DATA PRZED NASZĄ ĘRĄ

WYDARZENIE BIBLIJNE

WSPÓŁCZESNE WYDARZENIA HISTORII POWSZECHNEJ

ok. 1800

Abraham powołany do wiary w jednego Boga i opuszczenia ojczyzny udaje się do ziemi Kanaan

ok.1700

Patriarcha Jakub (Izrael)

1728 - 1686

Hammurabi, król babiloński. Najobszerniejszy kodeks prawa starożytnego Wschodu

ok. 1720 - 11560

Hyksosi w Egipcie

ok.1650

Józef zarządcą Egiptu, Jakub z synami osiada w ziemi Goszem (PN. Egipt)

ok.1580

Faraon Amosis wypędza Hyksosów z Egiptu

1500 - 1370

w północnej Mezopotamii Królestwo Mitanni.

1440 - 1360

Tabliczki z Ugarit (Ras - Szara). Złoty wiek literatury urugwajskiej.

ok.1400

listy z Tell - El - Amarna wspominające grupę etniczną Apiru.

1364 - 1347

Ehnaton (Amenofis IV)

1300

Palestyna pod panowaniem Egiptu (stela z Batszean)

1298 - 1235

Ramzes II

1269

zawiera pakt z Hetytami.

1250 - 14230 (?)

Wejście Izraelitów pod wodzą Mojżesza z Egiptu. Czterdziestoletnia wędrówka przez pustynię. Śmierć Mojżesza.

ok.1220 - 1200

Wejście do ziemi Kanaan pod wodzą Jozuego.

ok.1200 - 1030

Czasy sędziów

ok. 1130

Pod dowództwem Debory i Baraka północne pokolenie pokonały Siserę.

ok. 1100

Tiglat - Pileser I, król asyryjski, dociera w swoich wyprawach do Morza Czarnego i Śródziemnego. Uzależnia od siebie królów babilońskich.

ok. 1050

Śmierć Helego po bitwie pod Afek.

1040

Powołanie Samuela na proroka

ok. 1030 - 1010

Saul

ok.. 1010 - 970

Dawid królem; 1005-1000 zdobywa Jerozolimę 998 obejmuje władzę nad całym Izraelem

970 - 931

Salomon. Koniec podboju ziemi Kanaan.

Salomon poślubia córkę faraona Siamuna (975-955)

967

Wybudowanie świątyni w Jerozolimie

931

Podział Izraela na dwa królestwa: Judzkie (931-586) i Izraelskie (931-722/721)

945 - 924

Szeszonk (Sziszak) I w Egipcie. Rezon z Damaszku.

Królestwo Judzkie:

Królestwo Izraelskie:

ok. 931-914

Roboam

ok.931- 909

Jeroboam I

924

Faraon Szeszonk (Sziszak) I grabi Jerozolimę

914-911

Abijjam

911-870

Asa

909-908

Nadab

908-885

Basza

900

Ben - Hadad I królem Damaszku

885-884

Ela

884

Zimri (7 dni)

884-885

Assurnasipal II, król asyryjski

ok.875

Ben - Hadad I w Syrii

884-873

Omri

ok.875

Omri buduje Samarię

870-848

Jozafat

873-853

Achab. Żona jego Izebel popiera kulty bałwochwalcze.

859-824

Salmanassar III w Asyrii. Ekspansja polityczna Asyrii.

854

Bitwa pod Karkar.

ok.844

Ben - Hadad II w Syrii.

848-841

Jordan Judzki

854-853

Ochozjasz Izraelski

ok.844-797

Chanel w Syrii; 842 pobity przez Salmanassara i wyraz z Jechu zmuszony do płacenia daniny.

852-841

Jordan Izraelski

841

Zwycięstwo króla Moabu Meszy nad Izraelem (stela Meszy)

841

Ochozjasz Judzki

ok.850

Prorok Eliasz

ok.840

Prorok Elizeusz

842-806

Chazael królem w Damaszku.

841-835

Atalia

841-814

Jehu

835-796

Joasz Judzki

814-798

Joachaza Izraelski

ok.800

Ben - Hadad III królem w Damaszku. Pokonany przez Salmanassara III.

798-783

Joasz Śmierć proroka Elizeusza.

796-767

Amazjasz

783-743

Jeroboam II

776

Początek rachuby olimpiad. Najstarszy opis zwycięzców olimpijskich.

767-739

Azariusz Judzki

ok.750

Działalność proroków Amosa i Ozeasza

743

Zachariasz (sześć miesięcy)

753

Założenie Rzymu.

743

Szallum (miesiąc)

743-738

Menachem 738 płaci daninę Asyrii.

740-700

Działalność proroków Izajasza i Micheasza

738-737

Pekariasz

745-726

Tiglat - Pileser III w Asyrii (Pulu w Babilonii)

739-734

Jotam

737-732

Pekach

735

Resin w Syrii.

734-728

Achaz; 734 prosi o pomoc Asyrie.

732-724

Ozeasz

726-722

Salmanassar V w Asyrii

725

Oblężenie Samarii

722/721

Upadek Samarii i Królestwa Izraelskiego. Izraelici w niewoli asyryjskiej.

728-699

Ezechiasz

722-705

Sargon II w Asyrii 717 zdobywa Karkemisz.

701

Najazd Asyryjczyków na Królestwo Judzkie. Zdobycie Lakisz. Oblężenie Jerozolimy. Powtórny najazd Asyryjczyków i klęska pod Jerozolima.

721-711

Merodak - Baladan (Marduk - apiliddin), król babiloński

711

Sargon II burzy Aszdod i zamienia w asyryjską prowincję.

704-681

Sennacheryb, król asyryjski

699-643

Manasses

680

Osadnicy pogańscy sprowadzeni do Samarii. Początek Samarytan (synkretyzm religijny)

689-664

Tirhaka z XXV dynastii.

ok.660

Działalność proroka Machuma

680-669

Asarhaddon, król asyryjski; ok. 671 zajął północną część Egiptu

643-641

Amon

668-630 (625)

Assurbanipal podejmuje dwie wyprawy wojenne przeciw Egiptowi (668 i 663). Zajmuje Teby.

ok.650

Psametych I wypiera Asyryjczyków z Egiptu.

641-609

Jozjasz

ok.640-559

Solon Ateńczyk

ok.630

Działalność proroka Sofoniasz.

626-586

Działalność proroka Jeremiasza.

626-605

Nabopolassar

621

Znalezienie Księgi Prawa. Reforma religijna.

625

Powstaje mocarstwo nowobabilońskie.

612

Zburzenie Niniwy.

609

Śmierć Jozjasza pod Megiddo.

609

Joachaza, czyli Szallum (trzy miesiące)

610-591

Faraon Neko II

608-598

Eliakim - Joakim

609

Koniec imperium asyryjskiego.

605/604

Pierwsza wyprawa Nabuchodonozora na Palestynę

605-562

Nabuchodonozor II

605

Bitwa pod Karkemisz. Klęska Neko II

ok.600

Działalność proroka Chabakuka.

598/597

Joakim (Jechomiasz - Komiasz) (trzy miesiące) 16 marca 597 Nabuchodonozor II zdobywa Jerozolimę. Pierwsze przesiedlenie do Babilonu.

597-586

Sedecjasza (Mattaniasz). Prorok Ezechiel rozpoczyna działalność.

593-587 (571)

Działalność proroka Ezechiela wśród deportowanych.

588-568

Faraon Chora

587

Początek oblężenia Tyru przez Babilończyków. Trwało trzynaście lat.

586

Nabuchodonozor II zdobywa i niszczy Jerozolimę (19 lipca) wraz ze świątynią (18 sierpnia). Drugie przesiedlenie mieszkańców Judy. Koniec królestwa Judzkiego. Godoliasz namiestnikiem Judei. Zamordowany X/XI 586. Jeremiasz uprowadzony do Egiptu.

568-526

Faraon Amasis

582/581

Trzecie przesiedlenie do Babilonii

562-560

Ewil - Merodak (Amel - Marduk

560

Ułaskawienie Jojakina (Jechoniasza) przez Ewil - Merodaka

560-556

Nerigillissar

538

Cyrus zezwala Izraelitom powrócić do ojczyzny. Palestyna prowincją perską.

559-529

Cyrus tworzy potężną monarchię perską. 538 Cyrus władcą Babilonu.

536-515

Odbudowa i poświęcenie świątyni jerozolimskiej.

556-539

Nabonid i jego syn Baltazar w Babilonii. Kronika Nabonida.

520-518

Działalność proroków Aggeusza i Zachariasza.

529-522

Kambizes w Persji;525 podbija Egipt

515

Poświęcenie drugiej świątyni.

522-486

Dariusz I

ok.470

Działalność proroka Malachiasza.

494-339

Papirusy z Elefantyny

450/457

Reforma Ezdrasza. Nowy powrót Żydów do Judei. Narodziny judaizmu

486-465

Kserksesem I

445

Nehemiasz namiestnikiem króla perskiego w Judzie. Odbudowa murów Jerozolimy.

465-423

Arkaksekses I Longimanus

ok.400

Odbudowa przymierza z Bogiem. Sprzeciw wobec małżeństw mieszanych.

423-404

Dariusz II

360-336

Filip Macedoński

358-338

Arkaksekses III

336-331

Dariusz III Kodoman

336-323

Aleksander Wielki; 331 zakłada w Egipcie Aleksandrię. Pokonuje perskiego króla Dariusza III Kodomana. Koniec imperium perskiego.

323

Aleksander wielki umiera w Babilonii.

ok.300

Palestyna pod panowaniem legionów. Ustalenie tekstu Pisma Świętego

323-285

Ptometeusz I Soter (Egipt), Seleukos I Nikator (312-280) (Syria i Babilonia)

323-300

Oniasza I

309-265

Arejos w Sparcie

ok.301

Podział państwa Aleksandra Wielkiego i powstanie trzech mocarstw: Legionów (Ptolemeuszy), Seleucydów i Antygonidów.

285-246

Ptolemeusz II Filadelfos (Egipt); Antioch I Soter (280-261), a po nim Antioch II Teos (261-246) (Syria i Babilonia)

ok.250

W Aleksandrii (Egipt) początek przekładu Starego Testamentu na język grecki (Septuaginta)

246-221

Ptolemeusz III Euergetes (Egipt); Seleukos III Soter Kreunos (226-223) (Syria i Babilonia)

223-187

Antioch III Wielki w Syrii. Walczył z Ptolemeuszem IV Filopatorem o Palestynę, ale w 217 poniósł klęskę.

220-195

Szymon II arcykapłanem

221-205

Ptolemeusz IV Filipator w Egipcie

203-180

Ptolemeusz V Epifanes

190

Palestyna przechodzi pod władzę Seleucydów

190

Bitwa pod Magnezją; konsul Lucjusz Scypion zwycięża Antiocha III

187-175

Seleukos IV Filipator

180-145

Ptolemeusz VI Filipator

175-164/163

Antioch IV Epifanes

ok.170

Umiera arcykapłan Oniasza III

168/167

Antioch IV Epifanes bezcześci świątynię. Wielkie prześladowanie religijne Żydów. Początek powstania machabejskiego.

166/160

Juda Machabeusz. Walki Żydów o wyzwolenie spod panowania Seleucydów

163-162

Antioch V Eupator

164

Oczyszczenie świątyni Jerozolimskiej zbezczeszczonej przez pogan.

162-150

Demetriusz V Soter

160-143

Jonatan następcą Judy Machabeusza; 152 zostaje arcykapłanem

150-145

Aleksander Balas

143-134

Szymon wodzem i arcykapłanem. Zakłada dynastię hasmonejską

145-116

Ptolemeusz VII Fyskon

141

Koniec panowania Seleucydów w Judei i początek panowania Machabeuszy.

145-138 i 129-125

Demetriusz II Nikator

134-104

Jan Hirkan I. Powstanie stronnictw: faryzeuszów, saduceuszów, esseńczyków. Wspólnota w Qumran.

145-142

Antioch VI Dionizos

104-103

Arystobul I

145-138

Diodotos Tryfon

138-129

Antioch VII Sidetes

103-77

Aleksander Jannaj.

76-67

Aleksander Salome

64

Upadek państwa Seleucydów. Syria prowincją rzymską.

63

Arystobul I

63-40

Jan Hirkan II

51-30

Kleopatra VII królową Egiptu.

40-37

Antygon

47-44

Juliusz Cezar

37-4

Herod Wielki

31/30

Marek Antoniusz

27 p. n. e - 14 po Chr.

Oktawian August

ok.20

Powstanie szkół Hillela i Szammaja

20 p .n. e. - 50 po Chr.

Filon Aleksandryjski, żydowski myśliciel i filozof

7/6 p. n. e.

Narodzenie Jezusa Chrystusa

10(?)p.n.e.

Kwiryniusz legatem Syrii po raz pierwszy.

4 p. n. e. - 6 po Chr.

Archelaos etnarchą Judei i Samarii

6-4

Kwintyliusz Warus legatem Syrii.

4 p. n. e. - 34 po Chr.

Filip tetrarchą Gaulanitis, Auranitis, Batanei i Iturei.

4 p. n. e. - 39 po Chr.

Herod Antypas tetrarchą Galilei i Perei

5 p. n. e. - 65 po Chr.

Seneka przedstawiciel rzymskiego stoicyzmu

6

Judea i Samaria włączone do rzymskiej prowincji Syrii. Rządy sprawują prokuratorzy rzymscy rezygnujący w Cezarei Nadmorskiej.

ok.8

Narodziny Szawła (Pawła) w Tarsie

18-37/38

Kajfasz arcykapłanem

17-37

Tyberiusz

26-36

Pancjusz Piłat prokuratorem Judei

27

Wystąpienie Jana Chciciela i początek działalności Jezusa Chrystusa

30(?)

Ukrzyżowanie i śmierć Jezusa Chrystusa (7 kwietnia)

33

Męczeństwo św. Szczepana

33/34

Nawrócenie św. Pawła

37-44

Herod Agryppa I królem nad tetrarchą Filipa i Heroda Antypasat, a od 41 nad całą Palestyną

37-41

Kaligula

37-97

Historyk żydowski Józef Flawiusz

41-54

Klaudiusz

37 lub 39

Święty Paweł nawiedza Kościuł Jerozolimski.

42/43

Paweł i Barnaba w Antiochii

42-44

Wibriusz Marsus legatem Syrii

43 lub 44

Prześladowanie chrześcijan przez Heroda Agrypę I, śmierć Jakuba Starszego

44

Śmierć Heroda Agrypy I. Judea znowu staje się prowincją prokuratorską (44-66)

44-46

Kuspiusz Fadus prokuratorem Palestyny

45-48

Pierwsza wyprawa misyjna św. Pawła

45-50

Kasjusz Longinus legatem Syrii

49/50

Tzw. Sobór Jerozolimski.

49/50

Wygnanie Żydów z Rzymu.

49-52

Druga wyprawa misyjna św. Pawła. Paweł przed Galionem w Koryncie.

52-60

Antoniusz Feliks prokuratorem

53 - ok. 93

Herod Agrypa II

53-58

Trzecia wyprawa misyjna św. Pawła

54-57

Działalność św. Pawła w Efezie podczas 3 wyprawy misyjnej

54-68

Neron

58-60

Uwięzienie św. Pawła w Cezarej Nadmorskiej

60-62

Porcjusz festus prokuratorem Judei

61-63

Pierwsze uwięzienie Pawła w Rzymie

62

Śmierć św. Jakuba Młodszego

63-67

Wyprawa misyjna św. Pawła na zachud (Hiszpania?)

64

Pożar Rzymu. Prześladowanie chrześcijan.

(64?) 67

Męczeństwo świętego Piotra i świętego Pawła

64-66

Gesius Florus Prokuratorem

66-70

Wojna żydowska

68-69

Galba, Oton, Witeliusz

70

Zburzenie Jerozolimy przez Tytusa (29 sierpień)

69-79

Wespazjan

73

Upadek Masady

79-81

Tytus

ok.90

Żydowski synod w Jamnii: ustalenie kanonu hebr. Pisma Świętego

81-96

Domicjan

96-98

Nerwa

ok. 104

Śmierć św. Jana Apostoła

98-117

Trajan

132-135

Drugie powstanie żydowskie pod wodzą Bar Kocyby.

117-138

Hadrian

135

Stłumienie powstania przez cesarza Hadriana. Jerozolima zmieniona w miasto pogańskie pod nazwa Aelia Capitolina.

---