Studia zaoczne

Rachunkowość zarządcza - zadania i materiały dodatkowe

Dr Sylwia Krajewska

Literatura:

1. Kotapski R., Kowalak R., Lew G., Rachunkowość zarządcza. Kompendium wiedzy, Wydawnictwo Marina, Wrocław 2008,

2. A. Piosik, Zasady rachunkowości zarządczej, PWN, Warszawa 2006,

3. K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak, Podstawy rachunkowości zarządczej, PWE, Warszawa 2006;

4. Praca zbiorowa pod redakcją T. Kiziukiewicz, Rachunkowość zarządcza, cz. I i II, Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo Wrocław 2005,

5. Praca zbiorowa pod redakcją G. K. Świderskiej, Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, tom I i II, Difin, Warszawa 2002,

6. S. Sojak, Rachunkowość zarządcza, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2003

7. W. Gabrusewicz, A. Kamela-Sowińska, H. Poetschke, Rachunkowość zarządcza, PWE, Warszawa 2001,

8. Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, praca zbiorowa pod red. A. Jarugowej, SKwP, Warszawa 2002

9. Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Najnowsze tendencje, procedury i ich zastosowanie w przedsiębiorstwach, praca zbiorowa pod red. I. Sobańskiej, C.H.Beck, Warszawa 2006

10. Czasopismo: Controlling i rachunkowość zarządcza, INFOR

Istota i zakres rachunkowości zarządczej

Zadanie 1

Wymienione stanowiska przypisać określonym elementom struktury zarządzania wg. kryterium strukturalnego, merytorycznego i faz procesu zarządzania:

1) członek rady nadzorczej;

2) główny księgowy;

3) kierownik działu kadr;

4) brygadzista w wydziale odlewów aluminiowych;

5) kierownik działu sprzedaży;

6) prezes zarządu;

7) robotnik w wydziale odlewów aluminiowych;

8) główny technolog;

9) magazynier w magazynie materiałów;

10) kasjer.

Stanowiska a struktura zarządzania

STANOWISKO	Poziom zarządzania		Dziedzina zarządzania			Faza procesu zarządzania
		Strategiczny	Operacyjny	Zasoby rzeczowe	Personel	Finanse	Decyzyjna	Informacyjna
Członek Rady Nadzorczej
Główny księgowy
Kierownik działu kadr
Brygadzista
Kierownik działu sprzedaży
Prezes Zarządu
Robotnik
Główny technolog
Magazynier
Kasjer

Zadanie 2

Przedsiębiorstwo produkujące meble składa się z czterech zakładów produkcyjnych, magazynu centralnego i pięciu sklepów.

Zakłady produkcyjne są rozliczane za udział w zysku całego przedsiębiorstwa.

Podstawą oceny pracy magazynu są poniesione koszty, a sklepów obroty.

Decyzje o rozwoju firmy zapadają w dyrekcji.

Proszę przypisać typy ośrodków odpowiedzialności poszczególnym ogniwom przedstawionego przedsiębiorstwa.

KLASYFIKACJA KOSZTÓW DLA CELÓW SPRAWOZDAWCZYCH,

DECYZYJNYCH I KONTROLNYCH

Kryterium	Podział	Charakterystyka
1	2	3
Klasyfikacja kosztów dla celów sprawozdawczych
Rodzaj kosztu (układ rodzajowy kosztów)	zużycie materiałów i energii usługi obce podatki i opłaty wynagrodzenia ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia amortyzacja pozostałe koszty rodzajowe	odzwierciedlają zużycie czynników produkcji i nakłady czysto pieniężne; uporządkowane według jednorodnych składników
Faza działalności - funkcja gospodarcza (układ funkcjonalny kosztów, inaczej podmiotowy układ kosztów)	koszty fazy zakupu	koszty związane z zakupem materiałów i towarów, związane z zaopatrzeniem, a więc dostarczeniem żywności np.: do hotelu czy restauracji (transport, ubezpieczenia, koszty za- i przeładunku, składowanie, wynagrodzenie zaopatrzeniowca)
	koszty fazy produkcji	związane z wytwarzaniem wyrobów lub usług, dotyczą podstawowej działalności firmy. Część z nich to koszty bezpośrednie związane np. z wytworzeniem posiłku bądź świadczonej usługi, reszta to koszty pośrednie powstające w wydziałach działalności podstawowej (wynagrodzenia, energia elektryczne, sprzątanie, remonty, itp.)
	koszty fazy zbytu (sprzedaży)	związane ze zbytem (opakowanie, formowanie partii do wysyłki, transport, ubezpieczenia itp.)
	koszty ogólnego zarządu	ogólnoadministracyjne i ogólnoprodukcyjne dotyczące organizacji, kierownictwa i ogólnej obsługi działalności jednostki
Związek z nośnikiem kosztów (produkt, grupa produktów, zlecenie) - kalkulacyjny układ kosztów, inaczej przedmiotowy układ kosztów	koszty bezpośrednie	można je przypisać wprost do nośnika na podstawie pomiaru, dokumentacji źródłowej (materiały bezpośrednie, energia bezpośrednia, płace bezpośrednie, koszty żywności, koszty posiłków).
	koszty pośrednie	przypisanie do nośnika wymaga ich rozliczenia za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych (np.: koszty wydziałowe, sprzedaży). Nazywane są kosztami ogólnymi bądź wspólnymi, dotyczą bowiem funkcjonowania hotelu jako całości bądź poszczególnych wydziałów.
Klasyfikacja kosztów dla celów decyzyjnych
Związek z rozmiarami produkcji/sprzedaży	koszty zmienne:	reagują na zmiany rozmiarów produkcji
	a) wprost proporcjonalne	zmiana w takim samym stopniu, jak rozmiarów produkcji (Wz = 1)
	b) progresywne	zmiany w tempie szybszym niż rozmiarów produkcji (Wz > 1)
	c) degresywne	zmiany w tempie wolniejszym niż rozmiarów produkcji (Wz < 1)
	koszty stałe	brak reakcji na zmiany rozmiarów produkcji (Wz = 0)
Rola w rozwiązaniu problemu decyzyjnego	koszty istotne (koszty relewantne)	zmieniające się zależnie od wariantu decyzyjnego
		koszty nieistotne (koszty nierelewantne)	nie zależą od wariantu decyzyjnego; w każdym wypadku są identyczne
		tzw. koszty utracone (utopione, nie do odzyskania, przesądzone)	koszty, które są efektem decyzji menedżerskich podjętych w przeszłości i na które obecnie nie mamy wpływu (np. nadmierne zapasy materiału, wartość netto maszyny produkcyjnej)
	tzw. koszty utraconych możliwości (korzyści)	koszty, które oznaczają zyski utracone w wyniku zaniechania jakiejś działalności po to, by jej środki były wykorzystywane przez inną działalność. Inaczej najlepsza nie wybrana alternatywa
Klasyfikacja kosztów dla celów kontrolnych
Możliwość kontroli	koszty zależne (kontrolowane)	może je kształtować dana jednostka (ogniwo decyzyjne)
		koszty niezależne (niekontrolowane)	nie ma na nie wpływu dana jednostka (ogniwo decyzyjne)
Czasowy charakter kosztów	koszty ex post (historyczne)	dotyczą kosztów poniesionych w minionym okresie
	koszty bieżące	dotyczą danego okresu, ustalane bieżąco
	koszt ex ante	ustalane przed poniesieniem kosztów (z góry)

Charakterystyka kosztów stałych i zmiennych

Tabela 1

Rozmiary produkcji i koszty bezwzględnie stałe

Produkcja (w szt.)	Całkowite koszty stałe (w zł)	Jednostkowe koszty stałe (w zł)
10 20 40 60	600 600 600 600	60 30 15 10

Tabela nr 2

Rozmiary produkcji i koszty skokowo stałe

Produkcja (w szt.)	Całkowite koszty skokowo stałe (w zł)	Jednostkowe koszty skokowo stałe (w zł)
10 20 30 40 50 60	600 600 1200 1200 1200 1800	60 30 40 30 24 30

Tabela nr 3

Rozmiary produkcji i koszty zmienne proporcjonalne

Produkcja (w szt.)	Całkowite koszty zmienne (w zł)	Jednostkowe koszty zmienne (w zł)
10 20 40 60	600 1200 2400 3600	60 60 60 60

Tabela nr 4

Rozmiary produkcji i koszty zmienne progresywne

Produkcja (w szt.)	Całkowite koszty zmienne progresywne (w zł)	Jednostkowe koszty zmienne progresywne (w zł)
10 20 30 40	600 1400 2400 3600	60 70 80 90

Tabela nr 5

Rozmiary produkcji i koszty zmienne degresywne

Produkcja (w szt.)	Całkowite koszty zmienne degresywne (w zł)	Jednostkowe koszty zmienne degresywne (w zł)
10 20 30 40	600 1000 1200 1400	60 50 40 35

Klasyfikacja kosztów

Zadanie 1

Poniżej wyszczególnione zostały różne pozycje kosztów, jakie poniesiono w firmach produkcyjnych, handlowych, usługowych. Zakwalifikuj każdą pozycję kosztów ze względu na stopień reakcji na zmianę wielkości produkcji w stosunku do kosztów stałych S lub kosztów zmiennych Z:

1) drewno użyte do produkcji stołów;

2) masa plastyczna w produkcji zabawek;

3) płytki szklane używane do badań laboratoryjnych w szpitalu;

4) amortyzacja budynku;

5) wynagrodzenie dla zarządu firmy;

6) koszty energii elektrycznej wykorzystywanej do napędu maszyn produkcyjnych;

7) koszty reklamy produktów i usług;

8) akumulatory użyte przy produkcji ciężarówek;

9) prowizja akwizytorów w zależności od wielkości sprzedaży;

10) koszty ubezpieczenia w gabinecie stomatologicznym;

11) skóra użyta do produkcji piłek;

12) czynsz za wynajem budynku szpitalnego w klinice.

Zadanie 2

Firma poniosła w marcu następujące koszty:

1. amortyzacja maszyn produkcyjnych.............100 000 zł

2. zużycie materiałów bezpośrednich...............300 000 zł

3. wynagrodzenia pracowników

bezpośrednio produkcyjnych........................450 000 zł

4. czynsz za dzierżawę pomieszczeń

administracyjnych opłacony w grudniu

za pół roku z góry ....................................... 600 000 zł

5. ubezpieczenie majątkowe opłacone

w grudniu z góry za cały rok .......................960 000 zł

6. zużyta energia elektryczna na cele:

• zarządu .................................................120 000 zł

• działu sprzedaży ....................................70 000 zł

• wydziałów produkcyjnych ...................... ..360 000 zł

(w tym do napędu maszyn produkcyjnych...160 000 zł)

7. wynagrodzenie pracowników zarządu ........ ..180 000 zł

8. Amortyzacja budynku zarządu ..................... ..80 000 zł

9. Wynagrodzenie pracowników dozoru

Technicznego ............................................... ..150 000 zł

10. prowizje od sprzedanych produktów .......... ...90 000 zł

Oblicz:

1) koszty bezpośrednie;

2) koszty pośrednie;

3) koszty stałe;

4) koszty zmienne.

Zadanie 3

Przedsiębiorstwo produkcyjne OMEGA zajmuje się wytwarzaniem krzeseł biurowych. Miesięcznie produkuje się 2 000 szt. krzeseł, które sprzedawane są po cenie 100 zł/szt.

Dla produkcji 2 000 szt. ponoszone są następujące koszty:

Rodzaj kosztu	Wartość	Produkcyjne (P) Sprzedaży (S) Zarządu (Z)	Stałe (S) Zmienne (Z)
Materiały Materiały produkcyjne (35zł/szt) Materiały biurowe	70 000 2 000
Wynagrodzenia Robocizna produkcyjna -akordowa (10 zł/szt.) Robocizna pośrednio produkcyjna Prowizje handlowców (5% od obrotu) Wynagrodzenia administracji i zarządu	20 000 14 000 10 000 15 000
Amortyzacja Amortyzacja urządzeń produkcyjnych Amortyzacja urządzeń biurowych	6 000 2 000
Usługi obce Czynsz i opłaty eksploatacyjne- hala fabryczna Czynsz i opłaty eksploatacyjne- biuro Okresowe remonty i naprawy- urządzenia produkcyjne	6 000 4 000 4 000
Pozostałe koszty Promocja i reklama Podróże służbowe i reprezentacja	5 000 2 000
Razem	160 000

Zadanie 4

Określ charakter kosztu (stały względnie czy bezwzględnie, zmienny proporcjonalny, degresywny czy progresywny) , jeśli wielkość produkcji i koszty kształtują się następująco:

Produkcja (w szt.) Koszty (w zł.)

	A	B	C	D	E
1 000	1 000	1 000	1 000	1 000	1 000
2 000	1 000	2 000	2 200	1 000	1 800
3 000	1 000	3 000	3 400	1 200	2 600
4 000	1 000	4 000	4 600	1 200	3 400
5 000	1 000	5 000	5 800	1 400	4 200

Proszę określić jak będzie się zmieniać koszt jednostkowy.

Zadanie 5

Określ charakter kosztu, jeżeli dla poszczególnych rozmiarów produkcji koszty jednostkowe kształtowały się następująco:

Produkcja (w szt.) Koszty jednostkowe wyrobu (w zł)

	A	B	C	D	E
1	200	200	200	200	200
2	100	200	100	210	190
3	66,7	200	133,3	220	180
4	50	200	100	230	170
5	40	200	80	240	160

Rachunek kosztów pełnych i zmiennych

Zadanie 1

Przedsiębiorstwo zajmuje się produkcją i sprzedażą pewnego produktu.

Produkcja i sprzedaż za ostatnie trzy kwartały była następująca:

	Kwartał I	Kwartał II	Kwartał III
Wielkość sprzedaży Wielkość produkcji	1 500 1 500	1 000 1 500	1 500 1 000

Produkty oferowane były po cenie 10 zł/szt., natomiast koszty kształtowały się następująco:

• Komponenty do produkcji 4

• Robocizna akordowa 1

Koszty zmienne (ogółem na szt.) 5

• Wynagrodzenia pośrednio produkcyjne 2 000

• Amortyzacja i utrzymanie maszyn 2 500

• Koszty sprzedaży 200

• Koszty ogólnego zarządu 300

Koszty stałe (razem) 5 000

Proszę ustalić wynik ze sprzedaży w każdym kwartale wykorzystując:

1. rachunek kosztów pełnych;

2. rachunek kosztów zmiennych.

Zadanie 2

Przedsiębiorstwo BETA produkuje i sprzedaje temperówki. Produkty oferowane są po cenie 5 zł/szt.
W kolejnych trzech miesiącach wielkość produkcji i sprzedaży była następująca:

	Styczeń	Luty	Marzec
Wielkość produkcji (w szt.) Wielkość sprzedaży (w szt.) Zapas (w szt.)	10 000 10 000 0	10 000 9 000 1 000	9 000 10 000 0

Koszty przedsiębiorstwa kształtowały się następująco:

Koszty zmienne ∑ 2 zł :

• materiały bezpośrednie 1,00

• robocizna akordowa 0,50

• prowizje dla sprzedawców 0,50

Koszty stałe ∑ 5 000

• stałe koszty produkcji 2 000

• stałe koszty sprzedaży 2 500

• stałe koszty ogólnego zarządu 500

Proszę ustalić wynik ze sprzedaży w każdym miesiącu wykorzystując:

1. rachunek kosztów pełnych;

2. rachunek kosztów zmiennych.

Zadanie 3

W firmie szyjącej kombinezony robocze jednostkowy koszt zmienny wyniósł w ciągu roku 50 zł, koszty stałe produkcji w pierwszym półroczu kształtowały się na poziomie 20 000 zł. Taki sam poziom koszty stałe produkcji osiągnęły w II półroczu. Koszty sprzedaży i ogólnego zarządu w każdym półroczu wynosiły 2 000 zł.

Kombinezony były sprzedawane po cenie zbytu w wysokości 80 zł.

Rozmiary produkcji i sprzedaży były w ciągu roku następujące:

I półrocze II półrocze

Produkcja (w szt.) 2 000 2 000

Sprzedaż (w szt.) 1 500 2 200

Na podstawie przedstawionych danych proszę ustalić wynik ze sprzedaży w wypadku stosowania:

1. rachunku kosztów pełnych;

2. rachunku kosztów zmiennych.

Zadanie 4

Przedsiębiorstwo wytwarza jeden asortyment lampek, których jednostkowa cena sprzedaży wynosi 17 zł, natomiast jednostkowy koszt zmienny 8 zł. Stałe koszty produkcji w każdym miesiącu wynoszą 40 000 zł.

Koszty sprzedaży w każdym miesiącu wynoszą 2 000 zł, a ogólnego zarządu 3 000 zł

Rzeczywiste rozmiary produkcji i sprzedaży na koniec każdego miesiąca w I kwartale przedstawia poniższe zestawienie:

Styczeń Luty Marzec

Wielkość produkcji 15 000 16 000 12 000

Wielkość sprzedaży 14 000 14 000 15 000

Na podstawie przedstawionych danych proszę ustalić wynik ze sprzedaży w:

1. rachunku kosztów pełnych;

2. rachunku kosztów zmiennych.

Zadanie 5

Spółka akcyjna produkuje dwa rodzaje długopisów X i Y, których cena zbytu wynosi odpowiednio 8 zł
i 10 zł. Jednostkowe koszty zmienne kształtują się następująco:

X Y

- materiały bezpośrednie (w zł) 2 3

- wynagrodzenia bezpośrednie (w zł) 4 5

W związku z produkcją długopisów poniesiono koszty stałe w wysokości 2 400 zł. Są one rozliczane na produkty proporcjonalnie do wynagrodzeń bezpośrednich. W okresie sprawozdawczym sprzedano 1 000 sztuk długopisów X i 1 200 sztuk długopisów Y.

Zgodnie z przedstawionymi danymi proszę:

a) sporządzić rachunek kosztów zmiennych;

b) obliczyć jednostkową marżę pokrycia poszczególnych wyrobów;

3. ustalić udział procentowy kosztów zmiennych i kosztów stałych w ogólnej sumie przychodów.

Analiza progu rentowności

Zadanie 1

Struktura kosztów a rentowność

Dwie restauracje X i Y mają identyczną wielkość sprzedaży i osiągają ten sam stopień rentowności zysku operacyjnego mierzonego w stosunku do sprzedaży, różną mają natomiast strukturę kosztów. Analiza dotyczy dwóch okresów zakładamy, że w okresie 2 poziom sprzedaży maleje o 10%.

Wyszczególnienie	X		Y
		Okres 1	Okres 2	Okres 1	Okres 2
Sprzedaż	10 000		10 000
Koszty stałe Koszty zmienne	6 000 3 000		3 000 6 000
Koszty całkowite
Zysk operacyjny

Wnioski:

II przypadek - poziom rentowności 20%

Wyszczególnienie	X		Y
		Okres 1	Okres 2	Okres 1	Okres 2
Sprzedaż
Koszty stałe Koszty zmienne
Koszty całkowite
Zysk operacyjny

Wnioski:

Zadanie 2

Przedsiębiorca zamierza zainwestować pewien kapitał w linię produkcyjną do rozlewania soków owocowych. Szacuje, że jednostkowy koszt zmienny wyrobu wyniesie 4 zł, a ponadto, że koszty stałe przedsięwzięcia wyniosą 40 000 zł na rok. Jedną sztukę wyrobu (puszkę) będzie można sprzedawać po 6 zł.

Należy określić wyrażony ilościowo i wartościowo próg rentowności.

Ile sztuk wyrobu należy wyprodukować i sprzedać w ciągu roku, aby osiągnąć roczny zysk równy 8000 zł ?

Zadanie 3

W przedsiębiorstwie o produkcji jednorodnej jest wytwarzany wyrób X, którego rynkowa cena sprzedaży wynosi 4 zł. Planowany jednostkowy koszt zmienny równa się 2 zł za sztukę, natomiast planowane koszty stałe wynoszą 2 400 zł.

Przy jakim poziomie produkcji i sprzedaży wystąpi próg rentowności?

Jaką strefę bezpieczeństwa będzie miała firma, jeżeli przewiduje się maksymalna sprzedaż wyrobu X na poziomie 1 800 sztuk.

Zadanie 4

Przedsiębiorstwo uzyskało następujące wyniki:

Sprzedaż 1 500 zł

Koszty zmienne 825 zł

Marża brutto 675 zł

Koszty stałe 450 zł

Wynik 225 zł

Obliczyć wskaźnik dźwigni operacyjnej.

Zadanie 5

W fabryce produkuje się pralki typu „OMO”. Koszty i ceny sprzedaży dotyczące wyrobu gotowego są następujące:

1. Jednostkowa cena sprzedaży 1 000 zł;

2. Jednostkowe koszty zmienne:

- materiały bezpośrednie 400 zł;

- płace bezpośrednie 300 zł;

- inne koszty bezpośrednie 100 zł;

3. Koszty stałe w ciągu roku . 20 000 zł;

4. Planowana wielkość sprzedaży 140 szt.

Na podstawie przedstawionych danych:

1. Ustalić ilościowy i wartościowy próg rentowności;

2. Obliczyć strefę bezpieczeństwa oraz dokonać jej interpretacji ;

3. Obliczyć ile należy sprzedać wyrobów, aby pokryć koszty, jeżeli:

1. koszty zmienne wzrosną o 5%;

2. koszty ulegną następującym zmianom:

• materiały bezpośrednie wzrosną o 10%;

• koszty płac bezpośrednich zmniejszą się o 5%;

• koszty stałe wzrosną o 5%;

3. ceny sprzedaży ulegną zwiększeniu o 2%;

4. Ile należy sprzedać pralek, aby osiągnąć zysk w wysokości 10 000 zł;

5. Ustalić wskaźnik elastyczności dźwigni operacyjnej, jeżeli w ubiegłym okresie sprzedaż wynosiła 140 sztuk, a w bieżącym 150 sztuk pralek.

Zadanie 6

Przedsiębiorstwo sprzedaje swoje wyroby po jednostkowej cenie sprzedaży w wysokości 80 zł za sztukę. Zmienne koszty jednostkowe wyrobu wynoszą 50 zł, natomiast koszty stałe w skali roku - 15 000 zł. Roczna planowana sprzedaż wyrobów kształtuje się na poziomie 750 sztuk.

Na podstawie powyższych danych obliczyć:

1. przy jakich rozmiarach produkcji jest ona rentowna;

2. jaką ilość wyrobów gotowych należy sprzedać, aby osiągnąć zysk w kwocie 3 000 zł;

3. o ile można zmniejszyć sprzedaż, aby przy 10% podwyżce cen sprzedaży osiągnąć zysk w kwocie 3 000 zł;

4. jaki będzie próg rentowności jeżeli koszty stałe wzrosną o 10%;

5. co jest korzystniejsze dla firmy:

1. wynagradzanie sprzedawców w systemie prowizyjnym, w którym prowizja wynosi 10 zł od sprzedanej sztuki wyrobu (zawiera się ona obecnie w jednostkowym koszcie zmiennym);

2. wynagradzanie sprzedawców w systemie czasowym, w którym łączny koszt wynagrodzeń wynosiłby 4 000 zł, jednostkowy koszt zmienny zostanie zmniejszony o 10 zł, natomiast koszty stałe wzrosną o 4 000 zł;

Zadanie 7

W przedsiębiorstwie przemysłowym są wytwarzane trzy asortymenty wyrobów. Wykorzystując poniższe dane proszę ustalić próg rentowności:

Asortyment	1	2	3
Jednostkowa cena sprzedaży (c) Jednostkowy koszt zmienny (kz) Jednostkowa marża brutto (mb) Koszty stałe asortymentu (Ks )	32 20 12 3 000	48 22 26 8 000	18 10 8 5 000
Koszty stałe przedsiębiorstwa (Ks )	10 000

Zadanie 8

Marża brutto produktu jednorodnego jest równa 3 zł. Wartościowy próg rentowności wynosi 36 000 zł, a ilościowy 4 000 szt. Wyznacz koszty stałe przedsiębiorstwa w okresie i jednostkowy koszt zmienny produktu.

Zadanie 9

Wartościowy próg rentowności wynosi 30 000 zł. Cena wyrobu jest równa 3 zł, a koszty stałe osiągnęły poziom 10 000 zł. Obliczyć jednostkowy koszt zmienny produktu jednorodnego.

Zadanie 10

Przedsiębiorstwo zamierza sprzedać w przyszłym miesiącu 2 000 szt wyrobu. Cena sprzedaży wynosi 8 zł/szt. a zmienne koszty wytworzenia 6 zł/szt. Wiedząc, że koszty stałe okresu wyniosą 4 000 zł ustal bezwzględną i względną strefę bezpieczeństwa.

Zadanie 11

Względna strefa bezpieczeństwa wynosi 50%. Koszty stałe analizowanego okresu to 1 000 zł. Jednostkowy koszt zmienny wytworzenia kształtuje się na poziomie 2 zł/szt. , zaś cena równa jest
4 zł/szt. Wyznacz próg rentowności wyrażony ilościowo i wartościowo oraz bezwzględną strefę bezpieczeństwa.

	Sposób liczenia		I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI
1. Sprzedaż (w szt.)			100	120	140	160	180	200	220	240	260	280	300
2. Jednostkowa cena sprzedaży			500	500	500	500	500	500	500	500	500	500	500
3. Jednostkowy koszt zmienny (jkz)			300	300	300	300	300	300	300	300	300	300	300
4. Przychody ze sprzedaży		(1x2)
5. Całkowite koszty zmienne
6. Marża brutto
7. Koszty stałe			20000	20000	20000	20000	20000	20000	20000	20000	20000	20000	20000
8. Wynik
9. jmb
10. Rx
11. Rw
12. Sbi
13. Sbb
14. Sbw
15. WDO
16. Przyrost sprzedaży (w %)
17. Procentowy przyrost zysku (w%)

Zadanie: analiza CVP

Krótkookresowy rachunek decyzyjny

Zadanie 1

W przedsiębiorstwie X opracowano na następny rok wstępną wersję planu produkcji i sprzedaży oraz skalkulowano maksymalne ceny dla wyrobów. Dane z planu produkcji i sprzedaży oraz planowany wynik finansowy ustalono według zasad rachunku kosztów pełnych:

Wyroby	Sprzedaż (ilość)	Cena sprzedaży	Jedn. koszt pełny	Zysk jednostkowy	Uszeregowanie wyrobów wg zysku	Zysk
A	1 000	500	250	250	1	250 000
B	2 000	310	200	110	2	220 000
C	500	200	210	- 10	3	- 5 000
D	4 000	460	500	- 40	4	- 160 000
Zysk przedsiębiorstwa						305 000

Na podstawie analizy wyniku finansowego i rentowności wyrobów stwierdzono, że wyroby C i D zmniejszają poziom zysku o zł 165 000 i należałoby je wyeliminować z produkcji, co pozwoliłoby na osiągnięcie zysku w wysokości zł 470 000. Jednakże w celu zrealizowania planowanych zadań inwestycyjnych przedsiębiorstwo potrzebuje znacznie większą kwotę zysku.

W celu osiągnięcia wyższego poziomu zysku podjęto decyzję o podwojeniu produkcji i sprzedaży wyrobów A i B. Wynikiem tej decyzji powinna być osiągnięta kwota zysku w wysokości zł 940 000.

W końcu następnego roku przedsiębiorstwo realizując decyzję o podwojeniu produkcji wyrobów A i B, zamiast oczekiwanej kwoty zysku osiągnęło stratę w wysokości zł 65 000.

Dane o kosztach do obliczenia marży brutto wyrobów wg zasad rachunku kosztów zmiennych oraz wyniku finansowego:

- zmienny koszt jednostkowy: wyrób A - 110 zł; wyrób B - 100 zł; wyrób C - 80 zł, wyrób D - 180 zł;

- koszty stałe przedsiębiorstwa zł 1 685 000.

Czy decyzja o wyeliminowaniu z produkcji wyrobów C i D była optymalna?

Dlaczego przy podwojonej produkcji i sprzedaży wyrobów A i B osiągnięto stratę zł 65 000?

Zadanie 2

W przedsiębiorstwie przemysłu ceramicznego produkuje się trzy asortymenty terakoty. Przedsiębiorstwo stosuje rachunek kosztów pełnych. Produkcję i koszty według danych ewidencyjnych przedstawia tabela:

Rodzaj terakoty	Sprzedaż w m	Cena sprzedaży w zł/szt.	Jednostkowy koszt pełny w zł/szt.
A B C	2 000 1 000 3 000	200 250 180	180 200 190

W przypadku zastosowania rachunku kosztów zmiennych dane będą następujące:

1. Jednostkowe koszty zmienne wynoszą dla asortymentu;

A - 140 zł/szt; B - 160 zł/szt.; C - 120 zł/szt.

2. Koszty stałe kształtują się na poziomie 330 000 zł.

Na podstawie przedstawionych danych:

1. obliczyć przychody, koszty i zysk, stosując koncepcje rachunku kosztów pełnych i zmiennych;

2. określić, czy uzasadnione będzie wstrzymanie produkcji i sprzedaży asortymentu C.

Zadanie 3

Spółka z o.o. zajmuje się usługami remontowymi. Części do przeprowadzanych remontów firma wytwarza samodzielnie.

Koszty produkcji części wynoszą:

a) płace bezpośrednie 10 000 zł

b) materiały bezpośrednie 20 000 zł

c) wspólne koszty zmienne 15 000 zł

d) wspólne koszty stałe 8 000 zł

e) razem 53 000 zł

W wypadku nabycia identycznych części u dostawcy zewnętrznego spółka będzie musiała zapłacić 50 000 zł.

Czy spółka powinna nadal wytwarzać części, czy też zakupić je u dostawcy zewnętrznego?

Zadanie 4

Na podstawie zebranych ofert od odbiorców przedsiębiorstwo zaplanowało do produkcji i sprzedaży na następny rok , maksymalne ilości 3 asortymentów oraz skalkulowało ceny sprzedaży.

Dane z planu produkcji i sprzedaży:
Produkt	Roczna maksymalna sprzedaż (w szt.)	Jednostkowe koszty zmienne (zł/sz.)	Planowana cena sprzedaży	Planowana marża brutto i wynik
A	1 000	360	500	140 000
B	2 000	250	330	160 000
C	4 000	220	320	400 000
Marża brutto przedsiębiorstwa				700 000
Koszty stałe przedsiębiorstwa				500 000
Zysk				200 000

Przedsiębiorstwo realizując plan produkcji i sprzedaży osiągnie zysk, którego poziom nie będzie wystarczający dla wykonania planowanych zadań inwestycyjnych.

Zaplanowane rozmiary produkcji i sprzedaży nie zapewniają pełnego wykorzystania istniejących w przedsiębiorstwie zdolności produkcyjnych. W celu zwiększenia poziomu zysku w przedsiębiorstwie poddaje się szczegółowej analizie ekonomicznej każdą dodatkową ofertę składaną obecnie przez odbiorców.

Oferta dodatkowa:

OFERTA I

Przedsiębiorstwo złożyło ofertę na zakup 6 000 szt. wyrobu D po cenie sprzedaży 300 zł. Wyrób D znajduje się w strukturze asortymentowej przedsiębiorstwa, koszt zmienny wytworzenia tego wyrobu wynosi 260 zł. Moce produkcyjne przedsiębiorstwa pozwalają na realizacje dodatkowej oferty.

OFERTA II

Oferta jak w sytuacji I, lecz jej realizacja wymaga wydzierżawienia placu składowego. Roczne koszty dzierżawy wynoszą 60 000 zł

OFERTA III

Oferta jak w sytuacji I, której realizacja nie spowoduje żadnego wzrostu kosztów stałych, lecz wymaga zmniejszenia produkcji wyrobu B o 400 szt. oraz obniżenia ceny sprzedaży wyrobu C o 10%.

Jak ocenić ekonomiczną efektywność oferty dodatkowej dla sytuacji I, II, III, tzn. jakie należy sporządzić rachunki problemowe?

Zadanie 5

Przedsiębiorstwo przemysłowe wytwarza zabawki dla dzieci. W ciągu miesiąca wykorzystuje posiadany potencjał gospodarczy w 80%. Informacje dotyczące wyniku finansowego za ubiegły miesiąc są następujące:

I. Przychody ze sprzedaży: 84 000 zł;

II. Koszty uzyskania przychodów: 65 000 zł;

1. Koszt własny wytworzenia wyrobów 43 000 zł

w tym:

- koszt zmienny 32 000 zł;

- koszt stały 11 000 zł;

2. Koszty ogólnego zarządu 14 000 zł;

3. Koszty sprzedaży 8 000 zł;

III. Zysk (I - II) 19 000 zł

Firma otrzymała dodatkowe zamówienie na produkcje klocków typu „Malec” w ilości 200 kompletów. Odbiorca jest skłonny zapłacić cenę o 20% niższą od powszechnie stosowanej.

Aktualna cena sprzedaży klocków „Malec” wynosi 20 zł za komplet, a jednostkowy zmienny koszt wytworzenia 14 zł.

Określić, czy przedsiębiorstwo powinno przyjąć dodatkowe zamówienie.

Zadanie 6

Zarząd firmy ALFA musi podjąć decyzję czy kontynuować produkcję podzespołu do wytwarzania obrabiarek, czy też kupować go od spółki z o.o. BETA po 21 zł za sztukę. Szacuje się, że popyt w bieżącym roku będzie wynosił 1 200 szt. Dane dotyczące kosztów dla bieżącego roku są następujące:

- materiały bezpośrednie 22 000

- płace bezpośrednie 9 000

- inne koszty bezpośrednie 4 000

- koszty stałe 10 000

- razem 45 000

Jeżeli firma ALFA zdecyduje się kontynuować produkcję podzespołu do obrabiarek, to musi założyć wzrost cen materiałów o 10%. W wypadku podjęcia decyzji o zakupie podzespołu od spółki BETA koszty stałe obniżą się 20%. Firma poniesie jednak wszystkie inne koszty oprócz kosztu zużycia materiałów.

Na podstawie przedstawionych danych proszę zdecydować, czy firma ALFA powinna kontynuować produkcję, czy nabywać podzespoły w spółce BETA.

Zadanie 7

Spółka z o.o. BIM zajmuje się produkcją odzieży roboczej. Obecny popyt nie gwarantuje pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych. Firma zastanawia się nad przyjęciem dodatkowych ofert:

Oferta I - produkcja 5 000 par rękawic roboczych,

Oferta II - produkcja 10 000 sztuk fartuchów drelichowych.

Oferta I nie wymaga poniesienia dodatkowych kosztów stałych. Przyjęcie oferty II spowoduje poniesienie dodatkowych kosztów stałych w kwocie 32 000 zł.

Wybrane dane ewidencyjne przedstawia poniższe zestawienie:

Rękawice robocze Fartuchy drelichowe

Jednostkowe koszty zmienne (zł/szt.) 14 29

Obecna cena sprzedaży (zł/szt.) 17 40

Na podstawie danych proszę zdecydować, czy firma powinna przyjąć dodatkowe zamówienia jeżeli ceny sprzedaży w poszczególnych ofertach ulegną zmniejszeniu odpowiednio o: 10% i 20%.

Zadanie 8

Ustalanie cen w gastronomii za pomocą metody inżynieryjnej

Restauracja serwuje 10 podstawowych zestawów obiadowych.

Menedżer restauracji zastanawia się nad zmianą cen oraz struktury serwowanych obiadów.

Proszę przeprowadzić analizę cen w oparciu o metodę inżynieryjną.

Proszę wypełnić tabelę i zaprezentować klasyfikację potraw według macierzy BCG.

Kalkulacja produktów pracy - podstawowe rodzaje i metody kalkulacji

Zadanie 1

Metoda średniej ważonej

Informacje na temat kosztów i produkcji w czerwcu przedstawiały się następująco:

Produkcja:

• remanent początkowy produkcji nie zakończonej wynosi 20 000 szt. przetworzonych w 75% z punktu widzenia kosztów produkcyjnych (stan początkowy na dzień 01.06.);

• w czerwcu zakończono i przekazano do magazynu 50 000 sztuk wyrobów;

• remanent końcowy produkcji nie zakończonej stanowi 10 000 sztuk przetworzonych w 25% z punktu widzenia kosztów produkcyjnych (stan końcowy na dzień 30.06.).

Zarejestrowane koszty produkcyjne:

Wyszczególnienie	Koszty okresu poprzedniego	Koszty poniesione w bieżącym okresie	Razem
Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie Pośrednie Koszty produkcyjne	2 350 675 500	6 685 2 020 1 420	9 035 2 695 1 920
Razem	3 525	10 125	13 650

Proszę wykorzystać metodę średniej ważonej dla potrzeb kalkulacji kosztów produkcyjnych wyrobów gotowych oraz produkcji nie zakończonej.

Zadanie 2

Metoda FIFO

Informacje na temat kosztów i produkcji w czerwcu przedstawiają się podobnie jak w poprzednim przykładzie.

Proszę wykorzystać metodę FIFO dla potrzeb kalkulacji kosztów produkcyjnych wyrobów gotowych oraz produkcji nie zakończonej.

Zadanie 3

Kalkulacja podziałowa prosta

Przedsiębiorstwo produkuje masowo jeden wyrób, przy czym zużycie materiałów bezpośrednich następuje w całości z chwilą rozpoczęcia procesu produkcji, a koszty przerobu - sukcesywnie.

Na koncie „Produkcja podstawowa” zarejestrowano następujące pozycje kosztów:

Koszty	Materiały bezpośrednie	Płace bezpośrednie	Koszty wydziałowe	Razem
Remanent początkowy produkcji w toku Koszty bieżącego okresu	18 000 57 600	4 500 25 200	9 900 61 200	32 400 144 000
Razem	75 600	29 700	71 100	176 400

Dane ilościowe dotyczące produkcji:

1. remanent początkowy produkcji w toku stanowi 600 sztuk wyrobów przetworzonych w 50% z punktu widzenia poniesionych kosztów przerobu;

2. remanent końcowy produkcji w toku stanowiło 400 sztuk wyrobów przetworzonych w 25%;

3. przekazano do magazynu 2 000 sztuk wyrobów gotowych.

Na podstawie powyższych danych należy ustalić:

1. Koszt wytworzenia produkcji rozpoczętej w poprzednim i zakończonej w bieżącym miesiącu .

2. Koszt wytworzenia produkcji rozpoczętej i zakończonej w bieżącym miesiącu.

3. Koszt wytworzenia produkcji nie zakończonej na koniec miesiąca.

Budżetowanie

Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza trzy wyroby (X,Y,Z). Wybrane dane charakteryzujące produkcję przedstawia tabela:

Pozycje danych	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Zużycie materiału A (kg/szt.) Zużycie materiału B (kg/szt.) Robocizna bezpośrednia (rh/szt.) Prognozowana sprzedaż (szt.) Jednostk. cena sprzedaży(zł/szt.) Wymagany stan końcowy wyrobów (szt.) Stan początkowy wyrobów (szt.)	5 2 1 1 000 50 200 100	4 3 2 500 60 100 200	3 1 0,5 800 40 100 100

Standardowa cena 1 kg materiału A wynosi 4 zł, a materiału B 3 zł. Stan początkowy materiału A ma wartość 300 kg, natomiast materiału B- 500 kg. Wymagany stan końcowy kształtuje się na poziomie po 400 kg dla każdego materiału.

Cena jednej roboczogodziny wynosi 10 zł. Koszty wydziałowe wynoszące 34 500 zł rozlicza się na wyroby proporcjonalnie do bezpośrednich roboczogodzin.

Na podstawie przedstawionych danych sporządzić budżet:

• Sprzedaży wyrobów;

• Produkcji i zapasów wyrobów;

• Zużycia materiałów bezpośrednich;

• Zakupu materiałów bezpośrednich;

• Robocizny bezpośredniej;

• Kosztów jednostkowych.

Budżet sprzedaży

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Prognozowana sprzedaż(szt.) Jedn. cena sprzedaży (zł/szt.) Przychody ze sprzedaży (zł)	1 000 50 50 000	500 60 30 000	800 40 32 000

Budżet produkcji i zapasów (w szt.)

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Stan początkowy wyrobów Prognozowana sprzedaż wyrobów Wymagany stan końcowy wyrobów Wielkość produkcji (2+3-1)	100 1 000 200 1 100	200 500 100 400	100 800 100 800

Budżet zużycia materiałów bezpośrednich

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Norma zużycia materiału A (kg/szt.) Norma zużycia materiału B (kg/szt.) Wielkość produkcji (szt.) Wielkość zużycia materiału A (kg) Wielkość zużycia materiału B (kg) Jednostkowy koszt zużycia materiału A (zł/szt.) Jednostkowy koszt zużycia materiału B (zł/szt.) Koszty zużycia materiałów (6+7*3) (zł)	5 2 1 100 5 500 2 200 20 6 28 600	4 3 400 1 600 1 200 16 9 10 000	3 1 800 2 400 800 12 3 12 000

Budżet zakupu materiałów bezpośrednich

Wyszczególnienie	Materiał A	Materiał B
Stan początkowy materiałów (kg) Wielkość zużycia materiałów (kg) Wymagana wielkość stanu końcowego (kg) Wymagany zakup materiałów (kg) (2+3-1)	300 9 500 400 9 600	500 4 200 400 4 100

Budżet robocizny bezpośredniej

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Norma robocizny bezpośredniej (rh/szt.) Koszt jedn. robocizny bezpośredniej (zł/szt.) Wielkość produkcji (szt.) Koszt robocizny bezpośredniej (zł)	1 10 1 100 11 000	2 20 400 8 000	0,5 5 800 4 000

Budżet kosztów jednostkowych

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z
Zużycie materiału A (zł/szt.) Zużycie materiału B (zł/szt.) Robocizna bezpośrednia (zł/szt.) Koszty wydziałowe (zł/szt.) Jednostkowy techniczny koszt wytworzenia (zł/szt.)	20 6 10 15 51	16 9 20 30 75	12 3 5 7,5 27,5

Sprawozdania finansowe - pro forma

Zadanie 1

W bieżącym roku obrotowym spółka ALFA, zajmująca się małą gastronomią, sprzedała

25 000 szt., wyrobu X w cenie 40 zł szt., ponosząc jednostkowe koszty zmienne w wysokości 10 zł, koszty stałe w wysokości 150 000 zł. Bilans zamknięcia roku obrotowego:

AKTYWA	PASYWA
Aktywa trwałe Budynek 490 000 Maszyny i urządzenia 229 500 Środki transportu 117 000 Wartości niematerialne i prawne 170 000	Kapitał własny Kapitał zakładowy 900 000
Aktywa obrotowe Zapas materiałów 45 000 Zapas wyrobów gotowych 60 000 Należności 30 000 Środki pieniężne 10 000	Zobowiązania i rezerwy na zob. Kredyt bankowy 200 000 Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 51 500
Suma aktywów 1 151 500	Suma pasywów 1 151 500

Wartość początkowa budynku 500 000 zł, maszyn i urządzeń 255 000 zł, środków transportu 130 000 zł, wartości niematerialne i prawne 200 000 zł, amortyzacja: budynek 2%, maszyny i środki transportu 10%, wartości niematerialne i prawne 15%.

W kolejnym roku firma planuje;

• Zwiększenie sprzedaży o 5%;

• Zwiększenie ceny produktu o 10%;

• Wzrost kosztów zmiennych o 10% , spadek kosztów stałych o 1%;

• Oprocentowanie kredytu 25%;

• Spółka spłaci 1/20 kredytu;

• Dokonanie zakupu licencji 20 000 zł;

• Dokonanie zakupu środków transportu 100 000 zł;

• Utrzymanie niezmiennej wielkości zapasów materiałów;

• Podatek dochodowy od osób prawnych na poziomie 19%;

• Utrzymanie zapasów wyrobów gotowych na poziomie 3% rocznej sprzedaży;

• Cykl odroczenia płatności zobowiązań - 50 dni (dotyczy kosztów zmiennych);

• Cykl konwersji spływu należności - 30 dni.

W oparciu o powyższe informacje należy sporządzić:

rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych i bilans: "pro forma

Zadanie 2

W bieżącym roku Spółka DELTA sprzedała 15.000 szt. wyrobu X w cenie 50 zł./szt., ponosząc koszty zmienne w wysokości 400 000 (w tym koszty zakupu materiałów - 50%), koszty stałe w wysokości 90 000 zł. Bilans zamknięcia roku obrotowego:

AKTYWA		PASYWA
Aktywa trwałe:		Kapitał własny:
Budynek	213 400	Kapitał zakładowy	440 000
Maszyny i urządzenia	90 000	Zobowiązania i rez. na zob.:
Środki transportu	90 000	Kredyt bankowy	200 000
Wartości niematerialne i prawne	102 000	Zobowiązania z tyt. dostaw i usług	70 000
Aktywa obrotowe:
Zapas materiałów	30 000
Zapas wyrobów gotowych	34 600
Należności	70 000
Środki pieniężne	80 000
Suma aktywów	710 000	Suma pasywów	710 000

Wartość początkowa budynku 220 000 zł, maszyn i urządzeń 100 000 zł, środków transportu 100 000 zł, wartości niematerialne i prawne 120 000 zł. Amortyzacja: budynek 3%, maszyny i środki transportu 10 %, wartości niematerialne i prawne 15%.

W kolejnym roku Spółka planuje:

• sprzedaż pozostaje bez zmian;

• zwiększenie ceny produktu o 15%;

• wzrost kosztów zmiennych o 5% (koszty zakupu materiałów - 50% kosztów zmiennych);

• wzrost kosztów stałych o 2%;

• oprocentowanie kredytu 25%;

• dokonanie zakupu środków transportu 40 000 zł;

• podatek dochodowy 19%;

• dokonanie zakupu programu komputerowego 35 000 zł;

• cykl odroczenia płatności zobowiązań - 50 dni (dotyczy kosztów zmiennych);

• spółka spłaci 1/10 kredytu;

• sprzedaż na kredyt - 91 % sprzedaży ogólnej;

• cykl konwersji spływu należności - 35 dni;

• cykl konwersji zapasów materiałów - 25 dni;

• utrzymanie niezmienionej wielkości zapasów wyrobów gotowych.

W oparciu o powyższe informacje proszę sporządzić zestawienia finansowe pro forma:

1. rachunek zysków i strat;

2. rachunek przepływów pieniężnych;

3. bilans.

5

---