Rachunkowość finansowa

dr Ewa Spigarska

• „Rachunkowość finansowa od podstaw w zadaniach” Anna Zysnarska

• „Podręcznik samodzielnej nauki księgowania” B. Gierusz

(podręcznik po nowelizacji ustawy o rachunkowości; po 2002r.)

Aktywa i pasywa

1. charakterystyka aktywów

2. charakterystyka pasywów

Aktywa - majątek

Pasywa - źródła pochodzenia (skąd mamy pieniądze)

Jednostka gospodarcza

Aktywa Pasywa

zasoby majątkowe źródła finansowania

Aktywa - są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przyszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Kontrolowane przez jednostkę:

• zdolność do sprawowania kontroli nad dopływem korzyści do podmiotu

• w wyniku podjęcia przez jednostkę ryzyka i korzyści z tytułu ich posiadania

Wpływ korzyści ekonomicznych:

• wszystkie aktywa w produkcji

• wymiana na inne aktywa

• regulowanie zobowiązań

Aktywa

trwałe obrotowe

Aktywa trwałe - to część aktyw jednostek, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych, wykorzystywane w jednostce przez okres dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego

Aktywa trwałe:

1. wartości niematerialne i prawne (licencje, patenty)

2. rzeczowe aktywa trwałe

3. należności długoterminowe

4. inwestycje długoterminowe

5. długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

I - wartości niematerialne i prawne

To nabyte przez jednostkę aktywa trwałe w postaci praw majątkowych nadających się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby własne jednostki. Obejmują one:

• koszty zakończonych prac rozwojowych

• nabytą wartość firmy

• licencje, koncesje

• know how

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych

• autorskie prawa majątkowe

Wartość firmy - to różnica między cena nabytą określonej jednostki lub zorganizowanej jej części, a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto, to jest aktywów pomniejszonych o przyjęte zobowiązania

II - rzeczowe aktywa trwałe:

1. środki trwałe

2. środki trwałe w budowie

3. zaliczki na środki trwałe w budowie

Środki trwałe - to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, które spełniają następujące warunki:

• przewidywany okres użyteczności ekonomicznej jest dłuższy niż 1 rok

• są zdatne i kompletne do użytku

• przeznaczone do używania na potrzeby własne podmiotu

Do środków trwałych zalicza się:

• nieruchomości (grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, budowle, budynki, będące odrębną własnością lokale)

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne

• ulepszenia w obcych środkach trwałych

• inwentarz żywy

Środki trwałe w budowie - to środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia (to ogół kosztów poniesionych w związku z nie zakończoną budową, to koszty montażu)

III - należności długoterminowe

To wynikające z kontraktu prawa do otrzymania aktywów pieniężnych od innej jednostki gospodarczej, które staja się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyłączeniem należności z tytułu dostaw i usług niezależnie od terminu wymagalności, które zaliczane są do aktywów obrotowych.

IV - inwestycje długoterminowe

Aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w postaci:

• przyrostu wartości nabytych aktywów

• uzyskanie z nich dochodów w postaci odsetek, dywidendy lub innych pożytków w tym ......................

Inwestycje nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia określonych wyżej korzyści.

Inwestycje długoterminowe obejmują:

• nieruchomości

• wartości niematerialne i prawne

• długoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki)

• inne inwestycje długoterminowe

V - długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe - są to składniki, które pod dana postacią są przejściowo wykorzystywane w działalności gospodarczej. Ulegają one przekształceniu w trakcie procesu produkcyjnego, przyjmuje inną postać zewnętrzna.

I - zapasy

1. materiały (podstawowe, pomocnicze, paliwo)

2. półprodukty i produkty w toku

3. produkty gotowe

4. towary

1. materiały - są to składniki majątku, które jednostka nabywa na własne potrzeby, a które zużywają się całkowicie w cyklu produkcyjnym przenosząc swą wartość na wytwarzane wyroby

2. półprodukty i produkty w toku - są to składniki, które nie przeszły całego procesu produkcyjnego. Półprodukty mogą być magazynowane i sprzedawane

3. produkty gotowe - obejmują zdatne do sprzedaży wyroby gotowe i usługi

4. towary - są to składniki majątkowe, zakupione przez jednostkę w celu odsprzedaży

II - należności krótkoterminowe:

• należności od odbiorców za sprzedane produkty

• należności od budżetu z tytułu nadpłaconych podatków

• należności dochodzone na drodze sądowej

Należności dochodzone na drodze sądowej powstają gdy kontrahent nie akceptuje należności lub jej części. Skierowanie sprawy do sądu sprawia, że taką należność określa się mianem roszczenia spornego.

III - inwestycje krótkoterminowe

• krótkoterminowe aktywa finansowe przeznaczone do sprzedaży w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (udziały, akcje, udzielone pożyczki krótkoterminowe)

• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne (środki pieniężne w kasie, na rachunku bankowym, czyli weksle obce)

PASYWA zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Kapitał własny

Kapitał własny - będący w dyspozycji jednostki bez ograniczeń czasowych

I - kapitał podstawowy:

• kapitał wkładowy - spółki kapitałowe

• kapitał właścicieli - spółki jawne

• fundusz założycielski - przedsiębiorstwa państwowe

• fundusz udziałowy - spółdzielnie

II - należne wpłaty na kapitał podstawowy

III - udziały (akcje) własne

IV - kapitał zapasowy - tworzony z efektów gospodarowania

V - kapitał z aktualizacji wyceny

VI - pozostałe kapitały rezerwowe - tworzony zgodnie ze statutem lub umową spółki

VII - zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII - zysk (strata) netto

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I - rezerwy na zobowiązania - są to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwoty nie są pewne. Rezerwy tworzy się na bieżąco, nie później niż na dzień bilansowy, na pewne lub w dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania.

Zobowiązania - to wynikający z przyszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które powodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki

II - zobowiązania długoterminowe - obejmują zobowiązania wobec banków, instytucji finansowych z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek w terminie spłaty powyżej 12 miesięcy

III - zobowiązania krótkoterminowe - to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług (bez względu na termin zapłaty) oraz wobec pozostałych jednostek z tytułu kredytów, podatków, ubezpieczeń społecznych, wynagrodzeń o terminie zapłaty do 12 miesięcy

Fundusze specjalne - tworzone przez jednostkę na ściśle określone cele (ZFŚS)

IV - rozliczenia międzyokresowe

Bilans przedsiębiorstwa

1. Bilans - jest dwustronnym zestawieniem składników, aktywów i pasywów, podmiotu gospodarczego sporządzonym na ściśle określony dzień bilansowy z podanie, pieniężnej wartości każdego z tych składników i ich równoważących się sum ogólnych

Bilans stanowi statyczne ujęcie stanu finansowego i majątkowego jednostki.

Bilans sporządzany jest według zasad i wzoru określonego przez ustawę.

2. wymogi formalne:

1. dokładne określenie przedmiotu, którego dotyczy

2. oznaczenie dnia bilansowego (momentu bilansowego), dzień na który sporządza się bilans

3. określenie jednostek, w których wyrażone są dane liczby

4. wyszczególnienie składników aktywów z podaniem ich wartości

5. wyszczególnienie składników pasywów z podaniem ich wartości

6. wartości wszystkich grup musza być wyrażone w walucie polskiej, a bilans sporządzony w języku polskim

7. sumy pośrednie grup aktywów i pasywów

8. podanie bilansujących się sum ogólnych aktywów i pasywów

9. podpis osoby której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych i kierownika jednostki oraz daty podpisów

10. data sporządzenia bilansu

3. zasady bilansowe

1. zasada równowagi bilansowej - wyraża się równowartością sum bilansowych, która wynika z tego że w bilansie te same składniki majątkowe ujęte są z dwóch punktów .... : rodzaju środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia. A=P

2. zasada ciągłości bilansowej - tzn. bilans zamykający jeden rok obrotowy jest jednocześnie bilansem otwierającym rok następny. Stąd bilans końcowy (zwany bilansem zamknięcia) sporządzony na dzień 31.12.XXXX jest jednocześnie bilansem początkowym (bilansem otwarcia) na dzień 01.01.XXXX następnego roku obrotowego.

• ciągłość formalna - gdy zachowany jest ten sam układ i sposób grupowania składników, tak aby kolejne bilansy były porównywalne

• ciągłość merytoryczna - polega na stosowaniu tych samych zasad wyceny składników. Zmiana zasad wyceny musi być uwidoczniona i może nastąpić od pierwszego dnia nowego roku obrotowego, a nie w ciągu roku.

1. zasada ostrożnej wyceny - przy wycenie poszczególnych składników aktywów należy uwzględnić zmniejszenia wartości użytkowej i handlowej.

Bilans sporządzany jest na dzień

• Kończący rok obrotowy

• Zakończenia działalności

• Upadłości lub likwidacje

• Zmiany formy prawnej podmiotu

• Podziału podmiotu

• Przejęcia podmiotu

• Połączenia podmiotów

Uproszczoną formę bilansu mogą sporządzić podmioty które spełniają przynajmniej dwa z poniższych warunków.

• średnie zatrudnienie mniejsze niż 50 osób

• suma aktywów nie większa niż 2 mln. euro

• przychody ze sprzedaży oraz operacji finansowych nie większe niż 4 mln. Euro

Aktywa w bilansie uporządkowane są według stopnia płynności, zaś pasywa według stopnia wymagalności.

Konto księgowe

1. Pojęcia operacji gospodarczej

2. Konta księgowe

3. Obroty i salta konta

4. Konta aktywne i konta pasywne

5. Zasada zapisu powtórzonego i jej konsekwencje

1. Pojęcia operacji gospodarczej

Operacja gospodarcza - To zdarzenia gospodarcze, które spełnia następujące warunki

1. Jest wyrażane w pieniądzu

2. Wpływa na wielkość aktywów i pasywów

3. Zachodzi w danym podmiocie gospodarczej

4. Jest udokumentowane

Operacja gospodarcza a zdarzenie gospodarcze

W rachunkowości występują operacje gospodarcze, które nie są zdarzeniami gospodarczymi ( przegrupowanie, przeksięgowania dokonywania na kontach księgowych) - są to operacje przeniesione lub formalne.

Klasyfikacja operacji gospodarczej.

1. Według zakresu oddziaływania operacji

1. Operacja zależności

2. Operacja niezależności

2. Według zakresu oddziaływania operacji

1. Operacje wewnętrzne

2. Operacje zewnętrzne

3. Według oddziaływania operacji na wyniki finansowe

1. Operacja bezwynikowa

2. Operacja wynikowa

Typy operacji gospodarczych

z- zmiana

A+Z-Z=P

A=P+Z-Z

A+Z=P+Z

A-Z=P-Z

2. konta księgowe

konto księgowe - podstawowe urządzenie ewidencji księgowej służące do rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych

Elementy konta:

• nazwa konta

• symbol cyfrowy konta

• dane identyfikacyjne operacji gospodarczej (data dokonania operacji, numer i rodzaj dowodu, który jest podstawą księgowania, treść operacji, data zapisu)

• kwotę operacji gospodarczej

Dt (debet)			Ct (kredyt)
Winien	Kasa		Ma
zapisać w ciężar konta		zapisać na dobro konta
obciążyć konto		uznać konto
zapisac po stronie Dt (winien)		zapisac po stronie Ct (Ma)

Kasa
sp. 200	50
100
300	50
	250
300	300

Saldo wpisujemy po stronie na której jest mniej

Obrót konta - ogólna suma zapisów po jednej stronie konta. Wyróżnia się obrót debetowy (Winien) i kredytowy (Ma).

Saldo końcowe - różnica między obrotami kont.

Przyjmuje nazwę obrotu większego, zapisuje się po stronie obrotu mniejszego.

Saldo początkowe - stan składnika na początek okresu sprawozdawczego (Sp.)

Saldo końcowe - stan składnika na koniec okresu sprawozdawczego (Sk.)

Saldo końcowe danego konta jest saldem początkowym tego konta w okresie następnym

Otwarcie konta

• wypełnienie nagłówka konta (nazwa i symbol cyfrowy konta)

• zapisanie kwoty pierwszej operacji gospodarczej

• wpisanie salda początkowego z bilansu otwarcia

Zamknięcie konta

• obliczenie obrotów konta

• obliczenie salda końcowego i wpisanie go po stronie obrotu niższego

• wyrównanie zapisów po obu stronach konta - sprawdzenie tzw. sum kontrolnych

• sumy kontrolne podkreśla się dwukrotnie

Konta księgowe dzielimy na:

• konta bilansowe - służą do ewidencji składników bilansowych, czyli aktywów i pasywów:

1. konta bilansowe aktywów (np. środki trwałe, rachunek bieżący)

2. konta bilansowe pasywów (np. zobowiązania z tytułu dostaw, kapitał zapasowy, kredyty, pożyczki)

• konta niebilansowe

1. konto wynikowe - służy do ewidencji przychodów i kosztów

2. konto korygujące - np. umorzenie środków trwałych

Funkcjonowanie kont aktywnych (aktywów)

np. kasa, należności, środki trwałe (Wn + , Ct -)

• saldo początkowe po stronie winien

• zwiększenie aktywów po stronie winien

• zmniejszenie aktywów po stronie Ma

Konta aktywne mogą mieć albo saldo końcowe debetowe, albo zerowe.

	konto aktywów
- Wn Dt	kasa, należności, środki trwałe		+ Ma, Ct
stan (saldo) początkowe z bilansu otwarcia

Funkcjonowanie kont pasywnych:

	konto pasywów
Wn Dt			Ma, Ct
zmniejszenie			zwiększenie
operacje gospodarcze zmniejszające stan składnika pasywów		stan (saldo) początkowe z bilansu otwarcia
		operacje gospodarcze zwiększające stan składnika pasywów
obrót Dt konta		obrót Ct konta
saldo końcowe Ct
suma kontrolna		suma kontrolna
obrót Dt = obrót Ct (Sk=0)
obrót Dt < obrót Ct (Sk. Ct)

Konto pasywne wynikowe saldo kredytowe albo zerowe

W związku z faktem, że każda operacja gospodarcza zmienia nam co najmniej 2 składniki bilansowe, więc musimy ją zaksięgować na dwóch kontach księgowych

Księgujemy ją zgodnie z zasadą zapisu podwójnego

Zasada zapisu podwójnego

Każda operacja gospodarcza ewidencjonowana jest:

• na dwóch odpowiednich kontach

• po ich przeciwnych stronach (na jednym koncie po stronie Dt, na drugim po stronie Ct)

• w tej samej kwocie zgodnie z dowodem księgowym, na podstawie którego jest księgowana

Dt		kasa			Ct				Dt		rachunek bierzący		Ct
Sp.		2000	200		(1				2)		100
			100		(2
ob.Dt		2000	300		ob.Ct				ob.Dt		100
			1700		Sk.Dt							100	Sk.Dt
2000			2000						100			100
Dt		rachunek bierzący			Ct				Dt		rachunek bierzący						Ct
1)		200		2000	Sp.				3)		300
				300	(3
ob.Dt		200		2300					ob.Dt		300
Sk.Ct		2100													300		Sk.Dt
2300				2300					300						300

1. spłata zobowiązań kasy (200)

2. przekazano gotówkę z kasy do banku (100) A+Z-Z=P

3. zakupiono materiały, faktura płatna przelewem (300) A+Z=P+Z

Konsekwencje zasady zapisu podwójnego:

• sprawdzamy za pomocą zestawienia obrotów i sald

Zestawienie obrotów i sald (bilans próbny)

Lp.	Nazwa konta	Obrót		Saldo
				Dt.	Ct.	Dt.	Ct.
sumy ogólne

Etapy sporządzania zestawienie obrotów i sald

1. ustalenie obrotów debetowych i kredytowych na wszystkich kontach

2. wpisanie nazw kont oraz ich obrotów do odpowiednich kolumn zestawienia

3. zsumowanie i uzgodnienie ogólnych sum obrotów debetowych i kredytowych

4. obliczenie i wpisanie sald końcowych poszczególnych kont do zestawienia

5. zsumowanie i uzgodnienie ogólnych sum sald debetowych i kredytowych

Podział poziomy konta

1. Istota podziału poziomego

2. Zapis powtórzony

3. Konsekwencje zasady zapisu powtórzonego

1. Podział poziomy kona występuje w przypadku rodzajowego zróżnicowania przedmiotu ewidencji np. podział konta materiały na grupy rodzajowe

Sposoby podziału poziomego:

1. powstaje szereg nowych kont syntetycznych natomiast konto dzielone zanika.

Obowiązuje zasada zapisu powtórzonego

2. konto dzielone funkcjonuje nadal jako konto syntetyczne a równolegle obok niego funkcjonują konta otrzymane w wyniku podziału zwane kontami analitycznymi. Konta analityczne są powiązane z kontem syntetycznym zasadą zapisu powtórzonego

Konta syntetyczne - księga główna - ujmują zbiorcze zapisy operacji dotyczących całych grup zasobów (A) i źródeł ich finansowania (P). Stany kont syntetycznych wykazywane są w bilansie oraz w innych sprawozdaniach

Konta analityczne - księga pomocnicza - są wykorzystywane do uszczegółowienia zapisów na koncie syntetycznym. Konta analityczne prowadzi się do danego konta syntetycznego.

2. Zasada zapisu powtórzonego - polega na tym, że każdą operację gospodarczą księgujemy:

1. na dwóch kontach

2. w tej samej kwocie

3. na podstawie dowodu księgowego

4. PO TYCH SAMYCH STRONACH KONT

3. Konsekwencje zasady zapisu powtórzonego

1. obrót Winien konta syntetycznego = sumie obrotu winien kont analitycznych

2. obrót Ma konta syntetycznego = sumie obrotów Ma kont analitycznych

3. saldo Winien (Ma) konta syntetycznego = sumie sald Winien (Ma) kont analitycznych (saldo początkowe i saldo końcowe)

Konsekwencje zasady zapisu powtórzonego sprawdzamy za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych. Zestawienie to wykrywa tylko błędy polegające na niezastosowaniu zasad zapisu powtórzonego.

Przykłady błędów, które zestawienie wykryje:

• jeżeli operacje zaksięgujemy na jednym koncie

• jeżeli zaksięgujemy różne kwoty na koncie syntetycznym i analitycznym

• jeżeli zaksięgujemy operacje na stronach przeciwnych

Przykłady błędów jakie zestawienie nie wykryje:

• zaksięgowanie błędnej kwoty

• pominięcie operacji gospodarczej

• podwójne zaksięgowanie operacji

Zadanie

Wielkość początkowa salda wybranych kont na dzień 01.11 wynosiły:

• materiały 5000 w tym:

• materiały podstawowe 3000

• materiały pomocnicze 1500

• opakowania 500

• rachunek bieżący 3000

W bieżącym miesiącu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. Zakupiono materiały podstawowe na kwotę 2000. Faktura płatna przelewem.

2. Sprzedano część opakowań 300. Faktura opłacona gotówką.

3. Zakupiono materiały pomocnicze 600. Faktura płatna czekiem.

4. Spłacono część zobowiązań z rachunku bieżącego 2000.

Zaksięguj podane operacje gospodarcze prowadząc do kont syntetycznych materiały, konta analityczne

konta syntetyczne					konta analityczne
	materiały					mat. podstawowe
Sp.	5000	300	(2		Sp.	3000
1)	2000				1)	2000
3)	600					5000	-
Ob.Dt	7600	300	Ob.Ct				5000	Sk.Dt
		7300
	7600	7600				mat. pomocnicze
					Sp.	1500
	rachunek bierzący				2)	600
Sp.	3000	2000	(4			2100	-
	3000	2000					2100	Sk.Dt
		1000	Sk.Dt			2100	2100
	3000	3000
						opakowania
	zobowiązania wobec dostawców				Sp.	500	300	(2
4)	2000	2000	(1			500	300
		600	(3				200	Sk.Dt
	2000	2600				500	500
Sk.Ct	600
	2600	2600
	kasa
2)	300
	300	-
		300	Sk.Dt
	300	300

Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do konta syntetycznego materiały

Lp.	Nazwa konta	Obrót		Saldo
				Dt.	Ct.	Dt.	Ct.
1	mat. podstawowe	5000		5000	-
2	mat. pomocnicze	2100		2100	-
3	opakowania	500	300	200	-
sumy ogólne		7600	300	7300	-

Łączenie kont

1. istota łączenia kont

2. rodzaje łączenia kont

3. funkcjonowanie konta aktywno - pasywnego

4. rozrachunki z odbiorcami i dostawcami

1. Łączenie kont stosujemy:

1. gdy zbędne jest szczegółowe grupowanie poszczególnych składników

2. gdy liczba operacji ujmowanych na danym koncie jest niewielka

2. Sposoby łączenia kont

1. A+A=>A

srodki transportu			maczyny i urządzenia tech.			środki trwałe
		+			=

2. P+P=>P

zobowiązania wobec US			zobowiązania wobec ZUS			zobowiązania wobec budżetu
		+			=

3. A+P=> a) A albo P (łącznie netto)

b) aktywno - pasywne (łącznie brutto)

a) Łącznie netto występuje gdy połączymy konto aktywne z kontem pasywnym w wyniku którego otrzymamy konto wykazujące tylko jedno saldo. Jeżeli będzie to saldo debetowe to w wyniku połączenia otrzymamy konto aktywne, jeżeli będzie to saldo kredytowe to w wyniku połączenia otrzymamy konto pasywne. Łączenie netto jest możliwe w przypadku rozliczeń z jednym kontrahentem np. połączenie należności i zobowiązań a kontrahentem X. W wyniku tego połączenia otrzymujemy konto łączące rozrachunki z kontrahentem X. Kontrahent X jest w tym przypadku zarówno wierzycielem jak i dłużnikiem.

Jeżeli należności od X są większe od zobowiązań wobec X to konto otrzymane w wyniku łączenia będzie kontem aktywnym. Natomiast jeżeli zobowiązania wobec X są większe od należności to konto otrzymane w wyniku połączenia będzie kontem pasywnym.

Połączenie netto również występuje w wyniku połączenia konta „rachunek bieżący” (aktywny) z kontem „kredyty bankowe” (pasywny) i otrzymujemy konto „rachunek bieżący”. To oznacza, że konto „rachunek bieżący” może wykazywać na koniec saldo kredytowe, które może oznaczać zadłużenie wobec banku lub saldo debet (aktywne), oznacza stan środków pieniężnych na rachunku bieżącym.

b) Łączenie brutto oznacza, że na koncie łączonym nie może nastąpić kompensata wzajemnych obrotów oraz sald kont łącznych, a wiec występują na nich dwa salda:

• osobno należności (saldo Dt)

• osobno zobowiązania (saldo Ct)

Łączenie brutto stosuje się w przypadku łączenia kont aktywnych z pasywnymi, z których każde służyło dotychczas do ewidencji należności i zobowiązań z wieloma kontrahentami (osobami)

należności od odbiorcy			zobowiązania wobec dostawcy			rozrachunki z odb. i dostaw.
Sp.	- należności		- zobowiązania	Sp.		Sp. należn	Sp. zobow
+ należności				+ zobowiązania		+ należności	+ zobowiązania
Ob.Dt N	Ob.Ct N		Ob.Dt N	Ob.Ct N		- zobowiązania	- należności
	Sk.Dt		Sk.Ct			Ob.Dt N	Ob.Ct N
Σ	Σ		Σ	Σ		Sk.Ct zobow (P)	Sk.Dt należ (A)
						Σ	Σ

Zadanie

Konto rozrachunki z odbiorcami i dostawcami ma saldo początkowe 3 000 Ct.

Na saldo te składa się:

• należności od Alfa 1 500

• należności od Beta 500

• zobowiązania wobec Delty 3 000

1) sprzedano materiały firmie Alfa, faktura płatna przelewem 700

2) zakupiono materiały od Omegi, faktura płatna przelewem 300

3) Beta spłaciła na rachunek bieżący część należności 200

Zaksięguj powyższe operacje gospodarcze i ustal na koniec miesiąca stan zobowiązań i należności.

syntetyczne
			rozrachunki z odb i dost
Sp.			2 000					3 000				Sp
()1			700					300				(2)
								200				(3)
			2 700					3 500
Sk.Ct.			3 300					2 500				Sk.Dt.
			600					600
			zobowiązanie pasywne					należność aktywna
syntetyczne
			rachunek bierzący
(3)			200
			200
						200			Sk.Dt
			200			200
syntetyczne
				materiały
Sp.				800		700			(1)
(2)				300
				1 100		700
						400			Sk.Dt
				1 100		1 100
analit	Alfa												Beta
Sp	1 500									Sp.			500		200	(3)
(1)	700												500		200
	2 200														300	Sk.Dt
					2 200			Sk.Dt					500		500
	2 200				2 200
													Omega
	Delta														300	(2)
					3 000			Sp							300
					3 000					Sk.Ct			300
Sk.Ct	3 000												300		300
	3 000				3 000

Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych:

Lp.	Nazwa konta	Obrót		Saldo
				Dt.	Ct.	Dt.	Ct.
1	Alfa	2 200	-	2 200	-
2	Beta	500	200	300	-
3	Delta	-	3 000	-	3 000
4	Omega	-	300	-	300
sumy ogólne		2 700	3 500	2 500	3 300

W celu ustalenia sald końcowych na koncie rozrachunki:

1. zamykamy wszystkie konta analityczne

2. sporządzamy zestawienie obrotów i sald kont analitycznych

3. ustalamy obroty na koncie syntetycznym „rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”

4. saldo zestawienia przenosimy na konto syntetyczne

Saldo końcowe Dt mówi nam o stanie należności, czyli aktywów

Saldo końcowe Ct mówi nam o stanie zobowiązań, czyli pasywów

Podział pionowy konta

Podział pionowy konta - polega na wyodrębnieniu z jednej strony konta dzielonego określonej części zapisów i przeniesieniu ich na konto powstałe w wyniku dzielenia.

Przyczyny stosowania podziału pionowego:

1. uzyskanie większej przejrzystości (czystości) zapisów na kontach (np. podział konta wyniki finansowe)

2. w sytuacji prowadzenia ewidencji danego składnika w innej wartości niż jego wartość bilansowa (np. podział konta „środki trwałe”) - powstają konta korygujące

W wyniku podziału pionowego otrzymuje się konta:

• korygujące

• niebilansowe (wynikowe)

Konta niebilansowe:

• umożliwiają kontrolę niektórych ......... , porównywania i rozliczania operacji gospodarczych („Rozliczenie zakupu”)

• opisują działalność danej jednostki za pomocą wielkości poniesionych kosztów i strat oraz uzyskanych przychodów i zysków, umożliwiają ustalenie wyniku finansowego - konta wynikowe

Konta wynikowe - powstają w wyniku pionowego podziału konta „wynik finansowy”. Informują o przebiegu procesów kształtujących wynik finansowy w określonych podziałach czasowych.

Służą do procesów gospodarczych, operacji wynikowych i ustalenia wyniku finansowego.

Wynik finansowy jednostki kształtują:

• osiągnięte przychody i zyski

• poniesione koszty i straty

wynik finansowy
koszty			przychody
koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów gotowych			przychody ze sprzedaży
k. ogólnego zarządu			p. ze sprzedaży
k. finansowe			p. finansowe
k. nadzwyczajne			zyski nadzwyczajne
przych ze przedaży
	X
przych finansowe
	X

zysk nadzwyczajny
	X
koszt wytw sprzed
X

Ko
X

Na koniec roku bilansowego przenosimy wszystkie przychody i koszty do wyniku finansowego.

Przed podziałem pionowym saldo konta „wynik finansowy” oznacza ostateczny wynik finansowy osiągnięty przez daną jednostkę, ale nie pokazuje jakie koszty i przychody kształtowały ten wynik.

W celu uzyskania informacji o osiągniętych przychodach i poniesionych kosztach dokonuje się podziału pionowego konta „wynik finansowy”

Ze strony Ct wyodrębnia się zwiększenia wyniku finansowego:

• przychody

• zyski nadzwyczajne

Ze strony Dt wyodrębnia się zmniejszenia wyniku finansowego:

• koszty

• straty nadzwyczajne

• podatek dochodowy

Konta przychodów i zysków nadzwyczajnych funkcjonują podobnie do kont pasywnych - zwiększenie po stronie Ct.

Konta kosztów i strat nadzwyczajnych oraz „Podatek dochodowy” funkcjonują jak konta aktywne - zwiększenia po stronie Dt

Przychody i zyski - to prawdopodobne, przyszłe korzyści jednostki w okresie sprawozdawczym, w postaci wpływów lub innego zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań i rezerw, o wiarygodnie określonej wartości, które ostatecznie doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia niedoboru kapitału własnego w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Koszty i strata - to prawdopodobne zmniejszenia przyszłych korzyści jednostki w okresie sprawozdawczym, o wiarygodnie określonej wartości, w postaci wydatków lub innego zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które ostatecznie doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub do zwiększenia niedoboru kapitału własnego w inny sposób niż pobranie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Straty i zyski nadzwyczajne - to straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki, nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Przychody i zyski > koszty i straty -> przyrost kapitału własnego (zysk finansowy)

Przychody i zyski < koszty i straty -> zmniejszenie kapitału własnego (strata finansowa)

Koszt - to wyrażone wartościowo normalne i ekwiwalentne zużycie środków pracy, przedmiotów pracy, usług obcych i energii, samej pracy oraz części produktu dodatkowego w ramach działalności jednostki gospodarczej

Z pojęciem kosztu związane jest pojęcie wydatku

Wydatek - jest to rozchód środków pieniężnych poza przedsiębiorstwo.

Relacje czasowe miedzy kosztem a wydatkiem:

1. faktura za dobro (koszt), faktura płatna przelewem (wydatek)

2. naliczona amortyzacja

3. zapłacono odsetki od kredytu z rachunku bieżącego

Każdy koszt, był, jest lub będzie wydatkiem, ale nie każdy wydatek jest kosztem (podatek dochodowy)

Klasyfikacja kosztów

Koszty







koszty operacyjne koszty finansowe







koszty zwykłej pozostałe koszty

działalności operacyjnej operacyjne

Koszt zwykłej działalności operacyjnej obejmują:

1. koszty wytworzenia wyrobów, koszty świadczenia usług, koszty handlowe i wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu

2. koszty ogólnego zarządu, czyli koszty utrzymania jednostki jako całości oraz koszty zarządzania jednostką

Przykładowo koszty zwykłej działalności operacyjnej to:

• amortyzacja majątku

• zużycie materiałów i energii

• usługi obce

• wynagrodzenia i ubezpieczenia społeczne

Przykładowo koszty finansowe to:

• odsetki i prowizja od zaciągnięcia kredytów i pożyczek, odsetki zwłoki w zapłacie zobowiązań i inne

• wartość sprzedanych inwestycji

• odpisy aktualizujące wartość inwestycji

• ujemne różnice kursowe

Pozostałe koszty operacyjne

(związane pośrednio z działalnością operacyjna jednostki)

• koszty związane ze zbyciem środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• odpisane należności przedmiotowe, umorzone, nieściągalne

• obciążające jednostkę odszkodowania, kary i grzywny

• nieodpłatnie przekazane przez jednostkę aktywa (w tym w drodze darowizny)

Klasyfikacja przychodów

Przychody







przychody operacyjne przychody finansowe







przychody ze sprzedaży pozostałe przychody operacyjne







przychody ze przychody ze sprzedaży

sprzedaży produktów towarów i materiałów

Przychody z działalności gospodarczej:

• związane są z działalnością operacyjną jednostki

Przychody ze sprzedaży:

• wyroby gotowe

• usług

• materiałów i towarów

Pozostałe przychody operacyjne (związane pośrednio z działalnością operacyjną)

• przychody ze zbycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• odpisane przedawnione zobowiązania

• otrzymane odszkodowania, kary, grzywny oraz darowizny

Przychody finansowe

• przychody z tytułu dywidend, odsetek

• przychody ze sprzedaży aktywów finansowych

• dodatnie różnice kursowe

• odpisy aktualizujące wartość inwestycji

„Koszty własne sprzedaży”

Zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów wynik finansowy kształtują tylko koszty wytworzenia produktów sprzedanych. Koszty te ujmuje się na koncie „koszt własny sprzedaży”. Obejmują one koszty wytworzenia produktów sprzedanych, które podlegają przeksięgowaniu z odpowiedniego konta „Koszty działalności podstawowej” („koszty produkcji” lub „koszty działalności usługowej”)

Księgowanie na koncie „Koszt własny sprzedaży” dokonuje się:

• w momencie wydania sprzedanych produktów

• na koniec miesiąca

Rachunek zysków i strat:

• element sprawozdania finansowego jednostki

• źródło informacji o wynikach działalności jednostki

• sporządza się go za rok bieżący i poprzedni

• występują dwa warianty rachunku zysków i strat:

• kalkulacyjny

• porównawczy

Wymogi formalne rachunku zysków i strat:

• określenie podmiotu, dla którego jest sporządzany

• określenie roku obrotowego, którego dotyczy

• datę sporządzenia i podpisy osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową jednostki

• dane liczbowe wyszczególnione w określonym porządku i układzie

Rachunek zysków i strat

Sporządzony za rok ..........

1. Przychody ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów)

2. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów

3. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)

4. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

5. Koszty ogólnego zarządu

6. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

7. Pozostałe przychody operacyjne

8. Pozostałe koszty operacyjne

9. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)

10. Przychody finansowe

11. Koszty finansowe

12. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)

13. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

14. Zysk (strata) brutto (L+/-M)

15. Podatek dochodowy

16. Zysk (strata) netto (N-O)

Ustalanie wyniku finansowego w działalności handlowej



zakup towaru magazyn koszt

sprzedaż

Dokumenty związane z zakupem i sprzedażą towaru

I Dokumenty zakupu

• Pz - przyjęcie z zewnątrz, czyli dokument w oparciu, o który przyjmujemy towary do magazynu

• Faktura zakupu

II Dokumenty sprzedaży

• Wz - wydanie na zewnątrz, czyli dokument w oparciu, o który wydajemy sprzedane towary z magazynu

• Faktura sprzedaży, która jest podstawą powstania przychodu

(Ksero 1)

Na koniec roku konta wynikowe nie mogą wykazywać salda, co oznacza że na koniec roku stan kont wynikowych należy przenieść na konto „wynik finansowy”. Pod datą 31.XII przeksięgowuje się na wynik finansowy:

I - przychody ze sprzedaży

II - wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu (koszt)

III - koszty handlowe (koszty handlowe w rachunku zysków i strat wykazuje się jako koszty sprzedaży)

wartość sp. tow. W cenie zakupu			WF			przych. ze sprz
5 000	5 000		5 000	8 000		8 000	8 000
5 000	5 000		300	200		8 000	8 000
			5 300	8 200
koszty handlowe			(ZB) 2 900			przych. finans
300	300		8 200	8 200		200	200
300	300					200	200

ZB = 2900

P. dochodowy = 19%*2900=551

ZN = 2349

Działalność usługowe

(ma postać niematerialną, nie możemy przyjąć do magazynu)

Ksero 2

Działalność wytwórcza

Ksero 3

Ustalenie wyniku finansowego działalności wytwórczej

1 a) różne koszty poniesione na wytworzenie wyrobów gotowych np. koszty zużycia surowca, koszty wynagrodzenia pracowników, ZUS od wynagrodzeń pracowników, energia elektryczna, amortyzacja maszyn produkcyjnych

1 b) koszty ogólnego zarządu - koszty utrzymania jednostki np. koszty administracyjne, wynagrodzenie dyrektora

2) dowód Pw - przyjęcie wewnętrzne - przyjęcie do magazynu wytworzonych wyrobów gotowych

3. wydanie z magazynu sprzedanych wyrobów gotowych według kosztu wytworzenia

4. faktura za sprzedane wyroby gotowe w cenie sprzedaży

5. przeniesienie kosztów zarządu na koszt własny sprzedaży, lub można te koszty przenieść bezpośrednio na wynik finansowy

6. poniesione pozostałe koszty operacyjne

7. uzyskane pozostałe przychody operacyjne

8. poniesione koszty finansowe

9. uzyskane przychody finansowe

10. poniesione straty nadzwyczajne

11. otrzymane zyski nadzwyczajne

12. obliczony podatek dochodowy

Na dzień 31.XII stan kont wynikowych przenosimy na wynik finansowy

I przeniesienie przychodów ze sprzedaży

II przeniesienie kosztu własnego sprzedaży czyli kosztu wytworzenia wyrobów gotowych sprzedanych

III przeniesienie pozostałych przychodów operacyjnych

Konto koszty produkcji i konto koszty działalności usługowej po rozliczeniu mogą wykazywać saldo o saldo to oznacza produkcję nie zakończoną.

Konta korygujące

Konta korygujące - nie reprezentują odrębnych realnych aktywów czy pasywów. Stanowią poprawko do sum wykorzystywanych przez konta podstawowe. Konta korygujące nie mogą występować samodzielnie. Stanowią one uzupełnienie konta dzielonego - zwanego podstawowym

Konta korygujące funkcjonują w następujący sposób:

1. zwiększają wartość określanego składnika bilansowego gdy wykazują takie same saldo jak konto podstawowe (dzielone)

wartość składnika bilansowego = saldo konta podst. + saldo konta korygującego

2. zmniejszają wartość określonego składnika bilansowego, gdy wykazują saldo przeciwne do salda konta podstawowego, zmniejszają wartość bilansową składnika.

wartość składnika bilansowego = saldo konta podst. - saldo konta korygującego

Przychody - + Koszty + -

Pionowy podział konta „środki trwałe”

• ewidencja środków trwałych na koncie prowadzona jest w wartości brutto, zaś w bilansie środki trwałe ujmuje się w wartości netto - bilansowej (wartość brutto - dotychczasowe zużycie)

W celu obliczenia wartości bilansowej należy skorygować wartość początkową o dotychczasowe zużycie. Środki trwałe zużywają się stopniowo w ciągu całego okresu użytkowania.

Utrata pierwotnej wartości środka trwałego - w skutek jego zużycia znajduje odzwierciedlenie w:

• odpisach umorzeniowych - korygują wartość początkową środka trwałego do jego wartości bilansowej (bieżącej netto)

• kosztach działalności (amortyzacji) - stanowią odpowiednik pieniężnego zużycia środków trwałych

Konto „umorzenie środków trwałych” funkcjonuje jak konto pasywne:

• zwiększenie umorzenia księguje się po stronie Ct

• zmniejszenie umorzenia posiadanych środków trwałych księgowane są po stronie Dt. (np. likwidacja środka trwałego)

Rozpoczęcie amortyzacji

- nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania (najczęściej od następnego miesiąca)

Zakończenie amortyzacji

- nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego

• likwidacja środka trwałego

• sprzedaż środka trwałego

• niedobór środka trwałego


a stopa amortyzacji (mówi o ile zużywa się środek trwały w ciągu roku)

Amortyzacja roczna




Wp=1200

a%=10%







Środki pieniężne

Aktywa finansowe (w tym krótkoterminowe aktywa finansowe):

• instrumenty kapitałowe wytworzone przez obce jednostki (np. udziały w obcych jednostkach, akcje obce, opcje na zakup akcji obcych, prawo do obrotu akcji obcych);

• wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych (obligacje obce, udzielone pożyczki krótkoterminowe);

• prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.

Krótkoterminowe aktywa finansowe wg postaci występowania dzieli się na:

1. udziały lub akcje

2. inne papiery wartościowe

3. udzielone pożyczki

4. inne krótkoterminowe aktywa finansowe

5. środki pieniężne i inne aktywa pieniężne:

• środki pieniężne w kasie i na rachunkach

• inne środki pieniężne

• inne aktywa pieniężne

Aktywa pieniężne dzieli się na:

• środki pieniężne (w kasie, banku, środki pieniężne w drodze)

• inne aktywa pieniężne (odsetki od lokat, odsetki od dłużnych papierów wartościowych)

• inne środki pieniężne (czeki obce, weksle obce, czeki podróżne, płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia)

• inne krótkoterminowe aktywa finansowe (czeki, weksle, czeki podróżne płatne w terminie dłuższym niż 3 miesiące)

Obrót pieniężny może mieć formę:

• obrotu gotówkowego

• obrotu bezgotówkowego

Obrót gotówkowy:

Formy obrotu gotówkowego:

• kasa

• czek gotówkowy

Kasa:

24

---