PRAWIDŁOWY ROZWÓJ RUCHOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA DZIECKA

NOWORODEK 1 miesiąc życia

Ułożenie zgięciowe - wszystkie kończyny są zgięte w stawach. Głowa ułożona jest asymetrycznie.

W leżeniu przodem głowa jego jest zwrócona na bok, kkg znajdują się pod klatką piersiową. W przypadku ułożenia utrudniającego oddychanie noworodek potrafi odwrócić głowę na bok. Pod koniec tego okresu zaczyna nieznacznie unosić głowę do góry

W osi głowa-tułów występuje obniżone napięcie, natomiast na obwodzie dominuje wzmożone napięcie, co umożliwia obwodową stabilizację ciała.

Środek ciężkości zlokalizowany jest w okolicy szyi-głowa ułożona jest niżej w stosunku do miednicy.

Noworodek

Główka ułożona na boku. Kręgosłup jest łukowato wygięty ku tyłowi ( kifoza)jak w ułożeniu wewnątrzmacicznym. barki ustawione sa wysoko, kkg zgięte przy tułowiu, w rotacji wewnętrznej w stawach barkowych, kciuki schowane, ale dłonie nie są zaciśnięte.

2 miesiąc życia

Niemowlę nadal układa głowę asymetrycznie, gdyż nie ma jeszcze możliwości dłuższego utrzymania głowy w symetrii ze względu na zbyt małą aktywność centralną. Asymetryczny sposób ułożenia ciała charakterystyczny dla tego okresu wynika z dominacji asymetrycznego tonicznego odruchu szyjnego - ATOSu.

Nowe umiejętności w pozycji supinacyjnej:

• Uśmiech społeczny

• Rozwój koordynacji wzrokoworuchowej

• Początkowy etap stabilizacji ciała

Nowe umiejętności w pozycji pronacyjnej:

- Oparcie kkg na podłożu podczas unoszenia głowy z wysuwaniem łokci w przód spod klatki piersiowej i stopniowym odciążaniem rąk z funkcji podporowej

3 miesiąc życia

Około 3. miesiąca życia niemowlę zaczyna kontrolować symetryczne ustawienie głowy. Unosząc ją do góry zwalnia z funkcji podporowych najpierw policzki (1 m-ąc życia), a później barki (2. m-ąc). Umożliwia to nieznaczne wysunięcie kończyn górnych spod klatki piersiowej. W 3 m-ąc życia niemowlę, unosząc głowę jeszcze wyżej, wysuwa kończyny górne do boku i przodu. Umożliwia mu to wykonanie podporu na przedramionach. Łokcie wtedy znajdują się jeszcze poza linią barków. Wykształca się wygięcie kręgosłupa szyjnego ku przodowi

W leżeniu tyłem dziecko potrafi już utrzymać głowę symetrycznie. Oznacza to, że osiągnęło zrównoważenie pracy grup mięśni zginaczy i prostowników szyi. Zmienia się położenie kończyn górnych. Obręcz barkowa obniża się, zmienia się ustawienie łopatek, które również obniżają się, a stopniowe zwiększanie zakresu ruchu kończynami górnymi do umiejętności łączenia ich nad klatką piersiową oraz tworzenia tak zwanej środkowolinijnej orientacji, czyli czucia głównej osi ciała, co ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju schematu ciała oraz odczuwania obu stron ciała. W leżeniu przodem coraz wyższe, symetryczne unoszenie głowy umożliwia dalsze wysuwanie kończyn górnych do przodu i doskonalenie podporu na przedramionach.

W 4. miesiącu życia w podporze na przedramionach łokcie znajdują się na jednej linii ze stawami barkowymi, by w 5. miesiącu znaleźć się przed nimi. Taka pozycja ułatwia opanowanie przez niemowlę podporu na kończynach górnych, wyprostowanych w stawach łokciowych i całych dłoniach

4 miesiąc życia

W tym okresie niemowlę leżąc na brzuchu nadal doskonali kontrolę ustawienia głowy w przestrzeni. Unosi ją coraz wyżej, rozgląda się dookoła, spostrzega otaczające przedmioty, które chce chwycić i poznać. Staje się przez to bardziej aktywne.

4 miesiąc życia

Wykonuje wiele czynności ruchowych, które zawierają nie tylko opanowane wcześniej ruchy zgięcia, wyprostu, odwiedzenia i przywiedzenia, ale rozpoczyna pierwsze ruchy (wzorce) bocznego zgięcia ciała, które dają początek bardziej złożonemu ruchowi,jakim jest rotacja.

W leżeniu tyłem podciągane do siadu unosi głowę i kończyny dolne z nad podłoża

4 miesiąc życia

Następnymi charakterystycznymi ruchami w tym okresie jest chwytanie otwartymi rękoma, bowiem odruch chwytny dłoni już nie występuje. Dziecko najpierw chwyta się za kolana (4. miesiąc), a później za stopy (5.-6.miesiąc). Ten wzorzec ułożenia świadczy o zrównoważeniu napięcia mięśni zginaczy i prostowników całego ciała i przez niektórych autorów określany jest jako podstawowy wzorzec ruchu. We wzorcu tym dziecko wyprostowanymi w stawach łokciowych kończynami górnymi chwyta swoje stopy. Kończyny dolne są zgięte w biodrach, a wyprostowane w kolanach. Taki sam wzorzec, tylko w innym ustawieniu tułowia (przy uniesieniu tułowia o 90º) będzie występował w pozycji siedzącej i przy kolejnym obrocie tułowia o 90º w pozycji czworaczej. Ruchy wykonywane przy sięganiu do kolan i chwytaniu stóp powodują zwiększanie zakresu ruchu rotacji zewnętrznej w stawach barkowych i odwracania (supinacji) przedramion.

W tym okresie odruchy pierwotne zostają hamowane przez dojrzewające wyższe struktury mózgowe. Rozwijają się reakcje prostowania i równowagi (tab. III, IV).

W kolejnym etapie rozwoju ruchowego dziecka doskonalą się ruchy (wzorce) rotacji, które powstają wcześniej, ale od 6. miesiąca rozwój ruchów rotacyjnych (skrętnych) jest bardzo wyraźny i umożliwia odciążanie jednej strony ciała i sięganie po przedmiot ręką po stronie odciążonej, podczas gdy druga kończyna górna jest podparta. W tym czasie niemowlę doskonali obroty na boki, brzuch i grzbiet z coraz większą kontrolą.

W leżeniu tyłem (na plecach) charakterystycznym ruchem dla 6. miesiąca jest noszenie kończyn dolnych w górę, chwyt za stopy i wkładanie ich do ust. Jest to tak zwany wzorzec „ręka - noga - usta”.

7 miesiąc życia

W następnym, 7. miesiącu życia niemowlę opanowuje nowe zręczności ruchowe. Posadzone potrafi utrzymać przez pewien czas pozycję siedzącą, podpierając się rękoma z boków. Kręgosłup w odcinku lędźwiowym jest często jeszcze wygięty ku tyłowi.

8 miesiąc

Około 8. miesiąca życia niemowlę porusza się po podłożu pełzając. Są to ruchy nazywane ruchami „amfibii”. Wykorzystuje w nich i ćwiczy umiejętność prawidłowego przenoszenia ciężaru ciała z jednej strony na drugą. Początkowo pełza wspak (w tył),wokół i następnie w przód.

9 miesiąc

W tym okresie rozwojowym dziecko siada z pozycji supinacyjnej opierając się kolejno na łokciu , przeramieniu i dłoni, wykonuje przy tym rotację przeciwnej strony ciała zapoczątkowaną przez wyciągniecie ręki do zabawki i unosi się do siadu

W pozycji pronacyjnej potrafi unieść miednicę . Opierając się na dłoniach i stopach potrafi w sposób kontrolowany przemieszczać się w pozycji „niedźwiadka”

W tym okresie rozwojowym, dziecko wykorzystując podporę przyjmuje wyższą pozycję i rozpoczyna aktywność w klęku obunóż.

9-12 miesiąca

Pierwsze kroki przy podporze ( meble) są stawiane krokiem odstwano-dostawnym jest to chodzenie bokiem do kierunku. Doświadczenie to doskonali kontrolę miednicy w płaszczyźnie czołowej.

Trzymając się podpory dziecko często się po zabawki znajdujące się na podłożu, wykonując przysiady uginając obie kończyny dolne po czym wstaje.

11 miesiąc

Raczkuje

Siedzi samo, dobrze utrzymuje równowagę

Chodzi bokiem przy meblach

Chodzi do przodu trzymane za ręce

Chwyt szczypcowy: kciuki i palec wskazujący są zgięte

Znajduje ukryty przedmiot

Samodzielnie je rączkami

Pije z filiżanki

Pierwsze samodzielne sylaby

Rozumie zakazy, na „nie” przerywa czynność

12 miesiąc

Chętnie raczkuje w zabawie

Chodzi trzymane za ręce

Podaje przedmiot do ręki

Wrzuca przedmioty przez wąski otwór i wyjmuje je

Wydaje dźwięki: hau-hau, kwa-kwa

Rozumie proste polecenia

Zwykle ma około sześciu ząbków.

---