Wykład I 04-10-2004

PRAWO ŻYWNOŚCIOWE - zespół norm (aktów) prawnych ustalających zasady wytwarzania i obrotu surowcami, żywnością oraz przedmotami użytku, wchodzącymi w kontakt z nimi w zakresie niezbędnym do ochrony i zaspokojenia oczekiwań konsumenta:.

zespół postanowień prawnych, które regulują:

- produkcję

- przetwórstwo

- przechowywanie

- transport

- sprzedaż żywności

Nie obejmują gospodarstw domowych!

Nie obejmują zasad i sposobu żywienia np. w żłobkach.

Obejmują gospodarstwa agrotechniczne.

Cel:

• stworzenie podstaw formalnych dla dostarczenia żywności pełnowartościowej pod względem odżywczym i bezpiecznej dla zdrowia (czyli szeroko pojęta ochrona konsumenta).

Prawo żywnościowe koncentruje się na:

• Ochronie zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów;

• Zagwarantowaniu prawa konsumenta do informacji i przestrzegania zasady uczciwości transakcji;

• Likwidacji barier w handlu żywnością

• Spełnieniu wymogów konsumenta, co do jakości wyrobów poprzez:

a) zapewnienie poziomu minimum

b) wdrożenie regulacji prawnych sprzyjających działaniem projakościowym.

Proces tworzenia nowożytnego Prawa Żywnościowego:

910 r.p.n.e. - archaiczne kodeksy higieniczne

900r.n.e - Powstanie Państwa Polskiego

1991 r. - UE

Akty prawne RP:

1. Powszechnie obowiązujące:

Wiążą wszystkich; zarówno podmioty państwa jak również obywateli i wszystkie podmioty znajdujące się pod jurysdykcję RP oraz podmioty prawne

2. Wewnętrzne obowiązujące (miejscowe):

Przepisy prawne obowiązujące tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.

Akty prawa powszechnie obowiązującego:

1. KONSTYTUCJA - ustawa zasadnicza, ma najwyższą moc prawną w RP, inne akty prawne muszą być z nią niesprzeczne.

2. USTAWA - akt normatywny ustanawiający normy:

1. generalne - kierowane do pewnej klasy adresatów, wyróżnionych ze wzgl na ich wspólną cechę;

2. abstrakcyjne - ustanawiające pewne wzorce zachowań.

Ustawy wchodzą w życie z dniem opublikowania w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej.

3. RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE:

Usytuowane są poniżej Konstytucji, z którą powinny być zgodne, mają moc prawną ustawy, warunkiem transformacji umowy międzynarodowej do krajowego porządku prawnego jest opublikowanie w „Dzienniku Ustaw RP”.

4. ROZPORZĄDZENIE:

• Akt normatywny ściśle związany z ustawą, akt wykonawczy do wcześniej opublikowanej ustawy.

• Wydawane przez organy wskazane w konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia (zwanego delegacją urzędową) zawartego w ustawie. Upoważnienie określa organ właściwy do wydania rozporządzenia, zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści tego aktu prawnego.

• Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest opublikowanie w „Dzienniku Ustaw RP”

Prawo do wydawania Rozporządzeń mają:

• prezydent RP

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Ministrowie kierujący działami administracji rządowej

• Przewodniczący komitetów powołanych w skład Rady Ministrów

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Akty prawa wewnętrznie obowiązującego:

Akty wewnętrzne wydawane tylko na podstawie ustawy, nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli i osób prawnych. Podlegają kontroli, co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem. Są to:

1. Zarządzenia ( Rada Ministrów, Sejm, Senat)

2. Uchwały (Prezes Rady Ministrów, Prezydent RP, Przewodniczący komitetów powołanych w skład Rady Ministrów)

Historia UE:

• 1951 - Traktat Paryski

• 1957 - Traktat Rzymski

• 1973 - Mastricht?????

• 1981 - Grecja

Wszystkie państwa członkowskie UE mają:

Równe prawa i obowiązki

Pełny dostęp do funduszy

Aktywny udział we wszystkich instytucjach

Instytucje UE:

1. Rada Europejska (szefowie państw lub rządów),

2. Parlament Europejski

3. Rada UE

4. Komisja Europejska (organ wykonawczy)

5. Trybunał Sprawiedliwości (organ sądowy)

Źródła prawa w UE:

1) pierwotne

• traktaty założycielskie (Paryski i Rzymski)

• traktaty o przystąpieniu nowych państw członkowskich zbliżenie aktów ustawowych, administracyjnych i innych państw UE

2) wtórne

• akty prawne

• umowy międzynarodowe zawierane z państwami trzecimi (układy stowarzyszeniowe) i z organizacjami międzynarodowymi.

Akty prawne UE:

1. ROZPORZĄDZENIE - jest podstawowym źródłem ustawodawstwa UE. Mają ogólne zastosowanie, obowiązują w całości we wszystkich krajach członkowskich od daty, w której weszły w życie. Jest stosowane bezpośrednio co oznacza że wywiera ono skutek w kraju członkowskim bez potrzeby jego transformacji. Nakłada obowiązki i nadaje prawa obywatelom państw członkowskich UE. Mają moc ustawy.

2. DYREKTYWA - jest najczęściej stosowaną formą prawodawstwa żywnościowego. Rozróżnia się Dyrektywę Rady i Dyrektywy Komisji. Są adresowane do krajów członkowskich i są dla nich wiążące w zakresie celów, jakie mają być osiągnięte. Są one przede wszystkim stosowane w celu harmonizacji prawa państw członkowskich. Obowiązują w każdym kraju członkowskim, do którego sa adresowane lecz wybór sposobów i metod osiągania celów w nich zawartych pozostawiony jest do decyzji ich samych. Dyrektywy nie uzyskują mocy prawnej aż do momentu, w którym zostaną wprowadzone do prawa w danym kraju członkowskim. Dyrektywa podaje termin, do kiedy powinna być zrealizowana.

3. DECYZJE - rzadziej niż dyrektywy. Jest obowiązująca dla podmiotów, do których została skierowana, może to być np. kraj członkowski lub podmiot indywidualny. Decyzja w przeciwieństwie do dyrektywy wiąże adresata w całości i nie daje swobody w sposobie jej realizacji. Zawiera nakaz lub zakaz określonego zachowania, ale musi mieć podstawę prawną i uzasadnione wydania.

4. ZALECENIA I OPINIE - mają charakter niewiążący i wydawane są najczęściej przez komisję, ale może wydawać je również Parlament Europejski wspólnie z Radą oraz sama Rada. Różnica między zaleceniem a opinią jest niewielka przy czym zalecenie z reguły wskazuje pożądane kierunki postępowania i ma charakter bardziej kategoryczny niż opinia, która z reguły zawiera opinie, poglądy lub sugerują podjęcie określonych zadań.

Cechy prawa UE:

1. Działa bezpośrednio w stosunku do wszystkich państw członkowskich i ich obywateli, ma moc wiążącą,

2. Jest nadrzędne w stosunku do prawa krajów członkowskich. Parlamenty krajów członkowskich nie mogą wydawać ustaw niezgodnych z prawem unii. Ustawy niezgodne z prawem UE staja się nieważne z mocy prawa.

3. Nie zastępuje prawa krajów członkowskich jako całości. Dotyczy tylko wspólnych problemów, reguluje dziedziny, w których nie było zgodności w przepisach.

• Autonomiczność - oznacza niezależność porządku prawnego wspólnot zarówno od prawa wewnętrznego państw członkowskich, jak i w stosunku do prawa międzynarodowego.

• Skutkiem pryzmatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym państw członkowskich jest nadrzędność prawa wspólnotowego nad przepisami wewnętrznymi krajów członkowskich stojących w sprzeczności z prawem wspólnotowym.

• Bezpośrednie obowiązywanie prawa wspólnotowego oznacza, że jego postanowienia mają pełną moc jednolitą we wszystkich państwach członkowskich, począwszy od momentu wejścia w życie przez cały okres ważności.

Okresy prawodawstwa Wspólnoty Europejskiej dotyczące żywności:

1. Harmonizacja wertykalna (pionowa) - lata 60-te i 70-te. Dyrektywy pionowe dotyczą poszczególnych środków spożywczych np. owoce, miód, kakao i produkty czekoladowe, oleje, tłuszcze jadalne, warzywa)

2. Harmonizacja horyzontalna (pozioma) - od roku 1985 dotyczą wszystkich środków spożywczych.

Akty prawne poziome:

• Etykietowanie żywności

• Urzędowa kontrola artykułów żywnościowych

• Higiena artykułów żywnościowych

• Dodatki do żywności

• Mrożone artykuły żywnościowe

• Materiały i przedmioty mające kontakt z żywnością

• Artykuły żywnościowe o szczególnym zastosowaniu w żywieniu

• Skażenia promieniotwórcze

• Żywność dla niemowląt i małych dzieci

Polskie prawo żywnościowe

Ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia - główny akt prawny dotyczący żywności w Polsce.

Określa:

1. Wymagania w zakresie jakości zdrowotnej

• Żywności

• Substancji pomagających w przetwarzaniu

• Dozwolonych substancji dodatkowych

• Innych składników żywności

2. Warunki produkcji i obrotu oraz wymagania dotyczące:

• Właściwej jakości zdrowotnej

• Przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji i obrotu artykułami

• Materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

3. Zasady przeprowadzenia urzędowej kontroli żywności

ŻYWNOŚĆ (ŚRODEK SPOŻYWCZY)

Każda substancja lub środek przetworzony, częściowo przetworzony lub nieprzetworzony, przeznaczony do spożycia przez ludzi, w tym napoje, gumy do żucia, wodę oraz składniki żywności celowo dodawane do żywności w procesie produkcji.

Pojęcie to nie obejmuje:

• środków żywienia zwierząt i żywych zwierząt, jeżeli nie są wprowadzone do obrotu jako żywność przeznaczona bezpośrednio dla konsumenta

• roślin przed zbiorem

• produktów leczniczych

• kosmetyków

• tytoniu i wyrobów tytoniowych

• środków odurzających i substancji psychotropowych

• zanieczyszczeń

JAKOŚĆ ZDROWOTNA ŻYWNOŚCI:

Ogół cech i kryteriów przy pomocy, których charakteryzuje się żywność pod względem wartości odżywczej, jakości organoleptycznej oraz bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta.

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI:

Ogół warunków, które muszą być spełnione i działań, które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji i obrotu żywnością oraz środkami żywienia zwierząt gospodarskich w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez żywność lub substancje pomagające w jej przetwarzaniu o niewłaściwej jakości zdrowotnej, a w szczególności szkodliwe dla zdrowia, zepsute lub zafałszowane określają przepisy Kodeksu Cywilnego.

Zakazuje się wykorzystywania do żywienia ludzi lub produkcji innych środków spożywczych:

• Produktów pochodzących od zwierząt lub ze zwierząt, którym podawano substancje o działaniu hormonalnym

• Produktów pochodzących z roślin i ze zwierząt lub od zwierząt, które zwierają pozostałości zanieczyszczeń chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych, a także skażeń promieniotwórczych w ilości przekraczających najwyższe dopuszczalne poziomy.

Napromieniowanie promieniowaniem jonizującym środków spożywczych jest dopuszczone, jeżeli nie stanowi zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka i jest uzasadnione technologicznie.

Napromieniowanie nie może:

• zastępować prawidłowych warunków sanitarnych oraz zasad przestrzegania higieny w procesie produkcji

• być stosowane do żywności zawierającej substancje chemiczne służące do konserwacji i stabilizacji żywności

NOWA ŻYWNOŚĆ:

Substancje lub ich mieszaniny, które dotychczas nie były w znacznym stopniu wykorzystywane do żywienia ludzi, w tym środki spożywcze lub ich składniki:

• zawierające lub składające się z genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO)

• otrzymane z organizmów GMO ale ich nie zawierające

• o nowej lub celowo zmodyfikowanej podstawowej strukturze molekularnej

• wyizolowane z mikroorganizmów, grzybów lub wodorostów lub składające się z nich

• składające się z roślin lub uzyskane z roślin lub ze zwierząt, z wyjątkiem żywności i składników żywności otrzymanych przy zastosowaniu tradycyjnych metod rozmnażania lub hodowli z udokumentowanym bezpiecznym stosowaniem w celu żywienia ludzi

• poddanie procesowi technologicznemu niestosowanego dotychczas, powodującemu istotne zmiany ich składu lub struktury, który wpływa na wolność odżywczą, metabolizm i zawartość niepożądanych substancji.

Nowa żywność nie może:

1. Stanowić zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka oraz środowiska

2. Różnić się od żywności lub składników żywności, które ma zastąpić w stopniu powodującym, że jej użycie lub spożycie byłoby niekorzystne ze względów zdrowotnych lub żywieniowych.

Ostatnia nowelizacja wprowadza pojęcia:

• Produkcja pierwotna - produkcja, chów lub uprawa produktów pierwotnych, łącznie ze zbieraniem plonów, łowiectwem, łowieniem ryb, udojem mleka oraz wszystkimi etapami produkcji zwierzęcej przed ubojem, a także zbiorem roślin rosnących w warunkach naturalnych.

• Produkty pierwotne - produkty gleby, w tym rośliny rosnące w warunkach naturalnych, uprawy roślin, chowu zwierząt, łowiectwa, rybołówstwa morskiego i rybactwa śródlądowego.

• Monitoring

• Ryzyko

• Analiza ryzyka

NORMALIZACJA - wg ISO jest to działalność dająca rozwiązania, które można stosować w określonej dziedzinie nauki, techniki lub gospodarki w sposób powtarzalny w celu osiągnięcia optymalnego stopnia uporządkowania.

Działalność ta obejmuje procesy:

• opracowywania norm

• wydawania norm

• stosowania norm

Norma - wynik procedury normalizacyjnej wyrażony w postaci reguł i zatwierdzony przez uprawnioną do tego instytucję normalizacyjną, ale spełnianie tych reguł nie jest bezwzględnie konieczne.

Norma jest dokumentem technicznym (nie prawnym!!!). nie powinna być jednak sprzeczna z przepisami prawnymi.

Organizacje normalizacyjne:

System międzynarodowy Szczebel Europejski

Tematyka

ISO Wszystkie zagadnienia z CEN

wyjątkiem elektrotechniki,

elektroniki i telekomunikacji.

IEC Zagadnienia elektroniki i CENELEC

elektrotechniki

ITU Zagadnienia telekomunikacyjne ETSI

ISO - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna. Utworzona oficjalnie 23-02-1947 r. siedziba - Genewa.

Członkowie ISO:

• organizacje członkowskie - krajowe jednostki normalizacyjne z 82 krajów (w tym PKN - 1947r)

• członkowie korespondenci - kraje, które nie mają własnego rozwiniętego systemu normalizacyjnego

• członkowie subskrybenci - organizacje, w krajach o bardzo słabych gospodarkach.

Działalność normalizacyjna w skali europejskiej:

CEN - Europejski Komitet Normalizacyjny

CENELEC - Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej

ETSI - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych

Dokumenty normalizacyjne CEN/CENELEC

• Normy europejskie - EN - wymagają obligatoryjnego wprowadzenia do norm krajowych w formie publikacji identycznego tekstu lub adaptacji całkowicie zgodnej merytorycznie

• Dokumenty Harmonizacyjne - HD - mogą zawierać odchylenia od pewnych wymagań natury technicznej lub prawnej

• Projekty Norm Europejskich - ENV - ustanawiane są do fakultatywnego stosowania na 3 lata, z możliwością przedłużenia na dalsze 3 lata; po tym czasie albo stają się EN albo są wycofywane.

Europejski Komitet Normalizacyjny, struktura:

Sektor tematyczny CEN

↓

podsektory (SUB)

↓

Komitety Techniczne (TC)

↓

Grupy robocze (WG)

Zagadnienia żywnościowe w CEN:

Sektor C: chemia, inżynieria chemiczna, produkty żywnościowe.

Sektor S: zdrowie, ochrona środowiska, sprzęt medyczny.

Normalizacja w Polsce:

03-04-1993 został uchwalony pakiet 5 ustaw, które weszły w życie 1 stycznia 1994 roku:

1. o normalizacji

2. o miarach

3. Prawo pobiercze

4. O utworzeniu GUM

5. O badaniach i certyfikacji

Stan normalizacji w Polsce po 1994r:

Kompetencje PKNMiJ zostały podzielone pomiędzy:

PKN - Polski Komitet Normalizacyjny, problemy normalizacyjne

GUM - Główny Urząd Miar - problemy metrologiczne

PCBC - Polskie Centrum Badań i Certyfikacji - problemy badań wyrobów i ich certyfikacji.

Obecny stan normalizacji:

Ustawa z dnia 12-09-2002r. o normalizacji (DZ.U.02.169.1368)

PKN - krajowa jednostka normalizacyjna, nadzór nad nią pełni Prezes Rady Ministrów

Przy PKN działa Rada Normalizacyjna.

PKN wykonuje swoje zadania poprzez Komitety Techniczne.

Procedura opracowywania projektu PN:

00 - etap wstępny

↓

10 - etap propozycji

↓

20 - etap przygotowawczy

↓

30 - etap uzgodnienia

↓

40 - etap opiniowania (ankieta powszechna)

↓

50 - etap zatwierdzania

↓

60 - etap publikacji PN

Polska Norma PN:

• jest normą krajową

• może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej

• stosowanie jest dobrowolne, jednak z pewnymi wyjątkami:

1. Ochrona Zdrowia, życia, mienia

2. Bezpieczeństwa pracy i użytkowania

3. Wyrobów zamawianych przez organy państwowe

• stosowanie PN jest obowiązkowe jeżeli normy te zostały powołane w ustawach.

Typy norm:

1. Terminologiczne - (znaczeniowe) - ustalają pojęcia, słownictwo, oznaczenia literowe, symbole, klasyfikacje;

2. Czynnościowe - (metodyczne) - dotyczą sposobów wykonywania czynności;

3. Przedmiotowe - (jakościowe) - precyzują wymagania jakościowe dla danego produktu lub grupy produktów.

Przemysł spożywczy dziedzina 67!!! w Międzynarodowej Klasyfikacji Norm (ICS).

Komisja Kodeksu Żywnościowego:

Powołana w 1962 r, w ramach ONZ przez:

FAO - Organizacja ds. Żywności i Rolnictwa

WHO - Światowa Organizacja Zdrowia

Należy tu 165 krajów:

W Polsce - CIS - Centralny Inspektorat Standaryzacji

KOMISJA KODEKSU ŻYWNOŚCIOWEGO:

Założenia programowe:

1. ochrona zdrowia konsumenta

2. ułatwienie międzynarodowego handlu i obrotu żywnością

3. koordynacja prac podejmowanych przez organizacje międzynarodowe w dziedzinie standardów żywnościowych

4. określenie priorytetów działania

5. inicjowanie i kierowanie przygotowaniami standardów przez odpowiednie organizacje

6. finalizowanie opracowania standardów, a po ich akceptacji przez kraje członkowskie, publikowanie w Kodeksie Żywnościowym jako standardy regionalne lub światowe.

Kodeks Żywnościowy - zbiór standardów dla wszystkich podstawowych środków spożywczych (surowców przeznaczonych do dystrybucji, półproduktów i produktów gotowych) zaakceptowanych w skali międzynarodowej i przedstawiony w jednolitej formie.

Kodeks Żywnościowy (wersja skrócona):

Część A - normy ogólne

Część B - normy żywnościowe dla produktów pogrupowanych ze względu na rodzaj surowca wyjściowego

Część C - normy regionalne dla krajów Afryki i Europy.

CERTYFIKACJA - działanie jednostki certyfikującej wykazujące, że należycie zidentyfikowany wyrób lub proces jego wytwarzania są zgodne z:

1. zasadniczymi wymaganiami (wymagania określone są w dyrektywach nowego podejścia, które powinien spełniać wyrób wprowadzany do obrotu);

2. szczegółowymi wymaganiami (wymagania określone w innych aktach prawnych Wspólnoty Europejskiej niż dyrektywy nowego podejścia, które powinien spełniać wyrób wprowadzony do obrotu).

Obszary certyfikacji:

System certyfikacji wyrobów:

1. Obszar obowiązkowy (regulowany)

1. znak bezpieczeństwa

2. oznaczenia CE

2. Obszar dowolny

1. zgodność z wymaganiami norm krajowych, międzynarodowych, dokumentów normalizacyjnych

2. znak zgodności z PN

3. znak ekologiczny

4. znak jakości Q

Podstawy prawne certyfikacji wyrobów:

Ustawa z dnia 30-08-2002 r. o systemie oceny zgodności. W Polsce certyfikację przeprowadza PCBC - Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

PCBC - spółka Skarbu Państwa. Zakres działania:

1. badanie i certyfikacja wyrobów

2. certyfikacja systemów zarządzania

3. szkolenie pracowników

Zasady certyfikacji wyrobów przemysłu spożywczego:

Certyfikacja wyrobów spożywczych jest całkowicie dobrowolna. Jest gwarancją przestrzegania dobrowolnego zobowiązania. Stanowi element promujący:

1. wyróżnia dany produkt na rynku

2. zwiększa konkurencyjność produktu.

Proces certyfikacji - powinien być zakończony w ciągu 3 miesięcy od daty rejestracji wniosku. Warunkiem jest kompletność dokumentacji. Jeżeli w trakcie procesu konieczne są uzupełnienia lub poprawa dokumentacji, okres ten wydłuża się o czas dokonywania poprawek.

Certyfikaty - wydawane są pierwszy raz na 3 lata, a przy kolejnych przedłużeniach na okres 5 lat.

Zawieszenie ważności certyfikatu:

1. wyrób nie spełnia wymagań norm lub innych odnośnych dokumentów

2. negatywne wyniki badań wyrobu, inspekcji, auditu

3. uniemożliwienie badań, inspekcji, auditu;

4. niewywiązywanie się przez producenta ze zobowiązań umowy.

Cofnięcie ważności certyfikatu:

1. celowe nadużywanie certyfikatu przez producenta

2. niespełnienie w ustalonym terminie warunków postawionych przy zawieszeniu certyfikatu

Unieważnienie certyfikatu:

1. na wniosek posiadacza certyfikatu.

Kryteria dotyczące jednostek certyfikujących:

1. bezstronność

2. kompetencja personelu przeprowadzającego certyfikację

3. poufność postępowania certyfikującego (informacje o przeprowadzanych działaniach nie mogą być udzielane osobom trzecim);

4. przetrzymywanie dokumentacji dotyczącej certyfikacji wyrobu w sposób uniemożliwiający wgląd do niej osób nieupoważnionych

5. Księga Jakości z udokumentowanymi procedurami postępowania.

AKREDYTACJA - jest to uznanie przez jednostkę akredytującą kompetencji jednostki certyfikującej, jednostki kontrolującej oraz laboratorium do wykonywania określonych działań.

Akredytacja udzielana jest przez Polskie Centrum akredytacji.

Dokumentem potwierdzającym udzielenie akredytacji jest certyfikat akredytacji.

W przypadku naruszenia warunków akredytacji może nastąpić ograniczenie zakresu akredytacji, zawieszenie akredytacji lub jej cofnięcie.

PCA - Polskie Centrum Akredytacji

1. krajowa jednostka akredytująca

2. jest państwową osobą prawną

3. nadzór nad PCA sprawuje minister właściwy ds. gospodarki;

4. zakres działania:

1. akredytowanie jednostek certyfikujących, laboratoriów;

2. sprawowanie nadzoru nad jednostkami akredytowanymi i laboratoriami akredytowanymi w zakresie przestrzegania przez nie warunków akredytacji;

3. prowadzenie wykazu jednostek, którym udzielono akredytacji;

4. organizowanie szkoleń i prowadzenie działalności wydawniczej w zakresie systemu akredytacji.

PCA

• Rada ds. Akredytacji - organ opiniodawczo - doradczy Dyrektora centrum Akredytacji w sprawach należących do zakresu działań CA

Zadania Rady:

1. stan i kierunki rozwoju akredytacji

2. działalności merytorycznej Centrum akredytacji

3. rocznych planów i sprawozdań z działalności Centrum Akredytacji

4. kadencja trwa 6 lat

5. Rada liczy nie więcej niż 20 osób.

• Komitet Odwoławczy

1. nie więcej niż 10 ekspertów posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie akredytacji

2. zadania - rozpatrywanie odwołań w sprawach odmowy udzielenia, zawieszenia, cofnięcia lub ograniczenia zakresu akredytacji.

NOTYFIKACJA - zgłoszenie Komisji Europejskiej i państwom członkowskim UE autoryzowanych jednostek certyfikujących i kontrolujących oraz autoryzowanych laboratoriów właściwych do wykonywania czynności określonych w procedurach oceny zgodności.

AUTORYZACJA - zakwalifikowanie przez ministra lub kierownika urzędu centralnego, właściwego ze względu na przedmiot oceny zgodności, zgłaszającej jednostki lub laboratorium do procesu notyfikacji. Udzielana jest pod warunkiem:

1. uzyskania certyfikatu akredytacji

2. ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej

3. spełnienia dodatkowych kryteriów określonych w rozporządzeniach wydanych przez odpowiednich ministrów.

Ustawa z dnia 22-01-2001 r. o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów.

Obowiązuje od dnia 07-09-2001 roku.

Określa:

1. ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów

2. zasady i tryb przeciwdziałania naruszeniom wymagań

3. organy sprawujące nadzór nad bezpieczeństwem produktów

Produkt bezpieczny - produkt, który w warunkach używania nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumenta.

Znak Bezpieczeństwa:

• zastrzeżony przez PCBC

• obowiązkowi zgłoszenia do certyfikacji na znak bezpieczeństwa podlegają wyroby krajowe i importowane, które mogą stwarzać zagrożenie lub służą ratowaniu życia, zdrowia i środowiska;

• powinien być:

1. czytelny

2. umieszczony na wyrobie w sposób trwały

3. na wyrobach importowanych dodatkowo informacja „wyrób importowany przez..”

4. certyfikacja wydawana na 3 lub 5 lat.

Oznaczenie CE:

1. znak zgodności z dyrektywami tzw. nowego podejścia

2. gwarantuje niezbędny poziom bezpieczeństwa, ochronę zdrowia i środowiska

3. jest obowiązkowe w krajach UE;

4. gwarantuje zastosowanie właściwych procedur oceny zgodności

5. oznacza zgodność wyrobu ze wszystkimi dotyczącymi go wymaganiami UE

6. dotyczy:

1. zabawek, materiałów budowlanych, sprzętu telekomunikacyjnego, maszyn, środków ochrony osób, aktywnych wszczepów medycznych (implantów).

Deklaracja zgodności - oświadczenie dostawcy (czyli strony odpowiedzialnej za wyrób) stwierdzające na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami.

Postać - drukowana lub stemplowana.

Znak zgodności z PN:

• zastrzeżony przez PKN

• nadawany zgodnie z zasadami systemu certyfikacji;

• wskazuje, że wyrób jest zgodny z wymaganiami

• znakiem tym, może być oznaczony wyrób:

* spełniający wszystkie wymagania PN;

*który uzyskał certyfikat zgodności

• znak dobrowolny;

• wydanie certyfikatu - po uzyskaniu pozytywnego wyniku oceny (na okres 3 lat).

• Znaczenie:

1. promocja wyrobu;

2. pewność, że wyrób spełnia wszystkie wymagania PN, a proces produkcyjny jest nadzorowany przez jednostkę certyfikującą.

Znak jakości Q:

1. znak zastrzeżony przez PCBC

2. potwierdza wysoka jakość wyrobu

3. mogą go otrzymywać wyroby:

1. produkowane w kraju

2. produkowane seryjnie, w sposób stabilny i powtarzalny

3. wyróżniające się znacznie wyższymi niż przeciętna walorami użytkowymi, zdrowotnymi oraz niższą niż przeciętna materiałochłonnością i energochłonnością

4. spełniające wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska

• funkcje: reklamowa i informacyjna.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE

Ekologiczne gospodarstwo rolne - gospodarstwo, w którym produkcja rolna prowadzona jest metodami ekologicznymi czyli, naturalne metody produkcji, nie naruszające równowagi przyrodniczej.

Produkt rolnictwa ekologicznego:

1. co najmniej 95% składników wyprodukowanych metodami ekologicznymi;

2. 70% składników wyprodukowanych metodami ekologicznymi, pozostałe - dopuszczone do przetwórstwa prowadzonego metodami ekologicznymi

ZNAK TOWAROWY - znak nadający się do odróżniania towarów (lub usług) określonego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów (lub usług) innych przedsiębiorstw.

Znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma plastyczna, muzyka lub inny sygnał dźwiękowy, bądź zestawienie tych elementów.

Znak towarowy rejestrowany jest w Urzędzie Patentowym na okres 10 lat - ochrona.

Niedopuszczalna jest rejestracja znaku towarowego:

1. sprzecznego z prawem

2. naruszającego prawa osobiste

3. zawierającego symbole państwowe, znaki jakości lub bezpieczeństwa

4. podobnego do znaku dla towarów tego samego rodzaju, ale produkowanych przez innego producenta (wprowadzenie w błąd konsumenta)

Funkcje znaku towarowego:

1. identyfikacyjna

2. gwarancyjna

3. promocyjna

MARKA - pojecie szersze, obejmuje nie tylko znak towarowy, ale też wszystko co wiąże się z produktem - jego cechy użytkowe, emocjonalne, nazwę, opakowanie, cenę, promocję, sposób dystrybucji.

Marka jest wartością niematerialną, ale największą i najcenniejszą wartością firmy.

Regulacje UE:

Znakowanie, prezentacja i reklama produktów spożywczych określona jest Dyrektywą 2000/13/EEC z 20.03.2000 roku.

ZNAKOWANIE - wszelkie wyrazy, opisy, znaki handlowe, elementy graficzne lub symbole związane z produktami spożywczymi, umieszczone na opakowaniu, etykiecie, dokumencie, notatce, pierścieniu lub kołnierzu towarzyszącym lub odnoszącym się do takiego produktu.

Etykietowanie i zastosowane metody etykietowania nie mogą:

Wprowadzać nabywcy w błąd, a w szczególności:

1. Co do właściwości środka spożywczego (jego charakteru, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji)

2. Poprzez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada

3. Poprzez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, gdy w rzeczywistości wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości.

Informacje obowiązkowe na etykiecie:

1. Nazwa produktu

2. Wykaz składników - pełny wykaz składników użytych do wytworzenia produktu i obecnych w produkcie końcowym - podawany w kolejności malejącej.

Składniki nie muszą być wymienione w przypadku:

• świeżych owoców i warzyw

• wody gazowanej

• octu

• sera, masła, przefermentowanego mleka i śmietany

• produktów zawierających jeden składnik gdy:

• nazwa handlowa jest identyczna z nazwą składnika

• nazwa handlowa umożliwia wyraźne zidentyfikowanie charakteru składnika.

1. Zawartość netto - wyrażona w:

• Jednostkach objętości (l, ml) dla produktów płynnych

• W jednostkach masy (kg, g)

• Liczba sztuk (dodatkowo)

Produkty porcjowane:

• Zawartość netto jednej porcji

• Liczba porcji

• Liczba porcji i całkowita masa

Nie jest obowiązkowe oznaczanie ilości netto w przypadku środków spożywczych:

1. które, znacznie tracą na objętości lub wadze i które są sprzedawane na sztuki lub ważone w obecności nabywcy

2. których, zawartość netto jest mniejsza niż 5g lub 5 ml, jednakże, niniejszy przepis nie ma zastosowania w odniesieniu do przypraw i ziół.

1. Data określająca trwałość

Data minimalnej trwałości - koniec okresu, w którym produkt utrzymuje wszystkie specyficzne cechy jakości, jakich się od niego oczekuje.

Produkt może zachować zadowalająca jakość i nadawać się do spożycia po oznaczonej dacie
- sprzedaż (zwykle po obniżonej cenie) - nie stanowi naruszenia prawa w UE.

Wyrażona jako best before:

• Najlepiej spożyć przed...(dzień miesiąc, rok)

• Najlepiej spożyć przed końcem...(miesiąc, rok)

Produkty o trwałości:

• do 3 miesięcy - dzień, miesiąc

• od 3-18 miesięcy - miesiąc i rok

• ponad 18 miesięcy - rok

Termin przydatności do spożycia - podawany dla produktów nietrwałych, które po tym terminie ze względu na ich stan mikrobiologiczny mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Sprzedaż produktów oznakowanych terminem przydatności do spożycia po upływie terminu podanego na etykiecie stanowi naruszenie prawa w UE.

Odnosi się do produktów, które zachowują jakość zdrowotną nie dłużej niż 10 dni, w szczególności:

1. produkty, które powinny być przechowywane w temperaturze 0-8⁰C

2. produkty, w których następuje szybkie namnażanie drobnoustrojów

Wyrażany jako use by date:

• Należy spożyć przed...(dzień, miesiąc ewentualnie rok)

ETYKIETA - wszystkie informacje powinny być:

• Dobrze widoczne, niezmywalne, łatwo czytelne;

• Podane w języku zrozumiałym dla konsumenta

Dopuszczalne odstępstwa:

• Na małych opakowaniach (największa jednostronna powierzchnia naie przekracza 10 m²)

• Nazwa produktu;

• Zawartość netto;

• Data określająca trwałość

1. Warunki przechowywania lub warunki użycia

2. Nazwa i adres producenta, firmy pakującej lub sprzedającej

3. Miejsce pochodzenia produktu

4. Instrukcja użycia

5. Moc napojów alkoholowych

• W sprawie znakowanie partii, do której należy produkt spożywczy, obowiązuje Dyrektywa 89/396/EEC z 16.06.1989 roku;

• Prawidłowe oznakowanie partii jest obowiązkiem producenta, przetwórcy, pakującego lub pierwszego sprzedawcy6 na terenie UE;

• Konieczne gdy na etykiecie nie podana jest trwałość

• Kod partii musi być poprzedzony litera „l”

• Znakowanie wartością odżywczą środków spożywczych reguluje Dyrektywa 90/496/EEC.

Znakowanie wartością odżywczą obejmuje informacje o:

• Wartości energetycznej produktu

• Zawartości podstawowych składników pokarmowych:

• Białka

• Węglowodanów

• Tłuszczu

• Błonnika pokarmowego

• Sodu

• Składników mineralnych

• Witamin

Podawanie wartości żywieniowej jest dobrowolne.

Obowiązek deklarowania - gdy producent sugeruje, że produkt posiada szczególne walory żywieniowe, jakich nie mają inne produkty tego samego rodzaju.

Wymaga się podawania deklaracji wartości odżywczej zgodnie z następującymi wymaganiami:

• w języku zrozumiałym dla kupującego

• w dobrze widocznym miejscu w formie tabelarycznej (inna dopuszczalna w przypadku braku miejsca)

• w sposób czytelny, niezmywalny.

Schematy grupowania informacji:

1. schemat I

• wartość energetyczna (kJ, kcal)

• białko (g)

• węglowodany (g)

• tłuszcze (g)

• schemat II

• wartość energetyczna (kJ,kcal)

• białko (g)

• węglowodany (g)

• cukry (g)

• tłuszcz(g)

• kwasy tłuszczowe nasycone (g)

• błonnik pokarmowy (g)

• sód (g)

Wykaz może być uzupełniony:

• skrobia (g)

• wieloalkohole (g)

• kwasy tłuszczowe jednonienasycone (g)

• kwasy tłuszczowe wielonienasycone (g)

• cholesterol (mg)

• składniki mineralne (Ca, P, Fe, Mg, Zn, I) i witaminy (A, D, E, C, tiamina niacyna, B₆, B₁₂, biotyna, kwas pantotenowy), jeśli są obecne w istotnych ilościach.

Deklaracja kwasów tłuszczowych w cholesterolu pociąga za sobą konieczność zadeklarowania ogólnej ilości tłuszczu, podaje się w następującej kolejności:

• tłuszczu (g), w tym

• kwasów tłuszczowych nasyconych (g)

• kwasów tłuszczowych jednonienasyconych (g)

• kwasów tłuszczowych wielonienasyconych (g)

• cholesterol (mg)

Regulacje krajowe:

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i rozwoju Wsi z 16.12.2002 roku.

1) W sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych.

2) W sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26.04.2004.

• Wymagania dotyczące znakowania określone w ustawie z 11.05.2001 roku o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.

Opakowania jednostkowe środków spożywczych przeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta oraz dla zakładów żywienia zbiorowego powinny zawierać informacje dotyczące:

-

Wymienione informacje nie mogą:

• wprowadzać konsumenta w błąd tekstem lub znakiem graficznym

Informacje na etykiecie:

• nazwa produktu

• wykaz składników

• data określająca trwałość

• dane identyfikujące: producenta środka spożywczego i miejsca pochodzenia produktu

• zawartość netto (liczba sztuk)

• warunki przechowywania

• oznaczenie partii produkcyjnej

• klasa jakości handlowej

Wykaz składników:

• składniki stosowane w produkcji lub przetwarzaniu (znajdujące się w końcowym produkcie) w kolejności malejącej

• wykaz składników poprzedza się nagłówkiem zawierającym wyraz „składniki” lub „skład”

nie podaje się wykazu składników: jednoskładnikowe środki spożywcze, świeże i nieobrane i nierozdrobnione owoce i warzywa

• nazwa aromatu może zostać uzupełniona określeniem „naturalny” lub określeniem równoznacznym

• w przypadku dozwolonych substancji dodatkowych, w tym aromatów, które są genetycznie zmodyfikowane lub zostały wyprodukowane z substancji genetycznie zmodyfikowanych, informacja o tym jest podawana w wykazie składników, bezpośrednio po nazwie dozwolonej substancji dodatkowej.

Data określająca trwałość:

1. data minimalnej trwałości

• najlepiej spożyć przed ...(dzień, miesiąc) - dla produktów o trwałości nie przekraczającej 3 miesięcy;

• najlepiej spożyć przed końcem... (miesiąc, rok) - dla produktów o trwałości od 3 do 8 miesięcy

• (rok) - o trwałości przekraczającej 18 miesięcy

Środek spożywczy po upływie daty minimalnej trwałości nie może być przeznaczony do obrotu.

2. termin przydatności do spożycia

• najlepiej spożyć przed....(dzień, miesiąc, rok);

• stosuje się do środków spożywczych: nietrwałych biologicznie, łatwo psujących się, dietetycznych, dla niemowląt i dzieci do lat trzech.

Środek spożywczy po upływie terminu przydatności do spożycia nie może być przeznaczony do obrotu i do spożycia.

Oznaczenie partii produkcyjnej:

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 13.04.2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania partii.

• Podaje się przy użyciu kodu identyfikacyjnego (określonego przez producenta lub wprowadzającego środek spożywczy do obrotu) umożliwiającego identyfikację środka spożywczego pochodzącego z danej partii produkcyjnej;

• Jeżeli nie jest możliwe odróżnienie kodu identyfikacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, kod identyfikacyjny należy poprzedzać litera „l”.

Znakowanie nowej żywności:

Produkt genetycznie zmodyfikowany - składający się z organizmów genetycznie zmodyfikowanych lub ich fragmentów lub kombinacji, zawierający DNA lub białka z organizmów genetycznie zmodyfikowanych.

Znakowanie suplementów diety:

Suplement diety - skoncentrowane źródło witamin lub składników mineralnych.

• Nazwa kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących ten produkt lub wskazanie ich właściwości;

• Porcja produktu do spożycia w ciągu dnia;

• Ostrzeżenie dotyczące nie przekraczania zalecanej porcji w ciągu dnia;

• Stwierdzenie, że nie mogą być stosowane jako substytut zróżnicowanej diety;

• Stwierdzenie, że suplementy powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci.

Znakowanie produktów wzbogaconych w witaminy i składniki mineralne:

Maksymalna ilość witamin i składników mineralnych w 100g lub 100 ml - 50% zalecanego dziennego spożycia.

Dla witaminy C i - max 100% zalecanego dziennego spożycia.

Minimalna ilość składników mineralnych i witamin w 100 g lub 100 ml - 15% zalecanego dziennego spożycia.

Znakowanie produktów bez opakowań:

Na wywieszce należy podać:

1. nazwę produktu, a ponadto:

• w przypadku produktów mięsnych, drobiowych - składniki i klasę jakości handlowej, jeśli została ona ustalona w przepisach w zakresie jakości handlowej;

• świeże warzywa, w tym ziemniaki oraz owoce - nazwę odmiany, oraz identyfikująca wprowadzającego do obrotu oraz klasę jakości handlowej jeżeli została ona ustalona;

• w przypadku produktów innych niż wyżej wymienione - klasę jakości handlowej, jeżeli została ona ustalona;

• w przypadku produktu bez opakowania jednostkowego umieszczonego w opakowaniu zbiorczym, kod identyfikacyjny partii produkcyjnej podaje się na opakowaniu zbiorczym.

Znakowanie opakowań:

Znaki identyfikujące materiał opakowaniowy:

Kod numeryczny	Rodzaj materiału opakowaniowego
1-19	Tworzywa sztuczne
20-39	Papier i tektura
40-49	Metale
50-59	Drewno i materiały drewnopochodne
60-69	Materiały tekstylne
70-79	Szkło
80-89	Różne materiały stosowane łącznie

Symbole literowe:

PET - politetraftalan etylenu (kod 1)

HDPE - polietylen wysokiej ρ (2)

PCV - polichlorek winylu (3)

LDPE - polietylen niskiej ρ (4)

PP - polipropylen (5)

PS - polistyren (6)

PAP - tektura falista (20), papier (22)

FE - stal (40)

ALU - aluminium (41)

Znak określający możliwość wielokrotnego użytku ↔

• recykling

• wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością

• materiały wtórne

KODY KRESKOWE:

CKK - Centrum Kodów Kreskowych (Poznań). Polska uzyskała członkostwo w marcu......

Otrzymała kod - 590.

Kod kreskowy EAN:

1. wersja podstawowa, trzynastocyfrowa EAN - 13

2. wersja skrócona, ośmiocyfrowa EAN - 8.

Struktura logiczna symboli kodowych:

1) dla EAN - 13:

xxx tzw. flaga lub prefiks - oznacza kraj pochodzenia

xxxx numer producenta

xxxxx numer indywidualny produktu

x cyfra kontrolna

2) dla EAN - 8:

xxx prefiks kraju

xxxx numer produktu

x cyfra kontrolna

Prefiksy nadawane przez IANA:

00-09 USA i Kanada

30-37 Francja

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

Bezpieczeństwo żywności prekursorem jakości

1. konsument jest najważniejszy!

Bezpieczeństwo żywności - ogól warunków, które muszą być spełnione i działań które muszą być podejmowane na wyższych etapach produkcji i obrotu żywnością w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka.

Wg Codex Alimentarius, 1997:

• to zapewnienie, że żywność nie spowoduje szkody na zdrowiu i życiu konsumenta, jeśli jest przygotowana i/lub zjedzona zgodnie z zamierzonym przeznaczeniem.

Konsument nie jest w stanie sam sprawdzić przed spożyciem czy żywność jest bezpieczna.

Bezpieczeństwo żywności musi być prawnie zapewnione.

Strategia bezpieczeństwa żywności:

Kwiecień 1997 - Komisja Europejska publikuje „Zielona Księgę”

1997-2000 - konsultacje, opinie, organizacje konsumenckie, producentów

Biała księga - dotycząca bezpieczeństwa żywności:

• nowe podejście:

1. zapewnienie wysokiego standardu bezpieczeństwa żywności;

2. odzyskanie społecznego zaufania do:

• nauki i technologii

• prawa żywności

• kontroli żywności

• wsparcie dla wdrożenia prawa

• zapewnienie przejrzystości i otwartości działań

• zapewnienie przewidywalnych warunków prawnych działania dla naukowców, producentów, dostawców i handlu;

• Nowy harmonogram realizacji prawa żywnościowego:

1. bezpieczeństwo żywności „od pola do nauki”

2. zasady ogólne prawa żywnościowego;

3. nowe ramy prawne dotyczące pasz;

4. skoordynowane podejście do higieny;

5. kompletacja i uaktualnienie regulacji sektorowych (np. dodatków, kontaminantów, pestycydów, itp.);

6. opracowanie legislacji dotyczącej kontroli;

7. unowocześnienie regulacji dotyczących znakowania;

8. wzięcie pod uwagę problematyki żywienia

• Zmiany strukturalne:

• ustanowienie Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa żywności:

• wdrożenie naukowych zasad analizy ryzyka;

• rozdzielenie oceny ryzyka od zarządzania;

• opracowanie zasad komunikacji ryzyka;

• wzmocnienie współpracy z i między krajami członkowskimi;

• reorganizacja organów komisji;

• przystąpienie UE do Codex Alimentarius.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dnia 28-01-2002r. określające ogólne zasady i wymagania w zakresie prawa żywnościowego powołującego Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa Żywności oraz wprowadzającego procedury postępowania w dziedzinie bezpieczeństwa żywności.

Rozporządzenie 178/2002

• wysoki poziom ochrony zdrowia;

• ochrona interesów ekonomicznych konsumenta;

• definicja „żywności”

• stosowanie międzynarodowych standardów w przypadkach gdy jest to właściwe;

• analiza ryzyka oparta na modelu CODEXu;

• zasada ostrożności;

• Europejska Agencja Bezpieczeństwa Żywności;

• Szybki System Ostrzegania (RASFF);

Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28-01-2002 roku.

ZASADY OGÓLNE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO

Artykuł 5

Cele ogólne

Prawo żywnościowe ma za zadanie realizację jednego lub więcej ogólnych celów dotyczących...

Jest również pierwsza regulacja prawa UE, która zdefiniowała pojęcie „żywności”.

W art.2:

„Dla celów niniejszego rozporządzenia „żywność” (lub „środek spożywczy”) to :substancje lub produkty przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone lub przewidywane do spożycia przez człowieka.”

„Środek spożywczy” - Żywność obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje w tym wodę, włączone sposób zamierzony podczas jej wytwarzania, przygotowanie żywności.

Definicja ta obejmuje wodę zgodnie z definicji w art.6.

Dyrektywy 98/83/WE bez uszczerbku dla wymogów Dyrektyw 80/778/EWG i 98/838WE.

„Środek spożywczy” nie obejmuje:

• paszy;

• zwierząt żywych, chyba że mają być one wprowadzone na rynek do spożycia przez ludzi;

• roślin przed dokonaniem zbiorów;

• produktów leczniczych;

• kosmetyków;

• tytoniu, wyrobów tytoniowych;

• narkotyków lub substancji psychotropowych.

System „tracking and tracing”:

1. “tracking” - możliwość określenia w każdym momencie pochodzenia produktu, każdego dodatku i rodzaju procesu użytego produkcji;

2. „tracing” - możliwość określenia dla każdego produktu czasu i miejsca dostawy i późniejsze jego losy (usprawnienie wycofania z rynku); pasze, surowce rolne (procesy przetwórcze);

System ten działa w obu kierunkach w łańcuchu żywnościowym: wstecz do surowców i naprzód do odbiorcy końcowego. Jego celem jest bezpieczeństwo produktu w łańcuchu, prostota i przejrzystość poprzez sprawny system informacji.

Traceability - identyfikowalność:

System zapewniający identyfikację producenta, przetwórcę, dystrybutora żywności, pasz i zwierząt - przetwarzanych na żywność.

Operatorzy winni być w stanie identyfikować etap poprzedzający i następujący.

Traceability spełnia 3 funkcje:

1. zbieranie i przechowywanie informacji przez każde z ogniw łańcucha żywnościowego - informacji specyficznych dla partii żywności (pasz), począwszy od produkcji pierwotnej poprzez ogniwa łańcucha do finalnego odbiorcy - konsumenta.

2. Przekazywania koniecznych informacji do innych uczestników łańcucha, np. poprzez przekazywanie specyfikacji jakościowej

3. Zarządzania danych, udostępniania pożądanych informacji klientowi, zarządzania jakością.

Rozporządzenie (EC) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady

Definicja: możliwość podążania śladem „oznacza możliwość śledzenia przemieszczania się żywności, paszy, zwierząt hodowlanych lub substancji przeznaczonej do dodania lub która może być dodana do żywności lub paszy na wszystkich etapach produkcji, przetwarzani i dystrybucji.”

System identyfikacji spełnia cele:

• zapewnia przejrzystość relacji pomiędzy producentem a konsumentem, a także między ogniwami łańcucha;'

• wspiera bezpieczeństwo żywności;

• zapewnia nadzór nad przepływem materiałów, są pod kontrolą!!

Analiza ryzyka - postępowanie składające się z 3 elementów powiązanych ze sobą:

1. Ocena ryzyka

2. Zarządzanie rynkiem

3. Informowanie o ryzyku

1. Ocena ryzyka - naukowe określenie niekorzystnych dla zdrowia efektów znanych lub potencjalnych będących skutkiem reakcji człowieka na zagrożenia pochodzące z żywności. Proces ten składa się z:

• identyfikacji zagrożeń

• charakterystyki zagrożeń

• określenia reakcji (ekspozycji)

• charakterystyki ryzyka

Oszacowanie ryzyka - udział nauki:

Charakterystyka produktu procesu	Ile jest różnych produktów? Jaka jest ich technologia?
Identyfikacja zagrożenia	Jakie reprezentują one zagrożenie?
Charakterystyka zagrożenia	Jaką chorobę mogą powodować? Jakie mogą być efekty dla zdrowia? W jaki sposób i jakimi drogami może być narażony konsument?
Dawka	Jakie dawki powodują różne efekty dla zdrowia?
Charakterystyka ryzyka	Jakie jest ryzyko bezpieczeństwa żywności dla każdego z zagrożeń?

2. Zarządzanie ryzykiem - proces polegający na rozważeniu możliwych do zastosowania rożnych sposobów akceptacji lub redukcji zagrożeń.

Zasada ostrożnego podejścia w WE (Wspólnota Europejska):

Podejście oparte na zarządzaniu ryzykiem w sytuacji niepewności naukowej i wymagającej podjęcia środków tymczasowych wobec możliwości poważnego ryzyka i w oczekiwaniu na wyniki dodatkowych badań naukowych.

3. Komunikowanie ryzyka:

Proces wymiany informacji i opinii dotyczący ryzyka, między odpowiedzialnymi za analizę i zarządzanie ryzykiem, a innymi zainteresowanymi stronami.

Bezpieczeństwo i jakość żywności to podstawowe priorytety i oczekiwania konsumentów w stosunku do nabywanej i spożywanej żywności.

Produkcja żywności bezpiecznej dla konsumenta wymaga spełnienia rozwiązań systemowych zharmonizowanych ze strategią bezpieczeństwa żywności w UE, co powinno być oparte na następujących filarach:

• spójnym i przejrzystym prawie żywnościowym;

• wyspecjalizowanej jednostce koordynującej wszystkie służby państwowych i samorządowych organów administracji zaangażowane w łańcuchu żywnościowym;

• urzędowej kontroli żywności wspierającej wdrożenie i nadzorującej prawo żywnościowe w łańcuchu żywnościowym „od pola do stołu”

• zwiększaniu odpowiedzialności osób w biznesie żywnościowym operatorów żywności;

EFSA - Polska - z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności współpracuje minister właściwy ds. zdrowia.

Współpraca ta obejmuje:

- wyznaczanie przedstawiciela do Forum Doradczego EFSA

Główne funkcje EFSA (Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności):

• wydawanie na życzenie Komisji, krajów członkowskich i Parlamentu niezależnych opinii naukowych;

• doradztwo w zakresie wsparcia technicznego polityki i rozwiązań prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia, zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz roślin

• zbieranie i analiza danych dotyczących żywienia i diety, ekspozycji ryzyka i monitorowania bezpieczeństwa żywności w UE

• rozpatrywanie nowych zagrożeń

• zarządzanie operacyjne systemem wczesnego ostrzegania dotyczącym żywności i pasz

• informowanie opinii publicznej w sposób jasny i komunikatywny o sprawach wynikających z realizacji mandatu EFSA.

Schemat organizacyjny EFSA:

1. Rada Zarządzająca

2. Dyrektor Wykonawczy i podlegli mu pracownicy

3. Forum Doradcze

4. Komitet Naukowy

5. Panele Naukowe

RASFF - Rapid Alert System for Foods and Feeds. Podstawą prawną jest Dyrektywa Rady 92/59/EEC dotycząca ogólnego bezpieczeństwa produktu.

System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt

Cel RASFF - ochrona konsumenta przed niebezpieczeństwem lub potencjalnym niebezpieczeństwem wynikającym ze spożycia produktów żywnościowych przez szybką wymianę informacji pomiędzy państwami członkowskimi.

Postępowanie organów urzędowej kontroli żywności i innych pomiotów realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa żywności, dotyczące powiadamiania organów administracji rządowej oraz Komisji Europejskiej i Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności o bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu ludzi ze strony żywności lub środków żywienia zwierząt.

Organizacje systemu RASFF w Polsce:

1. Organ Nadzoru

2. Administrator Systemu

3. Sieć powiadamiania (Kierownictwo sieci powiadamiania)

4. Krajowy Punkt Kontaktowy (KPK)

Główny Inspektor sanitarny kieruje siecią systemu RASFF oraz:

• tworzy krajowy punkt kontaktowy systemu RASFF (KPK)

• jest odpowiedzialny za funkcjonowanie KPK

• powiadamia Komisję Europejską o zarejestrowanej w RP niebezpiecznej żywności oraz środkach żywienia zwierząt.

Strategia Bezpieczeństwa Żywności w Polsce: luty 2002rok.

RADA DS. MONITORINGU:

Zadania Rady ds. Monitoringu:

• przedstawienie jednostek badawczo - rozwojowych

Sprawy związane z funkcjonowaniem programu monitoringu na potrzeby analizy ryzyka a w szczególności:

• przygotowywanie perspektywistycznych kierunków badań monitoringowych;

• przygotowywanie okresowych planów badań monitoringowych

• opiniowanie wykorzystanych badań w odniesieniu do założonych celów i uzyskiwanych wyników;

• współudział w upowszechnianiu wyników badań

• współpraca z organami urzędowej kontroli żywności

• doradztwo naukowe na rzecz organów urzędowej kontroli żywności.

URZĘDOWA KONTROLA ŻYWNOŚCI

Rozporządzenie (UE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29-04-2004r. dotyczy urzędowej kontroli wykonywanej dla zapewnienia weryfikacji zgodności z prawem paszowym i żywnościowym, zasadami zdrowia i opieki zwierząt.

Rozporządzenie 852/2004 z 29-04-2004r ustanawia ogólne zasady higieny dla pasz i artykułów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i nie zwierzęcego i zastępuje obecną dyrektywę HACCP 93/43/EC, ale zawiera więcej niż tylko jedną legislację HACCP.

Rozporządzenie 853/2004 z 29-04-2004r ustanawia zasady higieny właściwe dla żywności pochodzenia zwierzęcego dla operatorów biznesy żywnościowego stanowiących swoiste zagrożenie dla zdrowia człowieka. Te zasady są uzupełnieniem zasad ustanowionych w rozporządzeniu 852/2004.

Pakiet „higieniczny” uzupełniają:

1. Rozporządzenie 854/2004 z 29-04-2004r ustanawiające zasady postępowania właściwe dla organizacji urzędowej kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez człowieka.

2. Dyrektywa Rady 2002/99/EC z 16-12-2002r ustanawiająca zasady dotyczące zdrowia zwierząt rządzące produkcją, przetwórstwem, dystrybucją i wprowadzeniem produktów pochodzenia zwierzęcego do konsumpcji dla człowieka.

3. Dyrektywa 2004/41/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 21-04-2004r uchylająca pewne dyrektywy dotyczące higieny żywności i warunków zdrowotnych produkcji i umieszczania na rynku pewnych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do konsumpcji dla człowieka i dokonujące poprawki w dyrektywach Rady 89/662/EEC i 92/118/EEC i decyzji Rady 95/408/EC.

Rozporządzenie 882/2004 z 29-04-2004r. wchodzi w życie 01-01-2006r.

Postępowanie urzędowej kontroli w celu ustalenia zgodności z:

• prawem żywnościowym

• prawem paszowym

• zasadami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu i pewne aspekty zdrowia i dobrostanu roślin.

Nie dotyczy: weryfikacji zgodności z zasadami organizacji wspólnego rynku produktów rolnych.

Urzędowa Kontrola Żywności i pasz:

Definicja - każda forma urzędowej kontroli podjęta przez:

• kompetentne władze kraju członkowskiego;

• Wspólnotę;

• dotyczy całej żywności

• oraz wszystkich pasz:

1. pasz dla zwierząt przeznaczonych do spożycia

2. pasz dla zwierząt domowych.

Cele urzędowej kontroli żywności:

• zapobieganie oraz eliminowanie zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi oraz dobrostanu zwierząt i roślin;

• ochrona interesów konsumenta

Rozporządzenie 882/2004

Opierając się na obowiązujących horyzontalnych i sektorowych przepisach łączy je i tworzy...

Zasadniczymi elementami są:

Kryteria działania kompetentnych i odpowiedzialnych za żywność i pasze instytucji publicznych (urzędowej kontroli żywności, UKŻ) i zasady ich działania w zakresie:

1. Pobierania prób i analizy

2. Zarządzania kryzysowego

3. Kontroli importu żywności i pasz

A także warunków finansowania urzędowej kontroli, kryteriów urzędowej certyfikacji, rejestracji przedsiębiorstw żywnościowych i paszowych orz wymaganiom stawianych laboratoriom referencyjnym.

Aktywność kontrolno - nadzorcza powinna być oparta o działania planowe, powinna respektować zasadę proporcjonalności uwzględniającą ocenę i analizę ryzyka, stopień wiarygodności kontroli wewnętrznej kontrolowanych i wyniki poprzednich kontroli.

Podkreśla się konieczność stosowania analizy ryzyka w planowaniu kontroli i jej wykonaniu.

• Urzędowa Kontrola wykonywana jest bez uprzedzenia;

• W każdym lub wybranym ogniwie przetwarzania lub dystrybucji

• Obejmuje import / eksport

Urzędowa Kontrola Żywności - kontrola zgodności środków spożywczych, substancji pomagających w przetwarzaniu, dozwolonych substancji wzbogacających i substancji dodatkowych i innych składników żywności przeznaczonych do produkcji żywności oraz do kontaktu z żywnością z obowiązującymi wymaganiami w zakresie:

• warunków zdrowotnych żywności i żywienia;

• w tym znakowania żywności oraz

• warunków sanitarno - higienicznych produkcji i obrotu żywnością.

Przeprowadzana przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Weterynaryjnej oraz inne uprawnione organy w ramach ich kompetencji w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności.

ORGANY SPRAWUJĄCE FORMALNIE NADZÓR NAD ŻYWNOŚCIĄ W POLSCE:

• Minister Rolnictwa i rozwoju Wsi, Minister Zdrowia;

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

• Inspekcja Handlowa;

• Inspekcje jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych;

• Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

• Inspekcja Weterynaryjna;

• Okręgowe Inspektoraty Rybołówstwa Morskiego w Gdyni, Słupsku i Szczecinie;

• Państwowa Inspekcja Sanitarna;

• Państwowy Zakład Higieny

• Instytut Żywności i Żywienia oraz branżowe jednostki naukowo - badawcze.

URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW:

Zadania:

• Sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;

• Współpraca z zagranicznymi i międzynarodowymi organizacjami i organami w zakresie ochrony konkurencji;

• Występowanie do wyspecjalizowanych jednostek i odpowiednich organów kontroli państwowej o wykonanie badań i przestrzeganie praw konsumentów;

• Nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem produktów przeznaczonych dla konsumentów w zakresie wynikającym z dnia 22-01-2002 o ogólnym bezpieczeństwie produktów;

• Inicjowanie badań towarów i usług, wykonywanych przez organizacje konsumenckie;

• Podejmowanie czynności wynikających z ustawy z dnia 02-03-2000r o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22,poz.271).

INSPEKCJA HANDLOWA

Zadania:

• Kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług;

• Kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, w tym zakresie oznakowania i zafałszowań oraz kontrola usług;

• Podejmowanie mediacji - ochrona interesów i praw konsumentów;

• Organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich;

• Prowadzenie poradnika konsumenckiego;

INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO - SPOŻYWCZYCH

Zadania:

• Nadzór nad jakością handlową artykułów rolno - spożywczych, a w szczególności:

• kontrola jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych w produkcji i obrocie, w tym wywożonych za granicę i sprowadzanych z zagranicy;

• dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych;

• kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno - spożywczych

• gromadzenie i przetwarzanie informacji o sytuacji na rynkach rolnych;

• przeprowadzanie szkoleń w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych;

• współpraca z urzędowymi jednostkami kontrolnymi zza granicy w zakresie jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych.

INSPEKCJA WETERYNARYJNA

Zadania:

• ochrona zdrowia zwierząt w hodowli i obrocie;

• nadzór nad ubojem zwierząt rzeźnych;

• badanie mięsa i dopuszczenie go do obrotu;

• badanie mięsa sprowadzanego zza granicy

• nadzór nad miejscami uboju zwierząt rzeźnych, zakładami przetwórstwa mięsem;

• nadzór nad pozyskiwaniem, transportem i przetwórstwem mleka;

• nadzór nad zakładami jajczarskimi, przetwórstwem jaj, ryb i innych zwierząt wodnych oraz mięczaków;

• sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz kontroli ich przemieszczania;

PAŃSTWOWY ZAKŁAD HIGIENY

Zadania:

• wykonywanie badań i oceny substancji dodatkowych, zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych w żywności;

• opiniowanie środków kosmetycznych, preparatów chemii gospodarczej, opakowań i przedmiotów powszechnego użytku do kontaktu z żywnością i człowiekiem;

• dokonywanie oceny toksykologicznej substancji dodatkowych i zanieczyszczeń chemicznych w żywności;

• opiniowanie i opracowywanie aktów prawnych i normalizacyjnych.

PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA:

Zadania:

• sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska;

• sprawowanie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności żywienia i przedmiotów użytku;

• prowadzenie działalności oświatowo - zdrowotnej;

URZĘDOWA KONTROLA W SKLEPACH:

1. SANEPID

• Rożne podejście w rożnych miastach np. bardzo dokładna kontrola terminów przydatności, czystość w każdym miejscu pracy, ilość i jakość umywalek, krzyżowanie się drogi czystej i brudnej itp.;

• Tylko terminy

• Przejście przez salę sprzedaży i wizyta w biurze sklepu

• Częstość odwiedzin: 1-2 razy w miesiącu lub rzadziej

2. PIH

• Najczęściej wizyty w ramach interwencji, odwiedza sklepy jeszcze rzadziej
  (1 w roku lub rzadziej)

3. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych

• Zgodność etykiet np. czy są dobrze przetłumaczone

• Przy każdej kontroli inne grupy produktów (raz wina, za innym razem słodycze);

4. Weterynaryjna

• Ścisły nadzór (produkcja mięsa mielonego, kiełbas)

Urzędowa Kontrola (art.48):

Ministrowie do spraw zdrowia i rolnictwa określa:

• Szczegółowy sposób i tryb przeprowadzania urzędowej kontroli żywności w procesie produkcji i w obrocie;

• Zakres czynności kontrolnych (pobieranie i analizy próbek, kontrolę higieny personelu, kontrolę dokumentacji);

• Kontrolę obowiązujących w zakładzie wewnętrznych systemów kontroli jakości zdrowotnej i przestrzegania zasad higieny, zasad systemu HACCP;

• Postępowanie organów sprawujących nadzór w przypadku niewłaściwej jakości zdrowotnej;

Nadzór (art..48):

• Inspekcja Sanitarna:

• „przestrzeganie warunków sanitarnych w procesie produkcji i obrocie tymi artykułami, z uwzględnieniem zasad systemu HACCP oraz materialnymi i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością;

• Inspekcja Weterynaryjna

„wdrażanie i zastosowanie zasad systemu HACCP obowiązujących w zakładach przedsiębiorców produkujących żywność pochodzenia zwierzęcego”.

Tego typu działanie możliwe zgodnie z zasadami przeprowadzania auditu.

Higiena żywności - wszelkie działania niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności.

Biznes żywnościowy - każde przedsięwzięcie niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności.

Zdrowa żywność - żywność odpowiednia do spożycia przez ludzi z punktu widzenia higieny.

Rozporządzenie 852/2004:

Ogólne wymagania w zakresie higieny zostały przeniesione do produkcji wstępnej - tzn. na poziom gospodarstwa. W ten sposób obejmują one cały łańcuch żywnościowy - od gospodarstwa do stołu.

3

---