Główne problemy zdrowia publicznego w Polsce i na świecie
Podstawowe funkcje zdrowia publicznego
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje podstawowe funkcje zdrowia publicznego (Essentials public Heath funcions) jako funkcje władz zdrowia w zakresie monitonngu, ewaluacji i analizy stanu zdrowia, nadzoru epidemiologicznego, badania i zwalczania zagrożeń dla zdrowia publicznego, promocji zdrowia, udziału społeczeństwa w rozwiązaniu zagadnień zdrowia, rozwoju polityki zdrowotnej i bazy instytucjonalnej dla planowania i zarządzania zdrowiem publicznym, umacniania prawodawstwa zdrowotnego i możliwości jego wdrażania, ewaluacji i promocji równego dostępu do świadczeń zdrowotnych, rozwój kadr i szkolenia w dziedzinie zdrowia publicznego zapewnienie świadczeń zdrowotnych indywidualnych i w środowisku, badan naukowych w zakresie zdrowia publicznego, zmniejszenie niekorzystnego wpływu na zdrowie sytuacji nagłych i katastrof.
Połączenie nauki, umiejętności skierowanych na utrzymanie i poprawę stanu zdrowia całego społeczeństwa poprzez wspólne działanie.
W Polsce i na świecie kwestie zdrowia mają zasadnicze znaczenie dla wszystkich, stanowią one jeden z priorytetów Unii Europejskiej.
Ochrona zdrowia publicznego to system zorganizowanego działania na rzecz zdrowia publicznego
Wszelkie programy świadczenia i instytucje zajmujące się tą problematyką są ukierunkowane na zapobieganie chorobom i potrzeby zdrowia populacji jako całości.
Zdrowie publiczne to zorganizowany wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i przywracania ludziom zdrowia
Wszyscy pragniemy być chronieni przed chorobami, wychowywać nasze dzieci na w zdrowym środowisku, pracować w bezpiecznych i zdrowych warunkach, a podczas podróży po terytorium UE mieć zapewniony dostęp do niezawodnej i wysokiej jakości opieki zdrowotnej.
Definicja zdrowia publicznego wg Ch. E. A. Winslowa (1920r.). „Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, wydłużanie życia oraz promowanie zdrowia fizycznego i sprawności poprzez zorganizowanie wysiłki społeczeństwa mające na celu higienizację środowiska, zwalczanie zakażeń higienizację środowiska, zwalczanie zakażeń występujących w społecznościach, edukację jednostek odnośnie zasad higieny osobistej, organizacje świadczeń lekarskich i pielęgniarskich mających na celu wczesną diagnozę oraz profilaktycznie ukierunkowane leczenie oraz rozwój mechanizmów społecznych, które zapewniają każdej jednostce w społeczeństwie standard życia właściwy dla utrzymania zdrowia”.
Definicja wg D. Achensona ( autor raportu o nierównościach do klasy społecznej Wlk. Brytania, 1998r.).”Zdrowie publiczne to sztuka i nauka zapobiegania chorobom, promowania zdrowia oraz wydłużania życia poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa”.
Definicja wg Kulik T.B. Latalski M. (Lublin 2002r.). „Zdrowie publiczne to dyscyplina naukowa bejmująca zagadnienia zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia od warunków życia oraz form troski o zdrowie w odniesieniu do jednostki, rodziny i całej społeczności”.
Johann Peter Frank (1745-1821) profesor medycyny w Gestyndze, Pawii, Wiedniu i Petersburgu, autor podstaw zdrowia publicznego „System einer vollstanding mediznischen Polizer”.
Postulaty pod adresem państwa dla dobra zdrowia ogółu:
-wprowadzenie obowiązku posiadania świadectw zdrowia przed zawarciem związku małrzeńskiego
-zapewnienie opieki nad macierzyństwem
-urządzenie szkol i nauczanie zgodnie z wymogami zdrowia
-zwalczanie alkoholizmu i prostytucji
-zaopatrzenie w wodę i usuwanie nieczystości
Zdrowie publiczne- nauka zajmująca się zdrowiem na poziomie populacji ludzkiej, zapobieganiem chorobom, przedłużaniem życia, promowaniem zdrowia i aktywności fizycznej poprzez zorganizowanie wysiłki na rzecz higieny środowiska, kontrolę chorób zakaźnych, oświatę dotyczącą zasad higieny osobistej, tworzenie i funkcjonowanie służb medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego diagnozowania i zapobieganie chorobom, rozwijanie takich społecznych mechanizmów, które zapewnia każdemu standard życia umożliwiający zachowanie i umacnianie zdrowia.
Zdrowie publiczne jest instytucją społeczną i oznacza po prostu zdrowie ludzkości.
Zdrowie publiczne obejmuje szeroki zakres działań wielodyscyplinarnych wiążących się z różnymi aspektami zdrowia ludzi, jego ochroną, umocnienie i poprawą, oceną potrzeb zdrowotnych populacji oraz sposobami ich zwalczania.
Zajmuje się nie tylko zdrowiem jednostki, ale także zdrowiem wszystkich ludzi oraz jego uwarunkowaniami zarówno negatywnymi, jak i pozytywnymi, czyli działaniami prozdrowotnymi umacniającymi zdrowie.
Znaczenie zdrowia publicznego znalazło swój wyraz w licznych dokumentach Organizacji Narodów Zjednoczonych i licznych agend, w szczególności w dokumentach Światowej Organizacji Zdrowia, jak również w dokumentach UE.
UE tworzy ustawodawstwo, któremu podlegają bezpośrednio obywate
Konstytucyjnymi podwalinami UE, tworzących więzy prawne wkraczające poza stosunki wynikające z umów pomiędzy suwerennymi państwami są między innymi: Traktat Paryski, Traktat Rzymski, Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht i Traktat z Amestedamu.
Unia Europejka jako priorytety w tym zakresie rekomenduje:
-Wspólne rozwiązanie problemów (co roku przeznacza ponad 50 mln euro na działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa zdrowia, promowania dobrego stanu zdrowia, zmniejszenia nierówności, lepszego informowania o kwestiach zdrowotnych oraz rozpowszechniania Widzy na ten temat.
-Zapobieganie chorobom i ich kontrolowanie (europejskie centrum ds. zapobiegania i kontroli chorób gromadzi i przekazuje informacje o istniejących i pojawiającym się zagrożeniach, wraz z krajowymi organami ochrony zdrowia centrum pracuje nad rozwojem europejskich systemów nadzoru i wczesnego ostrzegania).
Główne problemy zdrowia publicznego w Polsce i na świecie.
-Choroby przewlekle?/choroby serca, udary, nowotwory, choroby układu oddechowego, cukrzyca/
-AIDS?
-Choroby zakaźne?
Trzy podstawowe obszary działań w UE:
-zdrowie publiczne
-bezpieczeństwo środków spożywczych
-ochrona konsumentów
Ochrona zdrowia zwierząt- element ochrony zdrowia publicznego
Aktualne zagadnienia chorób odzwierzęcych
Choroby odzwierzęce
-Transmisja od zwierzęcia do człowieka może być bezpośrednia, przez środowisko/woda/gleba/lub przez wektory/stawonogi, skorupiaki/
-Zwyczajowo pod pojęciem zwierzęcia rozumiemy kręgowce.
-Choroby i zakażenia, w których dochodzi do transmisji czynnika zakaźnego pomiędzy zwierzęciem a człowiekiem (antropozoonozy, zooantropozy).
Choroby odzwierzęce bakteryjne:
-Wąglik
-Bruceloza
-Borelioza z Lyme
-Różyca
-Leptospiroza
-Tularemia
-Salmonellozy odzwierzęce
-Dżuma
-Choroba kociego pazura/bartonelloza/
-Gorączka Q
-Papuzica
-Nosacizna
-Listerioza
-Pastereloza
-Meloidoza
-Zakażenie Campylobacter sp.
-Dur powrotny
Wirusowe
-Grypa świń
-Grypa ptasia
-Zakażenia hantavirusem
-Wścieklizna
-Gorączka Rift Valley
-Końskie zapalenie mózgu/wschodnie, zachodnie i wenezuelskie/
-Japońskie zapalenie mózgu
-Gorączka zachodniego Nilu
-Kleszczowe zapalenie mózgu
Pasożytnicze
-Dirofilarioza
-Paragonimoza
-Opistrochoza
-Schistomatoza, cerkariowe zapalenie skóry
-Babeszjoza
-Zakażenia motylica wątrobową toksokaroza
-Włośnica
-Bąblowcowa
-Toksoplazmozy
-Tasiemczyce
Grzybicze
-Pneumocytoza
-Aspergiloza
-Zakażenia Trichophyton
-Histoplazmoza
Wąglik- etiologia (anthrax)
-Za zjadliwość odpowiedzialne są: otoczka bakteryjna, antygent ochrony/PA-Protectiv Antigent/ czynnik odpowiedzialny za obrzęk/EF-Edema Factor/ czynnik wywołujący śmierć komórki/LF-Ltal Factor/
-zarodnikujący
-wielkość 1-10µm
-tlenowa
-gram dodatnia, otoczkowa laseczka
-Bacillus anthracis
Epidemiologia
Źródło zakażenia:
-produkty zwierzęce/skóra, sierść, wełna, mięso. mączka kostna/
-gleba skażona tymi produktami
-chore i padle zwierzęta/bydło, przeżuwacze/
-broń biologiczna
Drogi zakażenia:
-pokarmowa
-wziewna
-przez uszkodzona skórę
Obraz kliniczny:
Postać skóra
-czarna krostka
czerwona plamka- grudka- pęcherzyk z surowicza lub krwista cieczą- owrzodzeniem z przyschniętymi masami martwiczymi i twardym, niebolesnym naciekiem wokół owrzodzenia i wianuszkiem drobnych pęcherzyków wokół
-obrzęk złośliwy
naciek z szybko narastającym obrzękiem, zasinieniem skóry
Obraz kliniczny:
Postać śródpiersiowo- płucna
-krwotoczne zapalenie śródpiersia widoczne w rtg
-kaszel, duszność, sinica
-krwotoczno-martwicze zapalenie płuc
-Śmiertelność 90-100%
Postać jelitowa
-krwista biegunka, bole brzucha, gorączką
-zapalenie otrzewnej, martwica węzłów chłonnych krezkowych i ścian jelita
Śmiertelność 90-100%
Zapalenie opon- mózgowo- rdzeniowych i posocznica
-jest zejściem postaci płucnej, jelitowej a niekiedy skórnej,
-Gorączka, bole głowy, objawy oponowe, zaburzenia świadomości
-Śmiertelność 100%
Rozpoznanie:
-PCR
-Próbą biologiczna
-Serologia
odczyn termoprecypitacji/test Ascoliego/
odczyn mikrohemaglutynacji
ELISA
-Izolacja i hodowla bakteryjna-wymazy
Zapobieganie
-Profilaktyczna antybiotykoterapia/ciprofloksacyna, doxycylina/
-Dekontaminacja odzieży, pomieszczeń
-Szczepienia-zabita szczepionka, żywa atenuowana
Borelioza z Lome- etologia
Borelioza (choroba z Lome, krętkowica kleszczowina, łac. Borreliosis, ang. Lyme disease, Lyme borreliosis)- wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii,Borrelia Japonia.
-Przenoszona na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze rodzaju ixodes.
-W 1975 r. opublikowano opis 12 przypadków zapełnia stawów u dzieci z okolic miasteczek Lyme oraz Old Lyme w stanie Connecticut i zasugerowano ich związek ze zmianami skórnymi po ukąszeniach kleszczy. Od tej miejscowości wzięła się angielska nazwa choroby. Lyme disease, która jest po angielsku również znana jako borreliosis, po polsku borelioza, od nazwiska francuskiego biologa Borrela, na którego cześć nazwano rodzaj bakterii Borrelia.Willy Burgdorfer w 1982roku wyizolował z kleszcza Ixodes domini krętki, które później uznaniu zasług Burgdorf nazwano Borrelia burgdorferi .Rok później wykryto swoiste przeciwciała w klasie IGM i IgG przeciwko Borrelia burgdoferi. W Polsce zachorowania na boreliozę z Lyme zaczęto rozpoznawać dopiero pod koniec lat 80.
Epidemiologia
-Bakterie są przenoszone głównie ze śliną kleszczy z rodzaju Ixodes ( W Europie L. Ricinus).
Obraz kliniczny
-3 fazy choroby
-Duża zmienność obrazu klinicznego
-Naśladowanie innych chorób
-Podstępny, często wieloletni przebieg
1 Okres choroby- faza miejscowa
-rumień wędrujący /Erythema chrinicum migrans/
-Pseudochlonniak bereliozowy
2 okres choroby- wczesna rozsiana
-zapalenie stawów/ głównie dużych/
-neuroborelioza/porażenia nerwu 7/
-wtórne zmiany obrączkowe na skórze
-uszkodzenie serca
Obraz kliniczny
-Neuro- borelioza- niedowład nerwu twarzowego
-porażenie lub stan zapalny skóry mózgu i opon mózgowych
-zapalenie opon mózgowych
-stan zapalny mózgu
-schodzenia neurologiczno-psychiczne
-stan zapalny pojedynczych regionów nerwowych
-zapalenie kłębuszków nerwowych
-porażenie nerwów wzrokowych
*********************************************
TBE/tick-borne encephalitis/ kleszczowe zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych i mózgu
-wirus należy do rodziny Flavoviridae
-Do tej samej rodziny należą wirusy wywołujące dengą, żółtą gorączkę, japońskie zapalenie mózgu, wirusowe zapalenie wątroby typu C
Oczekując na kolejną ofiarę, niezwykle odporne na brak pożywienia, wytrzymują głód przez okres kilku lat.
Kompletnie ślepy i głuchy z natury kleszcz wie o zbliżającym się człowieku z odległości 21 metrów.
Cykl rozwojowy jednego pokolenia kleszczy trwa średnio 2 lata. Wzrost temperatury powoduje wzmożenie aktywności pasożyta. Rozpoczyna się ona w miesiącu maju/kwietniu i trwa do października/listopada.
Maksimum aktywności zależy od czynników klimatycznych i przebiega w Europie Środkowej w dwóch fazach: w miesiącach maju/czerwcu i wrześniu/październiku. Wilgotne lato i łagodna zima sprzyjają rozprzestrzenianiu się kleszczy.
-Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są kleszcze.
Typowymi miejscami ukąszenia u człowieka są głowa, uszy, miejsce zgięcia dużych stawów, ręce i nogi.
-Ponieważ ślina kleszczy posiada właściwości znieczulające, ukąszenie na ogół nie zostaje zauważone i dlatego też bardzo często osoby z zachorowaniem na kleszczowe zapalenie mózgu nie przypominają sobie momentu ukąszenia.
Chorują dzieci i dorośli w wieku od 3do 80lat, najczęściej w wieku 15-50lat. U części osób choroba może przebiegać łagodnie i tylko badanie krwi potwierdza zakażenie. W innych przypadkach przebieg jest dwufazowy. Pierwsza faza choroby pojawia się po 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem i przebiega z gorączką oraz objawami podobnymi do grypy. Objawy te utrzymują się około tygodnia. Po kilku dniach naszego samopoczucia występuje druga faza choroby z bólami głowy, gorączką, wymiotami, utratą przytomności i zespołem objawów neurologicznych.
W Polsce od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim.
W ostatnich 30 latach zachorowalność na kleszczowe zapalenie mózgu wzrosła prawie czterokrotnie- czterokrotnie-kleszczom sprzyjają coraz łagodniejsze zimy. Spędzają one te porę roku zagrzebane w ściółce.
Nie ma leczenia przyczynowego kleszczowego zapalenia mózgu. Leczy tylko objawy wywołane wirusem.
Jedynym sposobem uniknięcia przykrych skutków choroby jest zapobieganie.
Szczepienia zaleca się osobom przebywającym na terenach endemicznych: zatrudnionym przy eksploatacji lasów, stacjonującemu w latach wojsku, rolnikom, młodzieży, odbywającej praktyki oraz turystom, uczestnikom obozów i kolonii.
Wścieklizna
Stwierdzana jest na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktyki
Wirus wścieklizny z rodzaju Lyssavirus
Jedna z najbardziej groźnych zoonoz
Ponad 95% przypadków u ludzi jest następstwem ukąszeń przez wściekłe psy
Wg OIE/lata 2005-2014/
W lipcu 2013r na Tajwanie rozpoznano wściekliznę po jej nie stwierdzeniu minione 54lata /ryjkonosy piżmowe/. Do kwietnia 2014r. Wścieklizna wystąpiła w 357przypadków.
Grecja jako kraj wolny od wścieklizny przez minione 25lat stwierdziła ją w październiku 2012r. U lisa. W następnych miesiącach rozpoznano wściekliznę u 37 lisów. W sumie Grecja powiadomiła OIE o 46 ogniska wścieklizny.
W latach 2005-2013 około 60% krajów informowało OIE o wykazaniu na ich terenie wścieklizny u zwierząt.
W środowisku miejskim głównym rezerwuarem wirusa wścieklizny były nieszczepione psy /Afryka i Azja i Środkowy Wschód/.
W środowisku leśnym wścieklizna dominowała w Ameryce Północnej i Europie.
U zwierząt rzeźnych i lub towarzyszących człowiekowi w latach 2009-2014 wirus wścieklizny stwierdzany był w większości krajów, przede wszystkim w Afryce, Amerykach i Środkowym Wschodzie.
Między 2009-2014r 99krajow informowała OIE o identyfikacji wirusa u zwierząt dzikich.
Utrzymywane się wirusa wścieklizny wolnożyjących, bezpańskich psów oraz zwierząt dzikich/przeszkoda w eradykacji tej choroby , brak wystarczających środków finansowych w wielu krajach.
Toksoplazmoza
Etiologia- Toxoplasma gondi
Pierwotniak z rodziny Coccidia rzędu Sporoza
Pasożyt bezwzględnie wewnątrzkomórkowy
Cykl życiowy płciowy tylko w jelicie kotowatych, w efekcie wydalanie z kałem oocyty
U żywicieli pośrednich /większość ssaków/ rozmnażanie przez podział
Epidemiologia
Zakażenie toksoplazmozą to jedno z najczęstszych zakażeń pasożytniczych. Toksoplazmoza występuje praktycznie na całym świecie. Mimo wysokiego odsetka zakażonych, niewielka liczba osób choruje. Reszta to nosiciele.
Oocyty są odporne na szkodliwe czynniki środowiska zewnętrznego. Oocyty mogą stanowić źródło inwazji dla człowieka, ptaków i innych zwierząt. Oocysta staje się zakaźna dopiero po wysporulowaniu, a to ma miejsce nie wcześniej po 24h od wydalenia kału.
Źródła zarażenia
Z obecnego stanu badań wynika, że główną (70%) przyczyną zachorowań na toksoplazmozę jest spożywanie surowego mięsa. W badaniach trwających od 10 lat udało się wstępnie ustalić, że pierwotniak ginie po głębokim zamrożeniu lub gotowaniu powyżej 20minut w temperaturze 60°C. Głównym źródłem zakażenia kotów są pierwotniaki występujące w mięsie upolowanych gryzoni. Ograniczenie swobody kota poza domem zapobieganie przenoszeniu się infekcji z innych zwierząt co w efekcie chroni osoby mające na co dzień kontakt z kotem.
Toksoplazmoza w ciąży
U kobiet ciężarnych pasożyt wywołujący toksoplazmozę dostaje się do organizmu dziecka z krwią matki, bezpośrednio przez jej łożysko.
Stanowi on bardzo poważne zagrożenie dla płodu, zwłaszcza jeśli matka zarazi się toksoplazmowa po raz pierwszy właśnie w czasie ciąży.
Objawy toksoplazmozy u ludzi
Gorączka powiekszenie węzłów chłonnych, objawy grypopodobne, zapalenie mózgu i opon mózgowych, dolegliwości stawowe, zmiany pozapalne zajętych narządów
Można wyróżnić kilka typów toksoplazmozy:
Ze względu na sposób zarażenia- nabytą lub wrodzoną
Ze względu na występujące objawy-objawową lub utajnioną.
Drogi zarażenia: toksoplazmoza nabyta- spożywanie surowego lub niedogotowanego mięsa, nieprzygotowanego mleka, niemytych owoców z ogrodu, po którym chodzą zarażone zwierzęta: toksoplazmoza wrodzona- przejście pasożyta na płód przez łożysko.
Świeże zarażenie u osoby z prawidłową odpornością jest zazwyczaj bezobjawowe.
W postaci wrodzonej objawy zależą od zaawansowania ciąży w chwili zakażenia matki. Wynika stąd ich zróżnicowanie. Charakterystyczna triada objawów tzw. Triada Sabina- Pinkertona do której należą małogłowie i (lub) wodogłowie, zapalenie siatkówki naczyniówki, a także zwapnienia śródmózgowe występuje w ok. 30% przypadków. Towarzyszy jej często znacznego stopnia opóźnienie rozwoju umysłowego. Innymi objawami wrodzonej toksoplazmozy są; hepatomegalia, splenomegalia, powiększenie węzłów chłonnych, małoocze, agenezja.
U płodu dochodzi do nieuleczalnych wad (najczęściej ośrodkowego układu nerwowego), które z reguły prowadzą do śmierci. Zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych, wyróżnia się dwie postaci toksoplazmozy: ostrą i przewlekłą
W ostrym przebiegu toksoplazmozy zapaleniu ulegają węzły chłonne- zwłaszcza szyjne.
Przewlekła postać toksoplazmowy jest bardzo rzadka. Objawia się ona nawracającą gorączką bolami głowy, dolegliwościami stawowymi i niekiedy zapaleniem zaatakowanych narządów węzłów chłonnych, wątroby, śledziony, serca, małooczu i ośrodkowego układu nerwowego.
CHOROBA KOCIEGO PAZURA- BARTONELOZA (BARTONELLOSIS)
Bakteryjna choroba odzwierzęca przenoszona przede wszystkim przez młode koty. Została opisana po raz pierwszy w 1889 przez Henri Parinauda.
Czynnikiem chorobowym są Gram-ujemne bakterie Bartonella henselae i Bartonella clarridgeiae.
Przenikają do organizmu człowieka najczęściej na skutek zadrapania przez zwierzę- nosiciela.
Chorobę kociego pazura wywołują patogeny często bytujące na pazurach i zębach kotów, które są głównym rezerwuarem zakażenia.
Prawdopodobnie koty i inne zwierzęta zarażają się drobnoustrojami polując i zjadając gryzonie, inne drobne ssaki oraz ptaki, a także zarażane mogą być przez ukąszenia pcheł i kleszczy, które są wektorem roznoszącym drobnoustroje.
Początkowo choroba przebiega bezobjawowo lub tylko z objawami miejscowymi w miejscu zranienia (miejscowe zaczerwienienie, grudka zapalna)
U części pacjentów, po kilku tygodniach od infekcji pojawia się gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, mogących ulegać ronieniu, przebiciu i samoistnej ewakuacji treści ropnej; ewentualnie inne objawy chorobowe (bóle głowy, podbrzusza, zmęczenie).
Leptospiroza
Etiologia- Leptospiry interrogans
Epidemiologia- Leptospirozy spotykane są na całym świecie, z wyjątkiem regionów polarnych i subpolarnych
Najczęściej występują w klimacie
Krętki dostają się do organizmu poprzez uszkodzoną skórę oraz błony śluzowe.
I etap choroby- wysiew krętków do tkanek i do krwi- uszkodzenie śródbłonka naczyń włosowatych
W większości wypadków reakcja odpornościowa gospodarza szybko doprowadza do wyeliminowania bakterii.
II etap choroby- często doprowadza do groźnych powikłań. Jedną z takich komplikacji jest zespół Weila objawiający się uszkodzeniem wątroby o nerek. Często pojawia się żółtaczka i uszkodzeniem wątroby o nerek. Często pojawia się żółtaczka i uszkodzenie nerek/krwiomocz, białkomocz/.
Leczenie- terapia antybiotykowa
Zapobieganie- należy zrezygnować z pływania i brodzenia w wodzie podejrzanej o zakażenie moczem zwierząt (szczególnie gryzoni).
Pracownicy leśni, zbieracze runa, pracownicy zakładów oczyszczania oraz inne grupy zawodowe narażone na kontakt z leptospirami, powinny zawsze dysponować odpowiednią odzieżą ochronną.
Bruceloza
Etiologia- Brucela abortus, B. Suis, B. melitensis, Brucella canis
Epidemiologia:
Zarażenie po bezpośrednim kontakcie z wydzielinami pochodzącymi od chorego zwierzęcia /wody płodowe, łożysko/
Spożycie niepasteryzowanych produktów mlecznych.
Objawy kliniczne
Okres wylęgania -5dni-5tygodni
Nagły początek, dreszcze, gorączka, bóle głowy, bóle mięsni i stawów, niekiedy biegunka
Falista gorączka występuje okresowo
Cześć przypadków przechodzi w fazę podostrą i przewlekłą /zmiany w układzie kostno- stawowym, depresja, upośledzenie słuchu, niestabilność emocjonalna, bezsenność, zapalenie jąder i najądrzy/.
Powikłania
Zapalenie wsierdzia
Zapalenie mózgu i opon mózgowych
Zapalenie kości
Leczenie
Antybiotyki
Tularemia `Dżuma gryzoni”
Etiologia- mała polimorficzna pałeczka Francisella tularensis.
Epidemiologia- źródło zarażenia: chore zwierzęta lub produkty od nich pochodzące /zające, króliki/, gryzonie, bydło, świnie, owce, kozy, psy.
Drogi zakażenia: przez skórę, śluzówkę, droga pokarmowa, droga kropelkowa
Tularemia
Postać kliniczna:
Skórno- węzłowa/najczęstsza/
Oczno- węzłowa
Węzłowa
Durowa
Różyca
Etiologia- włoskowiec różycy (Erysipelothrix rhusiopathiae).
Epidemiologia- do zakażenia dochodzi poprzez kontakt uszkodzonej skóry z chorym zwierzęciem lub mięsem pochodzącym z zakażonego zwierzęcia.
Bakterie wywołują u chorego stany zapalne i obrzęki skóry palców lub dłoni, tworząc charakterystyczny rumień.
Symptomy- obrzęk, pęcherze, pieczenie, świąd, zaczerwienienie skóry
Wyróżnia się 3 postacie choroby: postać posocznicowa (bardzo rzadka), postać pokrzywkowa, postać przewlekła.
Podstawowym lekiem jest penicylina (krystaliczna lub prokainowa), ale stosuje się także cyprofloksynę i doksycyklinę. Dodatkowo, miejscowo stosuje się maści ichtiolowe. Pod wpływem leczenia zmiany znikają od środka na zewnątrz.
*******************************************
GMO
Organizmy modyfikowane genetycznie w skrócie GMO (ang. Genetically Modified Organisms) - organizmy, których genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej w celu uzyskania nowych cech fizjologicznych (lub zmiany istniejących).
GMO to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji.
Rośliny GM-> zielona rewolucja
Pierwsza genetycznie zmodyfikowaną rośliną były pomidory wprowadzone na amerykański rynek przez firmę Calgene z Kalifornii juz w 1994 roku.
GMO
-Obecnie masowo produkowane rośliny zmodyfikowane genetycznie- liczne odmiany soi, bawełny, rzepaku i kukurydzy-maja zwiększona odporność na środki ochrony roślin i szkodniki.
-Pierwsze komercyjne uprawy roślin GM zarejestrowano w 1996r /kilkanaście jest to kilkanaście % w skali roku/.
-W 2013r powierzchnia upraw roślin transgenicznych na świecie wynosiła 175, 2mln ha/ 11, 7% gruntów ornych na świecie/ a taka forma uprawy zajmowało się 18mln gospodarstw.
-USA- 70, 1mln ha
-Brazylia- 40, 3mln ha
-Argentyna -24, 4mln ha
-Indie -11, 1mln ha
-Kanada - 10, 8mln ha
-UE-148013ha (Hiszpania, Portugalia, Czechy, Rumunia, Słowacja).
-Na świecie najczęściej modyfikowana roślinami są: soja- królowa roślin GM, (ponad 85, 4mln ha), kukurydza (ponad 57, 4mln ha), bawełna (około 23, 9mln ha), rzepak (około 8, 2mln ha).
-W Europie najczęściej modyfikuje się: kukurydze, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki.
GMO- najczęściej uprawiane rośliny
-Odmiany odporne na herbicydy około 100mln ha
-Rośliny odporne na działanie szkodników około 27mln ha.
-W ostatnich latach rośnie znaczenie roślin posiadających dwie lub trzy skumulowane cechy a maleje udział odmian odpornych na działanie szkodników.
GMO- rodzaje modyfikacji genetycznych
-zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie.
-do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów.
-wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne).
-wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądana cechę niewystępująca u niego naturalnie.
GMO
-Modyfikacje genetyczne w biologii i medycynie.
-badania nad rakiem, chorobami dziedzicznymi, chorobami zakaźnymi oraz w badaniach nad mechanizmami rozwoju (tzw. modele transgeniczne).
Modyfikacje genetyczne w rolnictwie
-modyfikacja roślin uprawnych polegają przede wszystkim na wprowadzeniu lub usunięciu z nich określonych genów. Modyfikacje maja przede wszystkim na celu:
-zwiększenie odporności na herbicydy i szkodniki
-zwiększenie odporności na infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybowe.
-zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny (głównie zmiany klimatyczne).
-przedłużenie trwałości owoców
-poprawę składu kwasów tłuszczowych oraz aminokwasów białek.
-uformowanie stężenia fitoestrogenów
-zwiększenie zawartości suchej masy
-zmiana zawartości węglowodanów, karotenoidów i witamin
-usuniecie składników antyżywieniowych - toksyn, związków utrudniających przyswajanie składników odżywczych oraz związków, które podczas obróbki kulinarnej ulegają rekcjom chemicznym wytwarzając toksyny. Modyfikacje te zwiększają np zawartość nutraceutykow, czyli substancji niezbędnych dla zdrowia.
Modyfikacje genetyczne zwierząt
-Modyfikacje zwierząt maja na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli- szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich produkcji białek, enzymów innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym, (jako bioreaktory) uodpornieniu na choroby.
Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany ii trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują lub są bezpłodne.
GMO na cele paszowe i do produkcji żywności
-Temat kontrowersyjny i nieustannie poruszany- bezpieczeństwo ludzi i zwierząt.
-W UE procedury oceny GMO, rejestracji GMO do obrotu na terenie UE, monitorowanie rynku, kontrola prawidłowego oznakowania.
-Niskie zaufanie do urzędów kontrolujących pasze i żywności bezpieczeństwa roślin GM- brak dostatecznej wiedzy społeczeństwa z zakresu biotechnologii, zdarzają się przypadki fałszowania żywności.
Obecnie większość naukowców zajmujących się GMO uważa, ze nie jest ono większym zagrożeniem dla zdrowia niż organizmy niemodyfikowane. Z tym wnioskiem zgadza się również analiza Europejskiego Urzędu ds. bezpieczeństwa Żywności 9EFSA).
Dostępność
-W 2011 roku GMO było uprawiane na 160mln hektarach, czyli 8% ziem nadających się pod uprawę. GMO jest dopuszczone w 29krajach, zamieszkałych przez 4mln ludzi.
-UE
-W UE komercyjnie uprawiane są dwie rośliny zmodyfikowane genetycznie. Od końca lat 90 do uprawy, przez Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), odmiana kukurydzy zmodyfikowanej MON810, a w 2011 roku dopuszczono zmodyfikowanego ziemniaka Amflora. W 2010 roku uprawy MON810 zajmowały 80tys. hektarów (w pięciu państwach członkowskich UE) i skupione byli głównie na terenach gdzie dużym problemem jest szkodnik Omacnica proso9waninka. Ziemniaka Amflora
Omacnica prosowianka. Ziemianka Amflora uprawiano na 256hektarach w trzech państwach członkowskich przede wszystkim w pobliżu zakładów
Włochy
-W kwietniu 2010 włoski minister zdrowia oraz minister środowiska podpisali dekret zakazujący upraw kukurydzy MON810 na terytorium swojego kraju. Konieczność przeprowadzenia oceny wpływu odmian gatunków na ludzi i środowisko popiera 75% Włochów.
Polska
-W marcu 2010 minister rolnictwa marek Sawicki sprzeciwił się sposobowi, w jaki Komisja Europejska przeprowadziła procedurę rejestracji modyfikowanego genetycznie ziemniaka. Państwa członkowskie UE nie wiedziały ze KE planuje wprowadzenie zmodyfikowanego ziemniaka do uprawy.
-Według danych ISAAA w Polsce w 2008r trzy tysiące hektarów było wykorzystywanych pod uprawy roślin genetycznie zmodyfikowanych, tj. trzykrotnie wiej niż rok wcześniej. W Polsce dozwolone jest również stosowanie do karmienia zwierząt hodowlanych pasz zawierających organizmy modyfikowane genetycznie, rocznie importuje się do Polski dwa miliony ton śruty sojowej.
GMO
-Za zagadnienia związane z wykorzystaniem organizmów genetycznie zmodyfikowanych w Polsce z wyjątkami określonymi w przepisach prawnych, odpowiada minister środowiska. Do głównych obowiązków w tym zakresie należą m.in.:
-wydawanie zezwoleń na prowadzenie zakładów inżynierii genetycznej
-przyjmowanie zgłoszeń zamkniętego użycia
-wydawanie decyzji w sprawach zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska w celach doświadczalnych
-wydawanie decyzji w sprawach wprowadzenia do obrotu, GMO jako produkt lub w produktach
-koordynacja kontroli i monitorowanie działalności w zakresie GMO
-koordynacja gromadzenia i wymiany informacji w zakresie GMO dotyczących zapewnienie bezpieczeństwa ludzi i środowiska
Opinie społeczne w sprawach GMO można kierować pisemne ( w formie papierowej lub elektronicznej) lub ustnie do protokołu do Departamentu Leśnictwa i Ochrony Przyrody, Ministerstwa Środowiska, ul Wawelska 52/54 00-992 Warszawa pokój 382 lub emailem w terminie 21 dni od wpłynięcia wniosku.
Za i przeciw spor o GMO
-Eksperci za GMO
-Korzyści przeciwko zagrożeniom
-Żywność zmodyfikowana genetycznie- pełna zalet, tańsza i pożywniejsza od naturalnej. Wielka nadzieja na likwidacje głodu na świecie, ale tez budzące równie wielkie obawy. Czy genetycznie ingerencje w spożywane rośliny i zwierzęta nie obrócą się w przyszłości przeciwko ludzkości?
-Uprawianie roślin GMO można określić trzema słowami: lepiej, szybciej i bardziej precyzyjnie.
Zalety żywności GMO
-genetycznie modyfikowana żywności przed wprowadzeniem na rynek jest szczegółowo i dokładnie badania pod katem bezpieczeństwa dla ludzi i zwierząt
-rośliny GMO mogą być uprawiane na terenach, gdzie występuje nieprzyjazne warunki klimatyczne takie jak mróz, wysoka temperatura, susze, nadmiar promieniowania słonecznego
-modyfikacje genetyczne umożliwiają uzyskanie wysokich plonów zbóż przy gorszych warunkach glebowych
-rośliny GMO przyczyniają się do zmniejszenia zużycia pestycydów, ponieważ nie musza być spryskane chemikaliami przeciwko szkodnikom i chwastom
-żywność GMO często posiada lepsze walory smakowe bądź zapachowe od tradycyjnej żywności
-Żywność modyfikowana genetycznie dłużej pozostaje świeża, co ma duże znaczenie w jej transporcie oraz składowaniu.
-Żywność modyfikowana genetycznie ma udoskonalony skład chemiczny, dzięki czemu niektóre GMO działają jak leki-zloty ryz ma zwiększoną ilość witaminy A prawie dwudziestokrotnie
Wady żywności GMO
Żywność genetycznie modyfikowana niesie ze sobą tez inne ryzyko. Specjaliści mówią o powstaniu tzw. superchwastów. W trakcie wytwarzania roślin GMO, do ich komórek wprowadza się fragmenty DNA, które zwiększają ich odporność na chwasty czy szkodniki. Rośliny GMO mogą przekazać owe geny blisko rosnącym, dzikim roślinom, także chwastom. Powstałe w ten sposób superchwasty trudno będzie wytępić, a do ich zwalczania potrzeba będzie większej ilości toksycznych środków chemicznych.
-Inne wady GMO to zaburzenie równowagi w przyrodzie. Mianowicie, wraz z ekspansywnym rozwojem GMO, mogą zaniknąć niektóre gatunki roślin. Cięgle to za sobą istotnie i realne ryzyko, ze wraz z tym wymrze wiele gatunków zwierząt. GMO nie jest rozwiązaniem dla problemów rolnictwa i głodu na świeci. Inżynieria genetyczna jest technologia wysoce skomercjalizowana i narzucona przez wielkie korporacje. Udowodniono także ze problem głodu nie jest spowodowany brakiem żywności, lecz- jak twierdzi FAO (Organizacja Narodów Zjednoczony do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa) - niewłaściwa jej dystrybucja.
GMO- podsumowanie
-Rośliny zmodyfikowane genetycznie z roku na rok zyskują coraz więcej zwolenników. Producentom takie uprawy przynoszą większe zyski, a konsumentów cieszą oszczędności w wydatkach na żywność.
-Stosowanie organizmów GMO w produkcji pasz i żywności jest powszechna praktyka na całym świecie
-Nie ogranicza się to do transgenicznych roślin uprawnianych, ale GMO stosuje się również do produkcji wielu dodatkową paszowych, dodatków do żywności, witamin, enzymów, związków biologicznie czynnych czy suplementów diety.
-Silny ekonomiczny nacisk przeciwników GMO w znacznej mierze rekrutujący się w środowisk tzw. zielonych.
-Obawiają się oni, ze proces genetycznych ingerencji w organizmach żywych może wymknąć się człowiekowi spod kontroli. Może powadzić się do zaburzenia równowagi biologicznej w przyrodzie, a nawet- w nieznany do dziś sposób- zaszkodzić stanowi zdrowia i spowodować zmiany w genach spożywających taka żywność ludzi.
-Polska opinia publiczna wydaje się skłaniać ku argumentacji przeciwnikowi organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Według sondaży aż 75% polaków obawia się GMO. Równocześnie jednak spożywają takie rośliny w postaci importowanych produktów żywnościowych. Często o tym nawet nie wiedząc. Przykładem może tu być soja, której przetwory nie tylko stanowiła podstawę wegetariańskiej kuchni. Białko tzw. izolaty sojowe dodawane są do wędlin i pieczywa szacuje się, ze ogółem 60% żywności na świecie zawierają składniki sojowe, a ponad polowa z nich pochodzi z transgenicznej soi.
-W swoich obawach przed żywnością zmodyfikowana genetycznie Polacy nie wyróżniają się spośród ogółu Europejczyków
-Unia Europejska bardzo niechętnie wpuszcza się na swój rynek GMO. Rząd USA oskarżył nawet komisje europejska o celowe blokowanie importu takiej żywności przed Światowa Organizacja Handlu (WTO)
-Politycy i społeczeństwa europejskie obawiają się ryzyka związanego z ich spożywaniem. Czy słusznie?
GMO
-Europejski rynek otwiera się na żywność zmodyfikowana genetycznie powoli i z obawami. Tymczasem na świecie pojawiły się juz GMO następnej generacji. Maja one wzbogacone cechy odżywcze oraz łatwiej poddają się przetworzeniu do celów spożywczych. Do wchodzących na rynek rolnym tego rodzaju należy ryz nasycony beta-karotenami i ziemniaki pozbawione amylazy łatwiej przerobić na frytki, zaś transgeniczne buraki cukrowe, tytoń- a nawet papaje- można dłużej przechowywać bez utraty użytecznych właściwości.
Żywność modyfikowana genetycznie staje się nieodłączna częścią otaczającego nas świata. Na dobre czy źle, jednak okazje przyszłość
Naukowcy na całym świecie podejmują próby uzyskania szczepionek z odpowiednio przekształcanych białek roślin modyfikowanych genetycznie. Ich wielka zaleta byłaby
Polsce naukowcom udało się stworzyć m.in. transgeniczna sałatkę, która ma w przyszłości zastąpić szczepionkę przeciw żółtaczce typu B.
Główne cechy wprowadzane do roślin
1. Odporność na choroby i szkodniki: rośliny odporne na szkodniki (Lepidoptera, Diptera, Coleoptera) przykładem może być odporność na stonkę ziemniaczana uzyskaną po wprowadzeniu genów z bakterii Bacillus thurigenis w wyniku, czego wytworzone związki nieszkodliwe dla człowieka a toksyczne dla stonki-toksyny Bt, przyłączają się do receptorów w przewodzie pokarmowym owadów i powodują ich śmierć
-rośliny odporne na choroby bakteryjne i grzybowe
5. Cechy żywieniowe: rośliny z owocami o zwiększonej trwałości (opóźnieniu procesów dojrzewania owoców, pomidor), który wprowadzono na rynek amerykański w 1994roku; pomidory o zwiększonej ilości witaminy A).
-rośliny z modyfikowanymi węglowodanami (intensyfikacja biosyntezy skrobi u ziemniaka, kształtowanie struktury polisacharydów, bezamylowe ziemniaki, ziemniaki o wyższej zawartości skrobi; wprowadzenie nowych polisacharydów do roślin- np. fruktanów, u buraka cukrowego, czy ziemniaka).
-rośliny z intensyfikacją biosyntezy barwników karotenoidowych (wzbogacenie roślin w prowitaminę A u ryżu, lub synteza tych barwników w tkankach nie związanych wcześniej z fotosyntezą).
-rośliny z modyfikowanymi białkami (zmiany zawartości poszczególnych aminokwasów w białkach, zmiany właściwości funkcjonalnych białek, wprowadzenie nowych białek, np. białka słodkie- owoce strefy umiarkowanej, białka sojowe, zwiększenie zawartości glutenu w pszenicy- lepsza jakość mąki, białka zamarzanie, czy w końcu usunięcie białek, które wywołują u ludzi reakcje alergii).
GMO w Polsce
Pierwsze w Polsce doświadczenia polowe z transgenicznymi roślinami zostały wprowadzone w 1997r. Dotyczyły kukurydzy, ziemniaków i buraków pastewnych. W sierpniu 1997r, wysiano na polskie pola pierwszy transgeniczny rzepak. Zespół prof., A.B.Legockiego w Poznaniu otrzymał sałatę zawierającą jadalną szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby. Natomiast zespół prof. P .Borowicza i Płócienniczaka z Warszawy opracował metodę produkcji gensuliny, czy ludzkiej insuliny przez bakterie. Należy również wspomnieć, iż zespół prof. Malepszego otrzymał słodkie ogórki, pomidory poprzez wprowadzenie genu białka traumatyny do genomu tych warzyw.
Prawo dotyczące GMO to w różnych krajach wygląda rozmaicie. W USA produkt transgeniczny musi uzyskać dopuszczenie FDA(Ford and Drug Administration), nie ma jednak wymogu dotyczącego oznaczenia produktu jako zmodyfikowanego genetycznie, chyba że istotnie róźni się pod względem składu chemicznego od produktu konwencjonalnego. W Unii Europejskiej znany jest cały szereg dyrektyw i innych aktów prawnych UE szczegółowo określających zagadnienia zezwoleń związane z GMO. Wskazują one między innymi na konieczność prowadzenia badań toksykologicznych i żywieniowych, określają dozwolone praktyki inżynierii genetycznej i warunki ich patentowania. Do lat 90-tych w Stanach Zjednoczonych wydano tysiące zezwoleń na eksperymenty polowe z roślinami transgenicznymi, w Europie kilkaset, a w Polsce zaledwie kilka lat.
7sierpnia 2003 roku weszły w życie nowe przepisy, na mocy których sprzedaż produktów GMO przeznaczonych do zamkniętego użycia została uproszczona. Importer nie ma obowiązku uzyskania pozwolenia na obrót produktami GMO. Placówki naukowe planujące pracę z produktami GMO nadal mają obowiązek uzyskania pozwolenia na zamknięte użycie produktów GMO, zwolnione jednak zostały z opłaty skarbowej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 sierpnia 2003r. W sprawie sposobu i postępowania dotyczącego nowej żywności).
Jaka nas czeka zatem przyszłość? Czy obawa przed transgenicznymi organizmami weźmie górę nad entuzjazmem z którym można by witać nowe życie.
*******************************************
TERRORYZM I BIOTERRORYZM
Terroryzm- nieuzasadnione lub bezprawne użycie siły bądź przemocy wobec osób lub mienia, aby zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność cywilną lub ich część, co zmierza do promocji celów politycznych lub społecznych (terroryzm politycnzy, kryminalny).
Bioterroryzm- wykorzystywanie czynników biologicznych (lub broni biologicznej) w celach terrorystycznych.
Broń biologiczna - broń masowego rażenia ubogich
Celowe użycie żywych org ( zwłaszcza mikroorgańizmow chorobotwórczych) lub toksyn przez nie wytwarzanych powodujących schorzenia u ludzi i zwierząt i roślin
Użycie broni biologicznej może mieć na celu pogorszenie stanu zdrowia (zgon lub niezdolność działania u ludzi), obniżenie własności smakowych materiałów pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego.
Metody ataku bioterrorystycznego
Atak może być :
Skryty
Jawny ( z wykorzystaniem publikatorów)
Użycie patogenów;
Replikowanych ( namnażających się ): bakterie , wirusy,
Niereplikowalnych: toksyny biologiczne, bakteryjne, roślinne, zwierzęce
Sposoby rozsiewu patogenów:
Wykorzystanie aerozoli biologicznych ( zwłaszcza wprowadzenie do wentylacji i klimatyzacji)
Użycie naturalnych przenosicieli zarazków ( zwłaszcza owadów, szczurów, itp)
Zanieczyszczenie wody i żywności ( terroryzm hipermarketowy): podrzucanie i wysyłanie zakażonych przedmiotów i przesyłek
Spojrzenie terrorystów na broń biologiczna
Łatwa i tania produkcja, duże zapasy w krajach " popierających terroryzm" łatwość pozyskiwania , przenoszenia i gromadzenia
Możliwość zarówno skrytego jak i jawnego ataku zrealizowanego w prosty sposób
Duży efekt psychologiczny, duże nakłady przy usuwaniu skutków ataku
Wysoka podatność populacji cywilnej na działanie czynników biologicznych (brak szczepień przeciwko większości potencjalnych patogenów)
Przy skrytym ataku mogą wystąpić trudności w rozpoznaniu patogenu (nietypowość objawów dla rzadkich jednostek chorobowych)- wymagana duża sprawność służb epidemiologicznych i sprawozdawczości zdrowotnej.
CDC biological warfare disease& agents
Listing: category A
Patogeny rzadko spostrzegane w USA, charakteryzujące się:
Wysoka zakaźnością, łatwa metoda rozsiewu i łatwa transmisja miedzy ludźmi
Wysoka śmiertelnością i zagrożeniem życia publicznego
Możliwością wywołania paniki i poważnych skutków społecznych
Wymagają specjalnych działań realizowanych przez rząd federalny
Waglik (antrax): bacillus anthracis
Jad kiełbasiany (botulisnus): toksyna Clostridium botulinium
Dżuma (pestis): Yerstina pestitis
Ospa prawdziwa (variola maior) arthopoxvirus
Tularemia: rrancisella tularensis
Wirusowe gorączkikrwotoczne: filovira, np. ebola, Marburg oraz arenovira, np. lassa, machaupo.
Listing : category B
Patogeny charakteryzują sie :
Umiarkowanie łatwa rozsuwalnością
Umiarkowana zachorowalnością i niska śmiertelnością
Wymagające rozszerzenia diagnostyki i wzmocnienia nadzoru
1. Brucelozą: brucella sp ,
2. Zagrożenie skażenia żywności np salmonella sp, eschericha coli
O157: h7, schigella sp.
3. pseudomonacizna
4. gorączka Q coxiella burnetti
5. intoksykacja olejem rycynowym z rącznika
6. zatrucie enterotoksyną B: staphylococcus sp.,
7. dur plamisty
8. wirusowe zapalenie mózgu: alphavira (np. wenezuelskie końskie zapalenie mózgu, wschodnie końskie zapalenie mózgu)'
9. zagrożenie skażenia wody np. vibro cholerae
10. papuzica
Category C:
Patogeny nowo pojawiające się, które mogą być obiektem manipulacji genetycznych oraz narzędziem ataku biologicznego ze wzgl. na :
Dostępność
Łatwość rozsiewania
Duży potencjał powodowania wysokiej śmiertelności i znaczny wpływ na
zdrowie publiczne
Gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym Hantaviruses
Grużlica oprona na leki: mycoplasma sp.
Malajskie (japońskie) zapalenie mózgu: Nipah virus
Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszczowa gorączka krwotoczna
Żółta febr: Flavovirus
Spojrzenie terrorystów na niektóre pozycje listy potencjalnych cYnnikow
Biologicznych
Patogeny namnażające się czyli replikowalne (bakterie, wirust)
PATOGEN |
GŁÓWNE ZALETY |
GŁÓWNE WADY |
WĄGLIK |
Duża zakaźność i śmiertelność |
Umiarkowana transmisja wśród ludzi |
DŻUMA |
Duża śmiertelność i zaraźliwość w postaci płucnej, możliwość skrytego ataku srogą rozsiewu zakażonych pcheł |
Niepełna wrażliwość populacji na bakterię |
TULAREMIA |
Wyjątkowo duża zakaźność, trudna diagnostyka |
Stosunkowo mała śmiertelność |
SALMONELLOZY |
Łatwość i taniość pozyskania patogenu, łatwość dystrybucji |
Mała śmiertelność, łatwa identyfikacja patogenu |
WIRUSOWE GORĄCZKI KRWOTOCZNE |
Duża śmiertelność i dynamika epidemii (wyjątkowa zakaźność i zaraźliwość) |
Trudności w uzyskaniu wirusa |
OSPA |
Obecnie dość duża śmiertelność, wysoka zakaźność i zaraźliwość (transmisja), znaczenie ma wygląd chorych |
Trudności w uzyskaniu wirusa, teoretycznie możliwe odtworzenie genetyczne |
Patogeny nie namnażające się czyli niereplikowalne (toksyny pochodzenia biologicznego)
PATOGEN |
GŁÓWNE ZALETY |
GŁÓWNE WADY |
Rycyna |
Duża śm, masowa produkcja przemysłowa: jest domieszką paliwa roślinnego |
Konieczność uzyskania dużych stężeń areosolowych (umiarkowana toksyczność) |
botulina |
Duże zapasy na świece, bardzo wysoka toksyczność |
Dość charakterystyczne objawy |
Wąglik ( antxah) - „żarzący się węgielek”
Jak znalazł sie w nagłówkach tytułów prasowych
Obecny stan epidemiologiczny;
Choroba odzwierzęca rozpowszechniona na całym świecie, ok 2000 przypadków rocznie (prawie wyłącznie postać skórna). W XIXw pojawiła się w postaci płucnej (strzyżenie chorych owiec i przeróbka wełny). Nie szerzy się epidemicznie wśród ludzi , zwierzęta zakażają się przetrwalnikami z gleby. W PL sporadyczne przypadki.
Patogeneza i gł postacie:
Przetrwalniki bakterii są fagocytowane przez makrofagi, gdzie są utrwalane bakterie, które wytwarzają egzotoksynę obrzękową (hamuje cyklazę adenylową) i egzotoksynę martwiczą (powoduje lizę makrofagów).
Postać: skórna (czarna krosta), postać płucna, postać trzewna
Spojrzenie terrorystów na wąglika:
Duża zakaźność: 2500 przetrwalników wchłoniętych z powietrza powoduje postać płucną
Wysoka podatnoćć poulacji i śmiertelność przy ataku aerosolowym z powietrza (ok 9000 zgonów przy rozpyleniu 50 kg zawiesiny nad półmilionowym miastem)
Trwałość bakterii w postaci przetrwalnikowej (kilkadziesiąt lat w glebie)
Duża ilość zgromadzonych zapasów na świecie
Łatwość w pozyskaniu i produkcji
Trudności z wyprodukowaniem w pełni skutecznej szczepionki (nabycie odp u ok 70% szczepionych po kilkukrotnych szczepieniach), częste reakcje poszczepienne.
Mała zaraźliwość: nie szczurzy się epidemicznie (nie przenosi się z człowieka na człowieka)
Wąglik - postać płucna
Dawno nazywany był ch sortowaczy wełny z radford
Powoduje zmiany krwotoczne w w chłonnych
DŻUMA( pestis)
Choroba, która nie raz zmieniła historie świata
Obecny stan epidemiologiczny:
Ostatnia większa epidemia w Mandżurii, w latach 1910-1911 (60 tys zachorowań), w ostatnim pięćdziesięcioleciu na całym świecie jest notowanych ok 1700 nowych przypadków zachorowań rocznie, z tego ok 2-3 % to dżuma płucna i pierwotna posocznica.
Patogeneza i główne postacie
Hamowanie agregacji płytek krwi (czynnik H i E)
Zmiany w w chłonnych, ciężkie zapalenie płuc, posocznica
Spojrzenie terrorystów na dżumę:
Duża zkaźność 100-500 bakterii wchłoniętych z powietzra stanowi dawkę zakaźną, ukłucie pchły wprowadza 24 tys komórek
Dość duża zaraźliwość i dwutorowośc szerzenia się epidemii:
- przez pchły (możliwość skrytego ataku)
- drogą kropelkową (typowy atak terrorystyczny)
Krótki okres wylęgania 1-4 dni
Wysoka śmiertelność w postaci płucnej i posocznicowej (50-100%)
Minus to istnienie skutecznej szczepionki i antybiotyków
Szczur to naturalny rezerwuar zarazka, posocznica w przebuiegu dżumy powoduje martwice palców, dżuma płucna powoduje liczne ropnie płuc, dżuma dymienicza - powiększone w chłonne
TULAREMIA
Choroba indiańskich myśliwych
Obecny stan epidemiologiczny:
Choroba rozpowszechniona na całym świecie, głównie w Ameryce Płn. (kilkaset przypadków rocznie w USA, rozpoznana po raz pierwszy w Tulare w Kalifornii), przenoszona wśród dzikich zwierząt przez stawonogi (na człowieka bardzo rzadko). W Polsce sporadyczne zachowania u myśliwych (zanieczyszczenie wydalinami).
Patogeneza i główne postacie
Objawy chorobowe wywołują skł otoczki komórki bakteryjnej, bakteria namnaża się wew makrofagów
Postać: wrzodziejąco- węzłowa (75%), postać oczno- węzłowa, postać anginowa, postać płucna, postać trzewna
Spojrzenie terrorystów na tularemię:
Duża zakaźność: 10-15 bakterii wchłoniętych z powietrza stanowi dawkę zakaźną
Wysoka podatność populacji przy ataku areosolowym z powietzra (szacowane straty ok 100 tys poszkodowanych po rozpyleniu 50 kg zawiesiny nad półmilionowym miastem). Nietypowość objawów, trudna diagnostyka mikrobiologiczna, mała zaraźliwość: nie szerzy się epidemicznie (nie przenosi z człowieka na człowieka)
Minusem jest istnienie skutecznej szczepionki i antybiotyków, niezbyt duża śmiertelność (ok 1,4%- przy naturalnej tularemii, przy ataku wyższa).
Objawy:
Powiększenie w chłonnych- tzw dymienica
Postać gruczołowo-oczna tularemii- owrzodzenie oka, ropniak, tworzenie się ziarminy
Tularemią kojarzona jest z zającami !!!!!!!!!! N. Pytanie na egz
OSPA ( variola vera)
Obecny stan epidemiologiczny;
Ostatni wypadek zachorowania na ospę miał miejsce w 1977r w Pakistanie.
Obecnie ch uważa się za zwalczoną, człowiek jest jedynym organizmem, w którym wirus ten może się rozwinąć. Aktualnie wirus ospy znajduj esie oficjalnie jedynie w dwóch laboratoriach na świecie. Nie ma jednak pewności, że nie znajduje się on w nieznanych miejscach. Teoretycznie istnieje możliwość odtworzenia wirusa (zwłaszcza rekombinowanej np. z wirusa ospy małpiej). Rozważane jest przywrócenie szczepień.
W dawnych planach militarnych była rozważana dla wywołania tzw. „last epidemy” - ataku biologicznego po ataku nuklearnym.
Patogeneza
Po ataku drogą kropelkową: wirusy są bezwzględnym pasożytem wewkom- namnażając się powodują ich rozpad (zwłaszcza skóry, błon śluzowych, w w chłonnych)
Spojrzenie terrorystów na ospę:
Duża zakaźność: ok 100 cząstek wirusa wchłoniętych z powietrza powoduje chorobę
Rosnąca podatność populacji (u nieszczepionych osób podatność wynosi 100%)
Wysoka zaraźliwość epidemiczna w postaci kropelkowej (każdy chory stanowi źródło zakażenia 10-20 osób nieszczpionych), poza tym zakaźne są także przedmioty i pościel
Wysokie prawdopodobieństwo wymknięcia się epidemii spod kontroli
Wysoka śmiertelność (ok 30% populacji nieszczepionej)
Stabilność wirusa w postaci aerosolu
Budzący przerażenie wygląd chorych
Pozostałości po ospie:
Dzioby ospowe- blizny i zwłóknienia w tk podskórnej
Blizny wokół ust
Zniekształcenia powiek (niedomykanie, wywinięcie)
WIRUSOWE GORĄCZKI KRWOTOCZNE:
Egzotyczne wirusy, które wyruszyły w świat
Grupa rozmaitych schorzeń wirusowych przenoszonych najczęściej przez stawonogi od chorych nosicieli ( ludzi i zwierzat ) albo w postaci areozolu lub droga kontaktową
( kat zagr A ). Charakteryzujących się uszkodzeniami naczyń krwionośnych (> wybroczyny, krwawienia) i zwykle dużą śmiertelność przy epidemiach (5-90%).
Wirusowe gorączki krwotoczne- postrach który wyszedł z tropikalnych lasów (zakażenia wirusami Ebola, Marburg)
Ebola- zlewające się wylewy krwi w skórze
Gorączka koreańska- wylewy krwi w spojówkach
ZATRUCIE RYCYNĄ
Tajemnicza substancja ukryta w roślinie leczniczej
Mechanizm działania
Dwa łańcuchy białkowe które wchłaniane do komórki drogą endocytozy i blokują wewkom syntezę białek a aparacie Golgiego.
Spojrzenie terrorystów na rycynę:
Duża produkcja światowa (zanieczyszczenia paliwa roślinnego ok 50 tys ton oleju rocznie) i łatwa dostępność
Wykorzystywana do mordowania ludzi- drogą parenteralną
Łatwość ataku areosolowego
Przy skrytym ataku trudność identyfikacji, brak metod leczenia przyczynowego
Minusem jest umiarkowana toksyczność (0.4 mg/l powietrza mg/kg domięśniowo)
Rycyna jest produkowana przez roślinę- Rącznik pospolity
TOKSYNA BOTULINOWA
Najsilniejsza trucizna powstająca w kiełbasie
Roczna zachorowalność w USA ok 150-200 przypadków rocznie, jest wytwarzana przez baktreię Clostridium botulinum
Mechanizm działania:
Blokowanie połączeń nerwowo- mięśniowych (neurotransmisji)
Główne objawy:
Tzw. opuszkowe porażenie mięśni, w tym też oddechowych
Spojrzenie terrorystów na toksynę botulinową:
Mała dawka śmiertelna: 0.009- 0,15 mikrogramów domięśniowo, 0,70-0,90 mikrogramów wziewnie, 70 doustnie
Duże ilości stabilizowanej botuliny dostępnej na rynku (Irak posiada jej ok 19 tys l)
Stosunkowo łatwy sposób ataku (aerosol, zanieczyszczenie żywności)
Szybki efekt toksyczny (kilka h do kilku dni)
Dość charakterystyczne objawy, leczenie przyczynowe i objawowe
Nowe toksyny rośl i zwierz:
Łatwość produkcji (roślinne i bakteryjne), możliwość wytwrzania technikami biologii molekularnej (po określeniu sekwencji genowej) lub syntetycznie, a wiele znanych od dawna jako leki (np. pochodne kurary)
Przykłady:
Saitoksyna- wytw przez mikroorg żyjące w małżach- nuerotoksyna poraża m oddechowe
Konotoksyna- prod przez ślimaki, blokuje kanały sodowe i potasowe w kom
Aflatoksyny- wytw przez pleśnie, blokują syntezę białek
Mykotoksyny- wytwarzane przez grzyby fusarium, są silnie dermatotoksyczne
Teratotokyny- wytwarzane przez niektóre ryby morskie, porażają ośrodek oddechowy
Obecny problem rzadkich, niezwykłych i dawno wygasłych chorób, wynika z :
Migracji i podróżowania ludzi i zwierząt, przenoszących lokalne patogeny do nieuodpornionych populacji
Postępu metod diagnostycznych umożliwiających szczegółowe różnicowanie patogenów
Starzenia się populacji, wpływu leków i ksenobiotyków zwiększających podatność na patogeny
Zman w środowisku naturalnym ułatwiających rozplem i zwiększających modyfikację patogenów dla celów zbrodniczych
pytania
Ospa czy to ch bakt wirus
Racznik jest poch rósł, grzybiczego
Tularemią czy to ch świń bydła dzików zajęcy
*******************************************
Identyfikowalność żywności
Traceability- identyfikowalność -oznacza możliwość odtworzenia i śledzenia żywności, pasz, zwierząt przeznaczonych żywność, lub substancji zamierzonych do przeznaczonych do wprowadzenia do żywności lub pasz, poprzez wszystkie etapy produkcji, przetwórstwa i dystrybucji.
Trace- trop, znak, Ability- zdolność, możność
Identyfikacja- rozpoznanie osoby lub rzeczy i ustalenie jej tożsamości.
Partia- zbiór jednostek wyboru, który został wytworzony i/lub przetworzony lub zapakowany w podobnych warunkach.
Partia określana jest parametrami wyprzedzająco ustalonymi przez organizację.
Zbiór jednostek można ograniczyć do pojedynczej jednostki wyboru.
Identyfikacja partii- proces oznaczania partii unikatowym kodem.
Łańcuch pasz i żywności- sekwencja etapów i procesów w produkcji, przetwórstwie, dystrybucji oraz obrocie paszami i żywnością, począwszy od produkcji pierwotnej aż po konsumpcję.
Materiały - pasze i żywność, składniki pasz i żywności oraz materiały opakowaniowe.
Identyfikowalność- zdolność śledzenia drogi pasz i żywności przez określony(-e) etap( -y) produkcji, przetwórstwa i dystrybucji.
Droga może mieć związek z pochodzeniem materiałów, historią przetwarzania lub dystrybucją pasz i żywności.
System identyfikowalności- wszystkie dane i umożliwiające utrzymanie pożądanych informacji o wyrobie i jego składnikach w całym łańcuchu produkcji i użytkowania wyrobu lub części tego łańcucha.
Metody identyfikacji- historia
Metody identyfikacji w produkcji żywności były stosowane od lat. Były to raczej elementy systemu niż system w rozumieniu obecnym. Były to proste rozwiązania uzależnione np. od stopnia zaawansowania technologii przetwórstwa żywności w z poszczególnych fragmentach łańcucha żywnościowego.
Powszechne wdrażanie systemów zapewnienia higieny i bezpieczeństwa żywności (GMP/GHP, HACCP) i systemów zarządzania jakością (ISO 9000) istotnie wpłynęło na rozwój systemów identyfikowalności.
Konieczność śledzenia żywności pasz jest kwestią najwyższej wagi w celu zapewnienia ochrony konsumenta- BSE, dioksyny.
Możliwość prześledzenia pochodzenia produktu ułatwia wycofanie go z rynku i umożliwia dostarczenie konsumentom ukierunkowanej i precyzyjnej informacji na temat danego produktu.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002, ustanowiło ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołało Europejski Urząd do spraw bezpieczeństwa żywności oraz ustanowił procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności.
Produkcja pierwotna- produkcja, hodowla lub uprawa produktów pierwotnych, włącznie ze zbiorem plonów, udojem mleka oraz produkcją zwierzęcą przed ubojem. Obejmuje również łowiectwo i rybołówstwo.
Konsument końcowy- ostatni konsument środka spożywczego, który nie wykorzystuje go w ramach działalności przedsiębiorstwa sektora spożywczego.
Identyfikalność- możliwość odtworzenia i śledzenia żywności, paszy, zwierzęcia produkcyjnego lub substancji przeznaczonej albo wykorzystywanej jako część żywności lub paszy na wszystkich etapach produkcji, przetworzenia i dystrybucji.
Co? |
Żywność, pasze, zwierzęta produkcyjne, każda inna substancja przeznaczona do dodania do żywności lub paszy |
Gdzie? |
Na wszystkich etapach: produkcja, przetwarzania, dystrybucji |
Identyfikowalność żywności
W rozporządzeniu po raz pierwszy zdefiniowano termin „traceability”, który pojawił się tam jako nazwa 18 artykułu w wersji angielskiej Rozporządzenia 178/2002. W polskim tłumaczeniu zastosowano słowo monitorowane, które z czasem zostało zmienione na identyfikowalność, czy śledzenie i w takiej postaci funkcjonuje do dziś.
Artykuł 18 Rozporządzenia 178/2002
Podmioty działające na rynku spożywczym są zobowiązane do posiadania możliwości zidentyfikowania dostawcy danego produktu oraz posiadania systemów umożliwiających udostępnianie tego typu informacji poszczególnym instytucjom. Obowiązki te polegają na podejścia na „krok wstecz”- „krok naprzód”. Wiąże się to z koniecznością wdrożenia systemów umożliwiających identyfikację bezpośredniego dostawcy oraz odbiorcy ich produktów.
Identyfikowalność żywności
Przedsiębiorcy w tym sektorze muszą ustanowić połączenia dostawca-produkt, aby mieć szansę ustalenia, które produkty pochodzą, od których dostawców oraz drugie połączenie, równie istotne „klient- produkt” (ustala, jakie produkty zostały dostarczone do danych klientów).
Identyfikowalność zgodnie z rozporządzeniem 178/2002r jeden etap w tył i etap w przód”.
Unia Europejska przyjmuje dwa główne cele:
Informowanie konsumentów dzięki obowiązkowemu etykietowaniu umożliwiającemu dokonanie wyboru.
Stworzenie sieci zabezpieczeń dzięki identyfikowalności GMO na każdym etapie produkcji oraz podczas wprowadzenia na rynek. Taka sieć zabezpieczeń umożliwia kontrolę etykietowania, monitorowania potencjalnego wpływu na zdrowie ludzkie lub środowisko naturalne oraz wycofane oraz produktu w przypadku nieoczekiwanego ryzyka dla zdrowia ludzkiego lub środowiska naturalnego.
Zgodnie z rozporządzeniem ue 178/2002
Operatorzy przedsiębiorstw żywnościowych i paszowych powinni mieć możliwość zidentyfikowania każdej osoby, od której dostarczono żywność, paszę, zwierzę produkujące żywności lub substancję przeznaczoną do włączenia do paszy lub żywności lub, którą można do niech włączyć.
W tym celu operatorzy stworzą systemy i procedury umożliwiające przekazanie takich informacji na żądanie właściwych władz.
Operatorzy przedsiębiorstw żywnościowych i paszowych utworzą systemy i procedury identyfikacji innych przedsiębiorstw, którym dostarczyli swoje produkty. Informacje te zostaną przekazane na żądanie właściwych władz.
Żywność lub pasza wprowadzana na rynek we wspólnocie lub, która może być wprowadzona na ten rynek, będzie odpowiednio etykietowana lub oznakowana w celu zapewnienia jej identyfikalności, za pomocą stosowanej dokumentacji lub informacji, zgodnie z określonymi wymogami lub bardziej szczegółowymi przepisami.
Rozporządzenie ue 178/2002
Rozporządzenie nałożyło na kraje członkowskie obowiązek wdrożenia systemu identyfikowalności od 1.01.2005r.
Rozporządzenie 178/2002- sankcje
Sankcje wynikające z naruszenia artykułów rozporządzenia 178/2002 określa państwo członkowskie.
Identyfikowalność żywności
Rozporządzenie 852/2004 z 29.04.2004 roku w sprawie higieny środków spożywczych oraz śledzenia i monitoringu łańcucha żywnościowego jako podstawa bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Rozporządzenie opiera się na fundamentalnych zasadach Codex Alimentarium dyrektywie 93/43 ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia i życia człowieka w aspekcie bezpieczeństwa żywnościowego począwszy od produkcji pierwotnej do odbiorcy finalnego.
Rozporządzenie 852/2004 określa że
Etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji- oznaczają każdy etap, w tym import, włącznie z produkcją podstawową żywności, przechowywanie transport, sprzedaż lub dostawę do konsumenta końcowego i tam gdzie jest to istotnie importowanie, produkcję, transport dystrybucję, sprzedaż i dostawę pasz.
Regulacje prawne powyższego rozporządzenia nie należy w przypadku:
-produkcji podstawowej na własny domowy użytek
-domowego przygotowywania, przetwarzania lub składowanie żywności na własny domowy użytek.
-bezpośrednich dostaw, dokonywanych przez producenta małych ilości surowców do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego(produkcja na rzecz sprzedaży bezpośredniej):
Punktów odbioru oraz garbarni, które wchodzą w zakres definicji przedsiębiorstwa sektora spożywczego jedynie z powodu wytwarzania surowca do produkcji żelatyny lub kolagenu.
Za bezpieczeństwo produktu spożywczego odpowiada producent
Obligatoryjnie będzie pełne wdrożenie zasady bezpieczeństwa w całym łańcuchu żywnościowym włączając w to konieczność wdrożenia GMP, GHP i systemu HACCP.
Ustalenie kryteriów mikrobiologicznych i wymagań temperaturowych jest niezbędne, żeby zapewnić kontrolę mikroflory obecnej w żywności.
Żywność importowana do krajów wspólnoty powinna być standard EC.
Identyfikowalność żywności- GMO
Unia Europejska gwarantuje identyfikowalność i etykietowanie organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz produktów wytworzonych z tych organizmów w ramach całego łańcucha dostaw żywności. Identyfikowalność GMO umożliwia kontrolę i weryfikację oznaczenń umieszczonych na etykietach, kontrolę wpływu na środowiska oraz wycofanie produktów z rynku, w przypadku, gdy nowe informacje naukowe wykażą, że użyte w tym produkcie GMO wykazują pewne ryzyko dla zdrowia lub środowiska naturalnego.
Etykietowanie oraz możliwość śledzenia
Wszystkie produkty, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają obowiązkowemu etykietowaniu, które umożliwiają konsumentowi lepszą informację oraz wobec wyboru zakupu produktów zawierających lub wyprodukowanych z GMO.
Identyfikowalność żywności
Specyficzne wymogi niniejszego rozporządzenia w zakresie etykietowania nie są stosowane w sposób odosobniony, gdyż zasady te są dołączone do następujących reguł dotyczących również etykietowania.
Ogólnych zasad etykietowania stosowanych w przypadku produkcji produktów żywnościowych przeznaczonych do spożywania przez ludzi (dyrektywa 2000/13/WE).
Ogólnych zasad etykietowania dotyczących wprowadzania do materiałów paszowych i mieszanek paszowych (rozp. 767/2009).
Szczegółowych zasad etykietowania na produktach spożywczych oraz na paszach wytworzonych na bazie GMO (rozp nr 1829/2003).
Skuteczny u efektywny system identyfikowalności:
Usprawnienia systemu wycofana wyrobu z rynku
Poprawa w obszarze działań korygujących i przepływu informacji w systemach zarządzania
Usprawnienia procesów produkcyjno- logistycznych
Poprawę wizerunku firmy
Uzyskanie przewagi nad konkurencją
Poprawę efektywności, wydajności i rentowności
Elementy składowe systemu tracebility w zakładach przemysłu spożywczego
Zakupy surowców i materiałów
Dostawa surowców i materiałów
Magazynowanie surowców i materiałów
Przygotowanie do produkcji
Przetwarzanie
Pakowanie wyrobów
Magazynowanie i zwolnienie wyrobów
Transport i dystrybucja wyrobów
Mycie i dezynfekcja
Identyfikowalność żywności pochodzenia roślinnego
Produkcja pierwotnaProces produkcjiprzechowaniadystrybucja transportsprzedaż
Narodowe regulacje fitosanitarneRASFF
Proces identyfikowalności
Zidentyfikowanie problemuznalezienie przyczyny problemuznalezienie etapu procesuusunięcie gruntowe problemuusunięcie wadliwej partii towaruzidentyfikowanie potencjalnych nabywcówinformacja konsumentówzabezpieczenie konsumenta
Identyfikowalność powinna być:
Weryfikowalna
Stosowana w sposób ciągły i zrównoważony
Obiektywna i zorientowana na rezultaty
Efektywna z punktu widzenia kosztów
Praktyczna w zastosowaniu
Zastosowanie do eksporterów z państw trzecich
Postanowienia w zakresie możliwości śledzenia nie mają zastosowania do terytoriów spoza wspólnoty.
Postanowienia te odnoszą się to do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji na terenie wspólnoty, od poziomu importera po handel detaliczny.
22