Rozwój gospodarczy - długofalowy proces przemian dokonujących się w gospodarce. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i innych wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym (zmiany organizacji społeczeństwa).

Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest zwiększenie standardu życia, zwiększenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna oraz większe bezpieczeństwo publiczne.

Czynniki działalności gospodarczej

Działalność gospodarczą kraju określają:

• Produkcja - ogół dóbr i usług wytworzonych w kraju. Sytuacja gospodarcza kraju zależy od wielkości, rodzaju i dynamiki produkcji. Jeżeli wielkość produkcji krajowej rośnie, to zwiększa się zakres działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Miernikiem zmian rozmiarów produkcji w gospodarce kraju jest Produkt Krajowy Brutto (PKB).

• Konsumpcja - część produkcji wytworzonej w kraju bądź za granicą zużywana przez gospodarstwa domowe. Konsumpcja stymuluje produkcję, ale tylko w krótkim okresie. Wzrost produkcji w długim okresie jest możliwy wyłącznie poprzez zwiększenie rozmiarów oszczędności i inwestycji.

• Oszczędności - zasoby środków pieniężnych, które nie zostały przeznaczone na konsumpcję. Potencjalnie wyznaczają wielkość inwestycji produkcyjnych. O rozmiarach ich produkcyjnego wykorzystania decydują różne czynniki (np. stopa procentowa, inflacja gospodarcza, faza cyklu koniunkturalnego). Dynamika produkcji krajowej zależy w znacznym stopniu od relacji inwestycji i oszczędności. Jeżeli inwestycje rosną szybciej niż oszczędności, to należy oczekiwać przyśpieszenia wzrostu produkcji krajowej.

• Inwestycje - część oszczędności skierowana na zakup dóbr kapitałowych w przedsiębiorstwach. Wielkość inwestycji przedsiębiorstw określa rozmiary działalności gospodarczej i wpływa na dynamikę wzrostu gospodarczego. Wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności.

Mierniki wzrostu

Wzrost gospodarczy można zaobserwować stosując różne miary gospodarcze, natomiast najważniejszym i najczęściej stosowanym jest stopa wzrostu produkcji dóbr i usług z okresu na okres.

Podstawowe miary ekonomiczne:

• PKB - Produkt Krajowy Brutto

• PNB - Produkt Narodowy Brutto

• PNN - Produkt Narodowy Netto

• DN - Dochód Narodowy

• DO - Dochody Osobiste

• DD - Dochody Dyspozycyjne

PKB - miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem, tzn., że PKB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce danego kraju.

PNB - miernik całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki wytwórcze. PNB mierzony jest wg bieżącej wartości rynkowej tzn., że stosuje się bieżące ceny rynkowe. Wliczany jest również import i eksport

Do podstawowych mierników poziomu rozwoju gospodarczego zalicza się:

PKB per capita - z ang. GDP per capita to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej). Sposób jego obliczania jest bardzo prosty - wartość Produktu Krajowego Brutto danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców.

Wskaźnik	KRAJE
		Wysoko rozwinięte		Średnio rozwinięte		Słabo rozwinięte
EKONOMICZNE
PKB per capita	Na taką wysokość PKB per capita wpływa zastosowanie nowoczesnych technologii w produkcji, co pozwala na obniżenie kosztów i zwiększenie dochodów. Dodatkowo nowoczesne gałęzie przemysłu podnoszą tą wartość. Również decydującą rolę w strukturze zatrudnienia pełnią usługi, które umożliwiają większe zarobki. USA 33 836 $ / rok / os. Japonia 22 590 $ / rok / os.		Poziom PKB jest znacznie mniejszy niż w krajach wysoko rozwiniętych. Jest to głównie spowodowane różnicami w strukturze zatrudnienia, zwłaszcza znacznie mniejszym udziale usług. Specyficzną kategorię stanowią kraje naftowe - ich niższy poziom PKB wynika z niedemokratycznego ustroju, nierównomiernym podziale dochodów oraz nierozwiniętych innych gałęzi przemysłu. Polska 12 220 $ / rok / os.		Niski poziom miernika wynika głównie ze struktury zatrudnienia skupiającej się na rolnictwie. W produkcji brakuje nowoczesnych technologii, co również wyklucza nowoczesne gałęzie przemysłu.
GOSPODARCZE
Struktura towarowa eksportu		Państwa z tej kategorii mają największy udział w wymianie usług. Eksportują głównie maszyny, urządzenia, sprzęt transportowy. Są to, więc produkty wysoce przetworzone, co wymaga nowoczesnej technologii.		Kraje średnio rozwinięte a zwłaszcza azjatyckie „tygrysy” eksportują głównie statki, samochody oraz artykuły elektroniczne oraz produkty przemysłu lekkiego, zwłaszcza do Ameryki Pn. i Europy.		Eksportowane są paliwa i surowce mineralne, używki oraz owoce. Są to, więc produkty nieprzetworzone, proces taki wymaga, bowiem technologii, wyszkolonej kadry pracowniczej i dużych nakładów pieniężnych, których tutaj brak.
Struktura towarowa importu		Kraje te mają rozwinięte wszystkie gałęzie gospodarki, importują, więc niewiele. Najwięcej sprowadzanych jest jednak maszyn oraz surowców niedostępnych w danych krajach.		Kraje te importują głównie maszyny oraz produkty przetworzone, co oznacza, że nie są one produkowane w tych państwach.		Import jest dość duży. Sprowadzane są żywność, maszyny oraz produkty przetworzone i spożywcze. Nie są natomiast importowane surowce, gdyż kraje te dysponują własnymi.
Produkcja samochodów w tys. sztuk		W tych krajach produkowanych jest najwięcej samochodów. Wynika to z wysokiego rozwoju technologicznego, wykwalifikowanego zaplecza naukowego oraz dużych nakładów pieniężnych. Japonia 8mln 56 tys. szt. USA 5 mln 547 tys. szt.		Z powodu niższego uprzemysłowienia oraz niższych nakładów pieniężnych i rozwoju technologicznego produkcja samochodów jest niższa niż w krajach wysoko rozwiniętych. Indie 177 tys. szt. Polska 644 tys. szt.		W krajach słabo rozwiniętych poziom uprzemysłowienia jest bardzo niski, brakuje tutaj nowoczesnych technologii oraz wykwalifikowanej kadry, tak, więc produkcja takich towarów jak samochody jest bardzo mała lub całkowicie jej brak.
Nakłady finansowe na badania		Nakłady finansowe są bardzo duże - przeznaczone są głównie na rozwój przemysłu. Szwecja 3,7% PKB Japonia 2,8% PKB		Środki na badania są dużo mniejsze. Rozwijane są w to miejsce dziedziny, które mogłyby wpłynąć na poprawę gospodarki. Polska 0,8% PKB Węgry 0,7% PKB		Środki na badania są bardzo małe lub ich brak.
Plony pszenicy		Najwięcej pszenicy zbierają kraje o dużej powierzchni, żyznej glebie oraz odpowiednich warunkach klimatycznych. Na wysokość tego wskaźnika wpływa również odpowiednia mechanizacja rolnictwa oraz dostępny wkład finansowy w inwestycje. Norwegia 45,3 q/ha Holandia 85,5 q/ha		Kraje średnio rozwinięte również w dużej mierze dysponują odpowiednimi warunkami oraz mechanizacją na średnim poziomie. Rosja 18 q/ha		Kraje te nie mają zmechanizowanego rolnictwa, w dodatku bardzo często warunki naturalne nie pozwalają na uprawę tego zboża. Algieria 5 q/ha Etiopia 11,8 q/ha
Produkcja prądu elektrycznego w kWh na osobę		Kraje te zużywają dużą ilość energii elektrycznej. Świadczy to o wysokim rozwoju technologicznym, uprzemysłowieniu gospodarki, mechanizacji prac oraz zamożności obywateli, wykorzystujących urządzenia elektroniczne. Norwegia 28500 kWh / os. USA 11862 kWh / os.		Zużycie energii w tych państwach jest mniejsze niż w krajach wysoko rozwiniętych ze względu na słabszą mechanizację i uprzemysłowienie oraz mniejszą zamożność mieszkańców. Polska 3677 kWh / os. Tajwan 3800 kWh / os.		Z powodu słabego uprzemysłowienia oraz mechanizacji krajów, zużycie energii jest tutaj bardzo małe. Mozambik 21 kWh / os. Czad 15 kWh / os.
Źródła energii elektrycznej		Zapotrzebowanie na energię jest bardzo duże, jednak dzięki rozwiniętej technologii, kraje te zaspokajają je nie wydzielając przy tym wielu zanieczyszczeń. Możliwe jest to również dzięki wysokim nakładom pieniężnym. USA Cieplne 68% Wodne 10% Jądrowe 20%		Zapotrzebowanie na energię jest duże (mimo, ze mniejsze, niż w krajach wysoko rozwiniętych), jednak jest zaspokajane na mniej ekologiczne sposoby, co spowodowane jest głównie brakiem funduszy na inne rozwiązania. Polska Cieplne 96,5% Jądrowe 0% Wodne 3%		Kraje te mają małe zapotrzebowanie na energię, nie opłaca się więc szukać bardziej ekologicznych środków. Czad Zambia Cieplne 100%
Ilość km autostrad		Sprawna sieć komunikacyjna jest niezbędna ze względu na dużą ilość samochodów w kraju oraz rozwiniętą turystykę. Holandia 334 km / 100 km^2 Japonia 230 km / 100 km^2		Nie istnieje tak duże zapotrzebowanie na autostrady jak w krajach wysoko rozwiniętych, głównie ze względu na ich mniejsze rozmiary. Brakuje również funduszy na nowe drogi. Węgry 88,5 km / 100 km^2 Ukraina 28,2 km / 100 km^2		Kraje te nie posiadają autostrad.
DEMOGRAFICZNE
Przyrost naturalny		Przyrost naturalny w tych krajach jest zerowy lub ujemny. Wynika to z popularnego modelu rodziny 2+1, znacznego nacisku na karierę zawodową oraz rozpowszechnionej antykoncepcji. Niemcy -0,8 % Japonia 1 %		Przyrost naturalny utrzymuje się z reguły na niskim poziomie, głównie ze względu na zmianę modelu rodziny na 2+1. Innym powodem jest brak pieniędzy, który ogranicza potencjalnych rodziców. W Chinach prawo ogranicza liczbę dzieci w rodzinie. Polska 0,1% Chiny 8,2 %		W państwach tych przyrost naturalny jest bardzo wysoki. Taki stan rzeczy jest wynikiem istnienia modelu rodziny wielodzietnej. Dzieci wykorzystywane są również do pracy w rolnictwie. Brakuje tu również rozpowszechnionej antykoncepcji. Niger 27,7 % Egipt 16,8 %
Faza rozwoju demograficznego		Należą do IV lub V fazy, co wynika z bardzo niskiego lub ujemnego przyrostu naturalnego.		V faza z powodu ujemnego przyrostu naturalnego.		Kraje słabo rozwinięte znajdują się w drugiej fazie, czyli przejściu lub eksplozji demograficznej.
Struktura wiekowa		Kraje wysoko rozwinięte tworzą społeczeństwo starzejące się. Typ piramidy: stacjonarny.		Społeczeństwo dojrzałe. Typ piramidy: progresywny.		Społeczeństwo młode. Typ piramidy: progresywny.
Wskaźnik śmiertelności niemowląt (na 1000 urodzeń)		Dzięki powszechnie dostępnej, darmowej służbie zdrowia, profesjonalnej opiece medycznej oraz przestrzeganiu higieny śmiertelność niemowląt jest stosunkowo niska. Niemcy 4,6 % Szwecja 4,4 %		Z powodu mniejszej dostępności do nowoczesnych technologii oraz sprawnej służby zdrowia, w krajach tych umiera więcej niemowląt niż w krajach wysoko rozwiniętych. Łotwa 15,4 % Polska 7,8 %		Opieka medyczna jest trudno dostępna lub jej brak. Często również nieprzestrzegana jest higiena, co powoduje wysoką śmiertelność niemowląt. Burgundia 99,1 % Bangladesz 102,8 %
Średni czas trwania życia		W krajach tych średnia długość życia jest stosunkowo wysoka. Uwarunkowane jest to dobrą opieką zdrowotną oraz przestrzeganiem higieny. Japonia Mężczyźni 78 lat Kobiety 84 lata USA Mężczyźni 74 lata Kobiety 80 lat		Opieka zdrowotna w tych krajach nie jest tak dobra jak w krajach wysoko rozwiniętych, mimo to długość życia wciąż jest dość wysoka. Polska Mężczyźni 70 lat Kobiety 78 lata Rosja Mężczyźni 59 lata Kobiety 72 lat		Czas trwania życia jest bardzo krótki. Powodem tego jest trudno dostępna opieka medyczna oraz nie przestrzeganie higieny. Nigeria Mężczyźni 44 lat Kobiety 48 lata Bangladesz Mężczyźni 61 lata Kobiety 62 lat
Wskaźnik feminizacji		W państwach wysoko rozwiniętych kobiet jest więcej od mężczyzn. Powodem tego jest ich większa długość życia.		W tej kategorii, zależnie od kontynentu wskaźnik ten jest dość zróżnicowany. W Europie, podobnie jak w krajach wysoko rozwiniętych, więcej jest kobiet. Inaczej jest natomiast w krajach naftowych, gdzie można zaobserwować masowy napływ mężczyzn do pracy oraz w Indiach i Chinach, gdzie państwo prowadzi kontrole urodzeń, a rodzice najczęściej decydują się na chłopca.		W krajach słabo rozwiniętych przeważają mężczyźni. Spowodowane jest to dużą umieralnością kobiet podczas porodów oraz ich ciężką pracą.
Struktura zatrudnienia		W krajach wysoko rozwiniętych największe zapotrzebowanie znajdują usługi. Natomiast przemysł i rolnictwo są wysoko zmechanizowane i nie wymagają tylu pracowników. USA Usługi 73% Przemysł 25% Rolnictwo 2%		W krajach średnio rozwiniętych struktura zatrudnienia zbliża się do tej w wysoko rozwiniętych. Główne przeszkody to m.in. duże rozdrobnienie gospodarcze oraz niska mechanizacja i wydajność rolnictwa. Polska Usługi 46% Przemysł 28% Rolnictwo 26%		Zdecydowanie dominuje tutaj zatrudnienie w rolnictwie, ze względu na niską mechanizację oraz słabo rozwinięte usługi i przemysł. Afganistan Usługi 16% Przemysł 20% Rolnictwo 64%
Wskaźnik urbanizacji		Wysoki wskaźnik urbanizacji wynika ze struktury zatrudnienia, skupiającej się na przemyśle i usługach. Ośrodkami przemysłu i usług są, bowiem miasta. Belgia 97% Dania 87%		W państwach średnio rozwiniętych wskaźnik ten jest niższy, jednak wzrasta, wraz z tym jak struktura zatrudnienia mniej skupia się na rolnictwie. W niektórych państwach, jak np. Brazylia następuje pozorna urbanizacja, tzn., że ludność przenosi się do miast w poszukiwaniu pracy, jednak tam tez jej nie znajduje. Tworzą się w ten sposób tzw. dzielnice nędzy. Polska 63% Rosja 72%		Urbanizacja w tych krajach jest bardzo niska ze względu na słabo rozwinięty przemysł i usługi, przez co większość ludzi pracuje w rolnictwie. Uganda 12% Etiopia 13%
SPOŁECZNE
Ilość odbiorników telewizyjnych na 1000 osób		Duża ilość telewizorów w krajach wysoko rozwiniętych uwarunkowana jest wysokimi dochodami ludności. USA 815 odb./ 1000os Szwecja 470 odb./1000os		Liczba odbiorników w krajach średnio rozwiniętych jest mniejsza, gdyż mniejsza są dochody ludności. Polska 293 odb./1000os Rosja 371 odb./1000os		W krajach słabo rozwiniętych dochody ludności w znacznej mierze nie wystarczają na takie urządzenia jak odbiornik TV. Oprócz tego, utrudniony jest dostęp do energii elektrycznej. Kenia 21 odb./1000os Nigeria 30 odb./1000os
Ilość studentów na 1000 osób		W krajach wysoko rozwiniętych wskaźnik ten ma dość wysokie wartości. Powodem jest zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę pracowniczą. Niemcy 22 stud/1000os Włochy 28 stud/1000os		Wskaźnik znajduje się tutaj na podobnym poziomie jak w krajach wysoko rozwiniętych. Spowodowane jest to wysokim bezrobociem - dobre wykształcenie podnosi szanse znalezienia pracy. Polska 45 stud/1000os Meksyk 14 stud/1000os		Mała ilość studentów w tych krajach wynika z braku zapotrzebowania na wysokie wykształcenie. Indie 5 stud/1000os Etiopia 6 stud/1000os
Odsetek analfabetyzmu		W krajach wysoko rozwiniętych analfabetyzm jest bardzo mały. Powodem tego jest obowiązkowe i bezpłatne szkolnictwo, a także niezbędność wykształcenia dla zdobycia pracy. USA 3% Wlk. Brytania 0%		Podobnie jak w krajach wysoko rozwiniętych. Polska 0,5% Rosja 3%		Wyjątkowo wysoki analfabetyzm w tych państwach spowodowany jest brakiem szkół i wykwalifikowanej kadry. Z drugiej strony nie ma również zapotrzebowania na wiedzę. Czad 78% Etiopia 64,5%
Dzienne spożycie kalorii na os.		Dzięki dużym dochodom ludzie mogą zakupić dużo jedzenia, czasem nawet więcej, niż są w stanie zjeść. Często zaobserwować można otyłość. Dania 3946 cal / os.		Dochody są mniejsze niż w krajach wysoko rozwiniętych, co analogicznie oznacza, że ludzie mogą tu zakupić mniej jedzenia. Chiny 2628 cal / os.		Ludzi nie stać na zakup wystarczającej ilości pożywienia. Często pojawia się głód.
Telefonizacja (ilość abonentów/1000 os.)		W krajach tych telefony są niezbędne do pracy. Bez nich nie można się sprawnie komunikować i prowadzić interesów. Włochy 453 il.odb/1000os Hiszpania 414 il.odb/1000os		W tych państwach mniej osób ma na tyle duże dochody, by pozwolić sobie na posiadanie telefonu. Polska 228 il.odb/1000os Paragwaj 207 il.odb/1000os		Mieszkańców krajów słabo rozwiniętych nie stać na zakup telefonów, nie mają oni również takiego zapotrzebowania. Kuba 44 il.odb/1000os Angola 7 il.odb/1000os

Modele równowagi gospodarczej:

Równowaga makroekonomiczna - stan, w którym globalny popyt równy jest globalnej podaży.

Równowaga ogólna - równoczesna równowaga na rynkach czynników produkcji i produktów.

Model keynesowski i neoklasyczny

* Malejąca krzywa globalnego popytu - prawo popytu.

* Spór o kształt krzywej globalnej podaży:

- model ekonomii neoklasycznej - pionowa krzywa globalnej podaży.

- model keynesowski - pozioma krzywa globalnej podaży.

* Wertykalny lub horyzontalny przebieg krzywej globalnej podaży mają zasadnicze znaczenie dla wniosków o równowadze gospodarczej.

Model neoklasyczny - makroanaliza w oparciu o mikrofundamenty

• Analiza działań podmiotów gospodarczych na rynku konkurencji doskonałej:

- identyfikacja ich celów gospodarczych,

- rekonstrukcja ich wiedzy i oczekiwań,

- ustalenie warunku optymalności podejmowanych działań.

• Analiza makroekonomiczna prowadzona jako agregacja działań pojedynczych racjonalnych

podmiotów na wszystkich rynkach (dóbr, kapitału, pracy).

Model neoklasyczny - założenia

• Wszystkie podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe) są racjonalne zmierzają do maksymalizacji swoich zysków lub użyteczności;

• Wszystkie rynki są doskonale konkurencyjne - ceny i płace doskonale elastyczne;

• Wszystkie podmioty mają doskonałą znajomość warunków rynkowych i cen przed przystąpieniem do wymiany (wiedza);

• Wymiana następuje, gdy na wszystkich rynkach zostały ustalone ceny, przy których następuje oczyszczenie rynku;

• Oczekiwania podmiotów są stabilne.

Konkluzja: rynki zawsze powracają do równowagi (oczyszczają się).

3 składowe modelu neoklasycznego:

• Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji

• Prawo rynków Say'a

• Ilościowa teoria pieniądza

Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji

• krótkookresowa funkcja produkcji - maksymalna wartość produkcji, jaką przedsiębiorstwa mogą wytworzyć z danej wielkości nakładów czynników wytwórczych

Y=A f(K,L)

• Właściwości funkcji produkcji:

- dla danych wartości A i K, istnieje dodatnia korelacja między zatrudnieniem (L) i produktem (Y)

- malejące przychody dla zmiennego nakładu tj. siły roboczej (L) - wzrost zatrudnienia wiąże się z malejącym produktem krańcowym siły roboczej;

- przesuwa się w górę, jeśli zwiększa się nakład kapitału (K) i/ lub następuje wzrost produkcyjności nakładów (wzrost wartości A - ulepszenie technologiczne)

Model neoklasyczny - podsumowanie_1

• Model neoklasyczny (ujęcie podażowe) - długookresowa analiza

• opis procesu tworzenia produktu, w którym kluczową rolę odgrywają tzw. dostosowania cenowe;

• wytworzony w gospodarce produkt jest równy

produktowi potencjalnemu (efektywny popyt jest dostateczny do wchłonięcia całej wytworzonej przy pełnym wykorzystaniu czynników wielkości produkcji);

• równowaga makroekonomiczna ustalana jest natychmiastowo poprzez dostosowania giętkich cen i płac:

- jakiekolwiek zmiany globalnego popytu prowadzą do takich zmian przeciętnego poziomu cen i

proporcjonalnych zmian płac nominalnych, że realne płace i realny produkt nie ulegną zmianie.

Wnioski:

- neutralność pieniądza;

- szkodliwość interwencjonizmu państwowego (polityki dyskrecjonalnej fiskalnej i monetarnej),

- doktryna leseferyzmu, czyli ograniczonej roli państwa w gospodarce (państwo w roli „stróża nocnego”, minimum państwa w gospodarce).

Model keynesowski - założenia

Krytyka i zakwestionowanie:

• prawa rynków Saya;

• elastyczności cen i płac;

• równoważenia się rynku przy Yp

Założenia:

• analiza krótkookresowa;

• sztywność (lepkość) cen i płac - rynek konkurencji niedoskonałej (monopole, ZZ);

• niepełne wykorzystanie czynników produkcji;

• inwestycje głównie zależą od psychologicznej skłonności do inwestowania, a w mniejszym - od stopy procentowej.

Model keynesowski (ujęcie popytowe, krótkookresowe)

• opis procesu tworzenia produktu, w którym kluczową rolę odgrywają tzw. dostosowania ilościowe - równowaga makroekonomiczna ustalana jest powoli poprzez zmiany

zapasów i wielkości produkcji;

• przebieg krzywej globalnej podaży:

- „odwrócona litera L”,

- horyzontalny fragment tej krzywej - krzywa AD może przecinać krzywą AS przy różnym poziomie produkcji.

• równowaga na rynku towarów i usług może wystąpić gdy Yf ‹Yp (bo nadmierna skłonność do oszczędzania prowadzi do spadku C i są niedostateczne inwestycje);

• przy stabilnym poziomie cen i płac przedsiębiorcy są gotowi dostarczyć dowolną ilość towarów i usług pod warunkiem, że znajdzie się na nie odpowiedni popyt.

• rola państwa:

- konieczność interwencji państwa zmierzającej do pobudzenia globalnego popytu;

- bardziej skuteczna jest polityka fiskalna niż monetarna (patrz: model IS-LM)

---