:

1. gotówkowy, czyli wydawany ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył  (- jedynie wobec osoby czasowo przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu),

2. kredytowany, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru  (-mandat powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego),

3. zaoczny  (- w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać).

Funkcjonariusz nakładający grzywnę obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy oraz poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy. Mandat kredytowy musi być uiszczony w ciągu 7 dni od daty przyjęcia mandatu. Mandatem karnym zaocznym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość, co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać.

Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy. Ściąganie grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na rachunek, którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty.

WNIOSEK O UKARANIE

Wniosek o ukaranie składany jest przez organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w danej sprawie, a w sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego, pokrzywdzony może samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy.

Pokrzywdzony może również samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu miesiąca od powiadomienia o wykroczeniu organu uprawnionego do występowania w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego nie zostanie powiadomiony o wniesieniu przez ten organ wniosku o ukaranie albo, jeżeli czynności wyjaśniające nie dostarczyły podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie, otrzyma zawiadomienie wskazujące przyczynę niewniesienia wniosku o ukaranie.

Wniosek o ukaranie powinien zawierać:

• imię i nazwisko oraz adres obwinionego, a także inne dane niezbędne do ustalenia jego tożsamości,

• określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia,

• wskazanie dowodów,

• imię i nazwisko oraz podpis sporządzającego wniosek, a także adres gdy wniosek pochodzi od pokrzywdzonego.

Wniosek o ukaranie składany przez oskarżyciela publicznego powinien ponadto zawierać wskazanie:

• przepisów, pod które zarzucany czyn podpada,

• miejsca zatrudnienia obwinionego oraz, w miarę możności, danych o jego warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych,

• pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono,

• wysokości wyrządzonej szkody,

• stanowiska osoby sporządzającej wniosek,

• sądu właściwego do rozpoznania sprawy,

• danych dotyczących uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub wykroczenie, jeżeli oskarżyciel powołuje się na tę okoliczność.

Do wniosku o ukaranie oskarżyciel publiczny dołącza materiały czynności wyjaśniających lub postępowania przygotowawczego, a także, do wiadomości sądu, adresy świadków i pokrzywdzonych oraz po jednym odpisie wniosku dla każdego z obwinionych.

ZATRZYMANIE

Zatrzymanie osoby jest czasowym pozbawieniem wolności osobistej, wykonywanym w drodze przymusu i może nastąpić jedynie w trybie i przypadkach określonych w kpk i innych ustawach. Zatrzymanie osoby może być stosowane tylko wówczas, gdy inne środki okazały się bezcelowe lub nieskuteczne.

Zatrzymanie polega na pozbawieniu prawa:
          1) swobodnego poruszania się;
          2) porozumiewania się z innymi osobami bez zezwolenia,
          3) przyjmowania lub przekazywania bez zezwolenia jakichkolwiek przedmiotów.

Zatrzymanie wykonuje się poprzez poinformowanie zatrzymanego o tym, że jest zatrzymany i jakie w związku z tym ma prawa oraz stosowanie wobec niego nakazów i zakazów wymienionych powyżej w pkt 1-3 aż do umieszczenia w pomieszczeniu przeznaczonym dla osób zatrzymanych.

Zatrzymanym jest czasowo pozbawiona wolności osoba podejrzana o pełnienie przestępstwa lub ujęta w związku z popełnieniem wykroczenia oraz skazana przez sad lub ukarana przez kolegium karą aresztu jak też osoba, która została ujęta w celu doprowadzenia do zakładu karnego w związku z orzeczona karą pozbawienia wolności.

Zatrzymanie winno być wykonane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której zostało zastosowane.

Na sposób przeprowadzenia czynności związanych z zatrzymaniem przysługuje zażalenie do właściwego miejscowo prokuratora, natomiast na zasadność i legalność zatrzymania oraz na prawidłowość jego wykonania (pouczenia, informacje prawne, jakich należy zatrzymanemu udzielić oraz realizacja wynikłych z nich czynności) przysługuje zażalenie do sadu rejonowego, właściwego miejscu zatrzymania lub też prowadzenia sprawy.

Ze względu na ograniczenie praw konstytucyjnych, dokumentacja dotycząca zatrzymań osób jest niezmiernie ważnym elementem stwierdzenia stanu prawnego, stąd też każda czynność zatrzymania, doprowadzenia, umieszczenia jak i osadzania musi być odpowiednio udokumentowana na piśmie.

ZATRZYMANIE OSOBY NIETRZEŹWEJ

Osoby w stanie nietrzeźwości, które zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym lub w zakładzie pracy, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu lub zdrowiu innych osób mogą zostać doprowadzone do izby wytrzeźwień lub publicznego zakładu opieki zdrowotnej, albo do miejsca zamieszkania lub pobytu.

W razie braku izby wytrzeźwień, osoby w stanie nietrzeźwości mogą być doprowadzane do jednostki Policji.

Osoby doprowadzone do izby wytrzeźwień lub jednostki Policji pozostają tam aż do wytrzeźwienia nie dłużej niż 24 godziny.

Jeżeli osoba wymieniona wyżej jest żołnierzem, przekazuje się ją właściwemu organowi wojskowemu.

O umieszczeniu w izbie wytrzeźwień małoletnich zawiadamia się rodzi­ców lub opiekunów oraz sąd opiekuńczy.

Osobę doprowadzoną do izby wytrzeźwień poddaje się niezwłocznie badaniom lekarskim.

Przedmioty, rzeczy osobiste, dokumenty i pieniądze od osób przyjętych do izby odbiera się do depozytu w obecności osoby doprowadzającej. Upoważniony pracownik izby wytrzeźwień sporządza wykaz odebranych rzeczy, który potwierdza własnoręcznym podpisem. Podpis na wykazie składa również osoba doprowadzająca.

Pozostałe zasady przyjmowania i pobytu w izbie wytrzeźwień określa Rozporządzenie MZiOS.

Osoby doprowadzone w celu wytrzeźwienia do jednostki Policji przyjmuje się na podstawie raportu o zatrzymaniu i zaświadczenia lekarskiego.

Funkcjonariusz dokonujący doprowadzenia osoby w celu wytrzeźwienia obowiązany jest odnotować w dokumentach przyjęcia do pomieszczeń dane o cechach lub właściwościach tych osób, które usiłują targnąć się na życie lub zdrowie własne lub innych osób, zagrażają porządkowi i bezpieczeństwu w pomieszczeniach, usiłują zbiec, niszczą przedmioty, nakłaniają do zbiorowej ucieczki.

Policjant przyjmujący doprowadzonego w celu wytrzeźwienia do pomieszczeń jest zobowiązany w obecności policjanta doprowadzającego:

• wpisać jego dane osobowe do książki kontroli osób zatrzymanych,

• dokonać dokładnego sprawdzenia czy osoba doprowadzona posiada broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia albo stanowić dowody rzeczowe lub podlegać przepadkowi, celem odebrania tych przedmiotów,

• wypełnić kwit depozytowy,

• dokonać przeglądu sanitarnego oraz w razie potrzeby spowodować dokonanie dezynfekcji ewentualnie dezynsekcji jego odzieży (par.30 Rozkazu nr 7/94 KGP).

Osoby do lat 18 umieszcza się w odrębnych pomieszczeniach, oddzielnie od osób dorosłych.

W pokoju nie należy umieszczać osób doprowadzonych w celu wytrzeźwienia wspólnie z osobami trzeźwymi. Nie można też w nim umieszczać osób odmiennej płci.

W przypadku zwolnienia doprowadzonego w celu wytrzeźwienia należy:
       - sprawdzić czy nie posiada przy sobie niebezpiecznych przedmiotów,
       - zwrócić depozyt za pokwitowaniem,
       - odnotować w książce kontroli osób zatrzymanych zwolnienie

ZATRZYMANIE OSOBY NIELETNIEJ

Postępowanie w stosunku do nieletnich ujętych w związku z popełnieniem czynu karalnego reguluje Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (z póź. zm.).

Jeżeli jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy, Policja może zatrzymać, a następnie umieścić w policyjnej izbie dziecka nieletniego, co, do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów tego czynu, albo nie można ustalić tożsamości nieletniego.

Zatrzymanego nieletniego informuje się natychmiast o przyczynach zatrzymania, prawie złożenia zażalenia i innych prawach mu przysługujących.

Z zatrzymania nieletniego sporządza się protokół zatrzymania osoby nieletniej. Zatrzymanego nieletniego rejestruje się w "książce kontroli osób zatrzymanych", zaś kopię protokołu zatrzymania włącza się do dokumentacji zatrzymań.

Policja niezwłocznie zawiadamia rodziców lub opiekunów nieletniego o zatrzymaniu.

O zatrzymaniu nieletniego należy niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili zatrzymania zawiadomić właściwy sąd rodzinny. Sposób zawiadamiania ustalają kierownicy jednostek Policji w porozumieniu z właściwym miejscowo sądem rodzinnym.

W przypadku złożenia przez nieletniego zażalenia na zatrzymanie materiały wraz z zażaleniem przekazuje się niezwłocznie do właściwego sądu rodzinnego.

Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom, jeżeli:

• ustanie przyczyna zatrzymania,

• poleci to sąd rodzinny,

• nie został zachowany 24 godzinny termin powiadomienia właściwego sądu rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego,

• w ciągu 72 godzin od chwili zatrzymania nie ogłoszono nieletniemu postanowienia o umieszczeniu w schronisku dla nieletnich lub tymczasowym umieszczeniu w placówce opiekuńczo - wychowawczej albo w zakładzie lub placówce, o których mowa w art. 12 upn.

W policyjnej izbie dziecka można umieścić również nieletniego w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym na czas niezbędny do przekazania nieletniego właściwemu zakładowi, nie dłużej jednak niż na 5 dni.

Zatrzymanego nieletniego umieszcza się w policyjnej izbie dziecka, niedopuszczalne jest umieszczanie go w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób zatrzymanych.

Nadzór nad wykonaniem powyższych czynności sprawuje sędzia rodzinny.

KONTROLA OSOBISTA

W razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez osobę poddawaną kontroli czynu zabronionego pod groźbą kary policjant ma prawo dokonać kontroli osobistej.

Podstawą prawną do wykonania tej czynności jest ustawa o Policji oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie trybu legitymowania, zatrzymywania osób, dokonywania kontroli osobistej oraz przeglądania bagaży i sprawdzania ładunku przez policjantów.

Osoba, która ma być poddana kontroli osobistej, może żądać obecności przy tej czynności osoby wskazanej przez siebie oraz osoby przybranej przez prowadzącego czynności, jeżeli obecność tych osób nie utrudni lub nie uniemożliwi dokonania kontroli. Kontroli osobistej powinno się dokonywać w miarę możliwości za pośrednictwem osób tej samej płci, w pomieszczeniu niedostępnym na czas kontroli dla osób postronnych. Chociaż rozporządzenie nie reguluje zakresu kontroli osobistej poprzez analogię do czynności przeszukania osoby należy przyjąć, iż powyższa czynność obejmuje kontrolę osoby (jej przeszukanie) a także jej odzieży i podręcznych przedmiotów (torebki, saszetki itp.). Sposób przeprowadzenia przeszukania oraz czynności podobnych jest praktycznie identyczny. Stąd wszystkie reguły dotyczące przeszukania mają również zastosowanie do kontroli osobistej, przeglądania bagaży i sprawdzania ładunku.

Przeglądanie zawartości bagażu lub sprawdzanie ładunku

Czynności te przeprowadza się w tych samych przypadkach, co kontrolę osobistą. Dokonuje się tego w obecności właściciela bagażu lub ładunku albo przedstawiciela przewoźnika lub spedytora, a gdy jest to niemożliwe - w obecności osoby przybranej przez policjanta. Przeglądanie zawartości bagażu lub sprawdzanie ładunku przyjętego do przewozu dokonuje się wyłącznie w obecności przedstawiciela przewoźnika lub spedytora. Zastrzeżenie to nie ma zastosowania, gdy z ustaleń Policji wynika, że zwłoka może spowodować zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia.

Czynności przeglądania zawartości bagażu lub sprawdzania ładunku dokonuje się wyłącznie w:

1. w portach,

2. na dworcach,

3. w środkach transportu:

• lądowego,

• powietrznego,

• wodnego.

Miejsce, w którym można wykonać te czynności odróżnia je od przeszukania.

Dokumentowanie czynności

Dokumentowanie czynności kontroli osobistej, przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunków polega na sporządzeniu wpisu do notatnika służbowego, który zawiera rodzaj czynności, czas, miejsce i jej wynik oraz nazwiska, imiona i funkcje osób w niej uczestniczących. Protokół z przeprowadzonej czynności sporządza się dopiero na żądanie właściciela, przewoźnika lub spedytora bagażu albo ładunku.

Jeżeli w wyniku powyższych czynności ujawniono przedmioty stwarzające niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia, policjant jest obowiązany podjąć działania zmierzające do usunięcia niebezpieczeństwa.

PRZESZUKANIE

Wprawdzie przeszukanie jest czynnością procesową, to często jest realizowane przez Policjantów z pionu prewencji.

Przeszukanie mieszkania lub innych pomieszczeń dokonuje się w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, można dokonać przeszukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują.

Aby organ dokonujący czynności dowodowej mógł przeszukać pomieszczenie, inne miejsce, albo osobę, a także jej odzież i podręczne przedmioty, muszą istnieć uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że podejrzana osoba lub wskazane rzeczy tam się znajdują; sama informacja o tym, nie wystarczy.

Czynność dowodowa polegająca na przeszukaniu mieszkania lub osoby, stanowi wyjątek od konstytucyjnie zagwarantowanej nienaruszalności mieszkania i nietykalności osobistej musi być więc stosowana z bardzo dużą rozwagą.

Przeszukania, zgodnie z kpk może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie - także inny organ. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. Postanowienie takie nie zawsze jest konieczne - w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Przy ocenie tego, czy rzeczywiście mamy do czynienia z wypadkiem niecierpiącym zwłoki, mogą rzecz jasna powstać wątpliwości. Z tego między innymi względu organ dokonujący przeszukania musi uzyskać jego zatwierdzenie. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.

Przeszukania zamieszkałych pomieszczeń można dokonać w porze nocnej tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki; za porę nocną uważa się czas od godziny 22 do godziny 6. Jednakże przeszukanie rozpoczęte za dnia można kontynuować mimo nastania pory nocnej.

1. Przed przystąpieniem do przeszukania policjant powinien przedstawić się.

2. Okazać dokument uprawniający go do przeszukania

3. Osoby znajdujące się w pomieszczeniach powinien wylegitymować i w miarę potrzeby dokonać przeszukania ich oraz poszukiwanych przedmiotów bagażu, który maja przy sobie

4. Zawiadomić osobę o celu przeszukania i wezwać ja do wydania poszukiwanych przedmiotów

5. Pouczyć osobę, u której dokonuje się przeszukania o prawie przybrania osoby, która będzie obecna przy przeszukaniu, pod warunkiem, że nie będzie uniemożliwiała przeszukania albo utrudniała go w istotny sposób

6. Powiadomić kierownika lub jego zastępcę instytucji państwowej lub samorządowej albo organ nadrzędny, jeżeli przeszukanie obejmuje pomieszczenia tej instytucji oraz dopuścić ich do udziału w tej czynności

7. Powiadomić dowódcę jednostki wojskowej, jeżeli przeszukanie obejmuje pomieszczenia zajęte przez wojsko i czynność tą przeprowadzić w jego obecności lub osoby przez niego wyznaczonej

8. Przeszukania osoby i odzieży na niej, dokonać w miarę możliwości za pośrednictwem osoby tej samej płci

9. W przypadku znalezienia poszukiwanych przedmiotów, wypełnić i wręczyć osobie pokwitowanie stwierdzające, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane

10. Pouczyć osobę, u której dokonuje przeszukania, o prawie żądania doręczenia postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia przeszukania w terminie 7 dni (przy przestępstwie) i 14 dni (przy wykroczeniu), jeżeli czynność przeprowadzana jest na podstawie nakazu kierownika jednostki lub legitymacji służbowej

11. Pouczyć osobę o prawie złożenia zażalenia do prokuratora właściwej miejscowo prokuratury na sposób przeprowadzenia przeszukania lub naruszenia innych praw

12. Przeszukanie powinien dokonywać zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy oraz bez wyrządzanie niepotrzebnych szkód i dolegliwości

13. Z czynności przeszukania sporządza się protokół, a także inną niezbędną dokumentację

14. Zwrócić znalezione przedmioty, jeżeli nie uzyska się zatwierdzenia przeszukania przez prokuratora

Na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy oraz na inne czynności przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone

KONWOJOWANIE

Konwój - wykonuje 1 lub więcej policjantów, których zadaniem jest przetransportowanie osób, przedmiotów wartościowych od miejsca ich przejęcia do miejsca przekazania. Jest również wykonywany przez policjantów, doprowadzających osobę zatrzymaną, podejrzewaną o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również osobę nietrzeźwą.

Konwoje wykonuje się na podstawie:

• Pisemnego polecenia sądu, prokuratora oraz innych uprawnionych organów,

• Wniosku (telefonogramu) komendanta jednostki Policji lub zlecenia konwoju

Bez pisemnego polecenia konwoje wykonywane są w przypadku doprowadzenia osoby zatrzymanej, podejrzewanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również osoby nietrzeźwej.

Na polecenie sądu, prokuratora oraz innych uprawnionych organów konwojowanie osób, które przebywają na terenie działania jednostki Policji, odbywa się na podstawie nakazu doprowadzenia lub przetransportowania przesłanego na 7 dni przed datą wykonania konwoju, a w terminie krótszym tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Rozróżnia się następujące rodzaje konwojów:

Miejscowe

• wykonywane są na terenie działania Komendy Wojewódzkiej Policji lub do sąsiedniego województwa.

Zamiejscowe

• wykonywane są na terenie działania więcej niż dwóch Komend Wojewódzkich Policji, wykonywane przez policjantów z jednostek Policji, które otrzymały dokumenty w sprawie realizacji konwoju, lub na terenie, których zatrzymano osoby. Konwoje te w zasadzie wykonują policjanci z pododdziałów konwojowych, konwojowych uzasadnionych sytuacjach dopuszcza się, za zgodą Komendanta Wojewódzkiego Policji realizację konwoju przez policjantów z innych jednostek.


Wahadłowe

• trasa konwoju przebiega przez kilka miejsc docelowych, gdzie ma nastąpić przekazanie konwojowanego i są realizowane przez policjantów z pododdziałów konwojowych przy wykorzystaniu pojazdów więźniarek.

Cudzoziemców

• dotyczy on osób podlegających przymusowemu wydaleniu do państwa graniczącego i jest organizowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji przy wykorzystaniu transportu samochodowego lub kolejowego. W przypadku wydalenia cudzoziemca do innego państwa konwój organizuje Komendant Główny Policji przy wykorzystaniu transportu lotniczego.

Przedmiotów wartościowych

• dotyczy on przewozu krajowych i zagranicznych znaków pieniężnych, papierów wartościowych, platyny, srebra i wyrobów z tych metali oraz eksponatów muzealnych. Jest wykonywany na podstawie zgłoszenia przez uprawniony organ zapotrzebowania nadesłanego nie później niż 3 dni przed rozpoczęciem transportu. Stan liczbowy policjantów zabezpieczających transport uzależniony jest od wartości nominalnej transportu, rodzaju i liczby pojazdów wykorzystywanych oraz stopnia zagrożenia trasy.

Doprowadzenie osób

• dotyczy to transportu osób, które uchylają się od obowiązkowego stawiennictwa i realizowane są na polecenie sądów, prokuratorów i uprawnionych organów administracji państwowej.

SPOSOBY PRZEPROWADZANIA KONWOJU 

• Konwój wykonują policjanci, którzy zostali przeszkoleni w zakresie służby konwojowej,

• Do wykonywania konwojów nie wolno wyznaczać konwojentów przed upływem 12 godzin po powrocie z konwoju,

• W czasie wykonywania konwoju wszelką korespondencję prowadzi się na hasła, które określa Dyrektor Biura Prewencji KGP,

• Konwojenci zobowiązani są posiadać w służbie wyposażenie i uzbrojenie odpowiednie do specyfiki konwoju, jak również do mogących zaistnieć zagrożeń w szczególności powinni posiadać: broń palną, kajdanki, prowadnice, pas obezwładniający, kaftan bezpieczeństwa, opatrunek osobisty i środki ochronne przed zakażeniem chorobami zakaźnymi,

• Gdy zachodzi podejrzenie, że w czasie konwoju może dojść do próby ucieczki lub dokonania zamachu w celu uwolnienia konwojowanego oraz do samobójstwa, samouszkodzenia ciała, czynnej napaści konwój należy wykonać przy wykorzystaniu pojazdu więźniarki oraz co najmniej jeden konwojent powinien być uzbrojony w broń maszynową,

• W czasie konwojów przedmiotów wartościowych konwój wykonuje, co najmniej trzech policjantów, policjantów tym dwóch uzbrojonych w broń maszynową,

• Za właściwe wyposażenie i uzbrojenie konwojentów odpowiedzialni są dowódcy pododdziałów konwojowych lub kierownicy komórek organizacyjnych jednostek Policji, z których policjanci wykonują konwój,

• Środki przymusu bezpośredniego, łącznie z użyciem broni palnej, konwojenci stosują na podstawie obowiązujących przepisów prawnych.

• Konwojenci pełnią służbę w umundurowaniu służbowym za wyjątkiem:

• w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się, za zgodą kierownika komórki organizacyjnej lub komendanta jednostki Policji pełnienie służby w umundurowaniu ćwiczebnym bądź w ubraniu cywilnym. Powyższe nie ma zastosowania przy wykonywaniu konwoju osób na rozprawy sądowe.

• policjanci policji kryminalnej mogą wykonywać konwoje w ubraniu cywilnym

• policjanci z pododdziałów antyterrorystycznych wykonują konwoje w umundurowaniu specjalnym.

• Przed rozpoczęciem konwoju odprawę przeprowadza dowódca pododdziału konwojowego,

• Konwojowego przypadku realizowania konwoju przez inną jednostkę organizacyjną Policji odprawę przeprowadza jej kierownik,

• Odprawiający do służby ma obowiązek sprawdzić wyposażenie i uzbrojenie konwojentów ich znajomość przepisów, przekazać informacje na temat konwoju i niezbędną dokumentacje z nim związaną oraz wyznaczyć dowódcę konwoju, który odpowiada za przebieg i sposób wykonywania konwoju,

• Dowódca konwoju może odstąpić od wykonania konwoju natychmiast powiadamia o tym bezpośredniego przełożonego, jeżeli depozyt konwojowanego lub dowody rzeczowe swoimi rozmiarami lub właściwościami uniemożliwiają wykonanie tego zadania,

W przypadku wystąpienie konieczności konwojowanych należy poddać badaniu lekarskiemu przed rozpoczęciem wykonywania zadania,

Sąd, prokuratura, właściwy komendanta jednostki Policji lub dowódca konwoju w uzasadnionych przypadkach może zlecić wzmożone środki ostrożności polegające na:

• wyznaczeniu do konwoju większej liczby policjantów,

• założeniu konwojowanemu kajdanek na ręce z tyłu,

• wyposażeniu konwojentów w kamizelki i kaski kuloodporne,

• wyznaczeniu do konwojowania policjantów z pododdziałów antyterrorystycznych

• wykorzystaniu do konwoju psa służbowego

Konwoje osób winny być dokonywane policyjnymi środkami transportu, jeżeli zachodzą okoliczności uniemożliwiające tego konwoju tymi środkami konwój można wykonać publicznymi środkami transportu, za wyjątkiem komunikacji miejskiej. Publicznymi środkami transportu nie można konwojować osób lub kalekich.

ZASADY POSTĘPOWANIA 

• Po przybyciu konwoju do sądu, konwojowanych należy umieścić w pomieszczeniu dla zatrzymanych, a w przypadku jego braku w miejscu wskazanym przez kierownika sekretariatu sądu lub osobę przez niego wyznaczoną, fakt przybycia należy zgłosić w sekretariacie,

• W czasie oczekiwania na rozprawę sądową nie wolno dopuścić do porozumiewania się konwojowanego z osobami postronnymi jak również do przekazywania mu jakichkolwiek przedmiotów,

• W czasie rozprawy konwojenci wykonują polecenia przewodniczącego składu orzekającego oraz swoim zachowaniem nie naruszają powagi sądu,

• Po ogłoszeniu wyroku podejmują czynności wobec doprowadzonego zgodnie z decyzją sądu,

W przypadku zaistnienia poważnego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wydarzenia nadzwyczajnego takiego jak: zamach na konwój, czynna napaść, próba ucieczki, zgon lub samouszkodzenie ciała dowódca konwoju podejmuje działania zmierzające do wyeliminowania przyczyn i skutków zaistniałej sytuacji, a w szczególności:
     - dowodzi obronną konwoju, organizuje pościg, zapewnia pomoc medyczną osobą poszkodowanym itp.
     - dokonuje niezbędnych czynności zabezpieczających w sytuacjach, gdy nastąpił zgon lub użyto broni palnej

O zaistniałych wydarzeniach dowódca konwoju zobowiązany jest:

• niezwłocznie poinformować dyżurnego jednostki Policji, na terenie, której wydarzenie miało miejsce,

sporządzić raport z przebiegu wydarzenia i przekazać go bezpośredniemu przełożonemu

ŚRODKI PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO

Aby działania patrolu były skuteczne ustawodawca dopuścił możliwość użyci w pewnych okolicznościach środków przymusu bezpośredniego.

Wykonywanie przez policjanta czynności podczas prowadzonych interwencji niejednokrotnie może wiązać się z koniecznością ich użycia, co w istocie należy utożsamiać z fizycznym lub innym zbliżonym, co do skutku oddziaływaniu na człowieka w celu zmuszenia go do określonego zachowania.

W interesujących nas działaniach Policji, podstawę prawną użycia środków przymusu bezpośredniego stanowią przepisy ustawy o Policji, do której aktami wykonawczymi są:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego z 17 września 1990r. (Dz. U. nr 70, poz. 410 z późniejszymi zmianami),

2. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania przy użyciu broni palnej przez policjantów z 21 maja 1996r. (Dz. U. nr 63, poz. 296),

3. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i warunków użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych RP w razie zagrożenia bezpieczeństwa lub niebezpiecznego zakłócenia porządku publicznego oraz zasad użycia broni palnej przez te jednostki z 5 maja 1996r. (Dz. U. nr 63, poz. 297),

Klasyfikacja środków przymusu bezpośredniego (od najłagodniejszego do najostrzejszego) oraz ich katalog został określony w ustawie i obejmuje swym zakresem:

• fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów,

• pałki służbowe,

• wodne środki obezwładniające,

• psy i konie służbowe,

• pociski niepenetracyjne miotane z broni palnej,

• broń palna.

W ustawie znajdujemy także ogólną przesłankę użycia śpb - niepodporządkowanie się wydanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji lub jej funkcjonariuszy (tzw. przesłanka przedmiotowa) i jeden warunek związany z trafnością doboru środka, odpowiadającego potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji, który również powiązać należy z możliwością użycia broni palnej w sytuacji, gdy inne śpb okazały się niewystarczające lub ich zastosowanie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie jest możliwe. Ponadto w przepisach wykonawczych do ustawy zawarte są także inne przesłanki (przedmiotowe i podmiotowe), określające, jakie środki przymusu i w stosunku do kogo mogą być stosowane.

Szczegółowych przepisów dotyczących stosowania wskazanych środków przymusu należy szukać przede wszystkim w przywołanym już rozporządzeniu Rady Ministrów z 17 września 1990r. Na uwagę zasługuje przede wszystkim wskazanie w § 4 przesłanek ujemnych użycia środków przymusu bezpośredniego, które stanowią zakazy ich stosowania. I tak użycie śpb, za wyjątkiem chwytów obezwładniających zabronione jest wobec:

• kobiet o widocznej ciąży,

• osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,

• starców oraz osób o widocznym kalectwie.

Samo stosowanie śpb powiązać należy z zasadami (można je wyinterpretować z cytowanej wcześniej ustawy i rozporządzenia) będącymi ogólnymi regułami, których należy przestrzegać zarówno przed podjęciem decyzji o użyciu przymusu, jak też w czasie jego stosowania i po zaprzestaniu stosowania.

Zasadami przewidzianymi w przepisach są:

• zasada celowości - która oznacza, że zarówno zastosowanie jakiegokolwiek środka przymusu (dopuszczonego prawem), jak też wybór konkretnego śpb musi być uzależniony okolicznościami zdarzenia oraz zmierzać do określonego celu. Jednocześnie jeżeli sytuacja tego wymaga, mogą być stosowane różne środki przymusu bezpośredniego.

• zasada ostrzeżenia - polega na obowiązku wcześniejszego wezwania przez policjanta do zachowania się zgodnego z prawem a następnie uprzedzenia o użyciu przymusu bezpośredniego, gdy wezwanie to okaże się bezskuteczne. zasada ta nie obowiązuje gdy zachodzi konieczność natychmiastowego działania, tzn. jeżeli zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego a w wypadku użycia innych niż broń środków, także dla mienia,

• zasada niezbędności - nakazuje stosowanie przymusu tylko w granicach niezbędnych do usunięcia zagrożeń. odstępuje się od użycia środków przymusu, gdy zagrożenie minęło (osoba podporządkowała się poleceniu) albo gdy użycie przymusu nie przyniosło i wiadomo, że nie przyniesie pożądanego skutku,

• zasada minimalizacji skutków - formułuje obowiązek używania środków przymusu bezpośredniego w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą dolegliwość w szczególności niepowodujący uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

Siła fizyczna

Siła fizyczna jest najłagodniejszym środkiem przymusu, którym dysponują funkcjonariusze Policji. Może być ona stosowana w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku w celu obezwładnienia osoby, odparcia czynnej napaści albo zmuszenia do wykonania polecenia.

Kajdanki i prowadnice

Kolejnym środkiem przymusu stanowiącym wyposażenie służbowe policjanta są kajdanki i prowadnice.

Użycie kajdanek może nastąpić obligatoryjnie (na polecenie sądu lub prokuratora) lub fakultatywnie wobec osób skazanych, tymczasowo aresztowanych lub zatrzymanych w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi.

Kajdanek nie wolno stosować w stosunku do osób w wieku poniżej 17 lat, z wyjątkiem nieletnich w wieku powyżej 16 lat podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu.

W związku z istniejącym zakazem stosowania kajdanek wobec osób, które nie ukończyły 17 lat (za wyjątkiem nieletnich w wieku powyżej 16 lat podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu), Policja może używać prowadnic, w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi.

Przystępując do założenia kajdanek należy zachować wzmożoną czujność, ważną rzeczą jest także zdecydowane i szybkie działanie policjanta zakładającego kajdanki.

Ze względów bezpieczeństwa zasadnym wydaje się w pierwszej kolejności założyć kajdanki, zablokować je, a następnie przejść do sprawdzenia osoby. Powinny one być również założone w taki sposób, aby nie tamowały obiegu krwi.

Policjant po wyjęciu kajdanek powinien je ująć pośrodku za ogniwa łączące, tak, aby kabłąki ruchome były skierowane do przodu oraz zamknięte na 2-3 zaczep (ząbek) od końca.

Używając siły fizycznej, nie wolno zadawać uderzeń, chyba, że policjant działa w obronie koniecznej albo w celu odparcia zamachu na życie, zdrowie ludzkie lub mienie.

Kaftan bezpieczeństwa

Kaftan bezpieczeństwa, pasy lub siatkę obezwładniającą stosuje się wobec osób, które swoim zachowaniem stwarzają niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia, jeżeli zastosowanie innych środków przymusu jest niemożliwe albo okazało się bezskuteczne.

Siatkę obezwładniającą można stosować także:

1. w pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa,

2. w celu udaremnienia ucieczki skazanego, tymczasowo aresztowanego bądź zatrzymanego przestępcy.

Decyzję o użyciu kaftana bezpieczeństwa i pasów obezwładniających podejmują:

• komendant jednostki Policji lub osoba przez niego upoważniona,

• dyżurny jednostki podczas nieobecności komendanta lub osoby przez niego upoważnionej,

• dowódca patrolu lub konwoju, jeżeli potrzeba użycia tych środków zachodzi podczas patrolowania lub konwojowania.

Kaftan należy zakładać w pomieszczeniach zamkniętych lub innych miejscach odosobnionych, przy udziale co najmniej dwóch policjantów w taki sposób, aby nie był zatamowany obieg krwi. Ze względów bezpieczeństwa obezwładnionego kaftanem poddaje się wzmożonej obserwacji, a jeżeli czas przebywania w kaftanie przekracza 2 godziny należy nie rzadziej, niż co godzinę rozwiązywać taśmy rękawów kaftana.

Kaftan zdejmuje się:

• gdy ustały okoliczności będące podstawą jego założenia,

• na wniosek lekarza.

Chemiczne środki obezwładniające

Następną kategorię środków przymusu bezpośredniego stanowią chemiczne środki obezwładniające, które można podzielić na środki aerozolowe oraz miotane.

Do środków aerozolowych zalicza się ręczny miotacz gazowy, natomiast grupę środków miotanych tworzy: broń gazowa, granaty i naboje łzawiące oraz miotacze gazowe.


Polecenie zastosowania chemicznych środków obezwładniających, z wyjątkiem broni gazowej i ręcznych miotaczy gazowych, wydają:

• Komendant Główny Policji lub osoba przez niego upoważniona,

• Komendant Wojewódzki Policji lub osoba przez niego upoważniona.

Przy stosowaniu chemicznych środków obezwładniających należy zachować ostrożność uwzględniając ich właściwości mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Przy każdorazowym użyciu chemicznych środków obezwładniających należy udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej, (jeżeli zachodzi taka konieczność np.: długotrwałe łzawienie, okresowa utrata widzenia, kaszel, itp.).

Kolczatka drogowa

Kolejnym z technicznych środków przymusu bezpośredniego będących na wyposażeniu Policji jest kolczatka drogowa lub inna przeszkoda umożliwiająca zatrzymanie pojazdu.

Wymienione środki mogą być zastosowane tylko przez umundurowanego policjanta do zatrzymania pojazdu prowadzonego przez osobę, która nie zatrzymała się mimo odpowiedniego sygnału:

- gdy istnieje uzasadnione podejrzenie o popełnieniu przez nią przestępstwa

- przewożenie osoby co do której istnieje uzasadnione podejrzenie o popełnieniu przez nią przestępstwa lub przewożącą przedmioty pochodzące z przestępstwa

- gdy znajduje się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka

Decyzję o użyciu kolczatki drogowej podejmuje:

• dyżurny jednostki policji,

• dyżurny policji ruchu drogowego,

• przy współdziałaniu jednostek, kierujący działaniami

• w wyjątkowych przypadkach, gdy zwłoka groziłaby ucieczką kierującego, dowódca patrolu zmotoryzowanego.

Pałka służbowa

Najbardziej jednak popularnym środkiem przymusu bezpośredniego jest pałka służbowa.

Pałki służbowa można podzielić na trzy grupy:

1. zwykła

2. szturmowa

3. wielofunkcyjna bardziej znana jako TONFA

ten środek stosowany jest w sytuacjach podobnych jak poprzednie opisane i służy przede wszystkim do:

- odpierania czynnej napaści

- pokonywania czynnego oporu

- przeciwdziałanie niszczeniu mienia

Niedopuszczalne jest stosowanie pałki służbowej zwykłej i szturmowej wobec osoby stawiającej bierny opór, chyba, że zastosowanie siły fizycznej okazało się bezskuteczne.

W takim przypadku można używać się pałki wielofunkcyjnej.

Nie wolno również stosować pałki służbowej wobec osoby w stosunku do której użyto kajdanek, kaftanów bezpieczeństwa lub pasów i siatek obezwładniających.

Nie wolno zadawać uderzeń i pchnięć pałką służbową w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione części ciała, a także stosowania na te części ciała blokady i zakładania dźwigni.

Odstępstwem od wszystkich tych regulacji i zasad jest działanie w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie własne bądź innej osoby.

Wodne środki obezwładniające

Wodne środki obezwładniające na ogół używane wobec grup osób naruszających porządek w miejscach publicznych. Środki te są stosowane przez oddziały Policji w następujących przypadkach:

• odpierania czynnej napaści,

• pokonywania czynnego i biernego oporu,

• przeciwdziałania niszczeniu mienia.

Decyzję zastosowania wodnych środków obezwładniających podejmuje:

• Komendant Główny Policji lub osoba przez niego upoważniona,

• Komendant Wojewódzki Policji lub osoba przez niego upoważniona

Pies i koń służbowy

Kolejnym środkiem przymusu bezpośredniego jest pies i koń służbowy

W sytuacji wykorzystywania psa jako środka przymusu winien mieć on założony kaganiec (nie dotyczy to psa służbowego specjalnie wytresowanego do działania bez kagańca). Odstępstwo od tej zasady stanowi sytuacja odpierania czynnej napaści aalbo, gdyjest on używany do czynności służbowych podejmowanych w ramach bezpośredniego pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne w przypadku (1,2,3,5), albo za osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu terrorystycznego, uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub określonego zachowania, rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia rozbójniczego, umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia lub zdrowia.

Oprócz psa przepisy przewidują możliwość wykorzystania jako środka przymusu bezpośredniego także konia służbowego w następujących przypadkach:

1. odpierania czynnej napaści,

2. pokonywania czynnego i biernego oporu,

3. pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa,

4. udaremnienia ucieczki skazanego, tymczasowo aresztowanego bądź zatrzymanego przestępcy,

5. przywracania porządku publicznego naruszonego podczas zbiegowiska publicznego lub przez wykroczenia o charakterze chuligańskim.

Pociski niepenetrujące

Ostatnią grupę środków przymusu stanowią pociski niepenetracyjne (gumowe), które mogą być miotane z broni gładkolufowej albo alarmowej bądź sygnałowej.

Wymieniony środek stosuje się w przypadku:

• odpierania czynnej napaści,

• odpierania gwałtownego zamachu na mienie,

• odpierania bezpośredniego, bezprawnego zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo w pościgu za sprawcą takiego zamachu,

• zbiorowego zakłócenia porządku publicznego.

Pociski niepenetracyjne stosuje się:

• oddając strzał ostrzegawczy (salwę ostrzegawczą) w górę,

• celując w dolną część ciała, do wysokości pasa osoby.

Dopuszcza się stosowanie pocisków niepenetracyjnych także w budynkach, za wyjątkiem przypadków zbiorowego zakłócenia porządku publicznego.

Decyzję zastosowania pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej gładkolufowej w przypadku działań sił zwartych w sytuacjach zbiorowego zakłócenia porządku publicznego, wydają:

• Komendant Główny Policji lub osoby przez niego upoważnione,

• Komendanci wojewódzcy Policji lub osoby przez nich upoważnione.

Fakt zastosowania środka przymusu policjant dokumentuje w notatniku służbowym.

W przypadkach zranienia osoby, jej śmierci lub szkody w mieniu, policjant sporządza notatkę służbową i przedstawia ją przełożonemu.

Treść zapisu w notatniku (w notatce służbowej) winna zawierać:

• czas i miejsce zastosowanego środka,

• rodzaj zastosowanego środka przymusu bezpośredniego,

• okoliczności zastosowania śpb,

• ewentualne następstwa jego użycia i zakres udzielanej pomocy przedmedycznej,

• dane dotyczące osoby, wobec której użyto środka,

• inne czynności wynikające z charakteru następstw, (np.: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, powiadomienie dyżurnego, świadków zdarzenia, itp.).

DZIELNICOWY

Dzielnicowy jako funkcjonariusz pierwszego kontaktu stanowi ważne ogniowo kształtowania w społeczeństwie opinii o Policji. Stał się on również podstawowym podmiotem oddziaływania profilaktycznego, na którym spoczywa realizacja programów prewencyjnych zainicjowanych zarówno centralnie jak i wdrażanych na szczeblu wojewódzkim bądź lokalnym.

Jego zadaniem jest rozpoznanie przydzielonego rejonu pod względem osobowym, terenowym, zjawisk i zdarzeń mogących mieć wpływ na stan porządku i bezpieczeństwa publicznego.

W ramach rozpoznania osobowego dzielnicowy na bieżąco zdobywa informacje o osobach zamieszkałych lub przebywających w jego rejonie służbowym, które ze względu na swoją przeszłość, aktualny tryb życia i zachowania stwarzają zagrożenie porządku i bezpieczeństwa publicznego, w szczególności zaś o osobach:

1. Karanych oraz korzystających z przepustki lub przerwy w odbywaniu kary

2. Podejrzewanych o prowadzenie działalności przestępczej

3. Uzależnionych od alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających

4. Nieletnich zagrożonych demoralizacją i sprawców czynów karalnych

W stosunku do tych osób dzielnicowy podejmuje następujące czynności:

1. Prowadzi z nimi rozmowy profilaktyczne

2. Stosuje wobec nich środki oddziaływania wychowawczego i społecznego lub występuje o ich zastosowanie

3. Inicjuje działania w zakresie organizowania pomocy w umieszczeniu w zakładzie odwykowym, leczniczym lub opiekuńczym

Dzielnicowy prowadzi również rozpoznanie terenowe następujących miejsc:

1. Wymagających szczególnego nadzoru

1. Ze względu na nasilenie przestępczości narkotykowej i alkoholowej

2. Punktów gromadzenia się osób zagrażających porządkowi i bezpieczeństwu publicznemu, a także lokali uczęszczanych przez osoby podejrzewane o popełnianie przestępstw i wykroczeń

3. Bazarów i targowisk oraz okolic lokali gastronomicznych

4. Miejsc grupowania się nieletnich, mogących stanowić zagrożenie bezpieczeństwa i porządku publicznego

5. Obiektów narażonych na działalność przestępczą ze względu na położenie, charakter produkcji lub świadczonych usług oraz atrakcyjność sprzedawanych lub magazynowanych towarów

2) ulic, placów, dróg dojazdowych, podwórek, przejść pomiędzy ulicami i domami, skwerów, parków, terenów leśnych, opuszczonych obiektów i urządzeń obrony cywilnej

3) siedzib organów administracji publicznej, instytucji, organizacji politycznych i społecznych, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz zarządów budynków komunalnych

4) przedsiębiorstw i zakładów pracy, obiektów i placówek oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, rozrywkowych, gastronomicznych, baz transportowych, inwestycji budowlanych, banków i placówek handlowych, w tym obiektów, obszarów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie na podstawie odrębnych przepisów

5) tras przebiegów linii komunikacji miejskiej i międzymiastowej, dworców, przystanków, stacji benzynowych, pogotowia technicznego, informacji turystycznej, hoteli, obiektów służby zdrowia i obiektów sportowych

Dzielnicowy jest obowiązany do posiadania wiadomości, między innymi w zakresie:

1. położenia geograficznego i ukształtowania terenu,

2. podziału administracyjnego, zasięgu działania spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych jak również zarządów budynków komunalnych,

3. stosunków społeczno-ekonomicznych oraz struktury gospodarczej i środowiskowej,

4. wyznań religijnych, tradycji, mniejszości narodowych,

5. lokalizacji miejsc zagrożonych przestępczością i wykroczeniami,

6. rozmiaru, natężenia i geografii zjawisk kryminalnych,

7. konfliktów międzyludzkich oraz ich podłoża,

8. planowanych doraźnie lub okresowo imprez sportowych, kulturalnych, rozrywkowych, handlowych i innych,

9. realizowanych programów prewencyjnych oraz występowania zjawisk, których podłożem może być przestępczość zorganizowana.

Uzupełnienie posiadanej wiedzy o podległym rejonie stanowi również rozpoznanie terenowe, które związane jest z poznaniem ulic, placów, dróg dojazdowych, podwórek, przejść między ulicami, skwerów, parków, terenów leśnych, obiektów opuszczonych i urządzeń obrony cywilnej. Obejmuje ono także poznanie:

1. siedzib organów władz administracji publicznej i samorządowej, instytucji, organizacji politycznych i społecznych, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz zarządów budynków komunalnych,

2. przedsiębiorstw i zakładów pracy, obiektów i placówek oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, rozrywkowych, gastronomicznych, baz transportowych, inwestycji budowlanych, banków i placówek handlowych, w tym obiektów, obszarów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie na podstawie odrębnych przepisów,

3. tras przebiegu linii komunikacji miejskiej i międzymiastowej, dworców, przystanków, stacji benzynowych, pogotowia technicznego, informacji turystycznej, hoteli, obiektów służby zdrowia i sportowych,

4. miejsc wymagających szczególnego rozpoznania np. bazarów i targowisk, obiektów uspołecznionych i prywatnych najbardziej narażonych na działalność przestępczą ze względu na ich położenie, itd.

Nieodzownym elementem wypełniającym obszar rozpoznania w pracy dzielnicowego jest też posiadanie wiadomości w zakresie osób zamieszkałych lub przebywających w podległym mu rejonie, które ze względu na swoją przeszłość, tryb życia i zachowanie stwarzają zagrożenie dla spokoju i bezpieczeństwa publicznego.

Dzielnicowy realizuje zadania profilaktyki społecznej, w szczególności, poprzez:

1. inspirowanie i organizowanie działań i przedsięwzięć o charakterze profilaktycznym i prewencyjnym, współdziałając z innymi policjantami

2. inicjowanie i uczestniczenie w spotkaniach organizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, szkoły lub organizacje mogące przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zwalczania patologii

3. informowanie mieszkańców o występujących zagrożeniach i udzielanie instrukcji o sposobach zabezpieczania się, zachowania się w określonych sytuacjach oraz organizowania się w celu poprawy bezpieczeństwa

4. utrzymywanie kontaktu z ofiarami przestępstw oraz inicjowanie działań mających na celu rozwiązanie problemu strachu, a także organizowanie doradztwa dla tej grupy osób

5. przeciwdziałanie przemocy w rodzinie

NIEBIESKA KARTA

Przy opisywaniu pracy dzielnicowego warto wspomnieć o tzw. niebieskiej karcie.

Niebieską kartę sporządzają policjanci podczas interwencji domowej gdzie nastąpiła przemoc w rodzinie.

Przemoc w rodzinie definiuje się jako jednorazowe albo powtarzające się działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osób najbliższych, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących.

Dokument ten następnie trafia do dzielnicowego.

Procedura ta została opracowana przez Komendę Główną Policji i Komendę Stołeczną Policji przy współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i jest skierowana przeciwko przemocy w rodzinie.

Niebieska karta składa się z dwóch części, które posiadają funkcjonariusze Policji podczas interwencji dotyczącej przemocy domowej:

• Karta A, w której dokumentuje się zgłoszoną sytuację i co zastano na miejscu, a także jakie działania podjęto.

• Karta B opisuje najważniejsze przestępstwa związane z przemocą domową oraz dane teleadresowe instytucji i organizacji pozarządowych, do których ofiara może się zwracać o pomoc.

Kartę A, wypełnia interweniujący funkcjonariusz na miejscu zdarzenia w obecności sprawcy. Stanowi ona zapis faktu interwencji związanej z przemocą i może stanowić dowód w postępowaniu procesowym w sytuacji, gdy ofiara postanowi złożyć doniesienie o popełnieniu przestępstwa. Po interwencji kartę należy przekazać oficerowi dyżurnemu jednostki. Na podstawie tej karty właściwy funkcjonariusz dzielnicowy ma obowiązek w ciągu siedmiu dni odwiedzić rodzinę i przeprowadzić wywiad środowiskowy a następnie monitorować sytuację odwiedzając dany adres nie rzadziej, niż co miesiąc. Często zdarza się, że ofiara pod naciskiem sprawcy nie składa zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, wycofuje zarzuty, odwołuje lub zmienia zeznania albo całkowicie odmawia ich składania i współpracy z policją. Policja może wszcząć postępowanie jedynie na wniosek osoby pokrzywdzonej
Bardzo istotny jest fakt, że nie ma możliwości wycofania ani zmiany informacji zawartych w Karcie A nawet na wniosek osoby pokrzywdzonej.

Zadania dzielnicowego w ramach procedury „Niebieskiej karty”

• niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od otrzymania „Karty A”, nawiązanie bezpośredniego kontaktu z rodziną, wobec której rozpoczęto procedurę „Niebieskiej karty” w celu rozpoznania sytuacji w rodzinie oraz ustalenia rodzaju i charakteru potrzebnych działań pomocowych

• przekazanie ofiarom przemocy „Karty B”, jeżeli wcześniej nie było takiej możliwości

• poinformowanie ofiar przemocy o zasadach podjęcia działań prawnych, o organizacjach, instytucjach udzielających pomocy, a także o możliwościach przekazania przez policję organom administracji rządowej i jednostkom samorządu terytorialnego bądź podmiotom, którym zleciły one realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, informacji o sytuacji rodziny i potrzebie udzielenia jej pomocy

• prowadzenie systematycznych wizyt, co najmniej raz w miesiącu, sprawdzających stan bezpieczeństwa domowników i zachowanie sprawcy przemocy w rodzinie

• podejmowanie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy w rodzinie, w tym prowadzenie rozmów profilaktycznych ze sprawcą oraz informowanie go o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy

• umożliwienie ofiarom przemocy zapoznanie się, na ich żądanie, z treścią „Karty A”, dokumentującej rozpoczęcie procedury „Niebieskiej karty” wobec ich rodziny

• przekazywanie pisemnych informacji dotyczących rodzin, w których zachodzi przemoc, organom administracji rządowej i jednostkom samorządu terytorialnego, bądź podmiotom, którym zleciły one realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zgodnie z procedurą ustawową

• podejmowanie współpracy przedstawicielami organów administracji rządowej, administracji samorządowej, organizacji pozarządowych oraz kościołów i związków wyznaniowych na rzecz rodzin dotkniętych przemocą

• udział w tworzeniu i funkcjonowaniu lokalnych zespołów pomocy ofiarom przemocy w rodzinie w ramach współpracy z powołanymi do tego instytucjami organizacjami

• przekazywanie komórce organizacyjnej właściwej w sprawach nieletnich patologii informacji dotyczących małoletnich rodzin, w których występuje przemoc

• przekazywanie oryginałów „Karty A” oraz dodatkowych materiałów istotnych dla sprawy, do komórek organizacyjnych prowadzących postępowania przygotowawcze w celu przeprowadzenia w danej sprawie postępowania sprawdzającego- sprawdzającego razie informacji nasuwających przypuszczenie, że popełniono przestępstwo lub wszczęcia postępowania przygotowawczego - przygotowawczego w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa i gromadzenia ich kopii w celu dalszej realizacji procedury „Niebieskiej karty”

• przekazywanie oryginałów „Karty A” do akt postępowania przygotowawczego- przygotowawczego wypadku wszczęcia w danej sprawie postępowania i gromadzenia ich kopii w celu dalszej realizacji procedury „Niebieskiej karty”

• dzielnicowy może zakończyć prowadzenie procedury „Niebieskiej karty” wobec rodziny, gdy z posiadanej dokumentacji i uzyskanych informacji wynika, że w rodzinie tej nie występuje już zjawisko przemocy

• zakończenie prowadzenia procedury niebieskiej karty dzielnicowy dokumentuje w formie notatki urzędowej, wskazującej przesłanki jej zakończenia - notatkę zatwierdza kierownik jednostki organizacyjnej lub wyznaczona przez niego osoba zobowiązana do nadzoru nad jej realizacją

• dzielnicowy ma obowiązek powiadomienia osoby uznawanej w trakcie realizacji procedury „Niebieskiej karty” za ofiarę przemocy o zakończeniu prowadzenia procedury

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

STOP 18!

Głównym celem Programu jest zapobieganie dostępowi młodych ludzi do wyrobów tytoniowych w punktach sprzedaży. Cel ten realizowany jest przez promowanie przepisów prawa dotyczących m.in. zakazu sprzedaży wyrobów tytoniowych niepełnoletnim oraz prawa sprzedawców do żądania dokumentów potwierdzających pełnoletność.

Osiągnięcie tego celu wymaga zaangażowania i współpracy wielu stron: sieci handlowych, producentów wyrobów tytoniowych, organów odpowiedzialnych za kontrolowanie i egzekwowanie przestrzegania prawa, rodziców, wychowawców. Wymaga też istotnej zmiany w nastawieniu i zachowaniu wielu ludzi.

PASAŻER

Akcja Policji wraz z SOK skierowana przeciwko przestępstwom i wykroczeniom popełnianych pociągach komunikacji podmiejskiej. Ma na celu poprawę bezpieczeństwa podróżnych oraz niedopuszczenie do niszczenia mienia (dewastacje składów, dworców kolejowych)

STREFA BEZPIECZNYCH USŁUG

Głównymi celami tego przedsięwzięcia są:
- edukacja personelu i osób odpowiedzialnych z placówek uczestniczących w zakresie przeciwdziałania przestępczości pospolitej, pożądanych zachowań w przypadku zagrożenia aktami terrorystycznymi.
- edukacja klientów podmiotów gospodarczych, polegająca na dotarciu do nich poprzez ulotki, broszury, naklejki z treściami zawierającymi hasłowo ujęte informacje na temat szeroko pojętego bezpieczeństwa, które przypominać będą jedynie odbiorcom o konieczności właściwego zabezpieczenia swojego mienia (pojazdu, portfela, torebki, telefonu, dokumentów itp.);

Właśnie ruszyła akcja edukacyjna skierowana do klientów sieci i centrów handlowych, gdzie za pośrednictwem plakatów i ulotek zawierających pewne uniwersalne zasady, staramy się kształtować pożądane i bezpieczne zachowania podczas zakupów, ale również podczas pobytu w restauracji czy hotelu. Te zasady są uniwersalne właśnie, dlatego, że dotyczą codziennych sytuacji związanych m.in. z parkowaniem pojazdów, czy posługiwaniem się kartami płatniczymi.

Przypominamy o konieczności właściwego zabezpieczenia pojazdu oraz pozostawionego w nim mienia, jak również konieczności zwrócenia uwagi na posiadane przez nas wartościowe rzeczy i dokumenty.

Za pośrednictwem i przy udzielonym wsparciu ze strony naszych partnerów, pragniemy dotrzeć do jak najliczniejszej rzeszy odbiorców, mając przekonanie, że poprzez prowadzone działania edukacyjne możemy wspólnie osiągnąć zakładany cel, jakim jest ograniczenie przestępczości na terenie naszego miasta.


 RAZEM BEZPIECZNIEJ

Program „Razem bezpieczniej” łączy działania Policji, administracji rządowej i samorządowej oraz partnerów społecznych, zainteresowanych poprawą bezpieczeństwa i porządku publicznego. Celem działań podejmowanych w ramach Programu jest wzrost realnego bezpieczeństwa oraz poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców Polski, zapobieganie przestępczości i aspołecznym zachowaniom, poprawienie wizerunku Policji i wzrost zaufania społecznego do tej i innych służb działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Encyklopedia Popularna PWN Wyd. Naukowe PWN-Warszawa1999

Konstytucja RP z dn.2 kwietnia 1997r

Kodeks Wykroczeń

Kodeks Karny

Ustawa o Policji z dn. 6 kwietnia 1990r

Ustawa o Strażach Gminnych z dn. 29 sierpnia 1997r

Poradnik Prewencyjny Szczytno 2008

34

---