WYKŁAD 1 08.10.05
ISTOTA MARKETINGU
Marketing zakłada dostosowanie działalności firmy do potrzeb rynku: wytworzenie oczekiwanej przez nabywców oferty (we własnej formie i cenie) oraz dostarczenie i umiejętne promowanie w odpowiednim miejscu i czasie.
Definicja marketingu jako funkcji przedsiębiorstwa:
... działalność przedsiębiorstwa skierowana na to, aby w korzystnym dla siebie procesie wymiany zaspokoić potrzeby i oczekiwania nabywców (Ph. Kottler)
... zarządzanie popytem, czyli jego poziomem, kompozycją i czasem (Ph. Kottler)
... proces podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie ukierunkowany na potrzeby rynkowe (H. Meffert)
... więź przedsiębiorstwa z rynkiem.
Cechy marketingowe w jego definicji:
orientacja rynkowa wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa (nie produkt lecz potrzeby, życzenia aktualnych: potencjalnych klientów stanowią punkt wyjścia wszelkich działań),
racjonalne zaplanowanie działań skierowanych na rynek, po wcześniejszej obserwacji nabywców, dostawców, pośredników, konkurentów oraz ustaleniu zorientowanych rynkowo celów przedsiębiorstwa,
systematyczne badanie rynków i ciągłe poszukiwanie nowych możliwości rynkowych.
Oddziaływanie na rynek przy wykorzystaniu instrumentów marketingu-mix (czyli przygotowanie właściwych produktów, w odpowiedniej cenie, w dogodnym dla nabywców miejscu i czasie, przy wystarczającej promocji),
Stosowanie zasady zróżnicowania (segmentacji) rynków,
Dostosowanie struktury organizacyjnej do budowania więzi z rynkiem.
Składniki marketingu-mix (4P):
produkt
cena
dystrybucja
promocja
„Piąty element”
w przypadku usług zamiast „4P” stosuje się model „5P”
piąty element to „people”, czyli ludzie świadczący usługę
Co to jest produkt (oferta)?
Szeroko rozumiany produkt (oferta) jest tym co można zaoferować w celu zaspokojenia potrzeb indywidualnych bądź instytucjonalnych.
Produktem tym może być wyrób gotowy, usługa ( w tym informacja), dobro intelektualne (pomysł) a także osoba, miejsce, działanie, organizacja, idea.
PROCES WYMIANY RYNKOWEJ
Produkty można otrzymać różnymi sposobami: poprzez produkcję na własne potrzeby, wymuszenie, żebranie lub wymianę (można je też wygrać, metodą F. Dolasa...). Większość nowoczesnych państw funkcjonuje o zasadę wymiany. Ludzie specjalizują się w produkcji określonych produktów i wymieniają je na inne rzeczy, których potrzebują.
PRODUKT (OFERTA) JAKO WARTOŚĆ
Kolejnym kluczowym pojęciem marketingu jest wartość produktu dla klienta. Stanowi ona wynik oceny zdolności produktu do zaspokojenia określonych potrzeb. Celem działania przedsiębiorstwa jest dostarczenie wartości na rynek i jednoczesne osiąganie zysku.
DWA SPOSOBY DOSTARCZANIA WARTOŚCI :
POGLĄD TRADYCYJNY
Istnieją co najmniej dwa sposoby składające się na proces dostarczania wartości. Tradycyjny pogląd głosi, że przedsiębiorstwo podejmuje produkcję czegoś, a potem to sprzedaje. Działalność marketingowa ma miejsce w drugiej połowie procesu dostarczania wartości. Zakłada się przy tym, że przedsiębiorstwo wie, co produkować a popyt będzie na tyle duży, że pozwoli na produkcję przynoszącą zysk. Ten tradycyjny pogląd może doprowadzić do sukcesu w warunkach gospodarki niedoborów. Wtedy konsumenci nie troszczą się o jakość, styl czy funkcjonalność, a tylko o to aby nabyć od dawna poszukiwany produkt.
POGLĄD NOWOCZESNY
Postępowanie tradycyjne nie jest efektywne w gospodarce konkurencyjnej, gdzie konsument ma duże możliwości wyboru i porównania różnych ofert. Rynek masowy rozpada się wówczas na wiele mikrorynków (nazywanych segmentami rynku) ze specyficznymi potrzebami, preferencjami i kryteriami zakupów. Aby skutecznie konkurować, należy sformułować ofertę na dobrze określone rynki docelowe zamiast sekwencji wytworzyć / sprzedać, proces biznesu składa się z: wyboru wartości, dostarczania wartości i przekazywania informacji o niej.
RYNEK NABYWCÓW
Rynek nabywców składa się ze wszystkich potencjalnych klientów mających określoną potrzebę lub pragnienie, którzy w celu ich zaspokojenia są gotowi i są w stanie dokonać wymiany.
POPYT A PRAGNIENIE (POTRZEBA)
Popyt jest pragnieniem (potrzebą) posiadania określonych produktów przez rynek nabywców, przy czym pragnienie staje się popytem jedynie wówczas, gdy jest poparte siłą nabywczą.
OFERENT I KLIENT
jeżeli jedna ze stron stara się w procesie wymiany bardziej efektywnie, w porównaniu do drugiej strony doprowadzić do wymiany, pierwszą ze stron nazywa się oferentem a drugą potencjalnym klientem,
oferent jest jednostką dążącą do uzyskania zasobów innej jednostki, gotową zaoferować w ofercie wymiany coś przedstawiającego wartość. Oferent może być zarówno sprzedającym jak i kupującym.
RYNKOWE OTOCZENIE PRZEDSIĘBIORSTWA
- OTOCZENIE BLIŻSZE
Na system rynkowy (bliższe otoczenie) w którym działa przedsiębiorstwo, składają się następujące elementy:
Obecni i potencjalni klienci (nabywcy),
Pośrednicy,
Dostawcy (towarów, usług i kapitału),
Konkurenci,
Ośrodki opiniotwórcze, mające wpływ na klientów (doradcy klientów, media, organizacje, środowisko społeczne).
- OTOCZENIE DALSZE
System rynkowy działa w określonych warunkach stworzonych przez otoczenie zewnętrzne, na które składają się:
Czynniki demograficzne
Ekonomiczne
Geograficzne
Techniczne
Polityczne
Prawne
Społeczno-kulturowe
KONCEPCJE MARKETINGU
Koncepcja produkcji opiera się na założeniu, że konsumenci wybierają produkty, które są szeroko dostępne i mają niską cenę; zadaniem marketingu jest więc poprawa wydajności produkcji, poprawa skuteczności dystrybucji i obniżenie cen
U podłoża koncepcji produktu leży przekonanie, że nabywcy wybierają produkty o najwyższej jakości, jeżeli tylko ich cena nie jest zbyt wygórowana. Nie podejmuje się przy tym szeroko zakrojonych działań promocyjnych, wierząc, że „dobry produkt sprzeda się sam”
Koncepcja sprzedaży przyjmuje z kolei przeciwstawne założenia: że klienci nie kupują wystarczająco dużo produktów przedsiębiorstwa, jeśli nie będzie ono prowadzić agresywnej sprzedaży i działań promocyjnych
W myśl koncepcji marketingu głównym zadaniem przedsiębiorstwa jest określenie potrzeb, pragnień i preferencji obranej za cel grupy klientów (tzw segmentu docelowego) oraz dostarczenie pożądanych wartości (korzyści). Cztery główne filary tej koncepcji to rynek docelowy, potrzeby klienta, skoordynowany marketing i rentowność
Z kolei wg koncepcji marketingu społecznego, głównym zadaniem przedsiębiorstwa jest takie ustalenie swojej misji klientom zadowolenie i długookresowy dobrobyt
ZŁOTE MYŚLI KOTLERA
„Marketing nie może być tym samym, co sprzedaż, gdyż zaczyna się znacznie wcześniej niż firma ma produkt gotowy do sprzedania. Marketing to zadanie domowe dla menadżerów, którzy muszą ocenić potrzeby klientów, zbadać ich zakres i intensywność a także określić czy istnieje szansa na uzyskanie korzyści i zysków”
„Sprzedawanie pojawia się dopiero wtedy, gdy produkt zostaje wytworzony. Od tej chwili marketing troszczy się o dalsze życie produktu, podejmuje starania o nowych klientów, stara się poprawić wizerunek produktu, wyciąga wnioski z wyników sprzedaży i zarządza sprzedażą powtarzalną.”
„Postępowe firmy dbają o to aby wszystkie działy, a nie tylko dział marketingu, były zorientowane na klientów.”
Wizerunek (image) firmy to jej odbicie w świadomości osób wchodzących w skład otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego. Wizerunek jest subiektywnym obrazem firmy lub jej oferty i wcale nie musi się pokrywać z rzeczywistością.
Co składa się na wizerunek?
Wiedza o istnieniu przedsiębiorstwa (organizacji) instytucji
Znajomość elementów identyfikacji
Wiedza o ofercie i jej popularność
Usytuowanie wśród przedsiębiorstw konkurencyjnych
Definicja marki (wg definicji American Marketing Association):
Marka to nazwa, termin, symbol, wzór lub ich kombinacja, stworzona celem identyfikacji dóbr lub usług sprzedawcy lub ich grupy i wyróżnienia ich spośród konkurencji.
Marka wg Promarki
Marka to:
Obietnica stabilności i jednolitości
Gwarancja jakości
Sposób zabezpieczenia interesów konsumenta
Historia marki
Oznakowanie ceramiki i zakładów snycerskich w starożytności (Babilon, Asyria, Grecja, Rzym)
Oznakowanie hodowli bydła w Stanach Zjednoczonych XVIII - XIX wiek
Oznakowanie i wyróżnienie producenta
Oznakowanie kraju pochodzenia
Zastosowanie marki
Oznaczenie nazwy przedsiębiorstwa produktu, linii produktów dla potrzeb prawnych i marketingowych
Znak towarowy podlegający ochronie prawnej (trade mark)
Znak rozpoznawczy dla konsumentów i partnerów handlowych
Cechy dobrej nazwy marki
Krótka i prosta - łatwa do rozpoznania i zapamiętania
Ce4nzuralna i legalna (nie zastrzeżona przez innego właściciela)
Łatwa do napisania, przeczytania, podania przez telefon, wymówienia za granicą
Przystosowana do umieszczenia na opakowaniu
Sposoby markowania oferty
Marki rodzinne - oznaczanie jedną marką wszystkich produktów lub ich grup. Wykorzystuje się tu zjawisko przenoszenia lojalności nabywców na nowe produkty danej firmy tzw. „metodą halo”. Nie warto markować w sposób rodzinny produktów znacznie różniących się jakością, ceną, cechami i zastosowaniami (Levis, Philips)
Marki indywidualne - każdemu produktowi nadaje się własną markę. Indywidualne zarządzanie markami jest trudniejsze i kosztowniejsze ale pozwala firmie na większą swobodę działania. Indywidualnej marce można poświęcić więcej czasu i wspomóc ją silniejszą promocją (Vizir, Ariel, Blend-a-med.)
Marki kombinowane - łączą nazwę produktu z nazwą firmy. Są charakterystyczne dla rynku samochodowego (Renault Clio, Renault Megane)
Marki handlowców (private labels) - mniej znani producenci często są zadowoleni mogąc sprzedać u znanego detalisty. Z punktu widzenia wytwórcy jest to tzw. taktyka bezmarkowa (Aro, Eco+, Tesco, Jedynka)
Rodzaje nazw firm
Nazwa własna - nazwa może być imieniem lub nazwiskiem właściciela. Typowe dla firm lub spółek z wyraźną dominacją 1 lub 2 udziałowców
Nazwa pospolita - nazwa firmy może mieć brzmienie uniwersalne i budzić skojarzenia z określonym typem działalności (KONSULTANT - doradztwo, GULIWER - turystyka)
Rodzaj obsługowego rynku - nazwa firmy ma odniesienie do rynku na którym prowadzi działalność
Tradycja lokalna - nazwa firmy nawiązuje do tradycji lokalnych
Nazwa o brzmieniu zagranicznym - nazwy obcojęzyczne często lub głównie obierają firmy działające na rynku krajowym. Celem tego zabiegu jest wywołanie wrażenia o zagranicznych powiązaniach
Nazwa polska
Zbitka słowna - konstrukcja uzasadniona gdy prowadzi do powstania nowej dźwięcznej nazwy (BOBO, Mimi). Tworzenie nazw z pierwszych liter imion lub nazwisk przedsiębiorców. Przyjmuje czasem postać nie zrozumiałych dziwolągów (JARYS - Jarek, Rysiek)
Nazwa „opisowa” - zbitka sylab lub liter opisujących rodzaje aktywności firmy lub wspólników (SIPMA). Nazwy „opisowe” rzadko kiedy bywają udane
Wartość marki - czynniki
Czas obecności na rynku
Stopień jej zauważalności / znajomości
Udział na rynku i zasięg geograficzny
Przywództwo marki i jej wizerunek
Stabilność rynkowa
Stopień wsparcia marketingowego
Giełdowa cena akcji
Możliwość rozszerzenia
Stopień ochrony
Korzyści z posiadania silnej marki
Wyższa rentowność sprzedaży
Obniżona (w porównaniu ze słabszymi konkurentami) elastyczność cenowa popytu (klienci łatwiej akceptują podwyżki cen silnej marki)
Łatwiejsza możliwość rozszerzenia linii produktów
Ochrona przed akcjami promocyjnymi konkurentów
Korzystna sytuacja przetargowa w relacjach z pośrednikami
Dłuższy cykl życia produktów
Wyższy poziom lojalności nabywców
Obniżenie kosztów marketingowych
WYKŁAD 2 21.10.05
Rynek nabywców
Rynek nabywców składa się ze wszystkich potencjalnych klientów (indywidualnych i instytucjonalnych), mających określoną potrzebę lub pragnienie, którzy w celu ich zaspokojenia są gotowi i są w stanie dokonać wymiany
Rynek docelowy
Rynek docelowy (target) jest to relatywnie jednorodna grupa nabywców (indywidualnych bądź instytucjonalnych), do której firma chce skierować swoją ofertę
Czynniki wpływające na wybór rynku docelowego
Potrzeby i preferencje nabywców
Rozmiar i struktura rynku
Udział firmy w rynku
Zasoby i zdolności wytwórcze producenta
Konkurencja
Skala ekonomiczna produkcji i sprzedaży
Zachowania zakupowe nabywców
Aby trafnie określić rynek docelowy, a następnie pozyskać jego lojalność należy odpowiedzieć na dwa pytania:
Jak środowisko, na jakim się nabywca wychował i w jakim się obraca, oraz jego wykształcenie i zawód wpływają na jego potrzeby i zachowania na rynku?
W jaki sposób nabywca podejmuje decyzje o zakupie?
Model zachowania nabywcy
Corporate Identity (CI)
Corporate Identity (CI) - w dosłownym znaczeniu pojęcie to oznacza Całościową Identyfikację firmy, czyli zgodność między tym, czym chcemy być - naszym sposobem występowania na zewnątrz - a tym, jak nas widzi społeczeństwo
System identyfikacji wizualnej
Nazwa i symbole firmowe: znak firmowy, logotyp firmowy, adres internetowy (wirtualna marka)
Barwy firmowe (parametry)
Stosowana czcionka
Symbole dekoracyjne
Druki firmowe: papier firmowy, koperty, kartki do zapisków, dokumenty handlowe, rachunki i faktury, inne druki firmowe
Identyfikatory pracowników
Pieczątki i stemple
Materiały reklamowe w ogólnej koncepcji, np. miejsce sloganu w połączeniu z symbolami firmowymi
Materiały drukowane i elektroniczne do celów PR (ogólna koncepcja)
Oznakowanie środków transportu
Ubiór pracowników technicznych, recepcyjnych, biurowych, sprzedawców, akwizytorów, reprezentujących firmę podczas ważnych wydarzeń
Wystrój wewnętrznych i zewnętrznych budynków firmy
Architektura i wystrój pomieszczeń biurowych
Informacja wizualna: tablice informacyjne zewnętrzne i wewnętrzne, szyldy firmowe, tablice informacyjne na drzwiach
Flagi i transparenty firmowe
Opakowania produktów: jednostkowe i zbiorcze
Wystrój stoisk targowych
Piramida potrzeb A. Maslowa
Charakter zakupów
Zakupy mogą mieć charakter
Impulsywny lub
Zrutynizowany
Dynamiczny schemat zakupu
Odczucie potrzeby
Nieświadomość, co do marki, dostawcy itp.
Świadomość - konsument wie o istnieniu na rynku oferty danej marki lub określonego dostawcy
Zrozumienie podstawowych informacji o ofercie
Przekonanie o słuszności argumentów optujących za ofertą
Preferencja - potencjalny nabywca jest przekonany o tym, że ta oferta jest lepsza od innych
Zamiar zakupu
Zakup
Ocena zakupu (pozytywna lub negatywna)
Następstwa zakupu ( lojalność lub dysonans pozakupowy)
Lojalność nabywców
Zadowolenie z zakupionego towaru prowadzi zwykle do lojalności nabywców czyli do ponawiania przez nich zakupów tej samej marki, w tym samym miejscu lub od tego samego dostawcy
Współczesne firmy starają się wygrać rynkową batalię o lojalnego klienta, w myśl zasady, że nie jest sztuką raz sprzedać produkt - sztuką jest go sprzedać zadowolonym klientom w długim okresie czasu
Dysonans pozakupowy
Jest to negatywny stosunek do nabytej oferty. Nabywca uświadamia sobie negatywne cechy oferty lub też dostrzega istnienie atrakcyjniejszych wariantów od zrealizowanego zakupu. Dysonans pozakupowy z punktu widzenia nabywcy oznacza wątpliwości co do dokonanego wyboru oraz odrzucenia ponownego zakupu towarów danej marki lub w danym miejscu sprzedaży. Nabywca może dążyć do minimalizacji skutków dysonansu przez zwrot towarów do sklepu, odsprzedaż czy wyrzucenie. Dysonans pozakupowy traci na znaczeniu wraz z upływem czasu.
Utrata klientów
Utrata klientów prowadzi do niepotrzebnego zmniejszenia zysków przedsiębiorstwa. Specjaliści marketingu wprowadzili pojęcie „potencjalnej wartości klienta dla firmy” (niektórzy używają określenia: „dożywotnia wartość klienta”). Jest to suma zysku osiągana przez przedsiębiorstwo przy zachowaniu ciągłości zakupu produktów tego przedsiębiorstwa przez danego klienta do końca jego „rynkowego” życia.
Koszty utraty klientów - przykład
Ph. Kotler podaje przykład obliczenia kosztów utraty klientów instytucjonalnych firmy transportowej:
Przedsiębiorstwo posiadało 64 000 klientów
W analizowanym roku, głównie z powodu słabej obsługi, utraciło 5% klientów, tj. 3 200(0,05 x 64 000)
Średnia utrata przychodu w przeliczeniu na jednego klienta wyniosła $40 000, stąd łączna strata przychodów przedsiębiorstwa wyniosła $128 000 000 (3200 x $40 000)
Ponieważ marża przedsiębiorstwa wynosi 10%, oznacza to, że straciło ono niepotrzebnie $ 12 800 000 (0,10 x $128 000 000)
Badanie zadowolenia klientów
Ze względu na znaczne koszty utraty klientów istotne dla przedsiębiorstwa jest to czy i w jakim stopniu są oni zadowoleni z jego oferty. Odpowiedz na to pytanie można znaleźć na wiele sposobów, z których najpopularniejsze to: rozmowy z klientami, badania ankietowe, analiza utraty klientów, „pozorne zakupy” oraz wykorzystanie systemów skarg i sugestii. W przypadku analizy systemu skarg należy pamiętać, że około 5% niezadowolonych klientów decyduje się na złożenie zażalenia
Koncepcja segmentacji rynku
Koncepcja strategii segmentacji rynku opiera się na założeniu, że ogół nabywców jest zbiorem niejednorodnym oraz że dostosowanie działań marketingowych do potrzeb wybranej grupy nabywców jest skuteczniejsze i bardziej efektywne od kierowania podobnych działań do masowego, anonimowego rynku.
Makro- i mikro segmentacja
Makrosegmentacja - segmentami są rynki narodowe lub ich grupy. Prowadzona jest w oparciu o następujące dane: dynamika dochodów ludności, trendy konsumpcji, struktura ludności wg wykształcenia lub wieku
Mikrosegmentacja - dotyczy wewnętrznych rynków poszczególnych krajów
Segmenty transnarodowe
Występują w grupach krajów, zazwyczaj wysokorozwiniętych.
Kryteria transnarodowe: wiek, płeć, zawód, styl życia, geograficzne
Procedura segmentacji
Wybór kryteriów segmentacji
Wydzielenie segmentów rynku
Profilowanie - dokładna charakterystyka segmentów
Wybór segmentów (ew. jednego segmentu) docelowych - wybieramy ten, który najbardziej nam odpowiada
Analiza segmentacyjna rynku
Ma na celu podział potencjalnego rynku na segmenty, czyli jednorodne (pod względem cech demograficznych, społeczno-kulturowych, potrzeb, postaw, zachowań rynkowych)grupy nabywców.
Na jej podstawie wybiera się segmenty docelowe, do których cech dostosowuje się wszystkie strategie marketingowe
Wybór kryteriów segmentacji
Przeprowadzenie segmentacji wymaga precyzyjnego określenia kryteriów wyodrębnienia segmentów. Wybrane kryteria segmentacji powinny w wyraźny sposób różnicować zbiorowość nabywców ze względu na popyt oraz ich zachowania na rynku. Wybór kryteriów powinien oparty być na badaniach rozpatrywanego rynku ( trendów demograficznych, ekonomicznych, postaw i zachowań nabywców, ich zwyczajów związanych z konsumpcją), ale także na intuicji i doświadczeniu specjalistów marketingu.
Kryteria segmentacji nabywców indywidualnych
Geograficzne
Kraj
Region
Teren miejski/ wiejski
Klimat
Ukształtowanie terenu
Roślinność
Zasoby naturalne
Ekonomiczne
Dochód
Stan posiadania niektórych dóbr
Skłonność do oszczędzania
Demograficzne
Płeć
Wiek
Stan cywilny
Liczebność
Struktura i faza cyklu życia rodziny
Narodowość
Rasa
Społeczne
Pochodzenie społeczne
Status społeczny
Zawód
Kulturowe
Religia
Język
Tradycja
W tym rola kobiet w społeczeństwie
Psychologiczne
Osobowość i styl życia
Stosunek do mody, do ryzyka
Tendencje do oszczędzania
Behawioralne (zachowania nabywców, związane z zakupami):
Szybkość akceptacji nowości
Okoliczności
Wielkość oraz częstotliwość użytkowania/konsumpcji produktu
Preferowane formy i miejsca zakupów
Stan lojalności wobec marki
Typ decyzji zakupowej (rutynowa, impulsywna, racjonalna)
Zachowanie w miejscu sprzedaży
Kryteria segmentacji nabywców instytucjonalnych
Typ organizacji: przedsiębiorstwo produkcyjne, usługowe, budowlane lub handlowe, gospodarstwo rolne, organ administracji państwowej, szpital, wojsko, policja, organizacja społeczna itp.
Demografia organizacji: wielkość jednostki, branża, forma własności, lokalizacja, struktura organizacyjna
Czynniki behawioralne: skala średniorocznego zużycia danego produktu, wielkość przeciętnego zamówienia, czas dokonywania i częstotliwość zakupów, lojalność wobec dostawców, stopień decentralizacji decyzji zakupowych, wydolność płatnicza, stałe (?) powiązania z odbiorcami lub dostawcami
Cechy charakteryzujące przedmiot i decyzje zakupu: grupa towarowa, przeznaczenie towaru, typ decyzji zakupowej (zakup nowy czy rutynowy), decyzja indywidualna czy zbiorowa - ewentualnie zakupy na zasadach przetargu, pilność zakupu, możliwości zawarcia transakcji wiązanej
Cechy ośrodka decydującego o zakupach: struktura, kryteria podejmowania decyzji
Indywidualne cechy decydentów: wiek, wykształcenie, zawód, doświadczenie, pozycja w firmie, cechy psychologiczne
Cechy segmentów docelowych
Jednorodność i odrębność w stosunku do innych segmentów oraz mierzalność ich podstawowych cech, np.: wielkości i siły nabywczej
Efektywność ekonomiczna - segment rynku powinien być odpowiednio duży lub chłonny, aby opłacało się wytworzyć dla niego specjalną ofertę
Dostępność - musi istnieć sposób i instrument umożliwiający firmie dotarcie do wyróżnionego segmentu oraz stworzenie atrakcyjnej dla niego oferty
Stabilność w czasie, aby umożliwić firmie realizację wyznaczonych celów
Odpowiedniość - potrzeby i oczekiwania docelowych segmentów rynkowych powinny być zgodne z mocnymi stronami przedsiębiorstwa. W warunkach silnej konkurencji firmy nie mogą podejmować działań nie popartych atutami wewnętrznymi
Nisza rynkowa - wąsko zdefiniowana grupa nabywców, poszukująca ściśle określonych korzyści. Jest ona gotowa zapłacić więcej za produkty i usługi dostarczające tych korzyści
WYKŁAD 4
„STRATEGIA PRODUKTU” - 03.12.2005r.
Marketing - mix
Produkt
- asortyment produktów
- jakość
- wzornictwo
- cechy użytkowe
- marka
- opakowanie
- serwis
- gwarancja
Cena
- poziom cen
- system opustów
- warunki zapłaty i dostawy
Dystrybucja
- kanały dystrybucji
- asortyment
- lokalizacja
- czas obsługi
- zapasy
- transport
Promocja
- reklama i udział w targach
- promocja sprzedaż i merchandising
- marketing bezpośredni i sprzedaż …
- public relations i sponsoring
Co to jest produkt?
PRODUKTEM w sensie marketingowym jest wszystko to, co może podlegać procesowi wymiany na rynku. Jest to korzyść (użyteczność, przyjemność lub pozbycie się problemu) dla nabywcy.
Produktami są przykładowo:
Dobra fizyczne (meble kosmetyki)
Usługi (szkolenia, spektakle teatralne),
Osoby (aktorzy, sportowcy, politycy),
Organizacje (charytatywne, polityczne, firmy),
Miejsca i regiony (miejscowości z atrakcjami turystycznymi, regiony poszukujące inwestorów),
Idee (trzeźwość za kierownicą, honorowe krwiodawstwo, „Demokratyczna Ukraina”)
Wydarzenia (Juwenalia, „Prowokacje”).
Typologia produktu ½
Produkty można podzielić na wiele sposobów. Jeden z nich to podział na produkty materialne i niematerialne. Jego pochodną jest podział na:
Dobra nietrwałe (produkty o krótkim czasie użytkowania),
Dobra trwałego użytku oraz
Usługi.
Zauważmy, że w praktyce usługi są uzupełniane dobrami, a dobra usługami.
Inny podział wyróżnia:
Produkty konsumpcyjne, zaspokajające potrzeby indywidualnych nabywców,
Produkty przemysłowe lub inwestycyjne, dla odbiorców instytucjonalnych.
Użyteczny z punktu widzenia marketingowego jest podział produktów na:
dobra/usługi wygodnego zakupu - nabywane często, bez długieg zastanowienia,
dobra/usługi wybieralne (okresowego zakupu) - przed zakupem porównywane przez nabywcę i oceniane z punktu widzenia np. jakości, ceny itd.
Dobra/usługi specjalne (rzadkiego zakupu) - o cechach skłaniających nabywców do szczególnego wysiłku (czsowego lub finansowego) finansowego celu ich zakupu,
Dobra/usługi nie spostrzegane - nieznane nabywcy lub znane, lecz nie brane pod uwagę w celu zakupu.
Dobra „szybkozbywalne”
Praktycy marketingu często używają skrótu FMCG dla określenia produktów konsumpcyjnych „szybkozbywalnych” czy „szybkorotujących”. Są to np.: słodycze, soki i napoje , używki, detergenty, nabiał.
Rozwinięcie skrótu:
F - Fast
M - moving
C - consumer
G - goods
Różne „sfery” produktu:
Według T. Levitta nowa konkurencja „ nie ma miejsca pomiędzy tym, co jest produkowane w fabrykach, lecz pomiędzy tym, co firmy dodają do swoich produktów finalnych jako opakowanie, gwarancję, serwis, promocję, doradztwo dla klienta, warunki zapłaty i dostawy, składanie i inne elementy, które mają wartość dla nabywcy”.
3 Sfery produktu wg Philipa Kotleta:
Produkt podstawowy
Produkt rzeczywisty
-- jakość
-- marka
-- wzornictwo
-- cechy użytkowe
-- opakowanie
Produkt rozszerzony
Gwarancje
Instrukcje obsługi i sposoby użytkowania,
Instalacja i szkolenie użytkowników,
Obsługa po sprzedarzowa i serwisowa,
Warunki zapałty i dostawy.
Planowanie i rozwój produktu:
„Nowość” oferty może polegać na jej rozwinięciu (lub niekiedy - na ograniczeniu i zracjonalizowaniu) lub unowocześnieniu. Pojęcie „nowego produktu” nie powinno ograniczać się do ewidentnie nowych ofert, ale powinno uwzględniać kolejne ich generacje, produkty nowe dla firmy, ale zaadoptowane do potrzeb nowego segmentu rynku.
kształtowanie jakości produktu:
oczekiwania nabywców co do jakości produktu lub usługi są kształtowane przez takie elementy jak:
- dotychczasowe doświadczenia,
- reklama,
- opinie specjalistów z firm doradczych,
- dziennikarzy publikujących wyniki porównawczych testów rynkowych konkurencyjnych produktów lub usług,
opinie innych nabywców.
Na tej podstawie nabywca dokonuje wyboru, a po otrzymaniu produktu porównuje poziom uzyskany z oczekiwanym. Jeżeli istniej rozbieżność na niekorzyść nabywcy, to traci on zaufanie do firmy.
Co to jest macierz BCG?
„cykl życia produktu jest to okres,
w którym znajduje on nabywców na rynku”
kształtowanie jakości usługi
Oto 10 podstawowych kryteriów, jakimi posługują się nabywcy w ocenie jakości usług:
dostępność usługi,
dobra informacja o usługach firmy,
kompetencja wykonawców usługi,
uprzejmość personelu obsługującego nabywcę,
zaufanie do firmy,
bezpieczeństwo wykonania usługi,
jakość wykorzystywanych środków materialnych,
znajomość potrzeb nabywców.
krzywa cyklu życia produktu
---Rozwój
---Wprowadzenie
---Wzrost
---dojrzałość
---schyłek
---śmierć.
przykład krzywej cyklu życia
Liczba użytkowników telefonii komórkowej w Polsce
1992 - 96 - znikoma ilość użytkowników
1998 - ok. 0,25 tysiąca
2000 - 0,5 tyś
2001 - 1 tysiąc
2002 - 1,5 tyś
2004 - powyżej 2 tyś
cykl życia produktu
Faza wprowadzenia - produkt podstawowy, wysoka cena, dystrybucja selektywna, reklama tworząca świadomość istnienia produktu, silna promocja- lansująca nowość.
Faza wzrostu - rozszerzenie oferty produktu - usługi gwarancje, cena zapewniająca penetrację rynku, dystrybucja intensywna, reklama tworząca zainteresowanie na rynku konkurencyjnym, promocja sprzedaży zmniejszona,
Faza dojrzałości - różnicowanie marek i modeli produktu, cena konkurencyjna lub niszcząca konkurencję, dystrybucja bardziej intensywna , nacisk na różnicę między kosztami i korzyściami reklamy, promocja sprzedaży silna w celu zachęcenia do zmiany marki.
Faza spadku - eliminacje słabych produktów, cena podwyższona , dystrybucja selektywna eliminacje nierentownych punktów sprzedaży, reklama- ograniczenie do poziomu niezbędnego dla utrzymania kolejnych odbiorców, dystrybucja sprzedaż zmniejszona do minimalnego poziomu.
faza wprowadzania produktu/ usługi
Czas wprowadzenia nowego produktu powinien zapewnić wyprzedzenie konkurentów, szczególnie w przypadku tzw. absolutnych nowości, ze względu na możliwość zebrania wysokiej premii cenowej. Można zastosować metodę „przeczekiwania”, czyli skorzystać z doświadczeń konkurenta będącego już na rynku.
Wprowadzenie nowego produktu może mieć charakter intensywny lub ostrożny (bardziej typowy w przypadku usług) z ograniczoną promocją i dystrybucją.
Faza wprowadzania ma decydujące znaczenie dla losów produktu. Firma ponosi duże nakłady finansowe na promocję w celu zainteresowania produktem handlowców i ostatecznych nabywców. Ważną formą zachęty są umiejętności i udogodnienia serwisowe (gwarancje). Cena produktu jest z reguły wysoka z powodu konieczności zwrotu dużych nakładów.
faza wzrostu i racjonalizacji sprzedaży
W tym okresie znacznie rośnie sprzedaż produktu. Pomaga w ty intensywna promocja i zwiększenie ilości produktu w miejscach sprzedaży.
Cena może już spadać. Pojawiają się konkurencji z podobną ofertą, więc w zakresie strategii produktu należy wprowadzać niewielkie zmiany np. dodawać nowe cechy, nowe funkcje, nowe rozmiary opakowań itp.
faza dojrzałości (nasycenia rynku)
Gdy stabilizuje się rynek na dany produkt, w zakupach zaczynają przeważać stali nabywcy. Wielkość sprzedaży i zysków osiąga najwyższy poziom, cena ustala się na poziomie równowagi, dystrybucja rutynizuje. Firmie zależy na jak najdłuższym trwaniu tej fazy.
Reklama i akcje promocyjne powinny stymulować tzw. powtórne zakupy. Z reguły przedłużenie tej fazy dokonuje się dwiema drogami poprzez:
rozciąganie rynku - powodowanie wzrostu częstotliwości użycia produktu wśród nabywców, znajdowanie dodatkowych zastosowań produktu lub pozyskiwanie nowych użytkowników produktu,
rozszerzanie produktu - różnicowanie oferty, usprawnianie serwisu, dodawanie innych jednostek do linii produktu-usługi pod tą samą marką.
faza schyłku: eliminacji lub regeneracji produktu
przyczyny schyłku sprzedaży mogą być różne:
brak działań promocyjnych i innowacyjnych,
pojawienie się nowej technologii,
siła konkurenta lub zmiana mody.
W tej fazie spada popyt, sprzedaż, zyskowność.
Ogranicza się dystrybucję i promocję, czyli stosuje się tzw. demarketing. Ze względu na wycofanie się konkurentów cena produktu wzrasta.
Jeżeli nadal istnieją szanse rynkowe dla starzejącego się produktu, można go „odświeżyć” i wylansować jako względną nowość na rynku.
funkcje opakowania
ochronna- opakowanie zapobiega zmniejszaniu lub utracie wartości użytkowej produktu,
informacyjna- opakowanie musi zawierać wszelkie informacje o produkcie i jego wytwórcy, określone przepisami,
prezentacyjno-identyfikująca- opakowanie wyróżnia produkt wśród wyrobów konkurencyjnych, powinno być skutecznym „niemym sprzedawcą”,
promocyjno-reklamowa- opakowanie powinno przyciągać uwagę nabywców i zachęcać do zakupu, jest instrumentem walki konkurencyjnej na półce sklepowej,
logistyczna- umożliwia nabywcą zakup produktów w pożądanej ilości, reguluje częstotliwości zakupów, ułatwia transport i magazynowanie.
definicja marki
wg definicji American Marketing Association:
MARKA to nazwa, termin, symbol, wzór, lub ich kombinacja, stworzona celem identyfikacji dóbr lub usług sprzedawcy lub ich grupy i wyróżnienia ich spośród konkurencji.
Wartość (siła) marki - czynniki
Czas obecności na rynku,
Stopień jej zauważalności / znajomości,
Udział w rynku i zasięg geograficzny,
Przywództwo marki i jej wizerunek,
Stabilność rynkowa,
Stopień wsparcia marketingowego,
Giełdowa cena akcji,
Możliwość rozszerzenia.
Stopień ochrony.
Korzyści z posiadania silnej marki
Wyższa rentowność sprzedaży,
Obniżona ( w porównaniu ze słabszymi konkurentami) elastyczność cenowa popytu (klienci łatwiej akceptują podwyżki cen silnej marki),
Łatwiejsza możliwość rozszerzenia linii produktów,
Ochrona przed akcjami promocyjnymi konkurentów,
Korzystna pozycja przetargowa w relacjach z pośrednikami,
Dłuższy cykl życia produktów,
Wyższy poziom lojalności nabywców,
Obniżenie kosztów marketingowych.
Sposoby markowania oferty
Marki rodzinne - oznaczenie jedną marką wszystkich produktów firmy lub ich grup. Wykorzystuje się tu zjawisko przenoszenia lojalności nabywców na nowe produkty danej firmy tzw. „metodą halo”. Przykład: Levi's, Philips. Nie warto markować w sposób rodzinny produktów znacznie różniących się jakością, ceną, cechami i zastosowaniami.
Marki indywidualne - każdemu produktowi nadaje się własną markę. Indywidualne zarządzanie markami jest trudniejsze i kosztowniejsze, ale pozwala firmie na większą swobodę działania. Indywidualnej marce można poświęcić więcej czasu i wspomóc ją silniejszą promocją (np. marki należące do firmy Procter&Gamble: Vizir, Ariel, Blend-a-med., Max Factor, Old Spice).
Marki kombinowane - łączą własną nazwę produktu z nazwą firmy. Są charakterystyczne dla rynku samochodowego (np. Renault Megane, Renault Laguna, Modus).
Marki handlowców - (private labets) mniej znani producenci są często zadowoleni mogąc sprzedawać u znanego detalisty. Z punktu widzenia wytwórcy jest to tzw. taktyka bezmarkowa przykłady to: Aro, Eco+, tesco).
pozycjonowanie oferty - co to jest?
Termin ten został upowszechniony przez dwóch pracowników agencji reklamowej, obecnie bardzo znanych autorów książek o reklamie którymi są: Al. Ries, Jack Truto. Według nich:
„ oferta jest pozycjonowana w umysłach nabywców”.
Pozycjonowanie polega zatem na tworzeniu pożądanego wizerunku (opinii) oferty w porównaniu do ofert konkurencyjnych.
Mapa percepcji - co to jest?
Mapy percepcji wykorzystuje się w procesie pozycjonowania oferty. Stanowią one swoiste „lustro rynkowe”, w którym firma może zobaczyć rzeczywisty wizerunek swojej oferty na rynku.
Mapy percepcji powstają na podstawie opinii nabywców o ofercie (towarze, usłudze, firmie czy osobie). Pokazują jak według opinii nabywców postrzegana jest dana oferta w porównaniu z ofertami konkurencji.
Mapki percepcji mogą także służyć identyfikacji niszy czy tzw. luki rynkowej.
Jak sporządzić mapę percepcji?
Szacunkowe wartości opinii nabywców o danej ofercie są nanoszone na odpowiednio opisany przestrzenny układ osi współrzędnych. Poszczególne osie mogą reprezentować wybrane najistotniejsze dla nabywców cechy oferty czy oczekiwania z nią związane.
W analizowanym układzie współrzędnych zaznacza się także pozycję różnych produktów konkurencyjnych, a czasami idealną kombinację wybranych cech dla różnych grup nabywców.
Skuteczne pozycjonowanie
Jeden z dyrektorów dużej amerykańskiej agencji reklamowej wymienia pięć sposobów osiągnięcia pożądanej pozycji rynkowej danego produktu:
Uwypuklić wagę potrzeby zaspokajanej przez produkt,
Zidentyfikować segment rynku, którego potrzeby są najlepiej zaspokajane przez produkt,
Spieniężyć przewagę konkurencyjną produktu,
Zamienić słabości produktu na jego atuty,
Rozwinąć lub zmienić wzory wykorzystywania produktu.
Marketing w sferze zakupów
Główne zadania marketingu niezbędnych sferze zakupów to:
Dostarczanie przedsiębiorstwu niezbędnych produktów i usług niezbędnych wymaganej ilości i jakości,
Niezbędnych odpowiednim czasie i miejscu
Po najkorzystniejszej cenie oraz
Zapewnienie dodatkowych usług ze strony dostawców.
Zakres niezbędnych informacji
Oto cztery kategorie INFORMACJI NIEZBĘDNYCH DO PODEJMOWANIA DECYZJI W SFERZE ZAKUPU:
Ogólne o rynkach zakupu w układzie branż i krajów,
O poszczególnych towarach: ich cechach podstawowych, dodatkowych usługach, warunkach sprzedaży (np. gwarancji), zakresie substytucyjności przez inne towary itp.,
O dostawcach: czy są oni uzależnieni od dostaw pewnych surowców, jaka jest ich sytuacja finansowa, jakie stosują metody kalkulacji cen, jaka jest ich koncepcja marketingowa (polityka produktu, cen, dystrybucji, promocji,)
Cele firmy w sferze zakupów
Powyższe kategorie informacji stanowią podstawę dla wyznaczania środków realizacji CELÓW STRATEGICZNYCH zaopatrzeniowców SFERZE ZAKUPU. Celami tymi są:
Znalezienie odpowiednich (pod względem kosztów) wytwórców artykułów standardowych,
Zapewnienie właściwych stosunków handlowych zaopatrzeniowców wytwórcami artykułów markowych i wytwórcami - innowatorami,
Zapewnienie niezawodności i opłacalności dostaw,
Zapewnienie warunków dla rozwoju przedsiębiorstwa.
Podstawy zaopatrzeniowców
Praktyka wskazuje, że wybór kryteriów oceny zakupywanego produktu jest silnie uzależniony od charakteru i postawy osoby dokonującej zakupu.
Najczęściej występujące postawy zaopatrzeniowców są następujące:
LOJALNA - zaopatrzeniowiec jest wierny dotychczasowym źródłom zakupu, nie zawsze taka postawa jest korzystna dla firmy jako całości, zwłaszcza w przypadku gdy lojalność wobec danego dostawcy spowodowana jest osobistymi korzyściami zakupującego,
ZORIENTOWANA NA KORZYSTNE WARUNKI DOSTAW I OKAZYJNE OFERTY - zaopatrzeniowiec prowadzi krytyczną selekcję ofert i często zmienia źródło dostaw,
ZORIENTOWANA NA JAKOŚĆNOWYCH PRODUKTÓW,
ZORIENTOWANA NA WZROST OBROTÓW - zaopatrzeniowiec poszukuje nowych produktów, objętych skuteczną reklamą i tym samym dających szansę na wzrost obrotów zakupującego te towary.
WYKŁAD 5
STRATEGIA CENY
Ceny i polityka cenowa…
---są jedynym elementem marketingu mix, który firmie przysparza przychodu.
---Są najbardziej elastycznym elementem marketingu mix, który może być zmieniony w bardzo krótkim czasie.
Założenie strategii ceny mówi: „wszystko, co ma wartość można oszacować za pomocą ceny i wyrazić w pieniądzu lub innych wartościach.”
„tani produkt nie jest dobry, a dobry nie jest tani”
Synonimy ceny:
---składka, ---odsetki,
---czesne, ---podatek,
---mandat, ---prowizja,
---bilet, ---honorarium,
---czynsz, ---pensja,
---depozyt, ---itp.
---cło,
Na poziom cen wpływają:
---pozostałe czynniki marketingu mix (głównie relacja cena/jakość) i pożądany wizerunek firmy.
---etap w cyklu życia,
---ceny produktów konkurencyjnych i substytucyjnych,
---ceny oczekiwane przez dystrybutorów i nabywców,
---stopień elastyczności popytu,
---koszty produkcji,
---przepisy prawne i administracyjne,
---polityka cenowa, czyli cele ekonomiczne i konkurencyjne firmy
Polityka ustalania cen:
---zorientowana na zysk, (cele: szybkie tempo zwrotu kapitału, maksymalizacja zysku),
---zorientowana na wzrost sprzedaży (cele: wzrost ilości lub wartości sprzedaży, wzrost udziałów w rynku),
---zorientowana na status guo (cele: podtrzymanie rywalizacji konkurencyjnej, konkurencja pozacenowa),
---zorientowana na przetrwanie (cele: uniknięcie upadłości dzięki niskim cenom)
Różnicowanie cen:
Różnicowanie cen produktów powinno wynikać ze zróżnicowania wartości produktu dla różnych grup nabywców. Najczęściej spotykane kryteria, według których przedsiębiorstwa różnicują ceny swojej oferty to:
---przeznaczenie produktów - na cele odsprzedaży, produkcyjne lub konsumpcyjne,
---typ odbiorców - pracownicy firmy, emeryci uczniowie, studenci, członkowie organizacji i stowarzyszeń, itp.
---region geograficzny - na terenach odległych lub trudnodostępnych cena jest zwykle podwyższona.
Inne sposoby różnicowania cen, które mają za zadanie promowanie oferty:
---obniżenie ceny jednostkowej w przypadku wykupienia abonamentu, prenumeraty lub zawarcia kontraktu,
---system upustów cenowych.
Konkurencyjne strategie cen usług:
---strategia różnicowania cen usług - służy pobudzaniu popytu w okresach sezonowego spadku zamówień lub zmniejszeniu (przesuwaniu) popytu w okresach przewagi popytu nad podażą. Różnicowanie cen usług może dotyczyć np. pory świadczenia usługi (połączenie telefoniczne podczas szczytu i godzinach nocnych), możliwości finansowych nabywców usług (zróżnicowane okresy i taryfy składek ubezpieczeniowych), miejsca świadczenia usług (prestiżowe, uczęszczane lub na peryferiach, naprawa w zakładzie lub w domu klienta).
---Strategia kompensacyjna cen usług - polega na wycenie usług podstawowych („wabików”) na niskim poziomie. Jednak ceny pozostałych usług komplementarnych są ustalone na poziomie wyższych cen, aby zrekompensować ewentualne straty w sprzedaży usług podstawowych. Strategia ta ma zastosowanie przykładowo w usługach gastronomicznych, hotelarskich i konsultingowych.
Procedura kalkulacji cen:
---Wybór polityki cenowej,
---szacowanie elastyczności cenowej popytu,
---analiza związków pomiędzy popytem, kosztami i zyskiem,
---analiza cen ofert konkurencyjnych,
---wybór metody kalkulacji,
---ustalenie ceny podstawowej,
---ewentualne ustalenie systemu opustów od ceny podstawowej.
Elastyczność popytu:
Popyt jest elastyczny (wrażliwy) cenowo, gdy względna zmiana ceny oferty powoduje większą względną zmianę popytu.
Zwiększenie przychodu przedsiębiorstwa na skutek zmiany poziomu cen nastąpi zatem w następujących przypadkach:
---po obniżce ceny, jeżeli popyt jest wrażliwy na ceny, (gdy nastąpi więcej niż proporcjonalny wzrost popytu),
--- po podwyżce ceny, jeżeli popyt jest niewrażliwy na ceny, (ponieważ wyższa cena popytu nie zniechęci nabywców do zakupu).
Popyt elastyczny:
Praktyka wskazuje, że wrażliwość nabywców na cenę rośnie gdy:
---znają oni substytuty produktu,
---mogą łatwo porównać dany produkt z produktami konkurencyjnymi,
---wysokość ewentualnego wydatku jest znaczna w porównaniu z dochodami,
---konieczne jest kłopotliwe magazynowanie produktu.
Popyt nieelastyczny:
Wrażliwość na cenę spada, jeżeli:
---produkt jest modny, oryginalny lub unikatowy,
---jest sprzedawany w ofercie wiązanej
---zakup jest częściowo zamortyzowany (np.: na zasadzie wymiany wyrobu używanego na nowy za odpowiednią dopłatą lub, jeżeli w ramach akcji promocyjnych zostaje wzbogacony w dodatkowe wartości rzeczowe, finansowe, prestiżowe lub o obietnicę ich uzyskania),
---produkt wyróżnia się jakością (niekoniecznie na poziomie podstawowym),
---marka produktu cieszy się uznaniem nabywców.
Strategia skimming:
Polega na ustanowieniu wysokiej ceny produktu prowadzonego na rynek w nadziei, że zostanie on kupiony przez nabywców najmniej wrażliwych na cenę. Zorientowana na zysk. Warunki skutecznej realizacji strategii skimming:
---brak lub ograniczona konkurencja w fazie wejścia produktu na rynek. Wtedy firma nie musi dostosować cen do konkurencji,
---na rynku występują segmenty nabywców różniące się wrażliwością na ceny.
Korzyści strategii skimming:
---wysoka cena zapewnia zwrot kosztów badań i wdrażenia nowego produktu przy relatywnie niskim wolumenie sprzedaży,
---wysoka cena podnosi prestiż marki,
---wysoka cena umożliwia utrzymanie początkowego popytu na ograniczonym poziomie.
Założenia strategii swimming:
---wysokie ceny przyciągają konkurentów,
---oferta może nie znaleźć nabywców ze względu na wysoką cenę.
Strategia penetracji rynku:
Polega na wprowadzeniu na rynek produktu po niższej cenie od konkurentów i jej utrzymanie w całym cyklu życia produktu. Jest oparta na założeniu, że niższa od konkurencji cena oferty skłoni do zakupów tak wielu nabywców, że całkowity dochód przedsiębiorstwa będzie wyższy od dochodu przy wysokich cenach. Cena jest w tej strategii główną cechą wyróżniającą daną ofertę od ofert konkurentów.
Warunki skutecznej realizacji strategii penetracji rynku:
---wysoka elastyczność popytu na ofertę przedsiębiorstwa,
---nie występuja segmenty rynku różniące się elastycznością cenową popytu (lub są zbyt małe),
---standardowe, mniej zaawansowane technologicznie produkty,
---przedsiębiorstwo realizujące strategię dysponuje dużym potencjałem produkcyjnym w momencie wprowadzania produktu na rynek.
korzyści strategii penetracji rynku:
---mniejsza cena zachęca nabywców do zakupów na próbę, co daje szansę wzrostu popytu, możliwe osiągnięcie korzyści skali produkcji i sprzedaży, niska cena zniechęca konkurentów do wejścia na rynek.
Założenia strategii penetracji rynku:
---do zwrotu poniesionych kosztów potrzebny jest duży wolumen sprzedaży, obniżenie cen przez konkurentów może wydłużyć czas, w którym przedsiębiorstwo sprzeda ilość produktu odpowiadającego punktowi krytycznemu.
Metody kalkulacji cen detalicznych:
---z narzutem na koszty- do kosztu jednostkowego dodane są narzuty, uproszczony przykładowy narzut: cena detaliczna =trzykrotny koszt jednostkowy,
---według punktu zwrotu kosztów - punkt zwrotu kosztów (przy którym producent jest produktów stanie pokryć wszystkie swoje koszty), punkt zrównania się całkowitych kosztów produkcji z całkowitym dochodem ze sprzedaży na jednostkę produktu przy określonej cenie,
---według postrzeganej wartości - badany jest poziom cen akceptowanych przez nabywców i pośredników,
---naśladowanie cen konkurencji,
---przetarg,
---negocjacje.
Ceny produktów przemysłowych:
---ceny przetargowe - nabywca ogłasza rodzaj konkursu na najkorzystniejszą dla siebie ofertę (zazwyczaj najtańszą),
---oferty wykonania robót - firmy usługowe oferują cenę, za jaką mogą być świadczone ich usługi,
---ceny negocjowane - ceny ustalone w cenniku są punktem wyjścia do negocjacji („targowanie się”).
Techniki stymulujące popyt:
---ceny „nierówne”, np. 19,99 lub 19.95 zamiast 20, technika ta jest szczególnie skuteczna w odniesieniu do kobiet,
---ceny „rozsądne”, czyli nie najwyższe i nie najniższe, ceny, które nie są krańcowe, są szczególnie atrakcyjne dla mężczyzn.
---Obniżki, np.: 122zł - 25zł = 97zł (obniżka około 30zł), 126zł - 25zł = 101zł (obniżka ok. 20zł)
---ceny produktów luksusowych (markowych) zawyżane dla dodania prestiżu, podobno ceny te powinny być parzyste (?),
---ceny przewodnie wybranej oferty „wabiki”, mają na celu przyciągnąć nabywców do punktu sprzedaży po zakup tej, a także innych ofert.
Opusty cenowe:
„Żądaj więcej, abyś mógł obniżyć cenę”.
Przez opust (zwany potocznie rabatem) rozumie się obniżenie ceny na podstawie kryteriów uzgodnionych między stronami umowy lub z góry określonych przez oferenta.
Przykłady opustów cenowych:
---ilościowe, zależne od większości jednorazowego zamówienia czy dostawy,
---skonto za zapłatę gotówkową lub przedpłatę,
---za lojalność, zależne od łącznej sumy zakupów w określonym czasie, związane są również z tradycją współpracy,
---związane z czasem zakupu: sezonowe, posezonowe,
---funkcjonalne, w zamian za realizację niektórych czynności związanych z dostawą,
---asortymentowe, przyznawane firmom handlowym zobowiązujących się prowadzić określone zestawy asortymentowe danego producenta,
---specjalne, np. związane z wprowadzaniem na rynek nowego produktu, z akcjami wyprzedażowymi lub promocyjnymi,
---kombinowane, czyli łączące kilka rodzajów opustów.
Nieprawidłowości w polityce cen:
---zmowa cenowa,
---dyskryminacja cenowa,
---cena wprowadzająca w błąd (zwodnicza), np. obniżka po podwyżce lub za mniejszą ilość produktu.
Badania marketingowe to celowy, systematyczny i obiektywny proces gromadzenia, przetwarzania i prezentacji informacji dla potrzeb podejmowania decyzji marketingowych.
Cele badań:
-Rozpoznanie bieżących i potencjalnych możliwości oraz zagrożeń na poszczególnych rynkach.
-Śledzenie trendów popytu i zachowań nabywców, sytuacji konkurencyjnej, polityki gospodarczej państw.
-Zwiększenie trafności strategii marketingowych (zmniejszenie ryzyka).
-Ocena efektów dotychczasowych działań marketingowych.
System Informacji Marketingowej SIM- składa się z ludzi, sprzętu oraz technik gromadzenia, porządkowania, analizy i oceny, a następnie przekazywania na czas potrzebnej i dokładnej informacji osobom podejmującym decyzje marketingowe.
Rodzaje źródeł informacji:
-Źródła wtórne (wewnętrzne oraz zewnętrzne, krajowe i zagraniczne). Zostały wcześniej opracowane do innych celów i są wykorzystywane po raz „wtóry”. Bania w oparciu o te źródła są nazywane: desk research, „gabinetowe” lub „zza biurka”.
-Źródła pierwotne (wewnętrzne, zewnętrzne, krajowe i zagraniczne). Dane uzyskuje się w wyniku samodzielnie zaplanowanych i przeprowadzonych badań, dotyczących konkretnego problemu. Dane te są zbierane po raz pierwszy i stąd pochodzi nazwa „dane pierwotne”. Zbieranie danych pierwotnych nazywane jest „badaniem w terenie”.
Źródła danych wtórnych wewnętrznych:
-Poprzednie raporty z badań,
-Rachunki wyników przedsiębiorstwa i bilanse,
-Raporty ze sprzedaży,
-Bazy danych o nabywcach (np. z systemów CRM, kart klientów czy ankiet),
-Faktury,
-Rejestry zapasów itp.
Źródła danych wtórnych zewnętrznych:
-Książki telefoniczne, teleadresowe, katalogi firm i produktów, katalogi i wydawnictwa promocyjne z targów, wystaw i prezentacji;
-Prasa i czasopisma specjalistyczne;
-monografie rynków produktów lub branż (zamieszczane np. w czasopismach branżowych, specjalistycznych dodatkach do prasy codziennej lub nawet w popularnych magazynach lifestylowych);
-Internet;
-Publikacje statystyczne oraz bazy danych statystycznych;
-Opracowania agend rządowych i organizacji branżowych;
-Opracowania firm badań rynku i opinii publicznej.
Metody zbierania danych ze źródeł pierwotnych:
-Obserwacje: jawne i ukryte, bezpośrednie i aparaturowe, uczestniczące i nieuczestniczące.
-Wywiady: osobiste i telefoniczne, pogłębione, zogniskowane, indywidualne, grupowe, panelowe.
-Ankiety: pocztowe, prasowe, audytoryjne, opakowaniowe, internetowe.
-Metody projekcyjne: testy skojarzeń słownych, uzupełnień zdań, rysunkowe, akceptacji produktu i ceny.
-Eksperymenty: rynkowe i laboratoryjne.
-Metody heurystyczne (twórczego myślenia: burza mózgów, metoda delficka, metoda ocen ekspertów).
Mystery Shopping ocenia:
-fizyczne i techniczne cechy placówki obsługującej klientów, takie jak np.. czystość, funkcjonalność.
-ekspozycję i dostępność produktów, w tym również promocję.
-ceny produktów w sklepie, zarówno ich poziom jak i widoczność.
-poziom obsługi w stosunku do przyjętych standardów i procedur.
-cechy dodatkowe obsługi klienta, takie jak np. zaangażowanie i uprzejmość personelu, wiedza o oferowanym klientowi produkcie.
-procedurę reklamacji i zwrotów.
Obserwacja- przykład Mystery Shopping
Jest to obserwacja świadczonej usługi dokonywana w sposób ukryty przez niezależnych od firmy, obiektywnych obserwatorów. Badanie ocenia cały proces sprzedaży, wykonywanej usługi, a nie tylko jej wynik. Siłą Mystery Shopping jest to, że badanie jest prowadzone w warunkach naturalnych. W ten sposób bada się: handel detaliczny, usługi: finansowe, ubezpieczeniowe, hotelarskie, turystyczne, telefoniczne, restauracje, bary, transport, komunikacje, motoryzację.
Proces badania pierwotnego:
Czynności:
1. Projektowanie badania
2. Dobór próby
3. Budowa instrumentu pomiarowego
4. Zbieranie danych
5. Redukcja i wstępna prezentacja
6. Analiza danych
7. Prezentacja i ocena wyników badania
Metody:
1. metody projektowania
2. metody doboru próby
3. metody budowy instrumentów
4. metody zbierania danych
5. metody redukcji
6. metody analizy
7. metody prezentacji i oceny
Wnioski:
1. projekt badania
2. próba minimalna
3. instrument pomiarowy
4. dane surowe
5. dane czyste
6. dane przetworzone
7. informacja dla użytkownika
1,2,3 to faza przygotowawcza badania a 4,5,6,7 to faza realizacji badania
Dobór próby badawczej:
1. Określenie populacji generalnej i badanej- ustalenie, kto lub, co może być źródłem potrzebnej informacji.
2. Określenie jednostki próby- ustalenie podstawowej jednostki próby poddanej pomiarowi.
3. Określenie wykazu populacji badanej- sporządzenie listy jednostek badanej populacji, z której dobrana będzie próba.
4. Określenie liczebności próby- określenie z ilu jednostek ma się składać próba.
5. Wybór metody doboru próby- ustalenie sposobu, w jaki zostaną dobrane jednostki próby:
-losowego-ustalenie metody losowego doboru próby przy znanym prawdopodobieństwie wylosowania każdej jednostki,
-nielosowego-ustalenie metody nielosowego doboru próby.
6. Zaplanowane i pobranie próby- określenie przebiegu pobrania próby i jej pobranie określoną metodą w terenie.
Ocena zastosowanej metody doboru próby- ustalenie czy wybrana metoda próby spełnia sformułowane uprzednia wymagania.
Kwestionariusz (ankieta)- jest zbiorem pytań, na które odpowiedzi udziela respondent.
Kolejność pytań w kwestionariuszu:
1. Rozpoczynamy od pytań o szerokiej ogólnej tematyce, stopniowo ją zawężając („metoda lejka”).
2. Pytania łatwe przed trudnymi.
3. Pytania ogólne przed szczegółowymi.
4. W pierwszej kolejności umieszcza się pytania dotyczące świadomości istnienia produktów (np. znajomości marki lub firmy).
5. W drugiej kolejności stawiamy pytania o zachowanie (np. podczas kupowania).
W trzeciej kolejności zadajemy pytania dotyczące opinii o produkcie lub firmie.
Pytania metryczkowe ( o wiek, płeć, wykształcenie, zawód, stan cywilny, zarobki, miejsce zamieszkania) zawsze na końcu kwestionariusza.
Opracowanie kwestionariusza:
1. Określenie celu i problemu badawczego
2. Sformułowanie wstępnej listy pytań
3. Wstępne skalowanie odpowiedzi
a) Wstępne sprawdzenie przez rozmowy z kolegami
b) Wstępne sprawdzenie w konsultacjach z kierownictwem
c) Wstępne sprawdzenie przez konsultacje naukowe
4. Konstrukcja kwestionariusz próbnego
a) Pomiar próbny
b) Modyfikacje pozycji kwestionariusza w wyniku analizy logicznej
Opracowanie ostatecznej wersji kwestionariusza
Wywiad grupowy
Etapy:
1. Określenie typu poszukiwanych informacji;
2. Przygotowanie prowadzącego do dyskusji;
3. Organizacja wywiadu;
4. Stworzenie scenariusza dyskusji;
5. Sterowanie przebiegiem wywiadu;
6. Analiza wyników.
Zasady organizacji wywiadu: powinien trwać ok. 2 godz. (tradycja amerykańska) lub 3-4 godz. (tradycja europejska); grupa jednorodna pod względem jednej cechy, grupa liczy od 6 do 12 osób.
Badania panelowe jest to ciągłe lub okresowe zbieranie informacji od stałej grupy respondentów, stanowiących określoną reprezentację badanej grupy („panel”). Czasami poprzedza badania ankietowe. Panel zalecany jest do: badania postaw konsumentów w stosunku do produktu, opakowania, promocji; ustalenia przyczyn takich postaw. Jest to badanie jakościowe. W badaniach marketingowych korzysta się najczęściej z panelu sklepów, hurtowni, gospodarstw domowych, konsumentów.
Przygotowanie prezentacji wyników(raport z badań):
1. Problem badawczy
2. Lista potrzebnych informacji
3. Analiza zebranych danych
-Interpretacja wyników analiz
-Formułowanie wniosków i zaleceń
4. Pisanie raportu
5. Czytanie raportu przez decydentów
6. Prezentacja ustna
-Ocena badania
-Obserwacja zastosowań
7. Pomoc w zastosowaniach
8. Wnioski do kolejnych badań
2,3 to przygotowanie raportu a 5,6 to formalne zakończenie badania.
Struktura raportu z badań:
Część wstępna: strona tytułowa, spis treści, wstęp i streszczenie
Część treści głównej: opis metodyki, opis wyników pomiarów i analiz, ograniczenia.
Część końcowa raportu: wnioski, zalecenia, załączniki.
Strategia dystrybucji
Strategia dystrybucji jest uznawana za najmniej elastyczny element marketingu-mix, czyli taki, który najtrudniej jest zmienić.
Kanał dystrybucji
Kanał (łańcuch) dystrybucji to system służący przemieszczaniu produktów z miejsc ich wytworzenia do miejsc ich zakupu i konsumpcji.
Uczestnicy kanałów dystrybucji to hurtownicy i detaliści, brokerzy i agenci handlowi, a także firmy transportowe, ubezpieczeniowe, banki, agencje celne.
Funkcje kanałów dystrybucji
-- logistyka marketingowa (przemieszczanie, magazynowanie towarów)
-- przepływ prawa własności ( przy sprzedaży) albo użytkowania (przy leasingu)
-- przepływ zamówień (kontakt z klientami)
-- negocjacje
-- finansowanie i przekazywanie należności
-- przepływ informacji rynkowej
-- wsparcie promocyjne
Korzyści wynikające z istnienia kanału dystrybucji
pośrednicy, będąc w stałym kontakcie z rynkiem, mogą pomóc producentowi w doskonaleniu marketingu (w zakresie produktu, ceny, promocji, strategii wobec konkurencji itd.);
pośrednicy wspomagają bezpośrednie akcje marketingowe (głównie promocyjne) producenta;
wyspecjalizowani pośrednicy korzystają z własnej organizacji dystrybucji, są w niej bardziej kompetentni, a tym samym bardziej skuteczni i rentowni;
producenci, kontaktując się z niewielką liczbą dużych hurtowników, nie muszą rozbudowywać działów sprzedaży (mniej biurokracji, szybsze transakcje);
renomowani pośrednicy wspomagają wizerunek mniej znanego na rynku producenta lub nadają ofercie własna markę.
Detaliści i hurtownicy
Detalista to przedsiębiorstwo, które sprzedaje produkt ostatecznym nabywcom (konsumentom). Detalistami są nie tylko firmy posiadające sklepy detaliczne, ale także firmy sprzedaży wysyłkowej lub właściciele sieci automatów ulicznych.
Hurtownicy sprzedają produkt innym przedsiębiorstwom w celach odsprzedaży lub na własny użytek.
Agenci handlowi i brokerzy
Agenci handlowi i brokerzy w procesie dystrybucji nie przejmują produktów na własność (jak hurtownicy detaliści), lecz są wynagradzani za pośrednictwo w sprzedaży w formie prowizji.
Agent handlowy reprezentuje sprzedawcę stale, na zasadach długofalowej współpracy.
Broker (makler) kontaktuje nabywcę ze sprzedawcą doraźnie i jego rola kończy się po zawarciu transakcji.
Miejsca sprzedaży produktów materialnych
giełda towarowa
targ
hurtownia
przedstawicielstw i punkty dealerskie producenta
sklepy firmowe (stoisko przyzakładowe, w tym obwoźne)
sklepy detaliczne (wielobranżowe, jednobranżowe, wyspecjalizowane, np. apteki)
kioski jedno- i wielobranżowe
domy towarowe wielobranżowe (jak „Centrum”) i wyspecjalizowane (jak IKEA)
super- i hipermarkety
domy wysyłkowe
u klienta (handel obnośny, network marketing, sprzedaż na telefon, za pośrednictwem Internetu)
sklepy z tanimi towarami („tania odzież”, komisy meblowe lub sklepy ze specjalnymi, tanimi ofertami typu „wszystko za 5 zł”)
stacje benzynowe i towarzyszące im sklepy wielobranżowe
automaty uliczne
Kanały dystrybucyjne
Kanał dystrybucji usługi
… to sposób połączeń i kolejność, w jakiej występują agencje i instytucje pośredniczące w procesie świadczenia usługi. Do procesu tego zaliczamy: promocję usługi (dostarczanie informacji), negocjacje, środki aktywizacji sprzedaży, zapłatę za wykonaną usługę, realizację zamówienia, obsługę reklamacji, serwis urządzeń związanych z usługa itp.
w odróżnieniu od dóbr rzeczowych, w dystrybucji usług nie mamy do czynienia z fizycznym przepływem usług ani z przejmowaniem prawa własności.
Kanały bezpośrednie i pośrednie w dystrybucji usług
Kanał bezpośredni tworzą: wytwórca usługi oraz jej nabywca/konsument.
Pośrednikami w kanałach dystrybucji mogą być:
-- agenci, np. w usługach turystycznych, hotelarskich, transportowych,
-- brokerzy, np. w usługach ubezpieczeniowych (gdzie reprezentują nabywców zinstytucjonalizowanych),
-- pośrednicy instytucjonalni niezależni od usługodawcy, np. w usługach z zakresu reklamy czy obrotu kapitałowego,
-- pośrednicy prowadzący działalność hurtową, np. usługi banków handlowych lub usługi pralnicze dla przedsiębiorstw przemysłowych,
-- pośrednicy prowadzący działalność detaliczną, np. sklepy detaliczne prowadzące usługi naprawcze.
Kryteria wyboru optymalnego sytemu dystrybucji
Koszty - wybór systemu zdeterminowany będzie rozwiązaniami zapewniającymi najwyższe zyski (relacja: koszty/zysk)
Kontrola - każdemu systemowi dystrybucji odpowiada odmienny poziom kontroli, motywacji i ewentualnych konfliktów.
Elastyczność - związana jest z typem kontraktu zawartego pomiędzy producentem a dystrybutorem, zazwyczaj im dłuższy jest okres czasu objęty kontraktem, tym mniejsze są możliwości zmian metod i systemu dystrybucji.
Prestiż - wizerunek dystrybutora powinien być dopasowany do wizerunku marki produktu.
Długość łańcucha dystrybucji
Długość kanału (łańcucha) dystrybucji to liczba szczebli (ogniw) pośredniczących w procesie dystrybucji.
Czynniki wymuszające wydłużenie łańcucha dystrybucji
1. konieczność intensyfikacji dystrybucji ze względu na dużą częstotliwość zakupów (papierosy, prasa),
2. niewielka wartość pojedynczego produktu, który powinien znacznie pokryć rynek i jest niezbyt kłopotliwy w magazynowaniu (środki czystości, tanie kosmetyki),
3. sezonowość produktów (owoce, kremy do opalania),
4. popularność produktów, spowodowana np. modą lub akcjami promocyjnymi; dotyczy to szczególnie wyrobów kupowanych impulsywnie (o wyborze decydują „emocje” a nie „racje”),
5. istnieje wiele substytutów i aby dany produkt był wybierany przez nabywców, musi być stale „pod ręką” (napoje, używki),
6. potencjalni nabywcy są liczni, ale rozproszeni.
Czynniki powodujące skracanie łańcucha dystrybucji
1. wybiórczość, ekskluzywność dystrybucji (wyroby jubilerskie, kosztowne kosmetyki, samochody),
2. dążenie przedsiębiorstwa do lepszej kontroli rynku,
3. łatwość dotarcia do segmentu docelowego,
4. masowość produktu (piach, cement, cegły),
5. nietrwałość produktów,
6. znaczny stopień skomplikowania produktu - konieczność realizacji napraw gwarancyjnych i kłopotliwej obsługi serwisowej,
7. znaczny rozmiar asortymentowy oferty,
8. racjonalność zachowania nabywców przy zakupie (o wyborze decydują „racje” a nie „emocje”),
9. dobra kondycja finansowa i renoma przedsiębiorstwa.
Szerokość kanału dystrybucji
Szerokość kanału dystrybucji (inaczej: intensywność, gęstość) to np. liczba punktów sprzedaży detalicznej, objęcie działaniem określonych obszarów geograficznych lub grup nabywców.
Rodzaje dystrybucji ze względu na szerokość kanału:
-- intensywna,
-- selektywna,
-- wyłączna,
-- wielokanałowa.
Dystrybucja intensywna - oferta jest dostępna w licznych punktach sprzedaży, z zastosowaniem wszelkich dostępnych kanałów pośredniczących. Zazwyczaj dystrybucja intensywna dotyczy często kupowanych produktów i usług powszechnego użytku (wygodnego zakupu), jak np. pieczywo, nabiał, używki, środki czystości, artykuły piśmiennicze, prasa, fast-food, usługi bankowe, transportowe.
Dystrybucja selektywna - oferta jest dostępna w wybranych punktach sprzedaży, jest dystrybuowana przez starannie dobranych pośredników. Zazwyczaj w sposób selektywny sprzedaje się produkty wybieralne (sprzęt AGD, markową odzież) i specjalne (leki, środki ochrony roślin), dobra trwałego użytku (maszyny przemysłowe, meble, samochody), oraz inne produkty wymagające znacznego wysiłku przy sprzedaży (nowe lub wymagające gwarancji i serwisu).
Dystrybucja wyłączna (ekskluzywna) - jest to szczególny przypadek dystrybucji selektywnej, kiedy na danym rynku działa tylko jeden pośrednik. Dystrybucją ekskluzywną są objęte zazwyczaj produkty specjalne, w tym luksusowe, nabywane rzadko i użytkowane przez dłuższy czas: markowa biżuteria, nowe samochody, najdroższa markowa odzież, profesjonalne narzędzia przemysłowe.
Dystrybucja wielokanałowa -polega na korzystaniu z kilku kanałów dystrybucji naraz w celu dotarcia do tego samego rynku docelowego. Bywa skuteczne w zakresie penetracji rynku, ale może budzić sprzeciw ze strony uczestników alternatywnych kanałów dystrybucji, zmuszonych do konkurowania o ostatecznych nabywców. Przykładowo: sieci detaliczne często maja za złe producentom tańszą sprzedaż ich produktów w sklepach firmowych, fabrycznych lub internetowych.
Czynniki wpływające na szerokość kanału dystrybucji
rodzaj produktu (wygodnego zakupu, wybieralny czy specjalny)
faza w cyklu życia
poziom cen
lojalność nabywców wobec marki
częstotliwość zakupów
unikatowość produktów
stopień skomplikowania produktów i pożądany udział sprzedawców w procesie zakupowym
zakres gwarancji i niezbędnej obsługi posprzedażowej (serwisu)
„Szary marketing”- pojęcie to oznacza tzw. dystrybucję równoległą, czyli funkcjonowanie na danym rynku zagranicznym kanałów dystrybucji nieustanowionych przez producentów. „Szary marketing” wykorzystuje sytuacje, kiedy na rynkach zagranicznych występują znaczące różnice cenowe. Przykład: Coca-Cola w Polsce i w Niemczech lub Skandynawii.
Zakres usług w sklepach detalicznych
Usługi przed dokonaniem zakupu:
* doradztwo w zakresie wyboru oferty
* przyjmowanie zamówień telefonicznych, listownych, internetowych do odbioru w sklepie lub dostarczanych do klienta
* informowanie o ofercie sklepu poprzez reklamę (gazetkową, lub z użyciem mass-mediów, Internetu, ulotek, poczty itp.) oraz wystawy wewnętrzne i zewnętrzne
* przymierzalnie
* pokazy mody i prezentacje sposobów użycia produktów
* możliwość przekazywania używanych produktów jako część zapłaty
WAŻNE: stałe i długie godziny otwarcia
Usługi po dokonaniu zakupu:
* dostawa produktu do siedziby klienta
* pakowanie każdego produktu - typowe lub na specjalne okazje
* instruktaż odnośnie obsługi produktu
* możliwość wymiany lub zwrotu produktu
* możliwość dokonania poprawek i dopasowania produktu
* składanie części w całość lub montaż (np. rowery, żaluzje, meble)
* grawerowanie
* magazynowanie
Usługi dodatkowe:
* dogodne warunki zapłaty, co do formy i terminu (gotówka lub karta kredytowa, raty, odsunięty termin płatności itp.)
* punkt informacyjny
* darmowy parking, szatnia, przechowalnia bagażu
* bar lub restauracja
* serwis sprzedawanych produktów
* komfortowy dla klientów wystrój wnętrza sklepu (miejsca do odpoczynku, drobny poczęstunek) i tworzenie miłej atmosfery (właściwy wystrój, oświetlenie, muzyka, zapach)
* możliwość kupowania na kredyt
* toalety
* opieka nad dziećmi (mężami) podczas zakupów
Globalne tendencje rozwoju dystrybucji
^ rozwój wielkich sieci handlowych i wzrost ich zasięgu geograficznego
- rozwój sieci detalicznych, np. Carrefour, WalMart, Ahold, Tesco, IKEA
- rozwój sieci dyskontowych, np. Makro Cash & Carry, Kwik Save
^ ekspansja marketingu bezpośredniego z użyciem Internetu, katalogów, telewizji (interaktywnej) itp.
^ doskonalenie logistyki międzynarodowej - przyspieszanie i usprawnianie transportu oraz przesyłu informacji rynkowych, możliwość śledzenia ruchu przesyłek.
Standaryzacja czy adaptacja?
Ze względu na wcześniej wymienione trendy globalnej dystrybucji oraz rozwój globalnych technik teleinformatycznych (telefonia komórkowa, GPS, Internet) w zakresie międzynarodowej dystrybucji przeważa tendencja do standaryzacji.
Formułowanie strategii marketingowej
Strategia marketingowa firmy powstaje w oparciu o jej plany strategiczne. Te z kolei przyjmują za podstawę ogólną strategię firmy, która zawsze powinna być zgodna z jej misją. Misja ma odróżniać firmę od konkurencji i integrować załogę. Odpowiada na pytanie: Po co istnieje firma? Jaki jest przedmiot i zakres jej działalności? Dla kogo przeznaczona jest oferta firmy? Pod jakim względem ma być lepsza od konkurencji?
Sekwencja planowania powinna być następująca:
-- określenie misji firmy,
-- sformułowanie strategii ogólnej i planów strategicznych,
-- zaprojektowanie strategii marketingowej i planów marketingowych.
W planach strategicznych są precyzowane i rozwijane zagadnienia dotyczące:
ogólnego miejsca i celu firmy: jakie typy działalności będą prowadzone, na jakich rynkach świata, jaki poziom inwestycji, jaka pozycja konkurencyjna itp.,
konkurencyjności firmy: czy strategia przedsiębiorstwa ma utrzymać przewagę konkurencyjną nad innymi firmami, jakie rynki lub konkurentów powinna firma zaatakować, z jakim produktem, na jakim obszarze itd.,
wyrażenia ilościowego specyficznych celów: oczekiwanej wielkości sprzedaży, udziału w rynku, zwrotów nakładów inwestycyjnych, pożądanego tempa wzrostu itd..
Przyjęte w planie strategicznym cele marketingowe są rozwijane w planach strategii marketingowych, które w sposób bardziej szczegółowy konkretyzują cele rynkowe i określają sposoby zastosowania środków marketingowych (tzw. marketingu-mix).
Strategie marketingowe sporządza się na okres kilku lat, w sposób kroczący.
Plany marketingowe natomiast najczęściej obejmują okres 1 roku i dotyczą ściśle określonych grup asortymentowych oraz ich nabywców (rynków zbytu). W oparciu o plany marketingowe przygotowuje się plany operacyjne, dotyczące krótszych horyzontów czasowych. Są one podstawą codziennych czynności i bieżących decyzji realizatorów marketingu.
Proces formułowania strategii marketingowej obejmuje 3 etapy:
* analizę otoczenia
**określenie celów marketingowych,
*** rozwinięcie programu marketingu-mix.
Strategie marketingowe ujmuje się w fizyczną postać planów marketingowych.
* Analiza SWOT w marketingu
Końcowym etapem analizy sytuacji rynkowej jest tzw. analiza SWOT, która łączy w sobie ocenę: zagrożeń tkwiących w otoczeniu marketingowym, silnych i słabych stron przedsiębiorstwa, identyfikację jego szans rynkowych. Zadaniem analizy SWOT jest zebranie i przedstawienie w uporządkowany sposób wszystkich informacji, które będą miały decydujący wpływ na przyszłe strategie rynkowe. Nazwa analizy SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów, które tłumaczy się z punktu widzenia celów tej analizy następująco: S (strengths) - mocne strony, W (weaknesses) - słabe strony, O (opportunities) - okazje, T (threats) - zagrożenia.
** Formułowanie celów
Drugim etapem formułowania strategii marketingowej jest określenie celów marketingowych, najlepiej w postaci ilościowej, jak na przykład: wielkość sprzedaży, udział w rynku, zyskowność itp. Kwestią bardzo istotną dla tego etapu i całej strategii jest realność przyjętych celów.
Marketingowe strategie konkurencji
Są to strategie:
lidera
pretendenta
naśladowcy
specjalisty.
Strategia lidera - lider przoduje w danej branży, ma największy udział na rynku danego produktu. Zazwyczaj przewodzi innym firmom w zakresie zmian cen, wprowadzania nowych produktów, zakresu dystrybucji i intensywności promocji. Jego strategia jest punktem odniesienia dla konkurencji. Lider musi działać na 3 frontach:
- znaleźć sposób na zwiększenie popytu.
- chronić, a nawet zwiększyć udział w rynku poprzez odpowiednie działania defensywne i ofensywne.
Strategia pretendenta - pretendent zajmuje 2-gie, 3-cie lub dalsze miejsce w danej branży. Może godzić się na zachowanie swojej pozycji albo atakować lidera i konkurentów próbując zwiększyć swój udział w rynku. Musi on przede wszystkim określić swój cel (np. zwiększenie udział w rynku).
Pretendent innowator:
-- ponosi ogromne koszty związane z rozwojem nowego produktu, jego dystrybucja i promocją;
-- nagroda za jego pracę i poniesione ryzyko jest zazwyczaj pozycja lidera; może się zdarzyć, że ulepszy on i wylansuje na rynku produkt w doskonalszej wersji;
--jeśli nawet nie prześcignie lidera, to przynajmniej osiągnie duże zyski.
Strategie naśladowcy:
Klon - naśladuje produkty lidera, jego dystrybucję, reklamę (w skrajnej wersji jest to fałszerz).
Imitator - kopiuje niektóre elementy oferty lidera, ale utrzymuje zróżnicowanie pod względem opakowania, reklamy, ceny itp. Nie przeszkadza liderowi dopóki nie atakuje agresywnie jego rynku.
Usprawniasz - adaptuje produkt lidera i ulepsza go. Często staje się pretendentem.
Strategia specjalisty - specjalista jest liderem na małym rynku, czyli specjalizuje się w obsłudze nisz rynkowych.
Nisza rynkowa- wąsko zdefiniowana grupa nabywców, poszukująca ściśle określonych korzyści. Jest ona gotowa zapłacić więcej za produkty i usługi dostarczające tych korzyści.
Strategia:
- stworzyć niszę, poszerzać ja i bronić.
- osiągać w niszy wysokie marże.
Standaryzacja i adaptacja marketingu
Standaryzacja i adaptacja - wszystkie działania marketingowe, prowadzone na różnych rynkach, dotyczące: produktu, kanałów dystrybucji, cen i komunikacji marketingowej, mogą być:
- wystandaryzowane (ujednolicone, zunifikowane) lub
- adaptowane (zróżnicowane, zmodyfikowane pod kątem specyfiki poszczególnych rynków).
Zakres standaryzacji i adaptacji zależy od podobieństwa elementów obecnego otoczenia na różnych rynkach, a także od tendencji i prognoz zmian tych elementów.
Co sprzyja standaryzacji?
szybkie zmiany technologii, krótkie cykle życia produktów.
korzyści skali i efekt krzywej, doświadczenia w zakresie B+R, produkcji i marketingu.
standardy jakości (certyfikaty, ISO 9000, itp.)
konkurencja globalna i standaryzacja działań konkurentów.
podobieństwo rynków, upodabnianie się potrzeb i gustów konsumentów.
korzystny wizerunek marki firmy lub jej oferty.
Co sprzyja adaptacji?
powolne zmiany technologii, dłuższe cykle życia produktów.
konieczność dostosowania oferty do uwarunkowań poszczególnych rynków (np. uwarunkowań technicznych lub prawnych).
lokalne standardy (normy) produktów.
konkurencja lokalna i adaptacja działań konkurentów.
zróżnicowanie kulturowe rynków, potrzeb i gustów konsumentów.
marka firmy lub jej oferty jest nieznana albo ma niekorzystny wizerunek.
Dr inż. J. Dziwulski Strona 51
Bodźce marketingowe:
Produkt
Cena
Dystrybucja
Promocja
Inne bodźce:
Ekonomiczne
Technologiczne
Polityczne
kulturowe
Cechy nabywcy:
Kulturowe
Społeczne
Osobiste
Psychologiczne
Proces decyzyjny
Rozpoznanie problemu
Poszukiwanie informacji
Ocena
decyzja
Decyzje dotyczące zakupu:
Wybór produktu
Wybór marki
Wybór miejsca sprzedaży
Wybór czasu dokonania zakupu
Wybór sposobu zapłaty
Ilość nabywanych dóbr
Potrzeby samorealizacji
Potrzeby szacunku i uznania
Potrzeby przynależności (miłość)
Potrzeby bezpieczeństwa (pewność, opieka, stałość)
Potrzeby fizjologiczne (sen, głód, pragnienie)
PRODUCENCI
AGENCI, POŚREDNICY I BROKERZY
-brokerzy
-agenci producenta
-agenci handlowi
HURTOWNICY
-z pełnym zakresem usług
-z ograniczonym zakresem usług
SPRZEDAŻ DETALICZNA
-sklepy
-kioski
-super- i hipermarkety
-stacje benzynowe
-apteki
-automaty
SPRZEDAŻ BEZPOŚREDNIA
-dział handlowy
-sklepy firmowe
-sprzedaż osobista
wysyłkowa
telefoniczna
internetowa
mobilna
KONSUMENCI