FITAZA: W żywieniu zwierząt monogastrycznych stosuje się dodatek fitazy. Działanie tego enzymu polega na katalizowaniu odczepiania nieorganicznych ortofosforanów z fityn, przez co uwalniany jest chelatowo z nim związany fosfor, a także pierwiastki dwuwartościowe oraz aminokwasy i cukry. Wyróżnia się trzy rodzaje fitaz: fitaza endogenna-jelitowa-produkowana przez zasiedlające w jelicie grubym zwierząt monogastrycznych mikroorganizmy. Jednak w związku z tym, że trawienie pokarmu w tej części przewodu pokarmowego u zwierząt monogastrycznych jest minimalne, hydroliza fitynianów jest ograniczona, a dostępność fosforu bardzo niska (ok.30%), fitaza natywna-roślinna-obecna prawie we wszystkich paszach, ale o zróżnicowanej aktywności. Poziom aktywności tego enzymu zależy nie tylko od rodzaju paszy, ale również od warunków jej pozyskiwania i technologicznego sposobu przetwarzania. W trakcie procesów termicznych, takich jak suszenie, granulowanie lub ekstrakcja następuje inaktywacja fitazy natywnej; optimum działania przy pH ok. 5-5,6 .fitaza mikrobiologiczna-pozyskiwana z niektórych szczepów Aspergillus i Peniophora lycii. Jej zastosowanie przyczynia się do zmniejszenia dodatku do pasz fosforanów, ograniczenia wydalania fosforu z odchodami, a przez to zmniejszenia zanieczyszczeń środowiska związkami fosforu, wykorzystania zasobów fosforu z pasz roślinnych. Oprócz tego zaletami stosowania fitazy jest lepsze wykorzystanie innych składników mineralnych (Ca+2, Mg+2, Zn+2, Cu+2, Fe+2), poprawa przyrostów masy ciała, niższe zużycie paszy. Fitaza mikrobiologiczna jest aktywna w szerszym zakresie pH (2,5-5,5) i jest przy tym odporna na stosowanie podwyższonych temperatur w czasie obróbki termicznej. Zalety stosowania fitazy:
-lepsze wykorzystanie fosforu fitynowego
-lepsze wykorzystanie innych związków mineralnych
-lepsze wykorzystanie białka oraz tłuszczu
-wyższe przyrosty dzienne
- mniejsze zużycie paszy
- wyższa mięsność
- mnij wydalonego fosforu i innych pierwiastków ( ochrona środowiska)
-wyższy zysk hodowcy
PROBIOTYKI
Probiotyki- w przewodzie pokarmowym zwierzat i ludzi wystepuja bakterie, które mogą działac szkodliwie na procesy trawienia oraz wchłaniania składników pokarmowych. Wiele z tych dolegliwosci można zminimalizowac podając kultury bakterii pozytecznych.
Kryteria doboru szczepów probiotycznych: 1. Kryterium: bezpieczenstwo- wymagane własciwosci: * pochodzenie od ludzi; *izolowany z przewodu pokarmowego zdrowych osobnikow; *historia bezpiecznego stosowania; *brak informacji o powiazaniu z chorobami infekcyjnymi serca lub przewodu pokarmowego; * brak zdolnosci rozszczepiania kwasów żółciowych; *brak dzialania ubocznego; *brak genow opornosci na antybiotyki zlokalizowanych na elementach niestabilnych. 2.Kryterium: funkcjonalnosc- wymagane właściwości: * konkurencyjnosc w stosunku do mikroflory zasiedlajacej ekosystem jelitowy; *zdolnosc do przezycia, wzrostu i aktywnosci metabolitycznej w miejscu przeznaczenia; *odpornosc na sole żółci (możliwosc przezycia w jelitach); *odpornosc na kwasowosc soku żołądkowego; *konkurencyjnosc w stosunku do blisko spokrewnionych gatunków; *aktywnosc antagonistyczna w stosunku do patogenów, tj. Salmonella sp., Listeria monocytogenes, Clostridium difficile, Helicobacter pylori; *odpornosc na bakteriocyny, kwasy i inne związki antagonistyczne produkowane przez endogenną mikroflorę zasiedlającą ekosystem jelitowy; *adherencja i zdolnośc kolonizacji okreslonych miejsc w organizmie człowieka lub odpowiednio dlugi czas przeżycia. 3.Kryterium: przydatność technologiczna- wymagane właściwości: *łatwośc produkcji dużej ilości biomasy, wysoka produktywność hodowli; *odpornośc na procedury utrwalania starterów (zamrażanie, liofilizacja, przechowywanie); *żywotnośc i stabilnosc pożądanych cech bakterii w czasie przygotowywania i dystrybucji produktów probiotycznych; *wysoka przeżywalność przechowalnicza bakterii w gotowym produkcie; *zapewnienie pożądanych cech organoleptycznych gotowych produktów; *odpornośc na bakteriofagi; *genetyczna stabilnosc.
Probiotyki- Dodatki te, zaliczane do stymulatorów wzrostu, oddziaływają na ustrój zwierzęcia poprzez zmiany wywoływane w środowisku przewodu pokarmowego. Najczęstszą przyczyną padnięd prosiąt w pierwszych tygodniach życia oraz bezpośrednio po odsadzeniu jest biegunka i zapalenie jelit, co spowodowane jest zachwianiem równowagi bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Powszechnośd stosowania antybiotyków spowodowała wiele ujemnych skutków, jak odpornośd na nie mikroorganizmów, a u ludzi i zwierząt uczulenia. Dlatego obecnie dąży się do ograniczenia podawania zwierzętom antybiotyków na korzyśd probiotyków. W przewodzie pokarmowym zwierząt i ludzi występują bakterie, które mogą działad szkodliwie na procesy trawienia oraz wchłaniania składników pokarmowych. Wiele z tych dolegliwości można zminimalizowad podając kultury bakterii pożytecznych.Probiotyki znane są od tysiącleci-w żywieniu ludzi już dawno stosowano zsiadłe mleko uważając, że wzmaga ono apetyt, poprawia samopoczucie, a nawet może służyd jako lek w niektórych dolegliwościach przewodu pokarmowego. Kwaśne mleko jest najprostszym preparatem probiotycznym.
Wplyw probiotykow na antybiotyki. Stosujac probiotyki w zywieniu zwierzat należy pamietac o wzajemnym oddzialywaniu bakterii kwasu mlekowego na antybiotyki i odwrotnie. Jednoczesne stosowanie antybiotykow i probiotykow jest możliwe, ale nie celowe. Dzialanie bakterii probiotycznych zblizone jest do dzialania antybiotykow paszowych, bowiem jedne i drugie redukuja liczebnosc szczepów bakterii szkodliwych, choć sposób ich dzialania jest rożny.
Otrzymywanie probiotyków: produkcja -> formułowanie preparatu -> odwodnienie -> termin przydatnosci do spożycia (przydatnosc takiego preparatu) ->ponowne uwadnianie -> przyjmowanie do organizmu -> absorbcja -> kolonizacja. Technologia otrzymywania mikroorganizmów używanych do produkcji probiotyków objęta jest ścisłą tajemnicą. Wiadomo jednak, że materiałem wyjściowym są szczepy bakterii naturalnie zasiedlających przewód pokarmowy zwierząt, dla których ostatecznie jest przeznaczony. Oznacza to, że probiotyki dla trzody chlewnej sporządzane są z mikroorganizmów izolowanych ze światła przewodu pokarmowego świo, a nie np.: drobiu. W ten sposób uzyskuje się materiał biologiczny maksymalnie dostosowany do warunków panujących w przewodzie pokarmowym danego gatunku zwierząt.
Probiotyki są to naturalne bakterie jelit, które po doustnym wprowadzeniu są w stanie zasiedlic przewód pokarmowy, uniemożliwiając tym samym osiedlenie się w nim mikroorganizmów chorobotwórczych. Sposób oddziaływania probiotyków na przewód pokarmowy zwierzęcia jest złożony. Wywoływane zmiany wynikają z jednej strony z aktywności biologicznej mikroorganizmów probiotycznych, z drugiej zaś z aktywności chemicznej wydzielanych przez nie metabolitów.
Podstawowym skutkiem podawania probiotyków jest zmiana pH w określonych odcinkach przewodu pokarmowego zwierząt. W wyniku działalności bakterii probiotycznych powstają kwasy organiczne (mlekowy, octowy, propionowy). Obniżenie kwasowości środowiska przewodu pokarmowego jest zabójcze dla większości bytujących tam bakterii chorobotwórczych i względnie chorobowórczych. Np.:E.coli czy bakterie z rodziny Salmonella najlepiej namnażają się przy pH obojętnym do lekko zasadowego, a w środowisku kwaśnym nie znajdują warunków do rozwoju.
W miejsce “ustępującej” flory jelitowej namnażają się mikroorganizmy wprowadzone w preparatach probiotycznych. Bakterie wszczepiają się w ściany jelit tworząc zwarte kolonie, w jelicie cienkim pokrywają one kosmki jelitowe. Występuje tu zjawisko tzw.: efektu zajętego miejsca.
W środowisku wytworzonym przez bakterie probiotyczne znajdują dobre warunki do rozwoju także inne korzystne mikroorganizmy. Dlatego do preparatów probiotycznych dodaje się niektóre drożdże i pleśnie (Aspergillus). Produkują one enzymy poprawiające trawienie składników pokarmowych. Przeprowadzone w ostatnich latach badania wykazały, że zarówno bakterie jak i pleśnie wytwarzają substancje o charakterze antybiotycznym (lactobacilina, lactanina, acidofilina). Te naturalne antybiotyki skierowane są przeciwko bakteriom chorobotwórczym.Bardzo specyficzne właściwości posiadają drożdże Saccharomyces cerevisiae. Ściany komórkowe tych drożdży zbudowane są między innymi z oligomannanów. Cukry te dla niektórych bakterii stanowią świetną pożywkę (dla bakterii kwasu mlekowego), dla innych natomiast śmiertelną pułapkę. E. coli i Salmonella nie potrafią rozkładac tych cukrów i unieruchomione w ich środowisku usuwane są z przewodu pokarmowego.
Korzystne dzialanie probiotykow: Konkurencja o zajmowana nisze; Wspolzawodnictwo o substancje odzywcze; Zwiekszanie aktywnosci niektórych enzymow jelitowych (laktazy, sacharazy, maltazy)- w konsekwencji poprawe strawnosci pokarmu; Wytwarzanie wlasnych enzymow poprawiajacych dodatkowo strawnosc skladnikow pokarmowych paszy oraz dostarczenie witamin, glownie z grupy B- w konsekwencji poprawe strawnosci pokarmu; Obnizenie pH tresci jelitowej, poprzez synteze kwasów organicznych, np. kwasu mlekowego, propionowego, które stabilizuja pożądaną mikroflorę oraz zapobiegaja rozwojowi patogenów przez co hamowany jest wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych. Bardzo istotna jest także produkcja substancji antybakteryjnych i antywirusowych; Stymulowanie odpornosci ogolnej organizmu oraz odpornosci miejscowej poprzez wzrost miana przeciwciał oraz aktywnosci makrofagów; Obnizenie poziomu triacylogliceroli i cholesterolu we krwi; Redukcja toksycznych amin biogennych oraz amoniaku w przewodzie pokarmowym i we krwi.
Mikroorganizmy w produkcji zwierzecej: probiotyki. Inokulanty, Wpływ na zwierzeta. Drob- polepszenie wzrostu, szczególnie korzystne efekty daje się odnotowac podczas stresujacych warunkow chowu, polepszenie wykorzystania paszy, w profilaktyce infekcji drobnoustrojow Clostridium i Salmonella zmniejszenie smiertelnosci ptakow, eliminowanie biegunek, u kur niosek zwiekszenie produkcji jaj, zmniejszona koncentracja cholesterolu w surowicy krwi i jajach. Poprawa efektów produkcyjnych zwierząt (wyższe przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy), Regulacja równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, Wzrost aktywności enzymów trawiennych, Zwiększenie wysokości kosmków jelitowych brojlerów, Obniżenie zawartości cholesterolu we krwi, a także otłuszczenia tuszek brojlerów, Redukcja poziomu amoniaku i pH w odchodach, Poprawa wykorzystania składników mineralnych, wzrost zawartości wapnia i fosforu w kościach piszczelowych, a także wytrzymałości mechanicznej skorup, Poprawa nieśności kur, Obniżenie zawartości cholesterolu w żółtkach jaj. Przeżuwacze - polepszenie przyrostow masy ciala, polepszenie wykorzystania paszy, szczególnie u zwierzat mlodych zapobiegaja infekcji jelit, przyspieszaja rozwoj przedzołądków, u starszych optymalizuja i stabilizuja funkcje żwacza, krowy mleczne maja wieksza wydajnosc mleczna oraz wyzsza zawartosc skladnikow mleka (tluszcz i bialko), zmniejszaja stresy podczas transportu. Poprawa efektów produkcyjnych (wyższe przyrosty oraz niższe zużycie paszy u cieląt otrzymujących β-glukany), Stymulacja układu odpornościowego cieląt, Wzrost poziomu immunoglobulin w surowicy i w siarze krów otrzymujących dodatek MOS przez 3 tygodnie przed porodem, Aktywacja nieswoistej odporności typu humoralnego u jagniąt otrzymujących β-glukany, a także poprawa przyrostów masy ciała oraz cech użytkowości mięsnej. Trzoda chlewna- bardziej dla mlodszych niż starszych, zmniejszenie wystepowania biegunek, mniejsza smioertelnosc prosiat, zwiekszona immunostymulacja organizmu, odpornosc na dzialanie mikotoksyn poprzez ich neutralizacje, szybszy wzrost, lepsze przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy.
DRÓB
Zalecany szczególnie dla zwierząt młodych, Regulacja równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, Obniżenie pH treści przewodu pokarmowego, Zwiększenie długości kosmków jelitowych,
Poprawa wykorzystania żelaza, a w konsekwencji wyższa koncentracja hemoglobiny we krwi, Wzrost aktywności enzymów (proteazy, amylazy i trypsyny) w jelitach, Poprawa efektów produkcyjnych (wyższe przyrosty, lepsze wykorzystanie paszy), Redukcja ilości odorów (w tym skatolu, indolu, krezolu)
Korzystne działanie przeciwko pasożytom jelitowym (wysoki udział inuliny w dawce skuteczny w zwalczaniu nicieni), Stymulacja układu odpornościowego prosiąt w okresie około odsadzeniowym (MOS -wzrost poziomu immunoglobulin, β-glukany−hamowanie wydzielania prozapalnych cytokin).
Pszczoly- wykorzystanie probiotykow bogatych we flore bakteryjna i drożdze jako dodatko do surogatów pyłku, powinno poprawic kondycje pszczol, wyrazona m.in. dlugowiecznoscia czy lepszym stanem fizjologicznym. Może to być wlasciwa droga ochrony przed destrukcyjnym wplywem namiastek na przewod pokarmowy.
Znając te wszystkie „możliwości” probiotyków możemy oczekiwać:
Poprawy zdrowia zwierząt, zwiększenia odporności na stresy i skrócenia czasu regeneracji oprganizmu po przebytej chorobie;
Zwiekszenia retencji azotu i przyrostów masy ciała;
Poprawy wykorzystania składników pokarmowych
Tym samym skrócenie okresu tuczu;
Obniżenie kosztów leczenia zwierząt i zmniejszenia kosztów pracy;
Poprawy jakosci produktow (obnizony poziom cholesterolu w jajach, obnizony poziom tłuszczu w mleku, redukcja zanieczyszczenia tusz zwierzecych przez mikroorganizmy patogenne dla czlowieka).
REBIOTYKI
Definicja prebiotyku: skladnik pokarmu nie ulegajacy strawieniu przez enzymy jelitowe i które może korzystnie oddzialywac na organizm czlowieka na drodze selektywnej stymulacji w jelicie, wzrostu i/lub aktywnosci jednego lub okreslonej liczby gatunkow (szczepów) korzystnych dla zdrowia gospodarza bkterii. Prebiotyki sa to nietrawione oligosacharydy, które fermentuja w jelicie grubym. Stosowane lacznie z probiotykiem daja wlasciwy efekt. Przyklady: inulina, MOS, FOS, GOS.
Prebiotyki są dodatkiem paszowym niezawierającym mikroorganizmów, natomiast substancje odżywcze, stymulujące rozwój i wzrost naturalnej, pożytecznej mikroflory jelitowej zasiedlającej przewód pokarmowy zwierząt oraz tłumiące potencjalnie szkodliwe bakterie. Od prebiotyków oczekuje się stymulacji odporności organizmu przez zrównoważenie pożytecznej mikroflory jelitowej w celu zwalczania infekcji powdowanych przez bakterie chorobotwórcze lub będących wynikiem szkodliwego wpływu produkowanych przez nie toksyn.
Kryteria które musza spelniac substancje prebiotyczne:
Nie mogą ulegac hydrolizie, ani wchlanianiu do konca jelita cienkiego;
Powinny stanowic selektywny substrat fermentacji przez potencjalnie korzystne bakterie, bytujace w jelicie grubym;
Korzystnie dla zdrowia modyfikowac sklad mikroflory jelita grubego;
Powodowac korzystne dla gospodarza skutki miejscowe w tresci przewodu pokarmowego lub efekty immunomodulacyjne i odpornosciowe w organizmie.
ENZYMY
Enzymy są wyspecjalizowanymi białkami obecnymi w organizmach żywych, które umożliwiają przeprowadzenie wielu reakcji chemicznych. Zmieniają szybkość reakcji chemicznej ale podczas tej reakcji same nie ulegają przemianom. Są niezbędne dla prawidłowego metabolizmu wszystkich organizmów, ale mogą być również wykorzystane poza organizmami dla przyspieszenia wybranych reakcji chemicznych.
Enzymy w produkcji zwierzęcej. Jest to grupa dodatków paszowych, które wspomagają lub umożliwiają trawienie składników pokarmowych paszy. Ze względu na użyteczność żywieniową enzymy można podzielić na: •wspomagające u zwierząt młodych enzymy własne o dość niskiej ich aktywności, np. lipaza, amylaza, proteazy, •enzymy nie produkowane przez przewód pokarmowy zwierząt, a więc rozkładające głównie składniki włókna pokarmowego czyli karbohydrolazy: beta-glukanaza, pektynaza, ksylanaza, arabino-ksylanaza, celulaza, hemicelulaza orazfitazy rozkładające fityniany. Stosowanie enzymów w mieszankach dla zwierząt przynosi wiele korzyści: zwiększenia energii paszy, poprawy efektów produkcyjnych (przyrosty masy ciała i wykorzystanie paszy), polepszenia strawności białka, zmniejszenia biegunek i poprawę warunków zoohigieniczych. stosowanie fitazy poprawia wykorzystanie fosforu z pasz roślinnych. pozwala to na zmniejszenie lub wyeliminowanie dodatku fosforanów i ograniczenie ilości wydalanego fosforu z kałem, w efekcie uzyskuje się obniżenie zanieczyszczenia środowiska tym pierwiastkiem. nie bez znaczenia jest wpływ fitazy na zwiększone przyswajanie innych składników jak aminokwasów i niektórych elementów mineralnych, np. Zn, Cu, Ca. Obecnie w Polsce do obrotu zarejestrowanych jest kilkadziesiat preparatow wnzymatycznych. W ich sklad wchodza, m.in. takie enzymy jak: beta-glukanaza, ksylanaza, proteaza, alfa-amylaza, które znalazly zastosowanie w zywieniu zwierzat. Proteazy: *funkcja: rozklad bialek do peptydow i aminokwasow; *zastosowanie: odpady przemyslu zbożowego, gluten, soja; *przeznaczenie: produkty melkozastępcze na bazie soi. Amylazy: *funkcja: rozklad skrobi do dekstryn, maltozy i glukozy; *zastosowanie: produkty skrobiowe; *przeznaczenie: pasze dla prosiąt i cieląt. Celulazy: *funkcja: rozklad skrobi do dekstryn, maltozy i glukozy; *zastosowanie: dawki bogate we włókno; *przeznaczenie: słoma, siano, kiszonki. Beta-glukanazy: *funkcja: rozkład beta-glukanów do oligosacharydów i glukozy; *zastosowanie: dawki na bazie jeczmienia, owsa i zyta; *przeznaczenie: pasze dla drobiu i świn. Ksylanazy: *funkcja: rozkład pentozanów do ksylozy i ksylobiozy; *zastosowanie: dawki na bazie jeczmienia, zyta i pszenicy; *przeznaczenie: pasze dla swin i drobiu. Lipazy: *funkcje: rozkład lipidów do glicerydów i kt; *zastosowanie: tłuszcze roslinne i zwierzece; *przeznaczenie: pokarm dla psow i kotow. Fitazy: *funkcja: rozkład kwasu fitynowego do inozytolu i fosforu; *zastosowanie: zboza i sruty poekstrakcyjne; *przeznaczenie: pasze dla drobiu i rosnacych swin.
Enzymy dodawane do paszy powinny spełniać wiele warunków, m.in.:
być mikrobiologicznie czyste
przystosowywać się do zmieniających się wartości pH w przewodzie pokarmowym,
posiadać wysoką reaktywność enzymatyczną i dużą aktywność w górnym odcinku przewodu pokarmowego,
odznaczać się odpornością na działanie endogennych proteaz i zabiegi technologiczne podczas produkcji pasz,
nie zmieniać aktywności biologicznej w miarę przechowywania oraz być całkowicie bezpieczne dla zwierzęcia.
Największą odporność na temperaturę, wilgotność, niskie pH i czas składowania mają enzymy pochodzenia grzybowego-Aspergillus. Nawet przy bardzo wysokiej temperaturze nie tracą one aktywności biologicznej.
Enzymy można podawać w formie sypkiej i do pasz uwilgotnionych. Najlepsze rezultaty uzyskuje się, dodając je do wilgotnej paszy na kilka godzin przed skarmieniem.
Ich dodatek do pasz wynosi od 0,15 do 1kg tonę-¹ paszy.
KWASY ORGANICZNE
Kwasy organiczne - zakwaszacze - są to krótkołańcuchowe kwasy organiczne lub ich sole dodawane pojedynczo lub w postaci mieszanek do paszy, które zapobiegają lub ograniczają rozwój niepożądanych bakterii lub pleśni. Są stosowane przede wszystkim dla trzody chlewnej- poprawiają jakość paszy i ją konserwują, zwiększają się dzięki temu wyniki produkcyjne. Przeciwdziałają efektowi buforowania paszy w początkowym odcinku przewodu pokarmowego (buforowanie polega na wiązaniu przez składniki paszy znacznej ilości kwasów wydzielanych w przewodzie pokarmowym, wskutek czego dochodzi do podwyższenia pH i powstawania dogodnych warunków do rozwoju patogennych mikroorganizmów)
Cel stosowania zakwaszaczy
- niwelują namnażanie się pałeczek okrężnicy (e. coli) i bakterii z rodzaju Sallmonela→ stan zapalny błony śluzowej żołądka i jelit → uszkodzenie kosmków jelitowych powoduje zmniejszoną absorpcję składników pokarmowych, biegunkę → śmierć
-mieszanina kwasów jest bardziej efektywna niż każdy z nich zastosowany osobno(synergizm)
-kwas propionowy jest bardzo efektywny w hamowaniu rozwoju grzybów
- kwas mrówkowy jest dodawany, aby wzmocnić efekt przeciwbakteryjny i poszerzyć zakres działania w różnym zakresie pH
ZNACZENIE KWASÓW ORGANICZNYCH:
- obniżają pH w żołądku ( szczególnie ważne dla odsadzonych prosiąt
- zmniejszają możliwość wystąpienia schorzeń układu pokarmowego(szczególnie biegunek)
- spełniają funkcje promotora wzrostu
-polepszają jakość higieniczną paszy i wody
-powodują polepszenie strawności i przyswajalności składników pokarmowych
POTROJONE DZIAŁANIE KWASÓW ORGANICZNYCH
- polepszają strawność ( uaktywniają enzymy trawienne), mniej niestrawionych cząstek paszy, zmniejszenie ryzyka biegunek, zmniejszona śmiertelność
- działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie, przeciwgrzybiczo, konserwują pasze
-pozytywnie wpływają na rozwój naturalnej mikroflory jelit( zwiększają liczbę bakterii kwasu mlekowego). Poprawa funkcji komórek wyścielających jelita
MECHANIZM DZIAŁANIA:
- wnikają do wnętrza komórek patogennych powodują tam zachwianie równowagi kwasowej zakwaszają środowisko, zakłócenie syntezy DNA
DODATKI PASZOWE
- składniki mineralne w formie organicznej
- składniki dostępne - nasiona, ziarno gniecione
- enzymy
- składniki organiczne
- probiotyki - żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach, obdarzają gospodarza korzyściami zdrowotnymi (FAO/WHO 2001)
- prebiotyki - nietrawione składniki pokarmowe, które korzystnie wpływają na gospodarza poprzez selektywną stymulację wzrostu i/lub aktywności jednego lub określonej liczby mikroorganizmów w jelitach
-synbiotyki - mieszaniny probiotyków i prebiotyków korzystnie wpływające na zdrowie człowieka poprzez poprawę przeżywalności i kolonizacji żywych mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym, osiągniętą na drodze selektywnej stymulacji ich wzrostu i aktywności
- zioła
Za dodatki paszowe wg USTAWY z dnia 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt uważa się substancje przetworzone lub nieprzetworzone oraz ich mieszaniny dodawane do pasz w celu:
- poprawy cech materiałów paszowych, mieszanek paszowych lub środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego
- zaspokojenia potrzeb żywieniowych zwierząt lub poprawienie cech użytkowych zwierząt w wyniku wpływu na florę żołądkowo-jelitową lub na strawność paszy
- wprowadzenie składników pokarmowych umożliwiających osiągnięcie szczególnych celów żywieniowych lub zaspokajających szczególne potrzeby żywieniowe w danym okresie
- zapobieganie szkodliwemu wpływowi odchodów zwierzęcych na środowisko lub zmniejszeniu tego wpływu
Do dodatków paszowych zaliczamy :
- związki i preparaty, których obecność w paszy zwiększa produkcyjność zwierząt
- związki i preparaty, których obecność w paszy pozwala przedłużyć albo poprawić użyteczność pokarmową pasz.
W krajach Unii Europejskiej dodatki paszowe określa się jako substancje:
- dodawane do pasz w celu poprawienia ich jakości
- mające pozwolić na osiągnięcie określonych właściwości pod względem wyglądu, zapachu, smaku, konsystencji i trwałości pasz
- ułatwiające procesy technologiczne wytwarzania pasz
- poprawiające walory dietetyczne pasz
- poprawia wskaźniki żywieniowo- fizjologiczne u zwierząt
Dodatki paszowe produkowane są na nośnikach celem lepszego mieszania z innymi materiałami paszowymi i określa się je jako premiksy paszowe
Czego oczekuje się od dodatków paszowych:
- zwiększenia produkcyjności
- stymulacji pobierania suchej masy pasz
- stabilności środowiska przewodu pokarmowego
- regulacji pH żwacza u przeżuwaczy
- zwiększenia rozkładu w2łókna oraz syntezy mikrobiologicznej białka i LKT
- ograniczenie strat masy ciała w okresie laktacji
- zwiększenia zdrowotności u zwierząt
Stosowane dodatki muszą być opłacalne a ich rodzaj i wielkość powinna być do konkretnej formy z uwzględnieniem wydajności i składdu dawki pokarmowej
Dodatki paszowe - są stosowane w celu uzupełnienia niektórych składników w paszy lub w celu lepszego pobierania paszy.
Antybiotyki są to związki wytwarzane przez żywe organizmy (różnego rodzaju pleśnie, grzyby, bakterie) hamujące wzrost jakiegoś organizmu. Korzyści osiągane ze stosowania antybiotyku w żywieniu zwierząt polegają na tym, że przyśpieszają one rozwój, pobudzają apetyt, zabezpieczają przed niektórymi chorobami, zmniejszają liczbę zwierząt niedorozwiniętych oraz zwiększają przy swa jalność białka przez organizm zwierzęcy. Szczególnie wyraźny wpływ mają antybiotyki na wytwarzanie większości witamin w przewodzie pokarmowym. Pod wpływem działania antybiotyku zawartość witamin A, E i B12 w wątrobie i innych narządach zwierzęcia zwiększa się o 20-25%.
&Dodatek antybiotyków do paszy powoduje lepsze wykorzystanie składników mineralnych w dawce pokarmowej, głównie wapnia i fosforu; odnosi się to do zwierząt młodych, będących w okresie wzrostu.
Stosowanie antybiotyków w żywieniu świń o ciężarze od 15 do 95 kg daje zwiększenie przyrostów o ok. 15%. Przy stosowaniu ich w żywieniu tuczników należy pamiętać, że uzyskanie najlepszych przyrostów jest możliwe tylko przy ciągłym ich dodawaniu do paszy. Przerwa w podawaniu antybiotyku powoduje spadek przyrostów. Szczególnie korzystne jest stosowanie antybiotyku w żywieniu sztuk charłacznych. Najczęściej stosowanymi antybiotykami w żywieniu trzody chlewnej jest terramycyna, produkowana w Polsce pod nazwą oxyterracyny; ona właśnie dodawana jest do mieszanek treściwych i koncentratów. Jeżeli chodzi o żywienie drobiu, to antybiotyki mają duże znaczenie przy szybkim tuczu kurcząt (brojlerów). Mają również wpływ na zwiększenie ciężaru jaj oraz podniesienie ich wartości biologicznej. Zwiększa się w nich bowiem zawartość witaminy A i innych witamin - głównie z grupy B. Powszechnie stosowanym antybiotykiem w żywieniu drobiu jest oxyterracyna.
&Antybiotyki podawane w mleku lub paszy treściwej cielętom od 1 do 16 tygodni życia zwiększają u nich przyrosty od 10 do 15%. Poza tym uodparniają je, gdyż w tym okresie cielęta są najbardziej podatne na przeziębienia i biegunki, powodujące często nie tylko zmniejszenie przyrostów, lecz także padnięcia. Najlepsze wyniki daje dodawanie do pasz oxyterracyny lub chlorotetra-cykliny.
Zywnosc atrybucyjna: zywnosc ekologiczna, zywnosc niskoprzetworzona, zywnosc wegetarianska, zywnosc koszerna.
Eubiotyki- zwiazki pochodzenia glownie roslinnego, które maja zdolnosci prozdrowotne.
Kodeks zywnosciowy- inspekcja jakosci handlowej artykulow rolno- spozywczych, inspekcja handlowa.
Suplementy- skoncentrowane zrodlo witamin lub skladnikow mineralnych i innych skladnikow odzywczych lub biologicznie czynnych, wystepujacych pojedynczo.
Zanieczyszczenia i dodatki mikrobiologiczne do żywności
Zanieczyszczenia
Każda substancja nie dodana celowo do żywności, a której obecność jest wynikiem produkcji (zabiegi w trakcie uprawy i zbiorów), hodowli zwierząt, medycyny weterynaryjnej, przetwarzania, przygotowywania, obróbki i pakowania, transportu, przechowywania lub jest rezultatem zanieczyszczenia środowiska.
Jednym z parametrów dobrej jakości mikrobiologicznej żywności jest jej bezpieczeństwo, tzn. nieobecność patogenów i ich toksyn, przy minimalnej ilości mikroflory saprofitycznej, niezdolnej do rozwoju we właściwych warunkach przechowywania.
Źródłami zagrożeń mikrobiologicznych żywności mogą być: bakterie, pleśnie, drożdże.
Pojawienie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych w produktach żywnościowych powinno być przewidywalne i kontrolowane na każdym etapie produkcji. Zanieczyszczenia mogą pojawić się nagle i pochodzić z różnych źródeł (np. drobnoustroje naturalnie występujące na surowcach, wtórne i patogeny ze środowiska zewnętrznego - zwierzęta, powietrze, gleba, woda, ludzie - oraz pochodzące z kolejnych etapów produkcji).
Drobnoustroje znajdujące się w produktach spożywczych mogą stać się przyczyną zatruć pokarmowych (intoksykacji i toksykoinfekcji) . Do intoksykacji dochodzi w wyniku spożycia toksyny wyprodukowanej przez drobnoustroje w samej żywności. Przykładem intoksykacji jest zatrucie jadem kiełbasianym lub enterotoksyną gronkowcową. Toksykoinfekcje są wynikiem wprowadzenia do organizmu wraz z pokarmem żywych drobnoustrojów, których toksyczne oddziaływanie ujawnia się w następstwie rozwoju infekcji już w samym przewodzie pokarmowym.