I. Katalogowanie książki jednotomowej

Opis bibliograficzny książki jednotomowej powinien być zgodny z następującymi dokumentami:

1. PN-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny. Książki.

2. PN-N-01152-1/A1:1997 Opis bibliograficzny. Książki. Zmiana A1.

3. M. Lenartowicz Przepisy katalogowania książek. Cz. 1.Opis bibliograficzny. Warszawa, 1983. Toż. Wyd. 2, 1987.

Do tworzenia katalogów komputerowych wykorzystuje się instrukcje katalogowania w formacie MARC, np.:

1. Z. Byczkowska Opis książki w formacie MARC 21. Warszawa, 2002.

2. M. Lenartowicz, A. Paluszkiewicz Format USMARC rekordu dla książki. Warszawa, 2000.

W przypadku, gdy norma i przepisy katalogowania zawierają alternatywne rozwiązania, wybiera się sposób postępowania obowiązujący w katalogu centralnym.

Według Polskiej Normy przedmiotem opisu może być:

1. książka jednotomowa,

2. książka wielotomowa: całość, określona liczba tomów lub jeden z tomów,

3. niesamoistna wydawniczo część książki (odrębna praca, rozdział, ustęp).

W zależności od rodzaju jednostki opisu należy wybrać odpowiednią jego budowę, określoną w normie. Opis bibliograficzny książki składa się z elementów pogrupowanych w strefy i oznaczonych znakami umownymi. Liczba stref i elementów występujących w opisie zależy od stosowanego stopnia szczegółowości. Biblioteki naukowe, publiczne i szkolne stosują drugi stopień szczegółowości, czyli podają w opisie bibliograficznym elementy obowiązkowe i zalecane.

Elementy opisu bibliograficznego książki jednotomowej

Numer strefy	Nazwa strefy	Znak umowny	Elementy opisu	Podstawowe źródła danych
1	Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	: / ;	Tytuł właściwy Dodatek do tytułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności	Główna strona tytułowa lub jej substytut
2	Strefa wydania	. - /	Oznaczenie wydania Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania	Główna strona tytułowa lub jej substytut, inne preliminaria, okładka oraz metryka książki
4	Strefa adresu wydawniczego	. - : ,	Miejsce wydania Nazwa wydawcy Data wydania	Główna strona tytułowa lub jej substytut, inne preliminaria, okładka oraz metryka książki
5	Strefa opisu fizycznego	. - : ; +	Określenie formy książki i/lub objętość Oznaczenie ilustracji Format Oznaczenie dokumentu towarzyszącego	Cała książka
6	Strefa serii	. - ( , ; )	Tytuł serii lub podserii ISSN serii lub podserii Numeracja w obrębie serii lub podserii	Główna strona tytułowa lub jej substytut, inne preliminaria, okładka, metryka książki oraz jej grzbiet
7	Strefa uwag	. -	Uwagi	Jakiekolwiek źródła
8	Strefa ISBN i sposobu uzyskania książki	. -	ISBN	Jakiekolwiek źródła

Książka - wydawnictwo zwarte zawierające tekst utrwalony graficznie, obejmujące jedną lub więcej jednostek fizycznych dowolnej objętości; może mieć formę kodeksu, skoroszytu, teki, luźnej karty, harmonijki lub zwoju.

Opis bibliograficzny - uporządkowany zespół danych o książce lub innym dokumencie służących jego identyfikacji, z reguły przejmowanych z opisywanego dokumentu w niezmienionej postaci, oraz informacji uzupełniających i interpretujących te dane.

Strefa - grupa elementów opisu bibliograficznego powiązanych funkcjonalnie i/lub formalnie, stanowiąca wyodrębnioną część jego struktury.

Element - podstawowy składnik struktury opisu bibliograficznego zawierający jedną lub kilka danych.

Strona tytułowa - stronica karty tytułowej zawierająca przede wszystkim tytuł książki oraz inne podstawowe informacje o niej; książka może mieć więcej niż jedną stronę tytułową.

Substytut strony tytułowej - stronica, część stronicy lub inna część książki zawierająca tytuł właściwy książki i w ten sposób zastępująca nieobecną główną stronę tytułową; okładka, nagłówek itp.

Strona redakcyjna - druga stronica karty tytułowej lub stronica znajdująca się na końcu książki, zawierająca o niej dodatkowe informacje.

Preliminaria - karta(y) tytułowa(e) lub substytut strony tytułowej oraz wszystkie karty ją poprzedzające.

Metryka książki - zespół danych wydawniczych i techniczno-drukarskich dotyczących produkcji książki, umieszczony zwykle na stronie redakcyjnej lub na końcu książki.

Zasady wypełniania poszczególnych stref omówiono w PN-N 1152-1:1982, a także, w sposób bardziej szczegółowy, w Przepisach katalogowania książek M. Lenartowicz. Poniżej przedstawiono najważniejsze wskazówki dotyczące podawania elementów opisu w drugim stopniu szczegółowości.

Strefa 1. Na początku tej strefy podaje się tytuł uznany za główny tytuł książki, czyli tytuł właściwy. Do tytułu właściwego należy także tytuł oboczny, np. Cholonek czyli Dobry Pan Bóg z gliny. Jeżeli na stronie tytułowej występuje kilka tytułów w tym samym języku, to za najważniejszy uznaje się tytuł wyróżniony typograficznie, jeśli brak wyróżnień - tytuł pierwszy. Tytuł przejmuje się w formie występującej na stronie tytułowej, z wyjątkiem zachowywania wielkich liter (stosuje się je zgodnie z ortografią języka tytułu) i przestankowania (stosuje się polskie zasady interpunkcji).

Po tytule właściwym podaje się podtytuł lub inne wyrażenie uzupełniające tytuł. Jeżeli dodatków jest więcej niż jeden, przejmuje się je w porządku wskazanym przez wyróżnienia typograficzne; jeśli wyróżnień brak - w kolejności na stronie tytułowej. Dodatki do tytułu spoza strony tytułowej można podać w strefie uwag.

Ostatnim elementem pierwszej strefy jest oznaczenie odpowiedzialności, czyli nazwy lub wyrażenia określające osoby lub ciała zbiorowe odpowiedzialne za intelektualną i/lub artystyczną zawartość opisywanej książki.

Nazwy osób i ciał zbiorowych spełniających zróżnicowane funkcje podaje się w odrębnych oznaczeniach odpowiedzialności. W jednym oznaczeniu odpowiedzialności wymienia się najwyżej trzy nazwy zachowując kolejność występującą w książce i oddzielając poszczególne nazwy przecinkami, jeżeli nie są powiązane ze sobą składniowo. Jeżeli liczba osób lub ciał zbiorowych spełniających tę samą rolę w opracowaniu książki jest większa niż trzy, to przejmuje się tylko nazwę pierwszej osoby lub ciała zbiorowego, dodając skrót „[et al.]” lub „[i in.]”.

Oznaczenie odpowiedzialności przejmuje się w formie, w jakiej występuje w książce. Należy zachować kolejność części nazwy, przypadek gramatyczny i pisownię, pomija się natomiast stopnie i tytuły naukowe, zawodowe, rodowe itp. Określenia rodzaju współpracy należy skracać zgodnie z PN-N-01158:1985 Skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym, np. oprac., tł., red., il. itd.

W pierwszym oznaczeniu odpowiedzialności uwzględnia się zawsze: nazwy autorów, jeżeli jest ich nie więcej niż trzech; redaktora naukowego, jeżeli autorów jest więcej niż trzech lub ich brak; ciało zbiorowe jeżeli jego nazwa stanowi hasło główne.

W kolejnym oznaczeniu odpowiedzialności podaje się zazwyczaj inne rodzaje współpracy; uwzględnia się te, które uznaje się za ważne; w przypadku bibliotek szkolnych mogą to być nazwy tłumaczy i ilustratorów.

Strefa 2. W tej strefie podaje się informację o wydaniu, zawiera ona określenie słowne w formie skróconej i numer wydania wyrażony cyframi arabskimi, np. Wyd. 2 popr., Wyd. 4, dodr. 2.

Nie uwzględnia się informacji o pierwszym wydaniu, z wyjątkiem przypadków gdy charakteryzuje ona bliżej to wydanie, np. Wyd. 1 krajowe, Wyd. 1 według stanu prawnego na dzień 5 lipca 1991 r.

Strefa 4. Strefa adresu wydawniczego jest oznaczona jako czwarta, ponieważ strefa 3 - specjalna - w opisie książki nie występuje.

Miejsce wydania występujące na początku tej strefy jest nazwą miejscowości będącej siedzibą wydawcy. Jeżeli w książce wymieniono dwa miejsca wydania odnoszące się do jednego wydawcy, należy przejąć do opisu nazwy obu miejsc, np. Paryż ; Warszawa : Spotkania, 1990. Jeżeli nazwy dwóch miejsc wydania odnoszą się do różnych wydawców, to przejmuje się je do opisu podając po nich nazwę odpowiedniego wydawcy, np. Opole : Instytut Śląski ; Katowice : Śląsk, 1975. Jeżeli miejsc wydania jest więcej, przejmuje się nazwę wyróżnioną typograficznie jako najważniejszą; jeśli brak wyróżnień - pierwszą.

Nazwę wydawcy podaje się w mianowniku; zachowuje się tylko istotne części nazwy, niezbędne dla identyfikacji danego wydawcy. Pomija się takie określenia jak: wydawnictwo, księgarnia, oficyna wydawnicza, spółka akcyjna, limited itp.

Ostatnim elementem strefy 4 jest data wydania. Jeżeli w książce brak daty wydania należy postąpić następująco, zachowując następującą kolejność:

1. przejąć z książki rok dystrybucji, poprzedzając skrótem dystr.

2. przejąć z książki rok copyright lub rok druku, poprzedzając skrótem cop. lub dr.

3. podać w nawiasie kwadratowym rok wydania ustalony przez opisującego

4. podać w nawiasie kwadratowym rok przybliżony lub przypuszczalny poprzedzając go skrótem ca lub ok.

Strefa 5. Pierwszym elementem tej strefy jest określenie formy książki, występuje ono w opisie jeżeli książka ma inną postać niż kodeks, np. w przypadku skoroszytu, teki, luźnej karty, harmonijki lub zwoju. Jednak najczęściej opisuje się książki w tradycyjnej formie i wtedy na początku podaje się liczbę stronic, kart lub łamów. Używa się cyfr występujących w książce, a po liczbie podaje się skrót s., k. lub wyraz łamy, np.:

. - VII, 453 s.

. - 78 k.

. - 102 łamy

Jeżeli liczbowanie stronic, kart i łamów stanowi część obszerniejszego ciągu, to należy podać numery pierwszej i ostatniej stronicy poprzedzając je odpowiednim skrótem, np.:

. - S. 413-461

. - K. 85-91

. - Łamy 56-71

Jeżeli w książce brak liczbowania stronic (kart, łamów), należy policzyć stronice druku dwustronnego lub karty w przypadku druku jednostronnego i podać ich liczbę w nawiasach kwadratowych. W przypadku książek obszernych można podać przybliżoną liczbę stron (kart) bez nawiasów kwadratowych, poprzedzoną skrótem „Ca” lub „Ok.”.

Na końcu objętości podaje się liczbę tablic, czyli stronic z ilustracjami z tekstem objaśniającym lub bez niego, nie wliczonych w ciąg stronic zajętych wyłącznie lub głównie przez tekst. W tym przypadku stosuje się odpowiednie skróty: „s. tabl.” lub

„k. tabl.”. Gdy tablice nie są numerowane, ich liczbę ujmuje się w nawiasy kwadratowe, np. - XX, 63 s., [8] k. tabl.

Kolejnym elementem strefy piątej jest oznaczenie ilustracji, tych które występują na stronicach wliczonych w ciąg stronic (kart) zajętych wyłącznie lub głównie przez tekst. Należy stosować w opisie skrót „il.” na oznaczenie wszelkiego rodzaju ilustracji. Można wyróżniać rodzaje ilustracji, wszystkie lub uznane za ważne, podając odpowiednie określenia lub ich skróty w porządku alfabetycznym, np.:

. - 492 s., [10] k. tabl. : mapy, rys., wykr. ; 21 cm

. - 410 s. : il. ; 21 cm

Nie traktuje się jako ilustracji tabel słownych lub liczbowych.

Format to wysokość książki mierzona wzdłuż grzbietu w centymetrach z zaokrągleniem w górę do pełnego centymetra. Jeżeli rozmiary książki są nietypowe, należy podać także jej szerokość, np. ; 8x6 cm.

Jeżeli do książki dołączony jest dokument wydany zwykle w tym samym czasie co opisywana książka, przeznaczony do użytkowania łącznie z nią, to należy podać wyraz lub wyrażenie charakteryzujące dokument, np.:

. - 271 s. : il. ; 21 cm + Atlas + mapa ścienna

. - 244 s. ; 24 cm + 2 płyty

Strefa 6. W tej strefie podaje się tytuł serii w formie występującej w opisywanej książce, ISSN serii oraz jej numerację, np.:

(Metodologia Nauk, ISSN 0137-5997 ; t. 18)

Jeżeli dodatki do tytułu serii są konieczne do jego wyjaśnienia, to należy je podawać, np.:

(Omega : biblioteka wiedzy współczesnej ; 41)

Jeżeli tytułem serii jest nazwa rodzajowa, to należy podawać w pierwszym oznaczeniu odpowiedzialności nazwę instytucji sprawczej, np.:

(Monografie, Rozprawy, Studia / Instytut Kształcenia Nauczycieli)

Istotne zmiany, w podawaniu tytułu serii o hierarchicznej budowie, wprowadziła PN-N-01152-1/A1:1997. Jeżeli w książce występuje tytuł serii głównej (numerowanej) i niezależny od niego (wyróżniający, czyli zapewniający identyfikację) tytuł podserii, to w strefie szóstej podaje się wyróżniający tytuł podserii i inne dane jej dotyczące, natomiast tytuł serii głównej i inne dane jej dotyczące podaje się w strefie uwag, np.:

(Homo Meditans, ISSN 0239-7811 ; 19)

Ser. Gł.: Prace Wydziału Teologicznego / Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ISSN 1230-2686 ; 19.

We wszystkich innych przypadkach należy przejąć do strefy szóstej kolejno:

-tytuł wspólny,

-oznaczenie i/lub zależny (niewyróżniający) tytuł podserii lub sekcji i inne dane z nim związane. ISSN związany z tytułem wspólnym i numerację w jego obrębie podaje się w strefie uwag, np.:

(Acta Uniwersitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, ISSN 0860-6587 ; 6)

(Biblioteka Narodowa. Seria 2, ISSN 0406-0636 ; nr 197)

(Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Konferencje, ISSN 1232-3071 ; 24)

Ser. gł.: ISSN 0867-7964 ; nr 375.

Strefa 7. W strefie uwag podaje się dodatkowe informacje uznane za ważne, gdy przepisy nie pozwalają włączyć ich do innych stref opisu lub dopuszczają przeniesienie do strefy uwag, np.:

. - Opis wg okł.

. - Głównie tabele.

. - Bibliogr. s. 255-257.

. - Stanowi cz. 2 powieści: Muza łaskawa.

Strefa 8. W tej strefie podaje się ISBN - Międzynarodowy znormalizowany numer książki. Jest on nadawany przez wydawcę w celu jednoznacznej identyfikacji jednego wydania książki lub wariantu jednego wydania różniącego się formatem, papierem lub oprawą, np. ISBN 83-221-0068-X.

Wzór budowy opisu bibliograficznego książki jednotomowej

Hasło

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; następne oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. - Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania. - Określenie formy książki i/lub objętości : oznaczenie ilustracji ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii lub podserii). - Uwagi. - ISBN

II. Katalogowanie książki wielotomowej

Książka wielotomowa - to książka obejmująca dwie lub więcej jednostek fizycznych o wspólnym tytule, opublikowanych lub planowanych jako całość; poszczególne jednostki mogą mieć indywidualne tytuły, odrębne oznaczenia odpowiedzialności i inne cechy własne.

Oznaczenie tomu - numer tomu, ewentualnie ze skrótem towarzyszącego określenia.

Biblioteki współtworzące katalog centralny NUKAT po zdobyciu doświadczenia w tworzeniu katalogu zautomatyzowanego, zdecydowały, że książkę wielotomową będą opisywać metodą na jednym poziomie. Zdecydowano również, że dla poszczególnych części tworzy się odrębne rekordy bibliograficzne.

Konsekwencje tego wyboru są następujące:

• hasła opisu bibliograficznego (zarówno główne jak i dodatkowe) dobiera się dla każdego tomu i mogą być różne dla poszczególnych tomów;

• o sposobie opisu decyduje tytuł opisywanego tomu. Jeżeli tom ma tytuł niewyróżniający (zależny od tytułu całości książki) lub nie posiada własnego tytułu, zostanie opisany pod tytułem wspólnym całości podanym w pierwszej strefie opisu bibliograficznego. Jeżeli tom posiada tytuł wyróżniający (niezależny od tytułu całości), to ten tytuł podaje się w pierwszej strefie opisu, natomiast tytuł całości wraz z dodatkiem do tytułu oraz oznaczeniem odpowiedzialności podaje się w strefie serii.

• tytuł właściwy książki wielotomowej jest jedynym elementem łączącym wszystkie części, niezależnie od miejsca występowania w opisie;

Podane poniżej przykłady dobrano tak, aby zilustrować metodę katalogowania na jednym poziomie stosowaną w katalogu centralnym NUKAT.

Prace współwydane

Termin „prace współwydane” pojawił się po raz pierwszy w normie zatytułowanej Opis bibliograficzny. Książki (PN-N-01152-1:1982), [3.1.6]; wcześniej stosowano określenia „utwór współwydany” lub „dzieło współwydane”. Pod tym ostatnim określeniem w Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa polskiego [s. 118] znajduje się najpełniejsza definicja prac współwydanych: „Dzieło współwydane, utwór opublikowany razem z innym jako jedna całość wydawnicza bez wspólnej karty tytułowej, albo opatrzony taką kartą, wymieniającą poszczególne pozycje”.

Kart tytułowych może być kilka, a tylko jedna z nich może być uznana za główną, dlatego zasadniczym czynnikiem decydującym o sposobie opisu prac współwydanych jest tytuł wspólny, jakim zostały opatrzone, lub jego brak.

III. Hasła

Chłopcy z placu Broni / Ferenc Molnar ; przeł. Mortkowiczowa. - Wyd. 11. - Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1972. - 150, [2] s. ; 20 cm.- (Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej). - Tyt. oryg.: A Pāl utcai fiúk

Hasło główne: Molnár, Ferenc (1878-1952)

Hasło dodatkowe fakultatywne: Mortkowiczowa, Janina (1875-1960). Tł.

Hasło/hasła dobiera się do opisu bibliograficznego w celu zapewnienia bezpośredniego dostępu do niego, niezależnie od zakresu, układu, funkcji oraz postaci fizycznej zbioru informacji o dokumentach (katalog biblioteczny, bibliografia, komputerowa baza danych).

Hasło (opisu bibliograficznego) - wyrażenie o sformalizowanej postaci służące do porządkowania zbiorów informacji o dokumentach, zwykle wyróżnione swym umiejscowieniem w pozycji i/lub formą graficzną.

Hasło może mieć wzorową formę ustaloną na potrzeby określonego systemu informacyjno-wyszukiwawczego; takie hasło nazywa się hasłem wzorcowym.

Szczególnym rodzajem hasła wzorcowego jest hasło autorytatywne, czyli hasło ustalone przez narodową centralę bibliograficzną dla nazw krajowych autorów i współtwórców, nazw działających w danym państwie ciał zbiorowych oraz tytułów ujednoliconych dzieł w nim opublikowanych.

Wśród haseł wzorcowych można wyróżnić klasę haseł opisu bibliograficznego: hasło osobowe, hasło korporatywne i hasło tytułowe.

Dobór tych haseł do opisu bibliograficznego powinien być zgodny z postanowieniami następujących norm:

Hasło opisu bibliograficznego. Hasło osobowe - PN-N-01229:2002

Hasło opisu bibliograficznego. Hasło korporatywne - PN-N-01230:2001

Hasło opisu bibliograficznego. Hasło tytułowe - PN-N-01231:2001

Hasło osobowe - hasło, którego jedyną lub pierwszą częścią jest nazwa osobowa, np. Słonimski, Antoni (1895-1976).

Hasło korporatywne - hasło, którego jedyną lub pierwszą częścią jest nazwa ciała zbiorowego. Ciało zbiorowe, to organizacja, grupa osób i/lub organizacji, występujące pod własną nazwą, jednoznacznie je identyfikującą (instytucja, stowarzyszenie, konferencja), np. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Oddział (Kraków) ; Krajowa Konferencja Robotyki (3 ; 1990 ; Wrocław).

Hasło tytułowe - hasło, którego jedyną lub pierwszą częścią jest tytuł ujednolicony lub tytuł formalny, np. Historia o Fortunacie (pol. ; wersja pol.).

W powyższych normach określono kiedy hasła te stosuje się jako hasła główne i dodatkowe opisu bibliograficznego.

Hasło główne - hasło, które powinno zawsze towarzyszyć opisowi bibliograficznemu dokumentu niezależnie od układu zbioru informacji o dokumentach.

Hasło dodatkowe - hasło, pod którym należy (hasło obowiązkowe) lub można (hasło fakultatywne - niezależnie od hasła głównego - wykazać w danym zbiorze informacji o dokumentach.

Hasło złożone (dodatkowe) z hasła osobowego i tytułu lub z hasła korporatywnego i tytułu.

Budowa katalogu alfabetycznego związana jest ściśle z zasadami doboru haseł do opisu bibliograficznego.

W katalogu alfabetycznym występują trzy typy pozycji:

1. Pozycje główne zawierają opis bibliograficzny opatrzony hasłem głównym obowiązkowym; może ono zawierać np.:

-nazwę jedynego autora książki;

-nazwę autora wyróżnionego;

-nazwę pierwszego z dwóch lub trzech autorów;

-nazwę instytucji w opisie oficjalnego dokumentu o charakterze administracyjno-informacyjnym (statut, regulamin, sprawozdanie z działalności, informator itp.);

-nazwę imprezy, jeśli posiada ona wyróżniającą nazwę występującą w pierwszej strefie opisu bibliograficznego;

-tytuł ujednolicony dzieła, jeżeli opisuje się anonim klasyczny, Biblię, księgę liturgiczną Kościoła Katolickiego lub księgę świętą innego wyznania (Koran, Talmud itp.).

2. Pozycje dodatkowe zawierają opis bibliograficzny opatrzony hasłem:

1. dodatkowym obowiązkowym; może ono zawierać np.:

-nazwę drugiego lub trzeciego autora, jeśli autorów razem jest nie więcej niż trzech;

-nazwę autora wymienionego na pierwszym miejscu, jeśli autorów jest więcej niż trzech;

-nazwę redaktora naukowego w opisie zbioru prac wielu autorów -do hasła dodaje się określenie odpowiedzialności Red.;

-nazwę osoby, która opracowała antologię - Oprac., Wybór;

-nazwę ciała zbiorowego, jeśli występuje w pierwszym oznaczeniu odpowiedzialności jako twórca dokumentu.

2. dodatkowym fakultatywnym; może ono zawierać np.:

• nazwę tłumacza - Tł.

• nazwę ilustratora - Il., Fot.

• nazwę autora wstępu, posłowia - Wstęp, Posł.

3. Odsyłacze typu zob. i zob. też.

Pozycje w katalogu szereguje się według haseł opisu bibliograficznego: osobowego, korporatywnego, tytułowego lub tytułu właściwego dzieła, jeżeli żadne z haseł nie może być użyte w pozycji głównej.

	Molnár, Ferenc (1878-1952)
Chłopcy z placu Broni / Ferenc Molnar ; przeł. Mortkowiczowa. - Wyd. 11. - Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1972. - 150, [2] s. ; 20 cm.- (Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej). - Tyt. oryg.: A Pāl utcai fiúk

Pozycja główna pod obowiązkowym hasłem głównym

zawierającym nazwę autora

	Mortkowiczowa, Janina (1875-1960). Tł.
Molnár, Ferenc (1878-1952) Chłopcy z palcu Broni / Ferenc Molnar ; przeł. Mortkowiczowa. - Wyd. 11. - Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1972. - 150, [2] s. ; 20 cm.- (Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej). - Tyt. oryg.: A Pāl utcai fiúk

Pozycja dodatkowa pod fakultatywnym hasłem dodatkowym

dla nazwy tłumacza, z określeniem rodzaju współpracy

Katalog zautomatyzowany - tworzy się przy użyciu odpowiedniego oprogramowania dostosowanego do wielkości i potrzeb biblioteki (np. Virtua, Aleph, INNOPAC, MOL, Sowa). Nowoczesne zintegrowane systemy biblioteczne umożliwiają katalogowanie różnego typu dokumentów, których opisy wpisuje w strukturę rekordu bibliograficznego. Hasła wzorcowe, które dobiera się do opisu bibliograficznego zapisuje się w rekordach kartoteki haseł wzorcowych (khw). W czasie katalogowania następuje powiązanie dwóch typów rekordów (bibliograficznego i khw) poprzez kopiowanie ujednoliconej formy hasła do odpowiedniego pola rekordu bibliograficznego.

Rekord - tekst utrwalony na nośniku informacji zgodny z obowiązującym formatem rekordu.

Rekord bibliograficzny - zespół pól, obejmujący etykietę rekordu, tablicę adresów i pola danych, zawierających informacje o jednej lub więcej jednostkach bibliograficznych traktowanych jako logiczna całość.

1. Hasło korporatywne

Nazwa ciała zbiorowego stanowi hasło główne opisu bibliograficznego książki (w formacie MARC pola 110 i 111), jeżeli wydawnictwo jest:

• oficjalnym dokumentem o charakterze administracyjnym lub informacyjnym dotyczącym działalności danego ciała zbiorowego, np. statut, regulamin, sprawozdanie z działalności, budżet, spis członków, program działania, informator, katalog zbiorów, katalog wyrobów itp.;

• dokumentem stanowiącym rezultat zbiorowej działalności związanej z imprezą, np. referaty wygłoszone na konferencji, streszczenia, program, sprawozdanie z ekspedycji - pod warunkiem, że impreza ma własną identyfikującą ją nazwę.

Jeżeli powstają wątpliwości, czy dany dokument spełnia powyższe warunki, jego opis nie powinien mieć hasła głównego korporatywnego.

W haśle głównym należy podawać:

• nazwę jedynego ciała zbiorowego;

• nazwę ciała zbiorowego uznanego za najważniejsze (np. na podstawie wyróżnienia jego nazwy w dokumencie za pomocą odpowiedniego słowa lub typograficznie), niezależnie od liczby wymienionych ciał zbiorowych;

• nazwę ciała zbiorowego wymienionego na pierwszym miejscu, jeżeli liczba ciał zbiorowych nie przekracza trzech i żadne z nich nie zostało uznane za najważniejsze. Jeżeli ciał zbiorowych jest więcej niż trzy, opis bibliograficzny nie powinien mieć hasła głównego korporatywnego.

Nazwę imprezy podaje się w haśle głównym (w formacie MARC 21 pole 111), jeżeli
identyfikująca ją nazwa występuje w pierwszej strefie opisu bibliograficznego, czyli stanowi tytuł właściwy książki, jego część lub występuje w dodatku do tytułu.

2. Hasło tytułowe (tytuł ujednolicony)

Tytuł ujednolicony to tytuł dokumentu w najbardziej znanej formie, służący do grupowania opisów różnych wydań tego samego dzieła opublikowanych pod różnymi tytułami

Określenie „tytuł ujednolicony” odnosi się do:

1. dzieł anonimowych klasycznych,

2. Biblii i jej poszczególnych części,

3. ksiąg liturgicznych Kościoła katolickiego,

4. ksiąg świętych innych wyznań,

5. dzieł wydawanych pod różnymi tytułami i/lub tłumaczonych na wiele języków.

Tytuł ujednolicony jako hasło główne (pole 130)

W haśle głównym opisu bibliograficznego podaje się tytuł ujednolicony:

• jedynego dzieła zawartego w opisywanej książce,

• tytuł dzieła wymienionego na pierwszym miejscu w opisie bibliograficznym, jeżeli opisuje się prace współwydane bez wspólnego tytułu.

3. Hasło osobowe (autorskie)

W haśle głównym (pole 100) należy podać:

• nazwę jedynego autora książki;

• nazwę autora uznanego za głównego twórcę intelektualnej lub artystycznej zawartości książki - niezależnie od liczby autorów - na podstawie wyróżnienia jego nazwy w książce za pomocą odpowiedniego wyrażenia lub typograficznie;

• nazwę autora wymienionego w oznaczeniu odpowiedzialności na pierwszym miejscu, jeżeli liczba autorów nie przekracza trzech i żaden nie został uznany za głównego autora.

W haśle dodatkowym (pole 700) należy podać:

• nazwy drugiego i trzeciego autora, jeżeli hasło główne zawiera nazwę autora wyróżnionego lub wymienionego w książce na pierwszym miejscu, a liczba autorów nie przekracza trzech;

• nazwę autora wymienionego w oznaczeniu odpowiedzialności, jeżeli autorów jest więcej niż trzech i żaden nie został uznany za głównego.

IV. Wydawnictwa ciągłe

Wydawnictwo ciągłe - wydawnictwo o nie przewidzianym z góry zakończeniu, ukazujące się w określonych lub nieokreślonych odstępach czasu, częściami opatrzonymi wspólnym tytułem i zwykle oznaczonymi numerycznie i/lub chronologicznie (jak zeszyty, tomy, roczniki)

Termin „wydawnictwa ciągłe” obejmuje:

1. Wydawnictwa periodyczne

• Gazety - wydawnictwa periodyczne; ukazują się zazwyczaj codziennie, nawet dwa razy w ciągu dnia, a co najmniej dwa razy w tygodniu.

• Czasopisma - wydawnictwa periodyczne; ze względu na częstotliwość wychodzenia dzielą się na: tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, kwartalniki, półroczniki i roczniki. Zeszyty (numery), których liczba jest zazwyczaj stała tworzą jednostkę danego tytułu zwaną rocznikiem, tomem lub volumniem.

• Czasopisma elektroniczne - czasopisma, których czytanie wymaga użycia komputera.

• Okresowe informatory, sprawozdania roczne, kalendarze

• Magazyny - ilustrowane czasopisma zawierające różnorodne artykuły beletrystyczne lub specjalistyczne, naukowe.

2. Wydawnictwo seryjne, inaczej seria

Wydawnictwo ciągłe składające się z wydawnictw zwartych (książek) lub ciągłych o indywidualnym tytule, połączonym wspólną nazwą serii, numerowanych lub nie numerowanych w jej obrębie.

3. Wydawnictwo zbiorowe

Wydawnictwo ciągłe, złożone z tomów podzielonych na zeszyty, obejmujące prace różnych autorów, skupione następnie przez wydanie wspólnej karty tytułowej i spisu rzeczy dla całego tomu, np. Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności.

Opis wydawnictwa ciągłego w katalogu alfabetycznym

Opisy katalogowe czasopism tworzone były według różnych instrukcji, najczęściej wykorzystywano Skrócone przepisy katalogowania alfabetycznego Grycza i Borkowskiej (Wyd. 6 ukazało się w 1975 r.). W oparciu o tę instrukcję tworzono katalog alfabetyczny dla czasopism w Bibliotece Jagiellońskiej. W katalogu występują trzy rodzaje kart: tytulaturowa, wyszczególniająca, odsyłacze.

Opis ogólny na głównej karcie tytulaturowej zawiera dane odnoszące się do całego czasopisma i składa się z następujących elementów obowiązkowych:

• hasła (jest nim pierwszy znaczący - z pominięciem rodzajnika - wyraz tytułu);

• tytułu i podtytułu czasopisma; zachowuje się rodzajnik w tytule;

• określenia tzw. częstotliwości, czyli zaplanowanej przez wydawcę periodyczności ukazywania się (tygodnik, miesięcznik, rocznik); jeżeli częstotliwość nie jest podana w czasopiśmie należy ją obliczyć na podstawie dat i dodać w nawiasach kwadratowych;

• wymienia się wydawcę indywidualnego lub zbiorowego dodając w nawiasie kwadratowym [Wyd.], po wydawcy wymienia się nazwisko redaktora głównego;

• resztę opisu zajmuje adres wydawniczy i format czasopisma, poza tym uwagi odnoszące się do wydawnictwa jako całości.

Podaje się datę najwcześniejszego posiadanego numeru z kreseczką, jeżeli czasopismo jest nadal prenumerowane.

Na karcie wyszczególniającej powtarza się w nagłówku tytuł czasopisma, przy identycznych tytułach podaje się dodatek do tytułu, nazwę wydawcy, miejsce wydania.

W stałych rubrykach wymienia się w osobnych wierszach, poczynając od roku przyjętego za podstawę:

1. kolejne liczby roczników, tomów

2. datę roku, za który lub na który wydano dany rocznik, tom

3. części wchodzące w skład rocznika lub tomu, zeszyty lub numery specjalne poświęcone jakiemuś zagadnieniu opisuje się w uwagach przy odpowiednich rocznikach. Sporządza się dla nich karty cząstkowe do katalogu ogólnego alfabetycznego.

4. rubryka Uwagi przeznaczona jest na umieszczanie wiadomości dotyczących wszelkich zmian zachodzących w ciągu ukazywania się czasopisma, notuje się je obok rocznika w którym dane zmiany zaszły, rok druku, jeśli odmienny od daty rocznej, zmiany tytułu i podtytułu, miejsca wydania, częstotliwości, wydawców, redaktorów, indeksy.

Specimen - zeszyt próbny wydawnictwa, mającego ukazywać się częściami. Także zeszyt periodyku, poświęcony w całości jednemu zagadnieniu lub jednej osobistości, mogący stanowić samodzielną jednostkę bibliograficzną.

Opis specimenu (pojedynczy zeszyt wydawnictwa ciągłego opisany jak wydawnictwo zwarte)

Opis bibliograficzny wydawnictwa ciągłego sporządza się z stosując postanowienia Polskiej Normy PN-N-01152-2:1997 Opis bibliograficzny. Wydawnictwa ciągłe. W normie tej ustanowiono: 1) jednostki opisu bibliograficznego; 2) strefy opisu, elementy występujące w strefach i stosowanie znaków umownych; 3) stopnie szczegółowości opisu; 4) podstawę opisu i źródła danych..

Jednostki opisu wydawnictwa ciągłego:

1. całość wydawnictwa ciągłego lub określony ciąg zeszytów (opis wydawnictwa ukazującego się na bieżąco - ciąg otwarty; opis wydawnictwa, które przestało się ukazywać - ciąg zamknięty; opis wybranego ciągu zeszytów)

2. pojedynczy zeszyt wydawnictwa ciągłego,

zeszyt - najmniejsza niepodzielna część wydawnictwa ciągłego

3. dokument niesamoistny wydawniczo (artykuł, ciągły dokument niesamoistny).

artykuł - dokument niesamoistny wydawniczo, opublikowany jako z góry zaplanowana całość w jednym lub kilku zeszytach wydawnictwa ciągłego (np. rozprawa, recenzja, reportaż)

ciągły dokument niesamoistny - dokument niesamoistny wydawniczo o nie przewidzianym z góry zakończeniu, publikowany w zeszytach wydawnictwa ciągłego w określonych lub nie określonych odstępach czasu, np. cykl, rubryka, sukcesywnie publikowane odcinki bibliografii, sprawozdań

Stopnie szczegółowości opisu w zależności od jego przeznaczenia:

1. pierwszy stopień obejmuje elementy obowiązkowe, niezbędne do identyfikacji wydawnictwa,

2. drugi stopień obejmuje elementy obowiązkowe i zalecane, dokładniej charakteryzujące opisywane wydawnictwo,

3. trzeci stopień obejmuje wszystkie elementy przedstawiane w normie, stosuje się go w bibliografii narodowej

Opis bibliograficzny w katalogu centralnym NUKAT sporządza się według drugiego stopnia szczegółowości, jego strukturę tworzy siedem stref. Kolejność stref i elementów w ich obrębie oraz stosowanie znaków umownych przedstawiono poniżej.

Numer strefy	Nazwa strefy	Znak umowny	Elementy opisu	Podstawowe źródło danych
1	Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	: /	Tytuł właściwy Dodatek do tytułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności	Główna strona tytułowa lub jej substytut (okładka, nagłówek, metryka wydawnicza)
2	Strefa wydania	. -	Oznaczenie wydania	Jw.
3	Strefa numeracji	. -	Numeracja zeszytu(ów)	Jw., inne preliminaria, obwoluta, żywa pagina
4	Strefa adresu wydawniczego	. - : ,	Pierwsze miejsce wydania Nazwa wydawcy Data wydania	Jw.
6	Strefa serii	. - ( , ;)	Tytuł serii lub podserii ISSN serii lub podserii Numeracja w obrębie serii lub podserii	Jw.
7	Strefa uwag	. -	Uwagi	Jakiekolwiek źródła
8	Strefa ISSN, tytułu kluczowego i sposobu uzyskania wydawnictwa	. -	ISSN	Jw.

główna strona tytułowa - stronica karty tytułowej zawierająca najpełniejsze informacje o wydawnictwie ciągłym, przede wszystkim jego tytuł właściwy

substytut strony tytułowej - stronica, część stronicy lub inna część wydawnictwa ciągłego, która zawiera tytuł wydawnictwa ciągłego i w ten sposób zastępuje nieobecną główną stronę tytułową (okładka, część stronicy zawierająca nagłówek)

preliminaria - karta(y) tytułowa(e) lub substytut strony tytułowej, wszystkie karty je poprzedzające oraz grzbiet zeszytu wydawnictwa ciągłego

metryka wydawnictwa ciągłego - zespół danych wydawniczych i techniczno-drukarskich dotyczących produkcji wydawnictwa ciągłego

nagłówek - zespół danych identyfikujących wydawnictwo ciągłe, umieszczony na początku pierwszej stronicy tekstu zeszytu wydawnictwa ciągłego

żywa pagina - powtarzający się na każdej stronicy, powyżej pierwszego wiersza, tytuł dzieła, jego części lub rozdziału

numeracja - zespół danych identyfikujących poszczególne zeszyty wydawnictwa ciągłego, który może składać się z oznaczenia części wydawniczej i/lub daty nominalnej; oznaczenie części wydawniczej obejmuje jej numer (wyrażony cyframi, literami lub innymi znakami) i ewentualnie towarzyszące mu określenia części (tom, rocznik, numer)

data nominalna - okres, za który lub na który wydano dany zeszyt wydawnictwa ciągłego

ISSN - Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego

tytuł kluczowy - jednoznaczna nazwa nadana wydawnictwu ciągłemu w sieci ISSN, ściśle związana z międzynarodowym znormalizowanym numerem (ISSN) danego wydawnictwa ciągłego

seria główna -seria numerowana, obejmująca jedną lub więcej podserii

podseria - seria ukazująca się w obrębie serii głównej, publikowana na drugim lub dalszym stopniu jej hierarchicznego podziału.

Podstawą opisu wydawnictwa ciągłego, które przestało się ukazywać powinien być pierwszy zeszyt wliczony w ciąg numeracji, a dla strefy 3 i daty wydania w strefie 4 także ostatni zeszyt opisywanego wydawnictwa. Dane przejęte z innych zeszytów można podawać w strefie uwag.

Opis pojedynczego zeszytu

Podstawę opisu pojedynczego zeszytu powinien stanowić opisywany zeszyt.

Elementy opisu należy dobierać według tablicy 1 (patrz. wyżej)

Opis artykułu

Jednostką opisu artykułu może być:

1. artykuł jednoczęściowy;

2. artykuł wieloczęściowy: całość, określona liczba części lub pojedyncza część;

3. fragment artykułu.

Opis artykułu powinien się składać z trzech części:

1. elementów opisu artykułu;

2. elementu łączącego

3. cytaty wydawniczej

Elementy opisu artykułu jednoczęściowego

Numer strefy	Nazwa strefy	Znak umowny	Elementy opisy
1	Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	= : / ;	Tytuł artykułu Tytuł równoległy artykułu Dodatek do tytułu artykułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące artykułu Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące artykułu
6	Strefa cyklu	. - ( / ; )	Tytuł cyklu (rubryki) Oznaczenie odpowiedzialności dotyczące cyklu (rubryki) Numeracja w obrębie cyklu (rubryki)
7	Strefa uwag	. -	Uwagi

Jako element łączący stosuje się znak umowny „//”, który można uzupełnić przyimkiem „In:' lub „W:”. Jeśli element łączący chcemy podać na początku wiersza, to podaje się tylko przyimek „In:” lub „W:”.

W cytacie wydawniczej podaje się tytuł wydawnictwa ciągłego (zaleca się formę skróconą) oraz lokalizację artykułu (numer zeszytu, w którym występuje artykuł wraz z paginacją).

Elementy opisu artykułu należy przejmować z następujących źródeł, w podanej poniżej kolejności:

1. z nagłówka artykułu oraz z napisów znajdujących się bezpośrednio pod tekstem artykułu,

2. ze spisu treści artykułu,

3. z pozostałych części zeszytu,

4. spoza wydawnictwa ciągłego.

Podseria

Przykład dotyczy wydawnictwa ciągłego, którego tytuł ma budowę hierarchiczną: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie.

Na początku występuje tytuł serii głównej, który jest zawsze numerowany i obejmuje kilka podserii: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Podseria jest częścią serii głównej, ukazuje się w jej obrębie na drugim stopniu podziału: Prace Historycznoliterackie.

Tytuł podserii jest zależny (niewyróżniający), tzn. jest nazwą dziedziny wiedzy; w takim przypadku tytuł właściwy podserii składa się z dwóch części: z tytułu serii głównej i zależnego tytułu podserii.

Dodatek samoistny ciągły

Dodatek ciągły to rodzaj wydawnictwa ciągłego, który w tytule lub dodatku do tytułu zawiera informację o związku z wydawnictwem głównym. Odrębne opisy bibliograficzne sporządza się tylko dla dodatków wydawniczo samoistnych, czyli takich, które mają własny tytuł, numerację zeszytów i/lub oddzielną paginację stronic. [Więcej informacji w instrukcji katalogowania].

Przykład dotyczy dodatku ciągłego pt. Bibliografia Analityczna Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej dołączanego do wydawnictwa głównego zatytułowanego Przegląd Biblioteczny.

V. Opis bibliograficzny dokumentów dźwiękowych

Normy:

1. PN-85/N-01152/07 Opis bibliograficzny. Dokumenty dźwiękowe

2. Andrzej Dróżdż, Marek Stachyra: Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu dźwiękowego. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2002.

Dokument dźwiękowy (audialny, słuchowy) - nagranie lub dyspozycja programowa dźwięku, odtwarzane za pomocą urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu.

Nagranie - zapis dźwięku mechaniczny, magnetyczny lub optyczny, utrwalony na nośniku materialnym (płycie gramofonowej, taśmie magnetycznej itd.)

Dyspozycja programowa dźwięku - zapis w postaci perforacji lub kolców na taśmie, wałku lub płycie z papieru lub metalu, wywołujący określone następstwo dźwięków i współbrzmień za pomocą mechanizmu uruchamiającego źródło dźwięku we właściwym nośnikowi urządzeniu lub instrumencie muzycznym.

Postać dokumentu dźwiękowego - fizyczna forma dokumentu dźwiękowego zależna od nośnika i sposobu zapisu nagrania lub dyspozycji programowej dźwięku (płyta gramofonowa, kaseta dźwiękowa, zwój dźwiękowy, wałek fonograficzny, taśma perforowana, talerz perforowany papierowy lub metalowy, talerz lub walec kolczasty metalowy itp.)

Kaseta dźwiękowa - taśma magnetofonowa z magnetycznym zapisem dźwięku, umocowana i zamknięta w obudowie.

Płyta gramofonowa - krążek z tworzywa sztucznego z mechanicznym zapisem dźwięku.

Płyta kompaktowa (ang. Compact Disc) - poliwęglanowy krążek z zakodowaną cyfrowo informacją do bezkontaktowego odczytu światłem lasera optycznego. Standardowa płyta mieści 74 min. muzyki.

Taśma magnetofonowa - taśma z tworzywa sztucznego o znormalizowanej szerokości i grubości, pokryta emulsją magnetyczną, będąca nośnikiem nagrania w kasetach i zwojach dźwiękowych.

Wałek fonograficzny - walec pokryty warstwą wosku lub innego materiału, z mechanicznym zapisem dźwięku.

Drut magnetyczny - nawinięty na szpulę drut o właściwościach ferromagnetycznych, z magnetycznym zapisem dźwięku.

Zwój dźwiękowy - taśma magnetofonowa z magnetycznym zapisem dźwięku, nawinięty na szpulę, drążek lub rdzeń.

Etykietka - nalepka umieszczona trwale przez wydawcę na dokumencie dźwiękowym, zawierająca tekstowe informacje o nim.

Koperta - firmowe opakowanie ochronne płyty gramofonowej, zawierające tekstowe informacje o płycie.

Obwoluta kasety - luźna karta umieszczona w opakowaniu kasety dźwiękowej, zawierająca tekstowe informacje o kasecie.

Obwoluta płyty - papierowa opaska zawierająca informacje o płycie lub komplecie płyt.

Oznaczenie katalogowe - numer identyfikujący dokument dźwiękowy, nadany przez producenta dokumentu.

Reżyser nagrania - osoba kierująca realizacją nagrania i odpowiedzialna za artystyczną i techniczną jakość nagrania.

Wykonawca - osoba lub ciało zbiorowe wykonujące utwór utrwalony w nagraniu.

 

Zasady ogóle opisu

 Jednostka opisu:

• dokument dźwiękowy jako jednostka fizyczna,

• dokument dźwiękowy jako zespół jednostek fizycznych: w całości, określona liczba jednostek lub pojedyncza jednostka tego zespołu,

• dokument dźwiękowy jako część jednostki fizycznej (odrębny utwór lub fragment utworu).

Stopień szczegółowości opisu:

• pierwszy - obejmuje elementy obowiązkowe, niezbędne dla identyfikacji dokumentu dźwiękowego (np. w wykazach nabytków)

• drugi - obejmuje elementy obowiązkowe i zalecane, bliżej charakteryzujące dokument dźwiękowy (np. w katalogach bibliotecznych)

• trzeci - obejmuje wszystkie elementy opisu (np. w bibliografiach narodowych).

Podstawa opisu:

Podstawą opisu jest opisywany dokument dźwiękowy. W przypadku opisu zespołu lub określonej liczby jednostek zespołu podstawą opisu jest cały opisywany zespół. W przypadku zespołu nie skompletowanego podstawą opisu jest jednostka najwcześniej wydana spośród opisywanych. Brakujące dane ustala się na podstawie źródeł spoza dokumentu, np. bibliografii, dyskografii, katalogów firm wydawniczych itd.

Wybór kolejności źródeł danych:

• etykieta (lub para etykiet występujących na dokumencie, oznaczone cyframi 1, 2 lub literami a, b, A, B)

• opakowanie (koperty, obwoluty, kasety, pudełka, dokument tekstowy towarzyszący)

• dźwiękowa zawartość dokumentu

• spoza dokumentu

Opis bibliograficzny dokumentu dźwiękowego

Numer strefy i jej nazwa	Znak umowny	Elementy opisu
1 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	[ ] = : / ;	Tytuł właściwy Określenie typu dokumentu Tytuł równoległy Dodatek do tytułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności
4 Strefa publikacji, dystrybucji i produkcji	. - : , ( : ,)	Pierwsze miejsce wydania Nazwa wydawcy Data wydania i/ lub nagrania Miejsce produkcji Nazwa producenta Data produkcji
5 Strefa opisu fizycznego	. - : ; +	Postać dokumentu dźwiękowego i czas odtwarzania Prędkość i inne dane techniczne Format Oznaczenie dokumentu towarzyszącego
6 Strefa serii	. - ( ; . ; )	Tytuł serii Numeracja w obrębie serii Oznaczenie i/ lub tytuł podserii Numeracja w obrębie podserii
7 Strefa uwag	. -	Uwagi
8 Strefa znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu	. -	Oznaczenie katalogowe

Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności:

Jeżeli dokument dźwiękowy muzyczny nie ma innego tytułu poza nazwą formy muzycznej, gatunku lub tempa, nazwę tę należy przejąć do opisu jako tytuł właściwy druku. Jeżeli nazwa formy muzycznej, gatunku lub tempa jest powiązana typograficznie z określeniem obsady, tonacji, numerem opusu itp., wówczas całe takie wyrażenie należy przejmować do opisu jako tytuł właściwy. Określenie obsady, tonacji, numeru opusu itp. dane nie powiązane typograficznie z tytułem druku muzycznego należy traktować jako dodatki do tytułu.

Oznaczenie odpowiedzialności:

Jako obowiązkowe należy podawać nazwy osób lub ciał zbiorowych odpowiedzialnych za intelektualną i artystyczną zawartość dokumentu.

Uwzględnia się zawsze:
1) nazwy twórców (autora i/lub kompozytora
2) nazwy ważnych współtwórców: autora tekstu mówionego lub śpiewanego (libretta), oryginalnego lub przeróbki, a także aranżera i autora transkrypcji.

Nie należy podawać oznaczenia odpowiedzialności wymienionego w tytule właściwym lub w dodatkach do tytułu.

Nazwy wykonawców występujące w podstawowym źródle danych podaje się w oznaczeniu odpowiedzialności w opisach nagrań muzyki popularnej, rockowej, jazzowej i tradycyjnej.

W opisach nagrań muzyki klasycznej i nagrań literackich nazwy wykonawców podaje się w strefie uwag.

Forma oznaczeń odpowiedzialności:

Nazwy osób lub ciał zbiorowych wraz z określeniami ich udziału w powstaniu dokumentu należy przejmować w formie, w jakiej występują w opisywanym dokumencie. Określenia nazw postaci scenicznych ujmuje się w cudzysłów.

Jeśli brak w dokumencie określenia funkcji, należy je dodać bezpośrednio przed nazwą, której dotyczy, a w przypadku wykonawcy po jego nazwie (np. nazwę instrumentu lub głosu dla wykonawcy utworu muzycznego).

Dobór haseł do opisu bibliograficznego dokumentu dźwiękowego

W haśle głównym podaje się:

• Autora tekstu (dokumenty mówione)

• Kompozytora (muzyka klasyczna)

W haśle dodatkowym podaje się:

• Autora aranżacji; Aranż.

• Autora słów lub libretta; Słowa lub Libr.

• Autora transkrypcji; Oprac.

• Dyrygenta; Dyr.

• Recytatora; Recytator

• Redaktora; Red.

• Reżysera nagrania; Reż. nagr.

• Solista; Solista

• Tłumacza słów lub libretta; Tł.

• Twórcę adaptacji; Adapt.

• Lektor; Lect.

• Kompozytor Kompoz. (muzyka jest elementem dodatkowym)

• Scenariusz; Scen.

• Reżyser; Reż.

• Wykonawca; Wyk.

VI. Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych

Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych powinien być zgodny z postanowieniami Polskiej Normy PN-N-01152-13:2000 Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczne.

Rekord bibliograficzny tworzy się wykorzystując instrukcję Krystyny Sanetry pt. Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2003.

Dokument elektroniczny - dokument istniejący w postaci elektronicznej, dostępny za pomocą techniki komputerowej.

Dostęp - metoda dotarcia do danych i programów.

Dostęp lokalny - dostęp z użyciem nośnika fizycznego (takiego jak dysk, dyskietka, kaseta lub dysk optyczny) przeznaczonego do włożenia przez użytkownika do komputera lub urządzenia peryferyjnego podłączonego do komputera.

Dostęp zdalny - dostęp bez posługiwania się nośnikiem fizycznym.

Nośnik fizyczny - przedmiot, w którym lub na którym można zapisać dane oraz z którego można dane odzyskać.

CD-ROM - dysk optyczny służący do przechowywania dokumentów elektronicznych zawierających dużą liczbę danych lub rozbudowane programy, w tym tekst, dźwięk, grafikę, filmy, odczytywany za pomocą stacji dysków.

Dysk optyczny - dysk, na którym dane zapisane są za pomocą techniki laserowej. Dysk optyczny może być zapisany w standardach: CD-ROM, SD-DA, Photo CD, Video-CD, CD-ROMXA, CD-G, CD Extra, CD-text, DVD-ROM, DVD-Video.

Wideodysk - płyta wideo odtwarzana przez komputer.

Ekran tytułowy - informacja o dokumencie elektronicznym, przede wszystkim jego tytuł właściwy, wyświetlane na pierwszym lub początkowym ekranie dokumentu elektronicznego.

Menu - wykaz opcji wyświetlony przez system przetwarzania danych, spośród których użytkownik może wybrać działanie do zainicjowania.

Strona domowa - ekran otwierający hipertekstowy dokument World-Wide-Web.

Dokumentacja - dokument towarzyszący, zwykle w formie podręcznika (czasem w formie elektronicznej), opisujący wymagania, możliwości, ograniczenia, projekt, instalowanie, działanie oraz utrzymanie dokumentu elektronicznego.

Dokument towarzyszący - dokument wydany zwykle w tym samym czasie co opisywany dokument elektroniczny i przeznaczony do użytkowania łącznie z nim.

Pojemnik - opakowanie dokumentu, jego części lub zespołu dokumentów, które można fizycznie odłączyć od samego dokumentu.

Dane - reprezentacja informacji, mająca interpretację, właściwa do komunikowania się, interpretacji lub przetwarzania.

Internet - rozległa sieć komputerowa, na którą składają się mniejsze sieci połączone ze sobą, używając protokołu IP i innych podobnych protokołów.

Katalog - zbiór plików opatrzony odrębną nazwą.

Kompresja - zmniejszenie objętości plików w celu efektywniejszego ich przesyłania lub przechowywania.

Komputer - maszyna zdolna przyjmować, przechowywać, przetwarzać i wyprowadzać informacje i/lub instrukcje.

Plik - zorganizowany zbiór danych przeważnie składający się z powiązanych rekordów.

Program - zespół poleceń wyrażonych w formie umożliwiającej wykonanie przez komputer.

Rekord - grupa danych przeważnie traktowana jako całość, podzbiór pliku.

Sprzęt komputerowy - wszystkie lub niektóre fizyczne składniki systemu przetwarzania informacji (komputery, urządzenia peryferyjne).

URL - adres dokumentu elektronicznego w sieci komputerowej wyrażony w standardowym formacie.

Urządzenia peryferyjne - dowolne urządzenia sterowane przez komputer i mogące się z nim komunikować (np. drukarka, stacja dysków).

Wersja - postać dokumentu, który został zmodyfikowany.

Wydanie - wszystkie egzemplarze wydawnictwa wyprodukowane z tego samego wzorca, w ramach jednej inicjatywy wydawniczej.

WWW - usługa internetowa, która łączy dokumenty za pomocą techniki hipertekstu.

 

Zasady ogólne opisu.

Jednostką opisu mogą być:

• dokument elektroniczny jednoczęściowy

• dokument elektroniczny wieloczęściowy: całość, określona liczba części lub jedna część

• część dokumentu elektronicznego niesamoistna wydawniczo

Jeśli dokument jest jednocześnie dokumentem, którego opis jest przedmiotem innej normy (np. elektroniczna książka, elektroniczne wydawnictwo ciągłe, mapa, druk muzyczny, nagranie dźwiękowe, stary druk lub film na nośniku elektronicznym) należy najpierw zastosować postanowienia normy dot. opisu dokumentów elektronicznych, a następnie brać pod uwagę postanowienia normy właściwej dla rodzaju dokumentu dostępnego na nośniku elektronicznym.

Opis dokumentów elektronicznych może mieć 3 stopnie szczegółowości.

Znaki umowne należy obowiązkowo stosować w opisach trzeciego stopnia szczegółowości, w pozostałych stopniach są zalecane.

Podstawa opisu:

Dokument elektroniczny jednoczęściowy - podstawą opisu jest przede wszystkim odtworzony dokument elektroniczny. Przy dostępie zdalnym jest to dokument uzyskany określonym trybem dostępu. Brakujące dane zaleca się ustalić na podstawie źródeł spoza dokumentu, np. towarzyszącej dokumentacji, pojemników, bibliograficznych baz danych oraz innych wydawnictw informacyjnych.

Kolejność źródeł, z których należy czerpać dane do opisu:

1. źródła wewnętrzne: ekran główny, główne menu, przedstawienie programu, pierwsza wyświetlona informacja, krótki tekst, który pojawia się u góry każdego wielostronicowego dokumentu, strona domowa, inna wyraźnie wyświetlona, identyfikująca informacja,

2. etykieta nalepiona na stałe lub odbita na nośniku fizycznym

3. dokumentacja

4. pojemnik

5. inny dokument towarzyszący

6. publikowane opisy dokumentów (np. bibliograficzne bazy danych, przeglądy)

7. inne źródła.

• dokument elektroniczny wieloczęściowy - podstawą opisu jest dokument elektroniczny wieloczęściowy skompletowany w całości, a w przypadku braku takowego - dokument najwcześniej wydany spośród opisywanych

• niesamoistna wydawniczo część dokumentu elektronicznego (odrębna praca, artykuł, fragment) - należy przejmować przede wszystkim dane występujące przy tej części (np. tytuł pracy, nazwę autora), brakujące dane należy przejmować z innych miejsc dokumentu elektronicznego.

Forma gramatyczna i ortografia, stosowanie skrótów, zasady prostowania i wyjaśniania danych takie same, jak w przypadku opisu druków zwartych.

Elementy opisu dokumentu elektronicznego.

 

Numer strefy	Nazwa strefy			Znak umowny	Element opisu
1.	Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności Pole 245			[...] = : / ;	Tytuł właściwy Określenie typu dokumentu Tytuł równoległy* Dodatek do tytułu* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności*
2.	Strefa wydania Pole 250			. - / ; , / ;	Oznaczenie wydania Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczącej wydania Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania* Dodatkowe oznaczenie wydania* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące dodatkowego oznaczenia wydania Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące dodatkowego oznaczenia wydania*
3.	Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu Pole 256			. - (...)	Oznaczenie rodzaju dokumentu (dane, program, dane i program) (element obowiązkowy w opisie dok. o dostępie zdalnym) Oznaczenie wielkości dokumentu
4.	Strefa adresu wydawniczego Pole 260			. - ; : , ( : ,)	Pierwsze miejsce wydania Następne miejsce wydania Nazwa wydawcy* Data wydania Miejsce sporządzenia kopii* Nazwa sporządzającego kopię* Data sporządzenia kopii
5.	Strefa opisu fizycznego(dotyczy tylko dokumentów o dostępie lokalnym) Pole 300			. - : ; +	Określenie formy i liczby nośników fizycznych Oznaczenie innych cech fizycznych Wymiary Oznaczenie dokumentu towarzyszącego*
6.	Strefa serii Pole 490			. - ( : / ; , ; )	Tytuł serii lub podserii Dodatek do tytułu podserii* Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące serii lub podserii Następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące serii lub podserii* ISSN serii lub podserii Numeracja w obrębie serii lub podserii
7.		Strefa uwag Pola 5XX	. -		Uwagi (obowiązkowe są tu uwagi o źródle tytułu właściwego i źródle oznaczenia wydania jeśli jest ono inne niż poprzednie, uwagi zawierające datę aktualizacji/nowelizacji dokumentu oraz uwagi o wymaganiach systemowych - w przypadku dokumentów elektronicznych o dostępie lokalnym i o trybie dostępu - w przypadku dokumentów o dostępie zdalnym
8.		Strefa międzynarodowego znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu ( pole 020, 022...)	. - :		Międzynarodowy znormalizowany numer, np. ISBN, ISSN itp. Sposób uzyskania dokumentu

• * - oznaczenie elementów, które mogą się powtarzać

•  - oznaczenie elementów mogących występować w wersjach równoległych w różnych językach i/lub alfabetach.

 

Źródła danych dla poszczególnych stref opisu:

1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja oraz inne dokumenty towarzyszące.

2. Strefa wydania: Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja oraz inne dokumenty towarzyszące.

3. Szczegółowe oznaczenie rodzaju i wielkości dokumentu: jakiekolwiek źródło.

4. Strefa adresu wydawniczego: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne dokumenty towarzyszące.

5. Strefa opisu fizycznego: jakiekolwiek źródło.

6. Strefa serii: źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne dokumenty towarzyszące.

7. Strefa uwag: jakiekolwiek źródło.

8. Strefa międzynarodowego znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu elektronicznego: jakiekolwiek źródło.

Wybrane informacje o sposobie zapisu elementów opisu dokumentu elektronicznego:

1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności - pole 245

Zaleca się dodawanie określenia: [Dokument elektroniczny] bezpośrednio po tytule właściwym w nawiasie kwadratowym rozpoczynając od wielkiej litery.

Jako oznaczenie wydania należy traktować wyrażenia dotyczące wszystkich kopii dokumentu elektronicznego określonych jako wydanie oraz wszystkich kopii dokumentu elektronicznego w określonej formie prezentacji, różniących się zawartością intelektualną lub artystyczną od innych kopii o tej samej formie prezentacji, niezależnie od występowania lub braku formalnego określenia wydania.

Jako kolejne wersje traktuje się te, w której pojawiają się znaczące zmiany:

• uzupełnienie i usunięcie danych

• zmiany w języku programowania

• zmiany podnoszące lub ulepszające skuteczność (wydajność) dokumentu elektronicznego

• modyfikacje w języku oprogramowania lub w systemie operacyjnym

Nie należy traktować jako nowego wydania:

• zmiany rodzaju nośnika fizycznego lub jego wielkości (np. z dyskietki 14 cm na dyskietkę 9 cm)

• zmiany formatu pliku w odniesieniu do drukarki (np. z formatu ASCII na format PostScript)

• zmiany w formatach związanych z systemem (z IBM na Macintosh)

• zmiany dotyczącej kodowania znaków lub zblokowania i gęstości zapisu)

• zmiany w środkach przekazu danych lub w formacie wyświetlania (np. dokument o dostępie zdalnym odtworzony na dyskietce lub na dysku optycznym).

W przypadku takich zmian dopuszcza się sporządzanie wielu opisów bibliograficznych.

Oprócz oznaczenia wydania np. Windows 95 ed., Version 3.5 można podawać dodatkowe oznaczenie wydania, np. 2^nd ed., rev. version, Student version, reissued.

2. Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu - pole 256

Strefę należy uwzględnić w opisie dokumentów dostępnych zdalnie, można też uwzględnić w opisie dokumentów dostępnych lokalnie. Dane o wielkości podaje się, jeśli są dostępne.

Rodzaj dokumentu:

Należy podać jedno z poniższych określeń charakteryzujących zawartość opisywanego dokumentu:

• Dane

• Program

• Dane i program

Zaleca się podawanie bardziej szczegółowych określeń:

Dane:

• Czcionki

• Dane graficzne

Zapis muzyczny

• Dane odwzorowujące

Dane kartograficzne

• Dane dźwiękowe

• Dane tekstowe

Bibliograficzna baza danych

Czasopismo elektroniczne

Program:

• Oprogramowanie aplikacyjne

Program projektowania komputerowego

Program zarządzania bazą danych

Program wydawniczy

Gra (gry)

Program arkusza kalkulacyjnego

Procesor tekstu

• Oprogramowanie systemowe

System operacyjny

Język oprogramowania

Program wyszukiwawczy

Dane i program:

• Multimedia interakcyjne

• Usługi online.

Wielkość dokumentu:

Można podawać wielkość dokumentu elektronicznego, jeśli taka informacja jest dostępna, jeśli dokument poddany jest kompresji, taką informację można pominąć.

W przypadku dokumentu zawierającego wyłącznie dane podaje się liczbę plików uzupełnioną liczbą rekordów i/lub bajtów, jeżeli dokument jest programem - liczbę instrukcji i/lub bajtów. Liczbę bajtów podaje się w formie występującej w źródle (megabajty, MB, Mbytes).

3. Strefa adresu wydawniczego - pole 260

Jeśli brak miejsca wydania, należy:

1. przejąć z dokumentu elektronicznego nazwę miejsca dystrybucji, np. Kraków miejsce dystrybucji

2. przejąć z dokumentu elektronicznego nazwę miejsca sporządzenia kopii, zaznaczając jednocześnie brak nazwy miejsca wydania skrótem [S.l] lub [B.m.], np. [S.l. : s.n.], 1990 (Wrocław : JTT Computer)

3. podać w nawiasach kwadratowych nazwę miejsca wydania ustaloną na podstawie źródła spoza opisywanego dokumentu

4. podać w nawiasach kwadratowych nazwę przypuszczalnego miejsca wydania uzupełnioną znakiem zapytania, np. [Kraków?]

5. w przypadku dokumentów wydanych za granicą podać nazwę państwa lub innego obszaru (stanu, prowincji) albo podać w nawiasach kwadratowych nazwę ustaloną lub przypuszczalną, np. [France?], Canada.

6. podać w nawiasach kwadratowych skrót [S.l.] lub [B.m.]

Jeśli brak nazwy wydawcy, należy:

1. podać nazwę dystrybutora, np. Fairfield, Ct. : Distr. by Queue, 1996

2. podać nazwę sporządzającego kopię, jeśli spełnia on również funkcje wydawcy, np. [Saint Paul, Min.] : Minnesota Educational Computer Consortium, 1980

3. przejąć nazwę sporządzającego kopię zaznaczając jednocześnie brak nazwy wydawcy skrótem "s.n" lub "b.w.", np. [Kraków : s.n.], 1995 (Kraków : Multimedia)

4. podać skrót "s.n." lub "b.w.", np. Warszawa : [s.n.]

Data wydania

Rok wydania wg kalendarza gregoriańskiego należy zapisywać cyframi arabskimi, wg innego kalendarza w formie występującej w podstawowym źródle danych, podając w miarę możliwości odpowiednik wg kalendarza gregoriańskiego ujęty w nawiasy kwadratowe, np. 5730 [1969 lub 1970].

Można podać odmienny od roku wydania rok copyright, rok dystrybucji lub sporządzenia kopii poprzedzony odpowiednim skrótem, np.

1997, cop. 1995

1995, dystr. 1997

1997, sporz. 1998

Jeśli w dokumencie jest kilka copyright związanych z różnymi aspektami jego wyprodukowania (np. oddzielne daty copyright dla danych tekstowych, dźwięku, grafiki, dokumentacji), a brak jest daty publikacji czy dystrybucji odnoszącej się do całości dokumentu, należy podać najpóźniejszą datę copytight.

Nie należy podawać dat copytight odrębnych prac zawartych w opisywanym dokumencie elektronicznym, można je umieścić w strefie uwag.

Jeśli brak roku wydania, należy:

1. podać rok dystrybucji, np. , dystr. 1998

2. podać rok copyright lub rok sporządzenia kopii, odpowiednio zaznaczając te daty, np. sporz. 1996

3. podać rok ustalony przez opisującego, np. [1997]

4. podać rok przybliżony lub przypuszczalny, np. [1995?], [199?]

4. Strefa opisu fizycznego - pole 300

Określenie formy i liczby nośników fizycznych, np.

. - 1 dyskietka : kolor.

. - 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor.

Wymiary:

Podaje się wymiary nośnika fizycznego w centymetrach, zaokrąglony w górę do pełnego centymetra. Podaje się wymiary samego nośnika nie uwzględniając wymiarów opakowania. Poszczególne dane oddziela się przecinkiem.

W przypadku taśm magnetycznych na szpulach (zwój) podaje się średnicę ; można podać szerokość i długość taśmy magnetycznej.

Przy kasetach magnetycznych należy podawać długość i szerokość kasety, jeśli wielkości są inne niż standardowe (10 x 7 cm), oraz szerokość taśmy, jeśli jest inna niż standardowa (4mm)

Jeśli opisywany dokument elektroniczny dostępny jest na nośnikach o różnych wymiarach, należy podać wymiar najmniejszego i - po kresce - największego nośnika.

Przykłady:

. - 1 dyskietka ; 14 cm

. - 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm

. - 1 zwój magnetyczny ; 27 cm

Oznaczenie dokumentu towarzyszącego:

Należy podać wyraz lub wyrażenie charakteryzujące dokument towarzyszący (np. kaseta dźwiękowa, dyskietka, podręcznik, przewodnik, broszura) lub jego tytuł oraz liczbę jednostek fizycznych, jeżeli jest ich więcej niż jedna.

Można podać również krótki opis fizyczny sporządzony zgodnie z zasadami opisu dokumentów różnego rodzaju.

Jeżeli dokument towarzyszący ma dużo cech odmiennych, informację o nim podaje się w strefie uwag.

W przypadku dokumentów elektronicznych dostępnych zdalnie, dla których nie sporządza się opisu fizycznego, informację o dokumencie towarzyszącym podaje się w strefie uwag.

Przykłady:

. - 2 dyskietki ; 14 cm + przewodnik : 25 s.

. - 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor + kas. dźw. (17 min)

Dokument elektroniczny na różnych nośnikach

Jeżeli ten sam dokument elektroniczny dostępny jest na różnych rodzajach nośników i/lub na nośnikach różnej wielkości, w postaci różnych danych wyjściowych czy formatach wyświetlania należy przyjąć jedną z dwóch metod opisu:

1. opisanie każdego odrębnego nośnika fizycznego w jednym opisie bibliograficznym ; opis każdego nośnika umieszczany w odrębnej linii lub zgrupowany w jednej linii

2. sporządzenie odrębnych opisów bibliograficznych dla każdego nośnika fizycznego.

Jeżeli opisywany dokument elektroniczny jest dokumentem multimedialnym posadowionym na różnych nośnikach fizycznych lub większej ich liczbie (np. dysk optyczny i wideodysk) należy sporządzić odrębny opis fizyczny każdego nośnika w osobnych liniach. Można też w miejsce opisu fizycznego użyć ogólnych określeń, jak np. "Multimedia" czy "Komplet".

Dla dokumentów dostępnych zdalnie nie sporządza się opisu fizycznego. Charakterystyka (rodzaj i wielkość) dokumentu elektronicznego o dostępie zdalnym podaje się w strefie szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu pomijając opis fizyczny w strefie opisu fizycznego.

5. Strefa uwag - pola 5XX

• Uwaga ogólna - pole 500

Podaje się w niej obowiązkowo:

• źródło tytułu właściwego

• źródło oznaczenia wydania, jeśli jest inne niż źródło tytułu właściwego

• datę aktualizacji/nowelizacji

Przykłady:

• \a Tyt. z ekranu tyt.

500 \a Tyt. z pierwszego wyświetlenia informacji.

500 \a Oznaczenie wyd. z etykiety na dysku.

500 \a Znowelizowany 24 kwietnia 1999.

• Uwaga o wymaganiach systemowych - pole 538

Przykłady:

. - Wymagania systemowe: Komputer zgodny z IBM PC 486 DX; 16 MB RAM; MS Windows 3.2 lub nowsze; napęd CD-ROM poczwórnej prędkości; karta dźwiękowa.

• \a Napisany w języku FORTRAN H.

• \a VHS

538 \a Wymagania systemowe: IBM 360 i 370; 9 KB pamięci wewnętrznej; OS SVS

i OSMVS.

Podaje się je w następującej kolejności:

• nazwa, model i/lub numer (numery) komputera (komputerów)

• wielkość pamięci

• nazwa i wersja systemu (systemów) operacyjnego (operacyjnych)

• oprogramowanie (w tym język oprogramowania)

• urządzenia peryferyjne

• modyfikacja sprzętu komputerowego

Poszczególne wymagania - oprócz pierwszego - poprzedza się średnikiem.

• Uwaga o trybie dostępu - pole 538

Przykład:

. - Tryb dostępu: World Wide Web. URL: http://www.un.org

538 \a Tryb dostępu: Internet.

Należy określić metodę dostępu (np. ftp), jak i adres lokalizacji; adres należy przejmować w formie występującej w źródle, z uwzględnieniem interpunkcji, pisowni wielkich i małych liter. Informacje dotyczące trybu dostępu należy poprzedzić wyrażeniem: "Tryb dostępu:". Uwaga dot. trybu dostępu podawana jest jako druga po wymaganiach systemowych, a jeśli wymagań systemowych brak, jako pierwsza.

Informacje dotyczące trybu dostępu należy podać poprzedzając wyrażeniem "Tryb dostępu:" w przypadku dokumentów elektronicznych o dostępie zdalnym.

Inne rodzaje uwag:

• Inne uwagi ogólne [500]

• Uwaga dotycząca prac współwydanych [501]

• Uwaga dotycząca dysertacji [502]

• Uwaga dotycząca bibliografii załącznikowej [504]

• Uwaga dotycząca zawartości dokumentu elektronicznego [505]

• Zwięzła informacja o zawartości dokumentu elektronicznego [520]

• Uwaga dotycząca przeznaczenia użytkowego [521]

• Uwaga dotycząca innej dostępnej postaci fizycznej dokumentu [530]

• Uwaga dotycząca podstawy reprodukcji [534]

• Uwaga dotycząca finansowania dokumentu elektronicznego [536]

• Uwaga dotycząca języka [546]

6. Lokalizacja elektroniczna i sposób dostępu do dok. elektronicznego - pole 856

Podaje się informacje potrzebne do zlokalizowania dokumentu elektronicznego dostępnego zdalnie, jak również informacje potrzebne do dotarcia do niego przy użyciu metody dostępu określonej wartością pierwszego wskaźnika lub zawartością podpola \2.

Wskaźnik pierwszy - metoda dostępu

@ - Brak informacji

0 - E-mail
1 - FTP
2 - Dostęp zdalny (Telnet)
3 - Sieć telefoniczna (dial up)
4 - Http
7 - Metoda wymieniona w podpolu \2

Drugi wskaźnik - związek między dokumentami

@ - Brak informacji

0 - Dokument elektroniczny

1 - Wersja elektroniczna dokumentu

2 - Dokument elektroniczny związany

8 - Bez wyrażenia wprowadzającego

W podpolu \u podaje się Uniform Resource Locator (URL), który dostarcza danych o elektronicznym dostępie w standardowej składni. Dane te mogą być użyte do zautomatyzowanego dostępu do dokumentów elektronicznych przy użyciu jednego z internetowych protokołów.

 

VII. Opis dokumentów nieksiążkowych

„Do zbiorów nieksiążkowych, oprócz dokumentów audiowizualnych, takich jak przezrocza, mikroformy, filmy nieme i dźwiękowe, nagrania na płytach gramofonowych i kompaktowych, taśmach magnetofonowych, kasetach magnetofonowych i magnetowidowych, zalicza się także dokumenty nie wymagające urządzeń odczytujących, jak zbiory ilustracyjne, fotografie i kserokopie” [Grygowski, Dariusz: Dokumenty nieksiążkowe w bibliotece, s. 48]

1. Dokumenty nieksiążkowe, których odczytanie wymaga urządzeń technicznych:

Dokument dźwiękowy (audialny) - dokument zawierający nagranie lub dyspozycję programową dźwięku, odtwarzane za pomocą urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu.

Dokument oglądowy (wizualny) - dokument zawierający utrwalony zapis obrazu, odtwarzany za pomocą urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu, np. film niemy, przeźrocze.

Dokument oglądowo-słuchowy (audiowizualny) - dokument zawierający utrwalony zapis obrazów i dźwięków, odtwarzany za pomocą urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu, np. film dźwiękowy, kaseta wideo.

Dokument elektroniczny - dokument istniejący w postaci elektronicznej, dostępny za pomocą techniki komputerowej.

2. Dokumenty nieksiążkowe, których odczytanie nie wymaga urządzeń technicznych:

Dokument graficzny - dokument, którego treść jest wyrażona za pomocą znaków graficznych.

Dokument ikonograficzny - dokument graficzny, którego treść jest przedstawiona w postaci obrazu.

Dokument kartograficzny - dokument graficzny, którego treść stanowi obraz Ziemi lub jej części bądź innych ciał niebieskich, przedstawiony w skali na płaszczyźnie lub kuli.

Druk muzyczny - dokument graficzny, którego treść jest wyrażona za pomocą zapisu muzycznego, np. nutowego.

Dokument normalizacyjny - dokument piśmienniczy o charakterze techniczno-prawnym, określający wymagania jakościowe lub ilościowe stawiane określonym wyrobom, bądź sposoby postępowania, znakowania lub porozumiewania się.

Dokument techniczno-handlowy - dokument piśmienniczy zawierający informacje o producencie i jego wyrobach lub usługach jako obiektach obrotu towarowego, taki, jak: cennik, dokumentacja techniczno-ruchowa, informator o producentach, karta katalogowa wyrobu, katalog części zamiennych, katalog wyrobów, prospekt wyrobu.

Dokumenty nieksiążkowe są często inną postacią, czasem kopią, dokumentów drukowanych, dlatego należy przedstawić związane z tym zagadnieniem definicje:

Dokument pierwotny (prymarny) - publikacja przedstawiająca informacje o wynikach badań naukowych lub o faktach z zakresu życia praktycznego w formie oryginalnej, nieskróconej, zgodnej z ustaleniami autora.

Dokument wtórny - dokument będący reprodukcją dokumentu oryginalnego, także utrwaloną na innym nośniku materialnym.

(PN-N-01227:1992 Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów - terminologia.)

Dokument pochodny - materiał informacyjny opracowany na podstawie dokumentów pierwotnych, jak bibliografie, tematyczne zestawienia dokumentacyjne, przeglądy piśmiennictwa itp.

Zbiory specjalne - zespoły obiektów wydzielone z ogólnych zbiorów bibliotecznych ze względu na ich odrębne cechy formalne, osobno opracowywane, magazynowane i udostępniane.

Zalicza się do nich: rękopisy, stare druki, ryciny, fotografie, płyty analogowe i cyfrowe, taśmy i kasety magnetofonowe, filmy, wideokasety, mikroformy (mikrofilmy, mikrofisze, mikrokarty), nuty, mapy, atlasy, dyskietki, dyski optyczne (np. CD-ROM-y), literaturę przemysłowo-handlową (katalogi przemysłowo-handlowe, cenniki), normy, opisy patentowe.

Koncepcja wyodrębniania niektórych zespołów zbiorów pojawiła się powszechnie w XIX wieku, dotyczyła wówczas inkunabułów, rękopisów, kartografii. Z początkiem XX wieku wydzielono zbiory fotografii, stały się one zaczątkiem dokumentacji ikonograficznej. Zbiory dokumentów o charakterze techniczno-handlowym i zbiory audiowizualne zaczęto organizować po II wojnie światowej. Najstarszy zbiór o charakterze audiowizualnym to Archiwum Żywego Słowa w paryskiej Sorbonie.

Zbiory kartograficzne - to kolekcje lub zespoły map i planów zarówno luźnych jak i zgrupowanych w atlasy, w ich skład wchodzą również globusy Ziemi i Nieba, widoki Ziemi i Kosmosu, modele fragmentów powierzchni Ziemi, plany perspektywiczne, widoki panoramiczne, rysunki architektoniczne.

Zbiory muzyczne - obejmują dzieła teoretyczne i książki o muzyce, nuty, plakaty programy stanowiące dokumenty życia muzycznego oraz nagrania dźwiękowe: płyty, kasety.

Zbiory mikrofilmowe - wyodrębnia się je ze względu na odrębne zasady przechowywania, opracowania i udostępniania, a niekiedy i gromadzenia. Obejmują one głównie kopie mikrograficzne różnego typu dokumentów (są to dokumenty wtórne), zbiory te łączy przede wszystkim forma fizyczna dokumentu. Powstały przeważnie jako wynik akcji zabezpieczania zbiorów cennych bądź czasopism, czasem w takiej formie pozyskuje się dokumenty niedostępne w formie oryginalnej na rynku księgarskim.

VIII. Opis bibliograficzny filmu

Opis bibliograficzny filmu powinien być zgodny z postanowieniami Polskiej Normy:

PN-N-01152-12:1994 Opis bibliograficzny. Filmy.

Cykl filmowy - grupa odrębnych filmów związanych wspólnym tytułem całości i tematyką; każdy z filmów należących do cyklu posiada z reguły swój indywidualny tytuł.

Film - sekwencyjny zapis obrazów z dźwiękiem lub bez, który odtwarzany w sposób właściwy dla danej postaci filmu daje wrażenie obrazów ruchomych.

Film na taśmie światłoczułej - film zarejestrowany na błonie światłoczułej, opatrzony lub nie magnetyczną lub optyczną ścieżką dźwiękową, przeznaczony do odtwarzania za pomocą projekcji.

Film wieloczęściowy (film seryjny, serial) - jeden film podzielony na części (odcinki). Poszczególne części mogą mieć indywidualne tytuły i/lub kolejną numerację.

Kaseta wizyjna - taśma magnetowidowa z zapisem obrazu, dźwiękiem lub bez, umocowana i zamknięta w obudowie.

Napisy tekstowe - wszystkie napisy w filmie z wyjątkiem napisów tytułowych i na obiektach zdjęciowych.

Napisy tytułowe - napisy zawierające tytuł (tytuły) filmu oraz wszystkie informacje dotyczące jego realizacji i pierwowzorów. Napisy tytułowe mogą występować w różnych miejscach filmu.

Płyta wizyjna - krążek z tworzywa sztucznego lub innego materiału z zapisem obrazu z dźwiękiem lub bez przeznaczony do odtwarzania za pomocą odbiornika telewizyjnego.

Producent - osoba lub ciało zbiorowe ponoszące całkowitą odpowiedzialność za realizację filmu pod względem finansowym, technicznym, organizacyjnym i artystycznym.

Rolka magnetowidowa - zwój taśmy magnetowidowej z zapisem obrazu z dźwiękiem lub bez.

Taśma magnetowidowa - taśma z tworzywa sztucznego o znormalizowanych wymiarach pokryta emulsją magnetyczną będącą nośnikiem obrazów z dźwiękiem lub bez.

Zapis magnetowidowy - film zarejestrowany na nośniku magnetycznym, przeznaczony do odtwarzania za pomocą odbiornika telewizyjnego.

Jednostki opisu filmu:

1. film jednoczęściowy,

2. film wieloczęściowy: całość, jedna lub kilka części (odcinków),

3. niesamoistna część filmu jednoczęściowego, nowela filmowa, fragment filmu.

Numer strefy i jej nazwa	Znak umowny	Elementy opisu
1 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	[ ] = : / ;	Tytuł właściwy Określenie typu dokumentu Tytuł równoległy Dodatek do tytułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności
2 Strefa wersji (wydania)	. - /	Oznaczenie wersji Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania
4 Strefa adresu wydawniczego	. - : , ( : ,)	Miejsce wydania/dystrybucji Nazwa wydawcy/dystrybutora Data wydania/dystrybucji Miejsce produkcji/sporządzenia kopii Nazwa producenta/sporządzającego kopię Data produkcji/sporządzenia kopii
5 Strefa opisu fizycznego	. - : ; +	Określenie postaci filmu i (czas odtwarzania) Inne cechy fizyczne Wymiary Oznaczenie dokumentu towarzyszącego
6 Strefa serii i filmu wieloczęściowego	. - ( = :)	Tytuł właściwy cyklu Równoległy tytuł cyklu Dodatek do tytułu cyklu
7 Strefa uwag	. -	Uwagi
8 Strefa sposobu uzyskania filmu	. -	Sposób uzyskania filmu i/lub cena

W zależności od przeznaczenia opisu można stosować pierwszy lub drugi stopień szczegółowości. Pierwszy stopień szczegółowości obejmuje elementy niezbędne do identyfikacji filmu, czyli elementy obowiązkowe; w powyższej tabeli zostały wydrukowane pogrubioną czcionką. W katalogach bibliotecznych na ogół opisy sporządza się według drugiego stopnia szczegółowości, obejmuje on elementy obowiązkowe i zalecane, wydrukowane pochyloną czcionką. Trzeci stopień szczegółowości stosuje się, np. w bibliografii narodowej.

Podstawę opisu powinien stanowić opisywany film, a dane do opisu należy czerpać z następujących źródeł w poniższej kolejności:

1. z napisów tytułowych,

2. z innych napisów tekstowych,

3. z informacji dźwiękowej,

4. z etykiety na opakowaniu,

5. z materiałów tekstowych związanych z filmem,

6. z innych źródeł spoza filmu.

Strefa 1

Tytuł właściwy przejmuje się w formie występującej w napisach tytułowych filmu lub innym wybranym źródle danych. Jeżeli napisy tytułowe lub inne wybrane źródło danych, zawierają dwa lub więcej tytułów wyrażonych w jednym języku i alfabecie, jako tytuł właściwy należy przejąć tytuł pierwszy. Jeżeli jednak dalszy tytuł jest wyróżniony w jakikolwiek sposób jako najważniejszy, należy tytuł wyróżniony przejmować jako właściwy.

Spośród tytułów wyrażonych w dwóch lub więcej językach i/lub alfabetach jako tytuł właściwy należy przejmować tytuł w języku i/lub alfabecie całego filmu. Jeżeli tego kryterium nie da się zastosować (ponieważ w filmie brak tekstów mówionych lub napisów) przejmuje się tytuł wyróżniony typograficznie jako najważniejszy lub - w przypadku braku takiego wyróżnienia - tytuł pierwszy. Pozostałe tytuły traktuje się jako równoległe.

Określenie typu dokumentu [Film] można podawać bezpośrednio po tytule właściwym jeżeli opis filmu przeznaczony jest do zbioru informacji zawierającego opisy różnych typów dokumentów, np.:

Picasso [Film] : twórca i niszczyciel

Tytuł równoległy należy przejmować w formie podanej w napisach tytułowych opisywanego filmu lub innym wybranym źródle danych, z wyjątkiem zachowania wielkich liter i przystankowania. W opisach pierwszego stopnia szczegółowości podaje się obowiązkowo jako tytuł równoległy - tytuł w języku polskim, jeżeli występuje w napisach tytułowych, tekstowych lub dźwięku. W opisach drugiego stopnia szczegółowości należy podawać:

• tytuł oryginału, jeżeli występuje poza napisami tytułowymi, a jako właściwy został podany tytuł w innym języku;

• wszystkie tytuły w językach producentów filmu powstałego w wyniku koprodukcji międzynarodowej, o ile tytuły te występują w wybranym źródle danych.

Tytuły równoległe występujące poza źródłem uznanym za podstawowe umieszcza się w strefie uwag.

W oznaczeniu odpowiedzialności na pierwszym miejscu podaje się nazwę osoby lub ciała zbiorowego odpowiedzialnych za intelektualną i artystyczną zawartość filmu, tzn.
1)reżysera
2)scenarzysty
3)producenta
4)realizatora lub redaktora filmu.

W strefie uwag podaje się nazwy pozostałych osób lub ciał zbiorowych występujących w napisach tytułowych w zależności od rodzaju filmu i przeznaczenia opisu, np. nazwy kompozytorów, montażystów, scenografów, operatorów itd. W strefie uwag wymienia się również obsadę filmu.

Nazwy osób i ciał zbiorowych wraz z określeniem ich udziału w realizacji filmu należy przejmować w formie w jakiej występują w opisywanym filmie. Określenia funkcji należy skracać według PN-85/N-01158. Nazwy osób lub ciał zbiorowych spełniających zróżnicowane funkcje należy podawać w odrębnych oznaczeniach odpowiedzialności. W jednym oznaczeniu odpowiedzialności wymienia się najwyżej trzy nazwy, jeżeli jest ich więcej przejmuje się nazwę pierwszą, zaznaczając pominięcie pozostałych skrótem „[et al.]”

Filmy jednoczęściowe składające się z kilku utworów (nowel filmowych) pod wspólnym tytułem opisuje się pod tym tytułem traktując go jako właściwy. Tytuły poszczególnych utworów podaje się w strefie uwag.

Strefa 2

Jako oznaczenie wersji podaje się określenia: języka (wersja oryginalna i obcojęzyczna), czasu projekcji (wersja pełna i skrócona), potrzeb handlowych i eksportowych (wersja krajowa i eksportowa), sposobu rozpowszechniania (wersja kinowa i telewizyjna) oraz numeru kolejnego danej wersji.

. - 2 wersja polska

. - Wersja skrócona

. - Wersja eksportowa

. - Wersja telewizyjna

Strefa 4

Strefa ta zawiera informacje dotyczące opublikowania, dystrybucji i sporządzenia kopii filmu. Informacje te przejmuje się z opisywanego filmu, dane pochodzące spoza filmu ujmuje się w nawiasy kwadratowe.

Na pierwszym miejscu podaje się nazwę miejscowości będącej siedzibą wydawcy. Jeżeli w filmie brak nazwy miejsca wydania, przyjmuje się jedno z poniższych rozwiązań, zachowując następującą kolejność:

• przejmuje się nazwę miejsca dystrybucji,

• podaje się w nawiasach kwadratowych nazwę miejsca wydania, ustaloną na podstawie źródeł spoza opisywanego filmu,

• podaje się w nawiasach kwadratowych nazwę przypuszczalnego miejsca wydania uzupełnioną znakiem zapytania,

• w przypadku filmów wydanych za granicą przejmuje się nazwę państwa lub innego obszaru, albo podaje się w nawiasach kwadratowych nazwę ustaloną lub przypuszczalną,

• przejmuje się nazwę miejsca sporządzenia kopii, zaznaczając jednocześnie brak nazwy miejsca wydania skrótem „[S.l.]”.

Nazwę miejsca wydania podaje się w mianowniku. Nazwę niepełną, błędną, mało znaną lub obecnie nieużywaną można uzupełnić nazwą stanu, kraju, nazwą poprawną, nazwą obecną itp. Jeżeli uzupełnienia pochodzą spoza filmu, należy je ująć w nawiasy kwadratowe; jeżeli występują w opisywanym filmie, należy je ująć nawiasami okrągłymi.

W przypadku występowania dwóch miejsc wydania odnoszących się do tego samego wydawcy, do opisu przejmuje się nazwy obu miejsc rozdzielając je średnikiem. Jeżeli w filmie wymieniono więcej niż dwa miejsca wydania, należy przejąć nazwę wyróżnioną typograficznie jako najważniejszą, a jeśli brak wyróżnienia podać nazwę pierwszą. Pominięcie pozostałych miejsc produkcji zaznacza się skrótem „[etc.]”.

W opisie filmów rozpowszechnianych w Polsce, jako miejsce dystrybucji wymienia się miasto. W przypadku dystrybutora zagranicznego wymienia się kraj i ewentualnie miasto.

Nazwę wydawcy przejmuje się z napisów tytułowych lub innego źródła danych w pełnym brzmieniu. Jeżeli w filmie brak nazwy wydawcy to należy przejąć do opisu, zachowując następującą kolejność: nazwę dystrybutora, nazwę sporządzającego kopię, jeśli spełnia on również funkcję wydawcy. Jeśli tych informacji brak, podaje się skrót „[s.n.]”.

Jeżeli w filmie brak roku wydania, podaje się z odpowiednim wyjaśnieniem jedną z dat wybraną w następującej kolejności:

• rok dystrybycji,

• rok copyright,

• rok produkcji ustalony przez opisującego,

• rok przybliżony lub przypuszczalny.

. - Warszawa : Centrala Wynajmu Filmów, 1971

. - Gdynia : Video Rondo, 1991

. - Hollywood : Warner Bros ; Hong-Kong : Concord Productions, 1992.

. - Moskwa : Mosfilm, 1965-1967

. - Kraków : [s.n., ca 1996]

Miejsce produkcji/sporządzenia kopii podaje się jeżeli nie jest znane miejsce wydania ani dystrybucji. Nazwę producenta/sporządzającego kopię podaje się jeżeli wydawca ani dystrybutor nie jest znany, np. w przypadku filmów archiwalnych.

Datę sporządzenia kopii podaje się, jeżeli jest odmienna od daty wydania.

Strefa 5

W tej strefie podaje się określenie postaci filmu poprzedzone liczbą jednostek fizycznych, z których składa się opisywany film, stosując odpowiednie skróty:

1. rolka filmu światł. = rolka filmu na taśmie światłoczułej,

2. rolka magwid. = rolka magnetowidowa,

3. kas. wiz. = kaseta wizyjna (wideo-kaseta),

4. płyt. wiz. = płyta wizyjna (wideo-płyta).

5. dysk optyczny = dysk optyczny w standardzie DVD-Video

W przypadku opisywania postaci filmu o znanej nazwie handlowej, należy nazwę tą podać w nawiasach kwadratowych, jeżeli nazwa ta łączy się ze specjalnym sposobem odtwarzania.

Następnie należy podać czas odtwarzania filmu w minutach. Jeżeli ten czas jest krótszy niż 5 min, to należy go podać w minutach i sekundach.

. - 12 rolek filmu światł. (115 min)

. - 1 rolka filmu światł. (4 min 30 s)

. - 1 zwój magwid. [Quadruplex] (ok. 75 min)

. - 2 zwoje magwid. [Ampex] 7003 (150 min)

. - 1 dysk optyczny (90 min)

Inne cechy fizyczne opisywanego filmu podaje się w formie skróconej, oddzielając poszczególne elementy przecinkami i zachowując następującą kolejność:

1. format klatki filmowej i wymagania specjalne dotyczące projekcji, np. panorama, kaszeta, anamorfoza, projekcja z kilku projektorów, projekcja na kilka ekranów itp.,

2. charakterystyka dźwiękowa: film niemy (niemy), film dźwiękowy (dźw.),

3. kolor filmu: film czarno-biały (cz.-b) film kolorowy (kolor.),

4. szybkość projekcji: klatki na sekundę (kl/sek),

5. szybkość obrotowa płyty: obroty na minutę (obr/min).

. - 10 rolek filmu światł. (92 min) : panorama, dźw., cz.-b., 24 kl/sek

. - 2 kas. wiz. (40 min) : dźw., kolor. i cz.-b., 25 kl/sek

. - 1 dysk optyczny (90 min) : dźw., kolor. ; 12 cm.

Wymiary podaje się zależnie od postaci filmu:

1. dla filmu na taśmie światłoczułej - szerokość filmu w mm; w przypadku taśmy 8 mm należy podać, czy jest to standard czy super,

2. zwój magnetowidowy i kaseta wizyjna - szerokość taśmy magnetycznej w mm,

3. płyta wizyjna - średnica płyty w cm.

Oznaczenie dokumentu towarzyszącego

+ lista dialogowa w języku polskim

+ dźwięk międzynarodowy : 2 zwoje dźw. (20 min, 22 min)

Strefa 6

W tej strefie podaje się tytuł serii, cyklu lub tytuł wspólny filmu wieloczęściowego. podaje się w formie występującej w napisach tytułowych opisywanego filmu lub innym wybranym źródle danych.

. - (Filmy Hanna-Barbera)

. - (Dookoła Świata)

. - (Ballada o Januszku ; odc. 8)

Strefa 7

W strefie uwag podaje się dodatkowe informacje uznane za ważne, jeżeli przepisy nie pozwalają włączyć ich do innych stref opisu lub dopuszczają przeniesienie do strefy uwag.

. - Piosenki w jęz. francuskim

. - Wg noweli Josepha Conrada

. - Tyt. właściwy z etykiety na pudełku

. - Konsultacja: Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce

. - System barwny SECAM

. - Kopia wzorcowa

. - Zdjęcia Krzysztof Ptak ; muzyka Zygmunt Konieczny ; kostiumy Ewa Helman.

. - W roli głównej Bruce Lee.

. - Dla dzieci.

. - VHS.

. - DVD-Video.

. - System barwny SEAM

IX. Opis bibliograficzny dokumentów normalizacyjnych

Dokumenty normalizacyjne - opracowania o charakterze techniczno-prawnym określające jednoznacznie wymagania jakościowe i ilościowe względem danego przedmiotu lub czynności. Zalicza się do nich: normy, projekty norm, warunki techniczne, normatywy projektowania.

Jednostka opisu:

• oddzielnie wydany dokument normalizacyjny

• dokument normalizacyjny zawarty w zbiorze dokumentów normalizacyjnych lub w innym wydawnictwie

Stopień szczegółowości opisu:

• pierwszy stopień - elementy obowiązkowe, niezbędne do identyfikacji dokumentu (np. w wykazach norm posiadanych w bibliotece)

• drugi stopień - elementy obowiązkowe i zalecane, bliżej charakteryzujące opisywany dokument (np. w katalogach bibliotecznych, opracowaniach dokumentacyjnych).

Podstawowe źródła danych:

• Strefa tytułu - strona tytułowa lub nagłówek

• Strefa wydania - strona tytułowa lub nagłówek, informacje dodatkowe

• Strefa informacji o statusie prawnym - cały dokument

• Strefa adresu wydawniczego - strona tytułowa lub nagłówek, informacje dodatkowe, okładka

• Strefa opisu fizycznego - cały dokument

• Strefa uwag - cały dokument, źródła spoza dokumentu

• Strefa numeru i sposobu uzyskania dokumentu - strona tytułowa lub nagłówek dla numeru dokumentu, cały dokument, źródła spoza dokumentu dla pozostałych elementów

Elementy opisu

Numer strefy	Nazwa strefy	Znak umowny	Element opisu
1	Strefa tytułu	=	Tytuł dokumentu normalizacyjnego Tytuł równoległy
2	Strefa wydania	. - ,	Oznaczenie wydania Dodatkowe oznaczenie wydania
3	Strefa informacji o statusie prawnym	. - ; ;	Informacje o dokumentach zastąpionych Data ustanowienia (zaakceptowania) Data wejścia w życie (obowiązywania)
4	Strefa adresu wydawniczego	. - : ,	Miejsce wydania Nazwa wydawcy Data wydania
5	Strefa opisu fizycznego	. - ;	Objętość Format
7	Strefa uwag	. -	Uwagi
8	Strefa numeru i sposobu uzyskania dokumentu	. - :	Numer dokumentu normalizacyjnego Sposób uzyskania i/lub cena dokumentu

 

Tytuł dokumentu normalizacyjnego - Należy przejmować wszystkie części składowe tytułu (nadtytuł, tytuł główny, podtytuł) w takiej kolejności, w jakiej występują na stronie tytułowej (w nagłówku), bez względu na wyróżnienia typograficzne poszczególnych części.

Tytuł równoległy - Można podawać w zależności od przeznaczenia opisu i/lub języka tytułu normalizacyjnego. Należy go przejmować w formie, w jakiej występuje na stronie tytułowej (w nagłówku) opisywanego dokumentu. Spośród kilku tytułów równoległych należy wybrać jeden np. w języku najbardziej znanym użytkownikom danego zbioru.

Strefa informacji o statusie prawnym:

Informacja o dokumentach zastąpionych - należy podać numery dokumentów zastąpionych i dane o zakresie zmian, wraz z poprzedzającym określeniem (np. zamiast).

Data ustanowienia (zaakceptowania) - zapis dzienny zgodny z odpowiednią normą dot. zapisu dat, poprzedza się ją odpowiednim określeniem przejętym z dokumentu, np. zatwierdzony, ustanowiony.

Data wejścia w życie (obowiązywania) - poprzedzany odpowiednim określeniem, np.

. - Zamiast PN-57/N-01158 ; ustan. przez Pol. Kom. Normaliz. dn. 22 grudnia 1970 r. jako norma obow. w zakresie bibliografii, bibliotekarstwa i dokumentacji od dn. 1 lipca 1971 r.

Uwagi:

• informacje dotyczące związków opisywanego dokumentu normalizacyjnego z innymi dokumentami, np. zmian wniesionych do dokumentu, unieważnień częściowych lub całkowitych opisywanego dokumentu, dostępnych tłumaczeń obcojęzycznego dokumentu normalizacyjnego, norm związanych, odpowiedników w normach międzynarodowych

• symbole klasyfikacyjne występujące w dokumencie

• elementy należące do poprzednich stref opisu, ale w nich nie wymienione

• informacje o wysokości nakładu

• dane zawierające oznaczenie odpowiedzialności (np. nazwa autora projektu normy)

Numer dokumentu normalizacyjnego:

Należy przejmować go w całości, zapisując go w ciągłości wiersza, bez względu na formę zapisu występującą w dokumencie; linię poziomą oddzielającą część numeru należy zamienić w opisie na kreskę ukośną.

Dopuszcza się umieszczanie numeru dokumentu normalizacyjnego przed tytułem.

43

---