Geneza Wspólnot Europejskich:- przepowiednia utworzenia jakiejś konfederacji europejskiej przez Pierr'a Dybodisa, -przemówienie Churchilla utworzenie Stanów Zjednoczonych Europy, -plan Marshala pomoc gosp. aktywna rekonstrukcja Europy napływ pomocy dla krajów Europy Zach, -17.03 1948 Traktat Brukselski powołuje do życia Unie Zachodnią, 04.04 1949 utworzenie NATO(podstawa struktury obronnej Europy Zach), -19.04 1948 utworzenie Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej- rozdział pomocy w ramach planu Marshala, -5.05 1949 utworzenie Rady Europy inicjatywy i działania zmierzające do współpracy między państwami w zakresie ochrony ideałów politycznych i wolności, -5.05 1950 plan Schumana-oficjalny początek historii Wspólnot europejskich, -18.04 1951/23.07.1952 traktat Paryski ustanawiający EWWiS podpisany na 50 lat połączono przemysł węglowo stalowy, -23.10 1954 Unia Zachodnia zastąpiona Unią Zachodnioeuropejską UZE, -21.04.1956/29.05.1956 Raport Spaka stał się podstawa do negocjacji zmierzających do opracowania nowych traktatów integracyjnych, -25.03.1957 Traktaty Rzymskie ustanawiające EWG i Euroatom, 1961 Europejska Organizacja Wspólnoty Gospodarczej przekształciła się w Organizacje współpracy i Rozwoju Ekonomicznego, -8.04 1965/1.07.1967 Traktat Fuzyjny ustanawiający Jednolita Rade i Jednolita Komisje Wspólnot Europejskich, -sprzeciw gen. Gaulle o nadaniu Wspólnocie osobowości prawnej w porządku prawa międzynarodowego spor od polowy 1965 tzw., taktyka pustego krzesła- nie uczestniczenie w obradach, -Traktat Akcesyjny wszedł w Zycie 1.01.1973 umowa miedzy państwami członkowskimi a kandydującymi(członkostwo Wielkiej Brytanii, Irlandii, Dani), 1.01.1981 Grecja, 1.01.1986 Hiszpania Portugalia, 1.01.1995 Austria, Finlandia, Szwecja, -Szczyt Paryski 02.1961 i 9-10.12.1974, -Jednolity Akt Europejski 17.02 1986/1.07.1987, 29.05.1990 umowy tworzące Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, -1.07.1990 budowa Unii ekonomicznej i monetarnej, 7.02.1992/1.11.1993 traktat z Mastricht, 16.06.1997/5.05.1999 Traktat Amsterdamski, 7-11.12.2000/1.02.2003 Traktat Nicejski reforma UE, 13.12.2007 Traktat Lizbonski. Traktaty Unii: Traktat Paryski- traktat o utworzeni EWWiS, podpisany przez Francje, RFN, Włochy, Belgia, Holandia Luksemburg, Cele: -utworzenie wspólnego rynku węgla i stali rudy ze lala i złomu, -rozwój gosp. w oparciu o wspólny rynek, -racjonalna produkcja i podział przemysłu węglowego i stalowego, -zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, -stworzenie jednakowych warunków dostępu do tych produktów, -kontrola cen, -połączenie istotnych dla obronności sektorów węgla i stali, -racjonalizacja produkcji oraz dystrybucji , -określa podstawowe zasady współpracy miedzy państwami członkowskimi, -ustanowił ponadpaństwowa strukturę organizacyjna wspólnoty (wysoka władza, specjalna rada ministrów, wspólne zgromadzenie, trybunał sprawiedliwości), -do nadzoru postanowień powołano instytucje o charakterze ponadpaństwowym -wysoka władza, -traktat ten był wynikiem realizacji palu Schumana był podpisany na 50 lat, -opiera się na 4 zasadach: zakaz ceł eksportowych i importowych oraz opłat o podobnym charakterze, zakaz środków lub praktyk dyskryminujących niektórych producentów nabywców i konsumentów, zakaz subwencji lub innych form pomocy przyznanej przez państwo, zakaz praktyk restrykcyjnych dotyczących podziału lub eksploatowania rynków. Traktat Rzymski-utworzył EWG i Euroatom, podpisany 25 marca 1957r. przez Belgie Francje Holandie Luksemburg, RFN i Włochy, -CELE EWG- poparcie harmonijnego rozwoju działalności gosp. całej Wspólnoty, dążenie do stabilizowania gospodarstw państw członków, szybsze podnoszenie poziomu życia społeczeństw tych państw, stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżenie polityki gosp. krajów członkowskich, stały i zrównoważony wzrost gosp., zwiększenie stabilności gosp.-walutowej, przyspieszony wzrost stopy życiowej, 1 lipca 1968r. Unia Celna -zniesiono cła i zastosowano wspólne taryfy, zniesienie opłat celnych i ograniczeń ilościowych w handlu wzajemnym, wspólna taryfa celna i wspólna polityka handlowa wobec państw trzecich, zniesienie barier w przepływie osób usług kapitału , ustanowienie Wspólnej polityki Rolnej, wspólna polityka transportowa, ochrona wolnej konkurencji, utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, powołano Rade międzynarodowa, ponadnarodowa Komisje, Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości. CELE Euratomu- dążenie do szybkiego kształtowania i wzrostu przemysłu nuklearnego, kształtowanie wspólnego rynku nuklearnego, rozwijanie badan i upowszechnienia wiedzy technicznej , kształtowanie jednolitych norm bezpieczeństwa dla ochrony ludności, ułatwienie inwestycji służących rozwojowi energetyki jądrowej, swobodny przepływ kapitału na inwestycje nuklearne, Rady, Komisje, Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne Trybunał Sprawiedliwości-organy Euratomu , Główne postanowienia Traktatu Rzymskiego- Powołanie organów dbających o sprawne funkcjonowanie Wspólnot: Rada Ministrów, Komisja, Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości, -Zakres zadani wspólnoty: promowanie badań, rozpowszechnianie informacji, bezpieczeństwo i zdrowie, inwestycje dostawy surowców, zabezpieczenia i kontakty zewn., -traktaty stworzyły fundament integracji europejskiej, definiujący cele i zasady członkowstwa. Traktat Fuzyjny-ustanawia Jedna Rade i jedna Komisje Wspólnot, zawarty 8 kwietnia 1965/1 lipiec 1967, scalający instytucje trzech wspólnot, Rada Ministrów (dziś Rada UE), Komisja( Komisja Europejska), EWWiS EWG i Euroatom posiadały jednolite instytucje a także jeden budżet , protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot. Jednolity Akt Europejski-nowelizacja Traktatu Rzymskiego, wszedł w Zycie 1 lipca 1987r., Belgia Dania Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Portugalia RFN Wielka Brytania i Włochy,- dokument o charakterze konstytucyjnym . CELE-12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia jednolitego rynku europejskiego, rynek wewnętrzny jako obszar bez granic wewn na którym zapewnia się swobodny przepływ kapitału osób usług i towarów, wzmocnienie kompetencji niektórych organów Wspólnot, uprawnienie procesu decyzyjnego (zasada kwalifikowanej większości gloso), wzmocnienie roli Parlamentu europejskiego przy stanowieniu prawa wspólnoty, nowa procedura współpracy miedzy Parlamentem a Rada Ministrów, rozwiniecie współpracy państw członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej, powiększenie kompetencji Rady Ministrów, podstawa prawna dla działania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej, realizacja wspólnego rynku wewn, zapewnienie silniejszej spójności miedzy regionami europejskimi i przezwyciężanie nierówności miedzy nimi, doskonalenie polityki społecznej, wzmocnienie współpracy monetarnej, normy zapewniające ochronę środowiska, rozwiniecie i pogłębienie dziedziny prawa instytucjonalnego i materialnego wspólnot, zniesiono zasadę jednomyślności, Traktat EWG został rozszerzony o nowe rozdziały poświecone sprawom monetarnym , polityce socjalnej, spójności ekon. społ., badaniom technologicznym ochronie środowiska. Traktat z Maastricht- o UE podpisany 7 luty 1992/1 listopad 1993, Belgia Dania Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Portugalia RFN Wielka Brytania i Włochy, CELE-utworzenie obszaru bez granic wewn, umocnienie spójności gosp. i społ., utworzenie Unii Gospodarczo Walutowej, potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej, realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wzmocnienie ochrony prawa i interesów obywateli, rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i sprawa wewn,- Traktat ustanowił UE oparty na 3 filarach: -Wspólnota Europejska EWWiS, -Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, -Wymiar sprawiedliwości i Spraw Wewn, Traktat był rezultatem kompromisu miedzy zwolennikami integracji ponadnarodowej i międzynarodowej, *I filar-oparty na działaniach ponadnarodowych, II i III filar to klasyczna współpraca międzyrządowa, *Nowe ramy instytucyjne UE; -Rada Europejska, Rada UE, Komisja Europ, Parlament, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Rewidentów Księgowych, Komitet Regionów, Komitet Ekono-Spol. Traktat Amsterdamski-2 październik 1997/1 maj 1999, uzupełnia i wprowadza poprawki do Maastricht, Rzymskich i innych aktów wspólnoty, prowadzenie polityki zewn. UE, CELE- wzmocnienie federacyjnego charakteru UE, wzmocnienie władzy Parlamentu, podejmowanie decyzji kwalifikowana większością, powołanie przedstawiciela do spraw polityki zagranicznej, wzmocniona współpraca państwa, zmiany w filarze III UE(współpraca w zakresie bezpieczeństwa wewn i wymiaru sprawiedliwości, wzmocnienie kompetencji Brukseli w zakresie polityki wizowej migracyjnej, odpowiedzialność za swobodne przemieszczanie się osób w ramach UE, wzmocnienie współpracy policji(Europol) i wymiaru sprawiedliwości, wprowadzenie możliwości uchwalenia sankcji dla państw członkowskich naruszającego zasady demokracji, uproszczenie traktatów założycielskich. Traktat Nicejski- +Austria, Finlandia, Szwecja, 7-11.grudnia 2000/1 luty 2003, mający zreformować UE by mogła działaś po przyjęciu nowych państw, podpisany przez 15 państw, CELE-przygotowanie instytucji do poszerzenia o 12 nowych państw, ustalenie podziałów głosów w Radzie Ministrów, zwiększenie ilości spraw w których decyzje poodejmowane będą większością kwalifikowana 258 głosów, odejście od prawa weta w kwestiach polityki imigracyjnej i funduszy strukturalnych, reforma Parlamentu, 1 komisarz w Komisji, pro reklamowanie Karty Praw Podstawowych, wzmocnienie pozycji przewodniczącego Komisji, reforma organów sadowniczych, usuniecie zapisu ze Unia Zachodnioeuropejska stanowi integralna cześć rozwoju UE, trójinstytucjonalny system sądownictwa, poszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowana. Traktat Lizboński- umowa międzynarodowa zakładająca reformę instytucji UE, 13 grudzień 2007, *postanowienia- zwiększenie roli obywateli w procesie podejmowania decyzji, usprawnienie unijnych procedur podejmowania decyzji, unowocześnienie instytucji zarządzających UE, osiągniecie Unii Gosp Walutowej, upowszechnienie wartości unii na świecie, zapewnienie bezpieczeństwa i obrony, skuteczniejsza walka z przestępczością międzynarodową, cele socjalne rozwój. w obszarach polityki i działalności UE, propagowanie wysokiego poziomu ochrony środowiska, nadanie mocy prawnej wiążącej prawom człowieka i wolnościom obywatela, Cele i wartości- pokój demokracja, poszanowanie praw człowieka, sprawiedliwość i równość, praworządność zrównoważony. Traktat lizboński wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Tym samym zakończyły się kilkuletnie dyskusje na temat spraw instytucjonalnych. Traktat lizboński zmienia traktaty UE i WE, ale ich nie zastępuje. Wyposaża on Unię w ramy prawne oraz instrumenty potrzebne do sprostania przyszłym wyzwaniom i spełnienia oczekiwań społeczeństwa. Bardziej demokratyczna i oparta na bardziej przejrzystych zasadach Europa: w traktacie wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, zwiększono możliwość uczestnictwa obywateli w procesie decyzyjnym oraz wyraźniej określono podział zadań między władzami europejskimi i krajowymi. Większe znaczenie Parlamentu Europejskiego: traktat wyposaża Parlament Europejski, wybierany w wyborach bezpośrednich przez obywateli UE, w istotne nowe kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych. Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecyzji zapewnia Parlamentowi Europejskiemu pozycję równorzędną z Radą (reprezentującą państwa członkowskie) przy przyjmowaniu zdecydowanej większości unijnych aktów prawnych. Większe zaangażowanie parlamentów krajowych: zwiększają się możliwości udziału parlamentów narodowych w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Większa rola parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego wpłynie na wzmocnienie demokracji i legitymacji władzy w UE. Większy wpływ obywateli: dzięki inicjatywie obywatelskiej milion obywateli z różnych państw członkowskich może zwrócić się do Komisji o przedłożenie nowego wniosku legislacyjnego. Podział kompetencji: wyraźna klasyfikacja kompetencji pozwoli jasno określić relacje między państwami członkowskimi i Unią Europejską. Wystąpienie z Unii: w traktacie lizbońskim po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość wystąpienia z Unii. Sprawniej działająca Unia: traktat uproszcza metody pracy i zasady głosowania oraz usprawnia i modernizuje zasady funkcjonowania instytucji UE liczącej 27 państw. Zwiększają się także możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla współczesnej Unii. Skuteczne i efektywne podejmowanie decyzji: głosowanie większością kwalifikowaną w Radzie rozszerzono na nowe obszary polityki. Dzięki temu proces decyzyjny stanie się szybszy i sprawniejszy. Od 2014 r. większość kwalifikowaną będzie się obliczać na zasadzie podwójnej większości: państw członkowskich i ludności. Dzięki temu zwiększy się w Unii legitymacja władzy. Podwójną większość stanowić będzie co najmniej 55% państw członkowskich reprezentujących co najmniej 65% ludności UE. Stabilniejsze i mniej skomplikowane ramy instytucjonalne: traktat ustanawia urząd stałego przewodniczącego Rady Europejskiej wybieranego na okres dwóch i pół roku, wprowadza bezpośredni związek pomiędzy wyborem przewodniczącego Komisji Europejskiej a wynikami wyborów do PE, przewiduje nowe przepisy w zakresie składu Parlamentu Europejskiego oraz określa bardziej przejrzyste zasady w zakresie wzmocnionej współpracy i przepisów finansowych. Poprawa jakości życia Europejczyków: traktat lizboński wzmacnia możliwości działania UE w wielu dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii i jej obywateli, w szczególności w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (walka z terroryzmem, zwalczanie przestępczości), lecz również w dziedzinach takich jak: polityka energetyczna, zdrowie publiczne, ochrona ludności, zmiany klimatyczne, usługi użyteczności publicznej, badania, przestrzeń kosmiczna, spójność terytorialna, polityka handlowa, pomoc humanitarna, sport, turystyka i współpraca administracyjna. Europa praw i wartości, wolności, solidarności i bezpieczeństwa: traktat promuje wartości UE, włącza Kartę praw podstawowych do prawa pierwotnego, przewiduje nowe mechanizmy solidarności i zapewnia lepszą ochronę obywateli europejskich. Wartości demokratyczne: traktat lizboński wymienia i umacnia wartości i cele, na których opiera się Unia. Mają one służyć jako punkt odniesienia dla europejskich obywateli, symbolizując to, co Europa może zaoferować partnerom na całym świecie. Prawa obywateli i Karta praw podstawowych: traktat lizboński chroni istniejące prawa i wprowadza nowe. W szczególności zapewnia poszanowanie wolności i zasad określonych w Karcie praw podstawowych i nadaje im wiążącą moc prawną. Dotyczy praw cywilnych, politycznych, gospodarczych i socjalnych. Wolność obywateli europejskich: traktat lizboński chroni i umacnia „cztery swobody”, a także swobody polityczne, gospodarcze i społeczne przysługujące mieszkańcom Europy. Solidarność państw członkowskich: traktat stanowi, że Unia i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli którekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej bądź katastrofy spowodowanej przez człowieka. Podkreślono również znaczenie solidarności w dziedzinie energii. Poprawa ogólnego bezpieczeństwa: traktat zwiększa potencjał Unii do działania w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, co przekłada się bezpośrednio na większe możliwości Unii w zakresie zwalczania przestępczości i terroryzmu. Nowe postanowienia dotyczące ochrony ludności, pomocy humanitarnej i zdrowia publicznego mają również na celu zapewnienie Unii większych możliwości reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa europejskich obywateli. Zwiększy się znaczenie Europy na arenie międzynarodowej dzięki połączeniu instrumentów europejskiej polityki zewnętrznej, zarówno w zakresie kształtowania, jak i realizacji polityki. Traktat lizboński pozwoli Europie zajmować przejrzyste stanowisko w kontaktach z partnerami na całym świecie oraz zapewni wykorzystanie potencjału gospodarczego, humanitarnego, politycznego i dyplomatycznego Unii dla promowania jej interesów i wartości na całym świecie przy jednoczesnym poszanowaniu interesów poszczególnych państw członkowskich w zakresie spraw zagranicznych. Nowy urząd wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i jednocześnie wiceprzewodniczącego Komisji zapewni większe oddziaływanie, spójność i widoczność działań zewnętrznych UE. Wysokiego przedstawiciela wspomaga nowa Europejska Służba Działań Zewnętrznych. Ustanowienie jednolitej osobowości prawnej Unii wzmocni jej pozycję negocjacyjną, zapewniając jej jeszcze większą siłę oddziaływania na arenie międzynarodowej, oraz sprawi, że stanie się ona bardziej widocznym partnerem dla państw trzecich i organizacji międzynarodowych. W zakresie europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony zachowano szczególne zasady podejmowania decyzji, ale równocześnie ułatwiono podejmowanie działań w ramach wzmocnionej współpracy w mniejszej grupie państw członkowskich.

Charakter prawny UE: Rozważając te kwestię należy brać pod uwagę następujące okoliczności: W TUE nie nadano UE podmiotowości prawnej ani w rozumieniu prawa międzynarodowego, ani prawa prywatnego. →UE nie została wyposażona we własne kompetencje. → UE nie dysponuje własnymi organami: jedynie Rada Europejska może pretendować do miana organu UE→ Ustanowienie UE nie oznaczało „wchłonięcia” Wspólnot przez UE: Wspólnoty są nadal odrębnymi organizacjami międzynarodowymi, posiadającymi podmiotowość prawną. UE jest specyficzną strukturą o charakterze szczególnym, nie posiadającą podmiotowości prawnej, działającą na podstawie umowy międzynarodowej i znajdującą się w rozwoju. Z prawnego punktu widzenia UE nie można kwalifikować jako: → Federacji (państwa federalnego), bowiem struktura i podział kompetencji w ramach państwa federalnego opiera się na konstytucji narodowej, proces integracji europejskiej formuje się natomiast na podstawie umów międzynarodowych między państwami. → Związku państw (konfederacji), który w istocie swojej jest formą pogłębionej współpracy między państwami, opartą na umowie międzynarodowej. UE jako organizacja międzynarodowa -struktura oparta na podstawie umowy międzynarodowej, dysponuje samodzielnymi organami i ma własne cele w polityce międzynarodowej. Osobowość prawna Unii Europejskiej O ile w przypadku Wspólnoty Europejskiej samo przyznanie jej osobowości prawnej nie budzi żadnych wątpliwości i jedynym obszarem, na którym możliwe jest występowania różnorodnych interpretacji, jest zakres, w jakim Wspólnota może tę osobowość wykonywać, to w przypadku Unii Europejskiej (czyli II i III filaru) kwestia ta nie jest tak oczywista. W związku z faktem, że zagadnienia związane z drugim filarem Unii - takie jak bezpieczeństwo i polityka zagraniczna - stanowiły zwykle bardzo szczególny obszar emanacji suwerenności, państwa członkowskie UE były i są w dalszym ciągu bardzo ostrożne i powściągliwe w przekazywaniu tego wrażliwego typu kompetencji na rzecz Unii. Z drugiej strony jednak, stworzona na mocy Traktatu z Maastricht Unia Europejska - z jej drugim filarem w postaci Wspólnej polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa - uzupełniać miała wszystkie niedostatki Wspólnoty Europejskiej w działaniach zewnętrznych. Akty prawne, które są efektem działań drugiego filaru - czyli tzw. wspólne działania, wspólne stanowiska i wspólne strategie, mają charakter ściśle międzyrządowych i co do zasady jednomyślnych uzgodnień wszystkich państw członkowskich. W przypadku gdy państwo członkowskie wstrzymuje się od głosowania w danej sprawie, nie może być ono związane zapadłą decyzją20. Bardzo istotne dla pełnego zrozumienia kwestii osobowości prawnej Unii są relacje pomiędzy pierwszym a drugim filarem. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa stanowi bowiem odrębny porządek prawny, znajdujący się poza systemem prawa wspólnotowego21. Świadczy o tym m.in. brak jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości nad aktami powziętymi w ramach drugiego filaru. Ponadto, zgodnie z brzmieniem artykułu 47 TUE oczywistym jest, ze w razie konfliktu pomiędzy aktami przyjętymi w ramach pierwszego filaru, a decyzjami w ramach drugiego filaru - przewagę posiadać będą te pierwsze. Możemy więc mówić o swoistej nadrzędności pierwszego filaru Unii w stosunku do drugiego22. Niestety: pomimo wysokich ambicji twórców Traktatu z Maastricht i konsensusu co do konieczności nadania działaniom Unii większej efektywności, przyjęty akt tworzący Unię Europejską w jej trzyfilarowej postaci, pomijał milczeniem zagadnienia związane z osobowością prawną Unii. Pozostawiało to wiele niejasności co do charakteru działań podejmowanych w drugim filarze - w szczególności w odniesieniu do zdolności Unii do zawierania umów międzynarodowych. Dopiero Traktat z Amsterdamu rozwiał wszelkie wątpliwości, dzięki wprowadzeniu artykułu 24 TUE. Przepis ten bowiem precyzuje expressis verbis możliwość zawierania przez Unię, w ramach działań podejmowanych przez nią w drugim filarze, umów międzynarodowych - z jednym państwem bądź większą liczbą państw oraz z organizacjami międzynarodowymi. Dzięki takim zapisom Unia jest zdolna zawierać umowy międzynarodowe, działając tylko i wyłącznie na podstawie wskazanego wyżej art. 24 TUE. Możemy więc jednoznacznie stwierdzić, że dzięki odpowiednim sformułowaniu TUE popartemu praktyką, Unia posiada osobowość prawną w znaczeniu funkcjonalnym23. Osobą reprezentującą Unię działającą w ramach drugiego filaru Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa jest Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB. Jego kompetencje do podejmowania działań w wymiarze zewnętrznym nie powinny wykraczać ponad to, co mieści się w ramach działań Unii w drugim filarze24. Należy w tym względzie wyraźnie zawęzić zakres jego działania do spraw związanych jedynie z drugim filarem. Jak zobaczymy, taki stan rzeczy będzie miał swoje konsekwencje w przyszłej konstrukcji Wysokiego Przedstawiciela w świetle zapisów nowego traktatu. Podmiotowość  prawna Wspólnoty Europejskiej ma podwójny aspekt oparty na prawie międzynarodowym i wynikający z prawa krajowego państw członkowskich”. Zgodnie z art. 281 TWE Wspólnota Europejska ma „osobowość prawną”. Natomiast Traktat o Unii Europejskiej nie zawiera podobnego przepisu. Dlatego możemy wnioskować, że Unia Europejska nie jest organizacją międzynarodową, a jej status międzynarodowo prawny nie jest jasny. Jest tylko instytucją międzyrządową. Z kolei art.282. Traktatu Wspólnoty Europejskiej nadaje Wspólnocie osobowość prawną w systemach prawnych państw członkowskich. Osobowość ta powinna mieć jak największy zakres przyznawany przez prawo wewnętrzne państw członkowskich osobom prawnym, a zwłaszcza powinna uprawniać Wspólnotę do nabywania i zbywania nieruchomości oraz mienia ruchomego, zawierani umów o pracę. Rozwiązanie takie jest oczywiste, jeżeli Wspólnota ma spełniać powierzone jej funkcje. „Celami Wspólnoty” są ustanowienie wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej, popieranie harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działań gospodarczych, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, zapewnienie równouprawnienia kobiet i mężczyzn, zwalczanie inflacji, ochrona środowiska naturalnego, podwyższanie jakości życia, zapewnienie spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między państwami członkowskimi. Cele te pokrywają się zasadniczo z celami integracji gospodarczej, wymienionymi w art. 2 TUE jako zadania Unii Europejskiej. Możemy je określić jako szeroko rozumianą współprace gospodarczą i politykę społeczną. Jak już wspomniałem wcześniej istnieje prawo wspólnotowe wtórne, jednakże istnieje także prawo pierwotne. Prawo pierwotne dotyczy całej Unii Europejskiej i są to traktaty międzynarodowe, które stanowią rodzaj konstytucji Unii i Wspólnot Europejskich i są podstawą działalności Unii, Wspólnot i ich instytucji. Zaś prawo wtórne to, akty wydawane przez instytucje Wspólnot Europejskich, w formie wiążących rozporządzeń, dyrektyw decyzji, a także zaleceń i opinii, umów z państwami trzecimi (np. Układy Europejskie) oraz porozumień zawieranych między państwami członkowskimi. Prawo pierwotne tworzy jednolitą całość, i są przede wszystkim traktaty założycielskie, a więc traktaty ustanawiające trzy Wspólnoty Europejskie, z protokółami, załącznikami i Traktaty w sprawie przystąpienia nowych członków wraz z aktami przystąpienia. Prawo wtórne to zespól norm ustanowionych przez instytucje wspólnotowe w celu wykonywania zadań jakie przydzielił mu traktat. Dotyczy już tylko samych Wspólnot Europejskich i zapisane w art. 249 mówi o decyzjach, dyrektywach, rozporządzeniach, zaleceniach i opiniach.

Ogólna procedura rewizji- postanowień traktatowych1 jest zapisana w art. 48

Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i ma zastosowanie zarówno do tego traktatu, jak i do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) i Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej . Artykuł 48 Rząd każdego państwa członkowskiego lub Komisja mogą przedkładać Radzie propozycje zmiany Traktatów stanowiących podstawę Unii. Jeśli Rada, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego i, w odpowiednim

przypadku, Komisji, opowie się za zwołaniem konferencji przedstawicieli rządów państw członkowskich, konferencję taką zwołuje przewodniczący Rady w celu przyjęcia, za wspólnym porozumieniem, zmian, jakie mają zostać dokonane w tych Traktatach. W przypadku zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniądza Rada zasięga opinii Europejskiego Banku Centralnego. Zmiany wchodzą w życie po ich ratyfikowaniu przez wszystkie państwa

członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. Jak wynika z przytoczonego artykułu, z inicjatywą zmiany postanowień traktatowych może wystąpić rząd każdego państwa członkowskiego lub Komisja Europejska. Procedura rewizyjna składa się z trzech etapów: 1) wspólnotowego, 2) międzynarodowego, 3) narodowego. Etap wspólnotowy wiąże się z obowiązkiem zasięgnięcia opinii w sprawie zwołania konferencji przedstawicieli państw członkowskich IGC) u instytucji wspólnotowych: Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, a także - w razie rozpatrywania zmian z zakresu polityki pieniężnej - u Europejskiego Banku Centralnego. Etap międzynarodowy lub dyplomatyczny to właściwe negocjacje odbywające się w ramach konferencji międzyrządowej. Warto zaznaczyć, że z prawnego punktu widzenia konferencja międzyrządowa jest konferencją dyplomatyczną, podczas której przedstawiciele rządów zainteresowanych państw prowadzą negocjacje w celu wypracowania tekstu nowej umowy międzynarodowej lub wprowadzenia zmian do umowy już istniejącej. Analogicznie państwa członkowskie UE sięgają po konferencję międzyrządową, instrument prawa międzynarodowego, żeby przygotować kolejne traktaty założycielskie lub traktaty rewizyjne Wspólnot i Unii Europejskiej. Etap narodowy obejmuje ratyfikację zmian uzgodnionych podczas konferencji międzyrządowej przez każde z państw członkowskich zgodnie z odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi - w trybie ratyfikacji parlamentarnej lub w drodze referendum. Zmiany traktatowe wchodzą w życie dopiero po dopełnieniu procesu ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie. O istotnym znaczeniu tego etapu świadczą dotychczasowe kłopoty z ratyfikacjami. Zgodnie z art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej,

celem Unii Europejskiej jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów. Ponadto Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości .Unia ustanawia także rynek wewnętrzny oraz działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności, zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego, oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera także postęp naukowo-techniczny. Oprócz tego Unia: zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka; wspiera spójność gospodarczą, społeczną

i terytorialną oraz solidarność między państwami członkowskimi; szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy; ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych. Geneza Rady Europejskiej sięga lat 60. W związku z tym że żadna z instytucji Wspólnot nie miała kompetencji do podejmowania decyzji politycznych dotyczących integracji europejskiej, zaczęto organizować w tym celu nieformalne spotkania głów państw oraz szefów rządów państw członkowskich. Były to „spotkania na szczycie”, które z czasem zaczęły się odbywać regularnie. W grudniu 1974 r. podczas jednego z takich szczytów zadecydowano, że od tej pory spotkania głów państw lub szefów rządów członkowskich będą się odbywać jako Rada Wspólnoty - forum współpracy politycznej. W 1983 r. podczas szczytu w Stuttgarcie przyjęto Uroczystą Deklarację o Unii Europejskiej, w której ustalono, że Rada Europejska będzie nadawać integracji europejskiej „ogólne impulsy polityczne”, określać kierunki rozwoju integracji europejskiej, stanowić forum wymiany poglądów i współpracy oraz wyrażać wspólne stanowisko w stosunkach zewnętrznych. Spotkania w ramach Rady Europejskiej nie miały jednak wyraźnej podstawy traktatowej aż do 1986 r., kiedy to w Jednolitym Akcie Europejskim rządy państw członkowskich zadeklarowały, że „będą dążyć do przeobrażenia

całokształtu stosunków między ich Państwami w Unię Europejską, zgodnie z Uroczystą Deklaracją ze Stuttgartu z 19 czerwca 1983 roku” i włączyły do traktatu postanowienia Deklaracji dotyczące Rady Europejskiej. Na mocy Traktatu z Lizbony Rada Europejska uzyskała status właściwej instytucji Unii Europejskiej. W skład Rady Europejskiej wchodzą: przewodniczący, szefowie państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. W pracach Rady uczestniczy także wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji - jeden z członków Komisji. Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną na 2,5 roku. Mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu. Przewodniczący Rady Europejskiej: przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace; zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do spraw Ogólnych; wspomaga osiąganie spójności i konsensu w Radzie Europejskiej; przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia również na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej. Rada Europejska działa na podstawie regulaminu wewnętrznego. W przeciwieństwie do Komisji Europejskiej czy Parlamentu, nie jest ona organem kadencyjnym. Jedynie funkcja przewodniczącego Rady Europejskiej ma charakter stały. Posiedzenia Rady Europejskiej, nazywane popularnie „szczytami Unii Europejskiej”, odbywają się w Brukseli dwa razy w ciągu półrocza. Zwołuje je przewodniczący. Jeżeli wymaga tego sytuacja, przewodniczący zwołuje posiedzenie nadzwyczajne. Rada Europejska nie ma zaplecza organizacyjnego. Jej posiedzenia przygotowuje Rada do spraw Ogólnych w porozumieniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją Europejską. Rada do spraw Ogólnych opracowuje - na podstawie propozycji państw sprawujących przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej- wstępny porządek obrad Rady Europejskiej oraz zatwierdza porządek obrad Rady Europejskiej na specjalnym posiedzeniu w przeddzień szczytu. Sekretariat Generalny Rady współpracuje natomiast z prezydencją w zakresie praktycznej organizacji szczytów. Od początku swojego istnienia Rada Europejska była traktowana jako siła napędowa integracji europejskiej. Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Określa ona również strategiczne interesy Unii, ustala cele oraz określa ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które są realizowane przez Radę do spraw Zagranicznych. Rada Europejska ma również istotne kompetencje związane z powoływaniem instytucji Unii Europejskiej oraz z wprowadzaniem zmian do traktatów regulujących funkcjonowanie Unii. Przyjmuje ona jednomyślnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego i po uzyskaniu jego zgody, decyzję określającą skład Parlamentu oraz mianuje Komisję Europejską i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Ponadto mianuje ona prezesa, wiceprezesa oraz członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego. Traktaty, na których opiera się Unia (tj. TUE i TFUE), mogą być zmieniane zgodnie ze zwykłą procedurą zmiany i uproszczonymi procedurami zmiany. W ramach zwykłej procedury zmiany przewodniczący Rady Europejskiej - po podjęciu stosownej decyzji przez Radę Europejską, po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komisją - zwołuje konwent w celu rozpatrzenia zmian traktatów proponowanych przez rządy państw członkowskich, Parlament Europejski lub Komisję. W skład konwentu wchodzą przedstawiciele parlamentów narodowych, szefowie rządów lub państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego i Komisji. W przypadku gdy proponowane są zmiany instytucjonalne w dziedzinie pieniężnej, konsultowany jest również Europejski Bank Centralnym. Konwent rozpatruje propozycje zmian i przyjmuje, w drodze konsensu, zalecenie dla konferencji międzyrządowej, podczas której przedstawiciele rządów państw członkowskich uzgadniają treść traktatów rewizyjnych. Jeżeli zakres proponowanych zmian traktatów nie uzasadnia zwołania konwentu, Rada Europejska może, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, podjąć stosowną decyzję zwykłą większością głosów. W takim przypadku Rada Europejska określa mandat konferencji międzyrządowej. Oprócz tego Rada Europejska monitoruje proces ratyfikacji traktatów rewizyjnych. Jeżeli po upływie 2 lat od podpisania takiego traktatu został on ratyfikowany przez 4/5 państw członkowskich i gdy jedno lub większa liczba państw członkowskich napotkały trudności w postępowaniu ratyfikacyjnym, sprawę kieruje się do Rady Europejskiej. W ramach uproszczonych procedur zmiany Rada Europejska może natomiast - po konsultacji lub za zgodą innych instytucji Unii Europejskiej

- dokonywać zmian ściśle określonych postanowień traktatów. Oprócz tego Rada Europejska może dokonywać szczegółowych zmian w traktatach poprzez zastosowanie procedur kładk. W ramach tych procedur Rada Europejska może zmienić specjalną procedurę prawodawczą wymaganą przez odpowiednie przepisy traktatów na zwykłą procedurę prawodawczą lub upoważnić Radę do przyjmowania decyzji większością kwalifikowaną, w przypadku gdy traktat wymaga jednomyślności. Jeżeli zatem TFUE wymaga do przyjęcia danego aktu ustawodawczego specjalnej procedury prawodawczej, Rada Europejska może zezwolić na przyjęcie tego aktu zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą. Jeżeli natomiast przepisy TFUE lub przepisy tytułu V TUE (z wyłączeniem postanowień dotyczących kwestii wojskowych lub obronnych) wymagają jednomyślnej decyzji Rady, Rada Europejska może upoważnić Radę do przyjmowania tych decyzji większością kwalifikowaną. Decyzje w powyższych sprawach Rada Europejska musi przyjąć jednomyślnie, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego i pod warunkiem że żaden z parlamentów narodowych państw członkowskich (które muszą być informowane o wszelkich inicjatywach Rady Europejskiej w tym przedmiocie) nie wyrazi sprzeciwu w ciągu 6 miesięcy od otrzymania informacji o zamiarze podjęcia takiej decyzji przez Radę Europejską. W ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Rada Europejska może samodzielnie (tzn. bez konsultowania innych instytucji) zadecydować o zastąpieniu jednomyślności w Radzie, wymaganej

przez przepisy TUE, większością kwalifikowaną. Decyzję w tym przedmiocie Rada Europejska podejmuje jednomyślnie. Co do zasady, tzn. jeżeli traktaty nie stanowią inaczej, decyzje Rady Europejskiej przyjmowane są jednomyślnie. Rezultatem dyskusji w ramach Rady Europejskiej są konkluzje prezydencji, czyli dokumenty polityczne podsumowujące ustalenia szczytu. Po każdym szczycie przewodniczący Rady Europejskiej składa sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu. Komisja Europejska W skład Komisji wchodzi obecnie 27 komisarzy, po jednym z każdego państwa członkowskiego, w tym wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który - z urzędu - jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. Komisarze nie reprezentują jednak swoich państw. Są oni wybierani ze względu na swe ogólne kwalifikacje i zaangażowanie w sprawy europejskie. Komisarze są całkowicie niezależni i nie mogą przyjmować jakichkolwiek instrukcji od rządów państw członkowskich. Wykonując swoje funkcje, muszą się oni kierować wyłącznie ogólnym interesem Unii Europejskiej. Nie mogą również podczas swojej kadencji pełnić żadnej innej funkcji. Państwa członkowskie są natomiast zobowiązane do poszanowania zasady niezależności mandatu komisarzy. Nie mogą w żaden sposób wpływać na decyzje podejmowanie przez komisarzy w ramach sprawowanej przez nich funkcji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa 5 lat. Komisarze są powoływani spośród kandydatów zgłoszonych przez państwa członkowskie. Najpierw Rada Europejska, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi kandydata na przewodniczącego Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski więk szością głosów członków wchodzących w jego skład. Jeżeli dany kandydat nie uzyska większości w Parlamencie, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia, w terminie miesiąca, nowego kandydata, który jest wybierany przez Parlament zgodnie z tą samą procedurą. Przewodniczący Komisji Europejskiej powinien zatem mieć poparcie frakcji mającej większość w Parlamencie. Następnie Rada, działając w porozumieniu z przewodniczącym, przyjmuje listę kandydatów na komisarzy zgłoszonych przez państwa członkowskie. Przewodniczący, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz pozostali członkowie Komisji jako kolegium podlegają zatwierdzeniu przez Parlament Europejski. Parlament może zatem jedynie przyjąć lub odrzucić cały skład Komisji wyłoniony w toku uprzednich nominacji. Formalne głosowanie w Parlamencie poprzedzają jednak zawsze nieformalne konsultacje oraz przesłuchania kandydatów na komisarzy przed właściwymi komisjami parlamentarnymi. Po zatwierdzeniu przez Parlament Rada Europejska mianuje Komisję, stanowiąc większością kwalifikowaną. Członek Komisji Europejskiej może być zdymisjonowany przez Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Rady lub Komisji, jeżeli nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swoich funkcji lub dopuścił się poważnego uchybienia. Ważne kompetencje kontrolne wobec Komisji ma Parlament Europejski. W przypadku uchwalenia przez Parlament wotum nieufności członkowie Komisji kolegialnie rezygnują ze swoich funkcji, a wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa rezygnuje z funkcji pełnionych w ramach Komisji.

Na czele Komisji stoi przewodniczący, który zwołuje posiedzenia Komisji i reprezentuje ją w stosunkach zewnętrznych. Decyduje on także o organizacji wewnętrznej Komisji oraz podziale obowiązków między poszczególnych komisarzy. Przewodniczący, po uzyskaniu zgody kolegium komisarzy, mianuje wiceprzewodniczących spośród członków kolegium. Jednym z wiceprzewodniczących jest - z urzędu - wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Urząd wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa został wprowadzony przez Traktat z Lizbony. Wysoki przedstawiciel prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii i reprezentuje Unię w zakresie swojej właściwości. Zgłaszając stosowne propozycje Radzie, przyczynia się on do opracowania polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii oraz realizuje ją, działając z upoważnieni Rady. Połączenie w osobie wysokiego przedstawiciela dwóch funkcji wiceprzewodniczącego

Komisji Europejskiej, który odpowiada za obowiązki Komisji w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań

zewnętrznych Unii oraz przewodniczącego Rady do spraw Zagranicznych

ma zapewnić spójność działań zewnętrznych Unii. Wysoki przedstawiciel uczestniczy również w pracach Rady Europejskiej. Wysokiego przedstawiciela wspomaga Europejska Służba Działań Zewnętrznych, w której skład wchodzą urzędnicy właściwych służb Sekretariatu Generalnego Rady i Komisji oraz personel delegowany przez krajowe służby dyplomatyczne. Wysokiego przedstawiciela mianuje Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, za zgodą przewodniczącego Komisji. Rada Europejska może również zakończyć kadencję wysokiego przedstawiciela zgodnie z tą samą procedurą. Komisja Europejska jest organem kolegialnym - wszystkie uprawnienia Komisji wynikające z traktatów są wykonywane nie przez poszczególnych komisarzy, lecz przez kolegium komisarzy . Podstawową kompetencją Komisji Europejskiej jest prawo inicjatywy legislacyjnej. Rada oraz Parlament Europejski mogą jednak żądać od Komisji przedłożenia wszelkich właściwych propozycji, jeżeli uznają, że akt Unii jest niezbędny w celu wykonywania traktatów. Ponadto obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznej liczby państw członkowskich, mogą się zwrócić do Komisji o przedłożenie wniosku o wydanie aktu prawnego, jeżeli, ich zdaniem, wymaga tego stosowanie traktatów. Komisja sporządza roczny plan prac legislacyjnych Unii określający akty prawne, które mają zostać wydane. W nielicznych dziedzinach (np. w zakresie obowiązywania reguł konkurencji w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych, przedsiębiorstw świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym lub mających charakter monopolu skarbowego) Komisja ma również samodzielne kompetencje prawodawcze. Komisja może także bezpośrednio stosować prawo unijne (co zasadniczo jest kompetencją i obowiązkiem państw członkowskich), wydając decyzje w zakresie prawa konkurencji. Oprócz tego Komisja, na podstawie wyraźnego upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym, może przyjmować akty delegowane, a w przypadku gdy konieczne jest zapewnienie jednolitego wykonywania aktów prawnie wiążących, także akty wykonawcze. W realizacji uprawnień wykonawczych Komisja Europejska ma obowiązek współpracy z komitetami, złożonymi z przedstawicieli państw członkowskich w ramach tzw. procedur komitologicznych. Oprócz ważnych kompetencji związanych z tworzeniem prawa Komisja Europejska ma daleko idące uprawnienia w zakresie kontroli przestrzegania unijnego prawa przez państwa członkowskie oraz instytucje Unii Europejskiej. Z tego względu nazywana jest często „strażnikiem traktatów”. W związku z kontrolną rolą Komisji w zakresie przestrzegania prawa UE przepisy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewidują szczególną procedurę uprawniającą Komisję do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Jeżeli Komisja uzna, że państwo członkowskie nie wypełniło swoich zobowiązań wynikających z prawa unijnego, po nieformalnych konsultacjach przekazuje ona rządowi tego państwa, za pośrednictwem jego stałego przedstawiciela w Brukseli, zarzuty formalne, w których wskazuje, na czym polega naruszenie unijnego prawa i określa termin usunięcia tego naruszenia. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przyznaje Komisji Europejskiej także ważne uprawnienia dotyczące budżetu Unii Europejskiej. Komisja przygotowuje wstępny projekt budżetu, a po uchwaleniu ostatecznej wersji budżetu przez Radę Unii Europejskiej i Parlament realizuje ten budżet we współpracy z państwami członkowskimi. Absolutorium z wykonania budżetu udziela Komisji Parlament Europejski, na zalecenie Rady. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Komisja reprezentuje Unię Europejską w stosunkach zewnętrznych. Jednym z wiceprzewodniczących Komisji jest wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, któremu podlegają delegatury Unii w państwach trzecich i przy organizacjach międzynarodowych. Oprócz tego Komisja negocjuje, z upoważnienia Rady, umowy międzynarodowe zawierane przez Unię z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi oraz przedstawia Radzie swoje zalecenia w tym przedmiocie. Pozostałe kompetencje Komisji Europejskiej obejmują w szczególności zarządzanie funduszami europejskimi. Ponadto co roku, nie później niż na miesiąc przed otwarciem sesji Parlamentu Europejskiego, Komisja publikuje ogólne sprawozdanie z działalności Unii. Komisja Europejska realizuje swoje kompetencje za pomocą rozbudowanego aparatu administracyjnego. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za wskazany przez przewodniczącego Komisji obszar działalności Unii Europejskiej. Merytoryczne wsparcie poszczególnym członkom Komisji zapewniają dyrekcje generalne Komisji Europejskiej. Zakres właściwości każdego z komisarzy może być obsługiwany przez jedną lub kilka dyrekcji generalnych. Ponadto każdy z członków Komisji Europejskiej ma swój gabinet polityczny, w którego skład wchodzą doradcy komisarza. Siedziba Komisji Europejskiej mieści się w Brukseli, jednak niektóre jej służby znajdują się w Luksemburgu. RADA UNI EUROEJSKEJ W skład Rady Unii Europejskiej, której formalną traktatową nazwą jest Rada, wchodzą ministrowie reprezentujący poszczególne państwa członkowskie. W przeciwieństwie do Komisji Europejskiej, Rada jest organem międzyrządowym - członkowie

Rady reprezentują interesy swoich państw członkowskich

i działają z instrukcji swojego rządu. Skład Rady nie jest stały. Działa ona w różnych formacjach, np. jako Rada do spraw Rolnictwa czy Rada do spraw Konkurencyjności. W ramach różnych formacji Rady państwa członkowskie reprezentowane są przez różnych ministrów. Przykładowo w posiedzeniach Rady do spraw Rolnictwa uczestniczą ministrowie rolnictwa wszystkich państw członkowskich. Szczególne znaczenie mają Rada do spraw Ogólnych i Rada do spraw Zagranicznych. Rada do spraw Ogólnych zapewnia spójność prac różnych składów Rady. Rada do spraw Zagranicznych opracowuje natomiast działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność działań Unii. Wykaz pozostałych formacji Rady ustala Rada Europejska. Główną kompetencją Rady Unii Europejskiej jest stanowienie prawa wspólnie z Parlamentem Europejskim. Przyjmowanie aktów prawnych odbywa się w ramach procedur prawodawczych określonych w Traktacie o funkcjonowaniu UE. Traktat wyróżnia zwykłą i specjalne procedury prawodawcze. Ponadto Rada może zażądać od Komisji przeprowadzenia

wszelkich analiz, które uzna za pożądane dla realizacji wspólnych celów, i przedłożenia jej wszelkich właściwych propozycji aktów prawnych. W przypadkach wyraźnie określonych w traktatach Rada może stanowić unijne prawo samodzielnie. Decyzje Rady Unii Europejskiej są przygotowywane przez Komitet Stałych Przedstawicieli rządów państw członkowskich. COREPER- jest organem pomocniczym Rady i składa się ze stałych przedstawicieli (ambasadorów) państw członkowskich przy Unii Europejskiej lub ich zastępców. Istnieją 2 Komitety Stałych Przedstawicieli rządów: COREPER II (w którego skład wchodzą stali przedstawiciele państw członkowskich przy UE) oraz COREPER I (w którego skład wchodzą

zastępcy stałych przedstawicieli). W posiedzeniach COREPER-u uczestniczą także przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz Sekretariatu Generalnego Rady. Głównym zadaniem COREPER-u jest wypracowanie porozumienia co do tekstu aktu prawnego, który ma być przedłożony Radzie do przyjęcia. Jest to zatem organ, którego funkcja polega na eliminowaniu rozbieżności między państwami członkowskimi w przedmiocie ostatecznego tekstu aktu prawnego, który ma być przyjęty na posiedzeniu Rady. COREPER eliminuje jedynie rozbieżności wśród państw członkowskich. Jest to zatem organ polityczny. Nie przygotowuje on samodzielnie tekstów aktów prawnych, co jest zadaniem organów przygotowawczych Rady - komitetów i grup roboczych. Głównym zadaniem organów przygotowawczych jest wypracowanie projektu aktu prawnego, który - po usunięciu rozbieżności merytorycznych przez COREPER - jest przyjmowany przez Radę. Obecnie

istnieje około 200 komitetów i grup roboczych. Rada Unii Europejskiej działa zatem na kilku poziomach - komitety i grupy robocze przygotowują projekt aktu prawnego, następnie COREPER uzgadnia jego ostateczny tekst, a kolegium ministrów ze wszystkich państw członkowskich przyjmuje akt prawny na posiedzeniu Rady. W nie licznych przypadkach negocjacje nad tekstem aktu prawnego prowadzone są na forum Rady, a nawet nieformalnie - na forum Rady Europejskiej. Posiedzenia Rady Unii Europejskiej zwołuje państwo jej przewodniczące, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków Rady lub Komisji. Posiedzeniom Rady do spraw Zagranicznych przewodniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Posiedzeniom pozostałych formacji Rady przewodniczą przedstawiciele państw członkowskich na zasadzie równej rotacji, zgodnie z porządkiem ustalonym przez Radę Europejską. Przewodnictwo w Radzie, nazywane również prezydencją, sprawowane jest przez 3 państwa członkowskie przez 18 miesięcy. Kolejność sprawowania prezydencji określa Rada. Państwa tworzące trio sprawują prezydencję w Radzie Unii Europejskiej według wspólnego, 18-miesięcznego programu działań Rady na ten okres przygotowanego we współpracy z Komisją Europejską. Program ten zatwierdza Rada do spraw Ogólnych. Podstawową funkcją prezydencji jest przewodniczenie posiedzeniom Rady, COREPER-u oraz komitetów i grup roboczych. Każde z państw tworzących trio przewodniczy posiedzeniom wszystkich formacji Rady, z wyjątkiem Rady do spraw Zagranicznych, oraz posiedzeniom komitetów i grup roboczych przez 6 miesięcy. Pozostali

członkowie trio wspierają natomiast państwo przewodniczące we wszystkich jego obowiązkach, zgodnie z przyjętym wspólnie programem. Każde trio może jednak przyjąć inne ustalenia w przedmiocie przewodnictwa posiedzeniom Rady i jej organów przygotowawczych w okresie swojej prezydencji. Posiedzeniom COREPER-u przewodniczy natomiast przedstawiciel państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie do spraw Ogólnych. Państwa sprawujące prezydencję ustalają również harmonogram posiedzeń Rady, COREPER-u oraz komitetów i grup roboczych na czas swojego przewodnictwa oraz opracowują szczegółowy porządek poszczególnych posiedzeń. W zakresie organizacji i ustalania porządku obrad Rady prezydencję wspomaga Sekretariat Generalny Rady, na którego czele stoi sekretarz generalny Rady. Sekretarz generalny jest mianowany przez Radę. W nielicznych przypadkach określonych w traktatach Rada Unii Europejskiej podejmuje decyzje zwykłą większością głosów. Ten sposób podejmowania decyzji ma zastosowanie w odniesieniu do spraw proceduralnych i organizacyjnych. Część decyzji musi być, zgodnie z postanowieniami traktatów, podjęta jednomyślnie. Co do zasady (tzn. jeżeli traktaty nie stanowią inaczej), decyzje podejmowane są jednak większością kwalifikowaną. Przy obliczaniu większości kwalifikowanej w Radzie obowiązuje system głosów ważonych. Według tego systemu każde państwo członkowskie ma różną liczbę głosów, w zależności od liczby ludności. Łączna liczba głosów przypadających wszystkim państwom członkowskim wynosi 345. Wymóg uzyskania większości kwalifikowanej oznacza, że decyzja musi uzyskać poparcie większości państw członkowskich (jeżeli projekt aktu prawnego pochodzi od Komisji Europejskiej) lub 2/3 liczby państw (jeżeli projekt pochodzi od państw członkowskich) dysponujących co najmniej 255 głosami ważonymi. Ponadto członek Rady może wystąpić o sprawdzenie, czy państwa członkowskie stanowiące większość kwalifikowaną reprezentują co najmniej 62 proc. ogółu ludności Unii. Jeżeli się okaże, że warunek ten nie został spełniony, decyzja nie zostaje przyjęta, jednakże to ostatnie kryterium nie ma praktycznego znaczenia przy spełnieniu kryterium liczby państw i liczby głosów ważonych. System ten będzie obowiązywał do 31 października 2014 r. Od 1 listopada 2014 r. Rada będzie podejmować decyzje zgodnie z systemem podwójnej większości. W ramach tego systemu większość kwalifikowaną stanowić będzie co najmniej 55 proc. członków Rady, jednak nie mniej niż 15 z nich, reprezentujących państwa członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65 proc. ludności Unii. Podjęcie decyzji przez

Radę będzie mogła jednak uniemożliwić mniejszość blokująca, obejmująca co najmniej 4 państwa, których liczba ludności stanowi co najmniej 35 proc. ludności Unii Europejskiej. W szczególnie istotnych dziedzinach działalności Unii, takich jak na przykład wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa czy polityka gospodarcza i pieniężna, do podjęcia decyzji konieczne będzie zgromadzenie co najmniej 72 proc. liczby państw członkowskich. Ponadto w okresie przejściowym, to znaczy od 1 listopada 2014 r. do 31 marca 2017 r., każde państwo członkowskie będzie mogło zażądać przyjęcia decyzji zgodnie z systemem głosów ważonych. W tym okresie będzie również możliwe odwołanie się do formuły z Janiny, zgodnie z którą Rada będzie musiała ponownie zająć się sprawą i poszukać satysfakcjonującego rozwiązania w rozsądnym terminie, jeżeli państwa sprzeciwiające się podjęciu danej decyzji zgromadzą 3/4 jednego z testów mniejszości blokującej. Oprócz stanowienia prawa do kompetencji Rady Unii Europejskiej należy koordynacja polityk gospodarczych poszczególnych państw członkowskich oraz przyjmowanie budżetu Unii Europejskiej wspólnie z Parlamentem Europejskim. Rada ma także ważne kompetencje związane z zawieraniem przez Unię Europejską umów międzynarodowych z państwami trzecimi oraz organizacjami międzynarodowymi. Rada upoważnia do podjęcia rokowań, mianuje negocjatorów, wydaje wytyczne negocjacyjne oraz zawiera umowy międzynarodowe w imieniu Unii. Ponadto Rada, na podstawie wytycznych określonych przez Radę Europejską, przyjmuje decyzje konieczne do określenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Decyzje te mogą określać podejście Unii do danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym bądź działania operacyjne Unii w związku z konkretną sytuacją międzynarodową. Rada Unii Europejskiej ma siedzibę w Brukseli. W kwietniu, czerwcu i październiku posiedzenia Rady odbywają się jednak w Luksemburgu. PARLAMENT EUROPEJSKI Parlament Europejski reprezentuje obywateli Unii Europejskiej. Posłowie do Parlamentu Europejskiego, popularnie nazywani eurodeputowanymi, są wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich. Prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego, zarówno czynne (prawo wybierania posłów), jak i bierne (prawo do bycia wybieranym), nie jest jednak związane z obywatelstwem konkretnego państwa członkowskiego, lecz z obywatelstwem Unii Europejskiej. Obywatel jednego z państw członkowskich, mający z tego tytułu również obywatelstwo Unii Europejskiej, może zatem korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego do Parlamentu Europejskiego także w państwie członkowskim, którego obywatelstwa nie ma, a w którym mieszka. Jedynym warunkiem jest spełnienie wymogów, od jakich dane państwo uzależnia prawo wyborcze własnych obywateli. Na przykład Polak mieszkający na terytorium Belgii może głosować

i kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Belgii po spełnieniu takich samych warunków jak obywatele tego państwa. Kadencja Parlamentu Europejskiego trwa 5 lat. Posłowie do Parlamentu Europejskiego sprawują swój mandat w sposób niezależny. Parlament Europejski ma siedzibę w Strasburgu. Raz w miesiącu, oprócz sierpnia, odbywają się tam sesje plenarne. Parlament odbywa 12 posiedzeń plenarnych w roku, w tym posiedzenie budżetowe. W drugi wtorek marca Parlament odbywa sesję roczną. Dodatkowe posiedzenia plenarne odbywają się w Brukseli. Sekretariat Generalny Parlamentu i jego służby znajdują się natomiast w Luksemburgu. Liczba miejsc w Parlamencie Europejskim przysługująca każdemu państwu członkowskiemu zależy od liczby ludności tego państwa. Podczas obecnej kadencji w Parlamencie Europejskim zasiada 736 posłów. Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony liczba eurodeputowanych nie może przekraczać 750, nie licząc przewodniczącego. Ponadto liczba mandatów przyznana poszczególnym państwom członkowskim nie może przekraczać 96 ani być mniejsza niż 6. W związku z tym że prawo wyborcze do Parlamentu jest związane z obywatelstwem Unii Europejskiej, a nie z obywatelstwem konkretnego państwa członkowskiego, część mandatów przysługujących danemu państwu może być sprawowana przez obywateli innego państwa członkowskiego. Na przykład obywatel polski mieszkający w Belgii wybrany do Parlamentu Europejskiego w wyborach rozpisanych w Belgii uzyska mandat z puli miejsc w Parlamencie przysługujących Belgii, a nie Polsce. Eurodeputowani zasiadają w Parlamencie nie według swojego obywatelstwa, lecz według grupy politycznej (frakcji), do której przynależą. Posłowie dobierają się w grupy polityczne według podobieństwa poglądów. Grupę polityczną może utworzyć co najmniej 25 posłów wybranych w wyborach zorganizowanych w co najmniej 1/4 państw członkowskich. Eurodeputowany nie może być członkiem więcej niż jednej frakcji. Przynależność do frakcji ma charakter dobrowolny. Na czele Parlamentu Europejskiego stoi przewodniczący. Kieruje on pracami Parlamentu i reprezentuje Parlament w stosunkach zewnętrznych. Przewodniczący wybierany jest przez eurodeputowanych bezwzględną większością głosów na połowę okresu kadencji Parlamentu (tj. na dwa i pół roku), w głosowaniu tajnym. Oprócz przewodniczącego euro deputowani wybierają spośród siebie również 14 wiceprzewodniczących oraz 5 kwestorów. Przewodniczący, kolegium wiceprzewodniczących oraz kwestorzy tworzą prezydium Parlamentu Europejskiego. Prezydium kieruje wewnętrznym funkcjonowaniem Parlamentu, odpowiada za preliminarz Parlamentu, organizację administracyjną i finansową oraz sekretariat i jego sekcje. Kwestorzy są odpowiedzialni za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów, zgodnie z zarządzeniami Prezydium.

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego oraz przewodniczący wszystkich grup politycznych tworzą konferencję przewodniczących. Określa ona organizację prac Parlamentu i wszystkie kwestie związane z ustalaniem programu prac legislacyjnych, kalendarz i porządek dzienny posiedzeń plenarnych, skład komisji, delegacji i podział kompetencji między nimi oraz program prac legislacyjnych. Odgrywa również istotną rolę w stosunkach Parlamentu Europejskiego z innymi instytucjami Unii, państwami trzecimi, organizacjami międzynarodowymi oraz parlamentami narodowymi państw członkowskich. Posłowie do Parlamentu Europejskiego pracują w komisjach parlamentarnych, które obradują w Brukseli raz lub dwa razy w miesiącu. Każda komisja ma określony zakres właściwości (np. sprawy zagraniczne, budżet, prawa człowieka, petycje) i zajmuje się przygotowaniem prac sesji plenarnych Parlamentu w tym przedmiocie. Komisje analizują projekty aktów prawnych, stanowiska i opinie kierowane do Parlamentu przez Komisję Europejską i Radę, opracowują projekty uchwał oraz sprawozdania. Oprócz komisji stałych Parlament może tworzyć również komisje tymczasowe do wyjaśnienia lub w celu analizy konkretnego problemu. Przewodniczący wszystkich komisji stałych oraz tymczasowych tworzą konferencję przewodniczących komisji. Może ona przekazywać konferencji przewodniczących zalecenia dotyczące prac komisji oraz ustalenia porządku dziennego sesji miesięcznych. Prezydium oraz konferencja przewodniczących mogą przekazywać niektóre zadania konferencji przewodniczących komisji. Parlament Europejski jest wspomagany przez Sekretariat Generalny, na którego czele stoi sekretarz generalny. Sekretariat Generalny ma siedzibę w Luksemburgu. Kluczową kompetencją Parlamentu Europejskiego jest stanowienie prawa wspólnie z Radą oraz tzw. pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej - może on żądać od Komisji Europejskiej przedłożenia projektów aktów prawnych, których ustanowienie uważa za niezbędne w celu wykonania postanowień traktatów. Parlament Europejski ma również istotne kompetencje budżetowe. Uchwala on, wraz z Radą, budżet Unii Europejskiej oraz, na zalecenie Rady, udziela Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu. Bardzo ważne są kompetencje kreacyjne i kontrolne Parlamentu Europejskiego. Parlament wybiera przewodniczącego Komisji Europejskiej oraz zatwierdza ostateczny skład Komisji. Może on także uchwalić wotum nieufności dla Komisji ze względu na jej działalność. Efektem przyjęcia wniosku o wotum nieufności jest obowiązek rezygnacji ze swojej funkcji przez wszystkich członków Komisji. Konsultacja Parlamentu Europejskiego jest wymagana przy powoływaniu członków Trybunału Obrachunkowego oraz prezesa, wiceprzewodniczącego i członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego. Oprócz tego Parlament Europejski wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i może wnioskować o jego zdymisjonowanie przez Trybunał Sprawiedliwości oraz proponuje jednego z członków specjalnego komitetu, którego zadaniem jest opiniowanie kandydatów do wykonywania funkcji sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i rzecznika generalnego w Trybunale Sprawiedliwości Ponadto niektóre instytucje Unii Europejskiej mają obowiązek składania Parlamentowi sprawozdań związanych z wykonywaniem ich kompetencji. Przewodniczący Rady Europejskiej po każdym szczycie Unii składa Parlamentowi sprawozdanie z ustaleń przyjętych podczas szczytu. Komisja Europejska składa Parlamentowi i Radzie roczne sprawozdanie z wykonania budżetu, sprawozdanie oceniające finanse Unii oraz ogólne sprawozdanie roczne z działalności Unii. Oprócz tego co trzy lata Komisja składa Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Komitetowi Ekonomiczno Społecznemu sprawozdanie w sprawie stosowania postanowień Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczących niedyskryminacji i praw obywatelskich. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia Parlamentowi roczne sprawozdanie z wyników przeprowadzonych przez siebie dochodzeń. Parlament rozpatruje także roczne sprawozdania Trybunału Obrachunkowego oraz roczne sprawozdanie Europejskiego Banku Centralnego z działalności Europejskiego Systemu Banków Centralnych i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i bieżący. Ponadto prezes Europejskiego Banku Centralnego i inni członkowie zarządu mogą być, na żądanie Parlamentu Europejskiego lub z własnej inicjatywy, przesłuchani przez właściwe komisje Parlamentu Europejskiego. Posłowie mogą również kierować pytania do Komisji, natomiast Parlament Europejski może kierować pytania do Komisji, Rady i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Zgoda Parlamentu jest również wymagana przy zawieraniu przez Radę niektórych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia (m.in. układy o stowarzyszeniu, umowa o przystąpieniu Unii do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, umowy mające istotne skutki budżetowe dla Unii). Parlament Europejski ma też kompetencje do rozpatrywania petycji indywidualnych. Każdy obywatel Unii Europejskiej, jak również każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w jednym z państw członkowskich ma prawo kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego - indywidualnie lub wspólnie z innymi obywatelami lub osobami. Petycja może dotyczyć każdej kwestii objętej zakresem działalności Unii Europejskiej, która bezpośrednio dotyczy wnoszącego petycję. Może być ona wniesiona w każdym z języków urzędowych Unii Europejskiej za pośrednictwem poczty lub w formie elektronicznej na specjalnym formularzu dostępnym na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego. Petycja wnoszona za pośrednictwem poczty powinna zawierać podstawowe dane wnoszącego (imię i nazwisko, obywatelstwo oraz adres stałego miejsca zamieszkania, a w przypadku petycji grupowych imię i nazwisko, obywatelstwo oraz adres stałego miejsca zamieszkania osoby przedstawiającej petycję lub przynajmniej pierwszej z osób, które wnoszą petycję). Powinna być ona także podpisana. Ponadto należy zwięźle przedstawić kwestię będącą przedmiotem petycji. Petycjami zajmuje się jedna ze stałych komisji Parlamentu Europejskiego - Komisja Petycji. Jeżeli petycja zostanie uznana za dopuszczalną, Komisja Petycji może podjąć działania, które uzna za właściwe w związku z przedmiotem petycji. Działania te mogą polegać w szczególności na: przedstawieniu Parlamentowi sprawozdania, które zostanie poddane głosowaniu na posiedzeniu plenarnym, przekazaniu petycji innym komisjom, które mogą uwzględnić ją w swoich pracach legislacyjnych, zwróceniu się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie wstępnego dochodzenia w przedmiocie zgodności aktów prawnych objętych zakresem petycji z prawem unijnym. Petycja nie daje jednak możliwości uzyskania odszkodowania. Parlament Europejski nie wydaje również żadnych wiążących rozstrzygnięć w przedmiocie petycji. Parlament Europejski współpracuje z parlamentami narodowymi państw członkowskich. W ramach tej współpracy przekazuje on parlamentom narodowym swoje projekty aktów ustawodawczych oraz rezolucje legislacyjne. Każdy parlament narodowy lub każda izba parlamentu narodowego może, w terminie 8 tygodni od daty przekazania projektu aktu ustawodawczego, przesłać przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego uzasadnioną opinię zawierającą powody, dla których uznaje, że dany projekt nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Parlament Europejski ma obowiązek uwzględniać uzasadnione opinie parlamentów narodowych, a jeżeli uzasadnione opinie o niezgodności projektu aktu ustawodawczego z zasadą pomocniczości stanowią co najmniej 1/3 głosów przyznanych parlamentom narodowym w tym zakresie, projekt musi zostać poddany ponownej analizie. Każdy parlament narodowy dysponuje 2 głosami rozdzielonymi w zależności od krajowego systemu parlamentarnego - jeżeli w danym państwie parlament składa się z dwóch izb, każda z izb dysponuje 1 głosem. Podobne zasady obowiązują w relacjach między parlamentami narodowymi i Radą, Komisją, grupami państw członkowskich, zgłaszającymi inicjatywy legislacyjne, Trybunałem Sprawiedliwości, Europejskim Bankiem Centralnym oraz Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. TRYBUNAL SPRAWIEDLIWOSC-

Organ sądowniczy Unii Europejskiej. Ma siedzibę w Luksemburgu. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane. W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Trybunał jest wspomagany przez 8 rzeczników generalnych. Rada może jednak jednomyślnie zwiększyć liczbę rzeczników generalnych, jeżeli Trybunał Sprawiedliwości tego zażąda. Zarówno sędziowie, jak i rzecznicy generalni muszą mieć kwalifikacje wymagane w ich państwach członkowskich do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych lub być prawnikami o uznanej kompetencji. Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich, po konsultacji ze specjalnym komitetem złożonym z 7 osobistości o uznanej kompetencji w dziedzinie prawa. Komitet ten jest ustanawiany przez Radę na wniosek prezesa Trybunału Sprawiedliwości. W skład Komitetu wchodzą byli członkowie Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, członkowie krajowych sądów najwyższych oraz inne osoby mające wybitne kwalifikacje w dziedzinie prawa. Jedną z kandydatur proponuje Parlament Europejski. Sędziowie i rzecznicy generalni są powoływani na 6 lat i sprawują swoją funkcję niezależnie. Ich mandat jest odnawialny. Zadaniem rzeczników generalnych jest przedstawianie opinii i wniosków w sprawach, w których - zgodnie ze statutem Trybunału - wymagany jest ich udział. Opinia rzecznika generalnego zawiera analizę okoliczności faktycznych i prawnych konkretnej sprawy rozpatrywanej przez Trybunał, z uwzględnieniem dotychczasowego orzecznictwa sądów unijnych. Opinie rzeczników generalnych nie są wiążące dla Trybunału. W praktyce sędziowie najczęściej uwzględniają jednak propozycje rzeczników generalnych w wydawanych orzeczeniach. Aby zapewnić ciągłość funkcjonowania Trybunału, co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiego i składu rzeczników generalnych.

Częściowe odnowienie składu sędziowskiego dotyczy obecnie przemiennie 14 i 13 sędziów, natomiast częściowe odnowienie składu rzeczników generalnych dotyczy za każdym razem 4 rzeczników. Członkowie Trybunału Sprawiedliwości wybierają spośród siebie prezesa na 3 lata. Jego mandat jest odnawialny. Trybunał mianuje także swojego sekretarza. Sekretarz kieruje Sekretariatem Trybunału, który prowadzi rejestr pism procesowych i innych dokumentów wpływających do Trybunału, sprawuje nadzór nad pieczęciami, prowadzi sprawy administracyjno-finansowe Trybunału oraz odpowiada za archiwum i wydawnictwa Trybunału. Podstawową kompetencją Trybunału jest czuwanie nad poszanowaniem prawa Unii Europejskiej oraz wykładnia (czyli interpretacja) tego prawa poprzez wydawanie orzeczeń w sprawach objętych zakresem jego właściwości. Trybunał rozpatruje w szczególności: skargi Komisji przeciwko państwom członkowskim dopuszczającym się naruszeń prawa Unii Europejskiej, skargi o stwierdzenie nieważności aktów prawnych wydanych przez instytucje Unii, skargi na bezczynność instytucji unijnych, skargi dotyczące odszkodowań za działania instytucji Unii lub pracowników Unii, związane z wykonywaniem ich funkcji, oraz odpowiada na pytania prejudycjalne zadawane przez sądy powszechne państw członkowskich, które w toku rozpoznawania zawisłych przed nimi spraw powezmą wątpliwości co do ważności i wykładni prawa unijnego. Trybunał Sprawiedliwości nie ma

jurysdykcji w zakresie postanowień dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa ani w zakresie aktów przyjętych na ich podstawie. W okresie 5 lat od wejścia w życie Traktatu z Lizbony Trybunał będzie miał również ograniczone kompetencje w dziedzinie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Najpóźniej z upływem tego okresu instrumenty prawne obowiązujące w tej dziedzinie zostaną przekształcone w rozporządzenia, dyrektywy i decyzje. W związku z tym Trybunał uzyska pełną jurysdykcję nad tym obszarem. Oprócz kompetencji wskazanych powyżej Trybunał opiniuje również umowy międzynarodowe zawierane przez Unię pod względem ich zgodności z traktatami. Trybunał obraduje najczęściej w izbach składających się z 3 lub 5 sędziów. Na żądanie państwa członkowskiego lub instytucji Unii, które są stroną w postępowaniu, może jednak orzekać w składzie wielkiej izby (złożonej z 13 sędziów). Jeżeli natomiast Trybunał uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie, może ją rozpatrzyć w pełnym składzie. W pełnym składzie rozpatrywane są także sprawy o zdymisjonowanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zdymisjonowanie lub pozbawienie prawa do emerytury członka Komisji Europejskiej czy zwolnienie z funkcji lub pozbawienie prawa do emerytury członka Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Trybunał Sprawiedliwości UE obejmuje również Sąd. W skład Sądu wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Sędziowie mianowani są na 6 lat przez rządy państw członkowskich, po konsultacji ze specjalnym komitetem opiniującym kandydatury na sędziów Trybunału Sprawiedliwości UE. Co 3 lata następuje częściowa wymiana składu Sądu. Mandat sędziego jest odnawialny. Sędziowie na 3 lata wybierają spośród siebie prezesa. Jego mandat jest odnawialny. Sąd mianuje także sekretarza. W Sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych. Funkcję tę może pełnić jeden z sędziów. Sąd orzeka w izbach złożonych z 3 lub 5 sędziów, w składzie wielkiej izby (13 sędziów), a w niektórych przypadkach w składzie jednego sędziego. Może on również orzekać w pełnym składzie, jeżeli uzasadnia to stopień zawiłości prawnej lub waga sprawy. Z wyjątkiem spraw powierzonych właściwemu sądowi wyspecjalizowanemu, Sąd jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji m.in.: skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub

prawne na akty, których są adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie oraz na akty regulacyjne, które dotyczą ich bezpośrednio i nie wymagają wydania środków wykonawczych; skarg państw na nieważność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego innych niż zalecenia i opinie oraz aktów Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich, jak również aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich; Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady oraz Europejskiego Banku Centralnego; sporów między Unią i jej pracownikami; spraw oddanych do właściwości Trybunału Sprawiedliwości na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie prawa publicznego lub prywatnego zawartej przez Unię lub w jej imieniu; skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje Unii lub pracowników; skarg na decyzje Urzędu do spraw Harmonizacji Rynku Wewnętrznego oraz Unijnego Urzędu Ochrony Odmian Roślin; skarg na decyzje Rady w sprawach pomocy publicznej i środków ochronnych w handlu; skarg na decyzje Europejskiego Banku Centralnego. Odwołania od orzeczeń Sądu w ww. sprawach rozpatruje Trybunał Sprawiedliwości. Prawo odwołania się do Trybunału Sprawiedliwości jest jednak ograniczone do kwestii prawnych. Ponadto Sąd jest właściwy do rozpatrywania pytań prejudycjalnych sądów państw członkowskich, dotyczących ważności i wykładni unijnych aktów prawnych, w dziedzinach określonych w Statucie. Parlament Europejski i Rada mogą, poprzez wydawanie odpowiednich rozporządzeń, tworzyć sądy wyspecjalizowane (izby sądowe przy Sądzie), właściwe do rozpatrywania w pierwszej instancji skarg w konkretnych dziedzinach. Odwołania od orzeczeń wydanych przez sądy wyspecjalizowane rozpatruje Sąd. Prawo odwołania się do Sądu jest jednak ograniczone do kwestii prawnych, chyba że rozporządzenie ustanawiające sąd wyspecjalizowany przewiduje także możliwość odwołania od ustaleń faktycznych. Jedynym dotychczas utworzonym sądem wyspecjalizowanym jest Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej. Sąd do spraw Służby Publicznej jest izbą działającą przy Sądzie. Składa się z 7 sędziów, mianowanych na 6 lat przez Radę po zasięgnięciu opinii specjalnego komitetu złożonego z byłych członków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu oraz prawników o uznanej kompetencji. Rada mianuje sędziów Sądu do spraw Służby Publicznej, tak aby zapewnić zrównoważony skład Sądu w odniesieniu do obywateli państw członkowskich pochodzących z możliwie najszerszego obszaru geograficznego oraz w odniesieniu do reprezentowanych krajowych systemów sądowniczych. Rada może zwiększyć liczbę sędziów, jeżeli Trybunał Sprawiedliwości tego zażąda. Każda osoba mająca obywatelstwo Unii i spełniająca kryteria określone w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej może przedstawić swoją kandydaturę na sędziego. Mandat sędziów Sądu do spraw Służby Publicznej jest odnawialny. Sędziowie na 3 lata wybierają spośród siebie prezesa. Sąd mianuje również swojego sekretarza. Najczęściej Sąd do spraw Służby Publicznej obraduje w izbach składających się z 3 sędziów. Może on jednak obradować w składzie 1-osobowym, 5-osobowym lub w pełnym składzie. Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej rozpatruje, w pierwszej instancji, spory między Unią i jej pracownikami. Odwołania od jego orzeczeń rozpatruje Sąd. Prawo odwołania się do Sądu ograniczone jest do kwestii prawnych. skarg państw członkowskich, instytucji Unii oraz osób fizycznych i prawnych na zaniechania Komisji, Parlamentu. TRYBUNAL OBRACHUNKOWY Wbrew oficjalnej nazwie Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) nie jest organem sądowym. ETO jest instytucją zewnętrznej kontroli finansowej Unii Europejskiej. Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola rachunków wszystkich dochodów i wydatków Unii. Trybunał kontroluje dokumenty oraz, w razie potrzeby, może przeprowadzać kontrole w siedzibie instytucji dysponujących środkami z budżetu Unii oraz innych podmiotów otrzymujących płatności z unijnego budżetu. Trybunał wspomaga także Radę i Parlament Europejski w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonywania budżetu. Po zakończeniu każdego roku budżetowego Trybunał sporządza sprawozdanie, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Sprawozdanie to

stanowi podstawę udzielenia Komisji Europejskiej przez Parlament Europejski absolutorium z realizacji budżetu. Trybunał nie ma jednak kompetencji do egzekwowania stwierdzonych naruszeń prawa. Nie może on również nakładać żadnych sankcji na kontrolowane przez siebie instytucje. Jego funkcja ogranicza się do sporządzania sprawozdań z przeprowadzanych

kontroli. W skład Trybunału wchodzi jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego. Członkowie Trybunału są mianowani na 6 lat spośród kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie. Kandydaci do Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród osób, które wchodzą lub wchodziły w swoich państwach w skład organów kontroli zewnętrznej, lub osób mających szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska. Listę członków Trybunału przyjmuje Rada po konsultacji z Parlamentem Europejskim. Członkowie Trybunału pełnią swoją funkcję niezależnie. Nie mogą się zwracać o instrukcje ani przyjmować instrukcji od żadnego rządu lub jakiegokolwiek organu. Nie mogą również wykonywać żadnej, zarobkowej lub niezarobkowej, działalności zawodowej podczas pełnienia swoich funkcji. Ich mandat jest odnawialny. Członkowie Trybunału wybierają spośród siebie prezesa na 3 lata. Jego mandat również jest odnawialny. Trybunał ma siedzibę w Luksemburgu Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest organem doradczym. Wspomaga Parlament Europejski, Radę i Komisję w realizacji ich kompetencji poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych. Konsultuje on w szczególności sprawy zdrowia publicznego, kształcenia, funduszy strukturalnych, polityki rolnej oraz sieci transeuropejskich. Może również wydawać opinie z własnej inicjatywy, jeżeli uzna to za stosowne. Opinie Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie mają charakteru wiążącego. Zadaniem Komitetu jest reprezentowanie interesów różnych grup społecznych (np. rolników, rzemieślników) i organizacji w toku procesu stanowienia prawa wspólnotowego. Organ ten pełni także funkcję konsultacyjną - utrzymuje stałe kontakty z organizacjami społecznymi i gospodarczymi działającymi na terytorium państw będących członkami Wspólnoty. W skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców i pracowników oraz inni przedstawiciele podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, w szczególności z dziedzin społeczno-ekonomicznej, obywatelskiej, zawodowej i kultury. Zgodnie z postanowieniami Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, liczba członków Komitetu nie może przekraczać 350. Obecnie w skład tej instytucji wchodzą 344 osoby, w tym 21 z Polski. Członkowie Komitetu są niezależni i wykonując swoje funkcje, działają wyłącznie w ogólnym interesie Unii. Członkowie Komitetu są mianowani przez Radę, po konsultacji z Komisją, na 5 lat, a ich mandat jest odnawialny. Komitet wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i prezydium na 2,5 roku. Komitet jest zwoływany przez przewodniczącego na żądanie Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji. Może się również zbierać z własnej inicjatywy. Siedziba Komitetu znajduje się w Brukseli. Komitet Regionów, podobnie jak Komitet Ekonomiczno- Społeczny, jest organem doradczym Parlamentu, Rady i Komisji. Zapewnia on reprezentację

interesów lokalnych państw członkowskich w procesie stanowienia prawa unijnego poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych, w szczególności w sprawach zatrudnienia, kształcenia, funduszy strukturalnych, środowiska i kultury. Jeżeli Komitet uzna to za stosowne, może również wydawać opinie z własnej inicjatywy. W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele władz regionalnych i lokalnych w państwach członkowskich, pochodzący z wyborów lub ponoszący odpowiedzialność przed organem pochodzącym z wyborów.

Członkowie Komitetu oraz ich zastępcy są mianowani na 5 lat przez Radę spośród kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie. Ich mandat jest odnawialny. Są oni także całkowicie niezależni w wykonywaniu swoich funkcji. Obecnie Komitet liczy 344 członków, w tym 21 z Polski. Komitet wybiera spośród swoich członków przewodniczącego

i prezydium na 2,5 roku. Przewodniczący zwołuje posiedzenia Komitetu na żądanie Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji. Komitet może się również zbierać z własnej inicjatywy. Komitet ma siedzibę w Brukseli. Integracja gospodarcza w ramach Unii Europejskiej opiera się na Unii Gospodarczej i Walutowej. Państwa członkowskie prowadzą zatem ujednoliconą politykę gospodarczą i dążą do przyjęcia wspólnej waluty euro. Europejski Bank Centralny (EBC) to jedna z podstawowych instytucji UE i najważniejszy organ Unii Gospodarczo-Walutowej, istniejącej między państwami członkowskimi. EBC stanowi centralny element Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) skupiającego EBC oraz banki centralne państw członkowskich Unii Europejskiej. Głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen. EBC i krajowe banki centralne wspólnie realizują powierzone im zadania, które polegają na: 1) definiowaniu i realizacji polityki pieniężnej Unii, 2) przeprowadzaniu operacji dewizowych, 3) utrzymywaniu oficjalnych rezerw dewizowych państw członkowskich i zarządzaniu tymi rezerwami, 4) zapewnieniu sprawnego działania systemów płatniczych. Realizując zadania podstawowe, ESBC wypełnia

również zadania dodatkowe. Należą do nich przede wszystkim: 1) emisja banknotów euro będących jedynym oficjalnym środkiem płatniczym w państwach, które przyjęły tę walutę, 2) gromadzenie informacji statystycznych niezbędnych do wykonywania zadań ESBC. Ponadto ESBC prowadzi działalność analityczno--badawczą, prawotwórczą, pełni funkcję doradczą oraz uczestniczy we współpracy na forum międzynarodowym w kwestiach należących do kompetencji ESBC. Organami decyzyjnymi EBC są: Rada Prezesów, Zarząd oraz Rada Ogólna. Rada Prezesów składa się z członków Zarządu EBC i prezesów krajowych banków centralnych państw, których walutą jest euro. Podejmuje ona decyzje konieczne do realizacji zadań nałożonych na ESBC, w tym w szczególności dotyczących realizacji polityki pieniężnej w państwach, których walutą jest euro. Zarząd składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech członków. Prezes, wiceprezes i pozostali członkowie Zarządu są mianowani przez Radę Europejską na zalecenie Rady i po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz z Radą Prezesów EBC, spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pieniądza lub bankowości. Mandat członków zarządu trwa 8 lat i nie jest odnawialny. Rada Ogólna składa się z prezesa i wiceprezesa EBC oraz z prezesów banków centralnych państw członkowskich UE. Pozostali czterej członkowie Zarządu EBC mogą brać udział w posiedzeniach Rady, ale nie mają prawa głosu. Rada Ogólna pełni funkcje doradcze, wspomagające i administracyjne. Jest ona swoistym łącznikiem oraz platformą wymiany informacji i doświadczeń między państwami, których walutą jest euro, oraz tymi państwami członkowskimi UE, które jeszcze nie przyjęły euro. Rada Ogólna będzie funkcjonować do czasu przyjęcia euro przez wszystkie państwa członkowskie UE. EBC i krajowe banki centralne są całkowicie niezależne w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej. Podmioty te nie mogą przyjmować instrukcji od instytucji Unii, rządów państw członkowskich ani jakiegokolwiek innego organu. EBC ma siedzibę we Frankfurcie nad Menem. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest bankiem

międzypaństwowym. Jego członkami są państwa należące do Unii Europejskiej. Kapitał banku jest subskrybowany przez państwa członkowskie w wysokości określonej w statucie banku. Bank, nie dążąc do osiągania zysków, udziela pożyczek i gwarancji na realizację w państwach członkowskich projektów mających na celu modernizację obszarów słabo rozwiniętych i przekształcenia gospodarcze związane z funkcjonowaniem wspólnego rynku oraz projektów realizowanych wspólnie przez kilka państw członkowskich, które nie mogą być sfinansowane ze środków dostępnych w tych państwach. Organami decyzyjnymi EBI są: Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów oraz Komitet Zarządzający. Europejskim Bankiem Inwestycyjnym kieruje Rada Gubernatorów, w której skład wchodzą ministrowie finansów z państw członkowskich. Ustala ona ogólne wytyczne polityki kredytowej Banku. Rada Dyrektorów składa się z 28 dyrektorów (po jednym z każdego państwa członkowskiego oraz jeden nominowany przez Komisję Europejską) oraz z 18 zastępców dyrektorów (nominowanych przez państwa członkowskie według skomplikowanego parytetu zależnego od wysokości subskrybowanego kapitału). Dyrektorów oraz zastępców dyrektorów Rada Gubernatorów mianuje na 5-letnią kadencję. Zarówno dyrektorzy, jak i zastępcy mogą

zostać mianowani ponownie. Rada Dyrektorów jest organem decyzyjnym - ma wyłączne prawo do podejmowania decyzji w sprawie udzielania pożyczek i gwarancji oraz ustala oprocentowanie udzielanych pożyczek. Komitet Zarządzający składa się z przewodniczącego i 8 wiceprzewodniczących, mianowanych na 6 lat przez Radę Gubernatorów, na wniosek Rady Dyrektorów. Komitet opracowuje decyzje Rady Dyrektorów i zapewnia ich wykonanie. Jest on odpowiedzialny za bieżące działania banku i podlega

w tym zakresie nadzorowi Rady Dyrektorów. Siedziba EBI znajduje się w Luksemburgu PRAWO WTORNE(POCHODNE) Prawo stanowione przez poszczególne instytucje (organy) Unii jest nazywane prawem wtórnym (pochodnym), a akty prawne, będące efektem procesu decyzyjnego, są określane jako pochodne (wtórne) źródła prawa UE. Każdy z unijnych aktów wywołuje innego rodzaju skutki prawne i pozwala na osiągnięcie innych

celów. Instytucje UE mogą - realizując swoje cele traktatowe - wydawać akty prawne o charakterze wiążącym oraz niewiążącym. Do wiążących należy zaliczyć rozporządzenia, dyrektywy oraz decyzje, natomiast do niewiążących należą zalecenia i opinie. Rozporządzenie Rozporządzenie ma zasięg ogólny (ogólną moc wiążącą), tzn. obowiązek stosowania zawartych w nim norm prawnych dotyczy zarówno państw (w tym ich instytucji, włącznie z sądami), jak i jednostek (osób fizycznych i prawnych), których dotyczy określona w tym akcie sytuacja. Obowiązuje w całości we wszystkich państwach członkowskich. Jest stosowane wprost (bezpośrednio), co oznacza, że, co do zasady, nie wymaga dodatkowych zabiegów wdrażających je do prawa krajowego. Na przepisy rozporządzeń można się powoływać przed organami administracyjnymi i sądowymi państw członkowskich na równi z przepisami prawa krajowego. W sytuacji gdy prawo krajowe jest sprzeczne

z przepisami danego rozporządzenia, przepisy rozporządzenia mają pierwszeństwo stosowania przed prawem krajowym. Obowiązek uchylenia kolidującej z prawem unijnym normy prawa krajowego spoczywa na państwie członkowskim UE. Rozporządzenie jest stosowane najczęściej w tych dziedzinach funkcjonowania UE, w których uzasadnione jest pełne ujednolicanie prawa państw członkowskich - np. Wspólna Polityka Rolna, polityka handlowa, transportowa, polityka konkurencji. Dyrektywa Dyrektywa wiąże wyłącznie państwa członkowskie, i tylko te, do których jest skierowana. Nie są natomiast adresatami dyrektywy inne podmioty prawa (w tym jednostki: osoby fizyczne i prawne). Zgodnie z art. 288 ust. 3 TFUE dyrektywa wiąże co do określonego celu, pozostawiając państwom członkowskim pewien zakres swobody co do wyboru form i środków jego realizacji. Inaczej niż w przypadku rozporządzenia, przepisy dyrektywy nie są bezpośrednio stosowane. Państwa członkowskie - w celu wykonania dyrektywy - zobowiązane są do wydania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych mających na celu jej wdrożenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie stanowi poprawnego wdrożenia dyrektywy samo jej stosowanie w ramach praktyki administracyjnej. Dyrektywa określa termin wdrożenia do porządków prawnych państw członkowskich. Z reguły jest to okres od 1 do 3 lat od uchwalenia dyrektywy. Pozwala ona - w odróżnieniu od rozporządzenia - zachować pewien stopień swobody przez państwa członkowskie przy podejmowaniu konkretnych środków do jej implementacji. Ten instrument prawny pozwala również na poszanowanie odrębności krajowych porządków prawnych. W tym zakresie dyrektywy są instrumentem harmonizacji prawa państw członkowskich, a nie jego ujednolicania. Stosowane są w szczególności w takich dziedzinach prawa UE, jak rynek wewnętrzny, polityka socjalna, ochrona środowiska. Mimo iż dyrektywy nie mają, co do zasady, waloru bezpośredniej skuteczności w porządkach prawnych państw członkowskich, Trybunał Sprawiedliwości uznał ich bezpośrednią skuteczność w wyjątkowych przypadkach. Osoba fizyczna lub prawna może, w celu ochrony swego interesu, powołać się wobec państwa bezpośrednio na postanowienia dyrektywy, jeżeli spełnione zostaną następujące warunki: dyrektywa nie została wdrożona w terminie lub została wdrożona w sposób nieprawidłowy lub niepełny oraz stosowne postanowienia dyrektywy są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne co do treści. Jednak dyrektywa nie ma bezpośredniej skuteczności horyzontalnej (nie można się powoływać na postanowienia dyrektywy wobec osób fizycznych i prawnych). Tak więc bezpośrednia skuteczność dyrektywy dotyczy tylko stosunku obywatela do państwa (bezpośrednia skuteczność wertykalna) i wyłącznie sytuacji korzystnych dla obywatela. Decyzja Zgodnie z art. 288 ust. 4 TFUE decyzja obowiązuje

w całości tych, do których jest adresowana. Jest ona instrumentem prawnym stosowanym w konkretnych przypadkach. Decyzja może mieć charakter indywidualny - skierowana jest wówczas do wskazanego adresata. Adresatami decyzji mogą być zarówno państwa członkowskie, jak i jednostki (osoby fizyczne i prawne). Instytucje UE mają również możliwość wydawania decyzji nie wskazujących adresatów. W porządkach prawnych państw członkowskich decyzji indywidualnej odpowiadają akty administracyjne. Decyzje stosuje się często w prawie konkurencji, polityce handlowej, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Unii Gospodarczej i Walutowej. Zalecenia i opinie Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej i jako takie nie podlegają kontroli legalności ze strony Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na podstawie art. 263 TFUE. Znaczenie zaleceń i opinii polega przede wszystkim na wyrażaniu przez instytucje UE swojego stanowiska w określonych sprawach oraz na promowaniu postulatów co do zachowania się adresatów tych aktów. Adresatami zaleceń i opinii mogą być zarówno państwa członkowskie, jaki i osoby fizyczne lub prawne. Zalecenia są przyjmowane przez Komisję, Radę UE i Europejski Bank Centralny. Natomiast opinie mogą być przyjmowane przez wszystkie instytucje UE i są najczęściej wykorzystywane w stosunkach między samymi organami UE, wyrażającymi stanowisko w określonej sprawie. O ile opinia wyraża tylko stanowisko czy ocenę w danej kwestii, o tyle zalecenie, oprócz cech właściwych opinii, zawiera rekomendacje do podjęcie przez adresata określonych działań. Każdy z ww. wiążących typów aktów składających się na unijne prawo wtórne może mieć charakter aktu ustawodawczego i nie ustawodawczego (tj. aktu delegowanego, wykonawczego oraz „bez przymiotnika”): akty ustawodawcze: zgodnie z art. 289 TFUE rozporządzenia, dyrektywy i decyzje przyjmowane przez Parlament i Radę w ramach zwykłej procedury prawodawczej (akt przyjmowany jest wspólnie przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji Europejskiej) oraz w ramach jednej ze specjalnych procedur prawodawczych (akt przyjmowany jest przez Parlament Europejski z udziałem Rady lub przez Radę z udziałem Parlamentu Europejskiego). Traktat o UE wyklucza ustanawianie aktów ustawodawczych w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa; akty delegowane: akty nieustawodawcze o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne, elementy aktu ustawodawczego, wydawane przez Komisję Europejską na podstawie upoważnienia (delegacji) zawartego w akcie ustawodawczym (art. 290 TFUE); Parlament Europejski i Rada sprawują nadzór nad wydawaniem przez Komisję aktów delegowanych: mogą zdecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień albo też mogą uzależnić wejście w życie danego aktu delegowanego od braku sprzeciwu Parlamentu Europejskiego lub Rady w terminie określonym przez akt ustawodawczy; akty delegowane przyjmują formę rozporządzeń delegowanych, dyrektyw delegowanych i decyzji delegowanych Komisji Europejskiej; akty wykonawcze: akty wydawane przez Komisję Europejską (w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz - w należycie uzasadnionych przypadkach -przez Radę), jeśli konieczne jest zapewnienie jednolitych warunków wykonywania aktów prawnie wiążących (art. 291 TFUE); akty wykonawcze przyjmują formę rozporządzeń wykonawczych, dyrektyw wykonawczych i decyzji wykonawczych Komisji Europejskiej. Wykonywanie prawa przez Komisję Europejską jest poddane kontroli państw członkowskich (w ramach tzw. komitologii - procedur komitetowych), zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady. Oprócz powyższych typów aktów prawnych Unii Europejskiej w nielicznych, szczególnych przypadkach przyjmowane są akty prawne nie mające charakteru ustawodawczego, a zarazem nie będące aktami delegowanymi ani wykonawczymi. Są to np. akty ustanawiane samodzielnie przez Radę (bez udziału Parlamentu), decyzje przyjmowane przez Komisję bezpośrednio na podstawie traktatu, decyzje Rady i Rady Europejskiej przyjmowane w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, decyzje wewnątrz organizacyjne Rady i Rady Europejskiej czy też rozporządzenia i decyzje Europejskiego Banku Centralnego. Ponadto instytucje UE mogą zawierać wiążące je porozumienia międzyinstytucjonalne. Powyższy podział źródeł prawa UE nie ma charakteru zamkniętego. Oprócz aktów wymienionych powyżej do prawa pierwotnego i wtórnego zaliczane są również inne rodzaje aktów prawnych; niekiedy są one traktowane jako odrębne źródła prawa, wykraczające poza powyższą klasyfikację. Zalicza się do nich m.in.: umowy zawierane przez Unię Europejską oraz wspólnie przez Unię i jej państwa członkowskie (np. umowy stowarzyszeniowe), konwencje zawierane przez państwa członkowskie „wewnątrz” UE (np. Konwencja w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków powiązanych przedsiębiorstw z 1990 r.), akty prawa „miękkiego” - niewiążącego prawnie, lecz mającego istotne znaczenie praktyczne. Można do nich zaliczyć uchwały (rezolucje), często przyjmowane przez Radę UE i Parlament Europejski, deklaracje dotyczące np. perspektyw rozwoju integracji w ramach UE czy wytyczne Komisji Europejskiej ujawniające intencje działania w określonych dziedzinach, np.równouprawnienia mężczyzn i kobiet lub prezentujące przyjmowany przez Komisję sposób interpretacji aktów prawnie wiążących. Umowy mieszane-Unia Europejska ma osobowość prawną i może zawierać umowy międzynarodowe z państwami nie będącymi członkami UE oraz z organizacjami międzynarodowymi. Umowy mieszane są to umowy regulujące kwestie, które nie leżą w wyłącznych kompetencjach Unii, dlatego ich stroną są jednocześnie UE i państwa członkowskie. Do aprobowanego tekstu umowy dołącza się deklarację w sprawie podziału sfer działania i odpowiedzialności Unii i państw członkowskich w zakresie wykonywania umowy. Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, UE oraz państwa członkowskie zobowiązane są do ścisłej współpracy zarówno w czasie negocjacji i zawierania umowy, jak i w trakcie jej wykonywania. Podstawa prawna i procedura zawierania umów mieszanych przez Unię zawarte są w traktatach. Państwa członkowskie zawierają takie umowy zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi. W razie potrzeby Unia Europejska przyjmuje odpowiednie akty służące realizacji przyjętych zobowiązań. Umowy mieszane stają się częścią dorobku prawnego UE. CECHY PRAWA WSPOLNOTOWEGO- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej - najwyższy unijny organ sądowy, którego zadaniem jest m.in. czuwanie nad właściwą interpretacją prawa Unii - w jednym z najbardziej znanych orzeczeń - w sprawie C-26/62 Van Gend and Loos z 5 lutego 1963 r. stwierdził, że „Wspólnota stanowi nowy porządek prawno międzynarodowy, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek w określonym zakresie, swe prawa suwerenne; porządek prawny, którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki”. Prawo unijne tworzy zatem porządek prawny odrębny zarówno od porządku prawa międzynarodowego, jak i od systemów prawnych państw członkowskich. Zasada ta stanowi fundament istnienia Unii Europejskiej (a wcześniej Wspólnot Europejskich), wyposażając ją w instytucje kompetentne do stanowienia aktów prawnych, zapewniając autonomiczny system ochrony prawnej podmiotom, którym prawo unijne nadaje uprawnienia, oraz tworząc autonomiczny system egzekwowania prawa UE względem państw członkowskich. Prawo międzynarodowe publiczne oznacza zbiór przepisów prawnych regulujących stosunki międzynarodowe pomiędzy organami publicznymi takimi jak państwa i organizacje międzynarodowe. Konwencje(umową pomiędzy kilkoma państwami i/lub organizacjami międzynarodowymi określającą prawo w stosunkach pomiędzy nimi oraz pomiędzy ich obywatelami) oraz jednolite prawa(instrumenty sporządzane wspólnie przez kilka państw i/lub organizacji międzynarodowych w celu pomocy Państwom pragnącym zreformować lub zmodernizować swoje ustawodawstwo). to popularne instrumenty prawa międzynarodowego publicznego. ORZECZNICTWO SADOWE-Orzecznictwo stosuje się w kontekście międzynarodowym w odniesieniu do przepisów prawa wynikających z szeregu zbieżnych decyzji sądów. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich jest szczególnie bogate pod względem decyzji dotyczących interpretacji traktatów wspólnotowych, dyrektyw oraz rozporządzeń. Jest ono źródłem prawa wspólnotowego. Do podstawowych zasad prawa UE należy zaliczyć zasady regulujące wzajemne relacje prawa Unii i prawa państw członkowskich. Są to: zasada pierwszeństwa prawa UE, z której wynika nakaz pierwszeństwa stosowania wszystkich norm prawa Unii w przypadku konfliktu z jakąkolwiek wcześniejszą lub późniejszą normą prawa krajowego; zasada bezpośredniego stosowania prawa UE(Jedną z zasad regulujących status prawa Unii w porządkach prawnych państw członkowskich jest zasada bezpośredniego stosowania prawa UE w państwach członkowskich. Oznacza ona, że organy państw członkowskich obowiązane są opierać swoje działania na normach prawa Unii Europejskiej, obok norm prawa krajowego. Stosowanie to może mieć charakter negatywny lub pozytywny, tzn. może polegać na obowiązku powstrzymywania się od pewnych działań lub na obowiązku ich podejmowania), która oznacza, że normy tego prawa są częścią

porządku prawnego państw członkowskich, bez potrzeby ich wdrażania do prawa krajowego, i że normy te stanowią podstawę prawną działań organów państw członkowskich. Nadrzędność prawa Unii Europejskiej stanowi o istocie unijnego porządku prawnego i umożliwia realizację jej celów. Gdyby we współpracy państw członkowskich nie istniała zasada nadrzędności prawa unijnego nad prawem krajowym, realizacja celów, dla których powołano UE, byłaby niemożliwa. Praktyczne uznanie pierwszeństwa stosowania prawa unijnego w stosunku do prawa krajowego stanowi warunek skuteczności rozwiązywania kolizji między prawem Unii a prawem krajowym. W przypadku gdy kolizja występuje, prawo krajowe, nie tracąc swojej ważności, nie jest stosowane (pierwszeństwo stosowania prawa unijnego). Nadrzędność prawa UE znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich . Zasada pierwszeństwa stosowania prawa UE nie jest jednakże wyjątkiem we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Wywodzi się z jednej z podstawowych zasad ogólnych prawa międzynarodowego, przestrzeganej przez wszystkie współczesne państwa demokratyczne, zgodnie z którą umów międzynarodowych należy dotrzymywać, także gdy są sprzeczne z normami prawa krajowego. PROCEDURY PRAWOTWORCZE I DEZYCYJNE UE- W tworzenie prawa (pochodnego) UE zaangażowane są, co do zasady, trzy instytucje: Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski i Komisja Europejska. Można wyróżnić dwie podstawowe procedury przyjmowania aktów ustawodawczych: zwykłą procedurę prawodawczą: polega ona na przyjęciu aktu ustawodawczego wspólnie przez Parlament Europejski i Radę. W ramach tej procedury inicjatywa prawodawcza leży w kompetencji Komisji Europejskiej (procedura ta jest zbliżona do dawnej procedury współdecydowania) Zwykła procedura prawodawcza została wprowadzona do procesu stanowienia prawa na mocy Traktatu z Lizbony. Jest ona nieznacznie zmodyfikowaną, dawną procedurą współdecydowania. Procedura dzieli uprawnienia legislacyjne w równym stopniu między Parlament i Radę UE, dając

zarówno Parlamentowi, jak i Radzie prawo odrzucenia sformułowanej przez Komisję propozycji legislacyjnej. W przypadku niemożności wypracowania wspólnego stanowiska Parlamentu, Komisji i Rady UE przewodniczący Rady, w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, zwołuje posiedzenie Komitetu Pojednawczego, którego prace mogą się zakończyć zawarciem kompromisu lub odrzuceniem aktu prawnego. Przebieg zwykłej procedury prawodawczej określa art. 294 TFUE. Komisja Europejska przedstawia projekt aktu prawnego Parlamentowi i Radzie UE. Parlament uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie. Wówczas Rada UE, stanowiąc kwalifikowaną większością głosów, może w pierwszym czytaniu: przyjąć proponowany akt prawny, zatwierdzając stanowisko Parlamentu, przyjąć własne stanowisko, jeżeli nie akceptuje stanowiska Parlamentu; stanowisko Rady kierowane jest do Parlamentu (drugie czytanie), wraz z jego uzasadnieniem. Komisja informuje Parlament o swoim stanowisku. Parlament Europejski ma od tego momentu trzy miesiące na podjęcie decyzji. W tym czasie: jeśli nie podejmie żadnej decyzji lub zaakceptuje stanowisko Rady UE z pierwszego czytania, to może ona przyjąć dany akt, zgodnie ze swoim stanowiskiem, jeśli, działając większością głosów, Parlament odr zuci st anowisko Rady UE w pierwszym czytaniu, akt uznaje się

za nieprzyjęty, bowiem Rada UE nie ma już prawa do ponownego przedłożenia aktu w przypadku zawetowania go przez Parlament, jeśli Parlament zgłosi poprawki do stanowiska Rady UE z pierwszego czytania większością głosów, to zmieniony tekst projektu aktu jest przekazywany Radzie i Komisji, które wydają opinię co do poprawek. Jeśli w ciągu kolejnych trzech miesięcy od przekazania jej sprawy, Rada UE kwalifikowaną większością głosów przyjmie zmiany zaproponowane przez Parlament, akt prawny uważa się za przyjęty. Aby przyjąć poprawki, które otrzymały negatywną opinię Komisji Europejskiej, Rada UE musi działać jednomyślnie. W przypadku gdy Rada UE ustosunkuje się negatywnie do proponowanych przez Parlament poprawek, przewodniczący Rady, w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu, zwołuje w ciągu sześciu tygodni posiedzenie Komitetu Pojednawczego. W jego skład wchodzą członkowie Rady UE lub ich przedstawiciele oraz,

w tej samej liczbie, przedstawiciele Parlamentu Europejskiego. Zadaniem Komitetu Pojednawczego jest osiągnięcie porozumienia między Radą UE i Parlamentem Europejskim co do wspólnego tekstu przygotowywanego aktu prawnego. W pracach Komitetu Pojednawczego uczestniczy także Komisja Europejska. Podejmuje ona wszelkie działania na rzecz pogodzenia stanowisk Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Jeżeli w ciągu sześciu tygodni od zwołania Komitetu zatwierdzi on wspólny tekst, to Parlament większością oddanych głosów (trzecie czytanie) i Rada UE kwalifikowaną większością głosów przyjmują dany akt, zgodnie z uzgodnionym przez Komitet Pojednawczy tekstem. Jeśli którakolwiek z tych instytucji nie zatwierdzi w terminie sześciu tygodni proponowanego aktu, uznaje się go za nieprzyjęty. Ustalone terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni mogą zostać przedłużone maksymalnie o miesiąc i dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu lub Rady UE oraz specjalną procedurę prawodawczą: (akt przyjmowany jest przez Radę UE lub Parlament z udziałem Parlamentu bądź Rady UE. W ramach tej procedury inicjatywa może pochodzić nawet „od grupy państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego, EBC, Trybunału Sprawiedliwości lub EBI. Procedury Kładki (możliwość wyboru pomiędzy procedurą zwykłą a specjalną). Tworzenie prawa pierwotnego -Tworzenie prawa pierwotnego polega na zawieraniu nowych traktatów, albo dokonywaniu uzupełnień i zmian w traktatach, na których opiera się UE. Po­jęcie to obejmuje TUE, TWE, traktaty dotyczące pozostałych Wspólnot oraz pro­tokoły i deklaracje do traktatów. Procedury zawierania umów międzynarodowych- Umowy międzynarodowe są drugim źródłem prawa Unii Europejskiej i pozwalają Unii na rozwój jej stosunków gospodarczych, społecznych i politycznych z resztą świata. Chodzi zawsze o umowy zawarte między podmiotami prawa międzynarodowego (Państwami Członkowskimi lub organizacjami), których celem jest wprowadzenie w życie współpracy na szczeblu międzynarodowym. Umowy zawarte przez Unię Europejską w pierwszym filarze łączą instytucje Unii i Państwa Członkowskie. Umowy zawarte przez Unię Europejską w drugim i trzecim filarze łączą instytucje, lecz nie zawsze Państwa Członkowskie. A)Umowy z państwami trzecimi lub z organizacjami międzynarodowymi Takie umowy mogą być zawierane albo przez Wspólnotę, albo przez Wspólnotę z Państwami Członkowskimi (umowa mieszana).Umowy te są wiążące dla Wspólnoty i dla Państw Członkowskich, ponoszą więc one odpowiedzialność na szczeblu międzynarodowym. Rozróżnia się trzy formy umów: Umowy o stowarzyszeniu Stowarzyszenie dotyczy ścisłej współpracy gospodarczej, powiązanej ze znaczącym wsparciem finansowym Wspólnoty na rzecz partnera umowy. Do tej kategorii należą umowy z państwami i terytoriami zamorskimi, umowy mające na celu przygotowanie przystąpienia i stworzenie unii celnej, umowę o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Umowy o współpracy nie maja takiego samego zakresu, jak umowy o stowarzyszeniu, o ile dotyczą wyłącznie intensywnej współpracy gospodarczej. Umowy handlowe-Są to umowy w dziedzinie polityki celnej i handlowej, zawarte z państwami trzecimi, z grupami państw trzecich lub w ramach międzynarodowych organizacji handlowych. Do tej kategorii należy Umowa ustanawiająca Światową Organizację Handlu. Procedura budżetowa-Ważną rolę w tworzeniu budżetu odgrywa Komisja, Rada i Parlament Europejski. Proces planowania opiera się o wieloletnie ramy finansowe (najczęściej siedmioletnie), które określają górne granice rocznych wydatków. Procedura budżetowa trwa od 1 września do 31 grudnia. Budżet obejmuje wydatki obowiązkowe (wynikające z umów międzynarodowych i traktatów) oraz nieobowiązkowe (wszystkie pozostałe). Etapy: Wstępny projekt budżetu; Komisja Europejska przygotowuje wstępny projekt budżetu w oparciu o budżety opracowane w ramach każdej z instytucji UE. W kwietniu lub na początku maja przedstawia wstępny projekt Radzie Unii Europejskiej. W lipcu odbywa się Rada Budżetowa z udziałem Rady Ministrów i Parlamentu Europejskiego. 2. Pierwsze czytanie budżetu w Radzie; Po spotkaniu uzgodnieniowym z Parlamentem Rada Ministrów przyjmuje projekt budżetu z ewentualnymi poprawkami, który przedkłada we wrześniu Parlamentowi. Pierwsze czytanie w Parlamencie; W trakcie pierwszego czytania, które odbywa się w październiku, Parlament może zadecydować o wniesieniu poprawek do projektu Rady. Wcześniej omówi kontrowersyjne kwestie na spotkaniach trójstronnych z przedstawicielami Komisji państwa sprawującego przewodnictwo w Radzie. Wnioski z pierwszego czytania wraz z propozycjami Parlamentu wracają następnie do Rady. Drugie czytanie w Radzie; Przed drugim czytaniem, które ma miejsce w listopadzie, Rada odbywa kolejne spotkanie uzgodnieniowe z Parlamentem, próbując dojść do porozumienia co do całokształtu budżetu. Następnie przyjmuje wnioski z drugiego czytania. Przyjęcie lub odrzucenie budżetu przez Parlament. Głosowanie nad ostateczną wersją budżetu odbywa się w grudniu, wcześniej Parlament ma prawo wprowadzić zmiany do złożonej przez Radę końcowej wersji tekstu. Jeśli wynik głosowania jest pozytywny, przewodniczący Parlamentu składa swój podpis pod budżetem, nadając mu moc prawną. Parlament może także odrzucić budżet. PODEJMOWANIE DECYZJI W UE- Traktat z Lizbony usprawnia unijne procedury podejmowania decyzji. Rada Ministrów będzie podejmować więcej decyzji kwalifikowaną większością głosów zamiast jednomyślnie. Dzięki temu Unia będzie działać szybciej i sprawniej. Od 2014 r. głosowanie kwalifikowaną większością głosów będzie polegać na konieczności uzyskania dla decyzji Rady Ministrów poparcia 55% państw członkowskich i nie mniej niż 65% ludności UE. System ten daje decyzjom podwójną legitymację. Wszelkie propozycje objęcia głosowaniem większościowym kolejnych spraw będą podlegać ścisłym regułom. Zgodę na taką zmianę będą musiały wyrazić wszystkie państwa członkowskie, a parlamenty krajowe będą miały prawo weta. W takich istotnych obszary polityki, jak podatki i obrona, decyzje nadal będą zapadać jednomyślnie. CECHY SWOISTE PRAWA Autonomia prawa UE- Punktem wyjścia dla tej zasady jest stwierdzenie, że prawo wspólnotowe stanowi nowy, odrębny porządek prawny. Zasada ta głosi, że prawo Wspólnoty jest niezależne od ustaw państwowych. Gwarantuje ona jednolite jego stosowanie na obszarze całej Wspólnoty. Pierwszeństwo prawa UE nad krajowym-Nadrzędność prawa Unii Europejskiej stanowi o istocie unijnego porządku prawnego i umożliwia realizację jej celów. Gdyby we współpracy państw członkowskich nie istniała zasada nadrzędności prawa unijnego nad prawem krajowym, realizacja celów, dla których powołano UE, byłaby niemożliwa. Praktyczne uznanie pierwszeństwa stosowania prawa unijnego w stosunku do prawa krajowego stanowi warunek skuteczności rozwiązywania kolizji między prawem Unii a prawem krajowym. W przypadku gdy kolizja występuje, prawo krajowe, nie tracąc swojej ważności, nie jest stosowane (pierwszeństwo stosowania prawa unijnego). Nadrzędność prawa UE znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. prawa unijnego nad prawem krajowym, realizacja celów, dla których powołano UE, byłaby niemożliwa. Praktyczne uznanie pierwszeństwa stosowania prawa unijnego w stosunku do prawa krajowego stanowi warunek skuteczności rozwiązywania kolizji między prawem Unii a prawem krajowym. W przypadku gdy kolizja występuje, prawo krajowe, nie tracąc swojej ważności, nie jest stosowane (pierwszeństwo stosowania prawa unijnego). Nadrzędność prawa UE znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Bezpośrednie obowiązywanie prawa wspólnotowego oznacza, że normy prawa wspólnotowego stają się automatycznie częścią porządku prawnego w państwach członkowskich od dnia wejścia ich w życie. Funkcjonują one obok norm praw wspólnotowego i nie wymagają procesu inkorporacji. Prawo wspólnotowe nie staje się częścią prawa krajowego, zachowując swą odrębność. Konsekwencją zasady bezpośredniego obowiązywania prawa wspólnotowego jest zasada bezpośredniego stosowania. Zasada bezpośredniej skuteczności jest zasadą prawa wspólnotowego. Oznacza ona, iż: organy państwa muszą stosować prawo wspólnotowe bezpośrednio, jeżeli to tylko możliwe, akty prawa wspólnotowego tworzą prawa i obowiązki także dla jednostek, przedsiębiorców, stowarzyszeń; a nie tylko dla państw , jednostki mogą powoływać się na te prawa przed sądem lub organem administracyjnym .Zasada ta została wprowadzona, by uniknąć wątpliwości co do skuteczności prawa europejskiego wobec podmiotów innych niż organy państwowe. Sądy państw członkowskich są zobowiązane udzielić jednostkom ochrony na podstawie prawa wspólnotowego, a w przypadku niezgodności prawa krajowego z wspólnotowym, powinny to uczynić stosując prawo wspólnotowe (zgodnie z zasadą pierwszeństwa tego prawa).ZASADY PRAWA UE- Zasada solidarności oznacza, że państwa członkowskie oraz Wspólnota Europejska działają solidarnie w celu realizacji zadań wynikających z zapisów traktatowych. Zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 10 TWE, który mówi, że "Państwa Członkowskie podejmują wszelkie właściwe środki ogólne lub szczególne w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z niniejszego Traktatu lub z działań instytucji Wspólnoty. Ułatwiają one Wspólnocie wypełnianie jej zadań. Powstrzymują się one od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów niniejszego Traktatu." Zasada solidarności jest realizowana w wymiarze wewnętrznych wspólnotowych relacji prawnych oraz wymiarze międzynarodowym. Zgodnie z zasadą subsydiarności (pomocniczości) Wspólnota, w dziedzinach, które nie podlegają jej wyłącznej właściwości, podejmuje działania jedynie wówczas i tylko wtedy, kiedy cele zamierzonego działania nie mogą zostać zrealizowane w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, mogą zaś, z racji zakresu lub skutków zamierzonego działania, zostać lepiej zrealizowane na szczeblu wspólnotowym. Polityka regionalna nie należy do wyłącznych kompetencji Wspólnot Europejskich. Stanowi typowy przykład praktycznej realizacji zasady subsydiarności. Problemy rozwoju regionalnego pozostają zatem w gestii danego państwa członkowskiego, a organy wspólnotowe ingerują w tę dziedzinę jedynie pomocniczo, uwzględniając skalę całego ugrupowania. Zasada proporcjonalności oznacza, że żadne działanie Wspólnoty Europejskiej, zgodnie z art. 5 ust. 3 TWE "(…) nie wykracza po za to, co jest konieczne, do osiągnięcia celów niniejszego Traktatu". Zasada ta oznacza zatem, że działania które podejmuje wspólnota powinny być proporcjonalne do wyznaczonych zadań. Zastosowany instrument prawny pozostaje w zgodzie z zasadą proporcjonalności jeżeli jest odpowiedni i konieczny dla realizacji określonego celu oraz proporcjonalny w stosunku do wymaganych ograniczeń. Kraje członkowskie zwracają szczególną uwagę na stosowanie i przestrzeganie zasady proporcjonalności, która de facto chroni ich kompetencje. W protokole do Traktatu Amsterdamskiego potwierdzono i wzmocniono stosowanie zasady proporcjonalności, która nakłada konieczność zgodności z tą zasadą, wszelkich działań podejmowanych przez instytucje wspólnotowe. Zasada niedyskryminacji - zabrania jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na obywatelstwo(przynależność państwową). Odgrywa szczególną rolę w dziedzinach, do których prawo wspólnotowe nie dotarło lub nie jest zunifikowane lub zharmonizowane. Zasada ta jest ważna w warunkach prowadzenia działalności gospodarczej (która w państwach członkowskich jest prowadzona zgodnie z ich prawem krajowym), zobowiązuje każde państwo do traktowania obywateli innych państw członkowskich, przedsiębiorców i innych w taki sam sposób, jak swoich własnych obywateli lub firmy. Jeżeli zasada ta nie jest przestrzegana, poszkodowana osoba może przed sądem lub innym organem państwowym powołać się na zasadę niedyskryminacji, aby bronić się przed wypadkami jej przestrzegania..

---