Wyklad1
Charakterystyczne cechy zwierząt futerkowych

Okrywa włosowa tych zwierząt cechuje się specyficznym ułożeniem włosów na powierzchni skóry układ taki nazywamy pęczkowy lub kępkowy dzięki temu jest bardzo gęsta oraz jest dobrą izolacją od mrozu.

Włosy dzielą się na 4 rodzaje

• Przewodnie

• Ościste

• Puchowe

• przejściowe
  

Które wyrastają w dwóch warstwach:

Struktura okrywy włosowej warstwa włosów pokrywowych rzadkie długie, pod którymi są zbite krótkie- podszyciowe

Gęstość włosów puchowych n 1cm² skóry:

• Szynszyla>23tys

• Soból 20tys

• Foki 60tys

• Wydry 35 tys.

• Bóbr 31 tyrs

• Świstak 4tys

• Lis polarny>20tys

Cecha charakterystyczna: parametry pokrywowe zmieniają się w zależności od sezonu
Latem okrywa włosowa jest rzadsze, zima gęstsza. Zazwyczaj dwa razy w roku przechodzą linienie (na wionę i w jesieni). Lis pospolity tylko na wiosnę a jesienią nie zmieniają włosa tylko w cebulkach następuje zagęszczenie włosa.

Do futerkowych zaliczamy około 180gatunków które niekoniecznie są z sobą spokrewnione. Aby zwierzę należało do tej grupy musi mieć odpowiednią okrywę włosową.

• Drapieżne ssaki-80gat

• Gryzonie- 30gat

• Pozostałe rzędy ssaków prezentowane przez kilka gatunków

• Zajęczaki- 3 gatunki
  

Gatunki zwierząt futerkowych pozyskiwanych w Polsce:

• Lis pospolity vulpes vulpes

• Lis polarny alopex lagopus

• Jenot nyctereutes procynoides

• Norka amerykańska neovison vison

• Tchórz europejski mustela putorius

• Nutria Myocastor coypus

• Królik Oryctolagus cuiralas

• Szynszyla mała Chinchla lanaigen

Inne futerkowe:

Kuna leśna, Kuna domowa, Piżmak, Szop pracz, Wilk, Niedźwiedź, Ryś, Wiewiórka, Gronostaj, Wydra, Łasica, Suseł, Świstak, Norka europejska, Borsuk, Chomik, Kret, Bóbr,

Znaczenie zwierzęta futerkowych

Produkowane dla ciepła i jako funkcja płatnicza(do XVIIw)
Jest jedną z prowadzonych w naszym kraju gałęzi hodowli zwierząt 
Dostarczają cennych, naturalnych futer, wykorzystywanych w przemyśle kuśnierskim i galanteryjnym do wyrobu okryć i dodatków do ubrań

Orientacyjna wielkość hodowli zwierząt futerkowych w Polsce 2010r
lisy 30tys a w 2010 15tys

• tchórze 72szt a w 2010 127szt

• jenoty 230szt w 2010

• szynszyle 7tys a w 2010 10tys

• nutrie 1tys a w 2010 450

• 2005 rok norki 180tys a 2010r 660tys

6mln 300tys skór rocznie produkuje się w Polsce czyli ok 6 skór od jednej samicy ok 1 mln samic norek plus 20% samców ze stanu samic i młodzież

W skali Europy 32mln skór

Najwięcej skór norek: Dania-18 mln Polska-6mln, Holandia, Finlandia, Europa-32mln
Polska 300tys lisich skór lider Finlandia- ok 2mln 3,5mln- Światowa

Produkcja w Polsce :
98% to produkcja norek, 4-5%lisy, pozostałe, jenoty-margines

szynszyle- 60-100tys sztuk w Polsce

Jenoty: w hodowli jest ich mało a w środowisku dużo.

Lokalizacja ferm futerkowych w pl.
Ok 600 ferm zwierząt futerkowych, północ i zachód- mięsożerne , norki-szczecin Chorzów Toruń (pomorze), na południu- szynszyle

5tys podstawowe- norki, 20 samic podstawowego- szynszyle

Hodowla norek
Zdj!!!!!! Na komórce lidkA
Rozwijając go do obecnych rozmiarów
Hodowla norek jest w chwili obecnej bardzo opłacalnym działaniem i można przewidywać ze będzie się dalej rozwijała. Najwięcej: Skandynawia, Dania, Chiny

Produkcja ulega załamaniu od 2000r cena skór wzrasta

Rosja kiedyś była potęgą ale po upadku ZSRR gwałtownie spadła.

55mln skór rocznie się produkuje

Norki- mono raz w roku ruja, dojrzewają, raz w roku od nich futro

Ilość skór sprzedawanych w kopenhagen fur w latach 2008-2012
(Grudzień, Luty, Kwiecień, Czerwiec, Wrzesień) najmniej w grudniu- resztki lub wcześniej pozyskane, szczyt- Kwiecień

Wrzesień- najniższe, skóry grudniowe- najwyższe ceny

Udział polskich skór w kp jest coraz większy, przed 2000r byliśmy gorsi a teraz bardzo dobre skóry

Domy aukcyjne

• Kopenhagen Fur, Saga, Nafa, ALC

• Kopenhagen Fur- norki, Dania

• Saaga dom akcyjny Fiński, lisy

• Nafa dom aukcyjny Ameryka

• ALC też Ameryka

Struktura etniczna kupców

• 81%- hong Kong

• Chiny -5 % 

• Korea płd- 3%

• Tajwan- 2%

• Grecja-2%

• Reszta-7%
  

Zakaz hodowli w Eu- produkcja przenosi się na wschód, gdyby wschód miał krach gospodarczy- byłoby źle dla tej branży

Tchórze- nie mają znaczenia dla branży futerkowej, są utrzymywane na 1-2 fermach jako rezerwa genetyczna

Nutrie burszytynowozlociste 

Hodowla rozpoczęła się w 1926r, zostały sprowadzone z Argentyny po 2 wojnie aż do 80lat byliśmy liderami mieliśmy poł mln-stado podstawowe a produkowaliśmy 3mln rocznie

Europa XIX w- nie miała być futerkowa tylko ciekawostka

Argentyna poszła w tej hodowli w górę ze względu na to że je jedli.
Hodowli nutki w pl zdjęcie,,,,,,',
400nutrri na 3 fermach. Koło Białegostoku, Gniewie

Grenlandzka, biała-albinotyczna, standard, perłowa, czarna opalizująca

Szynszyla

• Ameryka południowa

• umaszczenie przemienne: szary grzbiet, biały bok, szary brzuszek 
  Od 2000r tendencja wzrostową liczby stad

• Ceny ulegają dynamicznym wahaniom; Cena norkę jest bardziej stabilna, u szynszyle są bardziej ekskluzywnym towarem. Jest to bardzo delikatne futro- zmoknięte tracą swoje walory

• W 2008 spadła cena a teraz jest ok 2tys dolarów za skórkę.
  Małopolska jest liderem w hodowli szynszyli. Hoduje się w małopolskim i łódźkim
  
  

Króliki hodowane na futro rasy castorex 

Powstał na początku XX w Francji, miał skrócony włos
Króliki rexy- jedwabistą okrywa włosowa a castorexy charakterystyczny ciemno-bązowy/kasztanowy odcień

Mięso i futro nie idą w parze

Produkcja śladowa

Kanały sprzedaży skór futerkowych:
Bezpośrednio do kuśnierze
Poprzez pośrednika brokera
Poprzez dom aukcyjny

Domy aukcyjne:
Kopenhagen fur w Danii
Sagafurs- Finlandia
Nafa
American legend
Sojos pusznina w Rosji w Petersburgu (soból)
Fur harwesters auction w Kanadzie

Sprawdzić orientacyjna cenę średnia norkę lisów, polarnych, pospolitych i jenotow na kolosie bd pytanie rząd wielkości ........ Uśrednić cenę za skore

W Rosji Kanadzie i USA istotnym elementem futrzarstwa jest traperstwo szczególnie sobole, wiewiórki, poluje się tez na kuny wydry bobry rosomaki niedźwiedzie szopy pracze- w Rosji
Lisy i norki na polu.

Pięć zasad wolności zwierząt określonych przez farm animal welfare council
Wolność od:

• głodu i pragnienia

• dyskomfortu

• bólu, ran i chorób

• wolności od strachu i stresu

• manifestowaniu naturalnych zachowań 

Jenoty- rzadko są agresywne lub bojaźliwe, najczęściej pieszczochy

Lis pospolity- często agresywne

Funkcjonowanie firm w pl podlegają kontroli inspekcji wet, a dobrostan jest elementem listy spiwet 52
Wprowadza się certyfikacji ferm, kładąc szczególny nacisk na dobrostanu
Welfur, organ assured, certyfikaty futro pochodzi od zwierząt w dobrych warunkach
Program powstał z inicjatywy international fur tyrade federation iftf we współpracy z największymi domami aukcyjnymi(bezsensu powtarzać te nazwy:P.)


Zwierzęta utrzymywane na fermach po ponad stuletniej hodowli są praktycznie niezdolne do przeżycia w środowisku naturalnym 
Fermy są chronione prez ogrodzenia 
Ucieczki zwierząt nie leżą w interesie hodowcy

Zwierzęta domowe psy i koty i futerkowe można odpadami żywić bez ograniczeń karmić układ nerwowe przeżywamy musza być ustylizowane
Europa produkuje największe liczne odpadów zwierzęcych

Wykład

Czynniki warunkujące barwę okrywy włosowej

• Barwa futra jest jedną z najważniejszych cech jakościowych zwierząt futerkowych

• Barwa włosa zależy od rodzaju pigmentu jego ilości oraz rozmieszczenia w korze i rdzeniu włosa

• Połysk okrywy

• Zróżnicowanie topograficzne

• Kontrast między warstwami podszyciowymi a pokrywowymi

Woal najlepiej widoczny u lisów srebrzystych- jest różnica między włosami pokrywowymi a podszyciowymi.np włosy puchowe-białe a nad nimi dłuższe włosy pokrywowe z ciemnymi końcami.

Melaniny

• Barwniki powszechnie występujące u żywych organizmów. Znajdują się w siatkówce błonie naczyniowej oka oraz w naskórku.

• Pełnią funkcję ochronną i są odpowiedzialne za barwę oczu, skóry i włosów

• Proces metanogenezy zachodzi w komórkach barwnikowych- melanoctach w wysoce wyspecjalizowanych organellach- melanosomach

• Głównym enzymem szlaku syntezy melanin jest tyrozynaza
  
  Tradycyjne melaniny dzieli się na trzy grupy

• Eumelaninę- ciemny barwnik (czarny lub brązowy) zawierający stosunkowo dużo azotu, składający się z polimerów prekursorów dihydroksyindolów

• Fenomelanina przybierająca barwę żółtą, rudą bądź brązową bogaty w aminokwasy, zawiera stosunkowo dużo siarki takie jak cysteina

• Alomelanina- barwnik występujący w roślinach
  
  Melanina-decyduje o barwie włosa/oka/naskórka, pełni funkcje ochronną- chroni jądra komórki przed działaniem promieni ultrafioletowych. Jej powstawanie uzależnione jest od tyrozynazy

Melanogeneza

Komórki odpowiedzialne za tworzenie barwnika- melanocyty mają budowę gwiaździstą (są pochodzenia neurodermalnego) dzięki tej budowie mogą dosięgać do jąder innych komórek. Tyrozyna dostaje się do wnętrza melanocytu
i oddziałuje na nią tyrozynaza tworzą się melanosomy 1,2 a 3 stopnia już są brązowe lub czarne żółte czerwone.

Biosynteza melaniny
Na tyrozynę oddziaływuje tyrozynaza tworzy się cząsteczka Doppa dalej tworzy się dopahinon. Jeżeli do dopahinionu dołączy się aminokwas siarkowy lub cysteina tworzy się cysteinodopa a później feumelanina a jeżeli się nie połączy tworzy się eumelanina. Mieszanina tych 2 melanin daje kolor okrywy włosowej.

Umaszczenie barwa futra
Uwarunkowana przez geny, które zlokalizowane są w wielu loci 
Są to geny wpływające na szlak syntezy melaniny

Fenotypowo ujawnia się tylko kilka genów

Tylko kilka loci ma praktyczne zastosowanie w hodowli

Te geny są nazywane genami głównymi

Klasyfikując geny mające wpływ na kolor okrywy włosowej można podzielić je na następujące grupi

• Geny oddziałujące na biochemiczne ścieżki procesu biosyntezy melaniny

• Geny regulujące ilość produkowanej melaniny

• Geny regulujące ilość i rozmieszczenie melaniny

• Geny regulujące morfologię melanocytów

Geny barwy i ich symbol

• Barwy aguti A- kontroluje locus strefowy umaszczenie włosów przez oba barwnikI- broker receptowa

• Barwnik brązowy B(TYRP1)- kontroluje wielkość i kształt ziarenek pigmentu

• Albinizm C(TYRP)- kontroluje liczbę i intensywność barwy ziarenek melanotropowych. Gen nadrzędny (epistatyczny) wobec pozostałych genów.

• Rozcieńczenia (dilution) D (MYO5A)- kontroluje rozmieszczenie, gęstość występowania i zbrylenie ziarenek pigmentu.

• Barwy stalowej (steel) SI (MGF) czynnik wzrostu komórki MGF

• Barwy łaciatości (wbite spotting) W (KIT)- receptor MGF
  
  Locus A-agoutina

• Homozygota- dominująca
  Warunkuje charakterystyczne dla dzikich zwierząt umaszczenie strefowe- jest odpowiedzialne za dystrybucje eumelaniny i feomelaniny

• A- dominujące umaszczenie aguti- nasada włosa ciemna a szczyt żółty

• Aa- tworzy jednolite umaszczenie pozwala na ekspresję innych kolorów
  

Locus B- Black/Brown gen dominujący

• Tworzą go dwa geny: B>b

• Kontroluje formy granulek

• Jest odpowiedzialny z powstanie czarnego(B) i brązowego (b) umaszczenia

• B- odpowiada za powstanie czarnych ziaren eumelaniny

• Bb- brak ostatniej reakcji szlaku melanogenezy

• Aguti A_B_

• Czekoladowe aguti A_bb

• Czarny aaB_

• Brązowy aabb

Locus C - complete ColorSync

• Koduje podobnie jak locus B białko mające bardzo duży wpływ na proces syntezy melanin- kontroluje ilość oraz intensywność granulek

• Występowanie allelu C pozwala na pełne wybarwienie się sierści (nasycenie kolorem= saturation)

• Z kolei recesywny allel c przejawia się albinizmem (brak barwnika+ czerwone oczy)

Locus D- Dilution od color

• Nie wpływa ono na barwę- odpowiada za intensywność barwy (dilution=rozcieńczenie)- decyduje o rozmieszczeniu oraz zagęszczeniu

Występują 2 geny:

• D- pełne wysycenie koloru

• d- rozmycie kolor (czarny jest rozmywany do niebieskiego, brązowego do liliowego- to jest beżowy tak lilia tu jest beżowa lol)
  
  Dziedziczenie barwy rudej u lisa pospolitego
  Odmiana barwna AB(Na kolosie nie trzeba umieć ale bd krzyżówka)

• Red fox AABB

• Standard silver fox AAbb

• Alaskan silver fox aaBB

• Sub standard silver fox Aabb

• Sub Alaskan silver fox aaBb

• Double silver fox aabb

• Siver cross fox AaBb

• Gold cross fox AaBB

• 
  Gold fox(smoky Red) AABb

Dominujące mogą pojawiać się białe kołnierze, pyski itp. Marmurkowe ważny Polski białoszyjny - podobny do srebrzystego+ biały kołnierz i pyszczek

• Lis platynowy AAbbW^pw- jasny szary

• Lis białoszyjny AAbbW^Sw- ciemny szary

• Lis pastelowy AAbbtt- brązowy

• Marmurkowy AAbbW^Mw- ma plamki na ciele różnego koloru

• Polish ring Neck bbW^S
  

Lisy polarne

Dużo różnic genotypowo to Fenotypowo jest kilka podstawowych typów:
Białe i niebieskie-podstawowe
Białe są całkiem białe a niebieskie są od bardzo jasnych do grafitowych pojedyncze ciemne włosy w białej okrywie
Ruja u samic lisa polarnego jest później niż pospolitego samce zaś dłuższą mają zdolność do rozrodu niż samice. Można kojarzyć matka lis polarnym ojciec pospolity lis- dziecko ma strukturę włosa po polarnym matce a barwę po ojcu- pospolitym. Na odwrót się nie robi bo samice pospolitego nie są już w rui. Nasienia się nie mrozi.

Recesywne- albinotyczne; polarny, arktyczny, perłowy

Polarne- Niebieskie, cieliste, białe

mieszance międzygatunkowe - blue Frost fox i shadow blue fox
bastardy, pospolite platynowe, krzyżaki, płomieniste, srebrzyste

Jenoty
Nie wyróżnia się odmian barwnych tylko typy barwne różniące się kolorem podszycia, pomarańczowe, żółtobrunatne, np. włos pokrywowy jest jasny a podszycie ciemnobrązowe.

plamiste- jako maskotki najczęściej w typie brunatnozlocistym i srebrzystoszarym

Odmiany barwne norek

• Biały: Albino, red eyeds cc- gen mutacji standard CC hellund white, drafhh HH hellund white jak jest homozygotą to jest głucha- nie słyszy jak młode piszczą jak są głodne, najczęściej jako heterozygota jest matką a ojciec jest homozygotą

• Niebieski: silver blue, steel blue, grey

• Brązowy: od pastelowych do ciemnobrązowych palomino, rogal pastel

• Plamiste: black cross- na białym tle krzyż, Finn jaguar- jak dalmatyńczyk, 95% white - beretem, heterozygota- cross (ojciec cross to dzieci z crossem)

• Czarne: pearl, blue Iris, violet

Odmiany barwne tchórza hodowlanego 

• Standard

• Albinotyczna biała cc

• Pastelowa bb
  Tchórze albinotyczne czarne, szampańskie, czekoladowe, sobolowe, cynamonowe, białe z ciemnymi oczami 
  
  Odmiany barwne nutrii:
  recesywna- Sobolowa, albinotyczna, pastelowe- brązowa, grenlandzka- szaro-srebrzystym , szafirowa, mozaikowa, perłowa, biała  niealbinotyczna, czarna dominująca- czarna z białą gwiazdką, bursztynowozłocista
  

Standard

• Szarobrązowa- podszycie o umaszczeniu szarym w części podskórnej oraz jednolicie brązowym w części przyśrodkowej i wierzchołkowej

• Złocistobązowy- intensywnie brązowe umaszczenie włosów podszyciowych i pokrywowych natomiast wierzchołki mają zabarwienie pomarańczowe

• Pociemniony- pokrywowe czarne na grzbiecie, na brzuchu i bokach ciemno-brązowe.
  bała niealbinotyczna- tylko jako heterozygota
  Odmiana standard

• Odmiana pastelowatbtb jest koloru brązowego. Niektóre nutrie są ciemno brązowe czekoladowo- brązowe lub średnio brązowe. Preferowane są nutrie ciemno pastelowe z szaro niebieskim odcieniem. W obrębie tej odmiany występują liczne typy barwne stąd te liczne nazwy- pastelowa, szefirowa, perłowa, grenlandzka.

• Grenlandzka- najbardziej rozpowszechniona odmiana występuje w 3 odmianach ciemnym , średnim, bladym. Ciemny- ciemno-brązowy z srebrnym brzuchem, średni- jasno-szary z srebrnymi włosami na brzuchu

• Stalowosrebrzysta- rozpowszechniona w Pl i prawie wyparła szafirową. Jest koloru srebrno grafitowa- ciemniej na grzbiecie, brzuch jasny.

• Szafirowa- kolor srebrzysty, ciemno szary z fioletowym cieniem

• Perłowa- wczesniej diamentowa, bardzo jasna z beżowym cieniem. Na grzbiecie- kremowo szara na brzuchu podpalana, oczy czerwone lub brązowe

• Mozaikowa- podobna jak grenlandzka, białe plamy na brzuchu

• Niealbinotyczna—heterozygotyczna forma, jest czysto biała, ogon łapy-kolor skóry, oczy zaś niebieskie

• Bursztynowozłocista- czerwono złota z jaśniejszym brzuchem, są dwa odcienie ciemny i jasny, oczy, nos-brązowe, ogon i łapy- różowe
  
  Odmiany barwne szynszyli 
  Kilkanaście genów jest odpowiedzialne u szynszyli za odmianę barwna
  

• Standard- niebieskoszara w grzbietowej części, na głowie i ramionach, oraz ogonie, ma biały pasek, są tu typy barwne: ciemny, średni, jasny, przypominają te na wolności, gdy jest dojrzała- tworzy się charakterystyczny pierścień, grzbiet oddzielony od boków równą białą linią- nieposzarpaną- 95% zwierząt w hodowlach

• Biała albinotyczna cc- całe pokrycie jest pozbawione pigmentu, zarówno włos jak i skóra, pazury, oczy i pazurki- różowe

• Białarecesywna cncn- jej homozygoty są białe z wrodzonym brakiem oczu (anoflaimią) lub bardzo małymi oczami (mikroflalmina) koloru czerwonego. Możliwe że gen cn nie jest całkowicie recesywny- heterozygoty 9fenotyp podobny do standardów) z często występującymi białymi plamami oraz oczy w odcieniu rubinu. Nie cieszy się zainteresowaniem.

• Srebrzysta ss- stalowoniebieska z wzorem aguti i błyszczącym niebieskim woalem, brzuch jasno biały.Niebieski i ogólnie jasny kolor w porównaniu z standardem nie jest wynikiem zmniejszenia ilości pigmentu ale jego nierównomiernym rozłożeniem, oczy blade koloru różowego

• Mglista- ciemnoszara i niezbyt czysta

• Fioletowa vv- mutacja o ciemnofioletowym woalu na grzbiecie i takim samym podszyciu szarawo-niebieskawych bokach oraz czysto białym ubarwieniu brzuszka. Pojawia się spontanicznie w Afryce

• Beżowa polska pp-jasnobeżowa a na brzuchu biała, oczy-czerwone. Pierwszy taki osobnik urodził się w Polsce w 1958r na fermie Rżewskiego

• Beżowa recesywna psps( Sullivan Beige)- jasnobeżowe i oczy czerwone są bardzo podobne do beżowych polskich

• Beżowa recesywna prpr - nieco ciemniejsza niż beżowe polskie, o różowym odcieniu, oczy są brunatne
  

Dominujące odmiany barwne

• Beżowa dominująca( Tower Delany Beige) PwPw- geny odpowiadające za ubarwienie beża dominującego mogą występować w postaci homozygotycznej PWPW jak i heterozygotycznej PWP. Odobniki homozygotyczne mają ubarwienie bladobeżowe z białym prawie spodem ich okrywa włosowa ma słabą strukturę i mniejszą sprężystość niż formy heterozygotyczne PwP których futerko jest nieco ciemniejsze, barwy od lawendowej do czekoladowej o zdecydowanym woalu, jak u standardów. Oczy są czerwone.

• Czarna aksamitna black velvet Blbl- Gen Bl odpowiedzialny za czarną aksamitną barwę włosów dominuje nad umaszczeniem standardowym, ale ma działanie letalne toteż osobniki homozygotyczne BlBl giną w fazie rozwoju embrionalnego. Wszystkie zwierzęta czarne aksamitne są więc heterozygotyczne Blbl. Głowa kark grzbiet są czarne podczas gdy boki na granicy białego pasa brzusznego mają barwę okrywy standardowej.

• Biała dominująca ( biała Wilsona) Ww- Zwierzęta o białym umaszczeniu z czarnymi uszami i oczami. Podobnie jak czarne aksamitne osobniki homozygotyczne tej odmiany giną w fazie rozwoju embrionalnego. Gen W nie dominuje całkowicie nad standardem a barwa osobników heterozygotycznych bywa bardzo różna. Kojarzenie zwierząt odmiany między sobą daje 2/3 potomstwa białego oraz 1/3 standardowego. Zwierzęta tej odmiany po raz pierwszy otrzymano w 1955r na fermie Wilsona w USA. jako heterozygoty o białym umaszczeniu z czarnymi uszami i oczami 

• Mahoniowa EE- mutacja odmiana dominująca jednolicie maszczona, nie ma białego brzucha, cały czarny lub szary
  
  Odmiany barwne królików

Struktura włosa, barwa i wielkość można z królikami kombinować

Pierwszy był castoreks- Włosy pokrywowe na całym ciele w barwie czerwonobrązowej (zbliżonej do barwy kasztana). Czerwonobrązowa barwa rozłożona równomiernie od głowy do zadu, możliwie jak najgłębiej zachodząca na boki. Czarne końce krótkich włosów tworzą na barwie okrywy charakterystyczny nalot, mniej wyraźny na głowie, uszach, pysku, kończynach i dolnej części boków. Obwódki wokół oczu jaśniejsze. Uszy są lekko lamowane. Ubarwienie brzucha, wewnętrznej stronie kończyn i spodniej strony ogona białe. Ma skrócony włos pokrywowy, jest miękuśki

Z innymi rasami królików uzyskano rex szynszylowy (o kolorze szynszyli, skóra była większa). Uzyskano ponad 30 ras.

• Castoreks

• Rex szynszylowy

• Rex czarny

• Rex srebrzysty

• Rex niebieski

• Rex reński

• Rex czarny-podpalany 

• Rex hotot

• Rex hotot białe z czarna obwódki wokół oka

• Rex biały czerwonoki

• Rex biały niebieskooki

• Rex dalmatyński srokacz czarny biały w czarne plamki

• Rec dalmatyński srokacz niebieski

• Rex dalmatyński brązowy

• Rex czeskisrokacz czarny

• Rex srebrzysto- żółty

• Rx czeski srokacz czarny

• Rex rosyjski czarne uszy ogonek i oczy, cecha uwarunkowana środowiskowo, jak jest zimo to rośnie ciemna sierść na uszach 

• Rex trójbarwny- z pręgą, na nosie motylek

• Rex czekoladowy

• Rex pomarańczowy

• Rex satynowy

• Rex Havana

• Rex kuna brązowa

• Rex kuna niebieska
  

Wykład 13.05.2014

Stan bioróżnorodności rolniczej w sektorze produkcji zwierząt

• Istniejąca obecnie bioróżnorodność zwierząt gospodarskich jest wynikiem trwającej od tysiącleci działalności człowieka

• Kraje i regiony świata są od siebie zależne w użytkowaniu zasobów genetycznych zwierząt

• Całkowita liczba ras o jakich dostarczono informacji wynosi 7616.

• Dwadzieścia procent ras jest uznawanych za zagrożone

• W ciągu ostatnich 6 lat wygineły 62 rasy czyli prawie jedna rasa miesięcznie

• Różnorodność genetyczna w obrębie tych ras także ulega zmniejszeniu

• Wielkość produk zwierzęca coraz większym opiera się na ograniczonej liczbie

• Światowa produkcja zwierząt w coraz większym stopniu opiera się na ograniczonej liczbie

• Oporność genetyczna ma coraz większe znaczenie dla zwalczania chorób zwierzęcych

• Najważniejsze zagrożenia dla zasobów genetycznych to

• Szybkie upowszechnianie się wyspecjalizowanej, intensywnej produkcji przemysłowej

• Stosowanie niewłaściwych strategii rozwoju sektora produkcji zwierzęcej i zarządzanie zasobami

• Epidemie chorób i programy zwalczania chorób

• Różnego rodzaju klęski żywiołowe i sytuacje kryzysowe

• Dla zminimalizowania erozji genetycznej konieczne jest lepsza znajomość ras i systemów produkcji perspektywiczne planowanie i większa świadomość problemu w wyprzeniu polityki i prawa

Polska prekursor ochrony gatunków zwierząt

• Najwcześniej chroniony był bóbr europejski chroniony już w średniowieczu, 
  Lata XX w- początek programu restytucji żubra

• Prof T Vetulani - hodowla zachowawcza konika polskiego

• Lata 70

• prof M Kardymowicz, i prof. W Nawara- uratowanie populacji owiec rsy wrzosówka

• prof. J. Trela, dr K. Żukowski we współpracy z prof. Z. Reklewskim- ochrona polskiego bydła czerwonego

• prof. S. Wężyk- pierwszy program ochrony kur nieśnych w tym zielononóżki kuropatwianej

• prof. A. Mazanowski- początek stad zachowawczych gęsi krajowej odmian regionalnych
  
  3-14 1992r Rio de Janeiro konwencja o różnorodności biologicznej (szczyt ziemi ONZ)

• Konwencja definiuje związki człowieka z przyrodą i nakazuje objęcie ochroną oraz zrównoważonym użytkowaniem rasy i linie przyszłości rolnictwa i wyżywienia ludzkości

• 1 993 oku powstał program FAO: Światowa strategia Zachowania Zasobów genetycznych Zwierząt

• Konwencja o różnorodności biologicznej została ratyfikowana w Polsce w roku 1996
  
  Różnorodność biologiczna (bioróżnorodność)

• Zmienność wewnątrzgatunkowa- obecność w danej populacji największej liczby różniących się miedzy sobą genów i kombinacji (bogactwo puli genowej)

• Zmienność międzygatunkową (zróżnicowanie gatunków)

• Zmienność ponadgatunkowa- różnorodność ekosystemów i krajobrazów (np. łąk, lasów, stawów występujących na danym obszarze i na całej Ziemi)

1996r-Włączenie Polski włączyła do programu podjętego przez FAO 
Światowa strategia zachowania zasobów genetycznych zwierząt

*

Krajowy ośrodek koordynacyjny ds zachowania zasobów genetycznych(struktury)

*
Centralna stacja hodowli zwierząt

Od 2002- instytut zootechniki

Zarządzenie ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 6.6.2008 w sprawie podmiotu

1999- krajowy program ochrony zasobów genetycznych zwierząt

• Nadrzędnym celem programu było zapewnienie że różnorodność genetyczna zwierząt gospodarskich niezbędnych do produkcji żywności i dla rolnictwa będzie zachowanie obecnie i w przyszłości

• Zatwierdzono 32 programy ochrony zasobów genetycznych dla 75ras odmian i rodów różnych zwierząt gospodarskich

• Ochrona jest realizowana na dwa różne sposoby: in situ, ex situ
  

Metoda in situ oraz ex situ (kongres w Rio de Janeiro 1992)

• Ochrona in situ- oznacza ochronę ekosystemów i naturalnych siedlisk oraz utrzymanie i restytucję zdolnych do życia populacji gatunków udomowionych w ich naturalnym środowiska, a w przypadku gatunków udomowionych lub hodowlanych, a w środowisku w którym rozwinęły swoje charakterystyczne właściwości

• Ochrona ex- situ- oznacza ochronę składników różnorodności biologicznej poza ich naturalnymi siedliskami-> banki nasienia zarodków (bydło czerwone, owce świniarka oraz wrzosówka)

Liczebność populacji zwierząt objętych programem ochrony zasobów genetycznych w Polsce

Zwierzęta futerkowe- 5 ras ->202- samice (1999r) rasy 12->- stada samice 1204(2008)

Liczebność populacji zwierząt futerkowych objętych programem ochrony

rasa	Rok(rozp programu)	Liczba samic	2007(liczba samic)	Liczebność docelowa(liczba sami)
Królik biały popielański	1999	50	122	200
Szynszyla beżowa	2000	22	192	200
Lis pastelowy	1999	100	111	200
Lis białoszyjny	1999	100	69	250
Tchórz hodowlany	1999	60	132	200
n. czarna	2007	423		200
n. perłowa		55		200
N. bursztynowo złosicta		20		200
n. pastelowa		20		200
n. standard		348		500
n. grenlandzka	2009			500

Lis bialoszyjny polski

• 1970 urodziły się na fermie PGHZF Batorówka w Moszczenicy-5 szczeniąt, z czego jedno podobne było do lisa białopyskiego- różnica biały pas wokół szyi

• 1971- 1976- pierwsze prace hodowlane

• 1971-1987- prof. Jeżewska prowadzi szereg badań na podstawie których ustalono że lis białoszyjny to dominująca mutacja lisa srebrzystego

• 1987- lis białoszyjny nowa odmiana barwna
  
  Cechy charakterystyczne lisa bialoszyjnego
  Wielkość bardzo duża (samiec powyżej 73cm, samica powyżej 68cm). Budowa ciała mocna proporcjonalna harmonijna wygląd zwierzęcia. Żadnych widocznych wad w budowie. Bardzo dobra kondycja

• Pysk czarny lub ciemnosrebrzysty z białą obwódką nosa przechodzącą w strzałkę wzdłuż pyska i czoła. Uszy czarne. Umaszczenie szyji i tułowia jak u lisa ciemnego srebrzystego, biały symetryczny kołnierz o szerokości 6-10cm przechodzący pasmem bieli na podgardle i brzuch. Łapy białe z czarnymi cętkami lub plamami

• Srebro czyste lśniące, pokryte harmonijnie rozłożonym zagęszczonym wzdłuż grzbietu woalem. Woal kruczoczarny barwa włosów pokrywowych na stronie brzusznej czarna lub biała. Barwa podszycia na stronie grzbietowej grafitowa.

• Okrywa włosowa na stronie brzusznej bardzo gęsta .włosy pokrywowe całkowicie kryją podszycie na stronie grzbietowej. Włosy średnio długie, jedwabiste, delikatne, okrywa sprężysta. Kita suta nie posrebrzana kwiat o barwie czysto białej, symetryczny.
  
  Zmiany liczebności lisa bialoszyjnego
  Obecnie mamy 2 fermy w pl, liczebność z 20 samic do ok 100 w ciągu 1999-2011.
  
  Cechy charakterystyczne lisa pastelowego

• Lis pastelowy jest rodzimą odmianą mutacyjną lisa pospolitego

• Mutacja ta wystąpiła w 1972r na fermie w Jeziorach wielkich w Wielkopolsce

• Lis pospolity pastelowy występuje w 3 typach: ciemny, średni i jasny. Barwa okrywy od ciemnobrązowej do jasnobrązowej

• Pysk łapy, uszy, brzuch są w tym samym kolorze. Brązowe włosy podszyciowe silnie kontrastują z włosami niepigmentowanymi. Barwa podszycia jest brązowa z niebieskim odcieniem

• Posrebrzenie zaczyna się od nasady ogona i występuje maksymalnie do połowy długości zwierzęcia. Srebro czyste lśniące pręga srebrna o szerokości 15-20mm jest przykryta harmonijnie rozłożonym zagęszczonym wzdłuż grzbietu woalem.

• Umaszczenie pastelowe jest genetycznie uwarunkowane homozygotycznym układem dwóch genów recesywnych bb
  
  Liczebność: 75samic stada podstawowego
  
  Tchórze hodowlane 

• Zwierzęta te zwane dawniej tchórzofretkami otrzymane zostały wyniku kryżowania tchórza dzikiego z udomowioną odmianą tchórza- fretką

• W 1985r rodzimą populacją tchórzofretek uzupełniono materiałem importowanym z Szkocji. Dolew krwi spowodował korzystne zmiany okrywy włosowej

• Obecnie utrzymuje się w hodowli tchórzy 3 typy barwne: popielaty, pomarańczowy i cytrynowy

• W końcu lat 80 roczna produkcja skór tchórzy wynosiła ok 20tys sztuk. Istniejąca w późniejszym okresie dekoninacja doprowadziła do bardzo dużego zmniejszenia populacji tych zwierząt
  
  Sa 2 fermy aktualnie w pl utrzymujące tchórze, liczebność samic ok 100
  
  Królik popielanski

• 1995 materiał wyjściowy do prac hodowlanych-króliki albinotyczne zakupione w Myślenicach oraz przyjęte ze zlikwidowanego zakładu doświadczalnego w Brzeziu

• Wytworzone w PAN w Popielnie. Pierwsze prace hodowlane nad rasa prowadził prof Amiński krzyżując białe polskie z olbrzymami belgijskimi białymi

• Zwierzęta utrzymywano w klatkach drewnianych na wolnym powietrzu co w warunkach zimowych zapewniało surowe warunki chowu. W efekcie prowadzonych prac udało się w 1964r uzyskać w Popielnie całe stado królików o jednolitej albinotycznej barwie okrywy włosowej

• Jako rasa uznane zostały w połowie lat 80-tych
  
  Cechy charakterystyczne królików popielanskich

• Biała okrywa włosowa

• Liczne mioty 7-8 w miocie

• Uszy są cienkie, pysk wydłużony

• dobry odchowu sięgający 6,5 króliczęcia w miocie

• bardzo dobre tempo wzrostu- w wieku 90 dni uzyskując masę 2,7 kg przy wysokiej wydajności rzeźnej sięgającej do 60%

• bardzo wysokie cechy adaptacyjne do niekorzystnych warunków środowiskowych jest szczególnie ważne przy chowie przyzagrodowych
  
  Liczebność królików popielanskich
  Przekroczona granica 200 szt, gwałtowny wzrost ilości
  
  Szynszyla beżowa

• Budowa ciała: duża kształtna, osadzona na niewidocznej szyi. Ciało krępej kulistej budowie, uszy duże okrągłe 3-6cm prawie nieowłosione, oczy duże okrągłe lekko wypukłe, ogon pokryty włosami ościstymi podwinięty do góry długość 9-17cm

• Okrywa bardzo gęsta. Włosy rozmieszczone grupowo wyrastają kępkami. Każda kępka składa się z kilku tzw włosków krótkich
  

• Beżowa polska pp- jasnobeżowa a na brzuchu biała, oczy-czerwone. Pierwszy taki osobnik urodził się w Polsce w 1958r na fermie Rżewskiego

• Beżowa recesywna psps( Sullivan Beige)- jasnobeżowe i oczy czerwone są bardzo podobne do beżowych polskich

• Beżowa recesywna prpr - nieco ciemniejsza niż beżowe polskie, o różowym odcieniu, oczy są brunatne
  

Dominujące odmiany barwne

Beżowa dominująca( Tower Delany Beige) PwPw- geny odpowiadające za ubarwienie beża dominującego mogą występować w postaci homozygotycznej PWPW jak i heterozygotycznej PWP. Osobniki homozygotyczne mają ubarwienie bladobeżowe z białym prawie spodem ich okrywa włosowa ma słabą strukturę i mniejszą sprężystość niż formy heterozygotyczne PwP których futerko jest nieco ciemniejsze, barwy od lawendowej do czekoladowej o zdecydowanym woalu, jak u standardów. Oczy są czerwone.

300 stada podstawowego z około 20

Nutrie- najpóźniej objęte ochroną
8 odmian barwnych; 

• Standard

• Czarna dominująca

• Bursztynowo-złocista

• Biała niealbinotyczna

• Sobolowa

• Pastelowa

• Perłowa

• grenlandzka
  

• obecnie niska liczebność populacji nutrii nie przekraczająca kilkudziesięciu sztuk w każdej z odmian powoduje że są to odmiany zagrożone wyginięciem

• w krajach europejskich nutrie odmian barwnych występują tylko w niektórych krajach w hodowlach hobbystycznych na terenie i Niemiec
  

Standard

• Szarobrązowa- podszycie o umaszczeniu szarym w części podskórnej oraz jednolicie brązowym w części przyśrodkowej i wierzchołkowej

• Złocistobązowy- intensywnie brązowe umaszczenie włosów podszyciowych i pokrywowych natomiast wierzchołki mają zabarwienie pomarańczowe

• Pociemniony- pokrywowe czarne na grzbiecie, na brzuchu i bokach ciemno-brązowe.
  bała niealbinotyczna- tylko jako heterozygota
  Odmiana standard

Odmiana biała niealbinotyczna

• Nutria śnieżnobiała- występują w postaci heterozygotycznej Hh. Nie jest to nutria albinotyczna. Barwa okrywy włosowej jest czysto biała. Ogon, łapy ma w kolorze skóry, zaś tęczówki zabarwione są na niebiesko-czarne

Odmiana sobolowa

• Nutria sobolowa- będąca homozygotą recesywną aa pojawiła się w Polsce w 1960r. okrywa włosowa oraz podszycie są czarne z odcieniem brązowym. Włosy na grzbiecie są nieznacznie dłuższe niż u nutrii standard.

• Pastelowa- powstała w wyniku połączenia odmiany beżowej z czarną dominując. Stąd osobniki ciemno pastelowe są homozygotami tbtb a jasnobrązowe heterozygotami. Zwierzęta te odznaczają się jednolicie brązową barwą okrywy włosów bez strefowego umaszczenia włosów puchowych.

• Grenlandzka- (tntn)najbardziej rozpowszechniona odmiana w Polsce. W barwie ogólnej wyraźnie widoczny jest odcień beżowy i posrebrzenie. Występuje w 3 odcieniach ciemnym , średnim, bladym. Ciemny- ciemno-beżowy z srebrnym brzuchem, średni- jasno-szary z srebrnymi włosami na brzuch, blady- jasnobeżowy.

• Perłowa- wczesniej diamentowa, bardzo jasna z beżowym cieniem. Na grzbiecie- kremowo szara na brzuchu podpalana, oczy czerwone lub brązowe

• Bursztynowozłocista- czerwono złota z jaśniejszym brzuchem, są dwa odcienie ciemny i jasny, oczy, nos-brązowe, ogon i łapy- różowe

Od 77 spada obecnie 3 fermy spada około 400 u nas 25 i 200 Białystok Poznań, nieopłacalna hodowla

Rasy rodzime mimo naszego niższego poziomu użytkowości charakteryzują się takimi cennymi cechami jak odporność na choroby wysoka płodność i plenność dobre cechy mateczne, długowieczność oraz zdolności adaptacyjne do skrajnych warunków środowiskowych i paszy o niskiej jakości. W wielu przypadkach produkty otrzymywane od tych zwierząt mają szczególną unikatową jakość

Welfur najbardziej optymalne utrzymanie zwierząt futerkowych

---