Piotr Domański gr. A

Choroby cywilizacyjne- ich etiologia i profilaktyka

Spis Treści:

Wstęp i definicja……………………………………………………………………………….3

Nadciśnienie tętnicze…………………………………………………………………………..3

Otyłość…………………………………………………………………………………………4

Cukrzyca……………………………………………………………………………………….5

Podsumowanie…………………………………………………………………………………6

Bibliografia…………………………………………………………………………………….7

Wstęp i definicja

W dzisiejszych czasach gdzie przemysł farmakologiczny i medycyna stoi na wysokim poziomie. Co chwila w środkach masowego przekazu słyszymy o kolejnym udanym zabiegu, czy ważnym dla ludzkości odkryciu. Jesteśmy ludźmi sukcesu, pokonujemy bariery naukowe, ale społeczeństwo mimo to boryka się z wieloma chorobami. Są to tak zwane choroby cywilizacyjne albo inaczej choroby XXI wieku. Na samym początku trzeba postawić sobie proste pytanie: co to są choroby cywilizacyjne? Są to schorzenia związane z ujemnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji. Przyczyny tych schorzeń prowokujemy sami. Nadmierny stres, zła dieta, brak ruchu, napięcia nerwowe, oddziaływanie skażeń środowiska. Te wszystkie czynniki mają wpływ na nasz organizm i jego funkcjonowanie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że może być chore, na którąś z chorób cywilizacyjnych. Do tych chorób można zaliczyć: nadciśnienie tętnicze, astmę, otyłość, cukrzycę, nowotwory, osteoporozę, choroby wrzodowe, alergie, uzależnienia, zaburzenia psychiczne oraz choroby zakaźne. Choroby te są nieuleczalne, ale poprzez profilaktykę można złagodzić ich przebieg i czasem nawet zastopować ich dalszy rozwój. W mojej pracy postaram się przedstawić kilka wybranych chorób cywilizacyjnych, ich pochodzenie, skutki, zapobieganie oraz profilaktykę.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze(Hypertensio arterialis) to choroba układu krążenia polegająca na stałym lub okresowym podwyższeniu ciśnienia tętniczego krwi powyżej wartości prawidłowych tj. 140/90 mmHg. Przypadłość tą można podzielić ze względu na charakter pierwotny i wtórny. Charakter pierwotny choroby ma zdecydowana większość przypadków ok. 90% i nie posiada znanej somatycznej przyczyny, którą można usunąć interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia pierwotnego nie została poznana, mogą to być uwarunkowania genetyczne albo środowiskowe. Pozostałe przypadki to choroba o charakterze wtórnym, gdzie jest dobrze znana przyczyna choroby, np. choroby nerek, miażdżyca, choroby mózgu. Nadciśnienie tętnicze samo w sobie nie ma następstw ani objawów. Jedynie w skrajnych przypadkach może wywoływać bóle głowy, złe samopoczucie i kołatanie serca. Występowanie nadciśnienia powoduje jednak wzrost ryzyka: udaru mózgu, uszkodzenia naczyń, zawału. Najlepszą metodą zapobiegania oraz leczenia jest prowadzenie higienicznego trybu życia. Systematyczna aktywność fizyczna potrafi obniżyć ciśnienie nawet u osób z uwarunkowaniami genetycznymi. Systematyczny ruch wzmacnia mięsień serca i naczynia krwionośne uodparniając tym samym organizm na niekorzystne działanie wysokiego ciśnienia. Dieta niskotłuszczowa pomaga utrzymać właściwa wagę, dzięki czemu przyczynia się do obniżenia ciśnienia. Odpowiednia ilość wypoczynku i unikanie stresu. Wiele osób choruje na nadciśnienie tętnicze i na wet o tym nie wie. A bardzo prostymi sposobami można zadbać o własne zdrowie i obniżyć w sposób naturalny ciśnienie.

Otyłość

Otyłość nie zawsze kojarzy się z chorobą, często jest związana z pewną niedogodnością, na jaką jest narażony ludzki organizm. Lekarze jednak klasyfikują otyłość jako chorobę i to bardzo poważną, na która zapadają coraz szersze rzesze pacjentów. Czym jest otyłość?? Otyłość są to zaburzenia w przemianie materii, skutkujące odkładaniem się tłuszczu głównie w tkance podskórnej, także otłuszczenie serca i jelit. Rozróżnia się dwa typy otyłości: otyłość pierwotną i wtórną. Otyłość wtórna może być spowodowana: wadami chromosomalnymi, zaburzeniami układu nerwowego, czy też stosowaniem leków. Otyłość pierwotna może być uwarunkowana genetycznie (brak genów odpowiedzialnych za prawidłową przemianę materii), szacuje się, że jest tak u około 40% pacjentów. Inną przyczyną otyłości pierwotnej jest prowadzenie nieodpowiedniego stylu życia. Szybkie spożywanie pokarmów, niewłaściwa kultura jedzenia, brak aktywności fizycznej prowadzą do zaburzenia bilansu energetycznego organizmu, a przez to do odkładania się tkanki tłuszczowej. Spożywanie dużych ilości pokarmów wysokokalorycznych doprowadza do tego, że nawet aktywności fizyczna nie jest w stanie tych kalorii wykorzystać, są one odkładane w organizmie w postaci tłuszczu. W spożywaniu odpowiednich posiłków nie pomagają nam producenci żywności, ich produkty często są ponad miarę nasycone tłuszczami, solami mineralnymi, czy też dodatkami chemicznymi, które źle wpływają na metabolizm. Otyłości sprzyja też stosowanie używek. Do przyczyn otyłości pierwotnej zalicza się również czynniki psychologiczne. Sytuacje stresowe są bardzo często przyczyną spożywania nadmiernej ilości pokarmów. Jedzenie staje się sposobem na odreagowanie. Dla wielu osób jedzenie jest sposobem na zabicie czasu. Dokładne, stosowane w badaniach naukowych metody oznaczania ilości tkanki tłuszczowej organizmu to: bioimpendancja elektryczna ciała, podwójna absorpcjometria (DXA), tomografia komputerowa z oceną planimetryczną, jądrowy rezonans magnetyczny, metody sonograficzne USG, metody izotopowe. W praktyce stosuje się, prostsze metody przybliżone: pomiar masy ciała (wagi ciała) i obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) lub wskaźnika WHR (waist-hip ratio), pomiar grubości fałdu skórnego. Dla osób dorosłych i o przeciętnych warunkach umięśnienia, wskaźnik BMI dobrze odzwierciedla zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Z otyłością powiązana jest cała gama innych chorób. Najczęściej występującą chorobą u osób otyłych jest cukrzyca typu II (szacuje się, że cierpi na nią około 80% ludzi otyłych). Inną chorobą powiązaną jest nadciśnienie, nadmierny poziom cholesterolu we krwi, miażdżyca. Osoby, z BMI powyżej 25 bardzo często cierpią na choroby związane z sercem. Niedokrwienie tego organu występuje u około 40% pacjentów, u których indeks masy ciała przekracza wartość 25. Niewydolność serca, również często występująca u otyłych, może spowodować problemy z oddychaniem, co w konsekwencji może doprowadzić do niedotlenienia i zgonu. Kości i stawy, które są obciążone nadmiernym ciężarem organizmu, bardzo często narażone są na uszkodzenia. W konsekwencji niejednokrotnie dochodzi do zwyrodnień stawów. Ponadto u osób otyłych nierzadko dochodzi do złamań i zwichnięć. Inną zmorą otyłych są żylaki kończyn dolnych. Badania potwierdziły również, że osoby z nadmierną wagą o wiele bardziej narażają się na: udarów mózgu, nowotworów, bezpłodności, kamienicy pęcherzyka żółciowego. Stwierdzono też, że otyłość skraca życie. Nauka - jak dotąd - nie wynalazła cudownego leku na otyłość. O prawidłową masę ciała należy dbać całe życie, poprzez odpowiednie nawyki żywieniowe, stosowanie wysiłku fizycznego, stosowanie odpowiedniej diety. Należy nie dopuszczać do tego aby wskaźnik BMI przekroczył granicę 25 punktów. Jeżeli już choroba ta nas dotknęła, nie należy korzystać z cudownych środków, którymi zalewany jest rynek. Środki takie w najlepszym wypadku nie zaszkodzą, ale raczej nie pomagają. Podobnie cudowne diety, które są najczęściej źle zbilansowane i doprowadzają do niedoboru składników odżywczych, ważnych dla organizmu. Ich stosowanie doprowadza najczęściej do chwilowego zbicia kilku kilogramów, aby po jakimś czasie powrócić do starej wagi, a nawet utyć. Odpowiednia dieta charakteryzuje się tym, że efekty nie są duże i natychmiastowe. Powinna być także zaakceptowana przez środowisko medyczne. Jako uzupełnienie diety powinny być stosowane ćwiczenia fizyczne. Otyłość leczy się również chirurgicznie, czy też poprzez podawanie odpowiednich leków. Takie metody leczenia stosuje się najczęściej u pacjentów, których BMI przekracza 40 punktów. W leczeniu otyłości stosuje się również psychoterapię.

Cukrzyca

Cukrzyca grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się  hiperglikemią  (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne. Najczęstszą postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, polegająca na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność). Stan ten wymaga produkcji nadmiernej ilości insuliny, co w dalszym przebiegu choroby przekracza zdolności wydzielnicze trzustki. W cukrzycy typu 2, dochodzi do uszkodzenia komórek beta w wyspach trzustki i upośledzenia, a później zaprzestania wydzielania insuliny. Cukrzyca typu 1 polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny, przy zachowaniu normalnej wrażliwości tkanek na ten hormon. Cukrzyca ciężarnych jest wynikiem zmian hormonalnych związanych z okresem ciąży. Typy 1 i 2 są wielogenowe, tzn. są rezultatem mutacji w wielu genach, w odróżnieniu od monogenowych, np. typu MODY. Zasadą współczesnej terapii cukrzycy jest leczenie wszystkich zaburzeń towarzyszących chorobie, a nie tylko kontrola gospodarki węglowodanowej. Dążenie do normalizacji masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, właściwa dieta, leczenie częstych w cukrzycy zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia oraz utrzymywanie glikemii w przedziale wartości możliwie najbardziej zbliżonym do niecukrzycowych (normoglikemii) zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań choroby. Rozpoznanie objawów cukrzycy w zaawansowanej fazie nie powinno nastręczać większych trudności zarówno dla samego chorego jak i dla jego bliskich. Do najczęstszych symptomów należą: senność, ogólne osłabienie, utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu, zwiększone pragnienie i związana z tym zwiększona ilość oddawanego moczu. Mogą występować także nudności oraz zmęczenie. Chorzy na cukrzycę mogą mieć również zaburzenia ostrości widzenia oraz częste, nawracające się infekcje w okolicach narządów płciowych. W skrajnych przypadkach oznaką choroby może być również zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu. Podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W zależności od zaawansowania choroby może ono występować jedynie po spożyciu węglowodanów lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje się w miligramach na 100 ml krwi (mg%) lub w milimolach na litr (mmol/l); związek między nimi określany jest wzorem [mmol/l] x 18 = mg%. I tak prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl (3,4-5,5
mmol/l), w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział 80-120 mg%. Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1 należy jak najszybciej rozpocząć leczenie przy pomocy insuliny. Metoda oparta na insulinie czyli tzw. intensywna insulinoterapia jest najlepszą metodą leczenia. Istotą owej terapii jest takie dobranie dawki insuliny aby poziom cukru we krwi był odpowiedni, czyli zbliżony do poziomu u ludzi zdrowych. Efekt ten osiąga się poprzez wstrzykiwanie insuliny kilka razy w ciągu doby. Oprócz intensywnej insulinoterapii, drugim często stosowanym sposobem leczenia cukrzycy typu 1 jest ciągła infuzja insuliny za pomocą pompy insulinowej. Tego typu terapia jest rzadko stosowana ze względu na koszty jak również fakt, iż wymagana jest silna motywacja chorego do samokontroli. Infuzja za pomocą pompy insulinowej najczęściej stosowana jest u kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę. Jak już zostało wspomniane, cukrzyca typu 2 ujawnia się w bardziej dojrzałym wieku, zwykle u osób starszych i jest najbardziej powszechnym typem tego schorzenia, gdyż odpowiada za około 90 proc. wszystkich przypadków zachorowań. Podstawą leczenia jest tutaj dążenie do obniżenia podwyższonego stanu cukru we krwi. Istotną rolę jednak odgrywają także powikłania, które mogą być przykrym następstwem owej choroby, a mowa tutaj o zawałach serca lub udarze mózgu. Dlatego też kolejnymi elementami leczenia muszą być: ścisła kontrolna ciśnienia tętniczego oraz poziomu cholesterolu we krwi. W leczeniu cukrzycy typu 2 ważną rolę odgrywają zarówno środki medyczne takie jak leki doustne oraz insulina jak i ćwiczenia fizyczne i odpowiednia dieta. Te ostatnie elementy mają szczególnie duże znaczenie jeśli chodzi o osoby otyłe, które poprzez zmniejszenie swojej wagi przy pomocy dobrze dobranego zestawu ćwiczeń fizycznych i odpowiedniej diety mogą wcale nie musieć przyjmować leków. Profilaktyka jak w większości chorób, również i w tym przypadku polega w znacznej mierze na prowadzeniu zdrowego trybu życia. Przestrzeganie zdrowej i odpowiedniej diety oraz regularna aktywność fizyczna to właśnie te elementy, które w istotny sposób mogą się przyczynić do zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby, a są one szczególnie ważne dla osób otyłych lub prowadzących bardziej siedzący tryb życia.

Podsumowanie

Choroby cywilizacyjne będą występować coraz częściej i dotykać coraz większej liczby osób w różnym wieku, starszych i dorosłych i także coraz częściej dzieci. W przedstawionych przeze mnie chorobach jedną z powtarzających się przyczyn zawsze była zła dieta i siedzący tryb życia. Niektóre są łatwe do wyleczenia, ale są choroby, które wiążą się z licznymi powikłaniami oraz długoterminowymi i kosztownymi kuracjami, a czesem są one niewyleczalne. Aby uniknąć chorób cywilizacyjnych należałoby w pierwszej kolejności skupić się nad naszym trybem życia, na tym co jemy, czy uprawimy jakiś sport, czy poświęcamy wystarczająco dużo czasu na odpoczynek i relaks. Zmiana trybu życia może nas uchronić nie tylko przed coraz częstszymi chorobami cywilizacyjnymi, ale poprawi nasze samopoczucie. W ten sposób możemy zapobiegać chorobą cywilizacyjnym również w przyszłych pokoleniach.

Bibliografia:

http://www.punktzdrowia.pl/choroby-i-dolegliwosci/choroby-cywilizacyjne

http://www.choroby-cywilizacyjne-xxi-w.e-zdrowie.biz.pl/

http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3888921

http://www.nadcisnienie.pl/

http://www.kardiolo.pl/nadcisnienie.htm

http://www.punktzdrowia.pl/choroby_dolegliwosci/choroby_ukladu_krazenia/nadcisnienie_tetnicze

http://dooktor.pl/artykuly-medyczne/choroby/nadcisnienie_tetnicze_hypertensio_arterialis.html

http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3952799

http://www.choroby.senior.pl/158,0,Otylosc,1912.html

http://www.doctormed.pl/wydzial/324/artykul/232/Oty%C5%82o%C5%9B%C4%87

http://www.meritum-news.com/PORADY/?p=92

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cukrzyca

http://www.choroby.senior.pl/158,1,Cukrzyca,1121.html

http://www.e-diagnoza.pl/artykul/213/Dobre-leczenie-cukrzycy-typu-2/

7

---