Choroba Scheuermanna

Zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa w projekcji bocznej pacjenta z chorobą Scheuermanna

Choroba Scheuermanna - martwica jałowa nasad trzonów kręgowych; deformacja powstająca przed okresem pokwitania. Choroba ta zaczyna się w wieku 10-14 lat. Deformacja kifotyczna kręgosłupa w chorobie Scheuermanna jest powodowana zaburzeniami wzrostu trzonów kręgów i postępującym klinowaceniem trzonów. Etiologia choroby jest dotychczas nieznana i budzi wiele kontrowersji.

Rozpoznanie [edytuj]

Choroba Scheuermanna (czytaj „Szojermana”), nazywana również jałową martwicą kręgosłupa lub młodzieńczą kifozą, jest jedną z wie­lu chorób zaliczanych do tak zwa­nych „jałowych martwic kości”. Wspólną cechą wszystkich chorób tej grupy jest obumieranie tkanki kost­nej i chrzestnej bez udziału chorobo­twórczych drobnoustrojów.

Do martwicy kości czy chrząstki dochodzi na skutek przyczyny, powodującej przerwanie lub upośledzenie ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta ulega martwicy, staje się mało odporna na działanie czynników mechanicznych, rozpada się i ponownie odbudowuje, ale koś­ci najczęściej ulegają zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia mogą być różnorodne: predyspozycje wrodzone, przeciążenia, mikrourazy, zaburzenia hormonalne, zatory i inne. Do zaburzeń ukrwienia dochodzi szczególnie łatwo u dzieci i młodzieży w związku z brakiem połączeń między krążeniem nasadowym i przynasadowym.

Etiologia choroby Scheuermanna nie jest do końca poznana. Jako jedną z przyczyn podaje się zaburzenia kostnienia nasadowego trzonów kręgów, głównie w odcinku piersiowym kręgosłupa, nasilające się w okresie pokwitania. Zmiany dotyczą kilku sąsiadujących kręgów i lokalizują się głównie w przedniej, środkowej części krążków międzykręgowych i trzonów. Dochodzi do wciskania się (uwypuklenia) zawartoś­ci krążków międzykręgowych do gąbczastej tkanki kostnej trzonów - tworzą się charakterystyczne tzw. guzki Schmorla. Stopniowo następuje przebudowa trzonów, zwłóknienie guzków i utrwalenie zmian. Trzon usz­kodzony w swej części przedniej przybiera kształt klina i dopro­wadza do pogłębienia się fizjologicznego wygięcia kifotycznego odcinka piersiowego kręgosłupa, szpecące sylwetkę - kształtując tzw. plecy okrągłe. Z powodu powiększania się krzy­wizny - wzrost kręgosłupa opóźnia się i zmieniają się jego obciążenia (występuje dysproporcja między wytrzymałoś­cią tkanki kostnej a jej obciążeniem). Pewne grupy mięśni ulegają rozciągnięciu i osła­bieniu, inne przykurczają się (zwię­kszając jeszcze bardziej nieprawi­dłowość obciążeń kręgosłupa).

Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzieży w wieku między 12 a 17, występuje głównie wśród chłopców w wieku, kiedy najżywsze są procesy kostnienia kręgosłupa - między 14 a 17 rokiem życia, u dziewcząt przejawia się między 12 a 14 r. ż. Trwałe zmia­ny występują przeważnie w dolnym odcinku piersio­wym i górnym lędźwiowym. Choroba często pojawia się rodzinnie i może współistnieć z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa.

Proces chorobowy trwa z reguły 2 - 3 lata i wię­cej.; nie leczona powoduje zeszpecenie i trwałe ograniczenie sprawności życiowej (w tym czasie dochodzi do przebudowy nasad trzonów kręgo­wych i ich klinowatych zniekształ­ceń - jeśli w porę nie zastosuje się prawidłowego leczenia).

Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy kręgosłu­pa, uczucie zmęczenia, stopniowe pogarszanie się postawy, pochylanie do przodu, tworzenie się okrągłych pleców, narastające ograniczenie ruchów i pojawiające się zniekształce­nia kości.

Pojawiający się ból w okolicy kręgosłupa jest najczęściej tępy, roz­lany. Zwiększa się po wysiłku lub zmęczeniu głównie przy czynnoś­ciach w pozycji pochylonej do przo­du, stojącej lub siedzącej. Ustępuje lub zmniejsza się po odpoczynku w odpowiedniej pozycji leżącej lub siedzącej, z zapewnieniem odciąże­nia kręgosłupa. Ruchomość kręgo­słupa stopniowo zmniejsza się, zna­cznie zwiększają się krzywizny krę­gosłupa zniekształcające postawę, powstają przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych.

Pogorszenie postawy jest naj­częściej pierwszym sygnałem rozpo­znawczym.

Postępowanie i leczenie - uzależnione jest od ciężkości procesu chorobowego. W lżej­szych przypadkach wystarczają jedynie ćwiczenia mięśni grzbietu w celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu mięśniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegającej z rozległym klinowaceniem trzonów kręgowych (i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łóżeczka gipsowego przez 2 - 3 miesiące z następczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dal­szych kilka miesięcy. Stosowaniu gorsetu towarzyszą ćwiczenia mięśni grzbietu. Jednocześ­nie choremu zaleca się jak najczęstsze w ciągu dnia leżenie na plecach na twardym, płaskim podłożu w celu odciążenia kręgosłupa, a także układanie się na brzuchu z podparciem mostka (wałek, zwinięty koc) dla korygowania kifozy.

W przypadku o łagodnym przebiegu podstawą leczenia jest odciążenie kręgo­słupa i ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu o charakterze koncentrycznym. W przypadkach szybko postępujących warunkiem jest odciążenie kręgosłupa przy pomocy gorsetu ekstensyjnego. Stosowane ćwiczenia nie różnią się w zasadzie od poprzednio omawianych. W odróżnieniu jednak od pleców okrągłych, powstałych na tle dystonicznym w chorobie Scheuermanna, intensyw­ny ruch w warunkach obciążenia nie jest wskazany.

Wyzdrowienie polega na zwa­pnieniu uszkodzeń. Powstałe defor­macje i zniszczone struktury kręgów nigdy nie zostają w całości odtworzo­ne. Powstałe sklinowacenie kręgów najczęściej nie zmienia się. Najbar­dziej charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany występują w póź­niejszym okresie choroby, co może wykazać obraz radiologiczny.

Wczesne rozpoznanie - jakkol­wiek trudne - jest bardzo ważne, ponieważ pozwala rozpocząć lecze­nie, które zapobiega rozwinięciu się zniekształceń. Leczenie polega na niedopusz­czeniu do zniekształceń przez: - odciążenie kręgosłupa we wszyst­kich okresach choroby w czasie pracy i wypoczynku; - stosowanie ćwiczeń wzmacniają­cych mięśnie (według indywidu­alnych zaleceń); - wykonywanie ćwiczeń oddecho­wych, rozluźniających i masażu; - leczenie ogólnie wzmacniające, klimatyczne i dietetyczne (zapew­niające odpowiednie odżywianie z uwzględnieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców); - okresowe badania lekarskie do za­kończenia wzrostu.

Najważniejsze jest utrzymywa­nie kręgosłupa w odpowiednich po­zycjach zapewniających podparcie w miejscach najbardziej narażonych na deformacje. Zapobiega to pogłę­bianiu się klinowatego zniekształce­nia chorobowo zmienionych kręgów i powiększaniu kifozy piersiowej. W bardziej zaawansowanych zmia­nach stosuje się również gorsety ortopedyczne.

Ćwiczenia gimnastyczne, spe­cjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów mają na celu: zapobieganie zniekształce­niu, wzmocnienie osłabionych mię­śni, zwiększenie ruchomości ela­styczności kręgosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizy­cznej. Muszą one być prowa­dzone systematycznie.

W przypadkach nasilonych dole­gliwości bólowych należy zapewnić odciążenie chorobowo zmienionego odcinka kręgosłupa. Dopiero po ustąpieniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych rozpoczyna się ćwiczenia. Wy­niki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postę­powania usprawniającego, które za­pobiega powstawaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgo­wych.

Utrwalenie się zmian chorobo­wych w kręgosłupie, poza znaczną deformacją postawy, może mieć wpływ na inne części układu kostne­go (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu

Na obraz kliniczny choroby Scheuermanna składają się: "sztywna" deformacja kifotyczna, ograniczenie ruchomości oraz ból grzbietu. Ból według różnych autorów występuje w 20% - 70% przypadków. Deformacja może być zlokalizowana w odcinku piersiowym (najczęściej), piersiowo-lędźwiowym bądź lędźwiowym kręgosłupa. Deformacji może towarzyszyć skolioza.

Objawy neurologiczne występują rzadko - w 1% przypadków.

Na objawy radiologiczne choroby Scheuermanna składają się: nieregularne końce górnej i dolnej płytki trzonu, zwężone tarcze międzykręgowe, niefizjologiczne kąty krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej (na RTG bocznych).

Dla rozpoznania choroby Scheuermanna nie jest wymagana obecność wszystkich objawów klinicznych i radiologicznych.

Leczenie [edytuj]

Wskazaniami do operacyjnego leczenia choroby Scheuermanna są: ból, intensywnie narastająca kifoza, ograniczenie ruchomości oddechowej klatki piersiowej. W leczeniu operacyjnym stosuje się tzw. uwolnienie przednie w celu uzyskania lepszej ruchomości kifozy połączone ze spondylodezą tylną i korekcję z użyciem instrumentarium kompresyjnego. Wskazane jest pływanie i uprawianie ćwiczeń na brzuchu - tzw. nożyce rękami i "delfinki".

Choroba SCHEUERMANNA
Data: 25-05-2001 o godz. 08:55:02
Temat: Artykuły archiwalne

Choroba Scheuermanna (czytaj „Szojermana”), nazywana również jałową martwicą kręgosłupa lub młodzieńczą kifozą, jest jedną z wie­lu chorób zaliczanych do tak zwa­nych „jałowych martwic kości”. Wspólną cechą wszystkich chorób tej grupy jest obumieranie tkanki kost­nej i chrzestnej bez udziału chorobo­twórczych drobnoustrojów.

Do martwicy kości czy chrząstki dochodzi na skutek przyczyny, powodującej przerwanie lub upośledzenie ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta ulega martwicy, staje się mało odporna na działanie czynników mechanicznych, rozpada się i ponownie odbudowuje, ale koś­ci najczęściej ulegają zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia mogą być różnorodne: predyspozycje wrodzone, przeciążenia, mikrourazy, zaburzenia hormonalne, zatory i inne. Do zaburzeń ukrwienia dochodzi szczególnie łatwo u dzieci i młodzieży w związku z brakiem połączeń między krążeniem nasadowym i przynasadowym.

Etiologia choroby Scheuermanna nie jest do końca poznana. Jako jedną z przyczyn podaje się zaburzenia kostnienia nasadowego trzonów kręgów, głównie w odcinku piersiowym kręgosłupa, nasilające się w okresie pokwitania. Zmiany dotyczą kilku sąsiadujących kręgów i lokalizują się głównie w przedniej, środkowej części krążków międzykręgowych i trzonów. Dochodzi do wciskania się (uwypuklenia) zawartoś­ci krążków międzykręgowych do gąbczastej tkanki kostnej trzonów - tworzą się charakterystyczne tzw. guzki Schmorla. Stopniowo następuje przebudowa trzonów, zwłóknienie guzków i utrwalenie zmian. Trzon usz­kodzony w swej części przedniej przybiera kształt klina i dopro­wadza do pogłębienia się fizjologicznego wygięcia kifotycznego odcinka piersiowego kręgosłupa, szpecące sylwetkę - kształtując tzw. plecy okrągłe. Z powodu powiększania się krzy­wizny - wzrost kręgosłupa opóźnia się i zmieniają się jego obciążenia (występuje dysproporcja między wytrzymałoś­cią tkanki kostnej a jej obciążeniem). Pewne grupy mięśni ulegają rozciągnięciu i osła­bieniu, inne przykurczają się (zwię­kszając jeszcze bardziej nieprawi­dłowość obciążeń kręgosłupa).

Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzieży w wieku między 12 a 17, występuje głównie wśród chłopców w wieku, kiedy najżywsze są procesy kostnienia kręgosłupa - między 14 a 17 rokiem życia, u dziewcząt przejawia się między 12 a 14 r. ż. Trwałe zmia­ny występują przeważnie w dolnym odcinku piersio­wym i górnym lędźwiowym. Choroba często pojawia się rodzinnie i może współistnieć z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa.

Proces chorobowy trwa z reguły 2 - 3 lata i wię­cej.; nie leczona powoduje zeszpecenie i trwałe ograniczenie sprawności życiowej (w tym czasie dochodzi do przebudowy nasad trzonów kręgo­wych i ich klinowatych zniekształ­ceń - jeśli w porę nie zastosuje się prawidłowego leczenia).

Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy kręgosłu­pa, uczucie zmęczenia, stopniowe pogarszanie się postawy, pochylanie do przodu, tworzenie się okrągłych pleców, narastające ograniczenie ruchów i pojawiające się zniekształce­nia kości.

Pojawiający się ból w okolicy kręgosłupa jest najczęściej tępy, roz­lany. Zwiększa się po wysiłku lub zmęczeniu głównie przy czynnoś­ciach w pozycji pochylonej do przo­du, stojącej lub siedzącej. Ustępuje lub zmniejsza się po odpoczynku w odpowiedniej pozycji leżącej lub siedzącej, z zapewnieniem odciąże­nia kręgosłupa. Ruchomość kręgo­słupa stopniowo zmniejsza się, zna­cznie zwiększają się krzywizny krę­gosłupa zniekształcające postawę, powstają przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych.

Pogorszenie postawy jest naj­częściej pierwszym sygnałem rozpo­znawczym.

Postępowanie i leczenie - uzależnione jest od ciężkości procesu chorobowego. W lżej­szych przypadkach wystarczają jedynie ćwiczenia mięśni grzbietu w celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu mięśniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegającej z rozległym klinowaceniem trzonów kręgowych (i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łóżeczka gipsowego przez 2 - 3 miesiące z następczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dal­szych kilka miesięcy. Stosowaniu gorsetu towarzyszą ćwiczenia mięśni grzbietu. Jednocześ­nie choremu zaleca się jak najczęstsze w ciągu dnia leżenie na plecach na twardym, płaskim podłożu w celu odciążenia kręgosłupa, a także układanie się na brzuchu z podparciem mostka (wałek, zwinięty koc) dla korygowania kifozy.

W przypadku o łagodnym przebiegu podstawą leczenia jest odciążenie kręgo­słupa i ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu o charakterze koncentrycznym. W przypadkach szybko postępujących warunkiem jest odciążenie kręgosłupa przy pomocy gorsetu ekstensyjnego. Stosowane ćwiczenia nie różnią się w zasadzie od poprzednio omawianych. W odróżnieniu jednak od pleców okrągłych, powstałych na tle dystonicznym w chorobie Scheuermanna, intensyw­ny ruch w warunkach obciążenia nie jest wskazany.

Wyzdrowienie polega na zwa­pnieniu uszkodzeń. Powstałe defor­macje i zniszczone struktury kręgów nigdy nie zostają w całości odtworzo­ne. Powstałe sklinowacenie kręgów najczęściej nie zmienia się. Najbar­dziej charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany występują w póź­niejszym okresie choroby, co może wykazać obraz radiologiczny.

Wczesne rozpoznanie - jakkol­wiek trudne - jest bardzo ważne, ponieważ pozwala rozpocząć lecze­nie, które zapobiega rozwinięciu się zniekształceń. Leczenie polega na niedopusz­czeniu do zniekształceń przez:
- odciążenie kręgosłupa we wszyst­kich okresach choroby w czasie pracy i wypoczynku;
- stosowanie ćwiczeń wzmacniają­cych mięśnie (według indywidu­alnych zaleceń);
- wykonywanie ćwiczeń oddecho­wych, rozluźniających i masażu;
- leczenie ogólnie wzmacniające, klimatyczne i dietetyczne (zapew­niające odpowiednie odżywianie z uwzględnieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców);
- okresowe badania lekarskie do za­kończenia wzrostu.

Najważniejsze jest utrzymywa­nie kręgosłupa w odpowiednich po­zycjach zapewniających podparcie w miejscach najbardziej narażonych na deformacje. Zapobiega to pogłę­bianiu się klinowatego zniekształce­nia chorobowo zmienionych kręgów i powiększaniu kifozy piersiowej. W bardziej zaawansowanych zmia­nach stosuje się również gorsety ortopedyczne.

Ćwiczenia gimnastyczne, spe­cjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów mają na celu: zapobieganie zniekształce­niu, wzmocnienie osłabionych mię­śni, zwiększenie ruchomości ela­styczności kręgosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizy­cznej. Muszą one być prowa­dzone systematycznie.

W przypadkach nasilonych dole­gliwości bólowych należy zapewnić odciążenie chorobowo zmienionego odcinka kręgosłupa. Dopiero po ustąpieniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych rozpoczyna się ćwiczenia. Wy­niki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postę­powania usprawniającego, które za­pobiega powstawaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgo­wych.

Utrwalenie się zmian chorobo­wych w kręgosłupie, poza znaczną deformacją postawy, może mieć wpływ na inne części układu kostne­go (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu.

Mgr Lech Wysocki Lech

Bibliografia:
Borkowska M.: „Choroba Scheuermanna”. [W]: ABC rehabilitacji dzieci. Pelikan. Warszawa 1989.
Dziak A.: „Choroba Scheuermanna”. [W]: Kucha J. (red.): Rehabilitacja. PZWL. Warszawa 1989.
Kasperczyk T.: „Wady postawy ciała”. Kasper s. c. Kraków 1994.

Artykuł jest z Rehabilitacja- Fizjoterapia http://www.rehabilitacja.pl Adres tego artykułu to: http://www.rehabilitacja.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=276

Choroba Scheuermanna (kifoza młodzieńcza)

W S T Ę P

Plecy okrągłe to wada lokalizująca się w odcinku piersiowym kręgosłupa. W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy jest wygięty ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. Przy plecach okrągłych wygięcie to jest pogłębione - powstaje hiperkifoza piersiowa. W sylwetce dziecka z plecami okrągłymi, oprócz pogłębionej kifozy piersiowej, występuje: wysunięcie głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek), wysunięcie barków do przodu, spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej, rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki
piersiowej.

Plecy okrągłe mogą mieć charakter wady wrodzonej na skutek wad układu kostnego lub mięśniowego. Częściej jednak obserwuje się plecy okrągłe nabyte. Ich przyczynami mogą być:
- dystonia mięśniowa,
- czynniki psychiczne,
- wady wzroku,
- choroby wtórne powodujące pogłębienie kifozy piersiowej, z których na pierwszy plan wysuwa się choroba Scheuermanna, a także gruźlica kręgosłupa, krzywica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Choroba Scheuermanna nazywana również jałową martwicą kręgosłupa lub kifozą młodzieńczą jest bardzo podobna do pleców okrągłych na tle dystonii mięśniowej. Umiejętność odróżniania tych jednostek jest niezmiernie ważna dla nauczyciela wf ze względu na odmienne, w początkowym okresie, postępowanie lecznicze. Potraktowanie na przykład choroby Scheuermanna jako wady postawy pierwotnie dystonicznej intensywnym ruchem w warunkach obciążenia byłoby wybitnie szkodliwe.

P R Z Y C Z Y N Y  D Y S F U N K C J I

Choroba Scheuermanna, jest jedną z wielu chorób zaliczanych do tak zwanych "jałowych martwic kości". Wspólną cechą wszystkich chorób tej grupy jest obumieranie tkanki kostnej i chrzęstnej bez udziału chorobotwórczych drobnoustrojów.

Do martwicy kości czy chrząstki dochodzi na skutek przyczyny, powodującej przerwanie lub upośledzenie ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta ulega martwicy, staje się mało odporna na działanie czynników mechanicznych, rozpada się i podobnie odbudowuje, ale kości najczęściej ulegają zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia mogą być różnorodne: predyspozycje wrodzone, przeciążenia, mikrourazy, zaburzenia hormonalne, zatory i inne. Do zaburzeń ukrwienia dochodzi szczególnie łatwo u dzieci i młodzieży w związku z brakiem połączeń między krążeniem nasadowym i przynasadowym.

Etiologia choroby nie jest w pełni poznana. Wśród czynników sprzyjających wyróżnia się:
- zaburzenia kostnienia nasad w okresie wzmożonego wzrostu,
- dysproporcje między obciążeniem a wytrzymałością tkanek,
- osłabienie mięśni tułowia, zwłaszcza prostowników grzbietu,
- predyspozycje konstytucjonalno rodzinne,
- zaburzenia hormonalne,
- urazy i powtarzające się często mikrourazy.

O B J A W Y  I  P R Z E B I E G

Początkowo choroba przebiega skrycie, często bezboleśnie. Tylko około 20% pacjentów odczuwa w czasie choroby bóle kręgosłupa. Bóle te lokalizują się w chorym odcinku kręgosłupa lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Potęgują się one po wysiłkach fizycznych, głównie w pozycjach osiowego obciążenia kręgosłupa i pochylenia w przód. Dolegliwości te zmniejszają się lub ustępują po zmianie pozycji ciała, zwłaszcza po przyjęciu pozycji leżącej.

Zmiany w chorobie Scheuermanna obejmują z reguły kilka sąsiadujących ze sobą kręgów, a także krążków międzykręgowych, najczęściej na odcinku Th7-Th12. Proces dotyczy zazwyczaj 2 lub 4 kręgów, rzadziej 3 lub 5.

Osłabienie procesem martwiczym odporności nasad i chrząstek pokrywających trzony kręgowe powoduje wciskanie się zawartości krążków międzykręgowych przez płytkę chrzęstną do gąbczastej tkanki trzonów. Tworzą się tzw. guzki Schmorla, które mogą być różnej wielkości. Występują one głównie w przedniej i środkowej części trzonów. Trzony kręgowe ulegają powolnemu niewielkiemu sklinowaceniu, a krążki międzykręgowe - zmianom degeneracyjnym i następczemu zwężeniu. Powoduje to pochylenie tułowia do przodu i stopniowe ograniczenie ruchomości odcinka kręgosłupa objętego procesem chorobowym.

Objawy fizykalne zależą w pewnej mierze od lokalizacji szczytu kifozy. W większości przypadków występuje ona w odcinku piersiowym, w ok. 20% przypadków - w odcinku piersiowo-lędźwiowym, a w nielicznych przypadkach - w odcinku lędźwiowym. Przy lokalizacji piersiowej pogłębiona jest kifoza piersiowa oraz lordoza lędźwiowa, z uwypukleniem brzucha.

Często stwierdza się także pogłębienie lordozy szyjnej, jako wynik mechanizmu kompensacyjnego. Następstwem lokalizacji szczytu zniekształcenia w odcinku piersiowo-lędźwiowym jest przedłużona ku dołowi kifoza piersiowa ze skróceniem i pogłębieniem lordozy lędźwiowej. Jeśli kifoza dotyczy segmentu lędźwiowego, plecy są proste ze wzmożoną wiotkością odcinka piersiowego i często - kątowym zagięciem między kifozą a kością krzyżową.

Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzieży w wieku między 12 a 17 r. ż., występuje głównie wśród chłopców w wieku, kiedy najżywsze są procesy kostnienia kręgosłupa - między 14 a 17 rokiem życia, u dziewcząt przejawia się między 12 a 14 r. ż.

Choroba trwa zwykle 2-3 lata i kończy się wraz z zakończeniem kostnienia kręgosłupa. W tym czasie dochodzi do stopniowej przebudowy nasad trzonów kręgowych, zanikają mniejsze guzki Schmorla. Pozostają natomiast sklinowacenia trzonów kręgowych i zgięcie kręgosłupa, do jakiego doszło w trakcie choroby.

Początkowe stadium choroby jest jednak trudne do wykrycia ze względu na brak wyraźnych objawów klinicznych, które pojawiają się z dużym opóźnieniem w stosunku do zmian w obrazie radiologicznym. Dlatego niezmiernie ważne jest wychwycenie pierwszych symptomów związanych z nieprawidłową postawą, a mogących świadczyć o rozwijającej się chorobie. Pierwszym dostrzegalnym jej objawem jest nieprawidłowa postawa z pochyleniem tułowia do przodu i ograniczenie ruchomości chorego odcinka. Jest to jednak rozpoznanie zbyt późne - zmiany w budowie kręgów i krążków międzykręgowych są już wówczas znacznie zaawansowane. Wcześniejszym objawem choroby Scheuermana jest ból objętego chorobą odcinka kręgosłupa. Decydujące w rozpoznaniu choroby Scheuermanna jest rozpoznanie radiologiczne - zwłaszcza zdjęć wykonanych w projekcji bocznej, które pozwolą na dokonanie oceny krzywizn kręgosłupa oraz charakteru zmian w objętych procesem chorobowym elementach kręgosłupa.

M E T O D Y  P O S T Ę P O W A N I A

Dla dziecka z chorobą Scheuermanna lub jej podejrzeniem niezmiernie ważne jest przestrzeganie na co dzień poniższych zasad:
- Stałe dbanie o utrzymywanie prawidłowej postawy i stworzenie odpowiednich warunków odciążania kręgosłupa w czasie pracy (nauki) i wypoczynku.
- Spanie na równym, odpowiednim materacu z małą poduszką (lub klinem) pod głową, sięgającą tylko do barków. Zasypianie w pozycji na plecach z nieco ugiętymi kolanami. Przed wstaniem z łóżka i przed zaśnięciem należy wykonać kilka ćwiczeń rozciągających i rozluźniających kręgosłup. W tym celu należy w pozycji leżącej oprzeć dłonie na talerzach biodrowych, kciuki skierować do przodu i wykonywać naprzemienne ruchy obniżania miednicy lub w tej samej pozycji (również z ugiętymi w kolanach nogami) wyciągać splecione i odwrócone w górę za głowę (jest to tak zwany "autowyciąg" przez kończyny górne).
- Po przyjściu ze szkoły dziecko powinno co najmniej pół godziny, a w ciągu popołudnia jak najwięcej przebywać w pozycji leżącej na plecach z ugiętymi kolanami i dociśniętymi do podłoża barkami.
- Podłoże musi być odpowiednie, pod szczyt wygięcia piersiowego kręgosłupa można podłożyć zwinięty kocyk. Zapewni to lepszą korekcję i odciążenie kręgosłupa. Można przebywać również w pozycji leżącej na brzuchu z podłożonym pod nim wałeczkiem lub zwiniętą poduszeczką. W takich pozycjach należy wykonywać ruchy wyciągające i ćwiczenia rozluźniające mięśnie kręgosłupa.
- Odrabiać lekcje w poprawnej pozycji siedzącej. W tym celu konieczne jest odpowiednie przystosowanie krzesła. Powinno ono zapewnić podparcie i odciążenie okolicy lędźwiowej i dolnej piersiowej. (Można to osiągnąć zwiększając kąt pochylenia oparcia, na przykład przez podwyższenie przednich nóg krzesła). Stopy oparte na podłodze lub odpowiedniej wysokości podnóżku. W pozycji siedzącej należy również wykonywać ruchy wyciągające i rozluźniające kręgosłup, podobnie jak w pozycji leżącej. W ciągu dnia trzeba często zmieniać pozycję.
- Pozycja siedząca, "relaksacyjna", zapewnia oprócz oparcia pleców wyższe ułożenie pleców niż bioder. Stopy oparte na podłożu, ustawione równolegle, uda lekko odwiedzione, nie zakładać nogi na nogę. Pozycję tę można uzyskać stosując poduszkę (klin) pod uda i podstawkę pod stopy.
- W pozycji stojącej utrzymywać pełną korekcję postawy, chodzić z prawidłowym obciążaniem i odtwarzaniem łuków stóp oraz zaznaczeniem fazy odepchnięcia palcami. W pozycji stojącej czy siedzącej należy również wykonywać ruchy wyciągające kręgosłup, stosując pasy lub poprzednio opisany "autowyciąg".
- Przybory szkolne i inne przedmioty trzeba nosić w plecaku.
- Przed snem, rano i przed ćwiczeniami wykonywać masaż pleców, klatki piersiowej i obręczy miednicznej dłońmi lub używając szorstkiego ręcznika czy rękawicy kąpielowej.
- Jak najczęściej korzystać z ćwiczeń rozluźniających i wodnych.
- Ograniczenie lub wyłączenie wysiłków fizycznych ocenia lekarz indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia. Na lekcjach wychowania fizycznego wyłącza się z ćwiczeń elementy akrobatyczne, biegi, skoki i wszystkie ćwiczenia siłowe. Przeciwwskazane są również długie marsze. Wskazane są odpowiednie ćwiczenia z muzyką.
- Przestrzeganie odpowiedniego trybu życia jest równie ważne, jak wykonywanie ćwiczeń wzmacniających układ mięśniowy. Rodzaj ćwiczeń zaleca lekarz po zbadaniu chorego, a naukę ich wykonywania prowadzi instruktor. Wykonywanie ćwiczeń w domu może nastąpić dopiero po sprawdzeniu poprawności ich wykonywania.
- Leczenie ogólnie wzmacniające, klimatyczne i dietetyczne (zapewniające odpowiednie odżywianie z uwzględnieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców).

Postępowanie i leczenie - uzależnione jest od ciężkości procesu chorobowego. W lżejszych przypadkach wystarczają jedynie ćwiczenia mięśni grzbietu w celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu mięśniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegającej z rozległym klinowaceniem trzonów kręgowych ( i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łóżeczka gipsowego przez 2 - 3 miesiące z następczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dalszych kilka miesięcy. Stosowaniu gorsetu towarzyszą ćwiczenia mięśni grzbietu.

Ćwiczenia gimnastyczne, specjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów mają na celu:
- zapobieganie zniekształceniu,
- wzmocnienie osłabionych mięśni,
- zwiększenie ruchomości elastyczności kręgosłupa,
- poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizycznej.

Muszą one być prowadzone systematycznie.

W przypadkach nasilonych dolegliwości bólowych należy zapewnić odciążenie chorobowo zmienionego odcinka kręgosłupa. Dopiero po ustąpieniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych rozpoczyna się ćwiczenia. Wyniki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postępowania usprawniającego, które zapobiega powstawaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgowych.

Utrwalenie się zmian chorobowych w kręgosłupie, poza znaczną deformacją postawy, może mieć wpływ na inne części układu kostnego (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu.

Najważniejszym celem jest jednak przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko powinno stać się podmiotem procesu korekcyjnego, a nie przedmiotem poddawanym korekcyjnej "obróbce". Także rodzice powinni aktywnie włączyć się do walki o poprawę postawy ciała swojego dziecka, zapewniając mu optymalne, sprzyjające korekcji wady warunki życia.
Literatura:
1. Maria Kutzner-Kozińska. Korekcja wad postawy. WSiP. Warszawa 1981
2. Jerzy Kiwerski. Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL. Warszawa 2001
3. Sławomir Owczarek. Atlas ćwiczeń korekcyjnych. WSiP. Warszawa
4. Borkowska M. "Choroba Scheuermanna". W: ABC rehabilitacji dzieci. Pelikan. Warszawa 1989.
5. Dziak A.: "Choroba Scheuermanna". W: Kucha J. (red.): Rehabilitacja. PZWL. Warszawa 1989.
6. Kasperczyk T.: Wady postawy ciała. Kasper s. c. Kraków 1994.
 

Opracowanie: Jolanta Omiatacz

Etiologia i przebieg tej choroby został już opisany na portalu rehabilitacja.pl. Niewiele jednak jest informacji o postępowaniu rehabilitacyjnym w przypadku tej choroby. W pewnym sensie jest to walka z czasem, bo największe efekty można uzyskać do czasu pełnego skostnienia kręgosłupa czyli do ok. 23-25 roku życia. Po tym okresie działania rehabilitacyjne mają na celu utrzymanie kręgosłupa i ciała w skorygowanej postaci.
W chorobie Scheuermanna dochodzi do sklinowacenia trzonów kręgów a co za tym idzie do patologicznych skrzywień kręgosłupa. Wyobraźmy sobie wieżę, którą stawiamy z równych klocków. Jest stabilna. A kto potrafi zbudować taką samą konstrukcję ze ściętych z jednej strony elementów?

Tak się dzieje z kręgosłupem dotkniętym chorobą Scheuermanna. Wszelka terapia jest więc nastawiona na utrzymywanie kręgosłupa w pozycji jak najbardziej zbliżonej do fizjologicznej. Stąd tak duży nacisk kładzie się na wzmacnianie mięśni stabilizujących kręgosłup.
Wszelkie ćwiczenia wykonywane w leżeniu na brzuchu są wskazane w tym schorzeniu. Pływanie na grzbiecie to także doskonała forma terapii.
Ze swojej strony polecam masaże i zabiegi fizykalne, które powinny być wprowadzeniem do ćwiczeń. Rozluźnienie mięśni ułatwia później wykonywanie ćwiczeń. W codziennym życiu należy pamiętać o szczególnej dbałości o postawę. Choroba dotyka osób młodych w wieku dojrzewania i niestety szczególnie wtedy trudno jest wyegzekwować dbałość o kręgosłup. Niech w nawyk wejdzie prostowanie pleców. Siedzenie nawet w przesadnie wyprostowanej pozycji, częste leżenie na brzuchu.
Polecam proste ćwiczenie z kinezjologii, które świetnie pozwala skorygować postawę i wzmacnia mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie jej. Do ćwiczenia potrzebna jest pomoc drugiej osoby.

Osoby stają naprzeciw siebie. Punkty do ćwiczeń:
Barki - zarówno powierzchnia z przodu jak i z tyłu
Biodra- zarówno z przodu jak i z tyłu. (Z przodu łatwo wyczuć mniej więcej na wysokości pępka wystający kolec biodrowy. Dokładnie w tym miejscu należy przyłożyć rękę. Z tyłu - układamy rękę nad pośladkiem.)
Do ćwiczeń wykorzystuje się kolejno 4 pozycje. Ważne, aby kolejność była zachowana.
Zawsze układamy ręce po przeciwnych stronach ciała.
1. „na krzyż”
Prawa ręka tyłu lewego barku osoby, która ćwiczy. Lewa ręka z przodu na prawym biodrze osoby, która ćwiczy. Stawiamy opór dla barku i biodra, a ćwiczący stara się przeciwstawić. Nie ma ruchu ale jest napięcie mięśni. Należy je wytrzymać przez ok.7 sekund- licząc na głos. Wykonujemy trzy powtórzenia. Zmiana układu rąk. Ręka z tyłu barku wędruje na przód barku, ręka z przodu biodra na tylną stronę. Znów trzy razy napięcie po 7 sekund.
Potem zmieniamy stronę: lewa ręka na tył prawego barku. Prawa ręka na przód lewego biodra. Powtarzamy wszystko analogicznie.
2. „równolegle strony”
Prawa ręka z tyłu prawego barku, lewa ręka z przodu prawego biodra. (ćwiczymy jedną stronę). Napięcie i powtórzenia jak w poprzednim układzie. Potem zmiana : prawa ręka z przodu prawego barku, lewa ręka z tyłu prawego biodra. Po prawej stronie to samo dla lewej.
3.”równolegle góra-dół”< br> Prawa ręka z przodu lewego barku, lewa ręka z tyłu prawego barku. (ćwiczymy najpierw górę- czyli barki). Wykonujemy analogicznie j.w. Następnie prawa ręka z przodu lewego biodra, lewa ręka z tyły prawego biodra. (ćwiczymy dół- czyli biodra).Wykonujemy według schematu.
4.„Na krzyż”
- ćwiczenia powtarzamy dokładnie jak w pkt. 1.
Symbolicznie wykonywane ćwiczenia można zapisać:
1. X
2. II
3. =
4. X
Dla wyrobienia odruchu prawidłowej postawy wystarczy to ćwiczenie wykonywać raz dziennie. Bardzo dobrze wzmacnia mięśnie stabilizujące kręgosłup.

Magdalena Lis - fizjoterapeuta, psychomotoryk, kinezjolog.
Mail: [e-mail]

CHOROBA SCHEREUMANNA

 

         Najczęściej występującą chorobą w przebiegu której dochodzi do powstania nadmiernej kifozy piersiowej jest choroba Schereumanna. Patologia dotyczy głównie płaszczyzny strzałkowej. Częstość występowania w populacji sięga 0,4-8,3%. Choroba równie często dotyczy dziewcząt, jak i chłopców. Głównymi objawami powodującymi zgłaszanie się do lekarza są: narastające zaokrąglenie pleców i dolegliwości bólowe kręgosłupa. 

Kyfoza większa niż 45°, jak i obecność klinowato zniekształconych więcej niż dwóch trzonów kręgowych na szczycie deformacji oraz tzw. guzków Schmorla stanowi potwierdzenie rozpoznania klinicznego. We wczesnych postaciach pomocny jest MRI kręgosłupa. 

 

Kyfoza w przebiegu choroby Schereumanna

Przyczyny choroby

Etiologia choroby Scheuermanna jest nieznana.

Poczatek choroby przypada zwykle między 12 a 14 rokiem życia. Niejednokrotnie proces chorobowy rozpoczyna się wcześniej.


Podstawą rozpoznania (poza badaniem klinicznym) jest RTG w projekcji bocznej.
Relacja zachorowalności wśród kobiet i mężczyzn wynosi średnio 1.5:1

15 letni chłopiec z chorobą Scheuermanna.  Widoczna hyperkyfoza piersiowa strukturalna.

W pochyleniu uwidacznia się garb żebrowy.

 

Nieoperacyjne leczenie Choroby Scheuermana

Kyfoza piersiowa większa niż 60° jest u pacjentów wyraźnie widoczna. Celem podjęcia leczenia jest działanie zmierzające do zahamowania progesji deformacji i uniknięcie komplikacji zdrowotnych w przyszłości.


Zachowawcze leczenie choroby Scheuermmanna jest zbliżone do leczenia skoliozy idiopatycznej

Po ocenie deformacji i ryzyka jej postępu następuje wybór właściwej metody leczenia. 

Leczenie gorsetem wykorzystywane jest w celu zapobiegania, progresji (postępowi) deformacji.


W leczeniu deformacji kyfotycznych najczęściej stosuje się gorset typu Milwaukee.

Zastosowanie gorsetu typu Milwaukee w leczeniu kyfozy młodzieńczej.

Operacyjne leczenie Choroby Scheuermanna

Wskazania do podjęcia leczenia operacyjnego :

• Pacjenci z kyfozą >= 65°.
   

• Dorośli, z przwlekłym bólem, progresją skrzywienia lub postępującymi objawami neurologicznymi.

Pacjent z chorobą Scheuermmanna przed i po operacji.

Choroba SCHEUERMANNA

Autor: Administrator

20.07.2008.

Zmieniony 20.07.2008.

Choroba SCHEUERMANNAChoroba Scheuermanna (czytaj &bdquo;Szojermana&rdquo;), nazywana

równie. jałowa martwica kregosłupa lub młodziencza kifoza, jest jedna z wielu

chorób zaliczanych do tak

zwanych

&bdquo;jałowych martwic kosci&rdquo;. Wspólna cecha wszystkich chorób tej grupy jest

obumieranie tkanki kostnej

i chrzestnej bez udziału chorobotwórczych

drobnoustrojów.

Do martwicy kosci czy chrzastki dochodzi na skutek przyczyny, powodujacej przerwanie lub uposledzenie

ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta ulega martwicy, staje sie mało odporna na

działanie czynników mechanicznych, rozpada sie i ponownie odbudowuje, ale kosci

najczesciej ulegaja

zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia moga byc ró.norodne: predyspozycje wrodzone, przecia.enia,

mikrourazy, zaburzenia hormonalne, zatory i inne. Do zaburzen ukrwienia dochodzi szczególnie łatwo u

dzieci i młodzie.y w zwiazku z brakiem połaczen miedzy kra.eniem nasadowym i przynasadowym.

Etiologia choroby Scheuermanna nie jest do konca poznana. Jako jedna z przyczyn podaje sie zaburzenia

kostnienia nasadowego trzonów kregów, głównie w odcinku piersiowym kregosłupa, nasilajace sie w

okresie pokwitania. Zmiany dotycza kilku sasiadujacych kregów i lokalizuja sie głównie w przedniej,

srodkowej czesci kra.ków miedzykregowych i trzonów. Dochodzi do wciskania sie (uwypuklenia)

zawartosci

kra.ków miedzykregowych do gabczastej tkanki kostnej trzonów &ndash; tworza sie

charakterystyczne tzw. guzki Schmorla. Stopniowo nastepuje przebudowa trzonów, zwłóknienie guzków i

utrwalenie zmian. Trzon uszkodzony

w swej czesci przedniej przybiera kształt klina i doprowadza

do

pogłebienia sie fizjologicznego wygiecia kifotycznego odcinka piersiowego kregosłupa, szpecace sylwetke

&ndash; kształtujac tzw. plecy okragłe. Z powodu powiekszania sie krzywizny

&ndash; wzrost

kregosłupa opóznia sie i zmieniaja sie jego obcia.enia (wystepuje dysproporcja miedzy wytrzymałoscia

tkanki kostnej a jej obcia.eniem). Pewne grupy miesni ulegaja rozciagnieciu i osłabieniu,

inne

przykurczaja sie (zwiekszajac

jeszcze bardziej nieprawidłowosc

obcia.en kregosłupa).

Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzie.y w wieku miedzy 12 a 17, wystepuje głównie wsród

chłopców w wieku, kiedy naj.ywsze sa procesy kostnienia kregosłupa &ndash; miedzy 14 a 17 rokiem

.ycia, u dziewczat przejawia sie miedzy 12 a 14 r. .. Trwałe zmiany

wystepuja przewa.nie w dolnym

odcinku piersiowym

i górnym ledzwiowym. Choroba czesto pojawia sie rodzinnie i mo.e współistniec z

bocznymi skrzywieniami kregosłupa.

Proces chorobowy trwa z reguły 2 &ndash; 3 lata i wiecej.;

nie leczona powoduje zeszpecenie i trwałe

ograniczenie sprawnosci .yciowej (w tym czasie dochodzi do przebudowy nasad trzonów kregowych

i ich

klinowatych zniekształcen

&ndash; jesli w pore nie zastosuje sie prawidłowego leczenia).

Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy kregosłupa,

uczucie zmeczenia, stopniowe

pogarszanie sie postawy, pochylanie do przodu, tworzenie sie okragłych pleców, narastajace ograniczenie

ruchów i pojawiajace sie zniekształcenia

kosci.

Pojawiajacy sie ból w okolicy kregosłupa jest najczesciej tepy, rozlany.

Zwieksza sie po wysiłku lub

zmeczeniu głównie przy czynnosciach

w pozycji pochylonej do przodu,

stojacej lub siedzacej. Ustepuje

lub zmniejsza sie po odpoczynku w odpowiedniej pozycji le.acej lub siedzacej, z zapewnieniem

odcia.enia

kregosłupa. Ruchomosc kregosłupa

stopniowo zmniejsza sie, znacznie

zwiekszaja sie

krzywizny kregosłupa

zniekształcajace postawe, powstaja przykurcze zgieciowe w stawach biodrowych.

Pogorszenie postawy jest najczesciej

pierwszym sygnałem rozpoznawczym.

Postepowanie i leczenie &ndash; uzale.nione jest od cie.kosci procesu chorobowego. W l.ejszych

przypadkach wystarczaja jedynie cwiczenia miesni grzbietu w celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu

miesniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegajacej z rozległym

klinowaceniem trzonów kregowych (i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łó.eczka

gipsowego przez 2 &ndash; 3 miesiace z nastepczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dalszych

kilka miesiecy. Stosowaniu gorsetu towarzysza cwiczenia miesni grzbietu. Jednoczesnie

choremu zaleca

sie jak najczestsze w ciagu dnia le.enie na plecach na twardym, płaskim podło.u w celu odcia.enia

kregosłupa, a tak.e układanie sie na brzuchu z podparciem mostka (wałek, zwiniety koc) dla

korygowania kifozy.

Fizjoterapia 24.info - Twoj Portal o Fizjoterapii

http://fizjoterapia24.info Kreator PDF Utworzono 18 November, 2008, 19:18

W przypadku o łagodnym przebiegu podstawa leczenia jest odcia.enie kregosłupa

i cwiczenia

wzmacniajace miesnie grzbietu o charakterze koncentrycznym. W przypadkach szybko postepujacych

warunkiem jest odcia.enie kregosłupa przy pomocy gorsetu ekstensyjnego. Stosowane cwiczenia nie

ró.nia sie w zasadzie od poprzednio omawianych. W odró.nieniu jednak od pleców okragłych, powstałych

na tle dystonicznym w chorobie Scheuermanna, intensywny

ruch w warunkach obcia.enia nie jest

wskazany.

Wyzdrowienie polega na zwapnieniu

uszkodzen. Powstałe deformacje

i zniszczone struktury kregów

nigdy nie zostaja w całosci odtworzone.

Powstałe sklinowacenie kregów najczesciej nie zmienia sie.

Najbardziej

charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany wystepuja w pózniejszym

okresie choroby,

co mo.e wykazac obraz radiologiczny.

Wczesne rozpoznanie &ndash; jakkolwiek

trudne &ndash; jest bardzo wa.ne, poniewa. pozwala

rozpoczac leczenie,

które zapobiega rozwinieciu sie zniekształcen. Leczenie polega na niedopuszczeniu

do zniekształcen przez:

&ndash; odcia.enie kregosłupa we wszystkich

okresach choroby w czasie pracy i wypoczynku;

&ndash; stosowanie cwiczen wzmacniajacych

miesnie (według indywidualnych

zalecen);

&ndash; wykonywanie cwiczen oddechowych,

rozluzniajacych i masa.u;

&ndash; leczenie ogólnie wzmacniajace, klimatyczne i dietetyczne (zapewniajace

odpowiednie

od.ywianie z uwzglednieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców);

&ndash; okresowe badania lekarskie do zakonczenia

wzrostu.

{mosgoogle}

Najwa.niejsze jest utrzymywanie

kregosłupa w odpowiednich pozycjach

zapewniajacych podparcie w

miejscach najbardziej nara.onych na deformacje. Zapobiega to pogłebianiu

sie klinowatego

zniekształcenia

chorobowo zmienionych kregów i powiekszaniu kifozy piersiowej. W bardziej

zaawansowanych zmianach

stosuje sie równie. gorsety ortopedyczne.

Cwiczenia gimnastyczne, specjalnie

dobrane i wykonywane pod scisłym nadzorem specjalistów maja na

celu: zapobieganie zniekształceniu,

wzmocnienie osłabionych miesni,

zwiekszenie ruchomosci

elastycznosci

kregosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawnosci fizycznej.

Musza one byc

prowadzone

systematycznie.

W przypadkach nasilonych dolegliwosci

bólowych nale.y zapewnic odcia.enie chorobowo zmienionego

odcinka kregosłupa. Dopiero po ustapieniu lub zmniejszeniu dolegliwosci bólowych rozpoczyna sie

cwiczenia. Wyniki

leczenia zale.a od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postepowania

usprawniajacego, które zapobiega

powstawaniu nieodwracalnych zniekształcen trzonów kregowych.

Utrwalenie sie zmian chorobowych

w kregosłupie, poza znaczna deformacja postawy, mo.e miec wpływ

na inne czesci układu kostnego

(miednice, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólna wydolnosc i

sprawnosc organizmu.

Fizjoterapia 24.info - Twoj Portal o Fizjoterapii

http://

Mgr Piotr Kwiatkowski

Specjalista II st rehabilitacji ruchowej

Młodzieńcza kifoza piersiowa, kifoza młodocianych, choroba Scheuermanna, garb młodzieńczy czy plecy okrągłe to najczęściej spotykane w piśmiennictwie określenia choroby charakteryzującej się: pogłębieniem kifozy piersiowej i zmianami w ukształtowaniu kręgów powstającymi w okresie intensywnego wzrostu młodego organizmu.

Etiologia

Etiologia młodzieńczej kifozy piersiowej przedstawiona po raz pierwszy w 1920 roku przez Scheuermanna przez wiele lat nie była podważana, lecz wraz z postępem w medycynie powstało wiele innych teorii, na temat powstawania i rozwoju tej jednostki chorobowej. Dzisiaj istotą młodzieńczej kifozy piersiowej, tak zwanej choroby Scheuermanna są: zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego stref wzrostowych w trzonach kręgów piersiowych, doprowadzające do pogłębienia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.

Zaburzenie kostnienia śródchrzęstnego stref wzrostowych dotyczy przedniej części trzonu, co doprowadza do sklinowania kręgu, oraz wtórnych zmian w krążkach międzykręgowych powodując zmniejszenie ich wysokości i sprężystości. Sklinowanie kręgu jest największe na szczycie zagięcia kifotycznego i ulega zmniejszeniu w kręgach skrajnych. Trzony ze zmianami wzrostowymi ulegają wydłużeniu w płaszczyźnie strzałkowej. Powiększenie kifozy piersiowej przez sklinowane kręgi powoduje osłabienie siły prostowników grzbietu przez nadmierne rozciągnięcie na łuku kifozy, przykurcze więzadłowe - szczególnie więzadła podłużnego przedniego oraz zmiany w krążkach międzykręgowych, co w konsekwencji powoduje usztywnienie tej części kręgosłupa. Zaburzona zostaje statyka całego kręgosłupa, która powoduje przedwczesne zmiany zwyrodnieniowe. Przykurcze mięśniowo-torebkowe powodujące ograniczenie ruchów w stawach są charakterystyczne dla rozwiniętej młodzieńczej kifozy piersiowej. Badanie czynnościowe kręgosłupa wykazuje zmniejszenie ruchomości w części piersiowej lub piersiowo-lędświowej w zależności od umiejscowienia zaburzeń wzrostowych. Choroba ta częściej dotyczy chłopców, a kończy się po osiągnięciu dojrzałości szkieletowej kręgosłupa.

W kręgach odcinka piersiowego i lędświowego występują początkowo trzy jądra kostnienia, jedno w trzonie i dwa symetrycznie położone w nasadzie łuków, w okresie okołopokwitaniowym pojawiają się również wtórne jądra kostnienia na górnych i dolnych krawędziach trzonów. W kręgach lędświowych niekiedy mogą powstawać dodatkowe punkty kostnienia dla dolnych lub górnych wyrostków stawowych. Ostateczne połączenie wszystkich punktów kostnienia następuje około 20 roku życia i dopiero wtedy możemy powiedzieć o zakończeniu leczenia tej jednostki chorobowej.

Spis treści

PRZEBIEG KLINICZNY MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ

Według Brocher^,a Młodzieńcza kifoza piersiowa przebiega w trzech etapach.

Początkowymetapem tej choroby, która występuje najczęściej przed 10 rokiem życia jest wada postawy nazwana sylwetką zmęczeniową, która charakteryzuje się: pogłębioną kifozą piersiową, wysunięciem głowy przed klatkę piersiową z kompensacyjną lordozą szyjną, wysunięciem barków do przodu, skośnym ustawieniem łopatek, odstawaniem ich dolnych kątów, oraz wysunięciem brzucha do przodu jako wynik hiperlordozy lędświowej. Całość dopełnia zwiększenie przodopochylenia miednicy, klatka piersiowa jest płaska lub lejkowata. Postawa taka jest bez utrwalonych przykurczów mięśniowych i więzadłowo- torebkowych. W obrazie radiologicznym można zauważyć niewielkiego stopnia zmniejszenie przestrzeni międzytrzonowej i w niewielkim stopniu sklinowanie kilku trzonów odcinka piersiowego.

Pacjent na polecenie postawy „na baczność” z łatwością potrafi sam skorygować nieprawidłową postawę. Ta czynna i zasygnalizowana korekcja jest krótkotrwała, pacjent po pewnym czasie zapomina o niej i powraca do nieprawidłowej, niefizjologicznej, wadliwej postawy.

Drugi okres młodzieńczej kifozy piersiowej charakteryzuje się dalszym rozwojem cech chorobowych z pierwszego okresu. Występuje on przeważnie między 10 a 17 rokiem życia. Kifoza piersiowa stopniowo pogłębia się, więzadła w szczególności więzadło podłużne przednie ulega dalszemu obkurczeniu, rozciągnięte mięśnie na łuku kifozy ulegają osłabieniu, i tracą zdolność utrzymania prawidłowej sylwetki. Mięśnie toniczne ulegając dalszemu obkurczaniu zostają trwale przykurczone. Zmniejsza się wysokość, krążków międzykręgowych, a tym samym maleje ich sprężystość. Ruchomość segmentowa kręgosłupa zmniejsza się.

Sklinowanie kręgów jest największe na szczycie zagięcia kifotycznego i ulega zmniejszeniu w kręgach skrajnych kifozy. Następuje osłabienie struktury blaszki-płytki granicznej. Młodociani w tym okresie nie potrafią czynnie skorygować wadliwej postawy. Pozorna korekcja wynika z pogłębienia lordozy lędświowej i odchylenia tułowia do tyłu. Bierna. korekcja postawy jest jeszcze możliwa.

Trzeciokres choroby to okres utrwalonych zmian strukturalnych, a co się z tym wiąże zmian funkcjonalnych nie tylko kręgosłupa ale i stawów obwodowych. Dopiero w tym okresie pojawiają się bóle kręgosłupa, które stają się dominującym problemem dla chorego. Bóle te występują po wysiłku fizycznym, dłuższym staniu lub siedzeniu, pojawiają się w okolicy międzyłopatkowej z tendencją do promieniowania wzdłuż żeber. Zmniejsza się ruchomość klatki piersiowej i związana z tym wydolność oddechowa chorego.Przeciążenie w stawach międzykręgowych odcinka lędświowego doprowadza u chorych już w wieku 17 - 18 lat do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych. Przykurcze mięśniowe i więzadłowe są już utrwalone.

Spis treści

CHARAKTERYSTYKA POSTAWY PRAWIDÓOWEJ

Właściwa budowa i ukształtowanie przednio tylnych krzywizn kręgosłupa, odpowiednia siła mięśni i stabilny aparat torebkowo-więzadłowy stwarza możliwości utrzymania prawidłowej postawy, która charakteryzuje się: głowa i szyja ustawione są prostopadle nad klatką piersiową, ustawieniem barków na jednym poziomie, łopatki ściągnięte,dobrze wysklepiona klatka piersiowa, lekko wciągnięty brzuch napięte pośladki, równoległe ustawienie kończyn dolnych wyprostowanych w stawach kolanowych bez przeprostu. Pion rzutowany z guzowatości potylicznej przechodzi przez wyrostek kolczysty siódmego kręgu szyjnego, bruzdę pośladkową i pada na czworobok podparcia. Według Kutzner-Kozińskiej przy prawidłowej postawie ciała pion spuszczony z wysokości wyrostka sutkowatego kości skroniowej powinien przechodzić przez środek stawu barkowego, krętarz większy kości udowej, nieco do przodu od linii środkowej stawu kolanowego i skokowego górnego i padać na czworobok podparcia.

Postawa prawidłowa w/g Ambrosa to zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała, utrzymywanej minimalnym napięciem układów: mięśniowego i nerwowego.

Według Przybylskiego postawa prawidłowa to harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych elementów postawy w stosunku do długiej osi ciała. Postawa prawidłowa jest to taki rodzaj normalnego sposobu trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką rozwojową człowieka w danym okresie, jego rozwoju osobniczego - Malinowski 1985 rok.

Wada postawy to zmiana wyprostnej, swobodnej pozycji ciała, która zdecydowanie różni się od ukształtowań typowych dla danej płci, wieku, budowy konstytucjonalnej i rasy. Wady postawy są wynikiem zmian patologicznych (Tylman 1972). Wszelkie odchylenia od postawy prawidłowej będziemy nazywali wadą postawy. Wszelkiego rodzaju deformacje kostne, mięśniowe, więzadłowo-torebkowe jakie występują w młodzieńczej kifozie piersiowej pozwalają nam stwierdzić iż mamy tu doczynienia z postawą wadliwą.

Spis treści

SPOSOBY LECZENIA ZACHOWAWCZEGO MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ.

Leczenie zachowawcze młodzieńczej kifozy piersiowej zależy od stopnia zniekształcenia trzonów kręgowych, i czasu jaki pozostał do osiągnięcia dojrzałości szkieletowej (w/g Rissera). Im szybciej zostanie rozpoznana ta choroba tym lepiej i szybciej następuje odbudowa przedniej wysokości trzonu kręgowego. Ze sposobów leczenia wykorzystujemy tu:

1) Kinezyterapię

2) Fizykoterapię

3) Leczenie gorsetami - ekstensyjnymi

Kinezyterapia - polega na ćwiczeniach ogólnokondycyjnych, ćwiczeniach rozciągających, wzmacjniających, korekcyjnych, ćwiczeniach oddechowych i wyciągach biernych i czynno-biernych.

Fizykoterapia - to elektrostymulacje rozciągniętych i osłabionych mięśni grzbietu w odcinku piersiowym. Wszelkiego rodzaju zabiegi cieplne, których zadaniem jest lepsze ukrwienie, odżywienie mięśni i przykurczowych więzadeł i stref wzrostowych. Z powodzeniem zastosujemy pole elektromagnetyczne, które przyśpiesza procesy regeneracyjne w strefach wzrostowych trzonów kręgowych.

Podstawową zaletą gorsetu korekcyjnego ekstensyjnego jest zmniejszenie zagięcia kifotycznego tej części kręgosłupa, która wykazuje zaburzenia wzrostowe. Zmniejszenie hiperkifozy odciąża przednie części trzonów co stwarza lepsze warunki odbudowy trzonu. Gorsety zmieniane są co2- 3 miesiące tego okresu chory wykonuje systematycznie ćwiczenia.

Spis treści

BIOMECHANIKA NIEFIZJOLOGICZNEGO POŁOŻENIA POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA W MŁODZIEŃCZEJ KIFOZIE PIERSIOWEJ.

Kifotyzacja piersiowego odcinka kręgosłupa charakterystyczna dla młodzieńczej kifozy piersiowej jest pierwotną przyczyną zaburzeń statyki całego kręgosłupa i stawów obwodowych. Niefizjologiczne ustawienie poszczególnych odcinków kręgosłupa i stawów obwodowych powoduje przykórcze mięśniowo-torebkowe, jak również rozciągnięcie wielu mięśni i więzadeł. To wszystko wpływa na postawę chorego i sposób jego poruszania się. Dla zachowania równowagi statycznej kręgosłupa ze zwiększoną kifozą piersiową, powstają kompensacyjne zwiększenia lordozy szyjnej i lędświowej tak, aby środek ciężkości padał na czworobok podparcia.

Kifotyczne ustawienie piersiowego odcinka powoduje, że mięśnie prostowniki grzbietu ulegają wydłużeniu, rozciągnięciu na szczycie zagięcia kifatycznego, a co się z tym wiąże osłabieniu. Rozciągnięciu ulegają również więzadła nadkolcowe i międzykolcowe. Więzadło podłużne przednie ulega obkurczeniu. Kifotyczne ustawienie piersiowego odcinka kręgosłupa powoduje ustawienie żeber w pozycji wydechowej. Odległość między dwoma sąsiednimi żebrami zmniejsza się, mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne ulegają rozluśnieniu, a mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne rozciągnięciu. Powstaje ograniczenie ruchomości klatki piersiowej, zmniejszenie pojemności życiowej płuc i wydolność chorego. Kifotyczne ustawienie kręgosłupa piersiowego powoduje przesunięcie środka ciężkości klatki piersiowej do przodu -co powoduje kompresję w stawach żebrowo-mostkowych, która dodatkowo zmniejszają ruchomość klatki piersiowej. Klatka staje się płaska, a niekiedy lejkowata.

Kifotyczne ustawienie kręgosłupa powoduje rozciągnięcie mięśni obręczy barkowej, a mianowicie: mięśni równoległobocznych i części horyzontalnej mięśnia czworobocznego. Osłabienie tych mięśni powoduje przesunięcie łopatek do przodu, brzeg przykręgowy oddala się od kręgosłupa, przez co plecy jeszcze bardziej stają się okrągłe. Przesunięcie łopatek do przodu powoduje stopniowo przykurczenie mięśni piersiowych większych, które są mięśniami tonicznymi. Obkurczeniu ulegają ale nie zawsze również mięśnie: piersiowy mniejszy, obły większy, zembaty przedni, najszerszy grzbietu i podłopatkowy. Wysunięcie łopatek do przodu zwiększa kompresję w stawach mostkowo-obojczykowych i barkowo-obojczykowych, ograniczając ruchomość klatki piersiowej.

Kompensacyjna lordoza szyjna powoduje, przeciążenie powierzchni stawowych stawów międzykręgowych co doprowadza do wcześnych zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych. Zwiększona lordoza powoduje skrócenie prostownika grzbietu odcinka szyjnego, przykurczeniu ulega również część zstępująca mięśnia czworobocznego,dświgacz łopatki i krótkie mięśnie podpotyliczne, które ustawiają głowę w przeproście, z lekką uniesioną brodą.

Ustawienie głowy i szyi w przeproście powoduje, że obkurczeniu ulegają lecz nie zawsze mięśnie mostkowo-obojczykowo sutkowe i mięśnie pochyłe. Wyprostne ustawienie głowy w stawach szczytowo-potylicznych powoduje rozciągnięcie więzadła poprzecznego, które wchodzi w skład więzadła krzyżowego. Rozciągnięcie to powstaje na skutek przesunięcia do przodu pierwszego kręgu szyjnego - atlasu, który jest spychany przez kłykcie kości potylicznych.

Wydechowe ustawienie klatki piersiowej powoduje, że mięśnie brzucha: prosty, skośny zewnętrzny, skośny wewnętrzny i poprzeczny są rozluśnione przez co zwiększa się lordoza lędświowa. Jednocześnie kompensacyjna, zwiększona lordoza lędświowa powiększa przodopochylenie miednicy. Takie ustawienie miednicy powoduje, że przykurczeniu ulegają mięśnie: czworoboczny lędżwi, biodrowo-lędświowy, głowa prosta mięśnia czworogłowego, naprężacz powięzi szerokiej i prostownik grzbietu odcinka lędświowego. Wymienione mięśnie należą do mięśni tonicznych, które przy zaburzonej statyce ciała ulegają szybko przykurczeniu. Osłabieniu i rozciągnięciu ulegają mięśnie brzucha, mięśnie pośladkowe: wielki, średni i mały, które zaliczamy do mięśni fazowych.

Przodopochylenie miednicy powoduje, ustawienie głowy kości udowej w rotacji zewnętrznej, co sprzyja przykurczowi rotatorów zewnętrznych, a w szczególności jedenego mięśnia z tej grupy, który ma charakter toniczny, a jest nim mięsień gruszkowaty.

Przodopochylenie miednicy a co się z tym wiąże napięcię mięśnia biodrowo-lędświowego, naprężacza powięzi szerokiej i głowy prostej mięśnia czworogłowego powoduje zgięciowe ustawienie uda w stawie biodrowym z lekką rotacją zewnętrzną. Napięcie mięśnia naprężacza powięzi szerokiej powoduje,ustawienie nogi w niewielkim odwiedzeniu i zgięciu w stawie biodrowym. Głowa prosta mięśnia czworogłowego dodatkowo doprowadza do kompresji głowy kości udowej w panewce stawu biodrowego.

Mimo przodopochylenia miednicy rozciągnięciu nie ulegają mięśnie kulszowo-goleniowe, które jako mieśnie dwustawowe oprócz wyprostu w stawie biodrowym zginają staw kolanowy i właśnie w tym stawie następuje ograniczenie wyprostu w następstwie przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych, które są mięśniami tonicznymi. W młodzieńczej kifozie piersiowej te mięśnie nie ulegają rozciągnięciu lecz przykurczeniu. Najsilniejszym mięśniem z tej grupy jest mięsień dwugłowy uda, którego dodatkową funkcją jest rotacja zewnętrzna goleni przy zgiętym kolanie.

---