Nowożytna powszechna

5.10.2010

Egzamin w czerwcu

Porta del paradiso, Florencja, Ghiberti, ok. 1450

Nie uległy zniszczeniu w czasie powodzi w latach 60.

W każdej kwaterze kilka scen biblijnych

W czasie konkursu pomysł był inny- 1401 rozstrzygnięcie, najważniejszym rywalem Ghibertiego był Bruneleschi

1450- jeszcze sztuka późnogotycka

W XV w.- kierunek rozchodzenia się tendencji- z Italii środkowej do północnej i dalej za Alpy

Z powodu trudności politycznych i finansowych wielu artystów włoskich wyjeżdżało na północ, do Budapesztu czy Krakowa, a nawet do Sztokholmu i Moskwy

Do XVI w. dokonał się wyraźny podział, szczególnie religijnych, sztuka włoska rozprzestrzeniała się w krajach katolickich, uznających papieża

Mafie budowlane- osoby, które walczyły z nowymi włoskimi imigrantami przybywającymi do miast północnych w okresie budowlanym (kto pierwszy, ten lepszy)

W okresie Wrót Raju, sztuka włoska otwiera się na inne środowiska

Do Londynu i Paryża Włosi docierają później niż do Polski

Drugi nurt- od końca XVI w. prawie wszyscy wielcy artyści podróżują do Italii, pracują jako czeladnicy w warsztatach włoskich lub po prostu mieszkają w Italii

Bambociani- środowisko niderlandzkich artystów, którzy zajmowali się głównie zabawą, ale także uczą się sztuki- potem większość z nich wróciła od Niderlandów

We Florencji, Pizie czy Rzymie i tak dzieła sztuki są wyższej jakości niż na północy, bo jednak najlepsi rzemieślnicy pozostali w ojczyźnie i częściej korzystali z tradycji wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej

Nagrobek Bruniego, B. Rossellino ok. 1445

Odnosi się do tradycji antycznej- we Florencji, w odróżnieniu od innych miast włoskich, oglądano wszystko to, co dało się obejrzeć ze sztuki antycznej

Antyczne głównie motywy architektoniczne- pilastry, głowice i fryzy- bardzo dokładnie wykonane

Cokół idealnie skopiowany z tradycji antycznej, podobnie płyta na „tumbie” (wyżej letto- stół, na którym kładło się ciało) czy postać na niej leżąca

Wielka struktura architektoniczna- 5m wysokości- jakby kaplica ku czci zmarłego- jest to element innowacyjny

Herb zmarłego

1564 śmierć Michała Anioła, jego ciało skradzione przez Florentyńczyków i pochowane we Florencji, na jego nagrobku- malarstwo, rzeźba i architektura- wszystkie jego dziedziny biorą udział w tworzeniu tego właśnie nagrobka

Peter Paul Rubens

Ukrywał swoją sztukę

Portret z żoną (pierwszą Isabela Dump?), ok. 1620

Kilka lat po śmierci pierwszej żony, po małżeństwie z Heleną Furmant, Rubens zostaje feudałem, kupuje tytuł szlachecki

Największy producent obrazów w Europie w XVII w.; w 1609 r. Rubens uzyskał od infantów Niderlandów Południowych pozwolenie na nieograniczoną ilość współpracowników- aż do 30 współpracowników na raz- nie podlegał systemowi cechowemu

Rubens fałszował obrazy, spekulował ziemią itd.- temu wszystkiemu zawdzięczał swoją fortunę

Pracowania Rubensa dawała ogromny prestiż

Rubens nie kupował desek od stolarzy antwerpskich, ale z oszczędności kazał robić zlepki z różnych kawałków drewna- na takich materiałach były malowane pejzaże, ale te, które malował dla siebie

1640- śmierć Rubensa, wielka aukcja jego dzieł, kupowali władcy, także Władysław IV

Późne lata 30., portrety- Helena z dziećmi

Żadne z jego dzieci nie zostało artystą, przez wielką karierą finansową (sam Rubens wywodził się z biednej rodziny, jego ojciec był skazany na karę śmierci, matka sama przyjechała do Antwrpii), zakazał dzieciom kariery malarskiej (mieli być feudałami)

Portret Heleny- poza Wenus Pudita, Helena w testamencie kazała go spalić, był to obraz prywatny, obecnie w Wiedniu

ZA TYDZIEŃ NIE MA ZAJĘĆ

19.10.2010

Kwestia określenia trwałości epok

Moment	1. poł. XIX	2. poł. XIX	1. poł. XX	2. poł. XX
renesans	Koniec XV/XVI	XV/XVI/XVII	XV/1. poł. XVI	XV w komórkach
			manieryzm
barok	XVIII			1600

Wawrzyniec Medyceusz zabronił wywożenia sztuki z Florencji

Giovanni de Medici, mauzoleum przy kościele San Lorenzo

Miejsce kultu człowieka; był bankierem

Wielkie dochody z wojny stuletniej

Kosma vecchio de Medici, zm. 1564 r.

1439 sobór we Florencji- unia ortodoksyjno-rzymska, tyle że patriarchowie po powrocie do Moskwy stracili głowy

San Lorenzo we Florencji

XVII w. mauzoleum

Zakrystia vecchia, mauzoleum Medyceuszy zbudowane przez Michała Anioła

Prosta struktura fasady

Oddzielnie kościół katedralny i mauzoleum

Filippo Brunelleschi (1397 Florencja -1446 Florencja)

Syn notariusza, starannie wykształcony

Robił karierę w samorządzie i kształcił się na złotnika (jako poważany człowiek tak musiał), w 1404 został mistrzem złotniczym. Dobre wykształcenie humanistyczne i bardzo dobre matematyczne. Architekt i inżynier, rzeźbiarz i złotnik.

1401 gildia arte dei mercanti … opiekun mauzoleum przy katedrze- ogłoszenie konkursu na drzwi do baptysterium (wcześniejsze z XIV w.)- tematem była prefiguracja śmierci Chrystusa- ofiary Izaaka

1401-1403 relief, Ofiara Izaaka, Brunelleschi

Dzieło niejednorodne, ani gotyckie ani renesansowe; bardzo ważne dla Brunelleschiego, zniechęcił się do rzeźby i złotnictwa po przegranym konkursie

Ponad dwudziestu konkurentów z całej Italii- zachowane dwa dzieła- Lorenzo Ghiberti i Jacopo Della Querte

Ghiberti wygrał najprawdopodobniej dzięki cenie- Brunelleschi stworzył ciężki odlew, bardzo głęboki; Ghiberti stworzył relief dużo płytszy i lżejszy

Potem obrażony Brunelleschi wyjechał do Rzymu i tam poznał ruiny antyczne, a potem zajął się architekturą.

W porównaniu do wcześniejszych reliefów Pisanego

Brak planów, zestawione głowy- nie ma tradycji antycznej, a raczej gotyckie pozy

Hospitale dell'Inoccenti, Florencja

Pierwsze dzieło architektoniczne Brunelleschiego

1417/1419- nieukończone za życia Brunelleschiego

Rodzaj sierocińca, przedszkola i szkoły, szpital dla podrzutków

Wysokie schody oddzielające od placu

Próba uzyskania harmonii, choć wymiary nie są takie, jak antyczne

Mandyliony z dziećmi bardzo mocno owinięte pieluszkami- symbole podrzutka (dzieło warsztatu ceramicznego Della Robbia)

Nieklasyczne formy: złe proporcje kolumn, niezupełnie antyczne głowice kolumn, wyrysowane arkady, nieklasyczne belkowanie, gzymsik i okienka

Widać wczesne formy renesansu, kiedy jeszcze nie za bardzo potrafiono posługiwać się wzorcami antycznym. Niemniej jednak jest to pierwsza taka budowla.

Kopuła katedry

Od 1417, dalej przez cały wiek XV

Dwuczłonowa, zewnętrzna i wewnętrzna, działania w celu największej lekkości w kwestii materiału, budowana bez rusztowania

Bardzo smukłe proporcje (jak łuk gotycki), ale widać dominację form renesansowych; niedokończona, w całkiem niezłym stanie

Luneta zaprojektowana przez Brunelleschiego, ale nie przez niego już zbudowaną

Pierwszy etap budowy Brunelleschi finansował sam

System dekoracji znany we Florencji już w XIV i XV w.- wykładanie wzorów z marmurów, ale nie są to dekoracje średniowieczne; zbudowana z systemu gotyckich łuków, bo trzeba było zamknąć gotycką strukturę katedry

Krucyfiks, przed 1412, przypisywany Brunelleschiemu

Twórca perspektywy widzianej spod katedry w kierunku baptysterium i w drugą stronę- pomoc ze strony znajomości matematyki; przed 1420

Mauzoleum Medyceuszy przy San Lorenzo

Bardzo ostre podziały architektoniczne, rogi artykułowane przylegającymi kanelowanymi pilastrami, wyraźny gzyms wypełniony herbami Medyceuszów

Rzeczywiste grobowce

kopuła ukryta pod zwykłym dachem, a znacznie bardziej poprawną niż w katedrze

dekoracja kopuły ze znakami zodiaku, znak Medyceuszy (tak!)

San Lorenzo i San Spirito, Florencja

całkowite zastosowanie modułu kwadratu

26.10.2010

Massacio a Brunelleschi

Massacio nie rysował na początku szkicu perspektywicznego

Trójca

Szkic przed freskiem- linie wykreślane przepróchą

Santa Maria del Carmine, kaplica Brancacci

Freski poświęcone św. Piotrowi jako jedynemu papieżowi

Po porzuceniu fresków przez Masaccia pracę przejmuje Massolini

Całkowicie zbarokizowana kaplica, zostały trzy ściany z prac tej dwójki, których zresztą nie dokończyli. Powstały kontrowersje na temat tego, co ma być namalowane

Massacio- wygnanie z raju i grosz czynszowy

Grosz czynszowy- bardzo prosty krajobraz, św. Piotr wyjmuje z brzucha rozciętej ryby monetę

1420-1425 wielka zmiana Massacia

Opłakiwanie Chrystusa- złote tło w całości (Massacio musiał malować obrazy ołtarzowe na zamówienia- duży dochód)

Brunelleschi

Santa Maria degli Angeli- kościół nigdy nie zrealizowany przez Brunelleschiego

Podważona atrybucja, ale niemal pewne, że projekt- kaplica Pazzich, realizacja lata 60. i 70. XV w.

Portyk dla rodziny wsparty na kolumnach, ciasne belkowanie, dekoracja ceramiczna i nad tym „wielkie okna” pomiędzy pilastrami- okna tylko dekoracyjne. Okienka okrągłe w tamburze kopuły

Przestrzeń kaplicy- nie ma ołtarzy, ale dekoracja ceramiczna na ścianach- medaliony-płyciny majolikowe (Della Robbia), narożne pilastry (śmieszna 1/4), kanelowanie pilastry, arkada, łuk jak podwójny, jak u Massacia, wypukły gzyms dekorowany także majoliką (dość ciężki)

Żywa architektura- ściany nie są idealnie białe, kamień nie szary, a szaro-beżowy i dodatkowo kolorowa majolika

Porta del Paradiso

Pierwsza kwatera- stworzenie świata, Ewy

Czy można w reliefie dobrze wyrysować strukturę perspektywiczną? Bardzo trudne, większość postaci ma taką samą wielkość, pomimo oddalenia (inaczej musiałyby być miniaturowe, niemożliwe do wyrzeźbienia)

Św. Jan Chrzciciel w ścianie, Florencja

Bracia Rossellini, nagrobek Leonarda Bruniego, Santa Croce we Florencji, 1444

Nawiązanie do tradycji Brunelleschiego- zamknięta przestrzeń bardzo płaskiej, jedynie zasugerowanej kaplicy

Orły apoteozy- symbol przeniesienia duszy do nieba

2.10.2010

Donatello (zm. 1386), Florencja

Figura św. Jerzego

płaskorzeźba Tomasza

campanilla, Santa Maria Maggiore

(aktualnie w Muzeum Della Opera Dell'Duomo)

Jedna z wcześniejszych rzeźb (zwana Łysy)- Prorok

Nagrobek antypapieża Jana XXIII

Bardzo smukła, gotycka struktura, ale oparta na detalu renesansowym

Rzeźba- portret konny kondotiera Gatamelata, 1447-1453

Przed bazyliką św. Antoniego w Padwie

Posąg brązowy, nawet jedna noga konia nie może być poderwana, musi być podparta o kulę

Pomysł ok. 1436

Cokół dziełem warsztatu Donatella- reliefy kamienne na cokole

Pomnik postawiony na cmentarzu

Niezwykły realizm głowy końskiego łba (skóra jest bardzo delikatna, przecinana żyłkami)

Dawid

Było wiele rzeźb Dawida, bardzo popularny temat

Nadzwyczajna umiejętność ukazania Don Juana wpisanego w tradycję biblijną

Istotny kamień i proca- miecz służy wyłącznie do obcięcia głowy, na której stoi Dawid

Dlaczego Dawid? Dlaczego Brutus (także popularny we Florencji)? Bardzo istotny politycznie element- zarówno Brutus, jak i Dawid, zabija tyrana, jednowładcę. Michał Anioł nie ujawniał swojej niezwykłej sympatii dla republiki.

Katedra florencka, chór

Reliefy na froncie balkonu chórowego

Andrea Verrocchio

Malarz i rzeźbiarz, zaczyna we Florencji, w latach 70. przechodzi do zamówień poza miastem

Posąg konny Coleoniego (koniec lat 70., skończony na początku lat 80.), Wenecja, przed bazyliką św. Pawła (mauzoleum Dożów)

Odlew warsztatu weneckiego, projekt dużo, doskonalszy od Donatella, dawniej w miejscu jego umieszczenia był cmentarz, związany z mauzoleum Dożów

Koń stoi na trzech nogach

W testamencie Coleoni zażądał postawienia pomnika na pl. Św. Marka, zostawił bardzo wiele pieniędzy; nie zgodziła się rada miasta

Desiderio da Settignano

Ok. 1430- 1464, twórczość o lat 50.

Pracował tylko 12 lat jako rzeźbiarz w drewnie i kamieniu

Niezwykła charakterystyczna miękkość

Zbiory we Florencji, Luwrze i Waszyngtonie

Santa Croce, Florencja

Nagrobek Carlo Massuppiniego, 1455-1459

Podobne do Rosseliniego, ale więcej elementów dekoracyjnych

Haha, na dole uskrzydlona muszla, bardzo bogata ornamentyka

Muszla- symbol wieczności, skrzydła orła- apoteoza

Sztuka po połowie XV w. przestaje być surowa, a idzie w kierunku bardzo bogatych struktur ornamentalnych

Bardzo istotny, elegancki relief; postać Juliusza Cezara, bardzo delikatny i płytki relief, głęboko rzeźbione jedynie ucho

Wszystko opierało się na doskonałości warsztatu i struktury; bez dobrej konserwacji nie widać jakości dzieł

Relief efeba- dużo głębszy relief, głowa i szczególnie ramię, wychodzi z tła, drugie ramię bardzo delikatnym reliefem

Wiele podobieństw w pracach Sattigamo

Podobieństwo do Brunelleschiego- płaskie systemy kompozycyjne wyrysowane w tle, ale dużo bardziej twórczo potraktowane belkowanie

Tak ja Botticelli w malarstwie, tak Desiderio uważany był za twórcę bardzo słodkiego i delikatnego.

Z kręgu tego rzeźbiarza znane jeszcze 40 dzieł, już po 1500 r.

Dopiero w XV w. pojawiają się rysunki i rzeźby dzieci, z ich właściwymi proporcjami, a nie jako pomniejszeni dorośli.

Trzy posągi Jana Chrzciciela:

Posąg marmurowy

Posąg drewniany polichromowany

Kamienny polichromowany

Bardzo wiele naśladowań Desiderio, znacznie więcej niż Donatella czy Verrocchia

Posąg służącej (bardzo bogate uczesanie i strój)

Relikwiarz hermowy św. ?, drewniany, złocony

Popiersie dziecka w marmurze, roześmiane i drugie poważne

Bardzo dokładna praca, jak rzeźba w wosku, a Desiderio wybierał głównie twarde marmury

Tondo Visconti

(nazwa od kolekcjonera)

Relief z małych Chrystusem i św. Janem Chrzcicielem

Św. Jan Chrzciciel, odlew, dość głęboki relief

Relief św. Hieronim na pustelni

Bardzo delikatny i wyrafinowany relief, płytki

Madonna z Dzieciątkiem, ok. 1561 r.

Madonna ?. ok. 1460

Istnieje od razu rama reliefu z wysuniętą częścią dolną, na której stoi Chrystus, bez nimbu krzyżowego

Tabernakulum Santa Croce, Florencja, ok. 1461 r.

Relief środkowy imitujący wnękę z kasetonami, „na końcu” drzwiczki tabernakulum

Rzeźby Marii i św. Jana Chrzciciela- kandelabry, poniżej jakby ołtarz lub mensa- cokół z reliefem oraz płycinami z motywem kandelabrowym

Na samym szczycie- Dzieciątko adorowane przez aniołów, w reliefie dolnym- adoracja ciała Chrystusa (pieta z Marią i św. Janem)

W pozornym korytarzu dokładnie oddany tympanon w półkole, z Janem Chrzcicielem

Materiał: trzy marmury o niewielkiej różnicy kolorystycznej

Rzeźba św. Jana Chrzciciela- mówi się, że zaczęta przez Desideriego, a skończony przez kogoś innego przez słabą jakość ornamentyki

Twórczość Desideria przechodzi na wiek XVI, szczególnie bogactwo ornamentalne, dekoracyjność

Van Eyck

Ołtarz gandawski

Dolna- bardziej Jan, górna- bardziej Hubert

Hubert zaczął Jan dokończył- wynika z inskrypcji

Przedstawienie tronującego Boga-Ojca ze wszystkimi atrybutami władzy papiesko-cesarskiej

Po bokach- Madonna i św. Piotr

Na dole- adoracja baranka mistycznego- przedstawienie ogromnej przestrzeni, Baranek jako symbol Chrystusa, światło Ducha Świętego- w połączeniu z górną kwaterą tworzy całość Trójcy, warta zauważenia jest nowatorskość połączenia dwóch kwater

Madonna kanclerza Roulin

Namalowany prawdopodobnie w Dijon, aktualnie w Luwrze

W otwartej arkadzie romańskiej, madonna z Dzieciątkiem, piękna otwarta korona (niepełna władza), kanclerz realistycznie patrzy na Madonnę; każdy element ma znaczenie- w kapitelach sceny ST, kanclerz modli się nad księgą, godzinkami, ale podnosi głowę i widzi Madonnę; bardzo realistycznie przedstawiona przestrzeń z płynącą rzeką i mostem- wszędzie ruch, ludzie itd. Faktycznie jest to faktycznie przestrzeń w Szwajcarii, dokładnie taka sama.

Ogromne wyczucie form romańskich

Dosyć dokładnie całą przestrzeń naśladuje w jednym z obrazów van den Leyden

Leonardo 1450-1519

Przeszedł przez warsztat Andrea Verocchio

Chrzest Chrystusa (w warsztacie Verocchia, namalował dwa aniołki według tradycji), lata 70.

Wyjechał do Mediolanu z powodu także swoich problemów moralnych (pedofilii i homoseksualizmu); kilka razy wracał do Mediolanu, pomiędzy podróżami do Rzymu i Florencji

Projekty maszyn wojennych dla Mediolanu

Bitwa pod Angari, Palazzo Vecchio we Florencji, ok. 1504- sieneńsko-florencka; doszło do niej przed narodzeniem Leonarda, techniczna klęska- na środku bitwa o sztandar; fresk nie zachował się, znany jedynie z kopii

Zmieniał technikę w trakcie malowania fresku, spadł

Ostatnia wieczerza w Mediolanie jakoś przetrwała (no no no)

Już od XVI w. powstawały rekonstrukcje Wieczerzy. Na klasztor w czasie II wojny spadła bomba, nie wszystko spadło, bo Włosi wykonali specjalną zabezpieczającą konstrukcję.

Św. Anna Samotrzeć

Połączenie bardzo surowego skalnego pejzażu i niezwykłej słodyczy postaci

Madonna w grocie (2 wersje- Londyn i Luwr)

Krajobraz skalny, bardzo bujny, w kontraście do miękkości postaci

Rafael naśladował Leonarda, jak z resztą wszyscy

Czerń w Damie z łasiczką pochodzi z XVIII w. gdy Czartoryscy nie mogli go kupić

Leonardo pieścił ten obraz w partii szyi, żeby mógł szybciej wyschnąć.

Gronostaj- herb, także symbol księcia, który był nazywany łasicą (pieszczenie)

Mona Lisa- na desce topolowej, bardzo miernej; bardzo źle zachowany obraz

Seria obrazów nagiej i półnagiej Mona Lisy wykonanych przez jego uczniów

23.11.2010

Paulo Ucello (Benotti), 1397-1475

Wielkie znaczenie perspektywy; u Vasariego pojawia się jako witrażysta

Witraż z katedry Florenckiej

Santa Maria Novella- dziedziniec klasztorny Clostro Berne- freski

Tworzenie przestrzeni nie całościowo, a z poszczególnych elementów; wielka drobiazgowość elementów np. koło ratunkowe w Potopie

Dalej katedra florenska, freski

Cykl obrazów dużego formatu na deskach (3,5x2m), seria w różnych muzeach, najwięcej w Uffizi

Obrazy bitew

Gra nieco nieudana, malarstwo nie w pełni renesansowe ze względu na problemy z perspektywą

Muzeum w Urbino

Cykl ze świętymi, bardzo małe obrazy, postaci aniołów i diabłów

Do tego wielki zegar, który jest elementem całości w przestrzeni kościelnej- ozdobiony postaciami 4 Ewangelistów wpisanych w bieg czasu

Św. Jerzy walczący ze smokiem

Ujęcie zupełnie jak opowieść poetycka, zupełnie nie realistyczna; bardziej gotycka niż renesansowa sztuka

Castagno, Florencja, 1421-1457 r. w czasie zarazy, syn chłopa z Castagno

Prawie wszystkie jego dzieła umieszczone w klasztorze św. Apolonii we Florencji

Ostatnia wieczerza

Prawidłowa perspektywa, pomieszczenie jak pudełko

Bardzo stara tradycja przedstawiania ostatniej wieczerzy- Judasz nie może patrzeć na widza, bo mógłby rzucić złe spojrzenie

Kolorowe marmury- były używane w XV w.

Za stołem widać nogi Apostołów- ruchliwość, ukazanie jako rodzaj uczty świeckiej z elementami sakralnymi, ale bardzo subtelnymi

Bardzo poprawna perspektywa w dziełach Castagna

Freski

Wychodzenie z niszy- noga czy ręka, niby w tle architektonicznym, całkowicie renesansowym, ale jednak nie jest w niszy

Związane z tradycją przedstawiania uomini illustri- sławnych ludzi (zarówno kobiet jak i mężczyzn; postaci ST i NT, antycznych, ale też współczesnych)

Tu: portret Filipa Hiszpańskiego - monumentalny, nie poetycki sposób przedstawiania

Sybilla zapowiadająca przyjście Chrystusa

Kondotierzy na ścianie katedry florenckiej- bardzo dokładnie ukazane detale architektoniczne, dokładne ukazanie ruchu- gest ręki, uniesienie nogi końskiej i odwrócenie jego głowy

Kondotier Ucella- dużo spokojniejsze przestawienie; sygnatura artysty, podpis tyczący się przedstawionego (Acudo)

Botticelli (Sandro di Mariano…) 1445 Florencja- 1510

Uczeń Filippo Lippiego (jego syn Filippino Lippi był uczniem Botticellego)

Przeżywał wiele różnych okresów; widać je szczególnie w rysunkach

ilustracje Boskiej Komedii- ponad 60 dużych rysunków

bardzo precyzyjna kreska i umiejętność wyciągnięcia najważniejszych dla rysownika elementów tekstu; nie wszystkie się zachowały, ale zniszczone tylko około 10

siła wizerunków tradycji antycznej zmuszała artystów do portretowania z profilu; oczywiście nie wszystkie

Wenus i śpiący Mars

Założona noga na nogę pojawiała się bardzo często w nagrobkach; głowa odchylona do tyłu

Tło poetyckie

Primavera

Niezgodność form postaci z czasem- pokazane jest późne lato; wytłumaczeniem jest, że postaci odgrywają rodzaj teatru, który rzekomo miał być odgrywany w środowisku neoplatońskim, u Medyceuszy

Narodziny Wenus, ok. 1480

Bardzo delikatna, nierealistyczna struktura; odwrócenie od Masaccia czy Castagna, któ®zy stawiali na realizm

Charakterystyczne dla Botticellego- horyzont nieco powyżej połowy obrazu, postaci oświetlone różnym światłem, niejednorodnym, najważniejsza postać pośrodku

Sąd Midasa (Apelles sądzony)

Antykizacja form i alegoryczne postaci; teatr postaci

Korpus rysunków budowli antycznych XV i XVI w.

Fresk z kaplicy Sykstyńskiej; fragment historii Mojżesza

Rekonstrukcja architektury antycznej- łuk tryumfalny

MNW, atrybucja Marii Skubiszewskiej, raczej dzieło warsztatowe

Połączenie Koronacji Marii połączone z adoracją Chrystusa, tondo

Botticelli bardzo przeżył rewolucję Savonaroli (opat San Marco, nawoływał do przygotowania się do rychłego Sądu Ostatecznego; znaczna część Florencji przeżyła nawrócenie religijne)- wywoził swoje obrazy o tematyce antycznej i palił pod miastem

Ghirladahio, Florencja 1449-1494, syn złotnika

Duży warsztat, malował wiele fresków; kontynuacją tego warsztatu zajął się syn

U niego uczył się Michał Anioł, nauczył się tam fresku

Katedra florencka

Freski- Nawiedzenie- bogactwo struktury architektoniczne, wspaniała wizyta kobiet odwiedzających położnicę' cytaty z dzieł Donatella w katedrze florenckiej

Przedstawienie donatora w typie nieco podobnym do van Eycka

Podróż Rogera van den Veyden 1450 do Rzymu i Florencji; van Eyck także podróżował do Italii

Obraz dziadek z wnuczkiem

Świecka tematyka; dokładne odwzorowanie postaci- zdiagnozowane jako choroba weneryczna dziadka

Alberti , urodził się na emigracji politycznej poza Florencją

Wysokie funkcje na dworze watykańskim, przejechał znaczną część Europy jako dyplomata; pisał płynnie po łacinie, traktowano jak dzieła antycznye

Wstęp do traktatu o malarstwie

Santa Maria Novella

Fasada całkowicie zasłania kościół gotycki, tworzy marmurową fasadę; umiejętność dekorowania wielkimi barwnymi blokami marmuru- zieleń, biel

Świadome przełamanie gotyckiej struktury, próba równowagi, zmiana podziałów

Jak wszystko, co robił- zaczął, ale nie skończył, zostawił projekt innym do zrealizowania, do lat 80. XV w.?

7.12.2010

Rafael Santi

1483 Urbino- 1520

W Rzymie od 1508 r. do końca życia.

Kopiował wszystkie dzieła i rysunki Leonarda, z którymi miał styczność.

W 1520 Rafael pozostawił bardzo duży warsztat współpracowników.

Autoportret Rafaela?

Skradziony po II wojnie światowej z kolekcji Czartoryskich

Sen rycerza/ Scypion, 1504-1505

Tempera- wczesne dzieła Rafaela

Niewielki format

Obrazy ołtarzowe

Podzielone na dwie części

Koronacja Marii i pusty grób po Wniebowzięciu Marii

Widać na twarzach tradycję Perugino

Zaślubiny Marii i Józefa

Wielka poprawność ze strony przestrzeni, także struktura okrągłej budowli- nawiązanie do niezrealizowanego kościoła Brunelleschiego Santa Maria degli Angeli czy rysunkach budowli Leonarda, obsesja XV i XVI w. na punkcie budowli centralnych

Po 1512 Rafael ma coraz więcej do czynienia z architekturą, także z bazyliką św. Piotra, przy której był pytany o zdanie, jak posiadający kontakty z Leonardem.

Ma powierzone stanowisko powstałe w początkach XVI w. konserwatora zabytków Rzymu. Żadnej władzy, poza tym, że w kilku katakumbach wypalone „Rafael tu był”

Zainteresowanie budowlami antycznymi, formalnie nie pozwalał na totalne niszczenie, jak wcześniej. Jego znajomość kultury antycznej pozwalała na zajmowanie takiego stanowiska.

Sława Rafaela polega na umiejętności podglądania Michała Anioła i innych artystów. Dekoracja sklepienia Sykstyny powstaje w tym samym czasie, kiedy Rafael malował stanze.

Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzciecielem (Madonna Cardelino- szczygiłek)

Z okresu florenckiego- widać dokładnie inspirację Leonardem

Szczygieł symbolem Męki i Zmartwychwstania (czerwone kropeczki), a także płodności- namalował obraz dla przyjaciela na ślub

Dwuznaczność form religijnych

Delikatny krajobraz, jak u Leo, tak samo kształty głów

Złożenie do grobu, 1507

Rodzaj epitafium matki dla syna

Trochę z Perugina, trochę z Michała Anioła, ciało Chrystusa antykizujące- Rafael pod wieloma wpływami

Fresk tryumf Galatei

Formy antyczne, czerpie z reliefów antycznych

Dopiero początek XVI w. odkrywa na nowo Rzym antyczny, w tym samym czasie Michał Anioł wykonuje rzeźbę i chowa ją w piasku w Rzymie- fałszerstwo zostaje odkryte; w tamtych czasach Michał Anioł był najbogatszym artystą- wiele zamówień, pobierał honoraria na poczet dzieła, ale nie wykonywał w końcu prac

Rafael był bardziej rzemieślnikiem- malował portrety papieży- znalazł formułę na ukazanie rzeczywistej władzy papieskiej- nepotyzm

Rzym pojmowany jako nowy Babilon

Wojska Karola V zajmują Rzym, na freskach Rafaela napisy- niech żyje Luter! (nie Rafael to napisał)

Portrety kobiet

Rafael był erotomanem!

Portret fornariny

Nosiła na swoim nagim ramieniu Rafael Pinci

Za pomysłami Baltazara Castiglione (Dworzanin)

W tekście dyskusje między kobietami a mężczyznami na tematy życiowe

Wiele póz, które wymyślił w swoich portretach, powraca. Wszelkie swoje kompozycje zlecał Rafael do skopiowania rytownikom. Znajomość jego sztuki należała do podstawowych elementach kształcenia na całym świecie.

Stanze watykańskie

Zespół apartamentów w obrębie pałacu papieskiego, które szybko utraciły swoją finkcję z powodu chęci zwiedzania- porzucono cały zestaw i otworzono możliwość zwiedzania. Freski są czymś zupełnie nowym- ich jakość, formuła i szybkość wykonania

Szkoła ateńska- Stanza Della Segnatura, do 1512 r.

Wśród filozofów antycznych i współczesnych Rafael pokazuje siebie

Program ikonograficzny- malował warsztat (12-20 osób, kierownictwo Rafaela i przez jakiś czas Giuliano Romano), ale wszystko w ikonografii wymyślił Rafael z pomocą dworu papieskiego; jakby budowla antyczna z dwoma znanymi rzeźbami antycznymi, Arystoteles i Platon i kilkunastu wybitnych matematyków, geometrów, filozofów i postacie współczesne w rogu, łącznie z Rafaelem. Obrona kościoła katolickiego ,jego wiary i tradycji, ukazanie opieki Opatrzności nad papiestwem i obietnicy powrotu zbłąkanych

Również uzupełniającym elementem jest sklepienie (także mozaikowe)- Sąd Salomona, Adam i Ewa, grzech pierworodny, dziesiątki przedstawień związanych z wiedzą i cechami charakteru na sklepieniu krzyżowo-żebrowym

Stanza dell'Heliodoro 1514-1517

Widać, że Rafael poznał już dobrze freski Michała Anioła i ich elementy manierystyczne- wyciągając z nich wnioski Rafael maluje nowatorsko

Uwolnienie św. Piotra- okno musi być zasłonięte, aby można było zobaczyć fresk; trzy epizody przedstawienie- pierwszy- straż na zewnątrz i wewnątrz więzienia, św. Piotr bardzo pilnowany; epizod drugi- pojawienie się w celi anioła- zupełnie inne światło, pochodzące tylko od anioła; epizod trzeci- wyjście anioła z Piotrem przez śpiące straże.

Jeden z najwcześniejszych fresków nokturnowych (wcześniej byli także malarze specjalizujący się w nokturnach)

Stanza z Parnasem

Poeci i pisarze- Homer, Dante, Patrarca, Muzy, Apollin

Fresk dobrze zachowany, nie ma żadnych artystów czy architektów

Proces malarski: od rysunku głów i nieubranego ciała, następnie ubieranie ciała, część rysunków 1:1. Dalej przeprócha na mokry tynk, a na tym szkicu malowane. Te rysunki w części zachowały się, znajdowały się do niedawna w polskich zbiorach, już sprzedane.

Olbrzymi udział warsztatu i bardzo sprawne i szybkie jego działanie- nie było w XVI w. tak sprawnego warsztatu. Każdy miał specjalizację- architekturę, stroje, postaci. Wielki realizm- odejście Rafaela od idealizmu z Urbino, strój i postacie, także tło architektoniczne, bardzo realistyczne

Groteski

(elementy ornamentalne znajdowane XV/XVI w. w grotach, czy np. w pałacu Nerona)

Wyłącznie warsztat- dekoracje korytarzy, loggi

Bardzo dokładna kopia w Ermitażu

Tu także przedstawienia figuralne- była to przestrzeń potraktowana znacznie bardziej swobodnie niż stanze papieskie

Ważne teologicznie i historycznie elementy stanz

Adoracja Ciała Chrystusa na ziemi

Jednoczesne przedstawienie zgromadzenie Apostołów w niebie- nowa koncepcja przestrzeni, rozwój form Rafaela

Kompozycje i struktury zmieniają się u Rafaela, a wszystko prowadzi malowanego od 1517 Przemienienia na Górze Tabor (Transfigurationi)

Jeden z pierwszych wielkich warsztatów malarskich, kolejny taki był dopiero Tycjan i dalej Rubens- bardzo wielka produkcja dzieł, z ogromnym udziałem współpracowników

Michał Anioł- Michaelango (?)

Caprese, 1475- 1564

Ojciec, rzemieślnik, zabraniał mu edukacji artystycznej, do 1508 r., kiedy oddał go do warsztatu Ghirlandahia; potem mówi się, żeby Michał Anioł był w ogrodach Medici, wreszcie błyskawicznie robi karierę artystyczną we Florencji, Rzymie i całej Italii.

Jego uczeń zamalowuje nagie partie Sykstyny- decyzja ojców soboru trydenckiego, a nie papieża- to było w czasie ostatnich miesięcy życia Michała Anioła.

Tak jak Leonardo zaczyna od badania ciała ludzkiego (sekcje zapewne w klasztorze San Marco pod Florencją), nie był badaczem ciała ludzkiego, a starał się jak najszybciej nauczyć tego, jak wygląda ruch mięśni i struktury pod skórą.

Początki

Casa Buonarotti (niedaleko Santa Croce)

Bitwa Lepicitów z Centaurami- relief, bardzo antyklizująca forma na małym kawałku taniego marmuru- bardzo cienki, musiał być płytki relief- nie do końca dopracowane, dzieło porzucone w trakcie pracy- pokazuje słabą technikę młodego artysty (najlepsze poruszone plecy czy kolana, a nie głowy)

Teoria Michała Anioła nonfinito- niekończenie dzieła, pokazanie faktury zamiast wygładzenia z jego dzieł sprzed 1500 r.

Madonna na schodach

Relief, nieukończony i płaski, postaci aniołów- zjeżdżające po poręczy; Madonna karmni Dzieciątko (które tyłem). Problem schodów- problem bardzo płytkiego reliefu.

Dziwny pomysł- inwencja Michała Anioła polega na tym, że wszystko widoczne jest w dwóch formach- Madonna siedząca na pierwszym planie i niezbyt udana próba perspektywy w części schodów i aniołków

Tondo Marii z Dzieciątkiem i szczygłem

Dzieciątko boi się szczygła

Krucyfiks z San Marco i z Neapolu, ok. 1490

Dojrzałe

Pieta watykańska

Nurt mariologii, fundacja francuskiego kardynała z końca XV w., nie dożył realizacji, miała być związana z jego grobowcem, ale za szybko umarł i nie zbudowano go

Sygnatura na przepasce na piersi Marii- odwaga, ale także związane z tradycją Marii nie jako konkretnej matki przeżywającej śmierć syna- umęczone ciało jest pięknie, podobnie jak sama Madonna- podkreślenie piękna relacji.

Madonna ma wielką dziurę w głowie- to nie Michał Anioł biegał wokół rzeźby, a współpracownicy obracali ją korbami, aby mistrz mógł rzeźbić cały czas w tym samym miejscu. Rusztowanie nie byłoby wystarczające do utrzymania mocno uderzającego rzeźbiarza.

Istnieje teza, że szarfa z inskrypcją jest późniejsza, ale jest to raczej niemożliwe, bo nie można było wtedy tak po prostu dodawać elementów.

Rzeźba bardzo miękka i gładka- nie ma struktury pozostawiającej marmur.

Położenie ciała Chrystusa- szeroko rozstawione kolana, odsunięta głowa do tyłu- ciało jest tak połamane, że nie jest już kukiełką jak w tradycji gotyckiej, jednocześnie Maria nie jest większa niż ciało Chrystusa.

Tondo Maria z Dzieciątkiem i Janem Chrzcicielem

Niezwykły ruch chłopców- Jan podaje Chrystusowi szczygiełka, a Jezus się boi

Cienka płyta marmurowa (MA był harpagonem i zawsze oszczędzał, nawet jeśli miał dużo pieniędzy)

Michał Anioł pracował godzinami, nie przerywał rzeźbienia- do tego stopnia, że potem z powodu potu nie mógł z siebie zdjąć ubrania

Rysunek wygnania z raju- na podstawie fresku Masaccia

Przygotowania do niewykonanego pomnika Juliusza II:

W Carrarze MA opisuje i oblicza wartość poszczególnych brył marmuru, pracuje razem z kamieniarzami

Rysował sobie bryły na kartach w wolnym czasie

Żądał spalenia swoich rysunków- chciał uchodzić za rzeźbiarza i malarza, nie za rysownika

Złożenie Chrystusa do grobu

Obraz niedokończony- wydaje się, że MA po prostu sobie nie poradził

Chrystus przepasany, trochę jak trumna, którą spuszcza się do pieczary

Chrystus w pionie, połamany, miało być symetrycznie

Tondo Doni (święta rodzina), ok. 1505

Opisywany w listach

Uznawany za jeden z początkowych elementów manieryzmu

W tle postaci nagich mężczyzn- często MA to stosował. Świetne wykonanie malarsko.

Napięcia barw, niezwykła kompozycja. Chrystus bardzo wysoko, głowy wszystkich członków rodziny bardzo blisko siebie

San Paolo Fuori le Mura

Fragment nagrobka Juliusza II

Projekty 1502-1512- założenie nagrobka wolnostojącego w bazylice św. Piotra z 40 rzeźbami

Rzeźba Mojżesza- dzieło w pełni manierystyczne

Nagrobek Michała Anioła, Santa Croce

Kaplica sykstyńska

Lata 30.- Sąd Ostateczny- nie zwykły fresk: połączenie technik- elementy pastelowe, farb wodnych, nie ma klasycznego fresku (MA nie miał już siły)

Zamówienie namalowania całego sklepienia wcześniej

Pierwsze dwa lata stracone, bo MA nie był specjalistą od fresku

Cappella Paolina, Rzym

Architektura

Przebudowa Kapitolu, 1535

Jedna z najlepszych kompozycji na nowe ustawienie pomnika antycznego

Biblioteka Loreziana, San Lorenzo, lata 40.

Przy kościele Medyceuszy

Wejście:

Inna skala elementów architektonicznych; manierystyczne odmienności

Stopnie ze ślimacznicami

Sama biblioteka:

Prowadzi do następnego wnętrza; skomplikowana posadzka

Nagrobek Medyceuszy

Dzień i Noc, Świt i Zmierzch- niedokończone

Dwukolorowa kompozycja za Brunelleschim, cała kaplica

Największy wkład MA w ścianę ołtarzową

21.12.2010

Kopuła nad bazyliką św. Piotra

Porta Pia, jedna z bram Rzymu

Manierystyczne

Kaplica Medycejska- jej kopuła i rysunek ścian

W części podziemnej kaplicy i w części prezbiterium- rysunki i napisy- atrybucja Michała Anioła lub jego warsztatu

Procesja na pl. Św. Marka- fasada odbudowana po katastrofie na początku XIX w.

Giacopo Bellini ur. 1400, Wenecja

Znany przede wszystkim z rysunków- szczególnie sztyftem, na pergaminie, w dużym formacie- po połowie XV w., bardzo dokładne (British Museum i Luwr)

Kilka poświęconych Władysławowi Warneńczykowi

Giovanni Bellini

Pieta Anielska

Przemienienie na górze Tabor

Sacra Convesatione

Pieta

Wszyscy Bellini ukazywali krajobraz wenecki, łącznie z porami roku.

Także cartellino z sygnaturami- małe karteczki jakby przyklejone do obrazu.

Giovanni miał tytuł malarza portrecisty nadwornego, miał obowiązek wykonywać portrety doży, które potem były kopiowane.

1501 r.- doża Lorenzo… w stroju koronacyjnym

Poświata wokół doży- podobnie było z Damą z Łasiczką, zanim została zamalowana

Także obraz na desce

Wiele z tradycji bizantyńskiej

Grupa Madonn z Dzieciątkiem

Sen Chrystusa- symbol śmierci

Toaleta Wenus

Śpiący Bacchus

Andrea Mantegna 1430 r., pod Parmą, zm. 1506 Mantua

Jego obrazy powstają pod koniec XV w.

Camera Picta, w Palazzo Ducale, 1465-1474

Zwana także Camera dei Sposi- pokój małżonków

Opłakiwanie Chrystusa- Kamień namaszczenia

Duży skrót perspektywiczny, nadający dramatyzmu (Mediolan)

Mantegna poślubił siostrę Giovanni Belliniego i widać wiele związków pomiędzy rodziną Bellinich a Mantegną- niemniej Bellini specjalizowali się w rysunku, malarstwie na desce, a Mantegna swoje największe dzieła wykonał w technice fresku.

Dzieła Mantegny w Mantui

Sufit

4.12.2010

Giorgione; 1477-1510

XV/XVI w. malarstwo na zamówienia- belki małego domu w Castelfranco (miejscowość wenecka)

Bardzo realistyczne odwzorowanie instrumentów muzycznych

Madonna z Dzieciątkiem, Castelfranco

Św. Franciszek i św. Jerzy; fundacja Madonny przez lokalną rodzinę

Duży obraz ołtarzowy, ponad 2 m.

W sumie około 50 obrazów przypisywanych Giorgione, podobnie ok. 20 rysunków jemu przypisywanych

Rysunki dotyczą głównie pejzaży- charakterystyczne dla Wenecji od początku XVI w.- osoba śpiąca

Stara kobieta

Z inskrypcją na karteczce, którą trzyma stara kobieta- coltempo

Często pojawia się u Giorgione tematyka czasu- młodości, starości

Trzech filozofów

Charakterystyczna umowność tytułów

Trzy etapy życia ludzkiego, trzy kultury filozoficzne (Platon, któryś z arabskich filozofów i Arystoteles)- różny stosunek do świata, przestrzeni, która została ukazana

Delikatność podoba się patrycjuszom

Na początku XVI w., kiedy Durer przyjeżdża do Italii- zwraca uwagę na Belliniego, Tycjana jeszcze nie ma. Nie wiedział o istnieniu Giorgione. Giorgione nie był w kategorii malarzy tworzących dla kościołów, a do wnętrz pałacowych, zamkniętych. Inna grupa odbiorców dla Belliniego, Giambologni niż dla Giorgione.

Stroje w Trzech filozofów- charakterystyczne- nie mają ze sobą nic wspólnego. Pokazuje to, że istnieją trzy równoległe sposoby patrzenia na świat. Podobnie trzy różne typy gestów.

Grupa pejzaży z żołnierzem i Cyganem

Burza

Nieduży obraz, znajdujący się w Akademii Weneckiej

Jedna z interpretacji- burza jest postacią Zeusa, mężczyzna na obrazie ma być strażnikiem ukazanej kochanki Zeusa i jej dziecka

Judyta

Aktualnie w Ermitażu

Niedokończone elementy architektoniczne

Rzadko Judyta ukazywana z jedną nagą nogą na głowie zwyciężonego- ukazane bohaterstwo

Po wyjeździe Durera

Scuola (miejce, gdzie spotykają się kupcy z danego regionu, np. Chorwaci, Niemcy itd.)

Scuola … Tedesci - freski na elewacji wykonane przez Giorgione ok. 1507-1509, kończone przez Tycjana; szybko zostały zniszczone

Fragmenty odsłonięte aktualnie na tynku

Mars, Wenus- bogowie antyczni w różnych układach

Śpiąca Wenus

Dziwne- bielizna pościelowa na trawie- dziwactwo symboliki snu (przejściowy stan pomiędzy życiem i śmiercią)

Także przypisywana Tycjanowi

Tycjan, ok. 1485- 1571 (tak jak Giorgione w okresie zarazy)

Istnieje teoria, że późne obrazy Tycjana są najbardziej nowatorskiej, są punktem wyjścia dla malarstwa XX w., poprzez zatarcie konturu

Wszystko, co było do zrabowane z domu Tycjana, zostało skradzione

Wenus z Urbino

Rozmycie, ważne detale

Interpretacje, że jest to przedstawienie kobiety wychodzącej z wdowieństwa- w tle skrzynia z sukniami, służące je wyciągające- przebranie

Hipoteza, że jest to historia Wiktorii Colonna (kolumna symbolizująca nowość życia)

Wiktoria nigdy ponownie nie wyszła za mąż, choć miała liczne propozycje

Wygląd podobny do jednej z kochanek Tycjana

Chodzi o strukturę małżeństwa- jedno się skończyło, drugie się zaczyna

Nagość i przebieranie się

Pościel podobna jak w Wenus Giorgione, tutaj Wenus nie śpi

Bardzo ciemna zielona zasłona

Portret króla Franciszka I

Obraz nie namalowany z oryginału, a z medalu

Zamówiony przez ambasadora francuskiego w Wenecji

Tycjan nie miał możliwości zobaczenia postaci króla

Alegoria miłości

Podobnie jak u Giorgione- zabawa aluzjami treści obrazu

Bardzo późno odkryty w Luwrze na wałku

Bardzo skomplikowany- kilkanaście interpretacji; ważne elementy kwiatowe, symbol zgody- kilkanaście strzał jest trudne do złamania- wiązka strzał symbolizuje zgodę polityczną

Obfitość/ Wiktoria, postać wróżebna

Obraz skracany, potem powiększany, domalowywany

Koncert pasterzy

Dwie nagie kobiety, dwóch dworsko ubranych mężczyzn; muzykują trzy osoby, jedna z kobiet wlewa wodę do sarkofagu antycznego; zwykły pasterz w tle; pejzaż całkowicie wiejski, nie ma struktury ogrodu

Postaci jak u młodego Giorgione

Akty ukazane od tyłu

Malarz republiki- zawsze portretował nowego dożę

Także malarz nadworny Karola V

Portrety architektów i fundatorów

Portret jednego z dożów

Za jego czasów wydarzyło się wiele katastrof- przemycona aluzja- złota kapa doży harmonizuje z kolorami pożaru za oknem; uspokajająca ręka doży

Późniejszy portret doży- zupełnie inna kolorystyka

Charakterystyczna umiejętność Tycjana wybielania tła, która powoduje intensywniejsze wyjście postaci z tła

Pierwsze zacieranie konturu, zacieranie tła

Portret Karola V

Wykonany w Augsburgu, do którego jeździł Tycjan

Cesarz o bardzo surowych obyczajach- kazał się przedstawić w surowej formie, bez korony, niewielki baldachim, oznaką władzy jest głównie zdjęta rękawiczka- ręka do pocałowania

Cud św. Antoniego Padewskiego

Wskrzeszenie dziecka, które wypadło z okna

Fresk, wszystkie głowy na jednym planie- nieudana kompozycja

Ołtarz Wniebowzięcia Marii

Wczesny

Ogromna kompozycja; z każdego punktu kościoła widać układ aniołów

Dbałość o detal- mimo, że postaci są małe, bo są częścią dużej kompozycji, to jednak są bardzo dokładnie namalowane

Kompozycje Tycjana były najczęściej powielane

Bardzo szybko malowane

Karol V na koniu, Prado

Ofiarowanie Marii w Świątyni

Danae

Znów piesek

22.02.2011

Sztuka dworu Praskiego za Rudolfa II

Równolegle oficjalny portret i intymna sztuka do prywatnych gabinetów cesarza (duży ładunek erotyczny)

Wiele dzieł zachowanych- najwięcej w Sztokholmie, po najeździe, najmniej aktualnie teraz w Pradze, sporo też w Wiedniu

Mało obrazów sygnowanych

Sztuka nieoficjalna

Konwencja popiersi bez rąk

Trzy wersje rzeźb z początku XVII Rudolfa II

Następca Maciej, który podstępnie odsunął od władzy brata- częściowo z Pragi, częściowo z Wiednia

W stroju węgierskim- państwo wielonarodowe

Hans von Aachen, ur. 1552 Kolonia- 1615 Praga

Wędrówka przez Antwerpię, Kolonię, Wenecję, Rzym do Pragi

Związany jako Kamermaler von Haus na dworze cesarskim

Satyr i nimfa

Bardzo erotyczny, pod płaszczykiem antyku

Były to małe obrazy wiszące obok siebie w dużej ilości

Bartholomeus Sprangler 1546 Antwerpia-1611

Żona Herkulesa bierze od niego skórę i maczugę, a Herkules tka

Zamiana płci

Manieryzm nie kończy się w latach 20. i 30. XVII w. pojawiają się natomiast tendencje z końca XVI w. w Rzymie. Caravaggio czy bracia Carracci. Także architektura.

Barok pojawia się w latach 90. XVI w. w Rzymie.

Najczęściej za najwcześniejsze i najważniejsze uznaje się dzieła Caravaggia.

Uznaje się, że pochodził z zamożnej rodziny urzędników państwa mediolańskiego. Po śmierci ojca stara się wyjść jak najszybciej z kręgu lombardzkiego.

Michaelangelo Merisi da Caravaggio

Ur. Ok. 1593- zm. 1610 Tercole (wiele kontrowersji)

Wiele pracowni: Simone Petrezano 85-88, Savoldo w Mediolanie, 1592 jako czeladnik budowlany i podobno nosi cegły na kopułę św. Piotra wg. Dawnych planów Michała Anioła

Tam prawdopodobnie zaraża się febrą 92-93- typowe dla Rzymu tego okresu (bagna, dotykało wszystkich, także bogatych), pracownia Cavaliere Alpino (ciekawe martwe natury) Niektórzy twierdzą, że szaleństwa i zabójstwo Caravaggia wynika z chorób, maligny. Uratowany z choroby dzięki mnichom hiszpańskim- kilka obrazów dziękczynnych do Sewilli (nie zachowały się).

Problem precaravaggionizmu w Hiszpanii- czy z tych obrazów, czy sam z siebie.

Wczesne obrazy C.- dziwne postaci chłopskich osiłków, przebranych za bogów antycznych, którzy coś udają. Malowane dla kardynałów i biskupów (czarnej arystokracji rzymskiej).

Gra pod wyrafinowanych mecenasów- m.in. kardynała del Monte- krótki (95-96), ale ważny mecenat, który otoczył go luksusem, dobrym mieszkaniem

Chłopski Bacchus (wczesny, Uffizzi)

Półpostacie, ciemne tło, ciekawe ruchy postaci (elementy manierystyczne zapowiadające barokowe formy)

98-99 przełom, Caravaggio staje się malarzem barokowym. Rzym dzielił się na jego zwolenników i przeciwników (skandale)

Nieprzyzwoite piosenki pisane przez Caravaggia (wulgarne), na wszelkie zaczepki odpowiadał ostro.

Narcyz

Pojawia się chiaroscuro (światłocień filmowy)- element budujący strukturę obrazu

Martwa natura z owocami

Rewolucja w środowisku artystycznym- wszyscy wtedy w Rzymie malowali obrazy religijne i antyczne; obraz bez mówienia; rewolucja realizmu światłocieniowego

Połączenie realizmu i mitów religijnych

Ucieczka do Egiptu

Jeden z nielicznych pejzaży Caravaggia w tle. Na pierwszym tle anioł, który śpiewa i gra Dzieciątku z nut, które trzyma Józef. Te nuty- wszelkie litery, które pojawiają się u C., są skądś przepisane (także herajskie, także nuty)- to nie jest pieśń religijna, tylko nuty świeckiego utworu.

Maria i Dziecko usypiają- realizm, ale sielanka (połączenie nierealizmu)

Płaskość- wszystko zbija się na pierwszym planie

Jest jednak horyzont (pejzaż nieco manierystyczny)

W teatrze rzymskim XVI/XVII, comedia dell'arte pojawiają się cyganki, złodzieje czy sutenerzy. Coraz więcej pojawia się ich też w sztuce plastycznej. Coraz więcej cyganek.

Dobra wróżba

Przedstawienie półfigurowe; Caravaggio miał efekt- wszystkie jego dzieła były kopiowane, przemalowywane, edytowane. Każde dzieło ma co najmniej 15 starych kopii, nie z XIX w.

Wiele ucieczek- Neapol, Sycylia, Malta

Ofiara Izaaka

Niegdyś zbiory Barbary Piaseckiej-Johnson, jedyny obraz C. pokazywany w Polsce

Odkryty w 1988 r.

Największym autorytetem jest Nina Gregori (profesor uniwersytetu florenckiego)

Znów półpostaciowe z leżącym Izaakiem

Kpina C.- aniołek dość głupawy

Druga, nieidentyczna wersja tego obrazu

Detale

Na nich sztuka wczesnego C. budziła największe emocje. Umiejętność oddania odblasków, szkła. Szkło, które przedstawia C., było jednym z najdroższych przedmiotów w Rzymie (czyste, opracowane szkło)

Chłopski Bacchus- chłopiec ze wsi trzyma wyrafinowane szkło jak osoba z dworu

Chłopiec ugryziony przez jaszczurkę

Elementy kwiatów, wody- dokładnie oddane

Lutnistka, Ermitaż

Atrybucja obalona, uważana za kopię

Amor zwycięża wszystko

Cytat z Rafaela, ze św. Cecylii- odrzucone wszelkie wspaniałe instrumenty (święta słyszała muzykę niebiańską), widać tylko konkretne muzyczne teksty, Amor opiera nogę na łóżku- wulgarne, chłopiec niewyrafinowany; pozostały tylko skrzydła (dla kardynałów:)

Nie ma żadnych rysunków Caravaggia

System malowania jest zupełnie odmienny- układa laleczki i trzyma jedynie świecę jako źródło światła; ostrą częścią pędzla wyrysowuje na płótnie kilka kresek kompozycyjnych (gwałtowność wizji, szybkość malowania i przemalowywania, brak rysunków projektowych)

Autoportret węglem (niepewna atrybucja)

Głowa Gorgony, Florencja

Niektórzy uważali, że jest to jedyny autoportret Caravaggia

Gorgona- choroba, zwana kołtunem, problem z włosami i skórą, która reaguje na dużą ilość wesz; Gorgona to greckie przedstawienie tej choroby.

Dzika złość, szaleństwo

Św. Mateusz (ołtarzowy) w kaplicy Cottarelli w San Luigi di Francesci, Rzym

Pierwsza wersja- prymitywna, Mateusz brudny, niepiśmienny, pomaga mu Anioł

Obraz niezachowany, schowany w ciągu wojny w jednej z kopalń, nie wiadomo, czy został ukradziony czy zniszczony.

Obraz odrzucony, nie zawisł w kaplicy lub na bardzo krótko.

Kaplica skromna architektonicznie, z lewej strony prezbiterium.

Druga wersja

Zaakceptowana, do dziś w kaplicy

Dostosowany do zamówienia- co prawda Mateusz klęczy, brud mniej widoczny, buja się na krzesełku i umie pisać. Anioł na palcach wylicza mu, co ma jeszcze napisać.

Obraz wydłużony w proporcjach.

Z prawej strony ołtarza w kaplicy

Męczeństwo św. Mateusza

Anioł podaje świętemu palmę męczeństwa. Ciekawe pozy- ruchy skrętne. Wersja sposobów antycznych. Caravaggio lekceważy obrazy współczesne, ogląda głównie rzeźby- w kolekcjach prywatnych i watykańskich

3 m x 5 m (szer.)

Z lewej strony

Powołanie św. Mateusza

Powołanie spośród złych ludzi; postaci czasów C., najmniej widoczna postać samego Mateusza; postać Chrystusa- realistyczne światło, bardzo świadome oświetlenie dostosowane do prezentacji na bocznej ścianie ołtarza i do kompozycji postaci; nie widać oczu, jedynie wyciągniętą rękę (cytat z Sykstyny, ze stworzenia Adama)

Całość ołtarza- powołanie do życia w kościele, praca nad Ewangelią- męczeństwo

Anioł symbolem Mateusza

Caravaggio związany z grupa Filipa Nereusza, która zajmuje się nawracaniem rzymskiego proletariatu.

Śmierć Marii, Luwr

Bardzo zniszczony; nad łożem dominuje ogromna draperia; Maria Magdalena w żółtym stroju ulicznicy

Obraz odrzucony, bo Madonna ma brudne nogi. Cały obraz bardzo klasycznie namalowany. Wszystko przez 1606

Caravaggio oskarżony o sutenerstwo. Catarina di Piazza Navona- prostytutka z tego placu. Być może z tym związane przestępstwa.

Madonna Różańcowa

Kontrowersja brudnych nóg. Otoczona donatorami, z Dzieciątkiem.

Rodzaj baldachimu jak w scenie śmierci.

W 1606 r. przełom- zabójstwo przeciwnika w bójce; konieczność ucieczki do księcia Kolonii pod Rzymem

Wieczerza w Emaus

Ostatni obraz przed ucieczką; próba przybliżenia religii, bardzo realistyczne przedstawienie; stroje i formy XVII wieczne, zbyt bogata wieczerza; w białej czapce gospodarz oberży; ukazany moment rozpoznania

Także dwie wersje, druga malowana po ucieczce (znacznie gorszy)

Dalej kolejne ucieczki

Malta, C. zostaje kawalerem maltańskim; mistrz za portret nadaje mu godność kawalera

3 obrazy z Malty:

Portret mistrza maltańskiego

Wielki obraz

Apostoł Marek (mały obraz)

Męczeństwo św. Jana Chrzciciela- krew układa się w czerwoną sygnaturę Caravaggia (groźba śmierci za wykroczenia C.), wyjątkowy obraz, uzupełniony własnymi przemyśleniami autora

Sycylia (cały czas za przestępstwa)

Neapol

Twarz bardzo zniszczona przez ciosy noża, zniszczony nos

Próby pisania listów, propozycja powrotu do Rzymu i malowania w więzieniu

Ucieka mu galera, na której były wszystkie jego obrazy (lipiec) i tam ginie (legenda)

Pokłon pasterzy

Śpiący Amor

Kamień namaszczenia

Dla oratoria nów; najczęściej kopiowana scena; także pokazywany w Warszawie

Kopia Rubensa z Ottawy- rok po namalowaniu oryginału

Niewielki obraz- ok. metra

Przed 1606

Obraz oparty na prymitywnej rycinie z kręgu Nereusza, rozwinięta w kierunku tragedii postaci zmarłej i osób ją opłakujących

Wszystkie postaci wyłaniające się z cienia. Światło nierealne w XVII w., nie dało się tak oświetlić modela; wizja C.

1.03.2011

Caravaggio

W Santa Maria del Popolo

Obrayz nawiazujace do tradycji meczenstwa sw. Piotra i do nawrocenia Pawla

Meczenstwo sw. Piotra

Krzyz odwrocony

Po bokach- sw. Piotr i sw. Pawel (spadajacy z konia, w stroju rzymskim)

Stroj rzymski- zna wiele obrazo sw. Pawla, unika wielkiego tlumu wokol momentu nawrocenia

Zupelnie inaczej niz Michal Aniol, ktore te sceny komponowal manierystycznie

Oba obrazy namalowane do konkretnej kaplicy, swiatlo dostosowane do ukladu okien

Siedem aktow milosierdzia

Po ucieczce- skladanka wczesniejszych obrazow

W kolejnych obrazach pomagali mu inni malarze

Poklon Magow

Ok 1608-1609, Messyna

Widac, ze bez studiow i zastanowienia, naiwne swiatlo

Bracia Caracci

3-4 albo wiecej braci, Lodovio- kuzyn oraz Hannibale i Agostino- bracia

Pochodza z Bolonii

Lodovico- 1550-1619 (takze Bolonia)

Bracia zwiazani z Akademia Incarminatti, Bolonia (bardziej realna akademia niz we Florencji)- Akademia nie byla ksztalceniem jak w cechu, a edukacja byla skodyfikowana na 4 lata dla doswiadczonych juz malarzy

8.03.2011

Peter Paul Rubens

ur. 1577 Siegen, ojciec z powodów politycznych (romans z księżniczką) musiał uciekać z Antwerpii; wdowa wróciła za zeznania o mniejszości luterańskiej pod Kolonią

1600-1608 w Italii w różnych ośrodkach, w wieku XVIII największy producent obrazów w Europie

błyskawicznie znalazł pracę na dworze księcia Gonzagów w Mantui, potem w Genui od 1606 r.

w 1608 wrócił do Antwerpii z podowu śmierci matki

zmarł w 1640, już jako szlachcic, choć pochodził z rodziny mieszczańskiej

w Antwerpii, do swojej śmierci pracował na dworze książąt niderlandzkim

dom przy ulicy Kanałowej;) w stylu baroku Genueńskiego, głównym architektem i projektantem był sam Rubens

pracownia dwukondygnacyjna, mogło tam pracować do 20 malarzy (ogromne przedsiębiorstwo)

w 1609 uzyskał od infantów prawo do zatrudniania dowolnej ilości pracowników (jako jedyny malarz w Europie), od lat 20. większość obrazów jest malowana przez warsztat

nieustanna współpraca z intelektualistami, także księgażami, własna biblioteka

Oficina Plantiniana, kierowana przez Jana Morettiego St.- przyjaciel z dzieciństwa- Rubens projektował dla nich strony tytułowe; zaprojektował ponad 30 frontyspisów dla ksiażek tam wydawanych, za co nie pobierał pieniedzy, a pieniądze, które mógł wykorzystać w księgarni (bez Vatuuuuuuu)

kiedy Rubens wyjeżdżał do Italii, był malarzem drugorzędnym

dom Rubensa do dziś w rodzaju muzeum

zburzony w XVIII w., zniknęły z niego wiele obrazów- Rubens był kolekcjonerem, miał Tycjana, malarzy niderlandzkich oraz rzeźby antyczne; dom restaurowany w wieku XX i przekształcony w muzeum

Adam i Ewa

bardzo wczesny obraz- nieciekawy, dokładnie za ryciną, ze złą fakturą

autoportret z pierwszą żoną Izabelą Brandt

ok 1620-22 r.

wszelkie cechy ważne dla małżeństwa- połączenie prawic (za tradycją van Dycka)

symbolika- wspaniałe stroje patrycjatu antwerpskiego

Izabela był okropna, ale wniosła duży majątek, małżeństwo od 1609 r.

Adam i Ewa

obraz późniejszy

ważna postać Jana Breugela, syn Piotra- jest jednym z najbardziej utalentowanych pejzażystów- współpraca; przyjaciel Rubensa i pracował z nim

Rubens miał wielu pracowników, którzy wcale go nie lubili, ale doskonale sobie z nimi radził

portrety

udział warsztatu nie jest tak duży, szczególnie przy portretach osób ważnych

portret generała Ambrogio Spinoli

zasłużony wódź Filipa IV

portrety arystokracji genueńskiej

portret księżniczki d'Oria, ok. 1600 r.

w latach 20. wydał tom rycin z budowlami genueńskimi

pod koniec życia malował dla siebie pejzaże (obecnie większość w National Gallery), bardzo dramatyczne, bardzo dokładne, ale swobodne

malował te pejzaże na łączonych deseczkach, ze skąpstwa- przecież był jednym z najbogatszych tamtego czasu

Złożenie do grobu, 1604-1605 (obecnie w Ottawie)

za Caravaggio, w nieco inna kolorystyka i skala, ale to niedokończona kopia

Pieta

bardzo wczesna- naiwna i jarmarczna

przezwyciężył tę manierę dzięki pracy; w Rzymie, gdzie mieszkał z bratem i potem w Genui wykonał około 5000 rysunków głównie miękką kredką i wyzwala się z manieryzmu niderlandzkiego

za późno zaczął edukację rysunkową

poźne dzieła, po 1620 r.

portrety, autoportrety, obrazy religijne (najsłabsze, bo największy udział warsztatu)

druga kobieta, kochanka Suzanne Fourmant, z którą miał czworo dzieci; umarła w latach 60. po sprzedaniu obrazów Rubensa na aukcji; kazała spalić po swojej śmierci obraz-

Wenus Pudita (Helena Fourmant w futrze)

obecnie w Kunsthistorisches

tryptyk do kościoła św. Walpurgii w Antwerpii

zamówiony przez bractwo Łuczników

1611

dziś wisi w katedrze antwerpskiej, zamienionej w coś na kształ muzeum Rubensa

ikonografia. Rubens namalował 9 obrazów zdjęcia z krzyża. Mają różne formy. Od Italii rysunki zdjęcia, obrazy i bozzetta malarskie lub modella; obrazy do 6m wysokości

wychodzą głównie z tradycji włoskiej (Caravaggio, Caracci, Michał Anioł)

w tym dla Łuczników- kompozycja w linii skośnej, ciało przytrzymywane przez szereg osób, na dole Maria Magdalena dotykająca stóp; podkreślone za pomocą białej tkaniny

napis INRI

dwie pozostałe sceny tryptyku- nawiedzenie i ofiarowanie w świątynii

po zamknięciu- wzniesienie krzyża na Golgocie

muzeum sztuki pięknych w Antwerpii także ma dużą kolekcję ważnych dzieł Rubensa

wiele bardzo realistycznych scen- fermy flamandzkie, rysunki wozów, koni i sprzętów- szczegółowe przygotowanie do malowania

scena odnosząca się do Syna Marnotrawnego (kobieta wylewa pomyje dla świń)

portrety konne za tradycją Tycjana i wcześniejszą

portret MSZ:)

powstał w Hiszpanii podczas pierwszego pobytu (odwiedził dwukrotnie 1602-3 i 1622-3); drugi pobyt Rubensa miał ogromny wpływ dla Velazqueza, którego skłonił do podróży do Italii

pejzaż w polowaniem Diany

malowany do domu Rubensa- polowanie pretekstem dla przedstawienia światła na lesie

Ratusz w Antwerpii

konkurentem Rubensa w Antwerpii był Abraham Jaensens; jego obraz w Ratuszu

naprzeciwko Pokłon Magów Rubensa

pomiędzy portrety książąt brabanckich, wcześniejsze

obecnie Pokłon Magów w Prado

w 1628 gdy jechał do Madrytu władze postanowiły coś ofiarować Filipowi IV- Rada Miasta uznała, że powiększą Pokłon Magów i uzupełnić go stylistycznie (zmiana stylistycznam 1612-1628)

powiększony, domalowane rozpoznawalne postaci- łącznie z autoportretem Rubensa, bogatsze szaty, głównie magów

sztuczne światło, gdyż scena jest nocna

nowe cechy bardziej barokowe

cykl do pałacu luksemburskiego dla Marii Medycejskiej

25 prac warsztatu pod przewodnictwem Rubensa, staranny plan także polityczny

1622-1625

jeden z obrazów został zdjęcty i zniszczony z powodów politycznych- przekazanie władzy Marii Medycejskiej (13.05.1610 r. dzień później zginął w zamachu, Maria Medycejska staje się regentką, za królem stoi wojsko, brama wygląda jak łuk z ogrodu Rubensa, przekazywane jabłko francuskich królów, królową trzyma za rękę mały Ludwik XIII- władzę przejmuje matka w imieniu syna- bardzo wyrafinowana konstrukcja)

w maju 1625

niedokończony cykl poświęcony życiu Henryka IV, męża Marii

galeria miała bardzo wiele okien- zasłaniane były przez obrazy Eubensa

cykl życia Marii Medycejskiej rozwijający się pod względem historycznym i mitologicznym

Ogród miłości

lata 30, jeden z niewielu obrazów, gdzie udział pracowni nie jest dominujący

jeden z najbardziej znanych obrazów, bo wykonano z niego bardzo wiele rycin

obecnie w Prado

22.03.2011

Peter Breugel

Pasja

uwspółcześniona droga krzyżowa

wojsko hiszpańskie- polityka

pierwszy raz na taką skalę użyty pejzaż (jesienny z uzupełnieniem)

Wesele chłopskie

autoportret Breugla; podkreślenie niechłopskości przez ubiór

Gianlorenzo Bernini

syn rzeźbiarza, bardzo wcześnie wybrał sobie profesję rzeźbiarza

pracował dla kardynałów, papieża, także Karola Stuarta

znakomity rysownik

Chrystus w morzu krwi

dominował na dworze papieskim, miał ogromną fortunę i potrafił gospodarować pieniędzmi

święty Warzyniec- jedna z pierwszych rzeźb, jeszcze elementy koloru

portret kardynała Borhese

umiejęstność portretu- nie tylko mechaniczna, ale umiejętność pracy w bardzo twardym kamieniu

pierwsza wersja rzeźby uszkodzona; pęknięty kamień- Bernini wykonał potajmenie idealną nową wersję biustu; nie każe płacić za drugi biust

Borhese kolekcjonował dzieła antycznego, a także zbierał kolekcję dzieł odwołujących się do tradycji antcznej

stąd Uciekający z Troi

nagość antyczna

Dawid

zestawienie powierzchni gładkich i szorstkich

widoczne najlepiej nie w ostrym świetle

fontanna Czterech Rzek na piazza Navona lata 40.

nad czterema kontynentami obelisk z krzyżem

rzeki w personifikacji męskiej

ruchy wody pokazane w rzeźbie

ekstaza św. Teresy, tala 40.

Santa Maria della Vittoria

światło pierwotnie z okna, tunelowe

rzeźba w ołtarzu otoczona przez rodzinę fundatora, siedzącą w lożach

oparta z boków i na dole- bez żadnych spękań

w XVIII w. prostestanci podróżujących do Rzymu uznała tę rzeźbę niereligijną i erotyczną

ostatnia kaplica z lewej strony, zaraz przy prezbiterium

villa Borhese

Apollo i Dafne, lata 20.

klęski

Verita

osobista rzeźba, nigdy niedokończona

kłopoty architektoniczne z jędną z wież Bazyliki św. Piotra- jest zbyt krucha

afery erotyczne

Verita miała mu przywrócić dobre imię

29.03.2011

Bernini

baldachim nad konfesją św. Piotra do 1635 r.

imitacja tkaniny- nawiązanie do systemu dekorowania kościoła w święta, architektura okazjonalna

Bernini projektował bardzo wiele struktur architektoniczno-rzeźbiarskich po śmierci papieży czy kardynałów, także miał zamówienia od ambasadorów, m.in. Ambasadora francuskiego w XVII w.

ryzyko zapadnięcia, bo nie było prac zmieniających fundamenty- część podziemna z konfesją

najczęściej przy opisie dzieł Berniniego stosuje się system podziału na okresy panowania poszczególnych papieży- Paweł V (1605-1621; twórczość raczej nie dla papieża, 1-2 popiersia) Grzegorz XII (1621-23, dzieła głównie dla Scipione Borhese, biust papieża podobno z jego warsztatu, znane są sumy, popiersia kiepskie)

około 100 dzieł portretowych z warsztatu Berniniego, w latach 50. mniej udziału brał w ich wykonaniu

popiersie Constanzy Buonarelli 1634-35

żona współpracownika Berniniego i jego kochanką; wykonał na pewno jeden biust, ale jest także replika, najprawdopodobniej z XVII w., być może z warsztatu

z Constanzą związana próba zabójstwa brata w bazylicy św. Piotra i konieczność ożenku Berniniego

portret prywatny, intymny, naturalny- strój domowy, naturalne nieufryzowane włosy, lekko otwarte usta (pojawia się w malarstwie Cimabue czy w rzeźbie we wczesnych latach 30.)- rozmowa biustu z widzem

rzeźba znajdowała się w pracowni

św. Longinus 1629-1638

4,4m wysokości, w jednej z nisz skrzyżowania transeptu z nawą

najlepsza rzeźba z czterech- jest poruszona

kaplice boczne nawy

nagrobek Urbana VIII

był poetą, bardzo popierał działalność Berniniego; postać w tradycji Michała Anioła; nagrobek dużo prostszy

nagrobek Aleksandra VII (ok 1667)

materia!zwiewna

tron św. Piotra

wielka skala

4 ojcowie kościoła, którzy podstrzymują pokrowiec, w którym znajduje się tron; rzadko otwiera się tę strukturę, by pokazać tron

stosunkowo skromna struktura na tle pilastrów

witraż z gołębicą Ducha Świętego

rzeźby otaczające okno na wzór trochę Rafaela Madonny Sykstyńskiej

często nazywany jest ten ołtarz (główny) katedrą św. Piotra (w znaczeniu tronu)

znacznie późniejsza, ponad 20 lat pracy, kilkanaście metrów wysokości

koncepcja pl. św. Piotra

jedna z największych inwestycji Rzymu w połowie XVII w.

wykupienie i rozebranie dziesiątek wielkich i pięknych rezydencji XV-XVII w.

dziś z drugiej srony wchodzi ulica wybudowana przez faszystów

plac- próba wygenerowania przestrzeni dla uroczystości eklezjastycznych; pomysł był trochę martwy (bez głośników itd.)

tertio braccio- zamykajaca się stożkowo struktura od Tybru do placu; do zamku Anioła, bez przejścia przez rzekę

rzeźby na moście anioła z arma christi

nagrobek Ludwiki Albertoni

późniejsza

san Francesco e Lippa

epitafium?

Popiersie Ludwika XIV

5.04.2011

Bernini

Watykan, 1663-1666, wnętrze- Scala Regia, główne wejście do kaplicy Sykstyńskiej dla papieża; przedłużenie północnego korytarza bazyliki; tunel schodów polega na zmniejszaniu kolumn i szerokości korytarza

perspektywa- schody dwubiegowe

w jednej z arkad przy samym wejściu posąg Konstantyna- pierwszego cesarza, który wyniósł chrześcijaństwo

miały być też inne projekty wokół bazyliki- Karol Wielki (zmieniony na Ludwika XIV) i Jana III Sobieskiego po oblężeniu Wiednia- projekty pomników konnych, niezrealizowanych

dolna arkada, przy wejściu:Konstantyn Wielki na koniu- jedna z najdłużej powstających rzeźb Berniniego i jego warsztatu

olbrzymi cokół, na nim cesarz na koniu, który stoi na tylnych nogach, wielka draperia w tle, cesarz patrzy w kierunku światła, które go nawraca

rzeźba przyścienna, obok której się przechodzi

skala pomnika- monumentalność impresyjność formy

pierwsze idee już od 1654, zachowane w Ermitażu bozzetto

wnętrze, gdzie są dwie pary drzwi, jedne fikcyjne

rzeźba nie podobała się; obrony:

ok 1670 obronna, kolejna la statua Konstantino dell cavaliere Bernini, difindiero

w 1668 zapłacono za cokół i narodził się spór co do inskrypcji na cokole (niech będzie przypisanie fundacji Aleksandrowi VII, poprzednikowi)

prawdziwe prace od listopada 1668 r.- przywieziona rzeźba z pracowni do Watykanu

popiersie kardynała Scipione Borhese

Borromini, Francesco Castelli

ur. w Bisonne koło Lugano w 1595 r

zmarł w 1667 popełniwszy samobójstwo przebiwszy się szpadą

zaczyna w 1619 r. jako rzemieślnik

Palazzo Spada

San Carlo (Carlino) alle Quatro Fonatni

schodzące się cztery ulice

fundacja Barberini

klasztor Trynitarzy

maleńki kościółek, który niezwykle długo powstawał

znaczenie dla wieku XVIII- 4 wejścia I jescze jedno główne, forma owalna, do której symetrycznie dołączone są części

Borromini był znakomitym rzeźbiarzem, dlatego potrafił warsztatowi wytłumaczyć, jak wykonać skomplikowane kasetony sieciowe w owalnej czaszy sklepienia

dwie małe dzwonniczki

bardzo skomplikowana fasada

kościół św. Filipa Nereusza

dość skromna fasada

bardzo ważny kościół ze względu na znaczenie oratorianów, którzy zajmowali się nawracaniem plebsu rzymskiego

związany z tym zakonem Caravaggio

fasada późna, z lat 60.

Uniwersytet della Sepienza, kościół San Ivo della Sapieza

z daleka- niezwykła struktura łącząca hełm wieży z latarnią na kopule

bardzo klasyczne krużganki

San Agnese na piazza Navona

klasyczność form, ale jednocześnie niezwykłość formy przestrzennej

ok. 1659 fasada

Palazzo Spada w Rzymie przed 1649

prospettino- z 1652, fikcyjna struktura prowadząca na dziedziniec pałacu

20 m klumnady, ale wydaje się, żże jest dużo dłuższa, wysokość powyżej 8 m i niezwykła prostota form

widać, że Bernini prospettino i postanowił tak zrobić Scala Regia

naśladowana w wielu miejscach

lata 60.

skromny kościół o niezwykłych, zupełnie indywidualne elementy dekoracyjne

nie ma wykładu za tydzień

spacernik po Rzymie...?

19.04.2011

Francja

renesans francuski jest raczej manieryzmem

nagrobek serca Lugier Gigier

nagrobek ciała Henryka III z Lotaryngii

St-Denis dwupoziomowy nagrobek (ciało adoracji wiecznej i ciało w rozkładzie)

szkoła Fontainebleau

po połowie XVI w., mówi się o 4 fazach- na początku dominacja Włochów, koniec niemal sami Flamandzi (początek XVII)

postacią symobliczną dla szkoły Diana- tzw. Diana z Poitier (kochanka króla)

zamek w Anette

manierystyczna struktura

kaplica z 50.-70. XVI w.; wirująca kopuła i formy na posadzce

przeświadczenie, że po połowie XVII sztuka francuska przewyższa sztukę antyczną- w traktatach i tekstach artystów

XVI/XVII Francja, Henryk IV (zabity 1614 r.)- dążenie Francji do zdobycia terytorium, wojny przez cały wiek, szczególnie w drugiej połowie wieku za Louis XIV

pierwsze- przyłączenie Lotaryngii

Jacques Bellange

mało jego obrazów we Francji, wiele w Ermitażu

działa na dworze lotaryńskim w Nancy 159?-1607

technika metalowych rycin, mocno związany ze sztuką włoską

Pokłon Trzech Króli

Jacques Callot

także Lotaryngia

Teatr Florencki

kompozycja w pełni manierystycza, tak jak Bellange, bardzo dynamicznie

drama dell'musica- opera zyskuje ogromną popularność we Florecji na początku XVII w.

Callot dokumentuje dokładnie poszczególne sceny i zmiany dekoracji

pokazuje ludzi żyjących na marginesie

Cyganie

cykl Okropności wojny

Jan Ziaryn

Polak działający na dworze francuskim

rycina dla Marii Medycejskiej, regentki po śmierci męża

MRA

Jean Valentin de Boulonne

wszyscy zaczynali w Italii

Simon Vouet

caravagionista, szczególnie mnóstwo cytatów w sztuce wczesnej

np. Wróżba

George de la Tour

także caravaggionista, najbardziej znany francuski malarz przed Poussinem

1593 w okolicach Luneville, jako syn piekarza-1653

obraz narady ze skarbnikiem kontrybucji

odbywa się w nocy, nie tak jak trzeba

Kontrybucje, w galerii we Lwowie

de la Tour przeszedł na stronę uciskających Francuzów, to jest jedyny obraz, który mógłby oskarżać pobierających kontrybucję, złodziei

mecenat Richelieu, Louis XIII i generał-gubernatorów

mówi się, że była malarzem mistycznym, miał wielką dumę

Hiob i żona

św. Hieronim

Kobieta szukająca nocą pchły

“życie nie jest łatwe”

Opatrywanie św. Sebastiana (przez św. Irenę)

cykl (obecnie w Japonii, Anglii, Francji, USA)

Dwunastu Apostołów

pierwotnie wszystkie w kościele w Balby

8 zachowanych, reszta znana z kopii

wczesne- około 30 roku

być może były nawet dwa cykle

postacie wzięte z życia- ludzi starych, ubogich, z prostymi atrybutami, kontrastowe oświetlenie

wydaje się, że wszyscy artyści francuscy tego czasu byli w Italii, dłużej lub krócej

Św. Józef i Chrystus

Vouet- już we Francji

elemnty dekoracyjne poszczególnych wnętrz więc: jeden obraz z Dianą, to jest I Arteon

podobnie alegorie

przez miłość do bogactwa

tego typu obrazy były popularne, Vouet malował je z warsztatem seryjnie

zm.1669

zwany także pasztetnikiem!

Malował całe życie pejzaże z mocnymi konstrastami barwnymi (postacie domalowywali współpracownicy)

długi pobyt w Italii, prawie całe życie

Nicolas Poussin

w Italii, od 1622 z Philippe de Champagne przy malowaniu Pałacu Luksemburskiego

1624-42 do Italii, w kręgu Barberiniego

na krótko wrócił do Paryża i potem pozostał w Italii

obrazy dokładnie przez niego datowane

formy coraz bardziej klascyzujące

Rzeź niewiniątek- bardzo teatralna

temat śmierci w sielance antycznej:

Et in Arcadia ego- dwie wersje obrazu

pasterze odkrywają grób w idyllicznym krajobrazie oraz bogini pokazuje sarkofag

Apollo i Dafne

końcowe obrazy- spokojne pejzaże, ilustracje tekstów antycznych, niemal bez postaci

obrazy religijne:

dla bazyliki św. Piotra- wczesne

późniejsze

Madonna na schodach

samotrzeć

orfeusz

Pałac w Vaux-le-Vicomte

dla Nicolasa Fouque - intendenta Louis XIV

pałac barokowy na wyspie otoczonej fosą

1651-61

za ten pałac Louis XIV go aresztował, że miał fajniejszy pałac

architekci: Charles Le Brun, Louis Le Vau i André Le Nôtre (ogrody)

10.05.2011

Philippe de Champaigne

1602 Bruksela (Flamand naturalizowany we Francji w późńych latach 20., świadomie odszedł od tradycji rubensowskiej)-

plafon oratorium Marii Medycejskiej w pałacu Luksemburskim

1622-1625 Maria Medycejska, potem dalej jej mąż, ale jego projekty nie zostały przyjęte przez dwór

plafon- próba połączenia sztuki włoskiej, ale jednocześnie ze sztuką flamandzką, od której nie mógł uciec Champaigne (Maria z Florencji, jej włoski dwór stopniowo redukowany); przy budowie Maria nakazuje przysłanie projektów z Palazzo Pitti

nazwa od księcia Luxembourg, który był poprzednim właścicielem pałacu

po ucieczce Marii Medycejskiej de Champaigne oddaje się do dyspozycji Richelieu- maluje serię portretów- pierwsze wielkie reprezentacyjne portrety kardynała we Francji- nie typu włoskiego i nie typu świeckiego

Adoracja ciała Chrystusa

związek z jansenizmem- możliwy powrót do wszelkich ojców kościoła; nie późne pomysły moralności i polityki, a surowa wiara wczesnego chrześcijaństwa

elementy ciała i krwi Chrystusa gromadzone w naczyniach

jedyne przedstawienie Ludwika XIV, który ofiarowuje swoją koronę Chrystusowi

odejście od Poussina i Rubensa

potrójny portret Richelieu- en face i dwa profile- na jego podstawie wykonano popiersie

portret opata Hauranne

Champaigne namalował wiele portretów jansenistów

grupa pustelników- osób, które porzuciły wysokie stanowiska i udały się pod opactwo benedyktynek, jak klasztor pod Paryżem

uzdrowienie siostry zakonnej janseniki

obraz krucyfiksu z gwoźdźmi, bez ciałą Chrystusa

pod koniec lat 30. jansenizm był tak prześladowany, że jedyną nadzieją był opieka Chrystusa

ok 1647 św. Julienne de Cornillon

adoracja sakramentu w nocy- podejście neoklasycystyczne

Ciało Chrystusa

całun na kamieniu namaszczenia, ze sznurami- druga tradycja przedstawiania ciała

Modlitwa w ogrodzie oliwnym

obraz pokazuje dyskusje w Akademii Francuskiej, (dyskusja z Le Brun i Tycjanem) które dotyczyły godności obrazu sakralnego

neoklasycyzm

Ludwik XIV samodzielnym królem od 1661 r., Maria Austriaczka po Frondzie całkowicie odsunęła się od władzy

Wersal, lata 60.- struktura małego zamku XVI/XVII w., w którym bywał Ludwik III, ale nie była to ważna budowla

pierwszym etapem prac było otoczenie Luwru i sam Luwr

pomysły z przyjazdem Berniniego i projektu rozbudowy Luwru nie udały się

ostateczna forma neoklasyczna

jednak dla Ludwika XIV najważniejszy był Wersal; był zniechęcony po swoich przeżyciach z dzieciństwa, gdzie w czasie Frondy został obrzucony błotem, a jego brat cudem się uratował

Ludwik urodzony w Saint-Gremain-en-Laye; rozbudowany przez niego

potem Marny

piętro dolne- piętro delfinów

piętro górne- piętro królewskie i reprezentayjne

dwa skrzydła łączy galeria lustrzana; na końcu sali wielki srebrny tron- od strony królowej

odbicie ogrodu w lustrach- pasaż pomiędzy częścią króla (prawa strona) i królowej (lewa strona) przez kaplicę

schody ambasadorów

przebudowane potem na apartamenty

ogrody Andre le Notre

cały czas kopano rury, żeby doprowadzać wodę do fontann

nigdy nie dało się konserwować całego ogrodu naraz- zaczynano w grudniu, a kończono w lipcu przygotowywanie ogrodu

specjalne nawodnienia

Apollo z nimfami

rzeźba z ogrodu; całkowita identyfikacja Apolla z królem

Grand Trianon

budowla parterowa, dla króla i jego kochanki, w środku kwiaty i obrazy

obrazy Ludwika XIV jako Aleksanda Wielkiego

Antoine Watteau

poza dworem królewskim tworzy dla intelektualistów i bogaczy

zapowiada rokoko

17.05.2011

Rembrandt van Rijn

jedną z największych obsesji Rembrandta był autoportret

po 1646 także ryty

nie portrety pozytywne, a jako człowieka z kłopotami zarówno ze światem, jak i ze sobą

przed 1630- zaczyna sobie uświadamiać, kim jest malarz; problem zastanowienia się jak namalować

nigdy nie pojechał do Italii, a bardzo kochał sztukę włoską

wydawał zawsze więcej niż zarabiał, spekulował na swoich dziełach

fałszował obrazy, ok. 1630, Henryk Ulenburg agent artystyczny króla polskiego

1631 umowa z Ulenburgiem, który namówił go do produkcji kopii obrazów, Akademia Ulenburga

pracuje u Ulenburga w domu, gdzie poznaje jego siostrzenicę Saskię

1628 został mistrzem cechowym przez ślubem

rysunki i ryty z żoną nie są do końca pozytywne

zachowało się ponad 80 płyt rytowniczych

1628-1663 przyjmował płatnych uczniów

sygnował ich obrazy

uczyli się kopiując jego dzieła, także w celach fałszerstwa

bardzo często zmieniał sygnatury

na początku samo imię, potem RH, potem RHL, później całkiem pełne

Lekcja anatomii

nauczyciele: np. Lastmann, Liemens

dla ratusza amsterdamskiego, zachowany w małym fragmencie, miał pokazywać mity o pochodzeniu ludów

przysiega Batana

1655- spis i licytacja wszelkich przedmiotów Rembrandta (wielki zbiór dzieł sztuki)

mimo bardzo złej opinii pozostał w Amsterdamie

Danae

portret Marcjana Ogińskiego

niekoniecznie musi to być ta osoba

Straż nocna

obcięty ze wszystkich stron

Portret starszych cechu sukienników

Vermeer

Święta Paraskewa

kopia Vermeera

jakiś czas był w zbiorach Barbary Piaseckiej-Johnson

Chrystus z Marią i Martą

24.05.2011

XV, XVI, XVII w. bardziej szczegółowo na egzaminie

duży nacisk na dzieła powszechne w polskich zbiorach

pejzaże - jedna z najważniejszych dziedzin malarstwa niderlandzkiego- rzymskie, wiejskie

Vermeer zupełnie inny- prawie nie wychodzi poza miasto

Uliczka w Delft do 1698

Widok Delft

zmienia proporcje pomiędzy poszczególnymi budynkami, żeby stworzyć dobrą kompozycję, a nie dokładne oddanie

jednak widok jest bardzo wiarygodny, łącznie z postaciami

w związku z wojnami Ludwika XIV upadł w Niderlandach rynek sztuki, Vermeer był w swoim czasie zupełnie nie znanym artystą

Peter de Hooch

ur. ok. 1627- zm. ok 1654 Delft

Fabricius

zmarł w czasie wybuchu arsenału w Delft

Mówi się o szkole Delft malowania widoków miejskich

Szczygieł 1654

jego znaleziony po wojnie obraz- Wskrzeszenie Łazarza z kościoła św. Aleksandra w Warszawie; odnalezione w MNW

uczeń Rembrandta- umiejętność ukazywania większych kompozycji

31.05.2011

Guarino Guarini

1624- 1652

wykładowca matematyki i architektury

tworzy nowy typ architektury i przestrzeni

kilkuetapowy wpływ na architekturę 1. grafiki krążące w Czechach, Austrii czy mniej w Italii; 3. budował w Paryżu czy Lizbonie

1637- Architectura civile traktat z dziełami Guarniniego (nie oj autorem)

formy owalne- nawa główna i kaplice, transept z dużych eliptycznych kaplic- echo Borominiego czy Cortony

ok. 1700

cesarz zgodził się na powstanie królestwa Prus w obrębie cesarstwa niemieckiego

koronowany pierwszy król Prus w Królewcu

kaplica Ludwiki Henrietty Orańskiej, Berlin

sala alabastrowa

(część z marmuru, alabastrowe posągi)

Berlin

galeria Brunszwicka- łączyła nowy apartament XVII w. dla jednej z żon

tradycja galerii w wielu rezydencjach królewskich końca XVII w., wiele porcelany z berlińskiej manufaktury królewskiej

Poczdam

Schloss Scharlottenburg

Johann Arnold Nering

Sanssoussi

Antonio Canal, Canatello

1697- 1768

Wenecjanin

Schloss Schonbrunn

kartuzja w Grenadzie

po 1732 r.

---