Pytanie 1. PODEJŚCIE SYSTEMOWE I SYTUACYJNE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORTWEM
W kierunku systemowym zamiast zajmowania się poszczególnymi segmentami organizacji z osobna traktuje się ją jako jednolity, celowy system, złożony z wzajemnie powiązanych części. Pozwala to kierownikowi spojrzeć na organizację jako całość, stanowiącą część otoczenia zewnętrznego.
Są dwa podstawowe rodzaje systemów: zamknięte i otwarte.
Kierunek sytuacyjny zajmuje się ustaleniem, jaka metoda w danej sytuacji, w określonych warunkach i w danym czasie najlepiej posłuży do osiągnięcia przyjętych przez kierownictwo celów..
Podejście systemowe traktuje organizację jako system złożony z podsystemów. Kładzie nacisk na wzajemne związki z tych podsystemów tej organizacji. Podejście systemowe jest w szczegółowej istocie związkiem miedzy tymi częściami. Punktem wyjścia jest założone i zmienne otoczenie, w którym niemożliwe jest działanie bez istotnego zwiększenia bądź redukcji złożoności. System jest pojmowany jako jednostka działania, która musi pokonywać problemy złożoności i zmienności otoczenia. Systemy, które pozostawiają otoczenie bez swoich odpowiedzi nie mogą istnieć. Odpowiedź na złożoność otoczenia oznacza wytworzenie przez system własnych struktur, które umożliwiają uporanie się systemu z jego relacjami względem otoczenia.
Podejście sytuacyjne - spojrzenie opisujące organizację w danym momencie, miejscu, przy określonych zasobach. Podejście sytuacyjne to wynik prac kierowników i badaczy, którzy próbowali zastosować koncepcje do sytuacji występujących w rzeczywistości. Często stwierdzamy, że metody bardzo skuteczne w określonej sytuacji były bezużyteczne w innej. Zadaniem kierowników jest zatem ustalenie, jaka metoda w danej sytuacji, warunkach i danym momencie najlepiej przyczyni się do osiągnięcia celów kierownictwa. Kierownik musi wybrać odpowiedni sposób do danego momentu. Nie oznacza to, że w przypadku sukcesu w tym momencie przyniesie on także rozwiązanie najlepszych, kiedy zastosujemy go w podobnej sytuacji, ale innym czasie.
PYTANIE 2. MISJA ORAZ KLUCZOWE WARTOŚCI W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM
Kluczowe wartości to wartości jakimi kieruje się przedsiębiorstwo we wszystkich aspektach swojej działalności np. kluczowe wartości firmy Colgate
Troska, globalna praca zespołowa oraz ciągłe doskonalenie zaznaczają się we wszystkim, co robimy. |
|
MISJA
Misja odpowiada na fundamentalne pytanie, po co dana organizacja istnieje, jakie ma cele, do jakich klientów adresuje swoje działania. Powinna być adresowana do: pracowników, klientów, dostawców, akcjonariuszy.
Misja przedsiębiorstwa -
Stanowi oświadczenie o istocie i zakresie prowadzonej działalności
Wyznacza punkt orientacyjny dla wszelkich podejmowanych w firmie decyzji i działań
Misja kształtowana jest poprzez:
historię przedsiębiorstwa,
preferencje i wizje kierownictwa lub właścicieli,
środowisko, w którym przedsiębiorstwo działa,
środki, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje
Misja przedsiębiorstwa wyrażając jego posłannictwo definiuje cel, dla którego przedsiębiorstwo zostało powołane oraz określa rolę, jaka pełni w środowisku, w którym działa. Misja powinna podkreślać wartości, jakie przedsiębiorstwo ma do zaoferowania swoim klientom, zdefiniować zakres działania oraz ustalić główne metody postępowania. Misja przedsiębiorstwa jest jego ideą przewodnią, na której opiera się strategia, asortyment produkcyjno-usługowy i plan działania. Z wewnętrznego punktu widzenia misja przyciąga uwagę pracowników, którzy dzięki niej utożsamiają się z organizacją. Zewnętrznie natomiast, misja tworzy tożsamość firmy, stanowi o tym, jak jest postrzegana w otoczeniu, wśród klientów, akcjonariuszy, konkurentów, pracowników itd.
Pytania pomocnicze przy definiowaniu misji:
Co jest przedmiotem naszej działalności?
Kim są nasi nabywcy?
Co stanowi wartość dla naszych nabywców?
Jakie są oczekiwania nabywców wobec przedsiębiorstwa?
Jakie są oczekiwania zarządu?
Jakie stosujemy technologie?
Wizja przedsiębiorstwa natomiast jest opisem jego wizerunku a w odległej przyszłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja pewnego modelu organizacji w przyszłości.
Działanie zgodnie z duchem misji oraz określonej wizji nie może odbywać się bez określenia celów. Cele przedsiębiorstwa maja kluczowe znaczenie dla skuteczności organizacji i spełniają następujące funkcje:
Nadają jednolity kierunek działaniom pracownikom,
Wpływają na planowanie w firmie,
Mogą być źródłem motywacji dla pracowników,
Dają skuteczny mechanizm oceny i kontroli.
Misja przedsiębiorstwa to zwięzły opis szczególnej i niepowtarzalnej jego roli w zaspakajaniu potrzeb klientów. Dla realizacji tej wynikającej z celu zasadniczego misji menedżerowie wyznaczają cele szczegółowe do wykonania w określonym czasie. Cel zasadniczy formułują jego właściciele i kierownictwo naczelne, a cele szczegółowe kierownicy poszczególnych szczebli pod nadzorem naczelnego kierownictwa. Cele można podzielić na:
Cele strategiczne - ustalane na najwyższym szczeblu organizacji. To cele długoterminowe o charakterze rozwojowym (np. poszerzenie sieci handlowej)
Cele taktyczne - ustalane na średnim szczeblu. Koncentrują się na sposobie działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. To cele średnioterminowe (np. rozwinięcie kampanii reklamowej)
Cele operacyjne - ustalane na najniższym szczeblu. To cele krótkoterminowe, dot. działań organizacyjnych i gospodarczych.
Ponadto, w swojej działalności kierownictwo powinno kierować się zasadami:
Zasadą gospodarności - zasada ta stwierdza, że maksymalny stopień realizacji celu osiąga się postępując w ten sposób, żeby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu albo też przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków.
Zasadą przedsiębiorczości - gotowość do podejmowania oraz twórczego rozwiązywania problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się możliwości i elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków.
Zasadą rentowności - jej postrzeganie sprawia, ze przedsiębiorstwa otrzymują z nadwyżką zwrot swoich nakładów na produkcję po jej sprzedaży.
Zasadą rachunku ekonomicznego - narzędzie realizacji zasady gospodarności w przedsiębiorstwie; sposób mierzenia nakładów i efektów działalności gospodarczej, który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji, zmierzających do maksymalizacji efektów użytkowych.
Pytanie 3.SYSTEMY I STANDARDY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
zarządzanie jakością, są to wszystkie działania z zakresu zarządzania, decydujące o polityce jakości w celach i odpowiedzialności za pomocą takich środków jak: planowanie, sterowanie zapewnienie jakości i doskonalenie
Systemy zapewnienia jakości typu ISO
Normy ISO 9000 stanowią podstawę jakości i nazywane bywają normami „trzeciej generacji”
ISO 9001 posiadają ją przedsiębiorstwa, które samodzielnie produkują i wytwarzają dobra i usługi oraz mają swój prywatny serwis
ISO 9002 określa model zapewnienia jakości zawężony do procesu produkcyjnego i czynności związanych z instalowaniem.
ISO 9003 obejmujący funkcje kontrolne i badania końcowe. Pb nie produkują ale zapewniają jakość wyprodukowanych wyrobów lub dostarczonych np.: firmy transportowe, hurtownie, supermarkety
TQM - Kompleksowe Zarządzanie Jakością jest koncepcją zarządzania, ukierunkowanym na zaspokajanie potrzeb i oczekiwań klientów poprzez zaangażowanie wszystkich pracowników w realizację strategii organizacji jak również w proces ciągłego doskonalenia.
System Zarządzania HACCP czyli Analiza Zagrożeń Krytyczny Punkt Kontroli służy do identyfikacji i analizy zagrożeń bezpieczeństwa zdrowotnego żywności.
Do standardów należą schematy postępowania podczas wykonywania prac projektowych i wykonywania produktu oraz sam projekt produktu. Są nimi również zbiory wymagań i wytycznych do postępowania (takie jak normy ISO 9001 lub ISO 9004) lub modele i schematy należące do zastosowań wiedzy naukowej lub do praktyki działalności w określonej dziedzinie. Przykładami standardów są wymagania jakościowe dotyczące poszczególnych elementów i procesów ich realizacji, ustanowione dla umożliwienia realizacji systemu. Są nimi również schematy opisujące strukturę organizacyjną firmy, zakresy uprawnień i odpowiedzialności, procedury i instrukcje. Stosowane standardy można klasyfikować według różnych kryteriów.
Najpopularniejszym międzynarodowym standardem definiującym wymagania odnośnie systemu zarządzania jakością jest norma ISO 9001. Przedstawione w jej treści wymagania mogą zostać zastosowane przez właściwie każdą możliwą Organizację.
Wdrożenie systemu zarządzania jakością i uzyskanie certyfikatu na zgodność z normą ISO 9001 lub którąś z jakościowych norm branżowych przynosi szereg wymiernych korzyści przejawiających się przede wszystkim w:
podniesieniu prestiżu na rynku lokalnym i krajowym
zapewnieniu systemowego zarządzania
uruchomieniu procesu ciągłego doskonalenia działalności
zapewnieniu sprawnego przepływu informacji o zadaniach i ich realizacji
Normy serii ISO 9000 to normy o zasięgu międzynarodowym, które definiują minimalne wymagania wobec systemu jakości w celu udokumentowania możliwości opracowania i dostarczenia danego wyrobu lub usługi służące uzyskaniu zadowolenia klienta osiąganemu poprzez skuteczne wdrożenie systemu jakości oraz ciągły proces doskonalenia jakości.
PN:EN ISO 9001:2009 Systemy zarządzania jakością - międzynarodowa norma określająca wymagania, które powinien spełniać system zarządzania jakością w organizacji.
Wydana 14 listopada 2008r. przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną norma, została wydana w języku polskim w lutym 2009r. przez Polski Komitet Normalizacyjny z oznaczeniem PN-EN ISO 9001:2009. Zastępuje ona normy PN-ISO 9001:2001 oraz PN-ISO 9001:2008 i jest to jedyna norma zawierająca wymagania dla systemu zarządzania jakością, przeznaczona dla celów certyfikacji.
Osiem zasad jakości w przedmiotowej normie:
zorientowanie na klienta
przywództwo
zaangażowanie ludzi
podejście procesowe
systemowe podejście do zarządzania
ciągłe doskonalenie
rzeczowe podejście do podejmowania decyzji
wzajemne korzyści w stosunkach z dostawcami
Pytanie 4. ETYCZNE ASPEKTY KONKURENCJI
Etyczne problemy z konkurencją pojawiają się przede wszystkim w związku z próbami wyeliminowania konkurenta z rynku. Prowadzenie działalności przez wiele firm na zbyt małym rynku, spostrzegania innej firmy jako zagrożenia dla własnych interesów oraz dążenia do powiększania udziałów w rynku cudzym kosztem może prowadzić do nie etycznych praktyk m.in. próba przekupienia najważniejszych pracowników firmy konkurencyjnej, rozpowszechnianie fałszywych informacji o konkurencji wśród wspólnych klientów, kopiowanie produktów, na ruszanie nazwy czy znaku firmowego.
Problemy etyczne dotyczą także relacji ze współpracownikami, podwładnymi oraz klientami.
UCZCIWA KONKURENCJA.
W walce konkurencyjnej wygrywa lepsza firma, lepszy produkt i usługa- korzysta na tym klient. Jest więc powszechnie uznaną zasadą działalności gospodarczej.
Rodzaje konkurencji:
Konkurencję lojalną, zdrową, ostrą, ale uczciwą i prowadzoną przy pomocy legalnych środków, kulturalną, ambitną, mającą wyłonić to, co lepsze i tego, kto lepszy. I jest to model wart propagowania.
Konkurencję życzliwą, przyjazną, zakładającą nawet współdziałanie, współpracę, wzajemną pomoc konkurencyjnych stron w słusznych zamierzeniach - jest ona raczej trudna do realizacji.
Korupcja (łac. cnrruptio - zepsucie, skażenie) - to tyle co przekupstwo stosowane przez jednych, (łapówka) i sprzedajność jako cecha innych. To także nieetyczne zachowanie wśród przedsiębiorców
PROBLEMY ETYCZNE KONKURENCJI
przekupstwo,
szerzenie nieprawdziwych informacji o kontrahentach,
szerzenie nieprzychylnej opinii w świecie mediów;
podrabianie markowych produktów
posługiwanie się zastrzeżonymi znakami firmowymi;
Kwestie etyczne są w istocie pytaniami o to czy powinniśmy podejmować pewnego rodzaju działania czy te działania są dobre czy złe. Różne czynniki decydują o zachowaniu ludzi zaangażowanych w działalność gospodarczą w szczególności w sytuacji wyboru między działaniem etycznym a opłacalnym. W związku z tym rola etyki biznesu i kodeksów zawodowych powinna polegać na kształtowaniu hierarchii wartości, budzeniu wrażliwości etycznej, wskazywaniu na pewne wartości, takie jak dobro, uczciwość, wolność jako konstytutywne atrybuty człowieka, a nie jako środki prowadzące do celu, którym jest maksymalizacja zysku.
Etyczne problemy z konkurencją pojawiają się przede wszystkim w związku z próbami wyeliminowania konkurenta z rynku. Prowadzenie działalności przez wiele firm na zbyt małym rynku, spostrzegania innej firmy jako zagrożenia dla własnych interesów oraz dążenia do powiększania udziałów w rynku cudzym kosztem może prowadzić do nie etycznych praktyk m.in. rozpowszechnianie fałszywych informacji o konkurencji wśród wspólnych klientów, kopiowanie produktów, naruszanie nazwy czy znaku firmowego.
Etyczna firma to ta, która praktycznie wyraża i chroni 5 zasad pozytywnej konkurencji:
Zasada niezależnej inicjatywy (Nie wolno produkować, sprzedawać używając cudzych znaków, podszywać się pod nie)
Zasada działań konstruktywnych (działania twórcze, propagowanie nowatorskich rozwiązań)
Zasada formalnej równości
Zasada poszanowania reguł (szacunek dla praw i zwyczajów)
Zasada szacunku dla podmiotów zewnętrznych (nie konkurować nieuczciwie w oparciu o fałszerstwo, łapownictwo).
Pytanie 5. TESTOWANIE HIPOTEZ STATYSTYCZNYCH
Hipoteza statystyczna
to dowolne przypuszczenie dotyczące rozkładu populacji - postaci funkcyjnej lub wartości parametru rozkładu.
weryfikacja hipotez statystycznych - Proces sprawdzenia prawdziwości tego przypuszczenia na podstawie wyników próby losowej
Formułowanie hipotezy statystycznej rozpoczyna się zebraniem informacji na temat populacji i jej możliwego rozkładu. Dzięki temu możliwe jest zbudowanie zbioru hipotez dopuszczalnych Ω, czyli zbioru rozkładów, które mogą charakteryzować badaną populację. Hipoteza statystyczna to każdy podzbiór zbioru hipotez dopuszczalnych.
Rodzaje testów
Testy istotności - na podstawie wyników próby losowej podejmuje się jedynie decyzję odrzucenia sprawdzanej hipotezy, lub braku podstaw do jej odrzucenia.
Testy parametryczne pozwalają formułować szereg wniosków dotyczących różnych parametrów statystycznych, mogą być stosowane, gdy badana wielkość (populacja) ma rozkład normalny lub bardzo zbliżony do niego, nie dają podstaw do formułowania wniosków ogólnych.
Testy nieparametryczne
Testy nieparametryczne możemy podzielić na dwie grupy:
testy zgodności, pozwalające na sprawdzenie hipotezy, że populacja ma określony typ rozkładu,
testy dla hipotezy, że dwie próby pochodzą z jednej populacji (czyli, że dwie populacje mają ten sam rozkład).
Pytanie 6. STATYSTYCZNE MIARY WSPÓŁZALEŻNOŚCI ZJAWISK
Dział statystyki zajmujący się badaniem zależności między dwoma lub więcej zmiennymi nosi nazwę teorii współzależności
Wyróżniamy:
Współzależność funkcyjna Polega na tym, że zmiana wartości jednej zmiennej powoduje ściśle określoną zmianę wartości drugiej zmiennej. Określonej wartości jednej zmiennej X odpowiada jedna i tylko jedna wartość drugiej zmiennej Y.
Zależność stochastyczna Występuje wtedy, gdy wraz ze zmianą jednej zmiennej zmienia się rozkład prawdopodobieństwa drugiej zmiennej
Zależność korelacyjna (statystyczna)
Polega na tym, że określonym wartościom jednej zmiennej odpowiadają ściśle określone średnie wartości drugiej zmiennej.
Pytanie 7. TECHNIKI LOSOWANIA PRÓB
Losowanie niezależne - (ze zwrotem)
losowanie zależne (bez zwracania)
Losowanie indywidualne ma miejsce wówczas, gdy losuje się pojedyncze elementy (jednostki badania) z populacji generalnej.
Losowanie zespołowe natomiast polega na tworzeniu zespołów (grup), składających się z pewnej liczby jednostek badania i wylosowaniu zespołów według określonej zasady.
losowanie jednostopniowe stosowany jest tylko jeden etap losowania próby
losowani wielostopniowe cała populacja jest dzielona na szereg coraz bardziej szczegółowych podgrup jednostek badania.
Techniki losowania prób:
tablice liczb losowych
tablica wypełniona liczbami losowymi. Obecnie wychodzą z użycia na rzecz komputerowych generatorów liczb losowych. Pierwszą tablicę liczb losowych wydał w roku 1927. Zawierała ona 41600 cyfr (od 0 do 9) Cyfry te uzyskano z liczb wyrażających powierzchnie parafii, po odrzuceniu dwóch pierwszych i dwóch ostatnich cyfr z każdej liczby.
generatory liczb losowych są to generatory fizyczne, takie jak moneta, urna o odpowiedniej zawartości, kostka do gry
Pytanie 8. SZKOŁY I NURTY ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO
SZKOŁY OPARTE NA PRAGMACIE RACJONALNOŚCI STARATEGICZNEJ
eksponuje się wymiar techniczno-ekonomiczny strategii i podejście normatywne, kreujące racjonalne wzorce zachowań, ocen i sposobów postępowania.
szkoła harwardzka dążenie do analizowania przedsiębiorstwa i jego pozycji konkurencyjnej na tle otoczenia (SWOT)
szkoła planowania strategicznego jej największym walorem jest rozwijanie myśli strategicznej, nie dostarcza ona jednak modeli i metod analizy potrzebnych w praktycznym zarządzaniu
szkoła pozycjonowania macierzowego korzystają zarówno z ilościowych jak i jakościowych narzędzi analizy oferując precyzyjne techniki pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa.
szkoła ilościowa grupuje metody i techniki mające ścisły związek z analizą strategiczną i wielokryterialną nie stanowi jednak odrębnej metodyki w odniesieniu do analizy strategicznej
SZKOŁY OPARTE NA PRAGMACIE ZACHOWAŃ STATEGICZNYCH eksponuje socjopolityczny wymiar strategii i analizy strategicznej
szkoła behawioralna przedmiotem zainteresowania tej szkoły są rzeczywiste procesy formułowania i realizacji strategii bez ambicji dawania wytycznych jak należy podejmować decyzje strategiczne
szkoła systemowa koncentruje się na roli człowieka w procesie formułowania strategii, na badaniu relacji między uczestnikami tego procesu i naświetlaniu społecznego tła organizacji
szkoła inkrementalistów jest to szkoła preferująca wąskie pragmatyczne podejście do zarządzania. Możliwość poprawy jakości zarządzania szuka ona w doświadczeniu i wdrożeniu do praktyki wypróbowanych i udoskonalonych wzorców postępowania.
PYTANIE 9 Metody analizy strategicznej otoczenia bliższego i dalszego
Metody analizy strategicznej otoczenia bliższego: analiza pięciu sił konkurencyjnych Portera: polega na analizie konkurencyjności na rynku w pięciu wymiarach:
Siła rywalizacji konkurencyjnej na rynku.
Zagrożenie ze strony nowych wejść na rynek.
Zagrożenie ze strony substytutów.
Siła przetargowa dostawców.
Siła przetargowa nabywców
pozwala zidentyfikować pozytywne lub negatywne cechy produktów w stosunku do pól konkurencyjnych w danym segmencie działalności strategicznej
punktowa ocena atrakcyjności sektora: każdy sektor ma nadaną wagę, łączna wartość wag wynosi 1
sektory ocenia się w przyjętej skali punktowej z pozycji każdego kryterium, co pozwala na otrzymanie listy rankingowej sektorów od najbardziej do najmniej atrakcyjnych
mapa grup strategicznych:
stanowi graficzną prezentację sytuacji konkurencyjnej w sektorze, pozwala lepiej poznać charakter konkurencji w danym sektorze oraz podjąć decyzję o zmianie sektora lub grupy strategicznej
krzywa doświadczenia: krzywa pokazuje średnie dla danego wyrobu tempo spadku kosztów jednostkowych w miarę zwiększania się produkcji skumulowanej
metoda pozwala na: efektywne porównanie sytuacji kosztowej wszystkich przedsiębiorstw sektora, informowanie potencjalnych inwestorów o wysokości barier wejścia, identyfikację firm, z którymi można zawiązać alianse strategiczne
Metody analizy strategicznej otoczenia dalszego:
opinie ekspertów:
istota polega na logicznej analizie problemu, zebraniu opinii ekspertów w postaci ocen oraz na ich formalnym opracowaniu
istotne dla osiągnięcia sukcesu jest właściwy dobór ekspertów: ustalenie ich liczebności (najlepiej od 5 do 11) oraz kompetencji
ekstrapolacja trendów:
prognozowanie na podstawie zaobserwowanego trendu opiera się na założeniu, iż dane zjawisko będzie się w przyszłości zmieniało podobnie jak dotychczas
metody scenariuszowe:
scenariusze możliwych zdarzeń (mogących nastąpić w przyszłości,)
scenariusze symulacyjne (służą do wykonania wyprzedzającej oceny wartości poszczególnych wyborów strategicznych organizacji )
scenariusze stanów otoczenia (dokonuje sie oceny potencjalnej siły wpływu poszczególnych procesów występujących w otoczeniu na organizację)
scenariusze procesów w otoczeniu (koncentrują się na najbardziej istotnych procesach o potencjalnie dużej sile wpływu na organizację)
modelowanie symulacyjne:
polega na naśladowaniu za pomocą modelu jakiegoś rzeczywistego zjawiska lub trendu w otoczeniu przedsiębiorstwa
wyróżnia się modele algorytmiczne, statystyczne oraz komputerowe
burza mózgów:
metoda wspomaga menedżerów w twórczym myśleniu poprzez redukcję przeszkód i oporów przeciwko pojawiającym się innowacjom w przedsiębiorstwie
analiza luki: metoda ocenia dostosowanie istniejącej strategii i sposobów działania organizacji do wymogów otoczenia w przyszłości, a także dąży do określenia poziomu i sposobów zniwelowania różnic między celami organizacji a oczekiwaniami otoczenia
metoda delficka:
- wykorzystująca opinie ekspertów do celów prognozowania przyszłości. Jej istotą jest formułowanie prognoz długoterminowych na podstawie opinii niezależnych ekspertów.
Metoda wykorzystywana w badaniach rynkowych i marketingowych
metody morfologiczna:
istotą i zaletą metody morfologicznej jest możliwość sprawdzenia wszystkich kombinacji i dzięki temu wymyślenia czegoś oryginalnego
drzewa relewancji:
metoda przeznaczona do specyfikacji, ustalenia hierarchii i wzajemnej zależności pomiędzy tendencjami a zjawiskami w otoczeniu
pozwala to zbadać dokładniej otoczenie i związki pomiędzy jego elementami
PYTANIE 10. Controlling strategiczny W ramach controllingu strategicznego podejmuje się decyzje na temat najważniejszych zagadnień związanych z tym co przedsiębiorstwo powinno zrobić aby osiągnąć swe cele. To monitorowanie, analiza i ocena procesów w celu skierowania ich przebiegu we właściwym kierunku. Przedmiotem zadań jest określenie szans i zagrożeń generowanych przez otoczenie w konfrontacji z identyfikacja słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa.
PYTANIE 11. Organizacja ucząca się
organizacja ucząca się (twórca Senge) to taka, w której jednym z kluczowych procesów jest proces uczenia się, służący rozwijaniu kluczowych kompetencji
nastawiona na przyszłość, cały czas się doskonali i poszukuje nowych możliwości, przez co charakteryzuje się wysokim poziomem innowacyjności
w swojej działalności podejmuje ryzyko, lecz stara się je ograniczać
pozyskuje nową wiedzę w otoczeniu, a także sama ją tworzy i wykorzystuje w praktyce
promuje podnoszenie kwalifikacji oraz zdobywanie nowych umiejętności i doświadczeń przez pracowników
pracownicy mają dużą samodzielność działania, a menedżerowie pełnią rolę doradców i koordynatorów
2 podejścia do organizacji uczącej się:
instytucjonalne, jako system o określonej strukturze komunikacji, która umożliwia integrację członków
funkcjonalne, jako koncepcja będąca podstawą wszelkich strategii zarządzania służących podejmowaniu decyzji, rozwiązywaniu problemów i inicjowaniu zmian
PYTANIE 12 Istota strategii i zarządzania strategicznego
strategia - to program lub plan działania, przygotowywany na wszystkich poziomach konfiguracji systemu zarządzania strategicznego;
Dobrze pomyślana koncentruje się na czterech podstawowych czynnikach:
1) zasięgu strategii
2) dystrybucji zasobów
3) wyróżniającej kompetencji
4) synergii
ISTOTA ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO - każda zmiana w otoczeniu firmy musi znaleźć odzwierciedlenie w zmianie jego strategii działalności. Każda zmiana strategii musi znaleźć odzwierciedlenie w zmianie metod zarządzania, funkcjonowania i w strukturze organizacyjnej.
Zarządzanie strategiczne powinno zawierać:
1 - misję przedsiębiorstwa
2 - wizję strategiczną;
3 - cele i zadania -
4 - strategię działania
PYTANIE 13. Klasyczne i współczesne koncepcje zarządzania
Klasyczne:
Pierwsze SPOJRZENIE KLASYCZNE Składało się ono z:
- naukowego zarządzania - zajmowało się poprawą wyników osiąganych przez poszczególnych robotników poprzez naukowy dobór pracowników, odpowiednie szkolenia oraz nadzór. Przedstawiciele nauk zarządzania: Taylor,Gantt,
- zarządzania administracyjnego - koncentrowało się na zarządzaniu całą organizacją. Najwybitniejszym przedstawicielem tego kierunku był: H.Fayol, który definiował zarządzanie wg pięciu funkcji:
planowania
organizowania
rozkazywania
koordynowania
kontrolowania
Max Weber biurokracja - to typ porządku społecznego, instytucji zorganizowanej w system biura i nastawiony na bezosobowość, efektywność oraz pewność funkcjonowania
Osiągnięcia koncepcji klasycznych: stworzyła podstawy do dalszego rozwoju teorii zarządzania, wskazała kluczowe procesy, funkcje i umiejętności kierownicze, które i dziś są uznawane za istotne, skoncentrowało uwagę na zarządzaniu jako przedmiocie badań i doskonalenia
Współczesne:
podejście systemowe
polega na traktowaniu każdej organizacji jako systemu, w którym każdy element ma określone cele a zadaniem zarządzania jest integracja składających się na system elementów dla osiągnięcia celu całego systemu
system definiuje się jako zbiór obiektów wraz z relacjami istniejącymi pomiędzy tymi obiektami oraz pomiędzy ich własnościami
podejście sytuacyjne
zadaniem kierowników jest ustalenie, jaka metoda w danej sytuacji, w danych warunkach i w danym momencie najlepiej przyczyni się do osiągnięcia celów kierownictwa
Przykłady działań sytuacyjnych :
- Reengineering (wprowadzaniu radykalnych zmian w procesach biznesowych. Celem zmian jest osiągnięcie maksymalnej efektywności organizacji oraz redukcja kosztów.)
- Lean management (celem jest tworzenie prostych i przejrzystych struktur w przedsiębiorstwie)
- Benchmarking (praktyka stosowana w zarządzaniu, polegająca na porównywaniu procesów i praktyk stosowanych przez własne przedsiębiorstwo, ze stosowanymi w przedsiębiorstwach uważanych za najlepsze w analizowanej dziedzinie.)
- Outsourcing (sposób zarządzania polegający na wykorzystaniu zasobów zewnętrznych, zamiast wewnętrznych)
podejście procesowe - sposób podejścia do zarządzania koncentrujący się na sekwencjach i powiązaniach pomiędzy działaniami podejmowanymi w organizacji w celu osiągnięcia zamierzonych wspólnie rezultatów
zarządzanie zmianą
kierowanie transformacją przedsiębiorstwa w celu dostosowania go do przyszłych zmian w otoczeniu
należy zaprojektować proces zmian i zbudować kulturę promującą zmiany
organizacje uczące się
- organizacja ucząca się to taka, w której jednym z kluczowych procesów jest proces uczenia się, służący rozwijaniu kluczowych kompetencji
PYTANIE 14 Metody analizy strategicznej
Metody portfelowe:
są narzędziami oceny i projektowania zmian w strukturze asortymentowej produktów, pozycji konkurencyjnej lub strategii zarządzania
charakterystycznym wyróżnikiem metod portfelowych są macierze strategiczne:
macierz BCG:
ostała ona skonstruowana na podstawie dwóch zmiennych: stopy wzrostu rynku oraz względnego udziału w rynku badanego produktu lub grupy produktów
Produkty znajdujące się w czterech polach macierzy BCG przyjęto oznaczać symbolami:
- Dojne krowy
-Gwiazdy
-Dylematy (znaki zapytania)
- Kule u nogi lub inaczej "psy"
macierz General Electric Corporation (GE):
GE zbudowany jest na podstawie dwóch zmiennych: pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa i atrakcyjności przemysłu (lub sektora), mierzonej w długim okresie.
macierz A. D. Little'a (ADL):
zbudowany jest na podstawie dwóch zmiennych: stadia rozwoju sektora i pozycja konkurencyjna przedsiębiorstwa
Posiada trzy strefy efektywności: strefa dynamicznego rozwoju, umiarkowanego rozwoju i selekcji, stagnacji i likwidowania działalności
Analiza SWOT:
celem ogólnym analizy SWOT jest ocena zachowania się danego systemu oraz określenie perspektyw jego działalności
przegląd czynników poddawanych analizie SWOT:
S mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,
W słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,
O szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
T zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
Ważne jest, by badanie sytuacji zewnętrznych i działalności firmy było dokonywane w sposób łączny, aby można było ocenić pozytywne lub negatywne saldo efektywnego zachowania się firmy
Model cyklu życia produktu:
cyklem życia produktu nazywamy kształtowanie się sprzedaży i zysków produktu w czasie, składa się on z pięciu faz:
faza rozwoju
faza wprowadzenia na rynek
faza wzrostu
fazę dojrzałości
faza spadku sprzedaży produktu.
Model kluczowych czynników sukcesu:
kluczowe czynniki sukcesu to specyficzne dla każdej dziedziny kryteria pomiaru konkurencji (kompetencje, atuty, zasoby, jakich przedsiębiorstwo potrzebuje, aby w danej dziedzinie odnosić sukcesy)
PYTANIE 15 Ocena efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa (trzeba opracować)
PYTANIE 16 Istota przedsiębiorczości organizacyjnej
Przedsiębiorczość
Wszelkie działania i przedsięwzięcia, polegające na dążeniu do zysku i związane z ponoszeniem ryzyka, polegające na wytwarzaniu, oferowaniu, dostarczaniu i sprzedawaniu produktów i usług uznanych za korzystne do zaspokajania potrzeb oraz przyczyniających się do funkcjonowania krajowej, czy międzynarodowej gospodarki. Jest podstawą i warunkiem innowacyjnego rozwoju gospodarki, podnoszenia życia społeczeństwa oraz indywidualnej zamożności. Zapewnia wzrost dochodów ludności, a zwłaszcza przedsiębiorczych jednostek.
PYTANIE 17. Modele zarządzania zasobami ludzkimi
Istnieją dwa podstawowe ujęcia zzl: model Michigan i model Harwardzki
W modelu Michigan została opracowana koncepcja strategicznego zarządzania zasobami ludzkimi łącząca zarządzanie zasobami ludzkimi ze strategią przedsiębiorstwa i strukturą organizacyjną. W modelu tym wyróżniono cztery główne obszary zadaniowe funkcji personalnej - selekcja, ocenianie, wynagradzanie, rozwój.
Wymienione obszary są wzajemnie powiązane, tworząc proces zarządzania zasobami ludzkimi, który prawidłowo ukształtowany wywiera ważny wpływ na efektywność organizacj
Model Michigan koncentruje się na pojęciu „zasoby”. Przyjmuje on, że ludźmi należy zarządzać tak, jak wszelkimi innymi zasobami. Powinni oni być pozyskiwani możliwie najmniejszym kosztem i wykorzystywani efektywnie, a ich umiejętności mają być w pełni eksploatowane.
Model harwardzki. Do głównych obszarów zarządzania zasobami ludzkimi zaliczono
- partycypacja pracowników,
- ruchliwość pracownicza
- systemy wynagradzania
- systemy projektowania i organizacji pracy
Opiera się na założeniu, że ludzie mogą wpływać na wyniki przyjętej strategii poprzez włączenie ich w proces decyzyjny, właściwe motywowanie, tworzenie poczucia wspólnoty i wzajemnego zaufania. W prezentowanym modelu przyjęto, iż wyżej wymienione obszary stanowią przedmiot oddziaływania interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych organizacji. Istotny wpływ wywierają również czynniki sytuacyjne wewnętrzne i zewnętrzne.
W obydwu modelach rekrutacja zajmuje ważne miejsce, co świadczy o jej istotności w procesie zarządzania zasobami ludzkimi. Jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania organizacji, ponieważ daje podstawy do dalszego rozporządzania kapitałem ludzkim. Umożliwia przyjęcie odpowiedniej kadry, która decyduje o sukcesie firmy.
PYTANIE 18. Konsumpcja, uwarunkowania i jej rola w gospodarce rynkowej Konsumpcja jest to działanie ludzi mające na celu bezpośrednie zaspokojenie konkretnych potrzeb osobistych poprzez zużycie-użytkowanie dóbr i usług. Ogół działań związanych z zaspokojeniem potrzeb konsumpcyjnych oraz czynniki, które nań wpływają, a zarazem określają strukturę, tempo rozwoju, kształt,
Rzeczywiste rezultaty, skutki zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych rozumie się jako ekonomiczne i pozaekonomiczne funkcje spożycia.
Ekonomiczne funkcje spożycia obejmują:
- Funkcja reprodukcyjna realizuje się poprzez spożycie dóbr zaspokajających potrzeby podstawowe na tzw. poziomie minimum socjalnego. Ta część konsumpcji jest warunkiem normalnego funkcjonowania i rozwoju organizmu człowieka.
- Funkcja infrastrukturalna. Konsumpcja obejmuje także te dobra i usługi, które warunkują, pobudzają rozwój produkcji, stosunków społecznych. Poprzez zaspokojenie potrzeb w zakresie oświaty, kultury, ochrony zdrowia, wypoczynku i sportu następuje pośrednie przygotowanie człowieka do pełnienia określonych ról społecznych, co również stanowi ważny element rozwoju społeczno-gospodarczego.
Pozaekonomiczne funkcje spożycia to funkcje związane z tzw. humanizacją spożycia.
Wyrażają się one w rozszerzaniu sfery spożycia poprzez rozwój potrzeb i możliwości ich zaspokajania. Przy prawidłowej strukturze rozwoju produkcji, przy normalnym toku rozwoju społeczeństwa pojawiają się potrzeby wyższego rzędu. Ich zaspokojenie uświadamia nowe potrzeby. Jest to proces ciągły prowadzący do poszerzenia horyzontu konsumpcyjnego. Dzięki temu pojawia się popyt na nowe produkty i usługi. Lepsze dobra w sposób bardziej efektywny zaspokajają potrzeby, ułatwiają pracę, co zwiększa zasoby czasu wolnego gospodarstw domowych. Następuje rozwój społeczeństwa.
Konsumpcja jest celem, założeniem, warunkiem i bodźcem dla sfery produkcji. To zapotrzebowanie na określone wyroby pobudza popyt i proces produkcji, a później wymiany. Z drugiej strony konsumpcja jest odpowiedzialna za funkcjonowanie jednego z czynników produkcji - siły wytwórczej. Dzięki konsumpcji reprodukcyjnej następuje odnowienie sił zużytych w procesie produkcji. Chęć zaspokojenia określonych potrzeb zmusza ludzi do podejmowania pracy.
PYTANIE 19. Ochrona interesów konsumenta- istota, geneza i główne przesłanki Ochrona konsumenta to zespół działań pozytywnych mających w różnorodny sposób bronić konsumenta w obliczu zagrożenia jego praw i interesu. Interes konsumenta to przedsięwzięcia przynoszące pożytek lub korzyść konsumentowi albo działanie na korzyść konsumenta. Za zgodne z interesem konsumenta można uznać to, co przyczynia się do poprawy warunków jego życia w wymiarach materialnym, kulturowym czy środowiskowym. Za niezgodne z interesem konsumenta uznaje się to, co zagraża jego dobrobytowi, zdrowiu, życiu, również w perspektywie przyszłych pokoleń.
Około 100 lat temu ogólną regułą rynku było ostrzeżenie caveat emptor - niech kupujący ma się na baczności. Indywidualny konsument był odpowiedzialny za jakość, bezpieczeństwo i efektywność dokonywanych zakupów. Rząd nie chronił obywateli przed produktami, które nabywali. Uważano, że mechanizm rynkowy dostatecznie powinien chronić konsumenta. Jednak rozwój ekonomiczny, zwiększający się asortyment produktów na rynku oraz nieuczciwe praktyki biznesu spowodowały konieczność podjęcia przez państwa wysoko rozwinięte zadań ochrony interesu konsumenta. Główną przyczyną podjęcia tych działań w była niska jakość produkowanych towarów, podwyższanie cen oraz zwiększająca się degradacja środowiska naturalnego. Później wystąpiły także inne zagrożenia interesów, a mianowicie próby manipulowania konsumentem, stwarzanie sztucznych potrzeb, przyśpieszanie zużycia towarów, nadużywanie reklamy i sterowanie gustami za pomocą różnego rodzaju technik psychologicznych, wprowadzanie fałszywych informacji oraz coraz częstsze przypadki pojawiania się na rynku dóbr konsumpcyjnych szkodliwych dla zdrowia. Pojawianie się coraz większej liczby produktów, stałe ich unowocześnianie sprawiło, że konsument czuł się zdezorientowany i miał trudności z dokonaniem racjonalnego wyboru. Sprzyjała temu depersonalizacja rynku oraz zanikanie osobistych więzi między sprzedawcą a nabywcą.
Charakter współczesnej ochronie konsumentów nadał w 1962 roku John F. Kennedy, przedstawiając Kongresowi Stanów Zjednoczonych projekt Ustawy o prawach konsumentów (Consumer Bill of Rights). Ustawa ta określała najważniejsze prawa konsumenta. Zawarte w niej zasady zostały przyjęte przez Międzynarodową Organizację Związków Konsumenckich,
Ochrona konsumentów w UE była przedmiotem Traktatu Rzymskiego w 1957 roku, na mocy którego doszło do utworzenia EWG. W jego części ogólnej wymienia się, iż jednym z celów EWG jest przyczynianie się do zwiększenia ochrony konsumentów.
Polityka konsumencka i ochrona konsumentów realizowana jest zarówno przez organizacje rządowe, jak i pozarządowe.
PYTANIE 20. Ekonomika skali i zakres jej zastosowania Ekonomia skali odnosi się do obniżenia jednostkowego kosztu wyrobu w miarę wzrostu wielkości produkcji w jednostce czasu. Zwiększanie nakładów czynników produkcji prowadzi do wzrostu rozmiarów produkcji. Jednakże podwojenie wszystkich czynników produkcji nie musi oznaczać, że produkcja także wrośnie dwukrotnie. Należy wyodrębnić trzy możliwości:
stałe efekty skali, gdy rozmiary produkcji powiększają się w takim samym tempie, jak nakłady czynników produkcji,
rosnące efekty skali, gdy rozmiary produkcji rosną szybciej niż nakłady czynników produkcji,
malejące efekty skali, gdy rozmiary produkcji rosną wolniej niż nakłady czynników produkcji.
Ekonomia skali może występować w niemal każdej funkcji
przedsiębiorstwa, a więc w produkcji, zaopatrzeniu, pracach badawczych i rozwojowych, marketingu, sieci obsługi, usprawnieniu obsługi klientów czy w dystrybucji.
Ekonomie skali produkcji. Np. minimalna skala efektywności nowoczesnych szybkich stalowni wynosi aż 40% światowego popytu. Logistyczne ekonomie skali Np., japońskie firmy uzyskały poważne oszczędności przez zastosowanie wyspecjalizowanych statków do przewozu surowców, gotowych wyrobów stalowniczych i samochodów. Prowadzenie działalności na skalę światową może pozwolić na całkowitą przebudowę układów logistycznych. Marketingowe ekonomie skali. Najbardziej oczywiste występują w tych sektorach, w których na skalę światową działają wspólne służby handlowe. Np. w wielkim budownictwie oraz w produkcji samolotów.
PYTANIE 21. Alianse strategiczne przedsiębiorstwa a proces globalizacji
Firmy funkcjonujące w warunkach globalizacji światowej, upowszechniania się podobnego stylu życia na całym świecie oraz w dobie rozwijających się systemów teleinformatycznych muszą przystosować swoje działania do potrzeb i uwarunkowań współczesnego rynku, ale przede wszystkim efektywnie wykorzystać wszystkie istniejące możliwości, jakie stwarzają procesy globalizacyjne oraz technika. Taką możliwością jest nawiązanie współpracy strategicznej pomiędzy przedsiębiorstwami poprzez zawieranie aliansów strategicznych Pozwalają one znacznie szybciej osiągnąć efekty globalizacji w postaci:
Maksymalizacji skali produkcji,
Zwiększenia siły rynkowej
Geograficznego rozłożenia ryzyka.
Alians strategiczny - związek między firmami, którego zamierzeniem jest zrealizowanie przez partnerów strategicznych wspólnego celu.
Można wyróżnić kilka rodzajów aliansów strategicznych.
- Alianse formalne są sojuszami sformalizowanymi poprzez podpisanie odpowiednich dokumentów.
- W niektórych przypadkach sojuszy zawierają tak zwane milczące porozumienie, które jest odmianą aliansu nieformalnego.
- Alianse komplementarne, które polegają na wzajemnym uzupełnianiu się.
- Alianse o charakterze ścisłej integracji polegają na wykorzystaniu korzyści skali głównie w zakresie wspólnego wytwarzania podzespołów
- Alianse addytywne polegają na współpracy w tym samym zakresie, której celem jest uzyskanie odpowiednio dużej skali korzyści.
Do typowych celów zawiązania aliansów należą:
Ułatwienie wejścia na rynek zagraniczny;
Podział kosztów stałych i ryzyka.
Celem aliansów bywa chęć połączenia komplementarnych umiejętności i zasobów, których żadna firma z osobna nie może sobie zapewnić.
Alians jest czasem sposobem narzucenia własnych rozwiązań technicznych jako standardu dla całej branży.
PYTANIE 22. Zasoby organizacyjne
Zasoby organizacyjne - to ogół rzeczy, ludzi, informacji i środków finansowych, jakie organizacja posiada lub którymi może dysponować, chociaż prawnie nie stanowią jej własności.
1) Ludzkie - struktura zatrudnienia (płeć, wiek, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, staż pracy) - rozkład cech osobowych (poziom inteligencji, zdolności twórcze, charakter) - motywacje pracowników . Ludzie w przeciwieństwie do pozostałych zasobów nie mogą stać się własnością przedsiębiorstwa. Zasób ludzki staje się kapitałem intelektualnym gdy w wyniku jego działania powstaje w org. nowa wartość (wartość dodana) przynosząca firmie wymierne korzyści finansowe 2) Finansowe (pieniądze gotówkowe firmy, zaciągnięte kredyty, 3) Rzeczowe(środki trwałe np. budynki, pomieszczenia biurowe, maszyny urządzenia, instalacje, środki transportu oraz surowce, materiały półprodukty. 4) Informacyjne ( użyteczne dane liczbowe i jakościowe pochodzące z otoczenia zewn. i wewn. organizacji niezbędne do skutecznego podejmowania decyzji na każdym szczeblu zarządzania). Zasoby te dotyczą: Znajomości przepisów prawnych, skarbowych, preferowanych kierunków polityki gosp. Państwa
PYTANIE 23. Rola małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce
Małe i średnie przedsiębiorstwa odgrywają ważna rolę w gospodarce każdego kraju. To właśnie sektor małych i średnich przedsiębiorstw kształtuje rynek pracy. Rozwój drobnej przedsiębiorczości ma duży udział w hamowaniu wzrostu bezrobocia, dotyczy to przede wszystkim pewnych regionów, w których miejsca pracy uległy, bądź ulegają likwidacji. Są to:, regiony z dominacja przemysłu ciężkiego i górnictwa, regiony słabo uprzemysłowione.
Zauważono również rolę gospodarczą jaką pełnią MSP, do których można zaliczyć:
Aktywny udział w procesie zmian w strukturze przemysłowej kraju,
Odgrywanie ważnej roli w formowaniu się prywatnej własności środków produkcji,
Wchłonięcie i zagospodarowanie znacznych zasobów siły roboczej,
Zbudowanie koniecznej dla efektywnego funkcjonowania całego systemu gospodarczego ekonomicznej infrastruktury,
Wymuszenie zmian w prawnych uregulowaniach sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.
Nie sposób pominąć funkcji popytowej małych firm, które w przeciwieństwie do dużych firm nie są nastawione na zaspokojenie tzw. popytu masowego, ale reagują na wszelkie zmiany popytu, posiadają zdolność szybkiego dostosowywania się do zmieniających się wymagań konsumenckich.
MSP dominują obecnie w takich działach gospodarki, jak:
- handel (95%)
- budownictwo (85%)
Małe i średnie firmy są bardziej elastyczne w swoim działaniu, tworzą często otoczenie dużych firm, sprzyjają rozwojowi regionu. Przypada im znaczna rola w tworzeniu nowych technologii. Z punktu widzenia możliwości wzrostu zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia małe firmy mają korzystne właściwości. Uruchamianie nowych stanowisk pracy w małych firmach jest znacznie mniej kapitałochłonne niż w dużych firmach.
PYTANIE 25. Cena równowagi we współczesnej gospodarce rynkowej Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu (D) i podaży (S). Równowaga rynkowa występuje wtedy, kiedy wielkość popytu równa jest wielkości podaży. Niestety sytuacja ta prawie nie występuje w życiu codziennym z powodu opóźnienia reakcji producentów na potrzeby konsumentów w danym czasie. Dlatego też punkt równowagi ulega nieustannym zmianom. Popyt może zareagować na zmianę ceny prawie natychmiast, natomiast reakcja podaży na zmianę ceny wymaga czasu.
PYTANIE 26. Czynniki określające wybór rynkowy konsumenta. Konsument jest jednostką, która dysponując określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr i usług. Przykładami konsumenta mogą być: osoba fizyczna, gospodarstwo domowe. Czynniki wpływające na wybór konsumenta 1. Dochód konsumenta, pieniężne w dyspozycji konsumenta, które może on spożytkować na zakup różnych kombinacji dóbr.
2. Ceny, po których można nabyć poszczególne dobra i usługi, suma pieniędzy jaka trzeba zapłacić za dobro lub usługę, czym wyższa tym niechętnej kupujemy
3. Gusty i preferencje konsumenta pozwalające uszeregować różne kombinacje dóbr i usług według stopnia satysfakcji jakiej dostarczają one konsumentowi. Woli dobra i usługi bardziej użyteczne od mniej użytecznych
PYTANIE 27. Formy organizacyjne przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej
Forma organizacyjno-prawna - prawo wyznacza ramy tego, jak ma być „zbudowane” przedsiębiorstwo, ramy przedsiębiorstwa, które są określone przez przepisy prawne, do których powinna być dostosowana działalność przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwo jednoosobowe
wyłącznym właścicielem jest jedna osoba
może ale nie musi zatrudniać pracowników
właściciel prowadzi przedsiębiorstwo, reprezentuje je i odpowiada za nie całym swoim majątkiem
na ogół małe firmy np. sklepy, warsztaty rzemieślnicze
spółka - związek osób, które wspólnie prowadzą działalność gospodarczą - osoby prowadzące spółkę (wspólnicy) zawierają między sobą umowę rodzaje spółek: - osobowe (wszyscy wspólnicy osobiście pracują i w równym stopniu odpowiadają) w skład, której wchodzą komandytowa i jawna - kapitałowe (wspólnicy nie muszą być bezpośrednio zaangażowani i nie odpowiadają materialnie za działalność spółki) w skład, której wchodzą zo.o. i akcyjna
Spółdzielnia
dobrowolne zrzeszenie, którego członkowie prowadzą określoną działalność we wspólnym interesie
zmienny skład osobowy i fundusz udziałowy
każdy członek ma jednakowe prawo głosu bez względu na wkład
struktura władz podobnie jak w spółkach kapitałowych
jednostka lub zakład budżetowy
powoływane przez jednostki samorządu terytorialnego lub przez organy państwowe
MOPS, MOSiR, szkoły, placówki oświatowe
JB i ZB dysponują mieniem komunalnym przekazywanym w zarząd kierownikowi danej jednostki
przedsiębiorstwo państwowe
należą do Skarbu Państwa
zazwyczaj służą użyteczności publicznej i obsługują dziedziny ważne strategicznie (np. PKP)
mają osobowość prawną, samodzielne, samorządne, powinny być samofinansujące się
często nierentowne i nieefektywne
PYTANIE 28. Pozycja monopolistyczna przedsiębiorstwa, jej możliwe przyczyny i skutki.
Pozycja monopolistyczna, w prawie polskim pozycja podmiotu gospodarczego, polegająca na tym, że podmiot ten nie spotyka się z konkurencją na rynku krajowym lub lokalnym.
Istnieją dwie podstawowe drogi umożliwiające przedsiębiorstwom osiąganie pozycji monopolistycznej:
Pierwsza polega na nieustannym inwestowaniu w rozwój przedsiębiorstwa i opanowywaniu danej dziedziny produkcji lub rynku zbytu. Ponieważ konkurenci również podejmują podobne działania proces ten jest niezwykle kosztowny (ogromne nakłady inwestycyjne oraz ryzyko związane z inwestowaniem) i długotrwały.
Innym rozwiązaniem, umożliwiającym szybsze zdobycie pozycji monopolistycznej jest łączenie ze sobą przedsiębiorstw często będących dotychczas konkurentami. Proces ten określa się mianem fuzji przedsiębiorstw. Może mieć charakter tymczasowy lub trwały. W wyniku łączenia się firm powstają nowe formy instytucjonalne, z których najbardziej znane to: poole i ringi, kartele, syndykaty, trusty, koncerny, konglomeraty oraz holdingi.
PYTANIE 29. Pozytywne i negatywne skutki monopolu. Mianem monopolu określamy rynek na którym znajduje się tylko jeden, jedyny sprzedawca. Monopol to określenie sytuacji na rynku, która charakteryzuje się tym, że producentem towarów lub usług powszechnie kupowanych jest jeden podmiot gospodarczy. W takiej sytuacji monopolista może narzucać ceny swoich produktów pozostałym uczestnikom rynku. Państwo powołując do życia różne instytucje np. urząd antymonopolowy walczy z monopolem.
Przykłady monopolu: PKP, Alkohol,
Cechy charakterystyczne monopolu:
1) jeden sprzedający
2) brak bliskich substytutów
3) cenotwórstwo- monopolista może w znacznym stopniu decydować o cenie swojego produktu (tworzy cenę)
4) zablokowane wejście- w monopolu istnieją bariery umożliwiające wejście innych firm na dany rynek.
Negatywne skutki monopolu: 1) Wysokie ceny i ograniczona produkcja. 2) Mniejsza uwaga przedsiębiorstwa zwrócona na obniżenie kosztów produkcji. 3) Dodatkowe koszty ponoszone na tworzenie barier utrudniających wejście do danej gałęzi.
Pozytywne skutki monopolu: 1) Możliwość uzyskania "korzyści skali" poprzez obniżenie przeciętnych kosztów w wyniku zwiększenia rozmiarów produkcji. 2) Przeznaczenie większych środków na badania i rozwój w dużych dominujących firmach w porównaniu z małymi.
PYTANIE 30. Rynek pracy i uwarunkowania jego równowagi. Rynek pracy, to mechanizm dopasowań podaży i popytu na pracę. Dopasowania wyrażają warunki na jakich dokonuje się transakcja między osobami oferującymi pracę (pracobiorcami), za określoną płacę a jej nabywcami (pracodawcami). Przedmiotem wymiany jest sprzedaż - kupno czynnika produkcji, którym jest praca.
Elementy rynku pracy
Popyt na pracę, zapotrzebowanie jakie zgłasza przedsiębiorstwo na jeden z czynników produkcji jakim jest praca. Liczba pracowników jaką jest gotowy zatrudnić pracodawca przy określonej wysokości płacy.
Podaż pracy spowodowana jest popytem na dobra i usługi konsumpcyjne. Na decyzje określające podaż pracy, czyli wybór między pracą a czasem wolnym, ma wpływ wiele różnych czynników. Najważniejszym czynnikiem jest stawka płac, czyli dochód otrzymywany za przepracowaną jednostkę czasu, np. 1h
RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY powstaje, kiedy zapotrzebowanie na pracę zrównuje się z jej ofertą, rozumianą jako liczba osób przyjmujących propozycje pracy za daną płacę realną. Istnieje wtedy bezrobocie dobrowolne (naturalne). Na przykład, niektórzy tylko dla zasiłku rejestrują się jako poszukujący pracy, a inni właśnie zmieniają pracę.
PYTANIE 31. Bezrobocie: jego przyczyny, skutki oraz sposoby łagodzenia Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.
Przyczyny bezrobocia
likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
ograniczenie produkcji
brak informacji o miejscach pracy
przeniesienie zakładów do innego rejonu
niedostosowanie do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
zmiany w technologii
Skutki bezrobocia:
Negatywne
niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
koszty związane z utrzymaniem bezrobotnych
spadek dochodu rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa
zjawiska patologii społecznej- alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.
utrata kwalifikacji
Pozytywne -stymulacja wzrostu poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących pracy, - wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania nakładów na inwestycje w kapitał ludzki, co prowadzi do przyspieszenia procesów długofalowego wzrostu gospodarczego kraju, -walka z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków zawodowych w przetargach płacowych z pracodawcami - wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej i solidnej pracy
Sposoby łagodzenia i przeciwdziałania skutkom bezrobocia
Zdobywanie nowych kwalifikacji (przekwalifikowanie się) na które istnieje zapotrzebowanie
Podejmowanie pracy niezgodnej z kwalifikacjami i przez to mniej płatnej
Szukanie pracy poza miejscem zamieszkania i bycie gotowym do jego zmiany w przypadku znalezienia pracy.
2. Działania państwa w zakresie zmniejszenia bezrobocia:
Rząd stara się złagodzić skutki bezrobocia oraz je ograniczyć stosując aktywne i pasywne środki zaradcze.
AKTYWNE
organizację prac interwencyjnych, publicznych i sezonowych,
ochronę istniejących miejsc pracy oraz tworzenie nowych przedsiębiorstw,
organizowanie kursów dokształcających lub zmieniających kwalifikacje,
udzielanie pożyczek na rozpoczęcie przez bezrobotnych własnej działalności,
organizację zatrudnienia u pracodawców zagranicznych.
PASYWNE
uruchamianie osłony socjalnej dla bezrobotnych,(np. wypłaty zasiłków)
promowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin,
obniżenie wieku emerytalnego
wypłaty jednorazowych odszkodowań z tytułu utraty pracy
PYTANIE 32. Rola państwa w gospodarce w myśl doktryny etatystycznej i liberalnej.
Myśl doktryny etatystycznej opiera się na zaangażowaniu państwa w działalność gospodarczą poprzez ingerencję administracji lub bezpośrednie zakładanie przedsiębiorstw państwowych.
Liberalizm jest przeciwieństwem etatyzmu opiera się na założeniu, że najskuteczniejszym regulatorem gospodarki jest tzw. "niewidzialna ręka rynku"..
Rola państwa w doktrynie liberalizmu sprowadza się do pełnienia jedynie 3 funkcji:
ochrony obywateli przez niebezpieczeństwami zewnętrznymi (np. utrzymanie wojska),
dostarczania społeczeństwu dóbr i usług o charakterze publicznym, które nie są wytwarzane przez sektor prywatny (np. zapewnienie bezpieczeństwa publicznego),
prowadzenia skutecznej administracji, która powinna gwarantować poszanowanie zasad umów społecznych (np. wymiar sprawiedliwości).
Pytanie 33. Szanse i zagrożenia wynikające z globalizacji gospodarki
Globalizacja gospodarki światowej to proces tworzenia się jednolitego rynku towarów, usług i czynników produkcji, obejmującego wszystkie kraje i regiony geograficzne. Ma na celu przeciwdziałanie występowania kryzysów ekonomicznych, walkę z inflacją i bezrobociem.
Zagrożenia
- niszczenie środowiska przyrodniczego, destabilizacja polityczną wzmaganiem się konfliktów militarnych o charakterze lokalnym i regionalnym,. - pogłębienie się rozpiętości między poziomem rozwoju krajów bogatych i biednych. - zagrożenie środowiska naturalnego. jest ono rezultatem rozwoju przemysłowego i technicznego. Dotyczy to szczególnie skutków tzw. efektu cieplarnianego (tj. niszczenia powłoki ozonowej), deficytu wody, niekontrolowanej eksploatacji lasów, zanieczyszczania rzek i mórz.
Szanse
umiędzynarodowienie i globalizacja działalności pozwalają przedsiębiorstwom na uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej wynikającej z synergii działań realizowanych w różnych przemysłach i grupach produktowych oraz w różnych krajach.
Korzyści skali wynikające z połączenia w ramach przedsiębiorstwa funkcji (B(badania)+R(rozwój), marketing, zaopatrzenie, sprzedaż, logistyka i inne) realizowanych wspólnie w odniesieniu do działań podejmowanych w różnych krajach i w odniesieniu do różnych grup produktowych.
Korzyści z międzynarodowych powiązań i kontaktów ułatwiające dostęp do powiązanych ze sobą rynków zbytu oraz zasobów i czynników produkcji.
Pytanie 34. Pojęcie i typy przedsiębiorczości
Przedsiębiorczość - Wszelkie działania i przedsięwzięcia, polegające na dążeniu do zysku i związane z ponoszeniem ryzyka, polegające na wytwarzaniu, oferowaniu, dostarczaniu i sprzedawaniu produktów i usług uznanych za korzystne do zaspokajania potrzeb oraz przyczyniających się do funkcjonowania krajowej, czy międzynarodowej gospodarki. Jest podstawą i warunkiem innowacyjnego rozwoju gospodarki, podnoszenia życia społeczeństwa oraz indywidualnej zamożności. Zapewnia wzrost dochodów ludności, a zwłaszcza przedsiębiorczych jednostek.
Typy przedsiębiorczości
Przedsiębiorczość niezależna jest to proces, poprzez który osoba lub grupa, działając niezależnie od istniejącej organizacji, tworzy nową organizację.
Przedsiębiorczość korporacyjna jest to proces, poprzez który osoba lub grupa osób, w powiązaniu z istniejącą organizacją wprowadza jej odnowę lub innowację do organizacji, albo też tworzy nową organizację.
przedsiębiorczość indywidualną, założenie i prowadzenie własnego przedsiębiorstwa;
przedsiębiorczość zespołową, grupującą indywidualnych przedsiębiorców, którzy działają wspólnie dla założonego celu (np. zespoły, grupy, spółdzielnie, itp.)
Pytanie 35. Ryzyko i sposoby radzenia sobie z nim
Ryzyko to możliwość wystąpienia zdarzeń, zarówno negatywnych jak i pozytywnych, które mogą mieć wpływ na osiągnięcie zamierzonych celów. Ryzyko mierzone jest w kategoriach następstw i prawdopodobieństwa.
Sposoby radzenia: Na przykładzie systemu teleinformatycznego.
Unikanie ryzyka polega na zarządzaniu systemem TI w taki sposób, aby nie podejmować działań mogących ryzyko zwiększać - oczywiście taki sposób zarządzania ryzykiem jest bardzo ograniczony, gdyż na większość czynników po prostu nie mamy wpływu.
Transfer ryzyka polega na przeniesieniu konsekwencji wystąpienia szkody lub jej skutków finansowych na inny podmiot - najczęściej są to różnego rodzaju ubezpieczenia.
Redukcja to nic innego jak wprowadzanie zabezpieczeń do systemu, mających na celu zwiększenie jego bezpieczeństwa - przed zalaniem serwerowni w razie powodzi uchroni nas przeniesienie jej z piwnicy na pierwsze piętro.
Akceptacja ryzyka to pogodzenie się z ewentualnymi konsekwencjami i zaniechanie dalszych działań - niestety, jak pokazuje praktyka, jest to chyba najczęściej stosowane rozwiązanie
Pytanie 36. Istota przywództwa
Przywództwo jako proces jest to wykorzystywanie nie polegającego na przymusie wpływu do kształtowania celów grupy lub organizacji, motywowania zachowań nastawionych na osiągnięcie tych celów oraz pomagania w ustalaniu kultury grupy lub organizacji
Jako właściwość jest to zestaw cech przypisywany jednostkom, które są postrzegane jako przywódcy. Przywództwo polega na kształtowaniu grupowego procesu myślenia i budowania strategii oraz wspólnym podejmowaniu decyzji.
Pytanie 37. Techniki motywacyjne
Istotą technik motywacyjnych jest pobudzanie ludzi do osiągania celów organizacji poprzez oddziaływanie na stany wewnętrzne pracowników: ich pragnienia, potrzeby, dążenia.
1. Finansowe
Najkorzystniejszym sposobem wynagradzania pracowników jest stosowanie programów zmiennych płac. W takim przypadku zarobki są odzwierciedleniem wkładu pracy wnoszonego przez pracownika a nie tylko pobieraniem należnej mu pensji. Najczęściej stosowane programy zmiennych płac to:
Płaca akordowa
System premiowania
System udziału w zyskach
Podział korzyści
2. Pozapłacowe
Do pozapłacowych sposobów motywowania można zaliczyć dwie grupy czynników motywacyjnych: materialne i niematerialne.
Materialne:
Szkolenia, rozwój
Świadczenia socjalne
Karnety wstępu
Dofinansowanie
Dodatkowe ubezpieczenie
Opieka medyczna: Przywileje
Zwrot kosztów dokształcenia
Urządzenia do pracy w domu (np. komputer)
Niematerialne:
Obszar organizacyjny
Możliwość awansu:
Samodzielność realizacyjna
Dostęp do informacji
Elastyczny czas pracy
Pochwały, wyróżnienia
Samorealizacja
Poczucie sensu i celowości pracy
Obszar techniczny
Komfort pracy, możliwość pracy na nowoczesnej aparaturze, maszynach:
Bezpieczeństwo pracy
Warunki/standardy pracy
Pytanie 38 Zarządzanie procesami logistycznymi
Zarządzanie procesami logistycznymi, to skoordynowane i zintegrowane działania które powinny zapewnić sprawny i efektywny przepływ materiałów i wyrobów gotowych w określonych systemach logistycznych. Celem zarządzania procesami logistycznymi jest zatem dostarczenie odpowiednich produktów lub usług w odpowiednie miejsce, odpowiedniemu klientowi, w odpowiednim momencie (czasie), zachowując pożądaną jakość i możliwie najmniejszy koszt.
Pytanie 39 Koncepcje i style przywództwa
Przywództwo połączenie wrodzonego talentu z umiejętnościami nabytymi w trakcie edukacji oraz doświadczeniem. Przywództwo to ten element, który pozwala menedżerowi przekonać innych do realizacji celów firmy.
KONCEPCJE PRZYWÓDZTWA według Stoner, Wankel, DeCenzo, Robbins, Griffin
1. Przywództwo oparte na cechach osobowości, zdolności i charakteru:
Istotą są próby identyfikacji osobowych przywódców oraz badania ukierunkowane na najbardziej pożądane cechy i rodzaje przywództwa z punktu widzenia skuteczności czy efektywności.
2. Przywództwo behawioralne:
jako model zachowań skutecznych przywódców wiążą identyfikację skutecznych działań i zachowań przywódców z racjonalnymi propozycjami modelowymi behawioralnych programów uczenia się i szkolenia pożądanych wzorców zachowań skutecznego przywództwa oraz eliminacji lub tłumienia niepożądanych zachować
3.Przywództwo sytuacyjne.
podejście sytuacyjne, które zakłada relatywizm oceny stylu kierowania. Uważa się, że kierownik jest tym efektywniejszy im szerszy posiada repertuar stylów kierowania i im lepiej potrafi dobrać najwłaściwszy styl do danej sytuacji w zakładzie pracy.
W najbardziej popularnej typologii wyróżnia się trzy style kierowania:
- autokratyczny (dyrektywny)
-demokratyczny (integratywny)
-nieingerujący („leissez faire”)
STYL AUTOKRATYCZNY: Kierownik sam ustala cele grupy i metody działania. Sam dokonuje podziału pracy, oddziałuje przez polecenia i kary. Kierownik utrzymuje dystans wobec członków grupy, nie uczestniczy w jej pracach.
STYL DEMOKRATYCZNY (PARTYCYPACYJNY): Kierownik zachęca grupę do podejmowania decyzji odnośnie: celów, metod, podziału pracy. Często kontaktuje się ze współpracownikami i uczestniczy w pracach zespołu. Dąży do likwidowania barier utrudniających komunikowanie się.
STYL NIEINGERUJĄCY: Kierownik pozostawia członkom grupy dużą swobodę w planowaniu i organizacji, sam stara się nie podejmować decyzji. Ani nie kontroluje grupy, ani też nie uczestniczy w jej pracach.
Pytanie 40 Strategie i style negocjacyjne
1. Strategie rywalizacyjna: opierają się na stosowaniu w negocjacji wszelkich dostępnych środków prowadzących do osiągnięcia założonego celu. Nie wyklucza się zatem stosowania chwytów nie fair w stosunku do rywala, a nawet kłamstwa, oszustwa itp.
2. Strategie integratywne: W relacjach między uczestnikami negocjacji zmierza się do wytworzenia atmosfery wzajemnego zaufania i otwartości. Druga strona traktowana jest nie jako przeciwnik lub rywal, lecz jako partner, a nawet współpracownik.
3. Strategie ustępstw - Koncentrujemy się głównie na budowaniu i rozwijaniu dobrych stosunków ze stroną przeciwną.
STYLE NEGOCJACJI
KOMPROMIS - jest to styl charakteryzujący się specyficznym podejściem, zgodnie z którym w procesie negocjacyjnym każda ze stron osiąga pewne korzyści, ale też notuje na swoim koncie określone straty. Osiągnięte przez strony negocjacji wzajemne porozumienie nie zaspokaja w pełni oczekiwań i potrzeb żadnego z negocjatorów, a jedynie zapewnia podtrzymanie poprawnych relacji. DOMINACJA - jest to styl prowadzenia negocjacji polegający na usiłowaniu zrealizowania osobistych celów i zamierzeń w sposób wykluczający lub ograniczający możliwość zaspokojenia jakichkolwiek potrzeb strony przeciwnej. DOSTOSOWANIE SIĘ - jest to styl negocjowania, który polega na świadomym zrezygnowaniu z możliwości zrealizowania osobistych celów i założeń po to, aby swe interesy mogła zaspokoić druga strona. Głównym wyznacznikiem takiego postępowania jest chęć utrzymania poprawnych stosunków i wzajemnych relacji ze stroną przeciwną. UNIKANIE - jest to styl prowadzenia negocjacji charakteryzujący się biernością, unikaniem wyraźnych działań czy wręcz stosowaniem ucieczki. Styl ten nazywany również bywa: izolacją, ucieczką bądź obojętnością. NEGOCJACJE INTEGRATYWNE - jest to styl negocjowania, który preferuje podejście typu: wygrana - wygrana. Polega on na wynegocjowaniu porozumienia, które byłoby korzystne i opłacalne dla obydwu partnerów negocjacji.
1