Gromada:Płazy
I. Rząd:Płazy ogoniaste
1.Rodzina:Salamandrowate(Jaszczurowate)
U salamandrowatych formy dorosłe nie posiadają skrzeli, lecz oddychają za pomocą płuc oraz przez skórę i błony śluzowe jamy gębowej. Charakterystycznymi cechami budowy szkieletu są: trzony kręgów są tyłowklęsłe, zęby lemieszowo-podniebienne, ustawione w 2 rzędach, są w różny sposób rozchylone lub powyginane. Ten sposób wygięcia czy rozchylenia tych zębów jest ważną cechą gatunkową. Skóra może być gładka lub chropowata i zawiera gruczoły jadowe, które spełniają rolę obrony biernej. Podczas rozmnażania występuje zapłodnienie wewnętrzne. Samiec nie posiada narządów kopulacyjnych, lecz wytwarza spermatofor, który następnie albo zostaje składany w kloace samicy, albo w wodzie lub na lądzie w jej obecności, a samica go podejmuje. Składanie jaj, rozwój kijanek i przeobrażenie u większości gatunków tej rodziny odbywa się w wodzie. Wyjątkiem jest salamandra czarna (Salamandra atra), u której rozwój kijanek i przeobrażenie następuje w ciele samicy.
-salamandra plamista
-traszka zwyczajna
-traszka górska
II. Rząd:Płazy bezogonowe
1.Rodzina:Ropuchowate
Są to zwierzęta o różnej wielkości ciała (do 25 cm). Charakterystycznymi cechami budowy ich ciała są: krępa, zwarta sylwetka, rozszerzona w odcinku tułowiowym, i krótkie kończyny tylne. W szczęce górnej i żuchwie brak zębów. W szkielecie brak żeber. Na skórze występują modzele. Język wąski, duży, nieprzyrośnięty z tyłu. Mają ucho środkowe i błony bębenkowe. Samce ropuch mają tzw. narządy Biddera. Ropuchy są mięsożerne. Źrenice poziome. W skórze ropuch występują gruczoły jadowe, będące biernym i jedynym właściwie ich sposobem obrony przed drapieżnikami, ropuchy bowiem to zwierzęta powolne i ociężałe, nie potrafią uciec drapieżnikom. Dzięki tym gruczołom jadowym można odróżnić je od żab. Szczególnie duże skupisko tych gruczołów występuje na głowie, nad oczami, tworząc tzw. gruczoły przyuszne(parodyty). U ropuch występuje ampleksus pachowy(uścisk godowy)
-ropucha szara
-ropucha zielona
-ropucha paskówka
2.Rodzina:Kumakowate
Występuje ampleksus pachwinowy. Kumak górski ma pokryte żółtymi plamami 60% brzucha co różni go od kumaka nizinnego. Występuje refleks kumaka(funkcja obronna)
-kumak nizinny
-kumak górski
3.Rodzina:Grzebiuszkowate
Huczki to niewielkie płazy. Przeciętna długość ich ciała to 5-6 cm, choć niektóre z nich mogą dorosnąć nawet do 8 cm. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony, ale samica jest nieco większa od samca. Tylko w trakcie pory godowej można stwierdzić czy dany osobnik jest samcem, czy samicą. W tym czasie na grzbietowej powierzchni ramion powstają chrostki, które można wyczuć dotykiem. Na tylnych nogach grzebiuszki mają modzele, tj. wyrostki kostne ułatwiające zagrzebywanie się w ziemi. Zazwyczaj są barwy brunatnej, pokrytej ciemniejszymi plamkami lub paskami. Grzebiuszki również charakteryzują pionowe źrenice. Ewenementem jest to, że po złączeniu się w parę, samiec i samica nie pływają po powierzchni wody, ale wędrują po dnie, wynurzając się tylko w celu zaczerpnięcia powietrza.
-grzebiuszka ziemna
4.Rodzina:Rzekotkowate
Są to przeważnie płazy małej lub średniej wielkości ciała. Górna szczęka posiada zęby, w żuchwie brak zębów. Brak żeber. Na palcach wszystkich stóp występuje jeden dodatkowy człon. Ostatnie człony na wszystkich palcach są zagięte dośrodkowo i rozszerzone na końcu. Większość gatunków rzekotkowatych prowadzi nadrzewny tryb życia. Przystosowaniem do tego jest występowanie na wszystkich palcach rozszerzonych przylg, które umożliwiają przyklejanie się do gładkich powierzchni liści, pni, czy innych przedmiotów. Posiadają ucho środkowe i błonę bębenkową. Język mają wcięty, duży i nie jest przyrośnięty z tyłu. Nie posiadają narządu Biddera. Ogromna większość rzekotkowatych prowadzi nadrzewny tryb życia. Nieliczne tylko związane są trwale ze zbiornikami wodnymi, lub żyją na lądzie. Większość gatunków jest owadożerna.
-rzekotka drzewna
5.Rodzina: Żabowate
7 przodowklęsłych kręgów przedkrzyżowych, 8 krąg dwuwklęsły, a trzon kręgu krzyżowego wypukły z przodu i z tyłu. Pas barkowy typu nieruchomego. Język duży i przyrośnięty przednim końcem. Tylny koniec języka wolny i podzielony na dwa płaty. Błony bebęnkowe i ucho środkowe dobrze rozwinięte. Tylne kończyny wydłużone, przystosowane do wykonywania skoków i pływania. Źrenice poziome.
Brunatne(mają ciemne plamy skroniowe) Zielone
-żaba trawna -żaba wodna
-żaba moczarowa -żaba śmieszka
-żaba dalmatyńska -żaba jeziorkowa
Gromada: Gady
I. Rząd:Żółwie
1.Rodzina:Żółwie błotne
Owalny karapaks (górna część skorupy natomiast dolna to plastrom) pokrywają 3 rzędy dużych rogowych tarczek o symetrycznym ułożeniu otacza ściśle do nich przylegający rząd tarczek brzegowych. Palce kończyn nie są zrośnięte natomiast są spięte w różnym stopniu błoną skórną. Tryb życia zarówno lądowy jak i wodny. Pancerz wodnych gatunków jest spłaszczony a lądowych wypukły. Mięsożerne albo roślinożerne albo też wszystkożerne.
-żółw błotny
II. Rząd:Łuskonośne
Podrząd: Jaszczurki
1.Rodzina:Padalcowte
Obejmuje formy zarówno wtórnie beznogie jak i czworonożne, zamieszkujące najrozmaitsze biotopy i strefy klimatyczne. Ciało padalcowatych jest pokryte grubymi łuskami, pod którymi znajdują się płytki kostne pochodzenia skórnego zwane osteodermami. Ogon stanowi 2/3 całkowitej długości ciała, jest bardzo łamliwy, po odrzuceniu przez zaatakowaną jaszczurkę ogon rozpada się na kilka kawałków.Ogon nie jest w pełni regenerowany. Oczy osłonięte są nieprzezroczystymi, ruchomymi powiekami. Język dwuczęściowy - przednia część wąska, o kształcie zależnym od gatunku, tylna część gruba, mięsista, tworzy rodzaj pochwy. Padalcowate są jajorodne lub jajożyworodne. Prowadzą lądowy tryb życia. Żywią się bezkręgowcami.
-padalec zwyczajny
2.Rodzina:Jaszczurkowate
Jaszczurki właściwe są drapieżnikami prowadzącymi lądowy tryb życia.
-jaszczurka zielona
-jaszczurka zwinka
-jaszczurka żyworódka
Podrząd:Węże
1.Rodzina:Węże
Charakteryzują się wydłużonym, beznogim ciałem i aparatem szczękowym umożliwiającym niezwykle szerokie rozwarcie szczęk, a co za tym idzie połykanie ofiar w całości, brakiem błony bębenkowej i ucha środkowego. Węże mają tylko jedno (prawe) płuco, wydłużoną wątrobę, nerki ułożone jedna za drugą. Mają dobrze rozwinięty narząd Jacobsona. Rozmnażają się płciowo. Węże są mięsożerne. Połykają ofiary w całości, mimo że często wielokrotnie są one większe od samego węża. Połykanie polega na nasuwaniu się węża na swoją ofiarę. Jest to możliwe dzięki bardzo ruchliwej trzewioczaszce oraz specyficznemu ułożeniu podskórnych naczyń krwionośnych, które tworzą sieć zmieniających kształt rombów.
-zaskroniec zwyczajny
-gniewosz plamisty
-wąż eskulapa
2.Rodzina:Żmijowate
Długość bardzo zróżnicowana: od 18 cm do 3,5 metra. Zwierzęta należące do tej rodziny są jadowite, a ich jad ma działanie hemotoksyczne i cytotoksyczne. Zęby jadowe w górnej szczęce są osadzone na ruchomych kościach gnykowych i wyposażone w długi kanał jadowy. Żmijowate zamieszkują prawie cały świat, a niektóre gatunki występują nawet na terenach pozornie nieprzyjaznych dla węży, bo w rejonach o dużych wahaniach temperatur. Mają wyraźnie wyodrębnioną, sercowatą lub trójkątną głowę, z oczami o pionowych, szparkowatych źrenicach, co najmniej jedną parę długich, ruchomych zębów jadowych z kanalikiem w środku. Zęby chwytne, krótkie, pochylone w głąb pyska. Szyja wyraźnie zaznaczona, tułów masywny, ogon krótki. Gatunki wyłącznie lądowe.ywią się głównie drobnymi kręgowcami, mniejsze polują na owady. Większość jajożyworodna, nieliczne składają jaja. U gatunków jajorodnych okres inkubacji jest krótki. Jad wszystkich żmijowatych jest niebezpieczny dla zdrowia człowieka, używany w przemyśle farmaceutycznym do produkcji leków. -żmija zygzakowata
Gromada:Ssaki
I. Rząd:Owadożerne
1.Rodzina:Jeżowate
Jeże należą do stosunkowo dużych owadożernych. Mają ciało o krępej i mocnej budowie. Płaska, klinowata głowa o masywnej czaszce jest zakończona wydłużonym ryjkiem. Grzbiet i boki ciała są pokryte kolcami lub sztywnymi włosami. Kolce jeży to przekształcone włosy, zbudowane z keratyny. Jeże nie są jadowite, ale kiedy ich igły wbiją się w ciało, trudno je wyjąć. Kolce jeża są mocno osadzone w jego ciele, w przeciwieństwie do kolców jeżozwierza. Kiedy jeż się przestraszy, zwija się w kulkę najeżoną kolcami oraz wydaje charakterystyczne posapywania. Taka technika obronna sprawdza się przeciwko większości drapieżników. Jeże prowadzą naziemny i nocny tryb życia. Potrafią się wspinać i pływać. Są wszystkożerne. W klimacie umiarkowanym jeże zapadają w sen zimowy. Często zagrzebują się w stertach opadłych liści, aby przespać chłodny okres roku. Poza okresem rozrodu prowadzą samotniczy tryb życia. Samice jeży wydają 1-2 miotów w ciągu roku. Miot liczy najczęściej 3-4 młodych.
-jeż wschodni
-jeż zachodni
2.Rodzina:Kretowate
Budową ciała zbliżone są do ryjówkowatych. Charakteryzują się niewielkimi rozmiarami ciała, wąską, spłaszczoną czaszką z charakterystycznymi cienkimi łukami jarzmowymi. Większość ma silnie rozwinięte, zwrócone na zewnątrz, zakończone szpadlowatymi pazurami przednie kończyny przystosowane do kopania tuneli. Niektóre gatunki potrafią wykopać dziennie do 20 m podziemnego korytarza. Mają małe, często silnie uwstecznione oczy. Na pyszczkach i kończynach występują włosy czuciowe (zatokowe). Kretowate prowadzą głównie podziemny, a nieliczne ziemnowodny tryb życia. W większości są samotnikami wykazującymi silnie rozwinięty terytorializm. Nie zapadają w sen zimowy. Na zimę gromadzą pod ziemią zapasy. Samica rodzi średnio trzy młode w miocie. Karmi je mlekiem przez ok. miesiąc
-kret europejski
3.Rodzina:Ryjówkowate
Zwierzęta małe, o szybkiej przemianie materii, ruchliwe, aktywne nocą lub przez całą dobę. Charakteryzują się wydłużoną czaszką i brakiem łuków jarzmowych. Owadożerne lub mięsożerne, w warunkach głodu mogą spożywać nasiona. Część ryjówkowatych prowadzi ziemno-wodny tryb życia. Ślina niektórych gatunków zawiera jad. Ryjówkowate nie zapadają w sen zimowy. Zmysły słuchu, węchu i dotyku doskonale rozwinięte, niektóre gatunki emitują ultradźwięki ułatwiające im wyszukiwanie zdobyczy (echolokacja). Wszystkie gatunki ryjówkowatych występujących w Polsce są objęte ścisłą ochroną.
-ryjówka aksamitna
-ryjówka malutka
-ryjówka średnia
-ryjówka górska
-rzęsorek rzeczek
-rzęsorek mniejszy
-zębiełek białawy
-zębiełek karliczek
II. Rząd: Nietoperze
1.Rodzina:Podkowcowate
Podkowcowate różnią się od pozostałych nietoperzy tym, że wydają ultradźwięki przez nos, co sprawia, że ich nos przybiera niezwykłe kształty i posiada brodawki. Śpiące lub odpoczywające zwierzęta otulają ciało skrzydłami, tak że wyglądają jak zwisające ze ściany sakiewki. Podkowcowate zapadają w sen zimowy, często żyją w koloniach. Pożywienie ich stanowią owady. Podobnie jak wszystkie gatunki nietoperzy są w Polsce objęte ochroną gatunkową.
-podkowiec mały
2.Rodzina:Mroczkowate
Charakteryzują się dość prymitywnym, niezredukowanym uzębieniem. Uszy mają dobrze rozwinięte, duże, a na nich błoniasty wyrostek, tzw. koziołek, prawdopodobnie usprawniający odbieranie wysyłanych przez nie ultradźwięków. Podczas lotu posługują się echolokacją. Na nosie brak brodawek. Ogon mają długi, prawie całkowicie objęty błoną lotną. Podczas snu zimowego mają skrzydła ułożone wzdłuż ciała. Odżywiają się owadami, niektóre większe gatunki także drobnymi kręgowcami.
-mroczek
-borowiec
-nocek,
-karlik ,
-gacek, -mopek
III. Rząd:Gryzonie
1.Rodzina:Bobry
Bobry są zwierzętami żyjącymi głównie nad brzegami wód porośniętych wierzbami i topolami, ponieważ kora tych drzew jest głównym pożywieniem bobrów. Wielkie, ostre zęby rosną im nieustannie, dlatego muszą je regularnie ścierać na drewnie. Podstawowym zajęciem tych zwierząt jest ścinanie konarów. Z gałęzi budują tamy na wodzie, które stanowią naturalny system piętrzenia i zatrzymywania rzek. Są one stawiane wówczas, gdy wejście do podwodnego domu bobra ( tzw. żeremi ) zaczyna wystawać ponad powierzchnię zbiornika. Konstrukcje te powodują niekiedy zalewanie pól uprawnych, dlatego rolnicy często tępią te stworzenia. Bobry większość czasu spędzają w wodzie. Na ląd wychodzą bardzo rzadko, zwykle w nocy, by ścinać drzewa. Są wtedy nieporadne, niezgrabne, poruszają się powoli i z trudem, ponieważ ich kończyny nie są przystosowane do chodzenia, ale do pływania oraz budowania. Gryzonie te mogą mieć 1 m długości i 40 - centymetrowy ogon. Są zwinnymi, szybkimi pływakami oraz nurkami.
-bóbr europejski
2.Rodzina:Ślepce
Posiada walcowate ciało, szczątkowe oczy całkowicie ukryte pod skórą, uszy i ogon, krótką, miękką, szarożółtą sierść. Nocny tryb życia. Mieszka pod ziemią w norach, które wykopuje przy pomocy swoich siekaczy. Żywi się podziemnymi częściami roślin. Czasem żyje na polach, niszcząc rośliny uprawne.
-ślepiec
3.Rodzina:Nutriowate
Pokrojem przypomina szczura. 4 palce kończyn tylnych spięte błoną. Ciało pokryte gęstym ciemnobrązowym lub szafirowym futrem. Ciężar do 16 kg. Duża głowa z małymi uszami. Doskonale pływa i nurkuje. Z pyska wystają dość duże siekacze w kolorze pomarańczowym. Tryb życia półwodny. Roślinożerna. Kopie nory w zarośniętych brzegach wód.
-nutria
4.Rodzina:Smużkowate(Skoczkowate)
Ciało kształtem zbliżone do myszy, zakończone długim ogonem, kończyny tylne dłuższe niż przednie. Aktywne w dzień i o zmierzchu, zamieszkują zarówno lasy, jak i tereny otwarte, wybrzeża rzek i potoków. Kryjówki na ziemi lub pomiędzy gałęziami zwisającymi tuż nad ziemią, w kulistych gniazdach z trawy. Zapadają w sen zimowy.
-smużka
5.Rodzina:Chomikowate
Są to niewielkie zwierzęta o krępym ciele, prowadzące przede wszystkim naziemny tryb życia, lecz także nadrzewny, podziemny czy ziemnowodny. Oprócz siekaczy mają tylko 3 zęby trzonowe. Są rozpowszechnione na całym świecie. Żywią się pokarmem roślinnym, z niewielkim dodatkiem małych bezkręgowców
-chomik eurpejski
6.Rodzina:Wiewiórkowate
Gatunki nadrzewne przypominają wiewiórkę pospolitą; naziemne mają krótsze ogony. Niektóre mają błonę lotną, umożliwiającą im długie skoki. Wiewiórkowate aktywne są w dzień. W nocy śpią w wybudowanych przez siebie gniazdach (nadrzewne) lub wykopanych norach (naziemne). Niektóre żyją w koloniach.
-wiewiórka pospolita
-suseł perełkowy
-suseł moręgowany
-świstak
7.Rodzina:Popielicowate
Popielicowate to drobne gryzonie o długim, zwykle puszystym ogonie nie co krótszym od ciała. Gatunki nadrzewne wyglądem zewnętrznym przypominają wiewiórki, formy naziemne - podobne są do myszy. Wszystkie pokryte są gęstym, krótkim, miękkim futrem, które jest często powodem polowań na te zwierzęta. U przednich łap gryzonie te posiadają cztery palce, u tylnych - 5. Uszy zaokrąglone. Popielicowate mają dobrze rozwinięty wzrok i słuch. Większość gatunków zamieszkuje lasy liściaste i mieszane. Popielicowate prowadzą życie nadrzewne, niektóre z nich praktycznie nie schodzą na ziemię, natomiast kilka gatunków stanowią formy naziemne. Zapadają w sen zimowy, niekiedy trwający bardzo długo. Prowadzą nocny tryb życia. Gryzonie te zasadniczo są roślinożerne, zjadają owoce, nasiona i orzechy (stąd nazwy: orzesznica czy żołędnica). Popielice nie gardzą jednak także pokarmem zwierzęcym, zjadają stawonogi (owady) i jaja ptaków.
-popielica(pilch)
-koszatka
-orzesznica
-żołędnica
8.Rodzina:Myszowate
W większości naziemne, ale są także nadrzewne i żyjące pod ziemią. Mają krótką miękką sierść. Aktywne głównie w nocy; są wszystkożerne i nie zapadają w sen zimowy. Mają tylko po 3 zęby policzkowe (trzonowe) z każdej strony. Ich ogon jest słabo owłosiony i pokryty małymi łuskami, prawie całkiem nagi, długości reszty ciała lub dłuższy. Myszowate są smukłe, mają wydłużoną głowę i spiczasty pysk, duże oczy i stosunkowo duże uszy, wyraźnie wystające z futerka. Odżywiają się pokarmem roślinnym, ale nie gardzą też pożywieniem pochodzenia zwierzęcego.
-mysz wielkooka (leśna)
-mysz zaroślowa
-mysz zielna
-mysz polna
-mysz domowa
-badylarka
-szczur wędrowny
-szczur śniady
9.Rodzina:Nornikowate
Żyją w norach, w których gromadzą zapasy pożywienia. Nornikowate to gryzonie o niewielkich rozmiarach, krępej budowie ciała, dużej głowie, krótkim ogonie, małych oczach i uszach. Zęby trzonowe rosną przez całe życie. Samice kilka razy w roku rodzą młode, które po upływie kilku tygodni osiągają dojrzałość rozrodczą. Nie zapadają w sen zimowy. Żyją pojedynczo, w grupach rodzinnych lub koloniach. Roślinożerne, pożywienie norników stanowi w głównej mierze pokarm roślinny: korzenie, kłącza, trawy, zioła, nasiona, warzywa uprawne, owoce. Niektóre gatunki zjadają również bezkręgowce.
-piżmak
-karczownik ziemnowodny
-darniówka tatrzańska
-darniówka zwyczajna
-nornik północny
-nornik bury
-nornik zwyczajny
-nornik śnieżny
-nornica ruda
IV. Rząd:Drapieżne
1.Rodzina:Niedźwiedziowate
Niedźwiedzie to duże zwierzęta o masywnym ciele, krótkiej szyi, szerokiej głowie z masywną czaszką i wydłużonym pyskiem, szczątkowym ogonie i krótkimi, silnymi kończynami. Uzębienie charakteryzujące się dużymi siekaczami, mocnymi kłami i szerokimi, płaskimi trzonowcami jest przystosowane do rozgryzania i rozcierania pożywienia zarówno roślinnego jak i mięsnego. Kończyny stopochodne, 5-palczaste. Podeszwy gołe lub owłosione, pazury długie, mocne i niewysuwalne, wykorzystywane do kopania i w czasie walki. Ubarwienie zazwyczaj jednobarwne w odcieniach brązu, czerni lub bieli. Sierść długa i gęsta. Niedźwiedzie są wszystkożerne, ale najczęściej zjadają pokarm roślinny, zwłaszcza jagody. Nie gardzą mięsem. Wyjątkiem jest typowo mięsożerny niedźwiedź polarny. Ze zmysłów najlepiej rozwinięty jest węch. Wargi niedźwiedzi stanowią bardzo czuły narząd dotyku. Wzrok i słuch są słabo rozwinięte. Niedźwiedzie poruszają się zwykle powoli, na czterech kończynach, ale w razie potrzeby potrafią unieść się do postawy dwunożnej, dobrze biegają, pływają, a niektóre - pomimo dużej masy - nieźle wpinają się na drzewa.
-niedźwiedź brunatny
2.Rodzina:Psowate
Są to ssaki średniej wielkości. Najmniejszym przedstawicielem psowatych jest fenek, a największym - wilk szary. Większość psowatych ma długie łapy, u wszystkich zakończone tępymi, niewciągalnymi pazurami. Są półstopochodne. Kończyny przednie pięcio-, a tylne czteropalczaste. Mają wydłużoną czaszkę, dość dużą puszkę mózgową, duże, trójkątne uszy, spiczasty nos i smukłe, muskularne ciało zakończone długim, puszystym ogonem. Długość i gęstość sierści poszczególnych gatunków psowatych jest zależna od klimatu, w którym żyją. Ubarwienie większości psowatych jest zwykle szare lub rude, jaśniejsze od spodu, na pysku i łapach. Włosy czuciowe są obecne, ale słabiej rozwinięte niż u kotowatych. Psowate charakteryzują się niewyspecjalizowanym uzębieniem, typu tnąco-kruszącego, z silnie rozwiniętymi kłami i łamaczami. Płuca o dużej pojemności i charakterystyczna dla psowatych budowa kości przedramienia są przystosowaniem do intensywnego biegu. Są bardzo wytrzymałymi biegaczami. Mają doskonale rozwinięty zmysł węchu i dobrze rozwinięty słuch. Węch i słuch psowatych mają bardzo duże znaczenie przy poszukiwaniu pokarmu oraz w komunikacji wewnątrzgatunkowej. Najsłabiej rozwiniętym zmysłem jest wzrok. Żywią się upolowanymi przez siebie zwierzętami, znalezioną padliną, pozostawionymi przez ludzi odpadkami. Dietę uzupełniają jagodami. Prowadzą zwykle naziemny tryb życia, są aktywne dniem i nocą. Chronią się w norach wykopanych przez siebie lub przez inne ssaki, zajmują jaskinie, szczeliny skalne albo wykroty. Mniejsze gatunki są samotnikami, jak lisy, większe (wilki, likaony, cyjony) często żyją w stadach zwanych watahami. W takich stadach jest silnie zaznaczona hierarchia społeczna. Zajmowane areały osobnicze i terytoria są znakowane moczem, odchodami i wydzieliną gruczołów zapachowych. W komunikacji wykorzystują głównie sygnały zapachowe i akustyczne, a w kontaktach bezpośrednich - również wizualne. Szczególnie rozwinięte są sygnały akustyczne. Osobniki samotne polują na drobne kręgowce, głównie gryzonie i ptaki. Gatunki, które polują grupowo atakują nawet duże ssaki kopytne. Często atakują zwierzęta hodowlane przez co są bezlitośnie tępione. Psowate nie zapadają w sen zimowy - wyjątkiem jest jenot. Do rozrodu przystępują raz w roku.
-lis
-wilk
-jenot
3.Rodzina:Łasicowate
Zamieszkują środowiska niemal każdego typu: lasy, tereny skaliste, pustynie, tundrę, rzeki, strumienie górskie, przybrzeżne wody słone, pola, ogrody a nawet osiedla ludzkie. Gnieżdżą się w norach wydrążonych w ziemi, w dziuplach drzew, w gniazdach ptaków i wiewiórek. Rodzina łasicowatych obejmuje gatunki silnie zróżnicowane pod względem wyglądu zewnętrznego, zajmowanych siedlisk oraz preferencji pokarmowych. Większość ma wydłużone, smukłe ciało z elastycznym kręgosłupem, stosunkowo krótkie kończyny oraz długi i silny - często puszysty - ogon. Borsuki i rosomaki mają ciało masywniejsze od pozostałych gatunków. Łasicowate są palcochodne lub półstopochodne. Ich uszy są małe, zwykle zaokrąglone, u kun przyjmują trójkątny kształt. Pięciopalczaste kończyny są zaopatrzone w długie, niewciągalne pazury, u wielu gatunków zakrzywione, przystosowane do kopania nor. Palce wydr są połączone błoną usprawniającą pływanie. W okolicy odbytu znajdują się dobrze rozwinięte gruczoły odbytowe (przekształcone gruczoły łojowe) produkujące wydzielinę o bardzo silnym i przenikliwym zapachu, wykorzystywaną w komunikacji wewnątrzgatunkowej, a czasem jako formę obrony przed wrogiem - podobnie jak to robią skunksowate. Sierść jest delikatna i gęsta, złożona z gęstych włosów wełnistych i długich, sztywniejszych włosów okrywowych. Gatunki żyjące w strefie chłodnej (gronostaj, łasica) zmieniają zimą uwłosienie na białe. Obojczyk słabo rozwinięty, w uzębieniu wyróżniają się wydłużone i ostre kły oraz silnie rozwinięte łamacze. Łasicowate, jak większość drapieżników, mają znakomity węch, wykorzystywany do lokalizacji ofiary oraz wewnątrzgatunkowej komunikacji zapachowej. Mają również dobrze rozwinięty wzrok i słuch. Większość łasicowatych prowadzi naziemny tryb życia, ale potrafią świetnie pływać i wspinać się na drzewa. Niektóre przystosowały się do życia nadrzewnego, wydry - do ziemnowodnego, a wydra morska większość czasu spędza w wodzie. Największą aktywność wykazują w nocy. Zimą nie zapadają w sen zimowy. Wyjątkiem jest borsuk, który w ostrym klimacie zapada w stan płytkiej hibernacji. Poza okresem godowym większość łasicowatych prowadzi samotnicze życie, niektóre żyją w grupach o strukturze socjalnej zależnej od gatunku. Zwierzęta zaliczane do tej rodziny są wyjątkowo mobilne. Zajmują bardzo duże areały osobnicze, podejmują bardzo długie wędrówki w poszukiwaniu pokarmu lub partnera seksualnego. Pożywieniem łasicowatych są drobne kręgowce i zwierzęta bezkręgowe. Łasice i tchórze wyspecjalizowały się w chwytaniu gryzoni, a wydry sprawnie polują na ryby. Niektóre gatunki są padlinożerne, inne chętnie jedzą soczyste owoce. Polują zwykle po zachodzie słońca, znane są jednak gatunki wychodzące na żer w dzień. Gatunki naziemne często polują w norach, podziemnych tunelach lub pod śniegiem. Niektóre łasice chwytają ofiary większe od nich samych.
-borsuk
-wydra
Rodzaj:
-kuna leśna
-kuna domowa
Rodzaj:
-tchórz zwyczajny
-tchórz stepowy
-gronostaj
-łasica łaska
-norka europejska
-norka amerykańska
4.Rodzina:Kotowate
Zwierzęta o uzębieniu tnąco-kruszącym, z silnie rozwiniętymi kłami i łamaczami. Dobrze wykształcone zmysły, zwłaszcza wzroku i słuchu. Głowa zaokrąglona, ciało wydłużone, pysk krótki. Kończyny przednie pięciopalczaste, z chowanymi pazurami . Kończyny tylne czteropalczaste. Owłosienie miękkie, zazwyczaj równomierne. Siatkówka oczu kotowatych jest niezwykle czuła dzięki warstwie guaninowej powodującej charakterystyczne "świecenie oczu" pod wpływem światła. Żyją przeważnie samotnie. W Polsce żyją 2 gatunki z rodziny kotów: ryś i żbik. Na terenie Polski wyróżnia się dwie populacje rysi. Populacja nizinna występuje w Polsce północno-wschodniej (Puszcze Augustowska, Knyszyńska, Białowieska i Borecka), a karpacka we Wschodnich i Zachodnich Karpatach oraz na Pogórzu Karpackim. Duże, zwarte kompleksy leśne ze starymi drzewostanami o gęstym podszycie, zarówno górskie jak i nizinne, iglaste i mieszane. W zależności od obfitości siedliska. Żbik zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich. Najlepiej czują się na skraju kompleksów leśnych. Znajdując schronienie wśród drzew, a polując na terenach otwartych: łąkach, śródleśnych polanach, na polach. Żbiki żywią się małymi ssakami, gryzoniami, ptakami, rybami, żabami, małymi sarnami, jelonkami i jagniętami, a czasem nawet polują na owady. Pożywienie rysia stanowią gryzonie, zające, ptaki, sarny, młode jelenie, kozice i warchlaki, czasami padlina. Ryś atakuje z małej odległości, unika dłuższych pościgów. Powodzeniem kończy się co 4-5 atak.
-ryś
-żbik
V. Rząd:Parzystokopytne
Podrząd:Nieprzeżuwające
1.Rodzina:Świniowate
Świniowate są dużymi ssakami o masywnej budowie, wydłużonej głowie i krótkiej szyi. Charakteryzują się obecnością zagiętych ku górze i na zewnątrz dużych, górnych kłów oraz niespotykaną u innych kopytnych owalną chrząstką w pobliżu końca pyska. Największe osobniki osiągają długość ciała ponad 2 m (bez ogona), przy masie ciała ponad 300 kg. Do największych gatunków należy dzik europejski i nieco mniejsza od niego świnia leśna. Najmniejsze mają ok. 55 cm długości. Samce świniowatych nazywane są odyńcami, samice lochami, a młode warchlakami. Odyńce są większe i cięższe od loch. Młode są zwykle dwubarwne. Są wszystkożerne. Często niszczą uprawy polowe w poszukiwaniu bulw. Większość dzikich gatunków to zwierzyna łowna.
-dzik
Podrząd:Przeżuwające
1.Rodzina:Jeleniowate
Jeleniowate są wysmukłe i dobrze przystosowane do biegu, mają silną szyję i głowę zwężającą się ku przodowi. Przednia część głowy nad pyskiem, zwana chrapami, jest u prawie wszystkich jeleniowatych naga, jedynie renifery mają chrapy owłosione. Warga górna jest nieprzedzielona, a w górnej szczęce są osadzone kły (in. grandle), w górnej szczęce brak siekaczy, a zęby policzkowe nie mają wysokiej korony. Długie i zgrabne nogi są zakończone wąskimi, zaostrzonymi racicami, boczne niedorozwinięte palce kończą się raciczkami, tzw. repetkami lub szpilami. Ogon jest zwykle bardzo krótki. Samice mają dwie pary sutek. Uzębienie składa się z 32-34 zębów. Poroże (kostny wytwór wyrastający z kości czołowej) u wszystkich prawie gatunków (z wyjątkiem reniferów) występuje tylko u samców. Stanowi oręż niezbędny bykowi do obrony i w walce o samice podczas godów. Owłosienie gładkie lub szorstkie, z dobrze rozwiniętą warstwą włosów wełnistych. U niektórych gatunków formuje się broda, grzywa, czub lub kołnierz, latem uwłosienie jest plamiste, a zimą jednolite. Zwykle młode są wyraźnie plamiste, mają biało cętkowany tułów, niekiedy również szyję. Na tyle ciała występuje jasna plama, tak zwane lustro, wyraźniejsze w zimie niż w lecie. Jeleniowate zmieniają sierść dwa razy do roku. Wszystkie gatunki jeleni żywią się pokarmem roślinnym. Żyją zwykle w stadach, samce niektórych gatunków, zwłaszcza starsze - wybierają samotniczy tryb życia. Jeleniowate zamieszkują lasy, lasostepy, tereny bagniste i tundrę wszystkich kontynentów poza Australią, gdzie niektóre gatunki zostały introdukowane. Żyją na równinach i w górach.
-łoś
-sarna
-jeleń europejski
-jeleń sika
-daniel
2.Rodzina:Pustorogie
Polsce żyje żubr i kozica (w naturalnym zasięgu występowania) oraz muflon (introdukowany) Wyróżniają się następującymi cechami:
Wszystkie gatunki mają rogi wytwór skóry właściwej zbudowane z keratyny. Nigdy nie są one rozgałęzione , ani zrzucane, mogą jednak przybierać różnorodne kształty: proste, stożkowate, lirowate, skręcone śrubowato albo ślimakowato. Mają powierzchnię gładką lub ze zgrubieniami w kształcie pierścieni. Wysokość od 25 cm (antylopa karłowata) do 250 cm (żubr). Palce środkowe zakończone racicami . Zęby policzkowe o wysokiej koronie z półksiężycowymi listewkami na powierzchni miażdżącej, brak siekaczy i kłów. Żołądek, jak u wszystkich przeżuwaczy, czterokomorowy. Większość gatunków żyje w stadach, tylko nieliczne spotykane są samotnie, parami lub w małych - zwykle rodzinnych - grupach. Wszystkie potrafią pływać.
-żubr
-kozica
-muflon
-tur
VI. Rząd: Zajączki (Zajączkokształtne)
1.Rodzina:Zającowate
Zwierzęta kolonijne, średniej wielkości. Zającowate zwykle poruszają się skokami z szybkością do 70 km/h. Często zamieszkują nory, czasem załomy skalne, nie gromadzą zapasów na zimę i nie hibernują. Gatunki borealne zmieniają na zimę barwę na białą. Cechą charakterystyczną zajęczaków jest to, iż tylne kończyny są znacznie dłuższe od przednich. Posiadają długie, szpiczaste uszy, krótki, puszysty ogon. W górnej szczęce mają 2 pary siekaczy, z których pierwsza stale rośnie i wymaga ścierania.
-zając szarak
-zając bielak
-królik
Gromada:Ptaki
I. Rząd:Szponiaste
Podrząd:Sokołowce
1.Rodzina:Sokołowate
Długość ciała od 15 do 50 cm. Silnie zagięty ku dołowi dziób, ma w pobliżu nasady "ząb", wsuwający się przy zwarciu szczęk we wcięcie w żuchwie. Wąskie i krótkie skrzydła umożliwiają lot z dużymi prędkościami (w locie nurkowym ponad 300 km/h), oraz szybkie i dokładne manewrowanie (przy pogoni za zdobyczą). Samice są większe od samców. W obrębie gatunku często występuje polimorfizm barwny nie związany ani z płcią, ani z wiekiem. Żywią się upolowanymi przez siebie kręgowcami (często chwytanymi w locie) lub owadami, zazwyczaj unikają padliny. Wyprowadzają jeden lęg w roku. Nie budują gniazd; gnieżdżą się w szczelinach skalnych lub opuszczonych gniazdach innych ptaków.
-kobuz
-pustułka
-raróg
-sokół wędrowny
Podrząd:Jastrzębiowce
1.Rodzina:Rybołowy
Obejmuje jeden gatunek rybożerny, zamieszkujący niemal cały świat. Ptaki te charakteryzują się specyficzną budową nóg - skrajny palec jest zwrotny. Lasy, w których można znaleźć liczne duże, niezarośnięte zbiorniki wodne. Gniazdo na szczycie starego, wyniosłego drzewa (zazwyczaj sosny). Zajmuje również sztuczne platformy. Żywi się wyłącznie rybami, które chwyta rzucając się na nie z wyciągniętymi szponami i ze złożonymi skrzydłami. Objęty ochroną gatunkową ścisłą
-rybołów
2.Rodzina:Jastrzębiowate
Samice zazwyczaj większe niż samce. Upierzenie zazwyczaj ciemne, często z podłużnym wzorem. U wielu gatunków występuje kilka odmian barwnych. Odżywiają się pokarmem zwierzęcym. Najczęściej polują na kręgowce, pożerają ich padlinę lub też zjadają owady. Wyprowadzają jeden lęg w roku.
-błotnika stepowy
-błotniak stawowy
-gadożer
-jastrząb
-kania ruda
-kania czarna
-krogulec
-myszołów
-orlik grubodzioby
-orlik krzykliwy
-orzeł przedni
-trzmielojad
Podrodzina:Orłany
Obejmuje duże ptaki drapieżne o szerokich skrzydłach i masywnym dziobie, zamieszkujące prawie cały świat. Kolorystyka upierzenia zazwyczaj brązowa i biała, obie płci ubarwione podobnie.
-bielik
II. Rząd:Grzebiące
1.Rodzina:Głuszcowate
Obejmuje gatunki lądowe, grzebiące, nazywane czasem leśnymi kurakami. Są to masywne ptaki o silnych kończynach bez ostróg. Zamieszkują północną półkulę. Upierzony skok.
-cietrzew -głuszec -jarząbek -cieciorka
2.Rodzina:Bażantowate
Samce bardzo barwne, często upierzenie z metalicznym połyskiem, posiadają ostrogi. Samice zazwyczaj mniejsze o maskującym ubarwieniu, zazwyczaj pozbawione ostróg. Szybko biegają i słabo latają. Żywią się pokarmem roślinnym uzupełnianym w okresie lęgowym przez bezkręgowce . Gnieżdżą się na ziemi.
-kuropatwa
-bażant
-przepiórka
III. Rząd: Sowy
1.Rodzina:Płomykówkowate
Obejmuje gatunki mięsożerne, zamieszkujące niemal cały świat. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: szlara ( przód głowy) w kształcie serca . Stosunkowo słaby dziób. Stosunkowo długie nogi. Składają owalne jaja. Osiedla ludzkie, w pobliżu pól i łąk.
-płomykówka
2.Rodzina:Puszczykowate
Obejmuje gatunki mięsożerne. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: okrągła szlara
Mocny dziób . Stosunkowo krótkie nogi. Znoszą niemal okrągłe jaja.
-puchacz
-pusczyk
-pójdźka
-sowa uszata
-syczek
-suweczka
-włochatka
III. Rząd:Perkozy
1.Rodzina:Perkozowate
Zamieszkują głównie śródlądowe wody strefy umiarkowanej i tropikalnej całego świata. Mają małe skrzydła i uwsteczniony ogon, jednak latają dobrze choć niechętnie. Ich nogi, przesunięte ku tyłowi ciała i palce obrzeżone płatami skórnymi umożliwiają sprawne pływanie i nurkowanie, a w czasie lotu służą jako ster. Perkozy żywią się drobnymi rybami, owadami wodnymi, i kijankami. Po zakończeniu lęgów perkozy pierzą się i wówczas tracą zdolność lotu na 3-4 tygodnie. Perkozy gnieżdżą się w szuwarach na wodzie, a ich gniazdo przypomina tratwę. Pisklęta są zagniazdownikami, ale przez dłuższy czas rodzice opiekują się potomstwem.
-perkoz dwuczuby
-perkoz rdzawoszyi
-perkoz zausznik
-perkoz rogaty
-perkozek
IV. Rząd:Pełnopłetwe
1.Rodzina:Kormoranowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: długość ciała 48-100 cm. Rozpiętość skrzydeł 80-160 cm. Silnie wydłużona sylwetka. Długa szyja. Średniej długości, prosty, haczykowato zakończony dziób. Nogi przesunięte ku tyłowi. Barwne tęczówki. Dobrze pływają i nurkują. Upierzenie nie jest wodoodporne - po nurkowaniu muszą je wysuszyć. Zasadniczo gnieżdżą się kolonijnie. Gniazdowniki.
-kormoran
V. Rząd:Brodzące
1.Rodzina:Bocianowate
Osiągają 70-150 cm długości, 145-320 cm rozpiętości skrzydeł i 2-10 kg ciężaru. Odżywiają się większymi owadami, mięczakami, płazami, rybami, gadami, małymi ssakami i padliną. Gnieżdżą się na wysokich drzewach, słupach, kominach i innych konstrukcjach. W zniesieniu 3-6 jaj, wysiadywanych przez oboje rodziców ok. 30-50 dni. Młode usamodzielniają się po 7-18 tygodniach.
-bocian biały
-bocian czarny
2.Rodzina:Czaplowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: zróżnicowane rozmiary. Smukła sylwetka. Długi prosty dziób. Długie nogi. W locie esowato zgięta szyja. Długie 4 palce, przy środkowym szczątkowe błony pławne. Brak wyraźnie zaznaczonego dymorfizmu płciowego, za to stwierdza się u niektórych gatunków polimorfizm . Zamieszkują środowiska błotne i brzegi wód. Gniazda zazwyczaj na drzewach, w koloniach. W zniesieniu zazwyczaj 3 do 7 jaj, które wysiadują obydwoje rodzice. Żywią się głównie rybami oraz innymi drobnymi zwierzętami wodnymi. W upierzeniu przeważa kolor biały, niebieskawy, szary, żółty, zielonkawy lub czerwonawy.
-czapla biała; -czapla siwa -bąk -bączek
VI. Rząd:Żurawiowe
1.Rodzina:Żurawiowate
Ptaki te posiadają następujące cechy: wysmukła sylwetka. Długie nogi. Duża część podudzia ponad stawem skokowym jest nieopierzona i ubarwiona na czarno lub czerwono. Duże skrzydła, doskonali lotnicy. Wydłużone i obwisłe lotki drugorzędowe zakrywają przy złożonych skrzydłach ogon. Na głowie niekiedy czub, brak wyraźnego dymorfizmu płciowego ,długość ciała od 78 do 152 cm ,ciężar od 2 do 8 kg ,samce zazwyczaj większe od samic. Gniazdo na ziemi, w podmokłym terenie. Wyprowadzają jeden lęg w roku. W zniesieniu 1 do 3 jaj. Wędrowne, stado leci w charakterystycznym kluczu w kształcie litery V.
-żuraw
2.Rodzina:Chruściele
Obejmuje gatunki zazwyczaj związane z wodą i terenami podmokłymi (w obu przypadkach gęsto zarośniętymi) Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: długość ciała 14 - 50 cm, masa ciała 40 - 1200 g. Boczne spłaszczenie ciała stanowi przystosowanie do przeciskania się w gęstej roślinności. Skrzydła krótkie, o zaokrąglonym obrysie, co czyni z nich słabych lotników. Krótki ogon, zazwyczaj złożony z miękkich piór. Nogi długie, palce długie jedynie łyski mają płatkowate błony pławne. Wiele gatunków ma płaską, nagą, rogową narośl lub płytkę na czole. Zazwyczaj brak wyraźnego dymorfizmu płciowego . Żywią się pokarmem mieszanym, pokarm zdobywają zarówno na lądzie, jak i w wodzie oraz pod wodą. Gnieżdżą się na ziemi, na wodzie, na roślinach lub w norach, gniazdo zazwyczaj otwarte, rzadziej zamknięte w formie sfery z wejściem z boku. Wyprowadzają od 1 do 4 lęgów w roku w zniesieniu od 2 do 16 jaj
-derkacz
-kokoszka
-karliczka
-wodnik
-łyska
VII. Rząd:Siewkowe
1.Rodzina:Mewowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: zróżnicowana waga (od 100 g do 3 kg). Brak dymorfizmu płciowego. Polimorfizm wiekowy i słabiej zaznaczony dymorfizm sezonowy.
Osobniki dorosłe ubarwione są najczęściej jasno, czasem z domieszką szarego i czarnego, młode zazwyczaj brunatno-białe. Krępy tułów o długich skrzydłach, duża głowa z mocnym, prostym, zakończonym haczykiem dziobem. Nogi o 3 palcach spiętych błoną pływną. Duże gatunki późno dojrzewają i przed osiągnięciem dojrzałości płciowej kilkakrotnie zmieniają ubarwienie. Doskonali lotnicy, latając pokonują długie dystanse, dobrze pływają, ale nie nurkują, na lądzie dobrze chodzą i biegają. Żerują zarówno na lądzie jak i w wodzie; wszystkożerne, choć wyraźnie przeważa pokarm zwierzęcy. Często gnieżdżą się w koloniach. W zniesieniu zazwyczaj 1 do 3 jaj. Pisklęta to zagniazdowniki, lecz jeszcze długo po uzyskaniu zdolności do lotu żebrzą o pokarm.
-mewa pospolita
-mewa srebrzysta
-mewa śmieszka
2.Rodzina:Rybitwy
Obejmuje gatunki wodne, zamieszkujące cały świat. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: wysmukłe ciało, duża głowa z prostym, ostro zakończonym dziobem. Krótkie nogi. Długi, rozwidlony ogon. Upierzenie zwykle białe z domieszką koloru czarnego. Doskonali lotnicy, ale słabo chodzą po ziemi. Większość gatunków pływa niechętnie. Pożywienie zdobywają w wodzie pikując na nie z góry, czasem biernie nurkują (wykorzystując rozpęd); niektóre chwytają owady w locie, żywią się niemal wyłącznie drobnymi rybami i bezkręgowcami wodnymi. Zamieszkują brzegi zbiorników zarówno słodkowodnych, jak i słonych.
-rybitwa białoczelna
-rybitwa biała
-rybitwa rzeczna
3.Rodzina:Bekasowate
Obejmuje gatunki w większości preferujące otwarte tereny podmokłe, zamieszkujące cały świat poza Antarktydą. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: zróżnicowane rozmiary, od 50 do 1000 g. Dziób krótki prosty lub długi prosty lub długi i zagięty łukowato ku dołowi albo lekko w górę, często jaskrawo ubarwiony(dzioby dłuższe od głowy). Nogi długie lub średnie, często jaskrawo ubarwione. Brak, lub szczątkowy kciuk. Rzadko występuje dymorfizm płciowy, ale dość częsty jest dymorfizm sezonowy . W upierzeniu przeważają szarości i brązy, ewentualnie z białymi lub czarnymi elementami. Zamieszkują otwarte, podmokłe tereny; nieliczne gatunki - podmokłe lasy niektóre gatunki takie jak batalion, słonka czy kszyk odbywają charakterystyczne rytuały godowe gniazda budują na ziemi. W zniesieniu zazwyczaj 4 jaja; jeśli składają drugi lęg, liczy on zazwyczaj 3 jaja zazwyczaj wysiadują oboje rodzice przez okres około 21 dni.
-bekas kszyk
-bekasik
-batalion
-brodziec piskliwy
-dubelt
-kulik
-słonka
4.Rodzina:Siewkowate
Obejmuje gatunki występujące od morskich wybrzeży po górskie łąki, zamieszkujące cały świat poza Antarktydą. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: ptaki małe lub średnie. Dość duża głowa i krótka szyja. Stosunkowo krótkie nogi i dziób. Szczątkowa błona pławna między palcami. Słabo wykształcony kciuk. Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy i sezonowy . W zniesieniu średnio 2 do 4 jaj wysiadują oboje rodzice lub samica.
-czajka
-sieweczka
VIII. Rząd:Blaszkodziobe
1.Rodzina:Kaczkowate
Obejmuje gatunki wodne, zamieszkujące cały świat. Ptaki te charakteryzują następujące cechy: zróżnicowana wielkość (ptaki średnie i duże) - długość w granicach 28-170 cm, rozpiętość skrzydeł 60-250 cm, ciężar 300 g - 22,5 kg. Dziób posiada dwa rzędy blaszek na brzegach, zazwyczaj jest spłaszczony. Szyja średniej długości lub bardzo długa. Stosunkowo wąskie, ostro zakończone skrzydła. Krótki ogon, nogi krótkie, przesunięte ku tyłowi (zwłaszcza u gatunków nurkujących). Palce spięte błoną pławną. Samiec większy od samicy, często bardzo kontrastowo ubarwiony, podczas gdy samica zazwyczaj posiada ubarwienie stonowane. Pożywienie zdobywają zazwyczaj w wodzie, choć niektóre również na lądzie. Żywią się zarówno roślinami, jak i małymi zwierzętami. Zasadniczo dobrzy lotnicy, choć są również gatunki nielotne. W zniesieniu od 2 do 20 jaj, pisklęta są zagniazdownikami . Wędrowne, wiele gatunków lecąc w stadzie tworzy charakterystyczny klucz w kształcie litery "V"
Kaczki właściwe(pływające)- mają lusterka
-cyraneczka
-cyranka
-płaskonos
-świstun
-krzyżówka
Kaczki nurkujące(grążyce)
-różanka
-hełmiatka
-głowienka
-czernica
IX. Rząd:Nury
1.Rodzina:Nury
Nury obejmują gatunki wodne, latem spotykane na wodach śródlądowych, a zimujące nad morzami. Zamieszkują północną strefę półkuli północnej. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: długość 60 do 80 cm. Wrzecionowate ciało, gruba szyja ,krótki ogon . Krótkie, ostre skrzydła . Silny, prosty dziób. Nogi przesunięte mocno do tyłu, co stanowi doskonałe przystosowanie do pływania, lecz uniemożliwia im normalne chodzenie. Czarno-białe, kontrastowe upierzenie, różna szata godowa i spoczynkowa. Brak dymorfizmu płciowego . Doskonale pływają i nurkują, ciężko startują do lotu. Lot szybki, prostoliniowy, silne uderzenia skrzydłami. Proste gniazdo na brzegu. Wysiadywanie zazwyczaj 2 jaj przez 4 tygodnie. Zagniazdowniki, młode latają po około 7 tygodniach. Odżywiają się pokarmem zwierzęcym zdobytym podczas nurkowania.
-nur białodzioby
-nur rdzawoszyi
-nur czarnoszyi
-nur lodowiec
X. Rząd:Wróblowate
1.Rodzina:Drozdowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: ptaki małej, lub średniej wielkości upierzenie zmienne, często brązowe lub szare, ale są również gatunki jaskrawo ubarwione owadożerne, często szukają pokarmu na ziemi wiele z nich odznacza się bogatym repertuarem pieśni i pięknym śpiewem.
-rudzik
-kopciuszek
-kos-śpiewak
-paszkot
droździk -kwiczoł
2.Rodzina:Pokrzewkowate
Są to małe ptaki owadożerne, o skromnym, nierzucającym się w oczy upierzeniu. W większości przypadków obie płcie wyglądają identycznie. Często najpewniejszą cechą charakterystyczną umożliwiającą zidentyfikowanie danego gatunku pokrzewkowatych jest ich śpiew.
-mysikrólik
-trzciniak
-trzcinniczek
-pierwiosnek
-świstunka leśna
-pokrzewka czarnołbista
-cierniówka
-piegrza
-pokrzewka ogrodowa
3.Rodzina:Muchołówkowate
Są to ptaki niewielkich rozmiarów, odżywiające się owadami. Zazwyczaj czatują nieruchomo na owady i chwytają je w locie, rzadziej zbierają larwy z liści drzew. Mają stosunkowo szeroki i płaski dziób ze szczecinkami wokół nozdrzy.
-muchołówka białoszyja
-muchołówka szara
-muchołówka żałobna
-muchołówka mała
4.Rodzina:Dzierzbowate
Dzierzbowate polują na owady, gady i inne drobne kręgowce, w tym ssaki. Ich unikalną cechą jest zwyczaj nabijania swoich ofiar na cierń, lub ostrą gałąź. Takie unieruchomienie ofiary ułatwia jej pokawałkowanie na łatwiejsze do spożycia fragmenty. Ciernie wykorzystywane są również jako spiżarnie, dzierzba może wrócić do tak zmagazynowanego pożywienia w późniejszym terminie. Dzioby podobne jak u drapieżnych
-srokosz
-gąsiorek
5.Rodzina:Krukowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: średnie lub duże mocny dziób u wielu gatunków duża ilość barwy czarnej w upierzeniu, zwykle z połyskiem; inne barwy to szara, zielona, żółta lub niebieska gniazda budowane z gałązek, umieszczone na drzewach lub krzewach, rzadziej w dziuplach jeden lęg w roku, wczesną wiosną w zniesieniu 2 do 8 jaj, od białawych do bladozielonych, z plamkami.
-kruk
-gawron
-wrona siwa
-orzechówka
-sroka
-sójka
-kawka
6.Rodzina:Strzyżykowate
Strzyżyki zasiedlają różnorodne środowiska: lasy, tereny trawiaste, zakrzewione lub skaliste, oraz obszary podmiejskie. Spotkać je można w górach, na nizinach i na morskich wyspach. Zajmują tereny suche i bagienne. Wiele gatunków strzyżyków chętnie przebywa w niskiej i gęstej roślinności. Upierzenie strzyżyków jest miękkie, przeważnie brązowe i szare, prążkowane ciemniejszymi odcieniami. Niektóre tropikalne gatunki mają czarno-białe wzory na spodzie ciała i w okolicy dzioba. Są to małe lub średniej wielkości ptaki o krępej sylwetce, długim, cienkim i ostrym dziobie, krótkich, zaokrąglonych skrzydłach oraz krótkim, często zadartym ogonie. Samce są nieco większe od samic. Śpiew samców jest głośny i skomplikowany. Strzyżyki odżywiają się drobnymi bezkręgowcami i pokarmem roślinnym. Gniazdo strzyżyków jest zadaszoną konstrukcją z bocznym otworem wejściowym, niekiedy bardzo wymyślną i piękną. Jednak niektóre gatunki układają z patyków otwarte gniazdo na dnie dziupli. Powszechnym obyczajem w rodzinie strzyżyków jest budowanie kilku gniazd przez samce. Samica wybiera jedno, wyściela je i przystępuje do składania jaj. W jednym lęgu samica składa 2-11 jaj, które sama wysiaduje przez ok. 12-20 dni. Strzyżyki mogą wyprowadzić do czterech lęgów w roku.
-strzyżyk
7.Rodzina:Kowalikowate
Występują na półkuli północnej, przede wszystkim w lasach, kilka gatunków przystosowało się do życia w środowiskach skalistych. Unikalną cechą kowalikowatych jest ich zdolność do poruszania się po pniach drzew głową w dół. Inne ptaki, często poruszające się po pniach drzew, takie jak dzięcioły i pełzacze, ustawione są zawsze głową do góry. Są ptakami wszystkożernymi, zjadają chętnie owady, orzechy i nasiona.
-kowalik
8.Rodzina:Jemiołuszkowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: gęste, pastelowe upierzenie, na głowie zazwyczaj czubek, średnia wielkość, odżywiają się pokarmem zwierzęcym i roślinnym, gatunki północne inwazyjne.
-jemiołuszka
9.Rodzina:Ogoniatki
Są to małe ptaki o długich ogonach, zamieszkujące trzcinowiska i podobne siedliska. Nie podejmują migracji, dotyczy to zarówno gatunków zamieszkujących strefę tropikalną jak i umiarkowaną.
-wąsatka
10.Rodzina:Szpakowate
Są to małe lub średnie ptaki, w większości owadożerne, niektóre szpaki żywią się również owocami. Szpaki to bardzo towarzyskie ptaki, charakteryzujące się zdolnością do naśladowania najróżniejszych odgłosów. Bąkojady są znane z wyjadania pasożytów, żyjących na skórze dużych afrykańskich zwierząt roślinożernych.
-szpak
-bąkojad
11.Rodzina:Pełzaczowate
Pełzacze są bardzo podobne w wyglądzie i zachowaniu, dlatego też na obszarach, gdzie występuje więcej niż jeden gatunek, odróżnienie ich sprawia duże trudności. Pełzaczowate nie podejmują dalekich migracji.
Są małymi ptakami, żerującymi na drzewach. Z wierzchu są brązowe, a od spodu białe. Mają długi zakrzywiony dziób, którym wydobywają drobne bezkręgowce z zagłębień w korze. Podobnie jak dzięcioły, mają sztywne sterówki, którymi podpierają się, podczas przebywania na pniu drzewa. Gniazdują w rozmaitych szczelinach w pniach lub między pniem a korą.
Pełziec różni się od pozostałych gatunków, bardziej kropkowanym ubarwieniem (również na spodzie ciała) oraz budową sterówek, które nie spełniają funkcji popierającej
-pełzacza leśny
-pełzacz ogrodowy
12.Rodzina:Płochaczowate
Większość gatunków zamieszkuje obszary górskie; jedynie pokrzywnica, płochacz śniady oraz płochacz syberyjski żyją też na terenach nizinnych. Nie odbywają dalekich wędrówek, ale zimą przenoszą się w niższe partie gór i na tereny o łagodniejszym klimacie położone bardziej na południu.Z wyglądu przypominają wróble (ale nie są z nimi blisko spokrewnione). Mają rude, brązowe lub szare, kreskowane upierzenie, cienki i ostry dziób. Obie płci są ubarwione podobnie. Gniazdują na ziemi, wśród niskiej roślinności lub w szczelinie skalnej. Składają 3-6 jaj o barwie od zielonkawej do niebieskiej. Odżywiają się owadami, a zimą również nasionami i jagodami.
-pokrzywnica
-płochacz halny
13.Rodzina:Sikorowate
Obejmuje gatunki lądowe, nadrzewne, zamieszkujące półkulę północną. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: niewielkie rozmiary (średnia długość ciała: 12-13 cm) krótkie skrzydła, ogon stosunkowo długi mały, krótki dziób (odżywiają się owadami) większość charakteryzuje się kontrastowym, najczęściej czarno-białym, ubarwieniem głowy posiadają 10 lotek I rzędu oraz 12 sterówek. Są to w większości gatunki o dużej liczebności (przykładowo bogatka jest jednym z najliczniejszych ptaków Polski), nie zagrożone wyginięciem.
-sikora bogatka
-sikora modra
-sikora sosnówka
-sikora czarnogłówka
14.Rodzina:Pliszkowate
Charakteryzują się smukłą budową ciała, długim ogonem i długimi nogami. Prowadzą przeważnie naziemny tryb życia. Pokarmem ich są owady i ich larwy oraz inne bezkręgowce zbierane z powierzchni ziemi. Gnieżdżą się na ziemi, w dziuplach i załomach skalnych. Znoszą 2-7 jaj, które wysiaduje samica lub oboje rodzice przez 12-20 dni. Młode pozostają w gnieździe do ok. trzech tygodni. pliszkowate należą do ptaków wędrownych lub częściowo wędrownych. Wszystkie polskie pliszki są chronione
-pliszka siwa
-pliszka górska
-pliszka żółta
15.Rodzina:Jaskółkowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: krótki dziób i szeroka paszcza długie, ostro zakończone skrzydło w przeciwieństwie do jerzykowych ,są zdolne do chodzenia po ziemi, na ogół brak dymorfizmu płciowego , żywią się owadami chwytanymi w locie, stąd wysokość lotu zależy od wilgotności powietrza ,gniazda na skałach, budynkach lub w norach (bardzo rzadko na drzewach), w skład materiału na gniazdo zawsze wchodzi ślina ptaka zwykle jeden do dwóch lęgów w roku, w zniesieniu 4 do 6 jaj gatunki północne wędrowne, południowe osiadłe.
-dymówka
-oknówka
-brzegówka
16.Rodzina:Wilgowate
Są to ptaki średniej wielkości. Występuje u nich wyraźny dymorfizm płciowy, samce ubarwione są dużo okazalej. Głowa większości gatunków jest ubarwiona na żółto z czarnymi elementami.
-wilga
XI. Rząd:Dzięciołowe
1.Rodzina:Dzięciołowate
Ptaki te charakteryzują następujące cechy: rozmiary od małych po średnie (od 8 do 50 cm długości i od 6 do 315 g wagi) bardzo silny, dłutowaty dziób silnie rozwinięty, bardzo długi język wraz ze specyficznie zbudowanym aparatem gnykowym język pokryty lepką wydzieliną gruczołów ślinowych podjęzykowych, sztywne ostro zakończone sterówki umożliwiające opieranie się ogonem o drzewo, bardzo ostre pazury, pożywienie stanowią owady uzupełniane pokarmem roślinnym, niektóre gatunki wsuwają szyszkę bądź orzech między gałęzie lub w szczelinę kory w upatrzonym przez siebie miejscu i następnie rozbijają je. Takie miejsce nazywamy kuźnią. niektóre gatunki dziurawią gatunki bogatych w soki drzew, które wabią i unieruchamiają owady następnie zjadane przez ptaka. monogamiczne, niektóre gatunki w okresie godowym szybko uderzają w suchą pustą gałąź. Powstały odgłos godowy nazywamy bębnieniem. gnieżdżą się w dziuplach, niemal zawsze samodzielnie wykutych wyprowadzają jeden lęg w roku, pisklęta wykluwają się nagie i ślepe, z charakterystycznym zgrubieniem na pięcie, na którym siedzą w niewyścielonej dziupli.
-dzięcioł duży
-dzięcioł średni
-dzięcioł czarny
-dzięcioł zielony
-dzięcioł zielono-siwy
-dzięciołek
-krętogłów
XII. Rząd:Lelkowe
1.Rodzina:Lelkowate
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami: długość ciała do 40 cm, krótki dziób który mogą szeroko otwierać, dziób otoczony szczeciniastami piórami czuciowymi, krótkie nogi, ubarwienie maskujące (szaro-czarno-brązowe upierzenie) są aktywne w nocy, polują na duże owady, posiadają zdolność hibernacji ,nie budują gniazd, jaja składają bezpośrednio na ziemi.
-lelek
XIII. Rząd:Gołębiowe
1.Rodzina:Gołębiowate
Ptaki należące do tej rodziny zamieszkują różne środowiska; żyją na drzewach, skałach, a niektóre gatunki związane są ze środowiskiem naziemnym. Średnia długość tych ptaków waha się od 15 do 65 cm. Gołębiowate mają krępą budowę ciała, stosunkowo małą głowę oraz miękkie i gęste upierzenie. U nasady niezbyt dużego dzioba występuje miękka, nabrzmiała woskówka. Większość gatunków szybko i wytrwale lata. Odżywiają się zasadniczo pokarmem roślinnym: nasionami, owocami, pąkami, kwiatami, niekiedy zjadają również bezkręgowce. Piją wodę w charakterystyczny sposób: zanurzają dziób w wodzie i wsysają ją. gniazdo gołębiowatych to zwykle prosta platforma ułożona z drobnych gałązek. Samica składa najczęściej 2 jaja (rzadziej jedno) w jednym lęgu. Wysiadywaniem jaj zajmują się oboje rodzice, którzy potem wspólnie troszczą się o swoje potomstwo. Przez pierwsze dni pisklęta karmione są tzw. ptasim mleczkiem (wydzieliną wola). Młode są gniazdownikami, więc przez pewien czas pozostają w gnieździe pod opieką rodziców.
-gołąb skalny
-grzywacz
-siniak
XIV. Rząd:Kukułkowe
1.Rodzina:Kukułkowate
Kukułkowate to ptaki o zróżnicowanej wielkości, długich ogonach i silnych nogach. Preferują środowiska leśne, choć niektóre gatunki żyją na otwartej przestrzeni. Główny pokarm to owady. Wiele gatunków należących do tej rodziny to pasożyty lęgowe. Składają swoje jaja do gniazd innych ptaków. Często pisklęta kukułkowatych po wykluciu wyrzucają z gniazda jaja bądź pisklęta gospodarzy.
-kukułka
XV. Rząd:Kraskowe
1.Rodzina:Kraskowate
Tak jak inne kraskowe są kolorowo ubarwione, a ich palce są zrośnięte, z tym że u krasek zrośnięte są jedynie dwa wewnętrzne palce, a dwa zewnętrzne są wolne.Polują na owady, które chwytają w locie. Gniazdują w rozmaitych dziuplach i innych otworach w drzewach, w których składają 2-4 jaja. Występują głównie w cieplejszych krajach,
-kraska
2.Rodzina:Dudkowate
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego (barwy samicy bardziej stonowane). Na głowie charakterystyczny, rozkładany, rdzawy czub. Końcówki piór w czubie czarne. Plecy i pierś czerwonobrązowe, na czarnych lotkach i sterówkach białe i żółtawe poprzeczne pasy, brzuch i podogonie jasne. Niepokojone pisklęta potrafią z gruczołu kuprowego wystrzyknąć ciemnobrązowy płyn o nieprzyjemnym, piżmowym zapachu. Występują na skraju starych drzewostanów liściastych, aleje, w pobliżu łąk, pól i pastwisk. Gniazdo w dziupli, szczególnie lubi wierzby, pod korzeniami lub w szczelinach budynków. Drobne bezkręgowce zbierane na ziemi. Jaja jeden lęg w roku, w pierwszej połowie maja, jaja w liczbie 4 do 9.
-dudek
3.Rodzina:Zimorodkowate
małe ptaki o dużych głowach, dużych, długich i ostrych dziobach, krótkich nogach i krótkim ogonie. Zimorodkowate żyją zarówno w środowiskach leśnych jak i związanych z wodami śródlądowymi. Zimorodki żyjące blisko wód polują głównie na drobne ryby a te żyjące w lasach najczęściej na drobne gady. Niezależnie od rodzaju zdobyczy, zimorodki przed zjedzeniem zabijają ją uderzając o gałąź lub kamień.
-zimorodek
XVI. Rząd:Krótkonogie
1.Rodzina:Jerzykowate
Obejmuje ptaki małe lub średnie, o długich, ostro zakończonych skrzydłach i krótkich dziobach z szeroką paszczą, ułatwiających chwytanie owadów w locie. Jerzyki mają bardzo krótkie nogi z silnymi stopami i palcami skierowanymi do przodu, co ułatwia chwytanie się nawet pionowych powierzchni, natomiast praktycznie uniemożliwia chodzenie po ziemi. Ptaki te większość życia spędzają w powietrzu. Upierzenie zwykle czarne lub matowobrązowe z białymi akcentami.
-jerzyk
XVII. Rząd:Roślinożerne
1.Rodzina:Łuszczaki
Charakteryzują się następującymi cechami: odżywiają się nasionami, w okresie lęgowym często uzupełnionymi owadami ,w dziobie specjalne listwy ułatwiające łuskanie ziaren gniazda na ziemi lub drzewach, w zniesieniu zwykle 4 do 6 jaj w okresie polęgowym często zbierają się w stada (czasem wielogatunkowe) ciężar 12-60 g niektóre gatunki mają skrzyżowane szczęki.
-zięba
-szczygieł
-czeczotka
-dziwonia
-czyż
-kulczyk
-krzyżodziób modrzewiowy
-krzyżodziób sosnowy
-krzyżodziób świerkowy
-grubodziób
-jer
2.Rodzina:Trznadlowate
Są to małe lub średnie ptaki, odżywiające się przeważnie owadami bądź ziarnami. Upierzenie ich jest różnorodne, od szarobrązowego i czarnego do jaskrawych: czerwonego, niebieskiego i żółtego. Samce są często większe od samic i intensywniej ubarwione. W jednym lęgu samica składa 2-7 jaj, wysiadywanych przez 10-18 dni. Młode opuszczają gniazdo po 9-24 dniach.
-trznadel
3.Rodzina:Wróblowate
Zamieszkują otwarte przestrzenie z kępami drzew, skraje lasów, osiedla ludzkie i tereny górzyste. Odżywiają się głównie nasionami roślin i owadami. Gatunki występujące w dużych stadach powodują wielkie straty w uprawach zbóż. Budują różnego typu gniazda, od prostych i czarkowatych, do wysoce skomplikowanych konstrukcji wiszących, w kształcie kuli lub gruszki, i ogromnych kolonijnych budowli wśród gałęzi drzew. Znoszą 2-7 jaj, wysiadywanych 12-15 dni. Pisklęta przebywają w gnieździe 15-24 dni.
-mazurek
-wróbel domowy
4.Rodzina:Skowronkowate
Ptaki te zasiedlają skąpo zarośnięte, suche tereny otwarte. Spotyka się je na polach, łąkach i stepach. W sezonie lęgowym skowronki odżywiają się owadami, a poza tym okresem - nasionami. Do życia wystarcza im woda zawarta w pokarmie oraz rosa. Przy wodopojach skowronki spotykane są głównie podczas wędrówek i na terenach bardzo suchych, np. na półpustyniach. Wszystkie skowronki szybko biegają i wytrwale latają. Niektóre wykonują charakterystyczne loty godowe z intensywnym śpiewem. Śpiew skowronków jest melodyjny i miły dla ucha . Upierzenie skowronków, spełniające rolę ochronną ma kolor przeważnie szarobrunatny. Skowronki zakładają swoje gniazda na ziemi.
-skowronek polny
-lerek
-dzierlatka
Elżbieta Jancewicz |
zaliczenie ćwiczeń obejmuje charakterystyki RODZIN: cechy morfologiczne, środowisko, pokarm, rozród, systematyka. Gatunki należące do rodziny należy tylko wymienić, bez ich opisywania. |