Program

zajęć socjoterapeutycznych

dla uczniów klas I - III

szkoły podstawowej

mgr Irena Kopańska

Szkoła Podstawowa nr 16 Ruda Śląska 41-710 ul. Kukułcza 4. tel. [phone]

Adres dom. ul. Jankowskiego 16/20 Ruda Śląska 41-710 tel [phone]

Ludzie muszą mieć jakiś kręgosłup.

Jedynie ludzie z kręgosłupem

potrafią tworzyć nowy świat.

Na początku zaczyna się z wielkim zapałem:

pracę, drogę prowadzącą do wzniosłego celu,

jakieś życiowe zadanie, małżeństwo...

Ludzie czują się mocni, dopóki nie pojawią się trudności.

Kiedy nadchodzą ciężkie godziny, następuje nagła zmiana

na gorsze. Kiedy trzeba iść w noc,

wielu się lęka i rezygnuje:

„ Nie potrafię już dalej, mam wszystkiego dość”.

Czegoś ludziom brakuje. Kręgosłupa.

Kręgosłup to stałość i ciągłość, wytrwałość i wytrzymałość.

Zdolność przetrwania.

Kręgosłupem jest zaufanie do siebie samego,

do swoich dokonań. Wiara w swoją własną wartość.

Kręgosłupem jest panowanie nad swoimi odczuciami

i nastrojami.

Wszyscy potrzebujemy kręgosłupa,

aby prosto kroczyć i nie spuszczać głowy.

Trzeba ponosić odpowiedzialność

wraz z jej obciążeniami i kłopotami.

Trzeba opierać się wichrom i sztormom.

Trzeba wzajemnie się wspierać.

PHIL BOSMANS

SPIS TREŚCI strona

1. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU I CELE PROGRAMOWE

2. ELEMENTY PROCESU SOCJOTERAPEUTYCZNEGO

3. ETAPY ODDZIAŁYWAŃ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH

4. OPIS PROCEDUR OSIĄGANIA CELÓW.

5. SZKOŁA DLA RODZICÓW JAKO FORMA MODELOWANIA

ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO UCZNIA

6. EWALUACJA PROGRAMU SOCJOTERAPEUTYCZNEGO

7. ZAŁĄCZNIKI

8. BIBLIOGRAFIA

„ W umyśle, który zatrzymuje się na chwilę

uspokojony, cicho dokonuje się cud.”

1. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU I CELE PROGRAMOWE

Program „ JASKINIOWE TAJEMNICE” adresowany jest do nauczycieli pierwszego etapu kształcenia, borykających się z problemem zaburzeń zachowania u swoich uczniów. Wyodrębnia się cztery kategorie relacji społecznych, w których przejawiają się zaburzenia w zachowaniu:

• relacja JA- RÓWIEŚNICY

• relacja JA-DOROSŁY

• relacja JA-ZADANIE

• relacja JA-JA

O zaburzeniu zachowania mówimy dopiero wtedy, gdy nieadekwatne zachowanie staje się regułą, gdy dziecko w różnych sytuacjach prezentuje stały stereotyp zachowania. Charakterystycznymi cechami zaburzeń zachowania są :

• nieadekwatność/zachowania dziecka nie są racjonalnymi, właściwymi, optymalnymi reakcjami na zaistniałą sytuację/;

• sztywność reakcji/ niezależnie od tego jak zmienia się sytuacja, występuje „sztywna”, „automatyczna” reakcja na bodziec sytuacyjny/;

• szkodliwość dla podmiotu i otoczenia / stereotypowe reakcje na bodziec sytuacyjny pozbawiają dziecko możliwości wyciągania wniosków, modyfikacji relacji z otoczeniem/;

• negatywne emocje/ zaburzeniom zachowania towarzyszą liczne negatywne emocje mimo, iż często trudno je dostrzec pod maską obojętności/.

Przyczyną zaburzeń w zachowaniu mogą być cechy indywidualne jednostki, jak również sytuacje wynikające z układu czynników zewnętrznych.

Wśród przyczyn indywidualnych można wyodrębnić dwa obszary:

1. związany z ogólnym rozwojem jednostki,

2. wynikający z zaburzeń rozwojowych we wczesnej ontogenezie.

Przyczyny środowiskowe wynikają z układu stosunków społecznych w trzech grupach społecznych i są związane :

1. z funkcjonowaniem rodziny

2. z działalnością dziecka w szkole i działalnością samej szkoły

3. z wpływami grupy rówieśniczej.

Bardzo często dziecko doświadcza sytuacji wiążącej się z zagrożeniem fizycznym lub zagrożeniem zaspokojenia podstawowych potrzeb psychicznych, które pozostawiają po sobie urazy.

URAZEM jest:

• przeżycie niezaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych,

• przeżycie odrzucenia emocjonalnego,

• niewiara rodziców w możliwości dziecka,

• zetknięcie się z demoralizacją otoczenia, przemocą, bezsilnością,

• poczucie samotności i opuszczenia w sytuacji trudnej,

• przeżycie własnej bezsilności wobec zła i krzywdy,

• silne przeżycie traumatyczne.

W mojej kilkunastoletniej praktyce pedagogicznej zaburzenia zachowania ujawniały się najczęściej w relacjach dzieci z rówieśnikami. Źródłem zaburzeń w tej sferze są najczęściej relacje dziecka z rodzicami i młodszym lub starszym rodzeństwem. Dzieci przenoszą domowe wzory zachowań na relacje z rówieśnikami. Często mają one formę przemocy, poniżania innych, rywalizacji, odrzucania, izolowania się. Na korytarzach szkolnych, podwórkach, ulicach miast coraz więcej przemocy i agresji, której źródłem jest doznana uprzednio przemoc. Przeniesienie się z pozycji ofiary na pozycję dręczyciela jest próbą odbudowania poczucia własnej wartości. Dziecko odczuwa przymus okazywania swojej siły poprzez poniżanie innych. Jednocześnie zamyka się w kręgu własnej bezsilności. Zadawanie bólu innym pogłębia jego izolację.

Istnieje pogląd, że niepełnosprawność umysłowa lub fizyczna jest również przyczyną zaburzeń zachowania. Badania Ośrodka Diagnostyczno-Selekcyjnego w Poznaniu wykazały, że upośledzenie umysłowe przy równoczesnych ujemnych warunkach środowiskowych wpływa na nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży( por. Z. Bartkowicz 1976, s.127-129). H.E. Burtt uważa, że upośledzeni umysłowo posiadają cztery cechy, które stać się mogą dla nich powodem szczególnych trudności. Są to następujące cechy :

• nie są zdolni sprostać współzawodnictwu, często są skazywani na brak sukcesów, także w dziedzinie materialnej;

• nie potrafią przewidywać i wybiegać myślą naprzód;

• są skłonni do działania impulsywnego ;

• są podatni na sugestię ze strony innych osób, chętnie postępują zgodnie z podsuniętą myślą (Z.Bartkowicz, 1976, s. 288).

Lidia Mościcka uważa że pewne cechy predysponują niepełnosprawnych do kolizji z otoczeniem :

• nieadekwatność oceny sytuacji wynikająca z subiektywizmu;

• nieadekwatność emocjonalnego reagowania na bodźce sytuacyjne przejawiające się w nieuzasadnionej euforycznej radości, bądź silnym poczuciu pokrzywdzenia;

• wysoka sugestywność poddająca się wpływom otoczenia.

Podobne stanowisko zajmuje Jan Konopnicki . Wymienia następujące czynniki ułatwiające powstawanie nieprzystosowania społecznego :

• obniżona zdolność do myślenia abstrakcyjnego;

• znacznie obniżony krytycyzm;

• zmniejszona kontrola nad popędami i afektami;

• brak koncentracji uwagi;

• brak wytrwałości;

• wzmożona impulsywność;

• defekty fizyczne.

Wynikiem badań nad uczniami niepełnosprawnymi umysłowo w stopniu lekkim, jest wyróżnienie dwóch grup zaburzeń zachowania :

Grupa A - uczniowie. których zachowanie jest demonstracyjne, bojowe,

wrogie;

Grupa B - uczniowie zahamowani.

Zachowanie uczniów z grupy A cechuje agresja, gwałtowność reakcji nie- adekwatna do bodźca, niszczenie przedmiotów własnych i należących do kolegów, wrogie postawy w stosunku do otoczenia, z upływem czasu nasilające się wagary.

Zachowanie uczniów z grupy B cechuje uległość, podporządkowywanie się kolegom, mała ruchliwość, zmienność nastrojów, krótki czas koncentracji uwagi, gdy coś się nie udaje łatwo wpadają w złość.

Zasygnalizowane powyżej problemy są wezwaniem do podjęcia zintensyfikowanej pracy w środowisku rodzinnym oraz szkolnym dzieci zagrożonych nieprzystosowaniem społecznym. Każda jednostka ludzka stanowi „ nie tylko wypadkową wrodzonych zadatków i wpływów środowiska, ale jest też sobą, doświadcza siebie jako ludzką istotę” (Obuchowska, 1996,s.23). Należy to doświadczenie wzbogacać poprzez wychowywanie oparte na uczestniczeniu w różnego rodzaju wyborach, na ich samodzielnym dokonywaniu, podejmowaniu własnych decyzji, na wspieraniu autonomii każdej jednostki ludzkiej.

„Cywilizowany świat ludzi i wartości

czyni próby odkrywania różnych wymiarów

człowieczeństwa. Skory jest do zaakceptowa-

nia niepowtarzalności, którą nosi w sobie

każdy człowiek”(Frąckowiak, 1996,s.76).

Dlatego też głównym celem programu „ JASKINIOWE TAJEMNICE” jest eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń zachowania. Wynikiem zajęć socjoterapeutycznych powinna być korekta zaburzeń zachowania dziecka oraz opanowanie przez nie nowych, konstruktywnych sposobów funkcjonowania.

POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI, SAMOOCENA, SAMOŚWIADOMOŚĆ TO KRĘGOSŁUP PROGRAMU SOCJOTERAPEUTYCZNEGO GDYŻ -

„WSZYSCY POTRZEBUJEMY KRĘGOSŁUPA,

ABY PROSTO KROCZYĆ I NIE SPUSZCZAĆ GŁOWY.

TRZEBA PONOSIĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ

WRAZ Z JEJ OBCIĄŻENIAMI I KŁOPOTAMI.

TRZEBA OPIERAĆ SIĘ WICHROM I SZTORMOM

TRZEBA WZAJEMNIE SIĘ WSPIERAĆ.”

2. ELEMENTY PROCESU SOCJOTERAPEUTYCZNEGO

Dostarczanie dziecku odpowiednio zorganizowanych doświadczeń społecznych może wywołać zmianę patologicznych wzorów jego zachowań.

Biorąc pod uwagę przyczyny zaburzeń w zachowaniu, wszelkie oddziaływania wymagają szczególnej intensyfikacji, określonego czasu, właściwego doboru warunków zewnętrznych, profesjonalnego podejścia nauczyciela- terapeuty.

Na proces socjoterapeutyczny składają się następujące elementy:

1. Zmiana sądów poznawczych- korygowanie stwierdzeń dziecka, powstałych na skutek przeżyć urazowych.

Kierunek

oddziaływań - treść doświadczeń korygujących musi być przeciw-

stawna do treści doświadczeń urazowych.

Przykład:

treści urazowe treści korygujące

1. ja- dorośli

moje potrzeby nie dorośli pragną aby twoje

obchodzą dorosłych potrzeby zostały zaspoko-

jone

2. ja-rówieśnicy

jestem gorszy od innych w wielu dziedzinach

jestem lepszy

3. ja-zadanie

zawsze nic mi się nie stać mnie na wiele

udaje

4. ja-ja

jestem zły jestem dobry

1. Zmiana wzorców zachowań - nauczenie się takich sposobów

funkcjonowania, aby kontakty z innymi ludźmi były źródłem

obustronnego zadowolenia, oraz umożliwiały realizację własnych zamierzeń.

Kierunek

oddziaływań - ćwiczenie umiejętności optymalnego sposobu

funkcjonowania.

Przykład:

1. ja-dorośli

treningi w zakresie komunikowania swoich potrzeb, wyrażania uczuć, prowadzenia rozmowy, umiejętności słuchania,

2. ja-rówieśnicy

treningi w zakresie umiejętności współdziałania, negocjowania, rozwiązywania konfliktów, aktywnego słuchania, prowadzenia dyskusji, dzielenia się doświadczeniami, wyrażania uczuć,

3. ja-zadanie

treningi efektywnego uczenia się, umiejętności

przeprowadzania analizy sytuacji zadaniowej, planowania dnia, radzenia sobie ze stresem,

4. ja -ja

treningi pamięci słuchowej, wzrokowej, dotykowej, uwagi, koncentracji, szybkości działania, poznawanie

siebie, nazywanie swoich stanów emocjonalnych, kształtowanie właściwego obrazu swojej osoby,

2. Odreagowanie emocjonalne - odblokowanie negatywnych

emocji w atmosferze pełnego zainteresowania i zrozumienia.

Kierunek

oddziaływań- tworzenie w trakcie zajęć możliwości do śmiania

się, ożywionego mówienia, krzyku, pełnej swobody ruchowej. Zapewnienie płaczącemu dziecku ochrony przed ośmieszeniem.

„ POCHWAŁA DZIAŁA JAK

WYRZUTNIA.

SPRAWIA, ŻE LUDZIOM

ROSNĄ SKRZYDŁA...

MAJĄC SKRZYDŁA

ŁATWIEJ SIĘ ŻYJE

MAJĄC SKRZYDŁA

NABIERA SIĘ POLOTU...”

/PHIL BOSMANS/

3. ETAPY ODDZIAŁYWAŃ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH

W procesie socjoterapeutycznym wyróżnić należy następujące etapy:

etap I DIAGNOZA

1.a. diagnoza pedagogiczna - nauczyciela zajmującego się uczniem

1.b. diagnoza psychologiczna

1.c. uzupełnienie diagnozy właściwej o wyniki następujących testów:

/ poszukiwanie urazów i towarzyszących im zaburzonych sądów

poznawczych o rzeczywistości /

ZACHOWANIE UCZNIÓW

ARKUSZ ZACHOWANIA SIĘ UCZNIA B. MARKOWSKIEJ

KWESTIONARIUSZ ZACHOWANIA SIĘ DZIECKA W PRZEDSZKOLU I W SZKOLE CBI-

CLASSROOM BEHAVIOR INVENTORY E.SCHAEFERA I E. AARONSONA

SKALA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO L. PYTKI

SKALA OBSERWACJI ZACHOWANIA M. BOGDANOWICZ I E. LUBIANIEC

SKALA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH DLA DZIECI I MŁODZIEŻY MATSONA(MESSY)

DIAGNOZA RODZINY

KWESTIONARIUSZ DLA RODZICÓW M. ZIEMSKIEJ

KWESTIONARIUSZ PARI - WERSJA DLA MATEK

KWESTIONARIUSZ PARI - WERSJA DLA OJCÓW

„ W MOIM DOMU „ - INWENTARZ POSTAW RODZICIELSKICH W OPINIACH DZIECI

( B. MARKOWSKIEJ)

WYWIAD Z RODZICAMI

KWESTIONARIUSZ WYWIADU ŚRODOWISKOWEGO

PRZESTRZEŃ RODZINNA DORASTAJĄCYCH

KWESTIONARIUSZ PERCEPCJI UCZNIA

Po zakończeniu kwalifikacji wstępnej dalsze postępowanie diagnostyczne należy przekazać osobie prowadzącej zajęcia socjoterapeutyczne. Wynikiem systematycznej obserwacji ucznia powinno być:

• wyłonienie i opisanie sytuacji , w których dziecko prezentuje zachowania wyraźnie odbiegające od normy nieadekwatnością lub sztywnością;

• określenie, jakie elementy sytuacji sprawiają dziecku trudność

i w jakim obszarze;

• wyodrębnienie w danym obszarze charakteru zaburzeń.

etap II PROGRAMOWANIE ZAJĘĆ

Organizując doświadczenia będące zaprzeczeniem urazowych przeżyć dziecka, zaspakajające ważne potrzeby emocjonalne, uwalniające negatywne napięcia emocjonalne opieramy się na następujących zasadach:

A - zasada pozytywnego wspierania;

! myśl i mów pozytywnie o drugim człowieku;

! zauważ jego pozytywne cechy;

! podkreślaj każde, nawet najmniejsze osiągnięcie;

! stwórz atmosferę bezpieczeństwa i komfortu psychicznego;

! bądź osobowością podnoszącą;

B - zasada pełnej akceptacji i bliskiego kontaktu emocjonalnego;

! każdy człowiek jest niepowtarzalną osobowością;

! zaakceptuj drugiego człowieka takim jakim jest;

! wykaż zainteresowanie jego radościami i troskami;

! bądź aktywnym uczestnikiem gier i zabaw;

! słuchaj aktywnie;

C - zasada aktywnej otwartości;

! wypracuj atmosferę wzajemnego zaufania;

! mów o swoich przeżyciach, doświadczeniach;

! okazuj szacunek dla emocji drugiej osoby;

! słuchaj aktywnie;

! odkryj sposób pozytywnego wyrażania siebie;

D - zasada przyjaznych norm;

! odszukaj przyjazne dla ciebie oblicze norm;

! ułóż swój przyjazny system norm indywidualnych

i grupowych;

! bądź konsekwentny i życzliwy;

! odkryj samego siebie;

! wsłuchaj się w siebie i wycisz się.

„ Z WEWNĘTRZNEGO SPOKOJU

WYRASTA ŁAGODNOŚĆ,

WYRASTA TRWAŁA SIŁA.”

/PAM BROWN/

4. OPIS PROCEDUR OSIĄGANIA CELÓW

Program „Jaskiniowe tajemnice” intrygujący już w swojej nazwie, ma zachęcać uczniów do systematycznego uczestnictwa w zajęciach socjoterapeutycznych.

WARUNKI ORGANIZACYJNE

• grupa socjoterapeutyczna powinna liczyć 3-10 dzieci;

• wskazane jest, by w grupie znalazły się dzieci o różnych formach zaburzeń;

• zajęcia mogą odbywać się w blokach 2-3 godzinnych tygodniowo;

• na „odkrywanie” kolejnej jaskiniowej tajemnicy

przeznaczamy około 1 miesiąca;

• skład grupy powinien być stały;

• sala do zajęć, swoim wystrojem i wyposażeniem, ma zachęcać do systematycznego udziału w zajęciach;

• wskazane jest, aby wielkość sali umożliwiała prowadzenie zajęć ruchowych .

STRUKTURA SESJI GRUPOWYCH

I. Krąg

I.a. Powitanie

I.b. Minuta o MNIE - CHCĘ POWIEDZIEĆ ŻE...

I.c.Przedstawienie celu sesji - ODKRYWAMY KOLEJNĄ „JASKINIOWĄ TAJEMNICĘ” NA LITERĘ .....................

I.d. Trening relaksacyjny

II. Gry i zabawy interakcyjne

III. Wyprawa

IV. Krąg

IV.a. Minuta O TOBIE - CHCĘ PODZIĘKOWAĆ CI ZA.........

IV.b. Podsumowanie sesji - JESTEM ZADOWOLONY/A Z SIEBIE BO.....

IV.c. Pożegnanie

FUNDAMENTALNE METODY PRACY

METODY RELAKSACYJNE

metoda Jacobsona

metoda Szchultza

metoda Wintreberta

ćwiczenia rozluźniające

METODY WSPOMAGANIA RUCHOWEGO

metoda Weroniki Sherborne

metoda Kepharta

kinezjologia edukacyjna C.Hannaford i P. Dennisona

gry i zabawy ruchowe

terenoterapia

ARTETERAPIA

drama

trening twórczy

muzykoterapia

metoda „Malowania dziesięcioma palcami”

techniki parateatralne- techniki zmiany ról, teatrzyk palcowy,

WSPOMAGANIE TERAPEUTYCZNO - ZAJĘCIOWE

biblioterapia

niedyrektywna terapia zabawowa „Play Therapy” Virginii Axline

metoda J.Mączyńskiej „ Kolor - przedmiot - osobowość”

METODA KRYTYCZNEGO MYŚLENIA

„Filozofia dla dzieci”

RAMOWY PROGRAM ZAJĘĆ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH

„ JASKINIOWE TAJEMNICE”

ZABURZENIA ZACHOWANIA W RELACJACH	TEMAT „ WYPRAWY”	ZAMIERZENIA TERAPEUTYCZNE
JA - RÓWIEŚNICY JA- DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ....................................... JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ......................................... JA- RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ......................................... JA - RÓWIESNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ......................................... JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA -JA ......................................... JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ......................................... JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ......................................... JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA ........................................ JA - RÓWIEŚNICY JA - DOROŚLI JA - ZADANIE JA - JA	JASKINIOWA TAJEMNICA NR 1. W JASKINI JEST CIEPŁO BO... „ A” - AKCEPTACJA POZNAJĘ CZŁONKÓW NOWEJ GRUPY MÓJ NAUCZYCIEL BAWI SIĘ ZE MNĄ KOLOROWA KANAPKA DO JEDZENIA I PATRZENIA TANIEC RĄK I NÓG PRZED ŻYWYM LUSTREM ....................................................... JASKINIOWA TAJEMNICA NR 2. CZEGO DOTYCZĄ JASKINIOWE ROZMOWY? „ B” - BEZPIECZEŃSTWO PRZEZ RÓWNOWAZNIĘ DO JASKINI SUPER JASKINIA - PRZENOSZENIE KAMIENI ZABAWY JASKINIOWYCH DZIECI-TEATRZYK PALCOWY JASKINIOWY PASZPORT- OBRAZ MOJEGO IMIENIA ........................................................ JASKINIOWA TAJEMNICA NR 3. CODZIENNE ZAJĘCIA JASKINIOWYCH LUDZI. „Cz” - CZUŁOŚĆ JASKINIOWE STUDIO MASAŻU RODZINNE ROZMOWY RĄK, NÓG, OCZU RÓŻNE TECHNIKI MALARSKIE JASKINIOWCÓW JASKINIOWE GABINETY ODNOWY BIOLOGICZNEJ ......................................................... JASKINIOWA TAJEMNICA NR.4. ŚWIĘTO JASKINIOWYCH SERC „ D „ - DOBROCZYNNOŚĆ CICHY PRZYJACIEL BUSZUJE W JASKINIOLANDZIE ŚWIĄTECZNY KONCERT ŻYCZEŃ MAPA PRZYJEMNOŚCI ŚWIĘTA JASKINIOWYCH SERC COŚ MIŁEGO DLA SIEBIE SAMEGO ......................................................... JASKINIOWA TAJEMNICA NR 5. KARNAWAŁ TEATRU FASCYNUJĄCYCH GWIAZD „E „ - EMPATIA WESOŁE SCENKI DUETÓW, KWARTETÓW, KWINTETÓW REGULAMIN KARNAWAŁU TEATRU SCENOGRAFIA JEST WEZWNIEM ! PANORAMA UCZUĆ ........................................................ JASKINIOWA TAJEMNICA Nr6. KOLORY JASKINIOWYCH ŻYWIOŁÓW „ F „ - FASCYNACJE ALBUM KOLORÓW SŁODKICH I GORZKICH JESTM KRÓLEM JASKINIOWYCH ŻYWIOŁÓW KRÓLEWSKI TORT KOLORY I KSZTAŁTY MOJEJ OSOBOWOŚCI ......................................................... JASKINIOWA TAJEMNICA NR. 7. JASKINIOWA KAWIARENKA „ G „ - GRZECZNOŚĆ ZAMIANA RÓL- MASZ TO ZROBIĆ LODY ZE ŚMIETANĄ PREZENTY DLA KLIENTÓW ŻYWE SŁOWA ........................................................ JASKINIOWA TAJEMNICA NR 8. ŚMIECHOLANDIA „ H „ - HUMOR MOJE USZY, MOJE RĘCE, MOJE NOGI KARYKATURALNE PORTRETY WYMYŚLANIE HISTORYJEK ODPRĘŻENIE JASKINIOWA TAJEMNICA NR 9. GENIALNI JASKINIOWCY „ I „ - INTELIGENCJA W CZARODZIEJSKIM SKLEPIE W ŁAŃCUCHU WYWIADÓW, PISZĘ LIST DO NAUCZYCIELA PYTAM I ODPOWIADAM TRENINGI EFEKTYWNEGO UCZENIA SIĘ ........................................................ JASKINIOWA TAJEMNICA NR 10. JASKINIA ŻYCIA „ J „ - JESTEM !!! JESTEM SUKCESEM KIM JESTEM DLA CIEBIE ? WYCZARUJĘ COŚ Z NICZEGO! JUŻ WIEM KIM JESTEM !	NAWIĄZANIE KONTAKTU Z INNYMI UMIEJĘTNOŚĆ ROZMOWY Z NAUCZYCIELEM PODJĘCIE ZADANIA I DOPROWADZENIE GO DO KOŃCA AKTYWNY UDZIAŁ W ZAJĘCIACH RUCHOWYCH ...................................................... PRZEKONANIE ŻE JESTEM TAK SMO DOBRY JAK INNI JASNA KOMUNIKACJA ZAPEWNIA MI BEZPIECZEŃSTWO PODJĘCIE ZADANIA WYRAŻANIE SWOICH UCZUĆ ROZPOCZĘCIE PROCESU POZNAWANIA SIEBIE ......................................................... POZNAWANIE NOWYCH SPOSOBÓW WYRAŻANIA SWOICH UCZUĆ POROZUMIEWANIE SIĘ BEZ SŁÓW JEST MOŻLIWE JEŚLI TYLKO BARDZO CHCĘ STAĆ MNIE NA WIELE SYSTEMATYCZNY TRENING POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI MOJEGO CIAŁA ZAPEWNI MI OPTYMALNE FUNKCJONOWANIE ......................................................... AKTYWNE SŁUCHANIE WCALE NIE JEST TAKIE TRUDNE ISTNIEJĄ SŁOWA, KTÓRE SĄ NAPRAWDĘ WAŻNE, DZIĘKI NIM MOGĘ OSIĄGNĄĆ O WIELE WIĘCEJ PLANOWANIE JEST ELEMENTEM EFEKTYWNEGO DZIAŁANIA, DAJĄCEGO ZADOWOLENIE MAM ŚWIADOMOŚĆ TEGO CO JEST DLA MNIE DOBRE, CO SPRAWIA MI RADOŚĆ ......................................................... ZGODNE WSPÓŁDZIAŁANIE DAJE SATYSFAKCJĘ A TAKŻE ZAINTERESOWANIE INNYCH WSPÓLNE USTALANIE NORM SPRAWIĄ,ŻE SĄ ONE BARDZIEJ PRZYJAZNE JESTEM DOBRY WIĘC PORADZĘ SOBIE Z PROBLEMEM, MUSZĘ GO JEDNAK SPOKOJNIE PRZEMYŚLEĆ UŚWIADAMIAM SOBIE FAKT, ŻE PEWNE UCZUCIA JEST ŁATWIEJ WYRAZIĆ A INNE TRUDNIEJ ........................................................ POTRAFIĘ PRZEKAZYWAĆ ZARÓWNO KRYTYCZNE JAK I AKCEPTUJĄCE INFORMACJE ZWROTNE SPRAWIEDLIWE NAGRADZANIE JEST BARDZO TRUDNYM ZAJĘCIEM PODEJMOWANIE DECYZJI WYMAGA WYCISZENIA SIĘ I SPOKOJNEJ ANALIZY SYTUACJI ZADANIOWEJ POZNAWANIE SIEBIE JEST FASCYNUJĄCE ......................................................... DOŚWIADCZENIE UCZUĆ RZĄDZENIA I BYCIA RZĄDZONYM UCZUCIE PRZYJEMNOŚCI GDY DOSTAJE SIĘ TO, CZEGO SIĘ PRAGNIE JEST NIESAMOWITE POMAGANIE INNYM SPRAWIA MI WIELKĄ PRZYJEMNOŚĆ STAJE SIĘ CORAZ BARDZIEJ KREATYWNY ......................................................... WSPÓŁDZIAŁAJĄC BEZKONFLIKTOWO, ZNACZNIE LEPIEJ SIĘ BAWIĘ,MAM CORAZ WIĘCEJ KOLEGÓW I KOLEŻANEK ZAUWAŻYŁEM, ŻE SZCZERY, GŁĘBOKI ŚMIECH LECZY MOJE RANY, NAWIĄZAŁEM KONTAKT ZE SWOJĄ FANTAZJĄ POTRAFIĘ WYRAŻAĆ SWOJE WIZJE NAWIĄZAŁEM KONTAKT ZE SWOIM CIAŁEM, WIEM JAK ROZŁADOWYWAĆ NAPIĘCIA UŚWIADOMIENIE SOBIE , DO JAKICH WAŻNYCH CELÓW DĄŻĘ, CZEGO JESZCZE CHCIAŁBYM SIĘ NAUCZYĆ ZMNIEJSZENIE DYSTANSU W STOSUNKU DO DOROSŁYCH, UMIEJĘTNIE ROZMAWIAM NA TEMATY WCZEŚNIEJ TŁUMIONE DOWIADYWANIE SIĘ, ŻE INNI MNIE CENIĄ, DODAJE MI SKRZYDEŁ UZYSKANIE INFORMACJI O RÓŻNYCH STYLACH UCZENIA SIĘ DODAJE MI PEWNOŚCI SIEBIE ......................................................... WŁAŚCIWE NASTAWIENIE DO SUKCESU , DZIELENIE SIĘ SUKCESEM DAJE POCZUCIE SZCZĘŚCIA PRZEKONANIE, ŻE DOROŚLI CHCĄ MOJEGO SZCZĘŚCIA USKRZYDLA MNIE WIERZĘ W SWOJE SIŁY I MOŻLIWOŚCI TWÓRCZE ZDOBYŁEM POCZUCIE WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI

ODKRYWANIE KOLEJNYCH TAJEMNIC UŁATWI NAUCZYCIELOWI NASTĘPUJĄCA LITERATURA :

Krzyżewska J.: Aktywizujące metody i techniki w edukacji. Suwałki 2000.

Vopel K.: Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży. Kielce 1999.

Vopel K.: Witajcie nogi. Kielce 1999.

Vopel K.: Witajcie ręce. Kielce 1999.

Vopel K.: Witajcie oczy.Kielce 1999.

Vopel K.: Witajcie uszy.Kielce 1999.

Vopel K.: Od stóp do głów. Kielce 1999.

5. SZKOŁA DLA RODZICÓW JAKO FORMA MODELOWANIA

ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO UCZNIÓW

„ WYCHOWANIE BEZ BŁĘDÓW JEST MITEM.

I NIE TYLKO NIE ISTNIEJE, ALE WRĘCZNIE

NIE POWINNO ISTNIEĆ. RODZICE SĄ LUDŹMI.

POPEŁNIAJĄ WIĘC BŁĘDY I NIE WIEDZĄ

WSZYSTKIEGO. NATOMIAST ODPOWIEDZIALNI

RODZICE NIE SĄ MITEM. PRZECIWNIE. DZIECI

MAJĄ PRAWO DO ODPOWIEDZIALNYCH

RODZICÓW. PRZYZNAWANIE SIĘ DO BŁĘDÓW

ALBO NIEWIEDZY JEST PRAWIDŁOWYM

ZACHOWANIEM ZE STRONY RODZICÓW POWINNO ONO ZARAZEM BYĆ UZUPEŁNIONE

PRZEZ DĄŻENIE DO NAPRAWIENIA BŁĘDÓW

ORAZ POSZUKIWANIA ODPOWIEDZI”.

/ J.G. WOITITZ /

Rodzina jest podstawową komórką, w której rozpoczyna się kształtowanie osobowości dziecka przez wychowanie. Dlatego też nie powinna uchylać się od wypełniania swych zadań wychowawczych. Nawyki właściwego zachowania funkcjonują właściwie tylko wówczas, gdy zostaną ukształtowane już u małego dziecka. Im dziecko starsze, tym trudniej jest zmieniać niewłaściwe formy zachowania, modyfikować nastawienia, reakcje, wyrabiać szacunek do tego co jest lekceważone. Stosowanie kar nie przynosi pożądanego skutku, gdyż nie likwidują one takich zachowań, które redukują napięcia emocjonalne, jak np. agresywność. W wychowaniu

i w rodzinie należy unikać kar. Jak postępować aby twórczo kształtować naszych następców, aby dzieci nas słuchały, aby były otwarte na swych rodziców, jak wychowywać bez porażek? Na te pytania można znaleźć odpowiedź uczestnicząc w 40 godzinnym cyklu zajęć SZKOŁY DLA RODZICÓW. Joanna Sakowska opracowała polską wersję szkoły dla rodziców w oparciu o koncepcję Thomasa Gordona Wychowanie bez porażek, oraz książki Adele Faber, Elaine Mazlish z cyklu Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały; jak słuchać żeby dzieci do nas mówiły.

WARUNKI ORGANIZACYJNE SZKOŁY DLA RODZICÓW według koncepcji J. Sakowskiej

1. Czas i miejsce zajęć

- cykl 40 godzinnych zajęć, cotygodniowych, trwających 3-4 godziny;

2.Skład grupy

- liczba uczestników nie może przekraczać 15 osób;

- nie ma znaczenia wiek, wykształcenie, liczba dzieci w rodzinie;

- dla realizacji treści warsztatów nie ma znaczenia rodzaj problemów,

z jakimi przychodzą rodzice;

3.Schemat spotkania

- krótka runda na rozpoczęcie: "Co teraz czujesz?" ;

- omówienie tego co, zdarzyło się w domu podczas minionego

tygodnia;

- realizacja przewidzianego na sesję tematu;

- zadanie pracy domowej;

- runda na zakończenie: "Co było dziś dla mnie ważne"," co mnie

najbardziej poruszyło?".

PROGRAM SZKOŁY DLA RODZICÓW według J.Sakowskiej

Spotkanie 1.

POZNANIE SIĘ, KONTAKT, INTEGRACJA

Spotkanie 2.

GRANICE

Spotkanie 3.

UCZUCIA 1

Spotkanie 4.

UCZUCIA 2

Spotkanie 5.

ZACHĘCANIE DZIECKA DO WSPÓŁPRACY

Spotkanie 6.

KARY

Spotkanie 7.

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW I KONFLIKTÓW

Spotkanie 8.

ZACHĘCANIE DO SMODZIELNOŚCI

Spotkanie 9.

"WPISYWANIE" DZIECKA W ROLE I UWALNIANIE OD GRANIA

RÓL

Spotkanie 10.

POMOCNA POCHWAŁA I ZACHĘTA

NAJLEPSZYM MIEJSCEM POD SŁOŃCEM JEST DOM,

W KTÓRYM ŻYJĄ LUDZIE OFIAROWUJĄCY SOBIE

W NAJTRUDNIEJSZYCH CHWILACH TAKI RZADKI

DAR JAK WYBACZENIE.

/ G. MAC DONALD /

6. EWALUACJA PROGRAMU

Jako autorka programu socjoterapeutycznego “JASKINIOWE

TAJEMNICE”, będę dokonywała jego ewaluacji w trakcie procesu

realizacyjnego w oparciu o :

• arkusze ewaluacyjne uczniów,

• arkusze obserwacji zachowań uczniów,

• opinie rodziców,

• opinie nauczycieli-wychowawców,

• diagnozy pedagoga szkolnego,

• opinie nadzoru szkolnego.

Wykorzystam także :

- kryteria przystosowania w opracowaniu L. Pytki:

KRYTERIUM

TREŚĆ KRYTERIUM

BIOLOGICZNE/ EKOLOGICZNE 2.MEDYCZNO-PSYCHIATRYCZNE 3.PSYCHOLOGICZNE 4. INTERAKCYJNE 5.SPOŁECZNE 6. PEDAGOGICZNE

DĄŻENIE DO ZACHOWANIA WŁASNEJ EGZYSTENCJI, PRZETRWANIA W SRODOWISKU NATURALNYM CZY SPOŁECZNO-KULTUROWYM. STAN DOSKONAŁEGO ZDROWIA PSYCHICZNEGO I FIZYCZNEGO (ZGODNIE Z NORMAMI MEDYCZNYMI). ZDROWA STRUKTURA OSOBOWOŚCI I NIEZABURZONE FUNKCJE. OPTYMALNE SPOSOBY REDUKCJI NAPIĘĆ WEWNĘTRZNYCH, UTRZYMYWANIE HOMEOSTAZY PSYCHICZNEJ. ( SUBIEKTYWNE POCZUCIE DOBREGO PRZYSTOSOWANIA, ZADOWOLENIA, SZCZĘŚCIA ITP.). ADEKWATNE REAGOWANIE NA BODŹCE POCHODZĄCE Z OTOCZENIA FIZYCZNEGO I SPOŁECZNEGO.UMIEJĘTNOŚĆ PRZECIWSTAWIENIA SIĘ PRESJI NIEKORZYSTNYCH CZYNNIKÓW BIOPSYCHICZNYCH , ŚRODOWISKOWYCH I SYTUACYJNYCH. ZGODNOŚĆ POSTĘPOWANIA ( I MOTYWA- CJI) Z POWSZECHNIE AKCEPTOWANYMI WZORCAMI I NORMAMI. DĄŻENIE DO SAMOURZECZYWISTNIENIA, AUTONOMI, SAMOWYCHOWANIA I ROZWOJU.

- charakterystykę osobowości antyspołecznej według interpretacji

M. Radochańskiego, który oparł się na dwóch systemach

klasyfikacyjnych DSM-IV oraz ICD-10 ( M. Radochański, 2000, s.31 ):

KRYTERIA wg DSM-IV

KRYTERIA wg ICD- 10

Brak umiejętności dostosowania się do norm. Skłonność do oszustwa i kłamstwa dla zysku lub przyjemności. impulsywność, brak umiejętności planowania. Drażliwość i agresywność. Bezmyślne lekceważenie bezpieczeństwa własnego i innych. Całkowita nieodpowiedzialność wyrażająca się w niezdolności do systematyczne pracy i przestrzegania zobowiązań finansowych. Brak wyrzutów sumienia, obojętność na zranienie kogoś, jego złe traktowanie czy okradanie.

Nieliczenie się z uczuciami innych. Silna utrwalona postawa nieodpowiedzialności, lekceważenie norm, reguł i zobowiązań społecznych. Bardzo niska tolerancja frustracji, niski próg wyzwalania agresji, gwałtowność reakcji. Niezdolność do przeżywania poczucia winy i korzystania z doświadczeń. Wyraźna skłonność do obwiniania innych, do racjonalizowania zachowań będących źródłem konfliktów z otoczeniem.

-listę metapotrzeb i metapatologii w opracowaniu Maslowa:

METAPOTRZEBY

METAPATOLOGIE

Prawda Dobroć Piękno Jedność, całościowość Dychotomia Życiowe procesy Jedyność Perfekcja Konieczność (niezbędność) Pełnia (skończoność) Sprawiedliwość Porządek Prostota Bogactwo (obfitość), zrozumienie Zdolność ponoszenia wysiłków Figlarność (zdolność do radości, gry, zabawy) Samowystarczalność Rozumienie sensu ( poczucie sensu i rozumienia)

Brak ufności, cynizm, sceptycyzm Egoizm, odrzucenie, niechęć Wulgarność, niesmak, brzydota Dezintegracja Uproszczona wizja świata Myślenie o śmierci, robotyzacja, determinizm, brak zapału życiowego Utrata poczucia tożsamości oraz odrębności, anonimowość Utrata nadziei Chaos, nieprzewidywalność Niekompletność, brak nadziei, zanik życiowych dążeń i umiejętności radzenia sobie Wściekłość, gniew, cynizm, bezprawie, totalny egoizm Niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa Skomplikowaność Depresja, niepokój, utrata zainteresowania światem Zmęczenie, niezgrabność, zakłopotanie, usztywnienie Zawziętość, depresja, paranoiczny brak humoru, brak zainteresowania światem, utrata radości Spychanie odpowiedzialności na innych Bezsensowność, rozpacz, utrata sensu życia

„ NAJWIĘKSZYM DOBRODZIEJSTWEM, JAKIE MOŻEMY WYŚWIADCZYĆ DRUGIEMU CZŁOWIEKOWI, NIE JEST OFIAROWANIE MU NASZEGO BOGACTWA, ALE UKAZANIE MU JEGO WŁASNEGO”.

/ L. J. SUENENS /

WYWIAD Z RODZICAMI

1. DANE OGÓLNE

IMIĘ I NAZWISKO DZIECKA..........................................................................................................

DATA URODZENIA..............................................................................................................................

ADRES......................................................................................................................................................

ADRES RODZICÓW:

MATKI.......................................................................................................................................................

OJCA...........................................................................................................................................................

RODZICE:

MATKA - WIEK.................................WYKSZTAŁCENIE.................................................................

OJCIEC - WIEK.................................WYKSZTAŁCENIE.................................................................

ZAWÓD :

MATKA........................................................................................................................................................

OJCIEC........................................................................................................................................................

MIEJSCE PRACY:

MATKA.........................................................................................................................................................

OJCIEC..........................................................................................................................................................

RODZEŃSTWO :

WIEK, KLASA, SZKOŁA

I......................................................................................................................................................................

II......................................................................................................................................................................

III.....................................................................................................................................................................

IV......................................................................................................................................................................

WARUNKI MIESZKANIOWE................................................................................................................

WARUNKI MATERIALNE.......................................................................................................................

CHOROBY W RODZINIE...........................................................................................................................

ATMOSFERA DOMOWA............................................................................................................................

NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE METODY WYCHOWAWCZE...............................................................

.....................................................................................................................................................................................

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY Z DZIECKIEM:

I...................................................................................................................................................................................

II..................................................................................................................................................................................

III................................................................................................................................................................................

IV................................................................................................................................................................................

NAJWIĘKSZY, OSTATNIO SUKCES DZIECKA:

I...................................................................................................................................................................................

II..................................................................................................................................................................................

III................................................................................................................................................................................

IV................................................................................................................................................................................

ZAINTERESOWANIA DZIECKA.........................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

UZDOLNIENIA DZIECKA....................................................................................................................................

ULUBIONE ZAJĘCIA DZIECKA.........................................................................................................................

POTRAWY NIELUBIANE PRZEZ DZIECKO...................................................................................................

RODZAJE OBOWIĄZKÓW DOMOWYCH DZIECKA...................................................................................

....................................................................................................................................................................................

ROZKŁAD DNIA DZIECKA..................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................

ILOŚĆ CZASU POZASZKOLNEGO PRZEZNACZANA NA:

- ZABAWĘ................................................................................................................................................................

- NAUKĘ...................................................................................................................................................................

ULUBIONE ZWIERZĄTKO DZIECKA..............................................................................................................

ULUBIONY KOLOR DZIECKA...........................................................................................................................

DOMINUJĄCE UCZUCIA W ŻYCIU CODZIENNYM DZIECKA..................................................................

.....................................................................................................................................................................................

CO JESZCZE CHCĘ POWIEDZIEĆ O SWOIM DZIECKU.............................................................................

CSBS-T

ARKUSZ OBSERWACYJNY

1. OPISY ZACHOWAŃ

1. GDY ROZGNIEWA SIĘ NA KOLEGĘ LUB KOLEŻANKĘ, TO”ROBI WSZYSTKO ABY GO(JĄ) WYKLUCZYĆ Z KLASY LUB” PACZKI” DO KTOREJ NALEŻY.

1. nigdy 2.czasem 3. zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. ROZSIEWA POGŁOSKI (plotki) O KOLEGACH LUB KOLEŻANKACH.

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. KIEDY JEST ZŁA NA KOLEGĘ LUB KOLEŻANKĘ, TO PRÓBUJE ZMUSIĆ INNYCH , ABY PRZESTALI SIĘ Z TYM KOLEGĄ BAWIĆ LUB ZERWALI Z NIM PRZYJAZNE KONTAKTY.

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

1. PRÓBUJE SKŁÓCIĆ KOLEGÓW , DOPROWADZIĆ DO NIENAWIŚCI W GRUPIE POPRZEZ ROZPOWSZECHNIANIE PLOTEK I KŁAMSTW O INNYCH.

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

1. KIEDY ROZGNIEWA SIĘ NA KOLEGĘ , TO IGNORUJE GO, NIE ODZYWA SIĘ DO NIEGO .

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. GROZI ZERWANIEM PRZYJAŹNI, ABY COŚ ZDOBYĆ, OSIĄGNĄĆ DLA SIEBIE KORZYŚCI LUB UPOKORZYĆ LUB PONIŻYĆ INNE DZIECI.

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

1. PRÓBUJE WYKLUCZYĆ INNYCH KOLEGÓW ZE WSPÓLNYCH ZABAW, GIER I RÓŻNYCH FORM AKTYWNOŚCI

1. nigdy 2.czasem 3.zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. UDERZA , POPYCHA, POSZTURCHJE INNE DZIECI

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5.zawsze

1. INICJUJE LUB WDAJE SIĘ W BÓJKI Z KOLEGAMI (koleżankami)

1. nigdy 2.czasem 3. zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. GROZI INNYM KOLEGOM, ŻE ICH UDERZY LUB POBIJE.

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4.bardzo często 5.zawsze

1. PRÓBUJE ZDOMINOWAĆ INNYCH KOLEGÓW LUB TERRORYZUJE ICH.

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

1. ODAJE OTUCHY, UDZIELA SŁOWNEGO WSPARCIA KOLEGOM, KTÓRZY TEGO POTRZEBUJĄ.

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

1. PRÓBUJE POCIESZYĆ KOLEGÓW , GDY SĄ SMUTNI LUB CZYMŚ SIĘ MARTWIĄ.

1. nigdy 2. czasem 3. zwykle 4. bardzo często 5.zawsze

1. CHĘTNIE UDZIELA POMOCY KOLEGOM LUB KOLEŻANKOM

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4.bardzo często 5. zawsze

1. JEST MIŁA , ŻYCZLIWA DLA INNYCH.

1. nigdy 2. czasem 3.zwykle 4. bardzo często 5. zawsze

skala

nigdy -1pkt

czasem -2pkt

zwykle -3pkt

bardzo często -4pkt

zawsze -5 pkt

klucze

1.OTWARTA AGRESJA ITEMY:8,9,10,11,

2.ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE ITEMY: 12,13,14,15,

3.AGRESJA RELACYJNA ITEMY: 1,2,3,4,5,6,7,

SKALA KLIMATU SPOŁECZNEGO INSTYTUCJI KOREKCYJNEJ

• WG R. MOOSA

Przekład i adaptacja Lesław Pytka na pdst. Książki Rudolfa H. Moosa : Evaluating Correctional nd Community Settings. A Wiley-Interscience Publication, John Wiley and Sons, New York - London - Sydney - Toronto 1975.

Skala składa się z 9 podskal mierzących trzy wymiary: stosunki interpersonalne, orientacje kadry system organizacyjny.

Tabela podskal oraz przyporządkowanych im itemów

Nazwa podskali	Klucz numery pytań oraz odpowiedzi diagnostyczne P lub F (prawda, fałsz)
1. Zaangażowanie	1p 10p 19p 28f 37p 46f 55f 64p 73f 82p
2. Podtrzymanie emocjonalne	2f 11p 20p 29p 38f 47p 56p 65f 74p 83p
3. Swoboda ekspresji	3p 12f 21p 30p 39p 48f 57f 66f 75p 84p
4. Autonomia	4p 13p 22f 31p 40f 49p 58f 67p 76f 85p
5. Orientacja praktyczna	5f 14p 23p 32f 41f 50p 59p 68p 77p 86f
6. Orientacja na problemy osobiste wychowanków.	6p 15f 24p 33p 42p 51f 60f 69p 78f 87f
7. Porządek i organizacja instytucjonalna	7p 16f 25f 34p 43f 52f 61p 70f 79p 88p
8. Jasność organizacyjna	8f 17p 26p 35f 44p 53p 62f 71f 80f 89 p
9. Kontrola	9p 18f 27p 36p 45f 54f 63 72p 81f 90p

Za odpowiedź zgodną z kluczem badani uzyskują jeden punkt, za odpowiedź niezgodną z nim - zero punktów. Analogicznie postępuje się badając kadrę (wychowawców instytucji),

a następnie porównuje się średnie wyniki uzyskane przez wychowanków i wychowawców. Im większe rozbieżności w wynikach średnich kadry i wychowanków, tym bardziej prawdopodobne, że klimat społeczny placówki jest niekorzystny wychowawczo.

INSTRUKCJA

Przeczytam ci 90 ponumerowanych stwierdzeń, dotyczących rozmaitych problemów życia społecznego w zakładzie (ośrodku). Oceń prawdziwość każdego z nich mówiąc przy każdym określeniu ,,tak”, jeśli uznasz je za prawdziwe lub mówiąc ,,nie”, jeśli uznasz je za fałszywe..

1. Wychowankowie są dumni ze swojej grupy.

2. Wychowawcy mają zbyt mało czasu, aby indywidualnie (oddzielnie) zajmować się wychowankami.

3. Wychowankowie są zachęcani do okazywania swoich uczuć.

4. Wychowawcy uwzględniają uwagi wychowanków.

5. Wychowankowie oczekują pomocy od wychowawców w rozwiązywaniu własnych problemów.

6. Mało uwagi zwraca się tutaj na plany życiowe wychowanków.

7. Wychowawcy starają się, aby w grupie był porządek.

8. Wychowawcy czasami się kłócą.

9. Wychowankowie muszą przestrzegać regulaminu.

10. Wychowankowie naprawdę starają się być lepsi.

11. Wychowawcy interesują się losami wychowanków, którzy opuścili już zakład (ośrodek).

12. Wychowankowie starają się ukryć własne uczucia przed wychowawcami.

13. Od wychowanków oczekuje się, aby uzyskiwali coraz wyższe pozycje (znaczenie) w grupie.

14. Wychowankowie są zachęcani do planowania swojego życia.

15. Wychowankowie rzadko rozmawiają ze sobą o swych problemach.

16. Pomieszczenia internatu są często zaniedbane.

17. Jeśli program zajęć zostanie zmieniony, ktoś z wychowawców wyjaśnia, dlaczego tak się stało.

18. Wychowawcy mogą być krytykowani przez wychowanków w ich obecności.

19. Wychowankowie z mojej grupy pomagają sobie.

20. Wychowawcy pomagają nowym wychowankom w przyzwyczajaniu się do życia w grupie.

21. Wychowawcy i wychowankowie mówią to, co o sobie myślą.

22. Wychowawcy pozwalają wychowankom na małą samodzielność.

23. Wychowawcy zachęcają do nowatorskiego działania.

24. O sprawach osobistych zawsze można tu mówić śmiało.

25. Moja grupa wygląda na zaniedbaną.

26. Gdy wychowanek przychodzi pierwszy raz do grupy, ktoś oprowadza go po zakładzie i pokazuje mu, jak tu się żyje.

27. Jeśli ktoś nie przestrzega zasad współżycia, może być przeniesiony do innej grupy.

28. W naszym zespole jest mało życia grupowego.

29. Sprawniejsi wychowankowie pomagają słabszym kolegom.

30. Wychowankowie mówią swobodnie o tym, co naprawdę myślą o zakładzie.

31. Chłopcy mają okazję mówić o tym, co tu się dzieje.

32. Za mały nacisk kładzie się na to, co wychowankowie będą robić po wyjściu z zakładu.

33. Dyskusje w grupie dotyczą problemów osobistych wychowanków.

34. Moja grupa jest bardzo dobrze zorganizowana.

35. Wychowawcy zbyt często zmieniają decyzję.

36. Wszystkie decyzje dotyczące grupy są podejmowane przez wychowawców, a nigdy przez wychowanków.

37. Wychowankowie starają się robić tu wszystko jak najlepiej.

38. Wychowankowie rzadko sobie pomagają.

39. Gdy wychowankowie potrzebują rady lub pomocy, nigdy o tym nie mówią personelowi.

40. Wychowawcy zniechęcają do krytykowania.

41. Wychowawcy bardziej dbają o dobre samopoczucie wychowanków niż o ich problemy praktyczne (życiowe).

42. Wychowawcy starają się zrozumieć wychowanków.

43. Czasami w grupie panuje duży bałagan.

44. Wychowawcy udzielają pochwał za dobre sprawowanie.

45. Wychowawcy rzadko karzą wychowanków prze zakazywanie czegoś.

46. W mojej grupie mało jest zajęć angażujących wszystkich.

47. Wychowawcy robią wszystko, aby pomóc wychowankom.

48. Wychowankowie uważają na to, co mówią, gdy wychowawca jest w pobliżu.

49. Wychowawcy zachęcają wychowanków do samodzielnej organizacji czasu wolnego.

50. W mojej grupie kładzie się nacisk na uczenie się nowych rodzajów prac potrzebnych w życiu.

51. Wychowankowie bardzo rzadko pytani są przez wychowawców o ich problemu (osobiste, życiowe).

52. Wielu wychowanków ma zaniedbany wygląd.

53. Jeśli wychowanek nie wykonuje poleceń i nie przestrzega zasad, dobrze wie, co go za to czeka.

54. Wychowawcy nie przesadzają z dyscypliną i rygorem w grupie.

55. Mało jest tu rzeczy, którymi można się interesować.

56. Wychowawcy uczestniczą w pracach wychowanków.

57. Jeśli wychowankowie się pokłócą, nie mówią o tym wychowawcy.

58. Wychowawcy rzadko ulegają żądaniom wychowanków.

59. Od wychowawców oczekuje się, że będą pracować nad osiąganiem własnych celów.

60. Wychowawcy zniechęcają do rozmów o seksie.

61. Wszystkie zajęcie w grupie są bardzo dokładnie planowane.

62. Wychowankowie w tym zakładzie (ośrodku) czują się dobrze.

63. Jeśli wychowankowie się pokłócą, będą mieli do czynienia z wychowawcą.

64. Dyskusje w naszej grupie są bardzo interesujące.

65. Personel ma mało czasu, aby cokolwiek doradzić wychowankom.

66. Trudno powiedzieć, jak wychowankowie czują się we własnej grupie.

67. Wychowankowie są zachęcani do samodzielności i niezależności.

68. Dość często w naszej grupie próbuje się nowych metod wychowania.

69. Wychowawcy starają się pomóc wychowankom w zrozumieniu samych siebie.

70. Wychowankowie nie zawsze są uprzedzani o terminie spotkań z kierownikiem internatu lub dyrektorem zakładu.

71. Wychowankowie nigdy nie wiedzą, kiedy zostaną wezwani ,,na rozmowę'.

72. Wychowawcy systematycznie kontrolują wychowanków.

73. Wychowankowie nie robią niczego sami dopóty, dopóki wychowawca ich o to nie poprosi.

74. Wychowawcy zachęcają wychowanków do wspólnych zajęć.

75. W naszej grupie uważa się, że sprzeczki są czasem potrzebne.

76. W naszej grupie nie ma samorządu.

77. Przed opuszczeniem zakładu należy przedstawić swe plany życiowe.

78. Wychowankowie z dużymi oporami rozmawiają o życiu seksualnym.

79. Wychowawcy są wzorem schludności i porządku.

80. Wychowankowie nigdy nie wiedzą, kiedy zostaną przeniesieni gdzie indziej (do innej grupy czy zakładu).

81. Czasami można się zwracać do wychowawcy mniej oficjalnie.

82. Wychowankowie w mojej grupie są naprawdę zaprzyjaźnieni

83. Wychowawcy wiedzą, czego chcą wychowankowie.

84. Wychowankowie dość rzadko kłócą się ze sobą.

85. Wychowankowie są zachęcani do samodzielnych decyzji.

86. za mało uwagi zwraca się tu na problemy praktyczne.

87. Wychowankowie nie mogą otwarcie dyskutować o swoich problemach.

88. Wychowankowie rzadko nie przychodzą na umówione spotkanie z personelem.

89. Wychowankowie wiedzą, kiedy kierownik lub dyrektor przyjdzie ,,na grupę”.

90. Wychowawcy nadmiernie wtrącają się w intymne sprawy wychowanków.

Bibliografia

Aronson W.: Człowiek istota społeczna. Warszawa 1978.

Baley S.: Psychologia wychowawcza w zarysie. Warszawa 1965.

de Barbaro B.: Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków 1994.

Bałandynowicz A.: Probacja - wychowanie do wolności. Grodzisk Mazowiecki 1996.

Brzezińska A.: Struktura obrazu własnej osoby i jego wpływ na zachowanie. 1993.

„Kwartalnik Pedagogiczny” nr 3, s. 87-97.

Fromm E.: Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki. Warszawa -Wrocław 1994.

Grzesiuk L.: Psychoterapia. Warszawa 1995.

ICD-10.: Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy

kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków- Warszawa 1997.

Kawula S., Brągiel., Janke AW.: Pedagogika rodziny. Toruń 1997.

Kościelska M.: Upośledzenie umysłowe a rozwój społeczny.Warszawa 1984.

Mead G.H.: Umysł, osobowość, społeczeństwo. Warszawa 1975.

Namysłowska I.: Terapia rodzin. Warszawa 1997.

Niebrzydowski L.: O poznaniu i ocenie samego siebie. Warszawa 1976.

Obuchowski K.: Przez galaktykę potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich. Poznań 1995.

Reykowski J.: Funkcjonowanie osobowości w warunkach stresu psychologicznego.

Warszawa. 1966.

Siek S.: Wybrane metody badania osobowości. Warszawa 1983.

Siemaszko A.: Granice tolerancji. O teorii zachowań dewiacyjnych. Warszawa 1993.

Urban B.: Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków 2000.

Zinkiewicz B.: Projektowanie programów profilaktycznych w środowisku lokalnym -

potrzeby a rzeczywistość Bydgoszcz 2002.

---