Zagadnienia egzaminacyjne - Podstawy komunikacji międzykulturowej

2. rok kulturoznawstwa (studia licencjackie) UAM, 2012/13

1. Co to jest globalizacja jako transformacja społeczno-ekonomiczna XX. wieku?

Lata 70. USA rozpoczyna się od prywatyzacji (np. banków) - ma to charakter ekonomiczny

Charakter społeczny- Następnie dochodzi do zmian kontrola, sprzedaż, produkcja towarów początkowo produkcja lokalna i globalna sprzedaż potem zaś

Produkcja i sprzedaż -globalna a następnie XX/XXI wiek kontrola , sprzedaż i produkcja są globalne dochodzi do umiędzynarodowienia się handlu

Bauman w swojej książce pisze o efektach globalizacji

• przemiany o charakterze społecznym, negatywnym

• kapitał a wspólnota lokalna (koniec funduszy - koniec wspólnoty)

• walka o przestrzeń miejską (coraz większe slumsy, chronione osiedla miejskie)

• turystyka a włóczęga (cel/brak celu; osoby mobilne, poruszające się)

- czasy ponowoczesne pozbawione są idei celowości!

Zygmunt Bauman- publikuję, książkę „globalizacja”. Są to przemiany o charakterze społecznym, mają charakter negatywny. Każda z odsłon to relacja opozycji:

1. Opozycja ruchomy kapitał/ statyczna ludność/ wspólnota lokalna- można spotkać szereg wspólnot opartych na monokulturze a jak odchodzi kapitał to są bezbronni.

2. Walka o przestrzeń miejską. Kto zajmuje przestrzeń, szerokie slumsy, otoczone drutami i kamerami osiedla miejskie. Afryka południowa, Kabsztat miał charakter centryczny (3 grupy ludzi). Wszystko uległo decentralizacji, wymieszania się. Osiedla białych wyposażone w elektryczne pastuchy. Czarni maja więcej przestrzeni, biali się oddzielają- walka o przestrzeń.

3. Rozróżnienie między turysta/ włóczęgą. Turysta ma Cel (podróż i zabawa)l, a włóczęga tego celu nie ma(podróżuje żeby przeżyć następny dzień). Obraz pustyni u Baumana- funkcjonował do obrazu biblijnego, Mojżesz wyprowadza lud z Egiptu, (Mojzesz postawił cel podróży). Współczesny człowiek pustyni nie ma celu, jego ślady zasypane przez wiatr. Czasy współczesne pozbawione idei celowości. Ponowoczesności, nowoczesność, Przednowoczesność(perspektywa niekrytyczna, obserwujemy, ale nie krytykujemy). Izmy to stanowiska (ktoś jest modernista w nowoczesności itp). Punkt wyjścia to sytuacja społeczna, gdzie ludzie nie wykraczają za to co im dane (ziemia jest płaska, słońce wschodzi i zachodzi). Społeczeństwo tradycyjne oparte na bezpośredniej naoczności, odwołuje się do figur wziętych z naoczności. Naoczność i mityczność. Wyjście poza naoczność, człowiek zaczyna bardziej angażować się w abstrakcje- powrót do ST Grecji, zaczynamy być krytyczni, zagłębiami się, pojawia się cel, czyli próba wyjścia za to, co oczywiste. Szukamy odpowiedzi na stawiane wcześniej pytania.

Globalizacja jako proces społeczno - ekonomiczny w XX wieku

deregulacja działań banków USA
- 1984 - prywatyzacja American Telegraph and Telephone Center
   Etapy:
a.   Sprzedaż na całym świecie
b.   Przenoszenie produkcji na cały świat
c.   Kontrola jakościowa, ilościowa, zarządzanie

1. prywatyzacja rynku, przedsiębiorstwa sprzedają, produkują i kontrolują.

2. 3 etapy globalizacji: -Produkcja u siebie + globalna sprzedaż;

-lata 90 - Przenoszenie produkcji na szeroką skalę/za granicę;

-przenoszenie kierownictwa/zarządów za granicę;

-Kontrola ma charakter globalny, zdecentralizowany (np. siedziba w Brazylii, księgowość na Filipinach).

3. Deregularizacja (rynek staje się podstawowym czynnikiem nowego typu regulacji) + prywatyzacja sieci komunikacyjnych sprofesjonalizowanie komunikacji;

2. Wioska globalna wg M. McLuhana

Wioska globalna wg. McLuhana to metafora do której odwołuje się koncepcja świata powracającego ze stanu indywidualizacji do stanu nowej plemienności, która prezentuje jednorodny system technologiczny oparty na energii elektrycznej powołujący do życia ogólnoświatową sieć komunikacyjną. (Zap. s.13)

- świat został skurczony czasowo i geograficznie, a nasze zmysły zostały rozszerzone technologią
- wioska globalna to elektroniczna współzależność, sieć mediów elektronicznych oplotła bowiem świata
- nastąpiła nowa plemienność oparta na bliskości zapośredniczonej, co jest zjawiskiem pozytywnym

Wioska globalna wg. M. McLuhana (metafora) (Galaktyka Gutenberga);

1. Elektroniczna współzależność;

jednorodny system technologiczny

tworzy ogólnoświatową sieć komunikacyjną;

2. Sieć mediów oplata całą wspólnotę;

3. Dzięki czemu świat skurczył się w sensie geograficznym i czasowym, bo w tym samym czasie możemy znaleźć się w dowolnym miejscu świata - nieograniczona komunikacja dzięki technologii;

skurczył się do wielkości wsi -gdzie wszystko w zasięgu ręki; -możliwa komunikacja każdego z każdym;

4. Wioska - bo z okresu indywidualizmu wróciliśmy do wspólnoty lokalnej (nowa plemienność);

nowa plemienność - o charakterze globalnym ; -oparta o nowe technologie/media (komunikacja zapośredniczona); - (zwykła/stara plemienność powiązana była z wielkością geograficzną);

-nie da się mówić o relacji międzyludzkiej inaczej niż w skali ogólnoświatowej;

-widać wtedy skale splecenia różnorodnych relacji międzyludzkich;

-łączy nie tylko ziomków - ale obcych sobie ludzi z całego świata;

-związek tego co lokalne z tym co globalne;

-interakcje między jednostkami mają charakter lokalny;

-nakładają się na siebie-tworzą sieć, którą należy rozpatrywać w charakt. globalnym

3. Co to jest galaktyka Gutenberga?

W tekście pod tytułem `Galaktyka Gutenberga” Marshall McLuhan podejmuje temat wpływu technologii druku na kulturę Europy.

Zwraca uwagę na epoki gwałtownych zmian, które następują wówczas gdy społeczeństwo staje na pograniczu dwóch kultur i przeciwstawnych technik. Jako przykład przywołuje wiek XVI - Odrodzenie, jako pogranicze kultury alfabetu, rękopisu a czasami nowego mechanizmu powtarzalności.

Autor przeciwstawił sobie dwa modele społeczne, jeden oparty na piśmienności, drugi na oralności. Ten drugi model - kultura oralna - stanowił wyzwanie dla utrzymującej się kultury opartej na przekazie rękopiśmiennym. Kultura piśmienniczości usuwała słowo pisane w cień; wówczas nie było już mowy o dialogu i współoddziaływaniu, bo zaczynają pojawiać się różne punkty widzenia.

Luhan zwraca również uwagę na fakt, że tak naprawdę zanim wówczas otrzymano wydrukowana książkę z obrazkami, wkład musiało mieć wiele wynalazków wynalezionych o wiele wcześniej: papier i farby, drzeworyt, bloki drewniane, użycie prasy. Zastosowanie oleju jako spoiwa farby drukarskiej zapoczątkowali malarze, a nie kaligrafowie. Podobnie prasy do wyrobu materiałów i tłoczenia wina posiadały większość cech potrzebnych prasie drukarskiej. Do uzupełnienia należy również dodać pracę złotników i wielu innych przedstawicieli specjalności. Powstaje zatem pytanie - co właściwie wynalazł Gutenberg? Precyzyjnej odp na ten temat nikt nie udzieli, bo tak naprawdę nie wiemy jak powstawały pierwsze książki.

Jak druk zmienił rzeczywistość?

- Zapoczątkował ujednolicenie ludzi i ich zdolności

- Kultura druku odeszła od „dotykowego” typu percepcji (ciało) od upodobania do drewna i kamienia. - Nastąpił rozłam na liczby (język nauki) i litery (język cywilizacji)

- Linearność - kult. zachodu podtrzymywana jest przez kulturę pisma i druku

- Słowu drukowanemu towarzyszy szeroki kontekst wizualny.

- Druk uniemożliwia pełne wykorzystanie słowa, sprzyja jednak przestrzeganiu ustalonej pisowni i znaczenia słów.

- Druk odrywa człowieka od życia plemiennego, zespołowego, silnie indywidualizuje +Druk stał się punktem wyjścia dla rozwoju ekonomicznego i oświatowego

- technologiczny etap postępu

I tu dochodzimy do sedna mcluhanowskiej teorii: w dziejach cywilizacji człowiek wytwarza narzędzia pozwalające mu coraz lepiej funkcjonować w świecie, a szczególną i coraz większą rolę odgrywają wśród nich środki komunikowania. Wśród tych nietypowych narzędzi szczególne znaczenie miały wynalazki alfabetu fonetycznego, a potem druku sprawiające, że na wieki znaleźliśmy się w polu oddziaływania galaktyki Gutenberga.  A konsekwencje takiego stanu są niebagatelne: jeśli dawniej, w świecie plemiennym poznawaliśmy życie wszystkimi zmysłami, to od rozpowszechnienia się ruchomej czcionki poznajemy je już fragmentarycznie - za pomocą coraz bardziej wyspecjalizowanego wzroku. Dawne plemienne trwałe więzi oparte były na wspólnych emocjach; odkąd pojawił się druk, każdy mógł słowo po słowie analizować samodzielnie. A drukowana książka stała się bodaj pierwszym standardowym towarem, który mógł być produkowany w wielu takich samych egzemplarzach.

4. Czym Panopticon różni się od Synopticonu?

Synopticon jest drugim obok panopticonu mechanizmem władzy. Jest on związany z rozwojem środków masowego przekazu a jego istotą jest to, że wielu ogląda nielicznych. Technika panopticonu nawet kiedy stosowano ją powszechnie miała zawsze charakter lokalny. Synopticon natomiast ma naturę globalną, ponieważ czynność oglądania odrywa patrzących od lokalnej rzeczywistości. Synopticon nie wymaga przymusu, który obecny jest w panopticonie i dotyczy tych, którzy są oglądani. Sam kusi ludzi by oglądali. Jak pisze Mathiesen ci nieliczni, których się ogląda podlegają starannej selekcji. Są to członkowie elit politycznych czy wielcy przemysłowcy. W panopticonie nieliczni wybrani spośród lokalnej wspólnoty obserwowali jej członków. W synopticonie żyjący na skalę lokalną oglądają tych których, życie ma charakter globalny. (Bauman s. 64-66)

1. Panopticon- więziennie, autor koncepcji Jeremit Benthman, przejmuje ją M. Faucault psychiatria, więzienia, przemoc to dla F jądro społeczeństwa, widzimy moment tworzenia się społeczeństwa, Cele na planie gwiazdy, idee wiezienia polega na tym, że strażnik siedzi w wieży, niewidzialna kontrola niewielu nad wieloma). Bauman wykorzystuje inną figurę Sinopticon- układ medialny jak TV, radio. Opozycja Ci, co w mediach występują a tych co media odbierając. Wielu obserwuje niewielu- odwrotnie do panopticom. Media modelują obieg odbierających media, modelują życie, kontrolują publiczność. Kolejna opozycja kontroli- mała grupa, która kontroluje resztę.

5. Relacja tożsamości a relacja różnicy: McLuhan a Bauman wobec rzeczywistości globalnej

W baumanowskim ujęciu globalizacji z 1998 r. na pierwszy plan wysuwa się proces rozszczepienia globalnego ciała społecznego na dwie antagonistyczne części, co obrazuje np. poprzez konfrontację panopticonu z synopticonem, czy też włóczęgi z turystą. Jest to obraz świata zdefiniowanego, nie tyle w kategoriach „organizacji gospodarczych”, ile różnorakich opozycji, którym jednym z członów są owe organizacje. McLuhan natomiast, odwołując się do metafory wioski globalnej, tworzy w 1962 r. koncepcję świata powracającego ze stanu indywidualizacji do stanu nowej plemienności. Koncepcja ta różni się od ujęcia Baumana tym, że przedstawia jednorodny system technologiczny, oparty na energii elektrycznej, powołujący do życia ogólnoświatową sieć komunikacyjną. (Zap. s. 13)

Różnica między M. McLuhanem a Baumanem wobec opisu rzeczywistości globalnej

1. Bauman - globalizacja kapryśna/nieprzewidywalna - oscylacja między opozycjami;-brak centrum;

2. Bauman kreuje inny świat niż kreował McLuhan, dla którego relacja opozycji jest nieobecna.

3. Wioska globalna nie niesie tych samych konsekwencji co globalizacja u Baumana(glokalizacja);

4. McLuhan- uczestnictwo w wiosce globalnej jest możliwe dzięki wspólnej platformie/ odniesieniu się do jakiegoś monistycznego układu jakiem jest np. energia elektryczna;

5. Bauman -uczestnictwo w wiosce globalnej zdeterminowane przez dostęp do jakiegoś kodu

-jeśli nie mamy dostępu do kodu, to jesteśmy z wioski wykluczeni; -stajemy się niemi ; -bez dostępu do mediów tracimy zdolność komunikowania się; -ludzie wykluczeni stają się nieobecni;

6. myśląc w kategoriach OPOZCJI/RÓŻNIC-Bauman widzi i uprzywilejowanych i nieuprzywilejowanych;

zupełnie inny sposób prezentowania rzeczywistości globalnej;

-McLuhan nie rozróżnia grupy uprzywilejowanej i upośledzonej;

6. Na czym polega nieciągłość tożsamości wg J. Clifforda?

Tożsamość kulturowa jest nieciągła (ważna jest tu kwestia języka i kultury)

Kultura wyrazana jest przez jezyk (etniczny) wyrazana w sposób antropologiczny.

Tożsamość kulturowa- uznanie jakieś kuktury za własną przez język, który jest wspólny dla danej wspólnoty

Kulturo nowoczesna niesie możliwość zerwania z ciągłością

Przykładem zerwania może być sytuacja imigranta, Zapor podaje też przykład Leszka z daleko od Szosy

Chodzi tu o przechodzenia z języka na język co zrywa tożsamość (przechodzenie ze stanu tradycyjnego w nowoczesny)

Clifford „kłopoty z kulturą” 1988 wydanie książki. Pisze żeby powiedzieć , że to co nazywamy tożsamością jest porwane i nietrwałe. Twierdzi, że kultura jest wyrażana przez język etniczny, dla antropologia język będzie tworem wspólnotowym (w tym sensie etnicznym). Przedstawia Malinowskiego i Korzeniowskiego (analizuje dziennik Malinowskiego ukazywał się w czasopiśmie konteksty i jest oryginalny, napisany po polsku kalwińskim i angielskim. Jądro ciemności Pl, Fr, Ang). Jak przechodzimy z jednego języka do drugiego to zapominamy kim byliśmy jak posługiwaliśmy się poprzednim językiem- problem z tożsamością. Kłamiemy nie wiedząc nawet o tym. F Boas (uzasadniał brak odmienności żeby bronić się przed atakami nazistów).

7. Kim jest jurodiwy?

 święty, szaleniec Chrystusowy. Jeden ze wzorów świętości dawnej Rosji 

Jurodiwy jako obcy

1. Szaleniec chrystusowy (naśladują Chrystusa poniżonego);

2. Jeden ze wzorów świętości dawnej Rosji (Rosjanin w Jądrze Ciemności - fotograf w Cz.Apokalpisy)

3. poniżali się, obcy, nieznani, nieuchwytni, nieobliczalni,

4. Przypomina arlekina - ubranie poskładane z łat;

5. nie występuje w kulturze Zachodu, ale najbliższym mu w niej jest św. Franciszek.

6. postać rozpięta między dwoma porządkami, tragi-komiczna.

7. Szydzi z ludzi, ale jednocześnie poddaje się im.

8. z urodzenia to chory psychicznie; z wyboru - to mnich decydujący się na kilka lat szaleństwa.

9. Tylko człowiek szalony jest wielki, tylko człowiek wielki jest szalony; (B.Jelcyn);

10. Z jurodywymi rozprawił się Piotr I (Roskolnikow w Zbrodni i karze);

11. To obcy -własną tożsamość budujemy przez opozycję do obcego (od tego pochodzi nazizm).

12. jest rodzajem krzywego zwierciadła, w którym przegląda się człowiek i określa się poprzez swą reakcję na jurodiwego;

13. służyli ludziom poprzez zrywanie masek, wyśmiewanie pozoranctwa, rytualizmów i próżności;

Jurodiwy jako obcy: Rosjanin z „Jądra ciemności” przypominający arlekina to jurodiwy (ros.) - szaleniec chrystusowy. Jurodiwy nie występuje w kulturze Zachodu, ale najbliższym mu w niej jest św. Franciszek. Jurodiwy to postać rozpięta między dwoma porządkami, tragi-komiczna. Jurodiwy z urodzenia to chory psychicznie, z wyboru - to mnich decydujący się na kilka lat szaleństwa. Urąga ludziom, ale poddaje się im. Z jurodiwymi rozprawił się Piotr I. Raskolnikow ze „Zbrodni i Kary” zawdzięcza swoje nazwisko słowu raskoł, czyli rozłam. Jedną z pobudek zabicia lichwiarki jest myślenie, że ktoś kto ma taki porządek w domu, tak czysto, musi być bardzo nikczemną postacią (sam Raskolnikow śpi brudny w barłogu). Owo czyste mieszkanie to Rosja Piotra I przeciwstawiona Rusi, to Oświecenie krytykowane przez szkołę frankfurcką.

W różnych kulturach szaleńcy byli pogardzani, ale również uważani za posiadających kontakt z innym światem. Poprzez swoje praktyki, jurodiwi naśladują Chrystusa poniżonego.

• Żyli w ubóstwie, spali na śmietnikach lub psich posłaniach, poniżali się

• obcy, nieznani, nieuchwytni, nieobliczalni, cudzoziemcy (przybywają z "zachodu", "krajów łacińskich", "Niemiec")

• nie dbali o wygląd, rozczochrani, pojawiali się nago nawet w świątyniach (znak umartwienia, przejrzystości-czystości duszy), z łańcuchem na szyi, wybałuszając oczy, tocząc pianę z ust, wymiotując

• często milczeli ("niemota" pośród "słowian"), lub przeciwnie, krzyczeli (bełkotali, mamrotali, bluźnili, znieważali, zadawali zagadki, powtarzali dokładnie to co ludzie do nich mówili - echolalia)

• czynili cuda (przewidywali przyszłość, chodzili po wodzie, uzdrawiali)

8. Co to jest impakt kulturowy wg B. Malinowskiego?

Impakt kulturowy wg. Malinowskiego jest pojmowany jako rezultat kontaktu między jedną kulturą a drugą. Wpływ w tym aspekcie ma charakter jednokierunkowy i związany jest z dominacją silniejszej kultury. W przypadku „Dynamiki zmiany kulturowej” jest to wpływ białego człowieka na kulturę afrykańską w realiach kolonizacji. Rezultatem impaktu są nowe instytucje, zorganizowane zgodnie z wyraźnie określonym statutem, kierowane przez mieszany personel, powiązane z planami, ideami i potrzebami Europejczyków a niekiedy dające korzyści Afrykanom. (Zap. s. 41)

Malinowski sam badał społeczności pierwotne na wyspach Trobrianda. Lata 30-ste badania w Afryce na podstawie, których - nowy schemat badań - badania nad problematyką zmiany kulturowej. Teoria kontaktu kulturowego - przemiany, jakie zachodzą w społeczeństwach pierwotnych są wynikiem zderzenia kulturowego (modernizacja, westernizacja). W wyniku zderzenia następujących procesów zapożyczenia elementów kulturowych - powstała nowa rzeczywistość kulturowa. Teoria ta miała tłumaczyć przemiany modernizacyjne w krajach przedindustrialnych.
W wyniku kontaktu kulturowego tworzą się nowe instytucje kulturowe lub modyfikacja istniejących lub odrzucenie dawnych instytucji.
Wyróżnił sekwencję zmiany wywołanej kontaktem :
1. kultura pierwotna poddana oddziaływaniu innej kultury
2. kompleks cywilizacji europejskiej, industrialnej
3. proces zmiany, który nie da się już powstrzymać

Kontakt kulturowy polega na wytrąceniu systemu kulturowego ze stanu pierwotnej równowagi - konsekwencją jest zmiana potrzeb (a to oznacza zmianę instytucji).

Impakt kulturowy wg Malinowskiego - IMPAKT JEST RELACJĄ

1. Zderzeniepowoduje zmiany kulturowe (obok intencji/interesów zachodu i samej kul.afrykańskiej)

2. Wpływ kulturowy jednej wspólnoty na inną (ścieranie się odmiennych statutów kultur);

- jednokierunkowy (kultura „wyższa”/dominująca na słabszą/niższą);

narzuca to Afrykanom wzory, segregacje ,wymagania-rodzi to frustracje tubylców;

nacjonalizm afrykański;

3. Impakt rodzi: - konflikt; -współdziałanie; - kompromis; różne ich komplikacje -ale zawsze doprowadza do jakiś zmian całej kultury;

4. Rezultaty impaktu cywilizacji europejskiej w Afryce - tubylcze parafie, kopalnie, małe afrykańskie gospodarstwa rolne czy spółdzielnie rolnicze, instytucje (mieszany personel);

powstanie 3 OBSZARU kulturowego (między czystym europejskim, a afrykańskim); -powstanie gdy istnieje jakaś wspólnota interesów dwóch pozostałych obszarów;

zasada wspólnego czynnika (pobożne życzenie antropologa);

9. Opisz trzy obszary kultury zdiagnozowane przez Malinowskiego

Ujęcie kultury wg. B. Malinowskiego

1. Ujęcie holistyczne/całościowe;

2. całokształt dziedzictwa społecznego: "urządzenia, dobra, procesy techniczne, idee, zwyczaje i wartości", a także mit, magia i religia;

3. kultura to integralna całość (zintegrowana wewnętrznie);

4. funkcjonalna koncepcja kultury (elementy kultury spełniają poszczególne funkcje);

5. sztuczne środowisko, które jest tworzone i istnieje dla zaspokojenia potrzeb człowieka;

nowe potrzeby determinują rozwój kultury; wspólne działania/łączenie się ludzi - dla zaspokajania potrzeb; spełnianie potrzeb/sukces - możliwy tylko w zorganizowanej grupie;

6. 3 obszary kultury: - Tubylcy nieskażeni cywilizacją europejską;

-Biały człowiek - duże miasta zasiedlone przez Europejczyków

-Zmieszane - tubylcy i biali

w wyniku impaktu kulturowego, wpływu

kulturowego, jednokierunkowego (biali zasiedlają czarnych(nieodwrotnie!!).

Nie można rozdzielać białych i czarnych - są połączeni interesami!

10. Co to jest akulturacja i dyfuzja kulturowa?
    

Akulturacja oznacza mieszanie kultur natomiast dyfuzja, że pewne cechy jednej kultury przenikają do innej. Malinowski stosuje termin akulturacja oraz termin dyfuzja kulturowa jako zamienniki należy jednak zaznaczyć, że pierwszy z nich używany jest w Stanach Zjednoczonych drugi natomiast w Europie. (Zap. s 32. +wykład)

Dyfuzjonizm- mieszanie się kultur.( Komunikacja to połączenie) Kultura, jako zbiór dystynktywnych cech kulturowych. Elementy maja różnorodny charakter. Jedna cecha kulturowa jest zapożyczana przez inny system kulturowy (pizza + schabowy). Cechy kultury silniejszych wypchną cechy kultury słabszej. W. Rivers- postawił tezę

Dyfuzja kulturowa to pojęcie wiążące się z dziedziną socjologii. Po raz pierwszy pojęcie zostało zdefiniowane przez E. B. Tylora. Zgodnie z definicją dyfuzję kulturową należy rozumieć jako proces tworzenia się w różnorodnych grupach społecznych pewnych podobieństw w aspekcie kulturowym. Ma to miejsce z powodu rozprzestrzeniania się określonych elementów konkretnej kultury oraz przejmowanie ich przez odmienną kulturę. Z procesem dyfuzji kulturowej połączony jest także proces wzajemnego przejmowania elementów kulturowych. Sytuacja taka może nastąpić w przypadku kontaktów granicznych, podbojów, zaawansowanej wymiany handlowej czy też zjawiska emigracji. Również nie bez wpływu na rozkwit dyfuzji kulturowej pozostaje rozwój mediów.

11. Atomizm a holizm w antropologii i filozofii

Atomizm zakłada, że kultura (w antropologii) lub rzeczywistość w filozofii) jest złozona z nierozkładalnych elementów pierwotnych, które należy traktować w oddzieleniu
b.   Holizm zakłada, ze kultura/rzeczywistość składa się z elementów podzielnych wciąż na inne, nie można traktować ich w oderwaniu
Atomistą był Durkheim uznający, że potrzeby fizjologiczno-biologiczne zaspokajamy bez odniesień kulturowych, holistą był Malinowski sądzący, że odwrotnie - wraz z potrzebami wtórnymi (społeczno-kulturowymi)

Holizm, filozoficzna koncepcja rozwoju rzeczywistości, wg której świat stanowi hierarchiczną całość, złożoną z całości niższego rzędu, i podlega dynamicznej, twórczej ewolucji, prowadzącej do powstawania coraz to nowych, jakościowo różnych całości, nie dających się już zredukować do sumy swych części. Holizm w tym znaczeniu został zapoczątkowany przez J.Ch. Smutsa i rozwijany przez niektórych biologów i filozofów angielskich w 1. połowie XX w. Holizm w antropologii pojmuje kulturę całościowo. Kultura i społeczeństwo stanowią niepodzielną całość. Każde zjawisko kulturowe musi być rozpatrywane w ramach tej całości (Malinowski, Radcliff-Brown). Malinowski określa, że kultura jest integralną całością służącą zaspokojeniu ludzkich potrzeb (cała kultura ma spełniać określone funkcje). Kultura jest systemem rzeczy, działań, postaw, w którym każda część istnieje, jako środek do celu. Holizm zatem zakłada, że zmiana jednego elementu powoduje zmianę całości kultury w skład której wchodzi. Kultura ma charakter całościowy. Stanowi swoistą całość, złożoną z powiązanych wzajemnie elementów, ale nie jest prostą sumą swoich elementów (zasada holizmu). Każdy element kultury należy więc interpretować w odwołaniu do szerszej struktury całościowej kultury.

Atomizm a holizm w antropologii i filozofii

1. Atomizm - da się wyróżnić pierwotne elementy świata (atomy) ;

-kultura już dalej jest nierozkładalna (atom najmniejszą częścią);

2. holizm - rzeczywistość składa się ogromu elementów, tworzących układy całościowe;

3. -Nie da się analizować elementów kultury/filozofii w oderwaniu od innych elementów;

analizuje się je względem innych elementów;

spojrzenie całościowe

umożliwia uporządkowanie elementów-model;

- nie da się wywnioskować zasad rządzących całością, poprzez badanie zasad elementów;

12. Sąd analityczny a priori, syntetyczny a posteriori i syntetyczny a priori

Wywodzi od tradycji kantowskiej

Sądy- efekty procesów poznawczych, coś widzimy , roi się coś w naszej głowie a następnie tworzymy pewne zdanie/wypowiedź

Sąd A priori - bazą jest myślenie

Sąd a posteriori- bazą jest sąd zewnętrzny

Sądy analityczne- równościowe

Sądy syntetyczne- nierównościowe

1. Analityczne a priori (aprioriści) - zdanie równościowe niezależne od doświadczenia; ogólne i myślowe nie wprowadzimy przez nie nic nowego.

1. trójkąt to figura mająca 3 boki;

2. definiujemy jeden termin innymi terminami;

3. możemy sobie wyobrazić trójkąt;

Syntetyczne zdają sobie sprawę z faktów

2. syntetyczne a posteriori (empiryści) - nierównościowe zależne od doświadcze

1. pada deszcz;

2. ma charakter przygodny;

3. składanie nierównego z nierównym (różne predykaty?);

3. syntetyczne a priori (Empiryści) - nierównościowe i niezależne od doświadczenia;

1. wypowiada o przedmiocie coś, co nie jest zawarte w jego pojęciu, ani zaczerpnięte z doświadczenia

2. a priori bo ma charakter myślowy;

3. Mendelejew -mówił o istnieniu pierwiastków, których empirycznie nie był w stanie zbadać;

4. formułowane nie na podstawie doświadczenia, jednak rozszerzające wiedzę o świecie;

13. Definicja kultury wg E. Tylora

Kultura czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa.

14. Przedmiotowe a podmiotowe ujęcia kultury

Przedmiotowy i podmiotowy charakter kultury wg. J. Kmity (wpływają na siebie-opozycje)

4. Dwa tryby działań;

5. Przedmiotowy - człowiek jest kierowany przez kulturę -więc przez społeczeństwo;

1. Kultura to software (np. nabyliśmy zdolność mówienia i nie zastanawiamy się nad pochodzeniem języka);

2. działania uwarunkowane funkcjonalnie przez przekonania ponadindywidualne;

-funkcjonalnie czyli obiektywnie i głównie nieświadomie;

-nie musimy sobie uświadomić niektórych przekonań (dlaczego podajemy rękę);

-jeśli uświadamiamy sobie dlaczego, wtedy akceptujemy przekonania; -wszyscy mają komórkę, więc ja też mam (z przekonania);

6. Podmiotowy- działania uwarunkowane subiektywno-racjonalnie;

-warunkowane przez przekonania podmiotu działań;

-racjonalnie bo przemyślane przez podmiot;

-subiektywnie bo oparte na wiedzy danej jednostki;

-działania warunkowane indywidualnym pkt. widzenia podmiotu;

15. Lebensumwelt a Lebenswelt

Alfred Schut- tradycja fenomenologiczna i socjologiczna

Lebenswelt - swiat zycia, swiat naszej jazni, świadomości; swiat, w którym przezywamy wszystkie doświadczenia,

Lebensumwelt to świat obcy nam, nie przezyty, otaczajacy nas, poczatkowo w nim jesteśmy potem przenosimy się do Lebensweltu gdy jego przedmioty trafia do swiata przezytego;

16. Pojęcia z bliska a pojęcia z oddali wg C. Geertza

Różne zdarzenia opisywane innym terminem.

Z bliska- słowa a za nimi pojęcia są sklejone ze światem np. Moje miasto czy np. Jeżyce - skojarzenia z nimi związane i idące za nimi doświadczenia

Z daleka- nie mamy na myśli lub mamy z tym miejscem wiele różnych doswiadzczeń

Pojawia się problem antropologa, który jest miedzy młotem a kowadłem: ma doświadczenie związane z danym słowem , lecz musi używać takich wyrażeń by rozumielii go inni czy ( z oddali wyrażeń)

Z bliska np. - nirwana - doświadczenie buddyjskie związane z ich lokalnością

Z daleka np. - tożsamość/ jaźn europejczyka który jest indywidualista i araba - który jest rodzinny

od Webera- kultura to sieć wartości tego co znaczące, którą utkał człowiek i w której jest zawieszony- jest to antropologia symbolicznai interpretacyjna

pojęcie : z bliska z oddali

Perspektywy odbierania świata:

1. potoczna

2. estetyczna

3. naukowa

4. religijna

Ryle

opis rozrzedzony- wąski

opis zagęszczony- szeroki- interpretacja

17. Postawy propozycjonalne

Postawa propozycjonalna jest ważna dla Davidsona, gdyż wskazuje na nieusuwalny element wypowiedzi jakim jest ludzka przestrzeń mentalna i ściśle łączy się ze znaczeniem. Przekonania i znaczenia współuczestniczą w wyjaśnianiu wypowiedzi. Bez określonego przekonania nie jesteśmy w stanie ustalić znaczenia. Chodzi o ukazanie komplementarności obu elementów i niemożności odnoszenia się jednego bez jednoczesnego odnoszenia się do drugiego. Problem semantyki języka naturalnego odnosi się właśnie tych dwóch elementów. Znaczenie zdeterminowane jest przez postawę, która ma charakter całościowy

18. Zdanie a wypowiedź

Wg. Davidsona Zdanie jest niezależne od czasu, abstrakt o charakterze koniecznym. Na wypowiedź składa się zajmujący daną postawę w czasie człowiek oraz zdanie (w tejże wypowiedzi wyrażone). Nie można zdania- w kontekście semantycznym- rozpatrywać w oderwaniu od znaczenia. Wypowiedź jest traktowana jako jedność tylko w tym sensie, że stanowi (empiryczne) świadectwo. Zdaje sprawę z wymiaru mentalnego (postawa) jak i formalnego (znaczenie). Właśnie, dlatego kiedy mówca potwierdza dana wypowiedź to czyni tak jednocześnie ze względu na żywione przekonanie (wobec podmiotu lub zdarzenia w świecie) i na to, co zdanie w wypowiedzi znaczy. Przekonania i znaczenia współuczestniczą w wyjaśnianiu wypowiedzi. Wypowiedź ma charakter przygodny (jednostkowy- konkretny).

1. Zdanie - wypowiedzenie służące do zakomunikowania jakiejś treści.

2. wypowiedź - jest to relacja między mówiącym/słuchaczem/okolicznościami/ zdaniem

-więc znaczenie wypowiedzi różni się od znaczenia zdania; (pragmatyka);

- komunikat językowy lub minimalna jednostka językowa tekstu, która przybiera postać pojedynczego zdania lub zbioru takich zdań.

Wg. Davidsona zdanie- abstrakcyjne, wypowiedź empiryczne

Wg Quine- zdanie jest tworem empirycznym

19. Język (przedmiotowy) a metajęzyk

1. Metajęzyk - język służący do opisu innego języka;

- W skład metajęzyka wchodzą nazwy wyrażeń języka opisywanego (predykaty);

- predykaty - opisujące relacje sematyczne między wyrażeniami języka opisywanego a tym, do czego wyrażenia te się odnoszą;

- językiem badanym może być ten sam język, w którym przeprowadza się badania.

Metajęzyk to te elementy języka, które służą do przekazywania informacji o samym języku. dowolny język służący do opisu innego języka. Język opisywany za pomocą danego metajęzyka nazywa się językiem przedmiotowym. Podobnie język, w którym bada się dany język przedmiotowy nazywa się językiem podmiotowym, jako język którym posługuje się badający podmiot. Metajęzyki mogą tworzyć hierarchię: dany metajęzyk może być opisywany przez metajęzyk wyższego stopnia itd.

20. Syntaktyka, semantyka, pragmatyka

Syntaktyka - jeden z trzech głównych działów semiotyki, obok semantyki i pragmatyki. Syntaktyka bada funkcje syntaktyczne - relacje, które zachodzą między wyrażeniami (znakami językowymi) wewnątrz języka i które mają charakter formalny. Podstawowe relacje syntaktyczne to np. implikacja (wynikanie) czy reprezentowanie stałych przez zmienne.

Syntaktyka, jako nauka o formalnych relacjach między znakami językowymi, stanowi zbiór reguł pozwalających na składanie (formowanie) wyrażeń oraz na ich transformację. Reguły formowania wyrażeń pozwalają poprawnie łączyć wyrażenia w wyrażenia bardziej złożone. Reguły transformacji wyrażeń, np. reguły dedukcyjne takie jak reguła podstawiania czy reguła odrywania, pozwalają poprawnie otrzymywać jedne wyrażenia z innych - w ten sposób, by ich właściwości, rozumiane jako przynależenie do pewnego systemu wyrażeń, pozostały zachowane.

Semantyka, dział filozofii zajmujący się znaczeniową stroną języka. W wąskim znaczeniu przedmiotem semantyki są badania nad stosunkiem wyrażeń językowych do oznaczanych przez nie przedmiotów, zjawisk itp. Semantyką w tym znaczeniu zajmuje się głównie logika (szczególnie w zakresie języków sztucznych) oraz językoznawstwo (w zakresie języków naturalnych).

W szerokim znaczeniu teoria znaku językowego, badająca sposoby funkcjonowania i rolę, odgrywaną przez niego w społecznym procesie porozumiewania się ludzi.

Pragmatyka - jeden z trzech działów semiotyki (obok semantyki i syntaktyki). Wg Charlesa W. Morrisa, autora wspomnianego podziału, pragmatyka traktować ma o relacji międzyznakiem a odbiorcą (interpretatorem).

Ta dziedzina językoznawstwa i filozofii języka rozwinęła się w drugiej połowie XX wieku i zajmuje się z jednej strony kwestiami stosunków między znakami słownymi a interpretatorami (ludźmi je wypowiadającymi lub słuchającymi), które zachodzą w procesie komunikacji słownej, z drugiej zależnością znaczenia wyrażeń od kontekstu, w którym są użyte. Inaczej mówiąc, pragmatyka bada sposoby posługiwania się mową przez ludzi (w szczególności rozumienie i interpretowanie wypowiedzi w zależności od kontekstu), a także mechanizmy niejawnego przekazywania i uzyskiwania informacji przez wypowiedź oraz mechanizmy jej rozumienia.

Do najważniejszych teorii i pojęć pragmatycznych należą:

• teoria aktów mowy

• teoria implikatur

• teoria relewancji

• presupozycja

• okazjonalność

21. Sens, znaczenie, odniesienie przedmiotowe

Znaczeniem nazwy jest przedmiot, który ona oznacza, a przedstawienie, jakie przy tym żywimy jest subiektywne (zależne np. od doświadczeń). Po środku leży sens, który nie jest subiektywny jak przedstawienie i nie jest przedmiotem.
- Bedeutung - znaczenie; w semiotyce - denotacja (Frege łączy znaczenie znaku z denotacją. Dla Gertza bedeutung - znaczenie, dla Fregego - odniesienie przedmiotowe)
Denotacja jest odniesieniem przedmiotowym rzeczy na którą właśnie patrzę/wyobrażam sobie

- Sinn - sens. Nie jest subiektywny i nie jest samym przedmiotem. Uchwyciwszy sens nie jesteśmy pewni, czy uchwyciliśmy znaczenie. Ten sam przedmiot może mieć wiele znaczeń oraz nie zawsze to przedstawienie łączy się z tym samym sensem.

1. -znaczenie- (znaczone+znaczące);

SIN - znaczone (wyobrażenie) - zależy od tradycji; -znaczące (obraz akustyczny) -językoznawstwo;

2. -odniesienie przedmiotowe jest funkcją całości języka którego jest częścią;

3. - nie możemy z góry osądzić, o jaki język chodzi;

4. -odniesienie przedmiotowe BEDEUTUNG- nie może być ustalone zanim nie znamy pełnego języka (Quine);

5. Sens - sinn -

22. Sinn a Bedeutung

Frege

Sinn- sens
Bedeutung- znaczenie

Sinn- znaczenie
Bedeuting- odniesienie przedmiotowe.

(Wingenstein, Ajdukiewicz) - w oby wypadkach pojawia się termin znaczenie.

Sinn i Bedeutung wg Fregego. Sinn to znaczenie, a Bedeutung to to odniesienie przedmiotowe. Gwiazda wieczorna i gwiazda zaranna mają to samo Bedeutung, którym jest niepoprawnie nazwana planeta Wenus, ale róznią się znaczeniem

1. Sinn - sens/znaczenie

2. Bedeutung - znaczenie / odniesienie przedmiotowe

(w semantyce)Nazwa odnosi się do przedmiotu-desygnuje go;

Predykat odnosi się do zbioru - denotuje go; zdanie= nazwy+predygaty zdanie definiuje stan rzeczy

3. dla Fregego -nazwy coś w świecie fizykalnym;

4. znaczenie wyprzedza odniesienie przedmiotowe; -dlatego jesteśmy podatni na stereotypy/propagandy/indoktrynacje; najpierw coś rozumiemy a potem jesteśmy w stanie odnaleźć to w świecie;

- Wittgenstein i Ajdukiewicz - różne posługiwanie się pojęciami Sinn i Bedeutung

- gwiazda wieczorna _{jedno Bedeutung, różne Sinn - podwójna rola języka!}

gwiazda poranna

- Sinn zdania to treść zdania

Bedeutung zdania to

• 
  zdanie ekstensjonalne - zakres [KRÓLESTWO 1] _{odniesienie do królestwa 3}

• zdanie intensjonalne - treść [KRÓLESTWO 2]

Zdanie ekstensjonalne:

Pada deszcz.

2 predykaty warunek KONIECZNY warunek WYSTARCZAJĄCY

(większy zakres) (zbiór różnych deszczy)

Zdanie intensjonalne: kieruje ku temu, co subiektywne (oboczne odniesienie przedmiotowe)

Myślę, że pada deszcz.

- zdanie to czysta relacja

- zdania mogą równo brzmieć, ale mieć inne odniesienie przedmiotowe

23. Co to jest język wg D. Davidsona?

Davidson dyskutuje tą kwestię oddzielnie przekonując, Ŝe o ile rozumienie

językowe owszem polega na uchwyceniu formalnej struktury języka, to struktura ta zawsze

wymaga pewnej modyfikacji w świetle aktualnego zachowania językowego. Rozumienie

języka polega na nieustannym dostosowywaniu presupozycji interpretacyjnych (które często

nie są do końca jasne) tak, by współgrały z wyraŜeniami, które mają być interpretowane. Co

więcej, wymaga to umiejętności i wiedzy (wyobraźni, uwaŜnej obserwacji postaw i

zachowania innych, wiedzy o świecie), które nie są stricte lingwistyczne, a stanowią fragment

bardziej ogólnej umiejętności, polegającej na radzeniu sobie w świecie i w relacjach z innymi

- umiejętności, która wymyka się jakiemukolwiek formalnemu wyjaśnieniu. W A Nice

Derangement of Epitaphs Davidson dość buntowniczo stwierdza, Ŝe „nie ma czegoś takiego

jak język” (dodając natychmiast zastrzeŜenie: „nie, o ile język miałby być tym, za co bierze

go wielu filozofów i lingwistów”). Ujmując ten pogląd mniej prowokująco, podstawową

kwestią jest to, iŜ konwencje językowe (w szczególności te, które przybierają formę zgody na

wykorzystanie powszechnych reguł syntaktycznych i semantycznych), choć mogą ułatwiać

zrozumienie, nie mogą stanowić dlań podstawy.

24. Trzy królestwa/światy wg G. Fregego a trzy światy wg K.R. Poppera

trzy królestwa Gottloba Fregego:
A.   królestwo rzeczy zewnętrznych,
B.   królestwo przedstawień
C.   królestwo myśli
trzy światy Karla Poppera:
a)   Świat 1 - świat stanów fizycznych, obiektów fizykalnych postrzegalnych zmysłowo
b)   Świat 2 - świat przedstawień owych faktów (stanów wewnętrznych), jest subiektywny, bo ludzie inaczej widzą i słyszą; tak jak rzeczy (1. Św.) są przed nami, tak przedstawienia (2. Św.) są w naszych umysłach
c)   Świat 3 - świat idei w sensie obiektywnym; jest to świat możliwych przedmiotów myśli: świat teorii samych w sobie, ich relacji logicznych, argumentów i sytuacji problemowych samych w sobie
Między pierwszymi dwoma światami u Fregego i Poppera nie ma zasadniczej różnicy, jest ona w 3., wg Fregego myśli istnieją niezależnie od ludzi, Frege patrzy filozoficznie, Popper socjologicznie.

Frege w ramach swoich rozważań semantycznych wyróżnił trzy światy, które mogą być również określane mianem królestw. Są to:

a) świat faktów - obiektów świata zewnętrznego

b) świat przedstawień - wrażeń zmysłowych, tworów wyobraźni, doznań, uczuć i nastrojów, świat chęci, pragnień i postanowień)

c) świat myśli - myśl ma charakter abstrakcyjny, nie jest ani obiektem świata zewnętrznego ani przedstawieniem (Zap. 91)

Trzy światy wg. Poppera

a) świat faktów

b) świat przeżyć wewnętrznych

c) świat norm społecznych

Pomiędzy poszczególnymi królestwami Fregego a światami Poppera zachodzą analogie. Królestwo faktów ma w istocie takie samo odniesienie jak świat faktów. Królestwo przedstawień odnosi się do przeżyć wewnętrznych. Różnica pojawia się jedynie w przypadku wyodrębnienia trzeciego świata. Świat norm społecznych Poppera zostaje zastąpiony u Fregego przez świat myśli. Analogia zachodząca między tymi światami sprowadza się do tego, że normy społeczne zawarte są w myśli. Ponadto obydwa te światy mają charakter abstrakcyjny.

Popper „Nędza historycyzmu”- sformułował koncepcje 3 światów:

1. Świat faktów (obiektywny) - fakt to jest stan rzeczy (biurko jest rzeczą, ale to że stoi w taki sposób to jest fakt czyli fakt to rzecz w jakimś stanie). Dawniej sądzono, że świat składa się z prostych tworów, czyli rzeczy, później uświadomiono, że człowiek jest aktywnym tworem, który ustala relacje i rzecz sytuuje w danym kontekście- postrzega stany, w jakich rzeczy się znajdują. Przewrót Kopernikański według Kanta- rzecz jest odbiciem pojęcia, bo najpierw w umysłach operujemy pojęciami- przejście od mówienia o rzeczach do stanów rzeczy. Synonimem terminu stan rzeczy jest fakt. Do faktu odnosi się zdanie kiedyś była relacja słowo rzecz.

2. Świat stanów wewnętrznych (wrażenie, przekonania szereg różnych bytów) - 1 poziom to nasze postrzeżenia, czyli akty jednostkowe, albo odczucia, które mają charakter przygodny. 2 Poziom- wrażenia, przekonania intencje. 3 Poziom- podmiotowość

3. Świat ponadindywidualny- Świat norm społecznych- świat pojęć, odnosi się do dwóch pozostałych, nie jest postrzegany zmysłowo, ale też nie jest subiektywny.

1. Świat faktów = świat obiektywny (postrzegany zmysłowo) Np. Pada deszcz

1. Fakt=stan rzeczy;

2. Poznajemy go przez stany rzeczy;

2. Świat stanów wewnętrznych (wrażenia, przekonania itd.) Np. Boli mnie ząb

1. Subiektywny

2. Jednostkowy

3. Ma 3 poziomy -1-nasze odczucia /niepowtarzalne /jednorazowe/przygodne; -2poziom- przekonania; -3poziom-nasza podmiotowość;

3. Świat norm społecznych /przedstawień-postrzegany pozajednostkowo/abstrakcyjny;

1. np. nie kradnij!

2. Pojęcia/normy/reguły

3. Kultura -roboczo utożsamiana z 3 światem - komunikacja wewnątrzkultur/ nie między kul.)

-ponieważ nie da się podzielać świata 3, gdy nie podziela się świata 1…albo 2;

3 świat (Frege) -świat myśli - myślenie polega na uchwyceniu myśli; mogą być 0 lub 1;

25. Co ma na myśli L. Wittgenstein, kiedy pisze: „Granice mego języka oznaczają granice mego świata”?

26. Opisz dyrektywy znaczeniowe K. Ajdukiewicza

Znaczenie wg Ajdukiewicza Kazimierza (SINN)

1. SINN znaczenie to równoważność (czyli relacja);

2. F=ma (siłą to masa pomnożona przez przyśpieszenie);

3. tak jest w językach sztucznych;

4. w językach naturalnych trudno to znaleźć; np.Kot nie równa się pierwszoroczniak - nierównoważne;

5. dyrektywalna koncepcja znaczenia;

6. znaczenie posiadają wszystkie słowa i wyrażenie języka.

dwa wyrażenia mogą nazywać ten sam przedmiot a jednak posiadać różne znaczenia

27. Na czym polega skrajny konwencjonalizm Ajdukiewicza?

zakłada, że skoro poprzednik ma charakter konwencjonalny to również następnik ma charakter konwencjonalny, co można zapisać w postaci schematu indukcyjnego A implikuje B i B implikuje A. Zarówno zdania obserwacyjne jak i zdania teoretyczne mają charakter konwencjonalny, bo zdania obserwacyjne wynikają ze dań teoretycznych. (Wykład)

28. Na czym polega relacja między grą językową a formą życia (sposobem życia) wg Wittgensteina?

Gra językowa wg Wittgensteina to posłużenie się danym słowem w zaplanowany dla odbioru sposób
Forma życia - Lebensform.
Gra jezykowa - całość złożona z języka i czynności, w jaką on jest wpleciony (Wittgenstein,str.12)
gry jezykowe ze słowami, a wiec zestawy reguł uzycia, do zachowan regularnych wpajanych jednostkom w trakcie treningu kulturowego, czyli uczenia jezyka i sensownych (dopuszczalnych) sposobów działania w obrebie danej społecznosci. Forma zycia —
w mysl §19 i §23 Dociekan — jest raczej ogółem zachowan regularnych
charakterystycznych dla społecznosci jako całosci, a nie
dla poszczególnych jej członków. Jest przestrzenia podstawowej
zgodnosci w jezyku, która jest miedzy innymi zgodnoscia pewnego
fundamentalnego obrazu swiata (§241). Jest to zgodnosc reguł
gramatycznych, kryteriów stosowania poszczególnych wyrazen i rozumowan.
             „Wyobrazic sobie jezyk to wyobrazic sobie pewna forme zycia”

1. Gra językowa nadawanie bedeutung/znaczeń (Kot-pierwszoroczny/zwierzę/nazwisko)

-każde ze skojarzeń ma charakter całościowy;

-wyrażenia wieloznaczne - ludzie nie mogą się dogadać;

-znaczenie wyrażenia zależy od użycia;

-różnie używamy tych samych wyrażeń;

2. Gra językowa wymaga dwóch osóbma charakter społeczny;

3. -społeczna forma życia;

29. Na czym polega różnica między tym, że ma się coś na myśli a tym, że wie się, że ma się coś na myśli?

Przykład Wittgensteina: My skaczemy do wody nie widzimy siebie skaczącego lecz tylko tafle wody przed nami, ktoś kto to widzi z boku widzi , obserwator- interpretuje

Myślenie- gdy ktos pewna rzecz zinterpretuje, widzi coś a potem coś stwierdzi.

30. Na czym polega niezdeterminowanie przekładu wg W.V.O. Quine'a?

Przekład radykalny W. V. O. Quine'a

1. przekład z języka, który ma być zinterpretowanyna język tego, kto dokonuje interpretacji;

-przechodzenie od dowolnego zdania w j.obcymdo zdania w j.znanym;

2. metoda podręcznika przekładu (propozycja teorii interpretacji);

-metoda przekładu nie jest rozwiązaniem problemu radykalnej interpretacji;

-bo zajmuje się relacją między dwoma językami (+język teorii)

(3 językami w sumie);

a chodzi o interpretacje tylko jednego języka (+język teorii);

3. więc metoda przekładu zajmuje się trzema językami (zamieszanie); -j.przedmiotowy (z którego przekładamy); -j.podmiotowy (na który przekładamy); -metajęzyk (język teorii);

4. teoria przekładu mówi, które wyrażenia j.podmiotowego są przekładami wyraże j.przedmiotowego;

5. można wiedzieć jakie zdania j.przedmiotowego są przekładami zdań j.podmiotowego;

6. bez wiedzy co którekolwiek ze zdań znaczy; -powstaje język tłumacza;

31. Czym przekład radykalny różni się od interpretacji radykalnej?

Radykalność zarówno przekładu jak i interpretacji odnosi się do znaczenia przymiotnika radykalny. Przymiotnik ten można rozumieć na co najmniej dwa sposoby:

1. Jako określenie całościowości i/lub natychmiastowości, co w przypadku interpretacji wiąże się z przekonaniem, że interpretując pojedynczą wypowiedź, dokonuje się interpretacji całości

2. Jako dotarcie do źródła, czegoś pierwotnego, co wiąże się z przekładem łacińskiego terminu radix na termin polski „korzeń”. Sposób ten zaproponował Adam Groble z tłumaczeniu tekstu Hilarego Putnama używając określenia „pierwotny” (Zap. s. 61)

Davidson, mówiąc o radykalnym charakterze interpretacji nawiązuje do przekładu radykalnego Quine'a, co ma sugerować bliskie pokrewieństwo, czego nie należy mylić z identycznością. (Zap. s. 61)

Interpretacja radykalna-możliwość włączenia czyjejś wypowiedzi do zbioru czyjejś wypowiedzi dzięki zasadzie życzliwości (korespondencja i spójność). Obie strony wzajemnie się interpretują

32. Co ma na myśli Quine pisząc o nieokreśloności odniesienia przedmiotowego?

33. Co ma na myśli J. Derrida pisząc o nieobecności znaczenia?

34. Co to jest działanie wg J. Habermasa?

Habermas działaniami nazywa tylko te ekspresje symboliczne( nadające znaczenie ), za pomocą, których aktor odnosi się do przynajmniej jednego z 3 światow, ale zawsze też i do świata obiektywnego. (Zap. s. 91)

Jezyk u Habermasa ma charakter działaniowy

Symbol- rzecz, wydarzenie, którego trescia jest jakas konceptualizacja

Działanie i jego rodzaje wg. Habermasa (szkoła frankfurcka (krytyczna))

4. Działaniem ekspresja symboliczna - relacja- łączy działanie lub przedmiot ze strefą ponadindywidualną (np. z pojęciem);

poprzez ekspresję symboliczną człowiek odnosi się do przynajmniej jednego z 3 światów,

ale w tym zawsze do świata obiektywnego;

5. Rodzaje działań:

1. Niespołeczne - instrumentalne (robię coś sama. Ingerując);

2. Społeczne (więcej niż jedna jednostka): -strategiczne- działanie ze wzg na cel/sukces; -komunikacyjne - działanie ze wzg na dochodzenie do porozumienia;

35. Działanie teleologiczne a działanie komunikacyjne wg Habermasa

Dzieli działania na społeczne i nie społeczne.

Teleologiczne to te - celowe/ telos-cel, człowiek racjonalnie działa. Może być raz społeczne raz nie społeczne

Komunikacyjne - to działanie zawsze społeczne ale zarazem jest działaniem teleologicznym.

działanie komunikacyjne - o działaniach komunikacyjnych mówimy wtedy, gdy ich uczestnicy koordynują plany działania przez akty dochodzenia do porozumienia. W działaniu komunikacyjnym uczestnicy stawiają własny sukces na drugim planie oraz zmierzają do osiągnięcia własnych celów pod warunkiem, że mogą swe plany działania wzajemnie zestroić na gruncie wspólnych definicji sytuacji. (Hab. s. 472, 473)

36. Lokucja, illokucja, perlokucja wg J. Austina

Lokucja - treści zdań orzekających bądź znominalizowanych zdań orzekających, poprzez akty lokucji mówiący wyraża jakieś stany rzeczy, mówi coś. Coś mówić

b) Illokucja - rola illokucyjna stanowi o trybie zdania użytego w charakterze stwierdzenia, obietnicy, rozkazu czy wyznania. Coś czynić mówiąc.

c) Perlokucja - poprzez akty perlokucyjne mówiący wywołuje pewien efekt u słuchającego. Przez to, że wywołuje on pewną czynność językową sprawia coś w świecie. Coś sprawiać przez to, że się działa coś mówiąc. (Hab. s. 477, 478)

Austin wprowadził teorię aktów mowy(aspektów, w jakich możemy ją rozpatrywać):

a) Lokucyjny - bezpośredni tekst mówiony lub pisany np. powiedział mi: "zastrzel ją!", przez "zastrzel" mając na myśli zastrzelenie, a za pomocą słowa "ją" odnosząc się do niej

b) Illokucyjny - odnosi się do intencji nadawcy( obietnice, ostrzeżenia) np. ponaglał(bądź radził, rozkazywał itd) mnie, bym ją zastrzelił

c) Perlokucyjny - rzeczywisty skutek wypowiedzi np. przekonał mnie bym ją zastrzelił

1. Akty mowy (funkcja performatywna mowy -wykonawcza):

1. Lokucja- sama treść wypowiedzi, opis rzeczywistości pozajęzykowej -dzień dobry!

-nigdy nie ma czystej lokucji - treści samej w sobie?

2. Illokucja - intencja/zamiar - który realizuje się za pomocą wyrażenia np. dzień dobry - realizuje intencje przywitania się;

3. Perlokucja - rzeczywisty skutek mówienia - zaplanowane następstwo;

Lokucja, illokucja, perlokucja wg J.Austina
Lokucja - wypowiedzenie (ex. Dzień dobry)
Illokucja - działanie za pomocą wypowiedzi (ex. Zrealizowanie aktu przywitania się)
Perlokucja - efekt osiągnięty za pomocą wypowiedzi (ex. Odpowiedź: Dzień dobry)

37. Co to jest komunikacja wg D. Davidsona?

Komunikacja językowa wg. Davidsona - rozumienie słów drugiego człowieka (teoria u samych podstaw empiryczna, w teorii interpretacji podaje warunki możliwości rozumienia słów)

- gdy chcemy uczynić naszą wypowiedź możliwą do zinterpretowania

- problemem w komunikacji są : intencja, wypowiedź i interpretacja
(1-wymiar pragmatyczny języka; 2-język= abstrakcja przygodna i jednostkowo, nie znamy intencji języka podczas wypowiadania- może mieć ukrytych wiele znaczeń; 3-rozumienie, prawdziwość)

- komunikacja-> język rozumiany jako byt abstrakcyjny

- świat dostępny poprzez język

- komunikacja dotyczy jednostki

1. komunikacja ciągle ma charakter społeczny- nie ma komunikacji indywidualnej;

- bazą jest to co wspólne;

2. opiera się na procesie interpretacji wypowiedzi. Interpretacją nazywa Davidson stworzenie teorii prawdy dla idiolektu mówiącego.

3. w formalnej konstrukcji teorii interpretacji wykorzystuje prace Alfreda Tarskiego dotyczące semantycznej teorii prawdy;

4. idea empirycznego podejścia do problematyki przekładu została zainspirowana pracami Quine'a;

5. Komunikacja językowa stanowi zarazem proces dochodzenia do wiedzy, który Davidson nazywa triangulacją.

38. Co to jest interpretacja wg Davidsona?

INTERPRETACJA UMOŻLIWIA UCHWYCENIE DWÓCH ELEMENTÓW: ZNACZENIE I POSTAWĘ PROPOZYCJONALNĄ.

- interpretacja radykalna - narzędzie uczenia się
- rozszyfrowywanie znaczeń wyrażeń użytych przez dwóch rozmówców w reakcji na zewnętrzne okoliczności.
Dotyczy rozumienia języka, mowy drugiej osoby. Ma większy walor semantyczny, niż przekład. Rezygnuje z odniesień przedmiotowych. Semantyczność słów nie może być wyjaśniona za pomocą zjawisk pozajęzykowych.
INTERPRETATOR musi być w stanie zrozumieć każde zdanie wypowiedziane przez użytkownika danego języka. Oczekujemy od teorii interpretacji tego, że dzięki niej zrozumiemy wypowiedzi, których wcześniej nie rozumieliśmy.
Wyróżniamy tutaj dwa języki - interpretujący i interpretowany. Uznajemy prawdziwość zdań, które interpretujemy.
X należy do języka interpretowanego, reszta to język interpretujący, zawierający hipotezy.

Gdy naszym celem jest interpretacja języka, metoda przekładu zajmuje się niewłaściwym tematem; relacją między dwoma językami, podczas gdy tym, o co chodzi, jest interpretacja jednego języka, oczywiście w innym języku. W ogólnym przypadku teoria przekładu angażuje trzy języki: przedmiotowy, podmiotowy i metajęzyk (język z którego, język na który tłumaczymy i język teorii, która mówi, które wyrażenia języka podmiotowego są przekładami jakich wyrażeń języka przedmiotowego.)
Teorię interpretacji języka przedmiotowego można uważać za rezultat połączenia teorii interpretacji znanego języka, która odsłania jego strukturę, oraz systemu przekładu z nieznanego języka na znany - wszelkie odwołania do znanego języka są zatem niepotrzebne.

1. oczekuje się, że teoria umożliwi nam zrozumienie wypowiedzi;

-których wcześniej nie rozumieliśmy

więc nie możemy potwierdzić tej teorii za pomocą próbki poprawnych interpretacji;

potrzeba innych potwierdzeń teorii-nie wymagających znajomości znaczeń/interpretacji

2. polega z grubsza na tym samym, co przekład radykalny w sensie Quine'a, z tą różnicą, że według Davidsona nauczenie się obcego języka nie wymaga przekładu na własny;

3. Interpretacją kieruje zasada życzliwości (charity) - należy przyjmować, że rozmówca chce powiedzieć prawdę;

39. Zasada życzliwości wg Davidsona

Szczególna rola w procesie interpretacji (interpretowanie - jednoczesne konstruowanie teorii prawdy dla wypowiedzeń rozmówcy, przypisywanie mu przekonań i postaw propozycjonalnych) przypada zasadzie życzliwości, później rozumiana jako zasada korespondencji i zasada koherencji.
ZASADA KORESPONDENCJI głosi, że zdecydowana większość naszych przekonań jest prawdziwa, odnosi się to przede wszystkim do naszych przekonań empirycznych, których prawdziwość jest ugruntowana na związku przyczynowym aktualizujących je wypowiedzeń ze zdarzeniami w świecie fizycznym.
ZASADA KOHERENCJI, natomiast, głosi, że układy poszczególnych użytkowników języka nie głoszą jawnych sprzeczności - obowiązywanie zasady korespondencji odnosi się do całego układu przekonań.
Wspólne doświadczenie rzeczywistości i wspólne pojęcie prawdy absolutnej stanowi podstawę wszelkiej interpretacji słów drugiego człowieka.

1. Interpretacją kieruje zasada życzliwości, zgodnie z którą należy przyjmować, że rozmówca chce powiedzieć prawdę;

2. gdy w dziele pojawia się coś, co wydaje się absurdalne, jawnie błędne, nieprawdziwe lub sprzeczne z ogólnym tokiem wywodu, to należy zinterpretować to właśnie w sposób życzliwy. Postępowanie to nie jest jednak tożsame z bagatelizowaniem wykrytego błędu czy też całkowitą, ślepą zgodnością badacza z autorem. Chodzi jedynie o to, by umiejscowić dany błąd na innej płaszczyźnie. Tym samym, nie przekreśla się całkowicie słuszności, prawdziwości bądź też sensowności danego twierdzenia.

3. oparta jest o zasadę spójności-kiedy ktoś coś do nas mówi, to nie jest to przypadkowe;

4. oparta na zasadzie korespondencji - dwie osoby w rozmowie odnoszą się do tego samego świata;

Zasada życzliwości (charity principle) Donalda Davidsona (1917-2003). W myśl tejże zasady, gdy w dziele pojawia się coś, co wydaje się absurdalne, jawnie błędne, nieprawdziwe lub sprzeczne z ogólnym tokiem wywodu, to należy zinterpretować to właśnie w sposób życzliwy. Postępowanie to nie jest jednak tożsame z bagatelizowaniem wykrytego błędu czy też całkowitą, ślepą zgodnością badacza z autorem. Chodzi jedynie o to, by umiejscowić dany błąd na innej płaszczyźnie. Tym samym, nie przekreśla się

40. Wojna a wymiana jako operatory analityczne rzeczywistości społecznej

Wymiana i wojna jako dwa sposoby komunikowania : P. Winch wojna ma charakter symboliczny , fizycznej przemocy towarzyszą jej elementy symboliczne a więc domaga się interpretacji. H. de Bouleinuillers - historia czasu ma charakter cykliczny, imperia pojawiają się a później gasną. Dwa modele - postać dzikiego (związany ze społeczeństwem, dziki wymienia się z dzikim; dyskurs odwołujący się do wymiany), postać barbarzyńcy (uwikłany w cywilizację opartą na konflikcie, wprowadza wojnę, chce zniszczyć cywilizację; dyskurs odwołujący się do wojny).
Pokój jest stanem przejściowym pomiędzy jedną a drugą wojną. Wojna jest operatorem do zobaczenia społeczeństwa. Wojna i wymiana fundują społeczeństwo czyli komunikację. Mają charakter symetryczny. Wojna i wymiana jako język, w wojnie i wymianie biorą udział dwie strony - charakter syntaktyczny. Społeczeństwo dane jest albo przez wojnę albo przez wymianę. Np. Konflikt sasko - normandzki - dyskurs jest bronią wojna na słowa .

1. Wojna - podstawą społeczeństwa konflikt;

-scala/spaja ludzi;

-Peter Winch (idea nauki o społ);

-nie jak zwierzęta-konflikt ma charakter symboliczny (wymaga interpretacji 2.strony);

powiązanie poprzez interpretacje;

-Michele Faucaulte - Trzeba bronić społeczeństwa -1976; jesteśmy w sferze permanentnej bitwy; -konflikt pierwociną społeczeństwa;

-politykaprzedłużeniem wojny (nie wojna przedłużeniem polityki);

konflikt jest pierwotny w stosunku do wymiany

2. Wymiana - Marcel Mauss -

1. Wymiana ma charakter symboliczny a nie ekonomiczny.

2. Dary podnoszą prestiż osoby, która to posiada;

3. system świadczeń całościowych (podarunek dobrowolnie/obowiązkowo—zbiorowości);

4. podział pracy społecznej -to forma wymiany;

5. potlacz-forma świadczeń całościowych w typie agonistycznym/rywalizacji;-pokazowe niszczenie bogactwpokazanie potęgi;

6. Samoa - mana w darach - trzeba odwzajemniać aby jej nie utracić;

7. Maorysi - moc rzeczy danej MANA-moc magiczna/religijna/duchowa;-może zniszczyć jeśli się nie odwzajemni daru;

8. Dając -mamy pewną władzę nad obdarowywanym -dajemy mu cząstkę siebie; -obdarowywani są pod władzą magicznej mocy darów; -odmówienie darówrówne z wypowiedzeniem wojny-odrzucenie wspólnoty;

9. Reguła szczodrości - podarunki to nie handel/wymiana;

cel wymiany jest moralny- chodzi o wytworzenie uczuć przyjacielskich;

10. Wyspy Triobriandzkie -KULA-system handlu między i wewnątrzplemiennego;

11. Oddaje się zawsze z nawiązką -inaczej straci się twarz (rywalizacja/antagonizmy);

12. zasada wymiany/daru właściwa jest społeczeństwom między fazą „świadczeń całościowych (klan wobec klanu), a indywidualnymi umowami (pieniądze);

41. Kultura jako holistyczny zbiór postaw propozycjonalnych

1. Kultura to holistyczny układ postaw propozycjonalnych -warunkujące ludzkie działania;

2. -kultura nie ma charakteru wspólnotowego; kultura integruje ze względu na komunikacyjność;?

3. Układów postaw propozycjonalnych może być nieskończenie wiele; -układ ten może mieć różne konfiguracje postaw/przekonań; więc jest wiele kultur; -układy mogą się przekształcać w inne układy; więc kultury są zmienne;

Ujmowanie kultury w kategoriach holizmu zdaje sprawę m.in. z uporządkowania. Człowiek jest istotą reprezentującą postawy propozycjonalne, czyli pewne przekonania, pragnienia czy też wartościowania. Jednocześnie podejmuje on pewne działania, mające charakter przygodny, które stanowią świadectwo tych postaw. Holistyczne ujmowanie postaw propozycjonalncyh zwraca uwagę na to, że mamy do czynienia nie tylko z pojedynczymi postawami ale z całych układem. Przygodne świadectwo jednej strony może być potencjalnie zrozumiałe przez drugą stronę jedynie poprzez odwołanie się do holistycznego układu postaw. Dlatego też kultura w tym sensie ma charakter porządkujący, jako że działania podejmowane są w kontekście holistycznego układu postaw. (Zap. s. 22 i 23)

Kultura jako zbiór postaw propozycjonalnych. Postawy propozycjonalne to systemy przekonaniowe, a skoro przekonanie = norma + dyrektywa, a kultura to zbiór tych przekonań, to kultura jest zarazem zbiorem postaw propozycjonalnych

42. Komunikacja jako podzielanie postaw propozycjonalnych

Koniunkcja◊możliwie najsilniejsze połączenie dwóch zbiorów. Żeby doszło do komunikacji dwa zbiory muszą zawierać elementy które się wzajemnie nie znoszą. Komunikacja jest możliwa ale nieprawdopodobna gdyż rzadko zdarza się by dwa dystynktywnie różne zbiory przekonaniowe uzupełniały się.

43. Co to jest komunikacja międzykulturowa?

relacja wyznaczona przez pojęcie komunikacji; =relacja przynajmniej dwuargumentowa;

-argumentem w komunikacji międzykulturowej jest KULTURA;

-kultura to komunikacja (ma charakter komunikacyjny);

-kultura z natury nie ma charakteru komunikacyjnego, ale porządkujący;

Komunikacja międzykulturowa występuje, gdy zachodzi porozumienie pomimo odmiennych postaw propozycjonalnych

Dopiero obecnie, od lat 70. pojawiła się konieczność komunikacji międzykulturowej, tak, jak w XVIII wieku pojawiła się potrzeba socjologii. Komunikacja to łączenie się. Język to twór wspólnotowy. Poza nim komunikujemy się poprzez obyczaj i sztukę. Języki dzielimy na jednoklasowe i dwuklasowe. Pismo piktograficzne jest jednoklasowe.

Przekład = znaczenie = podanie ekwiwalentu (element 1. Zbioru jest przyporządkowany elementowi 2. Zbioru)

W języku potocznym synonim nie jest przekładem, bo nie podaje się ekwiwalentu.

Pismo fizyczne jest prezentacją języka

Język jednoklasowy - posiada znaki, które odsyłają do jednej, skończonej sytuacji (znaki drogowe, stopnie policyjne, wojskowe) Każdy z tych znaków funkcjonuje samodzielnie. Im więcej jest takich sytuacji, tym mniej potrzeba takich znaków.

Język dwuklasowy - skończona liczba elementów, by budować nieskończoną liczbę znaków. Konfiguracje podstawowych elementów nie mają znaczenia razem

Komunikacja międzykulturowa to akt rozumienia i bycia rozumianym przez audytorium o innej kulturze.

Rodzaje komunikacji międzykulturowej:

1. Komunikacja poprzezkulturowa

2. Komunikacja pomiędzykulturowa

3. Komunikacja międzynarodowa

4. Komunikacja globalna

44. Konsekwencje zajścia komunikacji międzykulturowej

W efekcie komunikacji międzykulturowej pojawia się nowa kultura-nowych jakości i innych zubożenia. Świat kulturowy jest dynamiczny, gdyż zbiory przekonań są nieustannie uzupełniane i zubożane

45. Co to znaczy, że komunikacja międzykulturowa jest możliwa ale nieprawdopodobna?

1. do komunikacji międzykulturowej jest potrzebna jedność przekonań;

i bardzo trudne, żeby ktokolwiek dzielił identycznie te same przekonania;

2. przekonania nigdy nie występują w pojedynkę (holizm przekonań);

-więc w czymś możemy się zgadzać a z czymś nie;

3. często nie dochodzi do komunikacji - widoczne są tylko „pozory” komunikacji

- F. Nietzsche -krytyka poznania;

4. Może do niej dość w zetknięciu/zderzeniu systemów kulturowych;

-co to jest odniesienie przedmiotowe - -znaczenie- (znaczone+znaczące); -znaczące (obraz akustyczny) -językoznawstwo -znaczone (wyobrażenie) - zależy od tradycji;

-nieostrość wyrażeń - nieostrość odniesień przedmiotowych;(Kmita); -np.„U2”zespół albo skrót „you to” albo u-boot; muzyka czy chorobowy --relacje te/znaczenia zmieniają się z czasem;

Kultura to zbiór postaw propozycjonalnych; -postawy propozycjonalne - byt postulowany - lokalizujemy go w przestrzeni mentalnej; -sfera mentalna - przekonania/pragnienia/szacunki/intencje;

Kultura to holistyczny układ postaw propozycjonalnych, warunkujące ludzkie działania; -działanie- szczególne zdarzenia fizykalne(wypowiadania i spadanie) i mentalne; -kultura nie ma charakteru wspólnotowego; -kultura integruje ze względu na komunikacyjność;

-

24

---