Warsztaty 3 - rozwiązania zadań

Zadania obowiązkowe:

ZADANIE 3.1

Wyjaśnij, na czym polegają tzw. cztery swobody (przepływu: towarów, usług, kapitału i siły roboczej) Jednolitego Rynku Europejskiego?

Jednolity Rynek Europejski - obszar bez granic wewnętrznych na którym realizowane są cztery swobody - przepływu: towarów, usług, kapitału i osób (siły roboczej).

Swoboda przepływu towarów

Polega na zniesieniu barier we wzajemnym handlu, w tym ceł i kontroli granicznych oraz na harmonizacji norm i przepisów związanych m.in. z jakością produktów. Handel towarami przemysłowymi, spożywczymi oraz produktami rolnymi pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej odbywa się bez żadnych ograniczeń - celnych, ilościowych, jakościowych czy fiskalnych. Produkt dopuszczony do sprzedaży w dowolnym kraju UE może być sprzedawany w każdym państwie członkowskim, ale musi spełniać normy weterynaryjne, zdrowotne, dotyczące ochrony środowiska i ochrony konsumentów.

W brzmieniu art. 23 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Swobodny przepływ towarów jest pierwszą z tzw. czterech wolności stanowiących podstawę rynku wewnętrznego UE. Wszystkie towary podlegają tym samym normom i wymogom certyfikacyjnym i powinny być obłożone takimi samymi podatkami. Swobodny przepływ towarów wymagał od państw Unii harmonizacji podatków, opłat celnych i zastosowania jednolitych standardów. Osiągniecie tak daleko posuniętej liberalizacji obrotów towarami pomiędzy państwami członkowskimi wymagało zniesienia wszelkich barier taryfowych oraz pozataryfowych - np. fiskalnych, jakościowych czy ilościowych. Zasada swobodnego przepływu towarów dotyczy zarówno wyrobów przemysłowych, jak i produktów rolnych oraz spożywczych.

Warunkiem nieskrępowanej wymiany towarowej między państwami członkowskimi było zniesienie ceł oraz wszystkich podobnych opłat między państwami Unii. Konieczne było również utworzenie wspólnej taryfy celnej w handlu z krajami spoza Unii.
Zlikwidowanie ceł wewnętrznych polegało na wprowadzeniu unii celnej między państwami Unii; początkowo zniesiono cła eksportowe, stopniowo je obniżano a następnie zniesiono cła importowe. Likwidowano też inne opłaty nakładane przez państwa UE na towary przekraczające granice celne. Niezbędna była również likwidacja kontyngentów oraz barier technicznych związanych z przekraczaniem granicy (m.in. przepisów dotyczących jakości towarów, formalności celnych, kontroli toksyczności odpadów, bezpieczeństwa, kontroli sanitarnych). Zastosowanie tak zwanej klauzuli „standstill” umożliwiło zakaz jakichkolwiek ograniczeń taryfowych od momentu utworzenia unii celnej. Zewnętrznym przejawem unii celnej jest wspólna taryfa celna, która pozwoliła wprowadzić identyczne cła na towary przywożone z państw trzecich do Unii. Kompetencje w zakresie zmian w taryfie celnej mają tylko odpowiednie władze UE, żadne państwo nie może ich dokonywać samodzielnie.

Od 1-go stycznia 1994 r. Wspólnotowy Kodeks Celny zniósł formalności celne obowiązujące przy przewozie towarów przez wewnętrzne granice między państwami członkowskimi. Zasada swobodnego przepływu towarów dotyczy wyłącznie produktów pochodzących z państw UE oraz takich, które zostały w sposób legalny wprowadzone na obszar Unii.

Towar wyprodukowany w UE, to taki, który powstał w całości na terytorium jednego lub kilku państw członkowskich lub został wytworzony na terytorium UE, z wykorzystaniem legalnie importowanych części lub składników. Towarem również dopuszczonym do swobodnego obrotu jest taki, który pochodzi spoza UE i został wprowadzony na terytorium jednego z państw członkowskich w sposób legalny, tj. po spełnieniu wymaganych formalności. Prawo europejskie nakazuje traktować oba rodzaje produktów jednakowo ,tzn. jako produkty wspólnotowe, dopuszczone do obrotu we wszystkich państwach Unii.

Realizując zasadę swobodnego przepływu towarów, państwa członkowskie muszą zagwarantować bezpieczeństwo produktów znajdujących się na rynku. Produkt dopuszczony do obrotu, oznacza dla konsumenta pewność, że jest bezpieczny zarówno dla ludzi jak i dla środowiska. Sposób dopuszczania produktów do obrotu regulują odpowiednie dyrektywy.

Zasada swobodnego przepływu towarów powiązana jest z przestrzeganiem unijnych norm i wymagań dotyczących poszczególnych towarów. Normy te są specyfikacjami technicznymi, których stosowanie ma charakter dowolny. Największym problemem są standardy, jakim muszą odpowiadać te same towary we wszystkich państwach UE. Początkowo ich ujednolicenie dotyczyło ponad 100 tys. standardów, które w 1985 obowiązywały jeszcze w państwach UE. Jednak ze względu na to ,że ujednolicenie wszystkich standardów okazało się niemożliwe, przyjęto zasadę wzajemnego uznawania tej części z nich, przy których ustalaniu kierowano się podobnymi kryteriami. Pozostałe są harmonizowane stopniowo. Jeśli chodzi o kontyngenty, zgodnie z zasadą swobodnego przepływu towarów zabronione jest stosowanie ograniczeń ilościowych określających ilość towaru, jaka może zostać importowana do danego państwa.

Ograniczenia w swobodzie przepływu towarów.

Kraje UE, od 1-go maja 2004 r., również Polska, mają możliwość wprowadzania ograniczeń importowych, eksportowych oraz tranzytowych, jeśli wymagają tego względy moralności publicznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi, ochrony zwierząt i roślin, ochrony narodowych dóbr kultury, ochrony własności przemysłowej lub handlowej. Ograniczenia te nie mogą jednak nosić znamion restrykcji w handlu między tymi państwami.

Swoboda przepływu kapitału

Oznacza wolność dokonywania transakcji finansowych na całym obszarze jednolitego rynku. Obejmuje również obrót nieruchomościami i ziemią. Obywatele UE mogą dokonywać operacji bankowych, zakładać rachunki i lokaty bankowe, dokonywać operacji bankowych, kupować i sprzedawać papiery wartościowe, nabywać nieruchomości we wszystkich krajach członkowskich.

W art. 73b Traktatu z Maastricht zniesiono restrykcje i zapewniono swobodę przepływu kapitału. Oznacza to swobodne transakcje finansowe, nie związane z przepływem towarów, usług czy osób. W 1988 r. Rada podjęła decyzję o całkowitej liberalizacji sektora finansowego do 1 stycznia 1990 r., a stosowna dyrektywa zniosła ograniczenia w transferze kapitału między osobami zamieszkałymi w różnych państwach członkowskich.
Prawodawstwo Unii Europejskiej ustanawia swobodny przepływ kapitału między państwami członkowskimi, a także zakaz ustanawiania nowych barier w przepływie kapitału z państwami trzecimi po 31 grudnia 1993 r. Oznacza to swobodę dokonywania inwestycji we wszelkich dziedzinach, jak też swobodę dokonywania płatności w obrocie między państwami członkowskimi. Obywatele UE uzyskali tym samym swobodę wyboru miejsca zakładania rachunków bankowych i otrzymywania lokat oraz dokonywania operacji bankowych we wszystkich krajach członkowskich.

Swoboda przepływu kapitału stanowi zarazem niezbędny warunek korzystania z pozostałych swobód, np. prowadzenia działalności gospodarczej na terenie innego państwa członkowskiego. Oznacza to również prawo do inwestowania dla przedsiębiorstw i osób prywatnych z krajów członkowskich Unii, do swobodnego transferu zysków oraz prawo do inwestowania za granicą przez podmioty gospodarcze. 1 stycznia 2004 r., na podstawie zapisów Traktatu o Unii Europejskiej, poddano liberalizacji wszystkie przepływy kapitału oraz płatności między państwami członkowskimi. Dotyczy to także inwestycji polegających na nabyciu nieruchomości. Ponadto ten obszar negocjacyjny obejmuje kwestie zapobiegania „praniu brudnych pieniędzy” oraz płatności elektronicznych.

Wprowadzenie swobodnego przepływu kapitału w Unii Europejskiej miało przede wszystkim duży wpływ na dokonywanie bezpośrednich inwestycji przez przedsiębiorstwa. Bezpośrednie inwestycje, to lokowanie pieniędzy w innym kraju w celu, albo uzyskania kontroli nad daną spółką, lub też po prostu wykupienie jej. Kapitał jest bardzo ruchliwy. Pieniądze płyną tam, gdzie można na nich najwięcej zarobić. Aby zapewnić swobodny przepływ kapitału kraje UE musiały ujednolicić wiele przepisów, które na przykład zabezpieczają interesy wierzycieli, czy regulują realizację płatności.

Swoboda przepływu usług

Oznacza, że we wszystkich krajach członkowskich bez ograniczeń można świadczyć usługi oraz kupować je i sprzedawać na bardzo podobnych zasadach. Dotyczy to np. usług telekomunikacyjnych, transportowych, ubezpieczeniowych, finansowych. Swoboda w tej dziedzinie umożliwia zakładanie spółek, prowadzenie przedsiębiorstw, uprawianie wolnych zawodów.

Usługami są wszelkie świadczenia wykonywane najczęściej odpłatnie, zwłaszcza świadczenia realizowane w ramach prowadzonej działalności handlowej, przemysłowej, rzemieślniczej oraz wolnych zawodów. Najistotniejsze znaczenie mają tutaj art. 59-66 Traktatu z Maastricht, które zapewniają swobodę świadczenia usług na obszarze państw członkowskich UE. Zasada swobody świadczenia (przepływu) usług określa prawo do zakładania przedsiębiorstw i prowadzenia działalności gospodarczej oraz przewiduje swobodę dostarczania usług obywatelom państw członkowskich na obszarze całej Unii Europejskiej. Zasada ta oznacza więc zarówno prawo do dokonywania zakupu usług zagranicznych, świadczonych przez podmioty z krajów partnerskich (na terytorium własnego kraju oraz kraju siedziby usługodawcy), jak i prawo do sprzedaży takich usług, w tym podejmowania i wykonywania pracy na własny rachunek, zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, spółek, agencji oraz filii.

Warto zaznaczyć, iż świadczenie usług wiąże się z wykonywaniem wolnego zawodu. Osoba fizyczna lub prawna, która prowadzi działalność gospodarczą musi na stałe przebywać na terenie tego państwa członkowskiego, w którym mieszka i prowadzi działalność, natomiast osoba prawna lub przedsiębiorstwo świadczące usługi może działać na terenie jednego państwa, a stałą siedzibę mieć na terenie innego. Przejawem swobody świadczenia usług, również w przypadku wolnych zawodów (lekarzy, architektów, prawników) jest wzajemne uznawanie kwalifikacji.

Regulowane jest to za pomocą dyrektywy 89/48/EWG i 92/51/EWG. Ze względu na nakaz równego traktowania od obywateli ówczesnej „piętnastki” zamierzających zamieszkać w innym kraju w celu świadczenia usług nie można wymagać kwalifikacji, umiejętności lub świadectw lepszych niż od własnych obywateli. Obywatele Wspólnot mają prawo do osiedlenia się w celu podjęcia działalności lub świadczenia usług tylko wówczas, gdy spełniają warunki, których w danym kraju wymaga się od jego własnych obywateli. Muszą więc mieć np. konieczne wykształcenie zawodowe, zdane stosowne egzaminy, posiadać stosowne świadectwa lub dyplomy.

Prawodawstwo unijne zawiera także regulacje dotyczące świadczenia usług: bankowych, ubezpieczeniowych, inwestycyjnych jak i na rynku papierów wartościowych. Ponadto obejmuje ono zasady ochrony danych osobowych i społeczeństwa informacyjnego, zasady zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług przez rzemieślników, usług w handlu i rolnictwie. Zasada swobodnego przepływu usług likwiduje wszelkie ograniczenia wobec dostawców oraz odbiorców usług, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i firmy. Dotyczy to obywateli państw członkowskich, którzy świadczą swoje usługi na terenie innego państwa członkowskiego. Uzgodniono że w firmach prowadzących działalność na terenie drugiej strony Układu będzie można zatrudniać osoby zagraniczne stanowiące tzw. kluczowy personel firmy, czyli osoby pełniące funkcje kierownicze lub posiadające wysokie kwalifikacje specjalistyczne. Wiąże się to z prawem do wizy dla tych osób, prawem stałego pobytu i prawem do pracy. Te same uprawnienia przysługują właścicielowi firmy(lub jego przedstawicielom, jeśli jest osobą prawną). Dotyczą również osób prowadzących działalność na zasadach samozatrudnienia.

System licencji dla bankowości oraz dla rynku papierów wartościowych daje uprawnienia instytucjom finansowym do świadczenia określonych usług we wszystkich krajach UE. Licencje przyznaje kraj macierzysty, w którym działa dana instytucja finansowa. Koniecznym warunkiem jest jednak wzajemne uznawanie, czyli instytucja działająca na podstawie tej licencji powinna uznać miejscowe przepisy prawa finansowego kraju, w którym świadczy usługi. Przykładem może być mnogość ograniczeń wewnętrznych na rynku usług ubezpieczeniowych. Większość krajów UE ogranicza świadczenie usług ubezpieczeniowych poprzez filie towarzystw zagranicznych. W takim przypadku obowiązki nadzoru nad nimi są podzielone pomiędzy kraj macierzysty siedziby firmy i kraj odbierający jej usługi.

Rynek usług finansowych (ubezpieczenia, inwestycje kapitałowe, bankowość), jako sektor bardzo istotny dla gospodarek krajowych charakteryzuje się wysokim stopniem unormowania. Konieczne jest również zagwarantowanie bezpieczeństwa jego funkcjonowania dla konsumentów. Zapewnienie swobody świadczenia usług instytucjom finansowym w UE jest ściśle powiązane z przeprowadzeniem jednocześnie liberalizacji przepływów kapitałowych. Wysokie ryzyko, z jakim wiąże się prowadzenie działalności w tym sektorze oraz możliwość wykorzystywania instytucji finansowych do procederów niezgodnych z prawem i działających na szkodę konsumentów, skłoniły państwa członkowskie do wprowadzenia regulacji obejmujących kwestie nadzoru nad jednostkami finansowymi i współpracy organów nadzoru, a także do utworzenia systemów zabezpieczających interesy konsumentów oraz inwestorów.

Powołano następujące instytucje nadzoru finansowego:

· Komisja Nadzoru Bankowego (w sektorze bankowym),

· Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (w sektorze ubezpieczeń),

· Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (w sektorze usług inwestycyjnych i rynku papierów wartościowych).

Jednym z głównych celów Unii Europejskiej jest wspieranie rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Jest on realizowany poprzez dążenie do zapewnienia europejskim przedsiębiorcom, rządom i obywatelom utrzymania czołowej pozycji w kształtowaniu i uczestniczeniu w globalnej ekonomii opartej na wiedzy i informacji.

Usługi społeczeństwa informacyjnego mają charakter płatny bądź bezpłatny. Są one wykonywane na odległość za pomocą środków elektronicznego przetwarzania i gromadzenia danych, na indywidualne zamówienie odbiorcy, w formie przekazu przeznaczonego do promocji produktów lub wizerunku osób.

Komisja Europejska wydała komunikat wyjaśniający, w jaki sposób Państwa Członkowskie mogą w sytuacjach wyjątkowych zastosować przepisy o ochronie konsumentów do usług finansowych świadczonych za pomocą Internetu przez inne Państwa Członkowskie, zgodnie z dyrektywą 2000 w sprawie handlu elektronicznego.

Dyrektywa w sprawie handlu elektronicznego ma na celu zapewnienie swobodnego dostępu do usług on-line wszystkich państw Wspólnoty. Klauzula "rynku wewnętrznego" umożliwia świadczącemu usługi finansowe na dostarczanie usług on-line w całej UE, pod warunkiem, że odbywa się to zgodnie z przepisami obowiązującymi w Państwie Członkowskim, w którym świadczący usługi prowadzi działalność gospodarczą. Jednakże dyrektywa ta pozwala, w pewnych warunkach, Państwu Członkowskiemu na narzucenie własnych zasad dotyczących usług on-line świadczonych klientom na jego terytorium. Komunikat potwierdza, że zasada rynku wewnętrznego o wzajemnym uznawaniu praw i zasad narodowych kraju pochodzenia ogólnie musi być stosowana do usług społeczeństwa informacyjnego. Innymi słowy, upoważnienie usługodawcy do działania w jednym Państwie Członkowskim oznacza automatycznie upoważnienie do działania we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich. Niemniej jednak, komunikat podkreśla, że art. 3 ust. 4 - 6 dyrektywy w sprawie handlu elektronicznego pozwala Państwom Członkowskim na podejmowanie środków przeciwko danemu usługodawcy, kierując się (m.in.) ochroną konsumentów, łącznie z ochroną interesów inwestorów.

Swoboda przepływu osób (siły roboczej)

Polega na tym, że każdy obywatel Unii Europejskiej ma prawo do osiedlenia się, podejmowania pracy i nauki oraz korzystania z praw socjalnych w dowolnym kraju członkowskim. Może pracować na takich samych warunkach, jak mieszkańcy danego państwa członkowskiego bez konieczności uzyskania dodatkowego zezwolenia na podjęcie pracy. W Unii Europejskiej obowiązuje zakaz dyskryminacji pracowników ze względu na narodowość, płeć, pochodzenie. Dotyczy on również warunków zatrudniania i zwalniania, warunków pracy i wysokości wynagrodzenia, zabezpieczeń socjalnych, uznawania kwalifikacji zawodowych. Ograniczenia w tym zakresie dotyczą krajów Europy Środkowej i Wschodniej (w tym: Polski), które przystąpiły do UE 1 maja 2004 roku. Nadal istnieją tzw. okresy przejściowe w swobodnym dostępie do rynków pracy większości krajów członkowskich UE-15.

Prawo obywateli Unii Europejskiej do swobodnego przemieszczania się to prawo do pracy, życia, podejmowania działalności gospodarczej, osiedlania się i korzystania ze wszystkich przywilejów socjalnych w jakimkolwiek miejscu na terenie UE, bez względu na przynależność państwową. Początkowo prawo zamieszkania w dowolnym państwie członkowskim dotyczyło w zasadzie tylko osób aktywnych ekonomicznie (pracowników najemnych, osób zakładających przedsiębiorstwo, usługodawców) i ich rodzin, a następnie zostało rozciągnięte na studentów, emerytów oraz pozostałych obywateli państw członkowskich, jeśli posiadają oni wystarczające środki na utrzymanie i są ubezpieczeni. Unijna legislacja w tej dziedzinie rynku wewnętrznego ma na celu m.in. zapewnienie harmonijnego rozwoju rynku pracy i dostępu do niego wszystkim zainteresowanym (bez względu na przynależność państwową), stworzenie warunków do wzajemnego uznawania dyplomów oraz zagwarantowanie przemieszczającym się osobom wszelkich praw socjalnych, również w dziedzinie edukacji i ochrony zdrowia.

Swoboda przepływu osób jest naczelną zasadą obywatelstwa europejskiego, która daje określone gwarancje uznawalności kwalifikacji zawodowych, a także umożliwia dostęp do opieki służb zatrudnienia państwa pobytu i ogólnoeuropejskiego Jednolitego Systemu Wymiany Informacji o Wolnych Miejscach Pracy. Oznacza również, iż zakazane są wszelkie przejawy dyskryminacji ze względu na narodowość w odniesieniu do zatrudnienia, płac, innych warunków pracy i uznawania dyplomów. Uzupełnieniem tej swobody jest prawo osiedlania się w związku z podjęciem zatrudnienia, dostęp do mieszkań i możliwość posiadania ich na własność. Ze stosowania zasady wynika koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego opartego na zasadzie równego traktowania obywateli i pracowników migrujących oraz zachowania praw nabytych i innych świadczeń wynikających z uprawnień wiekowych oraz zagwarantowanie opieki medycznej. Wszystkie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pobytu pracownika w dowolnym państwie członkowskim zaliczane są do jego emerytury.

System uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych to kolejny czynnik umożliwiający praktyczne korzystanie z zasady swobodnego przepływu osób (pracowników). Kraje członkowskie UE wyszły z założenia, że jeśli obywatel jednego państwa UE uzyskał dyplom uprawniający do wykonywania zawodu w swoim kraju, to może wykonywać ten zawód również w innych państwach członkowskich. Osobne przepisy dotyczą natomiast takich zawodów, jak: lekarz, pielęgniarka, dentysta, farmaceuta, prawnik i architekt. Za jednolite stosowanie reguł uznawania kwalifikacji zawodowych odpowiedzialne są właściwe władze krajowe - ministerstwa edukacji. Informowaniem o systemie uznawania kwalifikacji zawodowych UE zajmie się krajowy ośrodek NARIC (National Academic Recognition Centre).

Swoboda przepływu osób weszła w życie w 1993 r. Prawo do swobodnego poruszania się w obrębie Unii Europejskiej mają jej obywatele oraz obywatele państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tj. Islandii, Norwegii i Lichtensteinu.

ZADANIE 3.2

Przedstaw główne korzyści i koszty dla przeciętnego polskiego obywatela wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Zarys odpowiedzi:

Jedną z najważniejszych zalet Unii Europejskiej z punktu widzenia zwykłego obywatela jest możliwość swobodnego podróżowania, osiedlania się i podejmowania pracy w innych krajach członkowskich UE. Obywatele innych państw powinni być traktowani w taki sam sposób, w jaki traktowani są obywatele każdego z państw członkowskich Unii. Aby pracownicy mogli rzeczywiście korzystać ze swobody przepływu w UE ustanowiono system gwarancji, który objął przede wszystkim takie kwestie jak: dostęp do rynku pracy, uznawanie dyplomów i kwalifikacji zawodowych, koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, pobyt na terytorium innego państwa członkowskiego, w tym - po zakończeniu wykonywania działalności zawodowej, prawa wyborcze.

Dostęp do rynku pracy: prawo podjęcia zatrudnienia i prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego, zgodnie z przepisami tam obowiązującymi; prawo poszukiwania pracy, w tym: za pośrednictwem urzędów pracy, które mają obowiązek równo traktować obywateli własnych oraz osoby pochodzące z innych państw członkowskich; zasady traktowania na równi pracowników własnych i pracowników pochodzących z innych państw członkowskich, jeśli chodzi o warunki zatrudnienia i pracy, w tym: wynagradzanie, warunki wypowiedzenia, przywileje socjalne, przywileje podatkowe, dostęp do szkoleń, członkostwo w związkach zawodowych, ułatwienia mieszkaniowe, własność mieszkania, mechanizm wymiany między urzędami pracy informacji o wolnych miejscach pracy w ramach systemu EURES. Państwo członkowskie ma prawo ograniczać tylko dla własnych obywateli dostęp do pracy w administracji państwowej na stanowiskach związanych z wykonywaniem władzy państwowej.

Po zakończeniu wykonywania pracy z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego lub utraty zdolności do pracy, pracownicy migrujący mogą pozostać na terytorium państwa przyjmującego. Muszą mieć jednak wystarczające środki utrzymania tak, aby nie stać się obciążeniem dla systemu pomocy społecznej w państwie przyjmującym. Członkowie rodziny pracownika migrującego mogą do niego dołączyć w okresie wykonywania przez niego pracy na terytorium innego państwa członkowskiego. Mają oni zagwarantowane, iż będą traktowani na równi z członkami rodziny obywatela państwa przyjmującego.

Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych - prawo wspólnotowe przewiduje uznawanie kwalifikacji zawodowych obywatela innego państwa Unii, który w tym państwie uzyskał prawo do wykonywania danego zawodu. Programy kształcenia nie zostały jednak dotychczas skoordynowane w Unii. Może się więc zdarzyć, że umiejętności pracownika migrującego i kwalifikacje wymagane w państwie, w którym chce on wykonywać swój zawód, będą zasadniczo różne. W takiej sytuacji - możliwe jest uzależnienie uznania kwalifikacji od zdania testu umiejętności praktycznych bądź odbycia stażu. W każdym z państw członkowskich działa ośrodek informacji o kwalifikacjach zawodowych i uznawalności wykształcenia, do którego mogą zwracać się pracownicy i pracodawcy.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego - pozwala na wyeliminowanie skutków kolejnego podlegania równym systemom zabezpieczenia społecznego różnych państw lub też w związku ze zmianą miejsca pobytu lub zamieszkania. Jeśli ktoś pracował kolejno w kilku państwach i w tych państwach podlegał ubezpieczeniu, może zdarzyć się, że mimo to nie nabędzie prawa do świadczeń, bo w żadnym państwie nie ma wypełnionego minimalnego okresu ubezpieczenia, wymaganego do nabycia prawa, zwłaszcza prawa do świadczeń długoterminowych (renty, emerytury). W UE nie ma jednolitego systemu zabezpieczenia społecznego. Każde państwo członkowskie samo decyduje, kto podlega ubezpieczeniu, jakie należą się świadczenia, pod jakimi warunkami, w jaki sposób obliczana jest ich wysokość, jakie składki są opłacane. Obywatel danego państwa ma takie same prawa i obowiązki w zakresie ubezpieczenia społecznego, jak obywatel państwa przyjmującego. Oznacza to, że wniosek o objecie systemem lub o udzielenie świadczeń nie może zostać odrzucony tylko z tego powodu, że dana osoba jest obywatelem innego państwa. Świadczenia przyznawane są w razie wystąpienia wszelkich ryzyk ubezpieczeniowych: choroby, macierzyństwa, wypadków przy pracy i chorób zawodowych, starości, śmierci żywiciela rodziny, inwalidztwa, śmierci, bezrobocia, utrzymania członków rodziny.

Wniesienie o przyznanie świadczeń na wypadek bezrobocia dopuszczalne jest tylko w państwie, w którym dana osoba podlegała ubezpieczeniu bezpośrednio przed utratą pracy. Jeśli bezrobotny podejmuje się poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim (i w tym celu przenosi się tam), to przysługujący mu zasiłek dla bezrobotnych jest transferowany do tego państwa.

W przypadku czasowego pobytu poza państwem miejsca ubezpieczenia (bez względu na charakter tego pobytu - może to być pobyt prywatny, niezwiązany z wykonywaniem pracy) osobie ubezpieczonej przysługuje prawo do medycznych świadczeń rzeczowych czy wszelkich zabiegów leczniczych, lekarstw, hospitalizacji, które wymagane są ze względu na stan zdrowia danej osoby (wypadek, choroba). Koszty świadczeń pokrywane są przez instytucję, w której ubezpieczony jest pacjent. .

Prawo do prowadzenia działalności gospodarczej w UE. Polacy mają prawo do zakładania i prowadzenia firm w wybranym przez siebie kraju UE. Pozwala to na działanie w warunkach stabilnych kursów walutowych i prowadzenie dzięki temu przejrzystych kalkulacji finansowych oraz zmniejsza ryzyko finansowe. Liczy się też dostęp do rozwiniętego rynku usług, takich, jak: telekomunikacja, system bankowy, ubezpieczenia biznesowe. Poza tym można obniżyć koszty inwestycji z racji niższej stopy redyskontowej (dzięki niższej inflacji). A podstawowym argumentem jest wielki, unijny rynek. Za te korzyści płacimy koniecznością dostosowania się do wymagań standaryzacyjnych i certyfikacyjnych UE oraz wyższymi kosztami pracy.

Przystąpienie Polski do Unii oznacza dla polskich uczniów i studentów nowe możliwości nauki i studiowania za granicą. Polacy muszą być traktowani tak, jak wszyscy inni obywatele Unii.

Wyeliminowano formalności wizowe w przypadku wyjazdu do krajów członkowskich UE.

Możemy liczyć na większa ochronę naszych praw jako konsumentów. Za produkty, które wchodzą na rynek - pełną odpowiedzialność ponoszą podmioty, które wprowadzają je do obrotu. To producent musi ocenić bezpieczeństwo swojego produktu, musi dać użytkownikowi dokładne informacje o składzie, instrukcję obsługi, informacje o sposobie przechowywania ect.

Ze swobody przepływu kapitału wynika możliwość nabywania nieruchomości w innych państwach członkowskich na zasadach równego traktowania. Niestety, nadal istnieją pewne ograniczenia w niektórych państwach członkowskich w nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, np. w Austrii - w przeciwieństwie do np. Belgii, Wielkiej Brytanii, Luksemburga, które należą do krajów o najbardziej liberalnych przepisach.

Zadanie dodatkowe:

ZADANIE 3.3

Opisz najistotniejsze szanse i zagrożenia dla polskich przedsiębiorstw związane z funkcjonowaniem w ramach Jednolitego Rynku Europejskiego.

Zarys odpowiedzi.

Zagrożenia (koszty) m.in.:

• Wzrost konkurencji - przykład rynek pasażerskich przewozów lotniczych (dane: 2005r.)

Polska to obecnie najszybciej rozwijający się rynek lotniczy w Europie: w 2005 r. polskie lotniska obsłużyły 11,5 mln pasażerów. To aż o 31 % więcej niż w roku 2004.

Konkurencja - korzystna dla konsumentów - stanowi wyzwanie dla PLL LOT.

• koszty związane ze spełnieniem wspólnotowych wymogów standaryzacyjnych i harmonizacyjnych (długie procedury zatwierdzania wyrobów i przyznawania certyfikatów jakości)

• wysokie koszty normalizacji związane z ostrymi wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i zdrowia publicznego (atesty) oraz rodzaju i kształtu opakowań;

• koszty związane z brakiem ujednolicenia systemu podatkowego w UE (konieczność poznania systemów obowiązujących w każdym z państw członkowskich)

• całkowita liberalizacja rynku zamówień publicznych i konieczność dopuszczania do przetargów bezwarunkowo wszystkich firm z UE;

• koszty związane z wprowadzeniem zakazu udzielania pomocy państwowej = osłabia to znacznie możliwości rozwojowe wielu przedsiębiorstw;

• nakłady w celu dostosowania się do norm ochrony środowiska oraz norm dotyczących warunków w miejscu pracy;

Szanse (korzyści) m.in.:

• funkcjonowanie w warunkach stabilnego otoczenia makroekonomicznego, przy zachowaniu stabilnych kursów walutowych (możliwość prowadzenia kalkulacji finansowych na podstawie znacznie stabilniejszych danych; zmniejszenie ryzyka kursowego i inwestycyjnego)

• zwiększenie napływu inwestycji zagranicznych (możliwość podwykonawstwa)

• obniżenie kosztów przewozów związanych z: czasem postoju na granicach, eliminacją formularzy granicznych (SAD ...)

• wykorzystanie, wraz ze zmianą lokalizacji przemysłu, możliwości zmian źródeł zaopatrzenia na rzecz krajów, w których ceny są niższe

• wzrost wolumenu (wielkości) handlu, jego wartości i dynamiki = spowodowany obniżeniem kosztów transakcyjnych i zwiększeniem produkcji w wyniku eliminacji barier taryfowych i pozataryfowych

Polska

Źródło: NBP

• zasada wzajemnego uznawania towarów = gwarantuje przedsiębiorstwom sprzedaż wszelkich produktów dopuszczonych do obrotu w Polsce

• liberalizacja rynku kapitałowego = upraszcza prowadzenie operacji finansowych i płatności

• ochrona przedsiębiorstw (zwłaszcza małych i średnich) = wynik stosowania zasad polityki konkurencji = zabezpieczenia przed naruszeniami wolnej konkurencji

• dostęp do wspólnotowych programów wspierania małych i średnich przedsiębiorstw (środki finansowe, programy badawczo-rozwojowe, źródła kredytowania, podnoszenie kwalifikacji zawodowych (...)

INTEGRACJA EUROPEJSKA (3E1)

INSTYTUT EKONOMII I ZARZĄDZANIA WSZ/POU

9

---