Układ moczowy

Układ moczowy składa się pięciu większych elementów:

Nerki

Dwie nerki stanowią filtr usuwające nadmiar wody i produktów przemiany materii z krwi i wydalają ją w postaci moczu. Mocz jest produkowany cały czas.

Moczowody

Od każdej nerki odchodzą cienkie przewody, które łączą się z pęcherzem. Mocz płynie na dół moczowodami od nerek do pęcherza. Moczowody mają jednokierunkowe zwieracze tak, więc mocz nie może płynąć w tył do nerki od pęcherza.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy jest rozciągliwym workiem leżącym w miednicy. Jest w stanie powiększać swą objętość, aż jesteśmy gotowi oddawać mocz. Ściany pęcherza są utworzone przez mięsień nazywanym mięśniem wypieraczem. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięsień wypieracz pomaga usuwać mocz z pęcherza. Dolna część pęcherza, przechodząca w cewkę moczową nazywana jest szyją pęcherza moczowego.

Mięśnie zwieracze

Mięśnie zwieracze zewnętrzny i wewnętrzny tworzą dookoła cewki moczowej pierścień utrzymujący mocz w pęcherzu. Kiedy jesteśmy gotowi oddawać mocz, mięśnie te rozluźniają się i pozwalają na swobodny wypływ moczu z pęcherza.

Cewka moczowa

Cewka moczowa jest małym przewodem, przez który mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz ciała. Męska cewka moczowa ma długość ok. 12-16cm natomiast u kobiet ma 1,53cm długości.

Mechanizm fizjologicznego oddawania moczu

Normalnie, kiedy pęcherz będzie stawać się wypełniony (ok. 1-2 filiżanek dla większości ludzi), zakończenia nerwowe ściany pęcherza posyłają wiadomość do mózgu przez rdzeń kręgowy. Mózg odsyła wiadomość do pęcherza do wykonania skurczu mięśnia wypieracza i rozluźnienia mięśnia zwieracza cewki moczowej. Jeżeli nie można dostać się do toalety, mózg opóźnia wiadomości aż do momentu, kiedy jest możliwość oddania moczu.

NEFRON - jest podstawową jednostką czynnościowo-strukturalną nerki. Zbudowany jest z torebki nefronu oraz długiego kanalika nerkowego. Ściany torebki nefronu zbudowane są z bardzo cienkiego nabłonka jednowarstwowego płaskiego o dużej ilości przepuszczalności dla wody, jonów i innych substancji drobno cząsteczkowych. Każda torebka nefronu otacza niewielkie skupienie naczyń włosowatych - kłębuszek naczyniowy. Razem tworzą one ciałko nerkowe.

KANALIK NERKOWY tworzony jest przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny, którego komórki mają bardziej rozwiniętą zdolność do aktywnego transportowania jonów i są słabo przepuszczalne dla mocznika. W kanaliku nerkowym zwracają uwagę proste odcinki kanalika, tworzące tak zwaną pętlę nefronu. Składa się ona z dwóch ramion biegnących różnych kierunkach. Wszystkie odcinki kanalika nerkowego oplecione są drobnymi naczyniami krwionośnymi. Kanaliki nefronów uchodzą do przewodów zbiorczych.

POWSTAWANIE MOCZU JEST PROCESEM TRZYETAPOWYM

POWSTAWANIE MOCZU - krew dopływająca do kłębuszków naczyniowych, zanieczyszczona zbędnymi produktami przemiany materii, poddawana jest filtracji. Płyn, który wówczas powstaje - mocz pierwotny - ulega następnie obróbce polegającej na resorpcji(zwrotnemu wchłanianiu) oraz sekrecji (wydzielaniu) określonych substancji. Końcowym produktem jest mocz ostateczny usuwany drogami moczowymi na zewnątrz. Procesie filtracji wykorzystywany jest prosty mechanizm. Tętniczka doprowadzająca krew do kłębka naczyniowego jest nieco szersza niż tętniczka odprowadzająca. Można powiedzieć, że dopływająca krew „nie ma gdzie się wylać” i napiera na ściany naczyń włosowatych. Ściśle, w kłębuszku naczyniowym powstaje nadciśnienie hydrostatyczne, powodujące wyciskanie płynnych składników krwi do światła torebki nefronu (w naczyniach włosowatych pozostają natomiast wszystkie białka oraz krwinki). Powstający w torebce nefronu mocz pierwotny ma skład chemiczny podobny do osocza krwi. Z przepływające przez kanalik nerkowy moczu pierwotne resorbowana jest woda, niektóre jony (np. sodu, potasu), aminokwasy oraz glukoza. Szczególną rolę odgrywa długa pętla nefronu7 pozwalająca znacznie zwiększać stężenie moczu. Dodatkowo do światła kanalika nerkowego wydzielane są m.in. jony wodorowe, barwniki oraz niektóre leki przyjmowane w czasie choroby. Ponieważ sam mocznik nie ulega resorpcji, jego stężenie w moczu ostatecznym bardzo wyraźnie wzrasta. W ciągu minuty przez nerki przepływa około 1litr krwi(20%rzutu minutowego serca). Z tego 15% objętości ulega przefiltrowaniu do światła nefronu. Oznacza to, że przeciętnie w ciągu doby w nerkach powstaje ponad 200dm3 moczu pierwotnego. Pozwala to na kilkunasto krotne przefiltrowanie całej wody i soli mineralnych zawartych w naszym organizmie. Z kolei wydajność resorpcji przekracza 99% - dzięki temu przeciętnie w ciągu doby powstaje zaledwie 1,5-2 dm3 silnie stężonego moczu ostatecznego. Mocz powstaje w nerkach przez całą dobę. Proces ten podlega kontroli układu nerwowego, a przede wszystkim dokrewnego.

---