EDUKACYJNE PROBLEMY WSPÓŁ-CZESNOŚCI - Pedagogika - nauka o kierowaniu wychowaniem dzieci i młodzie-ży oraz dorosłych; 1.Obszary zadań edukacyjnych na XXI wiek wg P.Dalina i V.D.Rusta - a) kształcenie na rzecz demokracji i wielo - kulturowości; b) kształtowanie umiejętności krytycznego korzystania z mediów; c) wychowanie do przetrwania (ekologizm, pacyfizm, prozdrowotność, walka z ubustwem przez równość szans); d) szkolnictwo wobec świata pracy; e) kształcenie gustów estetycznych i rozwoju zdolności; f) kształcenie do pracy nad sobą i w dobrych relacjach z innymi i z przyrodą w poczuciu odpowiedzialności za świat bliski i globalny; 2.Cechy Współczesnej cywilizacji - a) gwałtowny rozwój techniki i nauki; b) rozwój środków i sił wytwórczych (maszyny); c) rozwój komunikacji i handlu; d) demokratyzacja (współudział mas w rządzeniu); e) globalizacja (degradacja środowiska); 3.Problem Edukacji - a) eliminowanie szkoły z życia publicznego (desholaryzacja); b) analfabetyzm funkcjo-nalny; c) przepełnienie szkół; d) eliminowanie zawodu nauczyciela; e) dehumanizacja; f) „ucz się albo giń”; PEDAGOGIKA JAKO NAUKA O WYCHOWANIU - 1.Pojęcie „nauki” - Działalność ludzka mająca na celu poznanie rzeczywistości + Celem jej jest doprowadzenie do tego by człowiek korzystała z tej nauki; 2. Funkcje nauki - a) diagnostyczna (opisowa); b) prognostyczna (wyjaśniająca); c) instrumentalno - techniczna (daje sposoby postępowania); 3.Prawo naukowe - Jest to zdanie stwierdzające konieczny związek między przyczyną a skutkiem + Wszystkie nauki formułują prawidłowości, nie wszystkie prawa - A) nauki ścisłe - prawidłowości będące prawami; B) nauki nie ścisłe - prawidłowości będące regułami (dopuszczają wyjątki); C) wg dyscyplin naukowych - przyrodnicze (matematyczne) i społeczne (humanistyczne); D) wg przedmiotu badań - formalne (dedukcyjne) + empiryczne (od szczegółu do ogółu); E) wg zadań - teoretyczne + praktyczne; F) pedagogika - jest nauką ścisłą, empiryczną, teoretyczną, praktyczną, projektującą + posiada swoje zadania, język, funkcje, zakres; *każda nauka ma przedmiot badań, zarys, metodologię badań itp.; 4.Przedmiot Pedagogiki - A) Bada zjawiska wychowawcze (celowe oraz zamierzone) przy uwzględnieniu indywidualnych procesów psychicznych oraz w kontekście procesów społecznych.; B) Jest to nauka o prawidłowościach, uwarunkowaniach i skutkach procesów wychowawczych oraz wartościach, celach, zadaniach, treściach, metodach, formach, trudnościach i rezultatach; 5.Funkcje Pedagogiki - a) opisowa (diagnostyczna) - opisuje zjawiska pedagogiczne; b) wyjaśniająca - szuka prawidłowości; c) normatywna - opracowuje reguły postępowania; d) humanistyczna - ukierunkowuje poczynania pedagogiki (nadaje sens ogólno ludzki); 6.Zakres Pedagogiki (działy) - a) pedagogika ogólna - terminologia; b) dydaktyka ogólna - teorie nauczania i uczenia się; c) teoria wychowania; d) organizacja i zarządzanie; 7.Dyscypliny kierunkowe (gałęzie) - A) pedagogika przedszkolna; B) pedagogika szkolna - najwcześniej się rozwinęła; C) pedagogika wczesno - szkolna (nauczanie początkowe); D) pedagogika specjalna - a) oligafrenopedagogika (dotyczy niepełno-sprawnych umysłowo), b) tyfropedagogika (dotyczy dzieci głuchych), c) rewalidacyjna (dotyczy niedowidzących i ociemniałych), d) resocjalizacyjna dotyczy osób z ograniczoną wolnością); E) pedagogika społeczna - zajmuje się placówkami (domy kultury); F) pedagogika zdrowia; G) pedagogika pracy; H) pedagogika sportu; I)andragogika - pedagogika dla dorosłych; J) inne dyscypliny pedagogiczne - a) pedagogika porównawcza - porównuje systemy pedagogiczne różnych krajów; b) polityka i ekonomia oświaty; c) pedentologia (dotycząca nauczycieli); 8.Nauki współpracujące z Pedagogiką - a) filozofia (królowa nauk), b) socjologia, c) psychologia, d) cybernetyka, e) *teleologia - nauka o celach, f) ekologia, g) *futuropedagogika - nauka o celach, h) nauki biomedyczne, i)politologia; 9.Metody badań - a) eksperyment pedagogiczny (nowe czynniki i zmiany tym wywołane), b) monografia, c) metoda indywidualnych przypadków (analizuje jednostki), d) metoda sondażu diagnostycznego; 10.Język Pedagogiki - Społecznie wytworzony system środków wyrażania myśli + Język o niskim stopniu formalizacji (język komputera); 11.Podstawowe Pojęcia - A) uczenie się - a) przyswajanie wiedzy, umiejętności, nawyków; b) efektem uczenia się powinno być umienie; c) aktywność podmiotu uczącego się (warunek konieczny); d) motyw (pozytywne lub negatywne); B) rodzaje uczenie się - a) świadome pośrednie (z książki), b) nieświadome bezpośrednie (z rzeczywistości); 12.Czynniki nauczające - a) motywowanie - zachęcanie, b) aktywizowanie - nagradzanie, c) kontaktowanie ucznia z treścią (omawianie, kształtowanie pojęć), d) kontrolowanie - przepytywanie, e) podawanie, f) korygowanie, g) utrwalanie - doskonalenie, ćwiczenie, h) ocenianie - satysfakcjo-nowanie, i) zabezpieczenie; 13.Nauczanie - Kierowanie uczeniem się + Efektem powinno być nauczenie się; 14.Kształcenie - Stymulowanie i sterowanie rozwojem cech osobniczych osobowościowych (psycho-fizycznych człowieka) jego zdolności poznawczych (spostrzegawczości, myślenia, uwagi, pamięci, wyobraźni) cech motorycznych, charakteru (empatii, odwagi, siły, woli, wytrzymałości, samodzielności, dzielności, honoru) światopoglądu, zainteresowań, zamiłowań, twórczości; 15.Rodzaje Kształcenia - a) samo-kształcenie, b) kierowane z zewnątrz, c) okresowe (od czasu do czasu), d) ustawiczne (permanentne - uczenie się przez całe życie), e) ogólne, f) specjalistyczne (zawodowe); 16.Wychowanie - Całokształt wpływów i oddziaływań na rozwój człowieka oraz ukierunkowanie jego osobowości zgodnie z określonymi wartościami; 17.Rodzaje Wychowania - a) naturalne, b) zinstytucjonalizowane, c) adaptacyjne (zachowawcze) d) twórcze; 18.Socjalizacja - Jest to proces uspołeczniania jednostki, dążenie do uwzględnienia przez nią interesów innych ludzi a nie wyłącznie osobistych; 19.Edukacja - Inaczej wychowanie i tak jest utożsamiana + Rys.; ZASADY DYDAKTYCZNE - 1.Geneza Zasad - Wywodzą się z doświadczenia oraz procesów dydaktycznych (Najpierw przekazywane ustnie); 2.Pojęcie „zasady” - a) najogólniejsze normy (powinności) dyrektywy, wskazówki, których powinno się przestrzegać we wszystkich zabiegach edukacyjnych, b) „zasada to realna możliwość”, c) mogą tylko w pewnym (prawdopodobieństwem) stopniu przybliżyć nas do celu, d) odpowiadają na pytania: jak? i dlaczego?, e) Zasady należy łączyć ze sobą gdyż się uzupełniają wzajemnie; ZASADY DYDAKTYCZNE - 1.Zasada świadomości i aktywności - A) związana z motywowaniem ucznia do działania, B) nauczyciel powinien zapewnić świadomy stosunek ucznia do celów - a) stosowanie jasnych konkretnych i atrakcyjnych zadań (tworzenie pozytywnych motywów działań), b) uświadomić jakie warunki (metody, środki) uczenia się są najskuteczniejsze; C) świadomy i aktywny oraz samodzielny udział w opanowywaniu wiadomości, umiejętności poprzez - a) gruntowne poznanie zmysłowe (aktywność senso-motoryczna), b) praca umysłowa (aktywność intelektualna), c) przeżywanie zdobywanej wiedzy i umiejętności (aktywność emocjonalna); D) świadomy i aktywny udział uczniów w kontroli i ocenianiu osiąganych wyników - a) wdrażanie do samokontroli i samooceny; 2.Zasada poglądowości (Amos Komeński) - a) tworzenie podbudowy pojęciowej w oparciu o konkrety realne i wyobrażeniowe, b) łączenie poznania zmysłami oraz werbalnie; 3.Zasada systematyczności - A) praca ucznia powinna być ułożona i konsekwentnie prowadzona, B) I część - konieczność strukturalizacji treści (funkcjonalne uporządkowanie) - a) S.rzeczywistości, b) S.poznawcza, c) S.dydaktyczna, d) S.własna(uczniów), e) S.działaniowa, C) II część - jakośćpracy nauczyciela i uczniów pilność; *Pilność - zawiera: terminowość, rytmiczność, systematyczność, rzetelność; 4.Zasada przystępności (stopniowanie trudności) - a) od tego co jest konkretne do tego co abstrakcyjne, b) od tego co łatwe do tego co trudne, c) należy zwolnić tempo i często kontrolować oraz korygować, d) INDYWIDUALIZACJA - treści, metod, tempa, czasu; 5.Zasada wiązania teorii z praktyką - a) indukcja - od szczegółu do ogółu, b) dedukcja - od ogółu do szczegółu, c) teoria - prawa, zasady, konkretyzacja, przewidywanie, wyjaśnianie, zastosowanie, d) praktyka 1 - rzeczywistość, spostrzeganie, wyobrażanie przedmiotów + zjawisk, e) praktyka 2 - nowe działania (sprawdzenie zastosowania teorii), f) praktyka 1(indukcja, odkrycia) TEORIA (dedukcja, wynalazł ki)praktyka 2, g) zasada ta powinna być główną zasadą stosowaną na lekcji (poza WF); 6.Zasada trwałości wiedzy - a) zapominanie jest naturalną własnością człowieka, b) należy powtarzać dany materiał aby się utrwalał, c) największe zapominanie jest zaraz po przyswojeniu; PROCES KSZTAŁCENIA - 1.Proces Kształcenia - A) proces - ciąg powiązanych ze sobą zjawisk, B) definicja wg Okonia - uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń obejmujący czynności nauczycieli i uczniów, ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści oraz uwzględniający takie warunki środki jakie służą wywołaniu pożądanych zmian w uczniach; C) składniki procesu kształcenia - a) osoba kształcąca się, b) cele (chcemy aby uczeń był kompletny), c) treści, d) środowisko (baza, metody, środki, formy), e) nauczyciel (może ale nie musi być); 2.TRIADA (fazy triady) - Ciąg zdarzeń w procesie kształcenia jest uwarunkowany sensownością ludzkiego poznawania rzeczywistości i sprowadza się do triady - a) Spostrzeganie (obserwacja), b) Myślenie (abstrakcyjne) i Wartościowanie (związanie z wyborem), c) Działanie (praktyka); *Arystoteles - pokazywanie - utrwalanie - ćwiczenie + *Komeński - rozumienie - zapamiętywanie - używanie; 3.Wincenty Okoń „Proces nauczania” 1954r - Książka przetłumaczona na 11 języków + Przeprowadził obserwację lekcji najlepszych nauczycieli i wyodrębnił 7 ogniw lekcji - A) uświadomienie uczniom celów i zadań - a) chęć poznawania świata (przejście od stanu ignorancji do stanu kompetencji), b) motyw zgodnie z prawem efektu (efekty uzyskane na poprzedniej lekcji są najlepszą motywacją do dalszej pracy), c) lepsze będą motywy jeżeli z poprzedniej lekcji uczniowie wyjdą ze świadomością że nauczyli się czegoś ważnego; B) zaznajomienie z nowym materiałem - a) wyższość poznania pośredniego nad bezpośrednim, b) nazwy i fakty są treścią nowego tematu, c) aby zrozumieć fakty należy rozumieć pojęcia*; C) kierowanie procesem uogólniania pojęć (kształtowanie pojęć)** - wprowadzanie pojęć abstrakcyjnych; D) kierowanie procesem poznawania prawidłowości - utrwalanie i systematyzowanie wiedzy; E) kierowanie procesem przechodzenia od teorii do praktyki - kształtowanie umiejętności i nawyków; F) organizowanie zajęć praktyczno wytwórczych - operatywność wiedzy; G) sprawdzanie i ocena osiągniętych przez uczniów kompetencji; 4.Mieć Pojęcie* - a) Znać znaczenie danej nazwy, b) Poznać zbiór właściwości koniecznych i wystarczających - cech istotnych, uogólnionych, typowych, konstruktywnych które stanowią o tym że to coś jest tym czymś a nie czymś innym (cechy pierwszorzędne i charakterystyczne), c) Celem procesu kształcenia dydaktycznego jest kształtowanie pojęć jasnych i operatywnych; 5.Etapy kształtowania pojęć** - A) kojarzenie nazw z odpowiadającymi im przedmiotami, B) kształtowanie pojęć elementarnych na podstawie znajomości cech zewnętrznych (takich których możemy poznać przy pomocy zmysłów) - a) zalecane operacje myślowe, b) porównywanie, c) uogólnianie, d) abstrahowanie od cech różnych, e) zestawienie; 6.Fazy kształtowania umiejętności i nawyków - A) umiejętności - zdolność do zastosowania posiadanej wiedzy w określonej sytuacji + sprawność to wyższy poziom umiejętności; B) nawyk - a) najniższy poziom opanowania czynności, b) szybkie wykonywanie jakiejś czynności (nie koniecznie poprawnie), c) czynność wykonywana ekonomicznie; C) przyswajanie - odczuwanie potrzeby wykonywania czegoś; *FAZY - A) Opanowanie podstawowego przebiegu ruchu - czynności nauczyciela - a) Podanie nazwy i znaczenia, b) Pokaz - metodyczny, techniczny, zawodniczy, c) Podaje instrukcję, d) Poprawia błędy, B) Doskonalenie szczegółów - czynności nauczyciela - a) Poprawia drobne błędy, b) Zmienia warunki danego ćwiczenia, C) Utrwalanie umiejętności i kształtowanie nawyków - a) Zwiększeni liczby powtórzeń, b) Stosuje metodę prób i błędów; 7.Różnica między etapami a ogniwami - a) etapy muszą zawsze wystąpić, b) ogniwa mogą być wybiórcze i elastyczne (nie muszą wystąpić w określonej kolejności), c) rodzaj ogniw zależy od rodzaju ćwiczeń, d) im młodszy uczeń tym więcej ogniw na jednej lekcji; PROGRAM WYCHOWANIA W SZKOLE REFORMUJĄCEJ SIĘ - 1.Akty Prawne - podstawy tworzenia programów szkolnych - a) konstytucja RP, b) ustawa o systemie oświaty, c) karta nauczyciela, d) program polityki prorodzinnej państwa (17 listopada 1998r), e) podstawa programowa kształcenia ogólnego (dziennik ustaw nr 14 z 1999r), f) konkordat między RP a stolicą apostolską, g) konwencja o prawach dziecka, h) europejska karta praw człowieka, i) statut szkoły; 2.Ogólne zadania szkoły - a) nauczanie i wychowanie (zasady etyki), b) wychowanie w poczuciu odpowiedzialności i miłości do ojczyzny, c) wszechstronny rozwój ucznia (mowa, pisanie, czytanie, myślenie), d) kształtowanie umiejętności i planowania, organizowania, oceniania własnej nauki, e) skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, f) efektywne współdziałanie w zespole, g) rozwiązywanie problemów w twórczy sposób, h) sprawne posługiwanie się technologią informacyjną - Internet, i) nauka ma na uwadze osobowy rozwój ucznia, j) działalność edukacyjna szkoły powinna być określana przez => podstawy programowe + program wychowawczy szkoły; 3.Szkolne programy wychowawcze - elementy programu szkoły - A) Misja Szkoły - a) Określa tożsamość i cel istnienia szkoły w danym środowisku, b) Odpowiada na pytania: po co jest szkoła? Dla kogo? Co chce zrobić? Czego oczekuje? Co możemy jej zaoferować? Do czego zmierzamy? Na jakich wartościach się opieramy?, c) Warunki spełnienia dobrej misji - Dobrze sprecyzowana + Koncentrować się na klijęcie + Być realna + Być elastyczna, B) Sylwetka absolwenta - a) Posługuje się celami operacyjnymi, b) Cechy absolwenta szkoły podstawowej => Zna środowisko + Aktywny i świadomy + Aktywny społecznie + Dba o środowisko + Dba o kulturę rodziny, szkoły; b) Cechy absolwenta gimnazjum => Samodzielny i odpowiedzialny + Dokonuje odpowiednich wyborów + Ponosi konsekwencje własnych decyzji + Zna swoje dobre i złe strony + Umie wyrażać uczucia + Współtworzy grupę społeczną + Odpowiedzialny za siebie i innych + Cieszy się z sukcesów swoich i innych + Dostrzega urodę świata + Zna i szanuje polskie dziedzictwo; B) Zadania szkoły - jak wyżej, C) Powinności wychowawcy klasy, D) Powinności wychowawcze nauczycieli przedmiotów - Każdy nauczyciel ma współprzyczyniać się do wychowania, D) Okresowe tematyczne programy wychowawcze, E) Współpraca z rodzicami, F) Ewaluacja szkolnego programu wychowawczego; IDEAŁ - CELE I ZADANIA WYCHOWANIA - Wychowywać to znaczy zadać sobie pytanie „kim jest człowiek” - 1.Różne koncepcje - A) Ideologiczna - Zakłada że człowiek jest stworzony na wzór i podobieństwo Boga, B) Empiryczna - Człowiek jest zwierzęciem i jaki jest to każdy widzi, C) Aktywistyczna - Człowiek jest twórcą własnego „ja”; 2.Teoria rozwoju osobowości - A) Natywistyczna - Na osobowość ma wpływ genotyp człowieka, B) Środowiskowa - Na osobowość ma wpływ środowisko w jakim się wychowywał, C) Konwergencji - łączyła dwie poprzednie teorie i trwała najdłużej, D) Teorie 4 czynników - a) Genotyp, b) Środowisko, c) Świadoma działalność wychowawcza, d) Własna aktywność dziecka; 3.Ideał - Jeśli chcemy mówić o celach to najpierw musimy zacząć od ideałów - A) ideały mogą być różne - a) zjawisk - zachód słońca, b) rzeczy - idealny samochód, c) rzeczy żywych - zwierząt i roślin - idealny koń + ludzi - ideał fizyczny lub ideał psychiczny (zawodowy lub wychowawczy); B) co rozumiemy przez ideał - a) jest to zarys pożądanej osobowości, b) uosobiony zbiór wartości, c) implikuje (łączy) doskonałość i nierealność, d) konstrukcja powzięta z góry (niekiedy obowiązkowa), e) lansuje się go (czasami narzuca), f) rzadko urzeczywistniany; CELE WYCHOWANIA - 1.Nadrzędne cele wychowania - A) wg Bogdana Suchodolskiego - a) jest to wszechstronny rozwój osobowości, b) wyróżniamy 4 sfery osobowości => rozwój umysłowy, intelektualny (związane z wartością prawdy) + sfera estetyczna (związana z wartością piękna) + sfera moralna (związana z wartością dobra) + sfera fizyczna (związana z wartością zdrowia i sprawności), c) nauczyciel WF koncentruje się na sferze fizycznej, d) wszystkie te sfery stwarzają wszechstronny rozwój osobowości człowieka miłującego (dobroć, piękno, uczucia, życzliwość, odpowiedzialność, zdrowie, szczęście, kreatywność, tolerancję); B) wg Heliodora Muszyńskiego - A) sprowadza się do ukształtowania pewnych postaw, B) wyróżnił 8 grup postaw - a) ideowych - humanizm, internacjonalizm, egalitaryzm, demokracja, wolność, b) społecznych - patriotyzm, gospodarność, odpowiedzialność społeczna, c) interpersonalnych - życzliwość, poszanowanie, tolerancja, lojalność, opieka, d) interpersonalnych - godności osobistej, odwagi cywilnej, samokontroli, optymizmu, perfekcjonizmu, e) egzystencjalnych - sens życia, dążenia do wartości, f) kulturowych - wrażliwość na piękno i dorobek ludzkości, percepcji i ekspresji, g) intelektualnych - racjonalizm, krytycyzm, dociekliwość, uczuciowość, h) wobec przyrody - kształtowanie postaw wobec przyrody, kontakt z przyrodą; 2.Zadania wychowania - A) wg Suchodolskiego - są 3 zadania - a) przygotowanie do życia w społeczeństwie (współpraca, współżycie), b) przygotowanie do pracy zawodowej, c) przygotowanie do uczestnictwa w kulturze (rozwój wrażliwości i zdolności odbiorczych (twórczej ekspresji) + wdrażanie do wartościowego spędzania wolnego czasu); B) wg Muszyńskiego - a) wychowanie do ról społecznych, b) ogół zachowań oczekujących od jednostki zajmującej określoną pozycję w społeczeństwie, c) Muszyński wyróżnia 7 ról => roli obywatela + człowieka pracy + aktywnego uczestnika życia społecznego + współtwórcy kultury + członka zespołu + partnera + racjonalnego konsumenta; *porównując te cele i zadania widzimy że część się pokrywa ale trzeba rozpatrywać je osobno ponieważ one się wzajemnie uzupełniają; 3.Współczesne rozumienie celów edukacyjnych - A) Polega na nie ograniczaniu celów edukacyjnych - lecz są one otwarte, B) Nie ważne jaki ty masz być ważne że ty chcesz dążyć do tego, C) Współczesne cele edukacyjne to - a) Profesjonalizm zawodowy, b) Kompetencje zawodowe, c) Twórcze myślenie ekonomiczne, d) Umiejętność radzenia sobie z problemami (życiowymi); 4.Struktura sprowadzania celów nadrzędnych do szczegółowych - Ćwiczenia drugi semestr; WYCHOWANIE - STYLE ŻYCIA - RELIGIE - 1.Wychowanie - a) całokształt oddziaływań (świadomych lub nie) mających wpływ na kształtowanie i zmienianie osobowości, b) wężej rozumiane - dotyczy tylko zamierzonych oddziaływań w celu ukształtowania osobowości (wspieranie i urabianie), c) jeszcze wężej rozumiane - wyposażenie wychowanka w pewne cechy kierunkowe (bez wiedzy, umiejętności), d) Śliwerski przez wychowanie rozumie - oddziaływanie na czyjąś osobowość i jej formowanie, zmienianie, kształtowanie, wyzwalanie pożądanych stanów oraz samorealizację i wzrost świadomości; 2.Rodzaje wychowania - A) naturalne (środowiskowe) - instytucjonalne (szkoła, przedszkole, kluby sportowe, harcerstwo), B) odtwórcze (konserwatywne) - wdrażanie młodego pokolenia do respektowania i szacunku wychowania w szkole, C) twórcze - a) wychowanie umysłowe, b) moralne (społeczne, patriotyczne, zespołowe, erotyczne, seksualne), c) estetyczne, d) fizyczne (zdrowotne, obronne); D) alternatywne - a) świeckie i religijne, b) kompensacyjne (wyrównawcze); 3.Style życia - a) życie chwilą - bezpośrednie zaspokojenie swoich przyjemności, b) życie ku przyszłości - wiara w postęp, rozwój, pracę która zapewni mi dostatnią przyszłość, c) życie poza czasem - życie wg wartości absolutnych i wynikających z nich powinności (buddyzm, islam), d) życie uczestniczące - interesowanie się wszystkim (polityk, aktywny społecznie entuzjasta), e) życie egzystencjalne - życie poza światem i koncentracja na własnej egzystencji - pustelnik, samotny żeglarz; 4.Religie - A) istotą jest przekonanie że istnieje sakrum - ktoś lub coś co daje sens wszystkiemu, B) poznanie jest możliwe i potrzebne przez wiarę, C) przegląd religii => a) chrześcijaństwo - katolicyzm (miłość, prawda, wolność, człowiek rozumny), b) prawosławie - chrześcijaństwo ale inne wychowanie (bez celibatu kapłanów), c) protestantyzm - moralność ponad dogmatami, d) judaizm - człowiek przygotowywany do życia po śmierci, e) islam - machomet, allach, Koran, f) buddyzm - dążenie do oświecenia (wszyscy równi); WYCHOWANIE MORALNE - ETYKA - nauka o moralności; DEONTOLOGIA - nauka o powinno-ściach; AKSJOLOGIA - teorie dobra i zła; 1.Moralność - a) Odbicie pewnych reguł, norm postępowania - określające obowiązki człowieka wobec innych ludzi i samego siebie, b) „co dobre a co złe w danej epoce”, c) nie wystarczy wiedzieć co moralne aby postępować moralnie (przykład wojen), d) Reguluje stosunki między ludźmi, e) składowe moralności - normy moralne + postawy moralne + oceny moralne; 2.Rola uczuć w wychowaniu - a) Afekty - silne uczucia emocjonalne ale krótkotrwałe, b) Nastroje - emocjonalne uczucia trwające długo, c) Wzruszenia - należy kultywować, d) Uczucia steniczne - rozbudzają życie psychiczne, e) Uczucie asteniczne - zwalniają życie psychiczne; 3.Usposobienie (rozumiane dwojako) = Postawa - a) cecha kierunkowa osobowości (intelektualista, esteta, ekonomista, erotoman) + temperament (ktoś jest wesołkiem, luzakiem - usposobienie ludyczne), b) właściwość czuciowo - wolicjonalna o dużej trwałości ukierunkowująca dążenia człowieka zgodnie z preferowaną przez niego grupą wartości; *Usposobienie wpływa na mentalność człowieka czyli specyficzny, uwarunkowany przekonaniami sposób myślenia dlatego nauczyciel EF powinien kształtować usposobienie Pro ruchowe + Pro zdrowotne; 4.Sumienie - a) Mechanizm psychiczny natury uczuciowej kontrolujący i oceniający oraz przestrzegający zgodność naszego postępowania z uznanymi przez nas wartościami, b) Człowiek będący w zgodności z własnym sumieniem ma poczucie własnej godności i wartości (honor, odwaga cywilna, dotrzymywanie słowa, walka fair), c) „gryzie ale nie ma zębów”; 5.Człowiek w kręgu wartości - WARTOŚĆ - dobro wszelkiego rodzaju, jest czymś co jest dla nas szczególnie ważne, co jest podstawą naszych decyzji i postępowania oraz drogą do celu; 6.Rodzaje wartości - a) Absolutne - Świętości - Bóg, honor, ojczyzna, życie, miłość, tradycje + Uniwersalne (obiektywne) - dobroć, prawda, piękno, b) Socjologiczne (regulują ogólne współżycie) - Równość, wolność, braterstwo, sprawiedliwość, demokracja, solidarność, poszanowanie cudzej własności, uczciwość społeczna, c) Użytkowe (można je nabyć - kupić) - Dobra materialne, władza, sława, wykształcenie, uroda, młodość, praca; d) Subiektywne (ważne dla nas samych) - Miłość, przyjaźń, szczęście, perfekcjonizm, uczciwość wobec siebie i innych; 7.Rola wartości w wychowaniu - A) A wartości z siły jej autorytetu wypływa norma (zasada, powinność) obowiązek i odpowiedzialność (Wg Kanta - człowiek jest twórcą wartości i wypływających z nich norm), B)Norma może być słuszna lub nie ale nie mówimy czy jest prawdziwa czy fałszywa - a) Norma pokazuje jak być powinno (mogą być elementarne lub wtórne), b) Naczelna norma moralna którą powinien kierować się człowiek mówi „nie krzywdź kogokolwiek” a chrześcijanie dodali „okazuj miłosierdzie” WARTOŚĆ - prawda + piękno + życie + Bóg; NORMA - nie kłam + dążenie do piękna + nie zabijaj + dekalog; CNOTA - prawdomówność + esteta + kochający życie + wierzący i praktykujący; C) INTERNALIZACJA - (uwewnętrznienie) - przekładanie wartości na język zachowań, proces stopniowego uznawania pochodzących zewnętrznych norm i wartości za własne (dążenie do wpojenia wychowankowi wartości); 8.Systemy etyczne - A) religijne, B) świeckie - założenia etyki świeckiej (socjalistycznej) - a) najwyższym dobrem jest człowiek, b) szczęście jest osiągane na ziemi, c) szczęście jest uwarunkowane stosunkami społeczno - politycznymi, ekonomicznymi, kulturowymi, gospodar-czymi, d) obowiązkiem człowieka jest przyczynianie się do szczęścia ludzkości; C) wg M.Osowskiej - a) zakazy i nakazy - nie zabijaj + nie kradnij, b) cnoty miękkie - miłość, humanizm, tolerancja, c) 4 grupy systemów etycznych - uniezależnienie się od świata zewnętrznego + podporządkowanie się autorytetom + tworzenie nowych wartości (artyści) + przekształcanie świata poprzez rewolucję; *nauczyciele, rodzice należą do 3 systemu - tworzą nową wartość (dziecko wychowane jest jako nowa wartość); 9.Dziedziny wychowania moralnego - A) Obyczajowe - Współżycie między ludźmi, poszanowanie godności + przekonań + życia, przestrzeganie pewnych obyczajów; B) Obywatelskie - Obowiązki wobec społeczeństwa, sprawiedliwość, C) Patriotyczne - Umiłowanie ojczyzny + kultury + język + tragedii + obszaru + tradycję + osiągnięcia; 10.Postawy moralne wg Podgóreckiego - A) „jest to ukształtowana, ukierunkowana w wyniku oddziaływań wychowawczych względnie stała organizacja wiedzy, uczuć, motywów, powodujących ustosunkowanie się jednostki do zjawisk moralnych tej rzeczywistości w której człowiek żyje a wyrażającej się w działaniu” B) wyróżnił następujące postawy moralne - a) altruizm - bezinteresowność (poświęcenie się dla innych), b) egoizm, c) cynizm, d) hedonizm - najważniejsza przyjemność, e) eudajmoniz - najważniejsze szczęście, f) konformizm - chęć przypodobanie się, g) lojalność, h) perfek-cjonizm, i) pragmatyzm, j) prometeizm - wiara że ktoś może się poświęcić dla dobra, k) sceptycyzm, l) tolerancja, m) życzliwość, n) nihilizm - obojętność; PODSTAWY METODOLOGI WYCHOWANIA - 1.Pojęcie - A) Metoda wychowania - świadomie, konsekwentnie i systematycznie stosowany układ czynności i środków sprawdzonych w osiąganiu celów wychowawczych, B) Metoda wychowania to też sposób kontaktowania się (współżycia) - zapomocą środków wychowawczych (karanie - krzyk, bicie / pochwały - nagrody, prezenty), C) Konarzewski różnicuje metody na - a) Indywidualne, b) Grupowe; 2.Mechanizm funkcjonowania metod - Człowiek przed wykonaniem jakiegoś zadania zastanawia się jaki będzie tego efekt i to jest właśnie motorem napędowym (grzech zaniechania nie wzmacnia zachowań poprawnych); 3.Geneza metod nagradzania i karania - a) Wywodzą się z behawioryzmu, b) Nagradzanie to oddziaływanie pozytywne a karanie to oddziaływanie negatywne, c) Nagroda zastosowana w odpowiednim czasie lepiej oddziaływuje na dziecko niż kara, d) Im więcej nagród tym mniej kar (wzmacniać nagradzanie) - czasami sam brak nagrody dla dziecka jest karą; 4.Trafność kary - a) Powinna być dokuczliwa, uciążliwa, b) Autorytet osoby karzącej lub nagradzającej (prezydent, zwykły obywatel), c) Ważność atmosfery (rozluźniona, napięta), d) Wystrzegać się kumulacji nagród i kar, e) Obiektywność kary (nie karać w afekcie, złości); 5.Rodzaje kar - a) naturalne (dziecko nie chce czapki - kara że się przeziębi), b) fizyczne (nakaz dodatkowej czynności - bieg), c) cielesne (za przewinienie - bicie), d) honorowe (pozbawienie kogoś obywatelstwa); 6.Wskazówki karania - a) nie karać podczas wzburzenia, b) nie postępować w sposób którego później będziemy żałować, c) nie karać ruchem ale pracą, d) uświadomić wychowanka o karze i nagrodzie (co dobre a co złe), e) wychowanek powinien akceptować normę zgodnie z którą jest karany lub nagradzany; 7.Teorie nagród i kar wg Sośnickiego - A) teorie interpretujące funkcje kary - a) absolutystyczne - zemsta osobista, zadość uczynienie, b) relatywistyczne - zabezpieczenie przed ponownym złym czynem (więzienie), odstraszanie (kara śmierci); B) teoria poprawy - kara zmusza do przewartościowania czynu (dobra z punktu widzenia pedagogiki w wychowaniu); C) teorie interpretujące funkcje nagrody - a) absolutystyczne - wdzięczność osobista, odpłacenie za czyn, b) relatywistyczne - zachęta do doskonalenia się; D) karanie i nagradzanie wg Sośnickiego - a) karanie stosuj wstrzemięźliwie, b) wyjaśnij za co i dlaczego karzesz, c) stwórz wychowankowi możliwość działania alternatywnego, d) unikaj kar gdy przeżywasz silne emocje, e) unikaj kar fizycznych i wystrzegaj się cielesnych, f) staraj się karać na początku sekwencji zachowania a nie po jej wykonaniu, g) nagradzaj za zachowanie z tym które chcesz osłabić lub wyeliminować, h) pamiętaj że kary i nagrody ograniczają wolność człowieka; 8.Metody modelowania - naśladownictwo + intensyfikacje; 9.Metody jako stawianie zadań - Działanie prowokująco - motywujące do aktywności; 10.Metody persfazji (przekonywania) - A) tłumaczenie i wyjaśnianie, B) moralizowanie (dwojakiego rodzaju) - a) uzasadnianie racjonalne, b) głoszenie prawd (kaznodziejstwo); C) „jeden czyn równo-waży stokrotne powtarzanie” 11.Metody wychowania wg Sośnickiego - A) Pozytywnych oddziaływań - rozkaz, opinia, szacunek, zaufanie, respekt, obawa, nadzór, odzwyczajanie, przyzwyczajanie, satysfakcja, aprobata; B) Negatywnych oddziaływań - Przemoc, molestowanie moralne, zawładnięcie kimś, dyskwali-fikacja, szykanowanie, pogarda, izolowanie, wampiryzacja, „fala” (mabbing); 12.Warunki skuteczności metod wychowania - a) predyspozycje psychiczne wychowawcy i jego kompetencje, b) więź emocjonalna między wychowawcą a wychowankiem, c) zgodność norm każącego i karanego, d) bezpośrednia motywacja do działania wychowawcy i wychowanka, e) właściwe rozeznanie potrzeb wychowanka, f) trafność doboru metod do sytuacji wynikającej z zadań i okoliczności; SYSTEMY WYCHOWANIA - 1.Stosunek przymusu(P) do swobody(S) - a) szkoła normalna - system autokratyczno - rygorystyczna (PP|S), b) szkoła diulejowska - system liberalny (P/S), c) szkoła - system uspołeczniający (S/P); 2.Systemy wychowanie wg Okonia - Jest to ogól instytucji i osób zespolonych ze sobą harmonijnie i realizujących działalność wychowawczą na rzecz wspólnego celu; 3.Systemy wychowania wg Lewina - To szeroko pojęty układ życia społecznego, politycznego, ekonomicznego kształtujący mentalność i doświadczenia młodego dorastającego pokolenia; 4.System wychowania oświaty - A) obejmuje system wychowania - rodzinnego, szkolnictwa, szkolenia ustawicznego, równoległego, B) zgodnie z ustawą z 1991r system obejmuje - przedszkola, szkoły podstawowe i ponad podstawowe, specjalne, artystyczne, placówki oświatowo - wychowawcze, poradnie wychowawczo - zawodowe i psychologiczno - pedagogiczne oraz specjalistyczne, placówki opiekuńczo - wychowawcze, rodziny zastępcze, ośrodki adopcyjne, ochotnicze chówce pracy, zakłady kształcenia i doskonalenia nauczycieli, biblioteki pedagogiczne; C) system oświaty określa - pomiar dojrzałości szkolnej, obowiązek edukacyjny, plany nauczania, podstawy programowe, transport uczniów, uprawnienia szkół, warunki zatrudniania nauczycieli; 5.System wychowania lokalny (zwany mikro-systemem) 3 składniki - a) instytucje i grupy wychowania naturalnego (rodzina), b) instytucje i grypy wychowania bezpośred-niego (szkoła, placówki wychowawcze, kościół), c) instytucje i grupy wychowania pośredniego (urząd gminy, straż pożarna, prasa lokalna); 6.O efektach pracy wychowawczej będzie przesądzała - a) integracja oddziaływań, b) spójność zamierzeń i inicjatyw, c) podział kompetencji i odpowiedzialności, d) ugod-nienie metod i form oddziaływań, e) stworzenie wspólnego frontu; 7.4 grupy zadań wg Lewina + 4 podmioty - nauczyciel + młodzież + rodzina + placówki (współpraca - indywidualizacja - socjalizacja - kształcenie); ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE - 1.Życie człowieka przebiega w kilku wymiarach - a) biologicznym, b) psychicznym, c) społecz-nym, d) ekonomicznym; 2.Wg Kamińskiego i Wroczyńskiego środowisko wychowawcze to - Elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej które działają na jednostkę stale lub przez dłuższy czas albo krótko lecz ze znaczną siła jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących ją podniet; 3.Przedsławska i Theiss dodaje - Środowiskiem wychowawczym człowieka jest nie tylko to co dzieje się w jego najbliższym otoczeniu ale także to co dociera do niego poprzez przekaz pośredni (media) oraz pod postacią skutków politycznych; + Według tych autorów odchodzi się współcześnie od orientacji formalno instytucjonalnej i regulacji odgórnie uprzedmiotowującej podmioty środowiskowe na rzecz relacji międzyludzkich, inwencji i twórczości ludzi - rozwijające się na podłożu dobrowolności, wolności, uznawanych i preferowanych wartości w oparciu o dialog i współdziałanie; 4.Najczęściej wyróżniane środowiska wychowawcze wg Piącha - a) rodzina - podstawą równowagi jest wzajemna więź, b) środowisko lokalne - gromada ludzi zamieszkujących ograniczone względnie ograniczone terytorium, posiadających wspólną tradycję, wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturalne, świadomych jedności, odrębności i gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa, c) grupa rówieśnicza, d) placówki wychowania równoległego, e) zakład pracy, f) szkoła; SZKOŁA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE - Szkoła - gr. scholie - „spokój” po pracy fizycznej, uczta intelektualna, wypoczynek kulturalny po pracy, zaspokajanie wyższych potrzeb, pełni istotne miejsce w społeczeństwie, selekcja w społeczeństwie, apolityczna, kształci ogólnie i zawodowo. Zawiera elementy - instytucja, baza, kadra, program, plan, normy prawne, ustawy, zaplecze finansowe; 1.Obecnie jest w trakcie reformy - a) strukturalna / gimnazjum/, b) programowa / zmiany do programu nauczania - ścieżki edukacyjne, modyfikacja sposobów aktywizacji, oddziaływania, c) uczeń rozliczany z teraz z kompetencji a nie z wiedzy - musi być umiejętnie przygotowany do życia; 2.Szkoła jest - a) egalitarna - powszechna, dla wszystkich dostępna, b) obowiązkowa - do 18 lat / gimnazjum/, c) publiczna /niepubliczna (społeczna, komunalna, wyznaniowa, itp.); 3.Funkcja szkoły - a) wychowująca - szeroko rozwinięta działalność poza dydaktyczna, b) opiekuńcza - dobro ucznia, troszczy się o ucznia, c) środowiskowa - szkoła otwarta dla środowiska lokalnego, d) scentralizowana - najważniejsze decyzje podejmuje się centralnie, e) schierarchizowana - dyrektor - kurator - ministerstwo, f) oparta na jednolitych podstawach programowych - kanon jednolitego wykształcenia; *Polska szkoła publiczna - szkoła świecka z przedmiotem nauczania religią / etyka/.; 4.Cechy szkoły - A) Prestiż - zależy od stopnia zaspokajania oczekiwań subiekt-tywnych i obiektywnych uczniów (wysokie wymagania, trudne zaliczenia, zróżnico-wanie zakresu ocen), B) Ekologia szkoły / położenie, usytuowania / , wielkość szkoły, najlepsze to 500 - 600 uczniów w osiąganiu wyników, im większe klasy tym gorsze osiągają wyniki, luksusem są duże szkoły w których kwitnie życie społeczne, C) Socjologiczna struktura szkoły - a) rozproszone - sympatie = antypatie ( N, U), b) centralne ( skupiają gwiazdy w klasie); D) Klimat klasy - reguły i pracy i życia w klasie, E) Styl kierowania - proponuje czy żąda; 5.Cechy ucznia - a) Płeć - uzależnienie inteligencji od płci, b) Język - (wulgaryzmy - dziś już nie rozładowują emocjonalnie, straciły swoją wartość czyli rolę jaką spełniały przez wieki), c) Uzależnienie od środowiska rodzinnego, d) Okresy rozwojowe, e) Konflikty z kolegami, f) Konflikty z nauczycielami; 6.Sytuacje trudne w szkole - a) nowa szkoła, nowe środowisko, b) przejście do nowego etapu szkolnego (edukacyjnego), c) okresy rozwojowe (dorastanie, samotność, samoocena), d) konflikty z kolegami / koleżankami - depresiogenne, e) konflikty z nauczycielami; 7.Zasady wychowania w szkole wg ANTRATA - wychowuj naturalnie, z miłością do życia, indyw-idualnie, pożytecznie, patriotycznie, szczerze; 8.Wg DOMBROWSKIEGO - a) „ Tak, aby jednym było dobrze i innym było dobrze z nimi” b) „Postępuj tak jak postępują ci, których szanujesz i lubisz” c) „Rozwijaj dziecko wszechstronnie” d) „Dobre wychowanie należy rozpocząć od małego dziecka”; POLSKA PEDAGO-GIKA SPOŁECZNA - 1.Funkcje pedagogiki społecznej - a) adaptacji społecznej - tworzenie harmonijnego układu między jednostką, a otoczeniem społecznym; b) profilaktyczna - neutralizowanie wpływów czynników zagrożenia, prewencja - na meczu piłkarskim - zapobieganie, odstraszanie; c) kompensacyjna - wyrównywanie defektów zjawisk i stanów ujemnych; 2.Przedmiot i zakres pedagogiki społecznej - I peda-gogika szkolna - a) przedszkolna, b) szkolna ( nauczanie początkowe), c) szkoły wyższej; II pedagogika pozaszkolna - A) naturalne środowiska wychowawcze ( rodzi-na, grupy rówieśnicze, otoczenie społeczne), B) intencjonalne środowiska wychowawcze - a) placówki opiekuńcze (szkoły i zakłady dla dzieci specjalnej troski, sanatoria), b) placówki wychowawcze ( placówki opieki wychowawczej, placówki opieki wycho-wawczo - leczniczej, domy dziecka, internaty, pogotowia opiekuńcze), c) placówki wspomagające ( świetlice, czytelnie, domy kultury, kluby sportowe itp.); III pedagogika po szkole - A) oświata dorosłych ( kursy, szkoły podyplomowe, szkoły dla dorosłych, tym zajmuje się androgogika), B) pedagogika III wieku -rewitalizacja - geragogika ; 3.Zasady w pedagogice społecznej - a) zasada miłosierdzia - niesienie pomocy, poczucie miłości, b) zasada sprawiedliwości społecznej / egalitaryzmu /, c) Praca socjalna - opieka społeczna, d) zasada pomocniczości i wsparcie społecznego - / subsydiarność - posiłkowość / - pomoc z zewnątrz, którą trzeba okazać, gdy osoba nie jest w stanie sama sobie rodzić (należy zapobiegać *paternalizmowi - przesada opiekuńczości ojcowskiej), e) zasada komplementarności - wpływów, relacji, wspierania, zaradności, f) zasada interwencjonizmu - pomoc w przypadkach patologicznych, losowych, klęsk żywiołowych - ratownictwo; 4.Pomoc społeczna - A) instytucja polityki społecznej państwa, zajmująca się pracą socjalną z urzędu, mającą nieść pomoc ( ustawa z dnia 29 listopada 1990 roku ), B) działająca w ramach organizacji administracji rządowej na szczeblu gminy, powiatu (mops), województwa i samorządowej ( fundacje, stowarzyszenia, kościoły, osoby prawne i fizyczne itp.); 5.Wolontariusze - a) pracownicy socjalni, osoba która działa na rzecz drugiej osoby, nie dostaje za to pieniędzy, b) podnoszą jakość życia, c) pomagają rządowi rozwiązywać problemy w związku z pomocą dla osób potrzebujących; WYCHOWANIE RÓWNOLEGŁE - obejmuje - 1.środki masowego przekaz - są potężnym przekaźnikiem obecnego świata (wdrażać młodych do prawidłowego doboru programów, filmów i gazet); 2.organizacje młodzieżowe - zamierzają zaspokoić potrzeby nastolatków, których nie może zaspokoić szkoła ani dom (harcerstwo) => wywodzi się ze skałtingu i zaspakaja potrzeby ruchowo - przyrodnicze a w czasie wojny podlegało AK + charakteryzuje się (wychowaniem harcerskim + strukturą grupy (funkcje drużynowego) + sprawnością członków + formą pracy (zajęcia techniczne, gry, ogniska) + zabarwieniem zajęć (pozytywne przeżycja)); 3.organizacje sportowe - nie odgrywają ważnej roli gdyż nie mają własnego programu wychowawczego (sponsorzy stawiają na wynik); 4.organizacje religijne - wychowują według dekalogu; 5.subkultury - A) w latach 90-tych w Polsce przynależność do różnych grup subkulturowych przypisuje się od 6% - 8% młodzieży; B) odróżnia subkultury - strój, preferencje muzyczne, zachowanie, środki odurzające; C) najpopularniejsze subkultury => a) Punk - zagrożenie swobód obywatelskich, b) Raztaz - wegetarianie, muzyka rege, c) Hipis - obecnie maja odmienne poglądy, d) Skinhead - „polskę należy oczyścić” (niejednolite poglądy), e) Graficiaże - należą do różnych subkultur, f) Rapersi - śpiewają o swoich problemach; 6.sekty - a) to odłamy kościoła, b) często zorganizowana przestępczość, c) stosują psychotechniki wpływając na człowieka a następnie wykorzystując go, d) mają swoje normy, środki postępowania, e) zjawisko banalizacji zła (zło nie jest niczym złym, groźnym), f) członkami sekt są osoby intelektualne i wrażliwe, g) ludzie wstępują do sekt z braku wiary w absolut, h) w sekcie panuje hierarchia 9brak demokracji) => Sataniści - nawiązują do rytuałów przedchrześcijań-skich a ich cechą jest wątpliwość uznanych wartości + Ruch „new age” - ruch duchownych i polityków (1971r) - wierzenia wschodu (joga, medytacje, hipnoza); *Skutki - alkohol, człowiek woli przyjmować gotowe stwierdzenia, samobójstwa; IDEA OLIMPIZMU JAKO WARTOŚĆ WYCHOWAWCZA - 1912 rok - Sztokholm - Pieur de Cubertein opublikował „Odę do Sportu” - 1.Idea Olimpizmu charakteryzuje się właściwościami - a) Demokratyzm + pluralizm + reprezenta-tywizm, b) Dynamizm + estetyzm fizyczny, c) Rywalizacjonizm, d) Normatywizm; 2.Kategorie etyki sportu - a) Dzielność - Początkowo siła i zręczność oraz heroiczne męstwo (dziś cnota męskości), b) Honor - Należy postępować zgodnie z kodeksem etycznym, godność człowieka, czysta gra, bezinteresowność, męstwo, lojalność, prawdomówność, wierność, duma, honor jest przeciwieństwem interesowności, c) “fair play” - bezinteresowne poszanowanie reguł gry, szacunek dla przeciwnika i sędziego, zachowanie równych szans w walce, nie wykorzystywanie przewagi losowej, minimalizacja cierpień przeciwnika, d) Przyjemność - Sport dostarcza rozrywki, zabawy, szansa oderwania się od codziennych trosk; 3.Koncepcje edukacji olimpijskiej młodzieży - Jako element przygotowania igrzysk w każdym kraju oraz nośny instrument do edukacji młodzieży; 4.Dekalog widza - a) Nie zapominajcie że w zawodach nie uczestniczą najemnicy, b) Ideały współzawodnictwa powinny udzielać się też widzom, c) Popierajcie sportowców i kluby, d) Bądźcie obiektywni w swoich osądach, e) Miejcie zaufanie do sędziów, f) Oddajcie honor zwycięzcom, g) Ułatwiajcie zadanie organizatorom; 5.Dekalog sport-owca - a) godne reprezentowanie kraju i klubu, b) wytrwałość w treningu, c) dążyć do tego aby być lepszym, d) dbać o zdrowie i obiekty, e) łączyć sport z nauką; 6.kodeks trenera - a) dbałość o stronę moralną, b) dobro zawodnika i klubu, c) równowaga emocjonalna, d) postawa patriotyczna, e) świadomość popełniania błędów (że krzywdzi zawodnika), f) dbać o całe życie zawodnika (nie tylko stan fizyczny), g) nie schlebiać zawodnikom i działaczom, h) nie nastawiać się negatywnie do zawodników; SZKOŁY ALTERNATYWNE - 1.Geneza - A) Wywodzą się z krytyki szkoły publicznej za nie przygotowanie do życia, za pasywizm, wydłużenie nauki, za nauczanie przedmiotowe, za zastraszanie uczniów, B) Szkoły wywodzą się z pedagogiki pewności że świat się zmienia dlatego potrzebny jest zwrot szkoły na - a) Pluralizm i tolerancji , b) Od pedagogiki urabiania do pedagogiki, c) Od pedagogiki pompatycznej do pedagogiki dialogu; C) Szkoły muszą być otwarte na to co je otacza - szkoły postępowe, twórcze które zamiast przygo-tować do życia szkoły alternatywne przygotowują i żyją życiem dzisiejszym (do problemów które nas otaczają); 2.Trzy odmiany szkół alternatywnych - A) północno amerykańska Deway (Dułeja) - Parkhurst - plan daltoński + Kilpatriek - metody projektów (próba nauczania całościowego nie przedmiotowego); B) Duńska (efterskola) - a) Szkoła internat której modelem jest ośrodek wychowawczy w Łwind (VIND), b) Szkoła ta trwa 3 lata jako uzupełnienie wykształcenia ogólnego + zdobycie zawodu, c) Rezygnuje się z konwencjonalnych podręczników, d) Nie ma stopni a raz w tygodniu publiczny egzamin, e) Stawia się na odpowiedzialność + samokontrolę, f) Absolwenci są szanowani i poszukiwani; C) Niemiecka 1919r - a) 1919r w Sztudgardzie założono Woldorf schule, b) potrzeba wszechstronnego rozwoju dziecka przez sztukę + działalność praktyczną + ruch (kształcić umiejętności), c) bez atmosfery lęku + konkurencji + werbalizmu, d) przywiązanie dużej uwagi do uroczystości szkolnych; w założeniach miały to być szkoły zawodowe, miały współpracować z rodzicami. Obecnie są to szkoły prywatne, elitarne. Nadmierna jest tam koncentracja nad dzieckiem (przerost formy nad treścią); EDUKACJA ZRÓŻNICOWANA - Ludzie różnią się między sobą (uczniowie także) tak wiec jeśli chcemy unikać niepowodzeń musimy uwzględniać różnice, dlatego edukacja zróżnicowana uwzględnia występowanie różnic dyspozycji nauczania, uczenie itp.; ZRÓŻNICOWANIE TREŚ-CIOWE - 1.Platon proponował różnicować treść w zależności od predyspozycji ucznia; 2.Sickinger (lata 30 w Niemczech) różnicował uczniów według uzdolnień i tworzył 4 rodzaje klas - drugoroczność osiągnęła 50% - a) przeciętnie zdolni 8 klas, b) mało zdolni 6 klas, c) pomocnicze dla opóźnionych w rozwoju 4 klasy, d) przejściowe dla najzdolniejszych 6 klas; 3.Illich w latach 70 przedstawił koncepcję utopijną „społeczeństwo bez szkoły” - a) należy uwolnić społeczeństwo od szkoły i znieść obowiązek szkoły, b) sieć komunikacji kulturalnej; 4.Selekcja Pozy-tywna - *Polega na dostosowaniu edukacji do dzieci szczególnie uzdolnionych (zdolności wrodzone są potencjalną bazą do zdolności ogólnych a potem zdolności specjalnych), *Psycholodzy uważają że dzieci są zdolne jeżeli mają iloraz inteligencji od 130 - A) podstawowe cechy uczniów zdolnych - a) wysoki poziom zdolności ogólnych oraz uzdolnień, b) oryginalność myślenia, c) dyspozycje i osiągnięcia twórcze (szerokie zaintere-sowania), d) wysokie osiągnięcia szkolne, e) wysoka wiara i zaufanie we własne siły, f) silne dążenie do sukcesu, g) poczucie humoru, h) wysoki iloraz inteligencji; B) koncepcje pracy z uczniami zdolnymi - a) przyśpieszenie tępa opracowywania treści (wcześniejsze rozpoczęcie nauki szkolnej + podwójna promocja + wcześniejsze kończenie szkoły + kursy dodatkowe); b) grupowanie uczniów (tworzenie klas wg zdolności (usportowione klasy) + wydrę-bnienie grup na fakultet + tworzenie grup na zajęcie pozalekcyjne SKS); c) odrębne szkoły - szkoły mistrzostwa sportowego, d) nauka zindywidualizowana, e) system doractwa dla uczniów, f) wzbogacanie programów kształcenia i kursy rozsze-rzające; zróżnicowanie treściowe jest kontrowersyjne bo może powodować egoizm i idzie to drogą gdzie cel uświęca środki, uczniowie powyżej 150 IQ nie mogą się przystosować i mają utrudniony kontakt z rówieśnikami, możliwość promowania dzieci szczególnie uzdolnio-nych przez różne kursy, stypendia, indywidualny tok studiów; 5.Selekcja Negatywna - polega na zróżnicowaniu treści do dzieci opóźnionych w nauce - a) odrębne klasy pomocnicze (okrojone treści), b) kluby wyrównawcze, c) korepetycje, d) grupy dyspanseryjne (w polsce jest to gimnastyka korekcyjna bezpłatna); ZRÓŻNICOWANIE ORGANIZACYJNE EDUKACJI - 1.Plan Daltoński - twórcą jest Helena Parkhurst - Nie ma klas i lekcji + Uczniowie dostawali przydział zadań na miesiąc + Praca indywi-dualna (w razie potrzeby pytali wykładowców); 2.Plan Winietki - Do południa nauka w klasach a od południa w grupach zainteresowań; 3.Plan mi - temps - Do południa normalna nauka a po południu zajęcia rekreacyjne (Francja lat 50-tych); PODMIOTOWOŚĆ W PROCESACH EDUKACYJNYCH - Koniec XIX w początek XX - humanistyczne podejście do wychowanka mówi o tym że należy traktować ucznia indywidualnie podmio-towo; 1.Sztompka (socjolog polski) - a) być podmiotem - chcieć i móc działać, b) podmiotowość to znaczy że człowiek staje się sprawcą a nie tylko odbiorcą, c) podmiotowość w wychowaniu rozpatrywana jest w 3 aspektach - (jako cel - czyli stan postulowany + jako norma i zasada wychowawczego działania + jako efekt czyli cel osiągnięty); 2.Podmiotowość w polskiej szkole (badania) - a) co drugi uczeń w szkole uważa że nie może liczyć na czyjąś pomoc, b) wychowanie w polskiej szkole traktowane jest jako urabianie wychowanka (dominuje wychowanie posłusznego, uległego do szkoły wychowanka, c) Frontalizm uważa że wszyscy powinni uczyć się tego samego w tym samym czasie co likwiduje możliwość indywidualizmu (czas goni a materiał do realizacji), d) Ujęcie podmiotowości to celowe uczestniczenie jednostki w rzeczywistości, e) Nauczyciele w obawie przed utratą pracy; 3.TRANSGRESJA -człowiek transgre-sywny wyróżnia się tym z pośród innych że jest twórczy, wolny, ekspansywny, którego działanie jest zależne od - a) może być skierowana ku rzeczom, ludziom, symbolom lub ku sobie, b) pobudza do działania, c) działania twórcze i ekspansywne; 4.Od Adaptacyjnej edukacji do doktryny edukacji krytycznej (obecnie) - Pobudzającej do innowacji twórczośći w której człowiek staje się kimś, ma określoną tożsamość, jego działalność zleży od niego samego, staje się autonomiczny; 5.Budując samorząd należy pamiętać - a) wspólnych celach, b) „od prowadzenia za rączkę” poprzez stopniowe rozluźnianie „gorsetu wychowawczego” do coraz pełniejszej autonomi, c) demokratyczny wybór przedstawicieli samorządu uczniów; BRUTALIZACJA ŻYCIA JAKO NIE-POWODZENIA WYCHOWAWCZE - PATHOS - z greckiego cierpienie; 1.Problem agresji - A) może być rozumiana jako wyrządzenie komuś krzywdy lub szkody; B) może być rozumiana jako sposób rozwiązywania problemów życiowych, C) przyczyny agresji - a) brak serotoniny, b) frustracja - niezaspokojona potrzeba, c) wyuczona agresja (ta najbardziej nas interesuje), c) obserwowanie lub uczestniczenie w atakach agresji kształtuje postawy agresywne, najczęściej wynosi się je z zachowań rodziców lub grup rówieśniczych czy też mediów (w okresie dojrzewania gdy dziecko wierzy w to co widzi jako prawdziwe); 2.Przeciwdziałanie agresji - a) program edukacyjny, b) agresja hamowana przez kontaktowanie się mową, c) asertywność wyrażania emocji, d) zmienianie mentalności w stosunkach międzyludzkich; OSOBOWOŚĆ I ZAWÓD NAUCZY-CIELA - PEDEUTOLOGIA - nauka zajmująca się nauczycielem; 1.Geneza - a) XX wiek zaczęto rozważać o nauczycielu, b) J.W.Dawid praca „O duszy nauczycielstwa” 1912 rok, c) Problem talentu - rozważny przez dziesiątki lat, d) Mysłakowski - uważał kontaktowość jako przewagę talentu, e) Szuman - uważał że talent jest rzeczą nabytą (zdolność oddziaływania na innych), f) Baley - o talencie przesądzają zdolności wychowawcze, g) Grzegorzewska - wyróżniła 2 typy osobowości - *Wyzwalającą - aktywność wychowanka do samodoskonalenia + *Hamującą - nie mobilizująca do dalszej pracy (krytyka); 2.Cechy idealnego nauczyciela - prawy, o stałym charakterze, onsekwentny, wyro-zumiały, tolerancyjny, wymagający, posia-dający autorytet, nie mściwy, kulturalny, inteligentny, opanowany, kompetentny, ksz-tałcący się, mądry, refleksyjny, optymisty-czny, miły, grzeczny, żyjący z normami, można na nim polegać, koleżeński, partner-ski, demokratyczny, uspołeczniony, trosk-liwy, ceniący zdrowie innych, pogodny, zrelaksowany, z poczuciem humoru, otwar-ty, zorientowany ideologicznie, pozostawia-jący troski poza szkołą, nie uzależniony od nałogów, o miłej aparycji, z dobrą dykcją, dobrze sytuowany, zaangażowany w to co robi; 3.Typy nauczyciela wg Spranger - a) religijny - uczniowie szanują, b) estetyczny - uwielbiają, c) teoretyczny - podziwiają, d) społeczny - kochają, e) ekonomiczny - cenią, f) polityczny - biją się; 4.Z zawodem nauczyciela wiąże się etyka nauczyciela - a) aspekt psychologiczny - czy gotów jest on do pracy, czy jest optymistą, własne ja; b) aspekt pedagogiczny - powinna dominować troska o uczniów, c) aspekt etyki - do wartości norm społecznych;
3