FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA - gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej firmy.

ZARZĄDZANIE FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTWA - sterowanie pozyskiwaniem źródeł finansowania działalności firmy i lokowanie ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację celu strategicznego - MAKSYMALIZOWANIE KORZYŚCI PRZYPADAJĄCYCH UDZIAŁOWCOM.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ZEWNETRZNE UWARUNKOWANIA DECYZJI FINANSOWYCH:

Formy kapitałów stosowanych w przedsiębiorstwie:

• ze względu na prawo własności kapitału:

1. kapitał własny,

2. kapitał obcy,

• ze względu na czas dyspozycji danym kapitałem:

1. krótkoterminowy,

2. średnioterminowy,

3. długoterminowy,

• ze względu na źródło pochodzenia:

1. wewnętrzny (np. nadwyżka finansowa, czyli zysk netto + amortyzacja, zmiany w strukturze majątku - sprzedaż części majątku),

2. zewnętrzny (kapitały własne potrzebne do powołania przedsiębiorstwa, w spółkach z o.o. dopłaty założycieli, emisja akcji założycielskich).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

+ =

Zestawienie porównawcze cech kapitału

KAPITAŁ OBCY	KAPITAŁ WŁASNY
Konieczność spłaty kapitału Obligatoryjność spłaty odsetek Odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu, są odejmowane od podstawy opodatkowania Możliwość wprowadzenia ograniczeń - celowość przeznaczenia Brak wpływu dawcy na decyzje firmy Większy udział zwiększa ryzyko finansowe Uprzywilejowanie w kwestiach zwrotu Gwarancja zwrotu	Brak konieczności spłaty Wypłata dywidend nieobowiązkowa Dywidenda wypłacana jest z zysku netto - nie ma wpływu na podstawę opodatkowania Większy udział świadczy o sile i niezależności finansowej Swoboda wykorzystania Wpływ na podejmowane decyzje Zwrot kapitału po zaspokojeniu roszczeń wierzycieli Brak gwarancji zwrotu

ANALIZA WSKAŹNIKOWA

⇒

PIRAMIDA DU PONT'A

ZASOBY GOTÓWKOWE - obejmują stany środków pieniężnych na rachunkach bieżących i terminowych, w kasach firmy i krótkoterminowe papiery wartościowe (czeki, weksle, bony komercyjne). Papiery te stanowią surogat pieniądza, ponieważ stosunkowo łatwo można je zamienić na płynną gotówkę, często można nimi regulować bieżące zobowiązania (weksle, czeki).

Zasoby gotówkowe potrzebne są przedsiębiorstwu, gdyż pozwalają finansować bieżące transakcje np.:

• regulują należności za dostawy i usługi,

• regulują należności podatkowe (np. zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych, VAT),

• wypłata wynagrodzeń pracowników,

• zwrot rat kapitałowych od kredytów, pożyczek itp.

RODZAJE ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH:

POLECENIE PRZELEWU

1 3 4

2

• - POLECENIE PRZELEWU ŚRODKÓW

• - WYKONANIE POLECENIA PRZEZ BANK DŁUŻNIKA

• - ZAWIADOMIENIE DŁUZNIKA O WYKONANIU POLECENIA

• - ZAWIADOMIENIE WIERZYCIELA O WPŁYWIE ŚRODKÓW NA JEGO RACHUNEK

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

POLECENIE ZAPŁATY

1

6 2 4

3

5

• - DŁUZNIK UPOWAŻNIA WIERZYCIELA (ZAWIERA UMOWE ZAPŁATY)

• - UMOWA WIERZYCIELA Z BANKIEM

• - UMOWA POMIĘDZY BANKIEM WIERZYCIELA I BANKIEM DŁUZNIKA

• - WIERZYCIEL WYDAJE DYSPOZYCJĘ SWEMU BANKOWI O UZNANIE JEGO RACHUNKU KWOTĄ, KTÓRĄ WINIEN BĘDZIE DŁUZNIK

• - BANK WIERZYCIELA WYDAJE POLECENIE PRZELEWU ŚRODKÓW PRZEZ BANK DŁUŻNIKA

• - BANK DŁUZNIKA ZAWIADAMIA DŁUZNIKA O OBCIĄŻENIU JEGO RACHUNKU

AKREDYTYWA

1 5 2 3 6

2

4

5

• - POLECENIE OTWARCIA AKREDYTYWY

• - ZAWIADOMIENIE WIERZYCIELA O OTWARCIU AKREDYTYWY

• - PRZEDŁOŻENIE W BANKU DOKUMENTÓW UPOWAŻNIAJĄCYCH DO ZAPŁATY (NP. DOKUMENTÓW WYSYŁKOWYCH TOWARU)

• - PRZEKAZANIE POLECENIA ZAPŁATY Z AKREDYTYWY WYSTAWCY

• - ZAPŁATA BANKOWI WIERZYCIELA I POWIADOMIENIE DŁUZNIKA O WYKONANIU POLECENIA ZAWARTEGO W INSTRUKCJI

• - POWIADOMIENIE WIERZYCIELA O WPŁYWIE ŚRODKÓW NA JEGO RACHUNEK

Bilans - to sprawozdanie przygotowywane na dany moment (określony dzień, często na dzień 31.XII. w danym roku sprawozdawczym), który przedstawia sytuację finansową firmy w danym momencie (czyli dniu) w ujęciu wartościowym. Bilans pokazuje pasywa (ułożone według rosnącego stopnia terminu ich spłaty) i aktywa (ułożone według rosnącego stopnia ich płynności) przedsiębiorstwa. Aktywa przedstawiają majątek będący do dyspozycji firmy. Dzielone są na dwie grupy: aktywa trwałe i aktywa bieżące. Pasywa natomiast to źródła finansowania majątku firmy. Dzielone są na dwie grupy: kapitał własny i kapitał obcy (zobowiązania).

Rachunek wyników (rachunek zysków i strat) pozwala ocenić rentowność przedsiębiorstwa. Jest sprawozdaniem o jego dokonaniach w ciągu pewnego okresu ograniczonego dwoma momentami bilansowymi. Dokonania te są mierzone w kategoriach (określanych jako memoriałowe): przychody ze sprzedaży i koszty z nią związane. Rachunek wyników prezentuje wynik finansowy - zysk lub stratę, będący różnicą między przychodami i kosztami. Nie możemy natomiast ocenić płynności finansowej przedsiębiorstwa. Można tego dokonać na podstawie dwóch bilansów sporządzonych na dzień rozpoczynający i kończący okres sprawozdawczy.

Dodatkowym sprawozdaniem umożliwiającym ocenienie płynności firmy jest sporządzone na bazie bilansu oraz rachunku wyników sprawozdanie z przepływów pieniężnych. Mierzy ono - podobnie jak rachunek wyników - dokonania firmy, ale w kategoriach pieniężnych, a nie memoriałowych (jak rachunek wyników). Sprawozdanie to składa się z trzech podstawowych grup:

1. działalności operacyjnej

2. działalności inwestycyjnej

3. działalności finansowej

Sposób obliczenia można przedstawić następująco:

+ =

Na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych można wyliczyć wskaźniki, które pozwalają określić sytuację przedsiębiorstwa. Dzieli się je na grupy:

1. wskaźniki rentowności

2. wskaźniki płynności

3. wskaźniki obrotowe

4. wskaźniki zadłużenia

5. wskaźniki rynkowe

Kapitał obrotowy netto

Zarządzanie kapitałem obrotowym to inaczej zarządzanie aktywami bieżącymi i pasywami bieżącymi. Z uwagi na charakter aktywów bieżących i pasywów bieżących zarządzanie kapitałem obrotowym określa się jako zarządzanie finansowe krótkookresowe. Aktywa bieżące (zapasy, należności, środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe) mogą podlegać codziennie istotnym zmianom, a to pociąga za sobą decyzję wyboru źródeł sfinansowania tych zmian.

Kapitał obrotowy netto to inaczej kapitał pracujący w firmie (working kapital).

Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące - pasywa bieżące

	Aktywa bieżące	Pasywa bieżące
1	200	100
2	200	200
3	200	400

Aktywa bieżące w tym:

1. zapasy 100

2. należności i roszczenia 50

3. papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 30

4. środki pieniężne 20

Sytuacja 1

Wskaźnik bieżącej płynności (current ratio) CR = Aktywa bieżące : pasywa bieżące = 200 : 100 = 2

Wskaźnik płynności szybkiej (Quick ratio) QR = (aktywa bieżące - zapasy) : pasywa bieżące= (200 - 100 ) : 100 = 1

Oba wskaźniki przyjmują wartości większe od zera. W naszym przypadku CR = 2 oznacza, iż aktywa bieżące > pasywa bieżące. Istotna różnica pomiędzy wartością wskaźnika QR i CR oznacza, iż zapasy stanowią istotną część majątku obrotowego. Wskaźnik płynności bieżącej CR >1 oznacza, iż w przypadku natychmiastowej wymagalności zobowiązań bieżących firma chcąc je uregulować musi "spieniężyć" część swojego majątku obrotowego. Wskaźnik CR >1 oznacza także, iż kapitał obrotowy netto (aktywa bieżące - pasywa bieżące) jest dodatni.

Mówimy wówczas o konserwatywnej strategii finansowania majątku:

Aktywa	Pasywa
Majątek trwały	(Fundusze własne + zobowiązania długoterminowe) = kapitał stały
Majątek obrotowy
		Zobowiązania bieżące

Sytuacja 2

Wskaźnik bieżącej płynności (current ratio) CR = Aktywa bieżące : pasywa bieżące = 200 : 200 = 1

Wskaźnik płynności szybkiej (Quick ratio) QR = (aktywa bieżące - zapasy) : pasywa bieżące = (200 - 100) : 200 = 0,5

Oba wskaźniki przyjmują wartości większe od zera. W naszym przypadku CR = 1 oznacza, iż aktywa bieżące = pasywa bieżące. Istotna różnica pomiędzy wartością wskaźnika QR i CR oznacza, iż zapasy stanowią istotną część majątku obrotowego. W przypadku, gdy wartości obu tych wskaźników nie różnią się istotnie można przypuszczać, iż zapasy nie są istotnym elementem majątku obrotowego. Wskaźnik płynności bieżącej CR =1 oznacza, iż w przypadku natychmiastowej wymagalności zobowiązań bieżących firma chcąc je uregulować musi "spieniężyć" całość swojego majątku obrotowego według jego wartości wycenionej w bilansie. Wskaźnik CR =1 oznacza także, iż kapitał obrotowy netto (aktywa bieżące - pasywa bieżące) jest równy zero.

Mówimy wówczas o umiarkowanej strategii finansowania majątku:

Aktywa	Pasywa
Majątek trwały	(Fundusze własne + zobowiązania długoterminowe) = kapitał stały
Majątek obrotowy	Zobowiązania bieżące

Sytuacja 3

Wskaźnik bieżącej płynności (current ratio) CR = Aktywa bieżące : pasywa bieżące = 200 : 400 = 0,5

Wskaźnik płynności szybkiej (Quick ratio) QR = (aktywa bieżące - zapasy) : pasywa bieżące = (200 - 100) : 400 = 1/4

Oba wskaźniki przyjmują wartości większe od zera. W naszym przypadku CR = 0,5 oznacza, iż aktywa bieżące < pasywa bieżące

Wskaźnik płynności bieżącej CR <1 oznacza, iż w przypadku natychmiastowej wymagalności zobowiązań bieżących całkowita "sprzedaż" majątku obrotowego firmy (tzn. w pełni odzyskane należności, zapasy sprzedane wg ich aktualnej wartości bilansowej, sprzedane krótkoterminowe papiery wartościowe przeznaczone do obrotu i posiadane środki pieniężne) nie wystarczy na pokrycie długu. Nie możemy natomiast powiedzieć z całkowitą pewnością, iż firma utraciła płynność finansową, czyli zdolność do natychmiastowego regulowania zobowiązań. Płynność to dostęp do płynnych aktywów, a w bilansie nie są przecież odzwierciedlone otwarte linie kredytowe. Wskaźnik CR <1 oznacza także, iż kapitał obrotowy netto (aktywa bieżące - pasywa bieżące) jest ujemny.

Mówimy wówczas o agresywnej strategii finansowania majątku:

Aktywa	Pasywa
Majątek trwały	(Fundusze własne + zobowiązania długoterminowe) = kapitał stały
		Zobowiązania bieżące
	Majątek obrotowy

Cykl operacyjny

Cykl operacyjny jest to czas po jakim firma przekształca należności i zapasy w środki pieniężne.

1. Rotacja należności (DSO) w dniach - informuje po ilu dniach firma odzyskuje środki pieniężne zamrożone w należnościach, po ilu dniach do firmy spływają należności

należ. - należności (bilans)

przychody netto - przychody netto ze sprzedaży (rachunek wyników)

2. Rotacja zapasów w dniach (RZ) w dniach - informuje po ilu dniach firma odzyskuje środki pieniężne zamrożone w zapasach.

zapasy - (bilans)

koszty - koszty sprzedanych produktów, materiałów i towarów (rachunek wyników)

Cykl operacyjny - suma DSO i RZ - mówi ile czasu firma musi czekać aby zamrożona w należnościach i zapasach (utożsamianych razem jako kapitał obrotowy)gotówka spłynęła do firmy. Oczywiście krótszy cykl operacyjny oznacza szybszą konwersję należności i zapasów na gotówkę. Najważniejsze jednak jest jego dopasowanie do wymagalności zobowiązań firmy z tytułu dostaw i usług.

3. Rotacja zobowiązań (RZOB) w dniach - okres po jakim firma musi uregulować swoje zobowiązania z tytułu dostaw i usług.

zab - zobowiązania z tytułu dostaw i usług (bilans)

koszty - koszty sprzedanych produktów, materiałów i towarów (rachunek wyników)

np.

Spółka	ALA	OLA
DSO	14	31
RZ	22	36
Cykl operacyjny (CO)	36	67
RZOB	42	56
Krótkoterminowa luka finansowa (CO - RZOB)	- 6	11

Krótkoterminowa luka finansowa powstaje wówczas, gdy cykl operacyjny jest dłuższy niż rotacja zobowiązań. Oznacza to, iż firma znajdująca się w takiej sytuacji nie może "darmowo" sfinansować całości swojego majątku obrotowego i musi skorzystać z kredytu krótkoterminowego. Krótkoterminowe potrzeby kredytowe zmniejszają się wraz ze zbliżaniem się krótkoterminowej luki finansowej do zera. Długość luki ma istotny wpływ na poziom kosztów finansowych.

ROZLICZENIA PIENIĘŻNE :

Współcześnie mówimy o dwóch formach rozliczeń: gotówkowych (dokonywanych m.in. przy pomocy banknotów i bilonów) oraz bezgotówkowych (przy pomocy m.in. czeków, przelewów bankowych, weksli, kart debetowych czy kredytowych).

Struktura rozliczeń pieniężnych w Polsce różniła się od struktury w krajach wysoko rozwiniętych. W Polsce udział rozliczeń gotówkowych jeszcze na początku lat 90-tych przekraczał 50% w stosunku do rozliczeń bezgotówkowych. Wpłynęły na to dwa czynniki: historia i rozwój gospodarki. W latach 1989 - 1994 obroty gotówkowe wzrosły w wyniku inflacji, która obniżała systematycznie wartość polskiej złotówki. Wzrósł przez nią obieg banknotów, zmniejszała się ilość monet (ceny podawane były w tysiącach i milionach złotych). Wywarło to istotny wpływ na przyzwyczajenia Polaków i organizację rozliczeń (w latach 90-tych obrót czekowy był nieznaczny, podobnie jak korzystanie z kart bankowych - jest to charakterystyczne krajom postkomunistycznym). W połowie lat 90-tych Polska przeszła do rozliczeń bezgotówkowych Pracownicy otrzymywali pensje na konta (zaistniał wymóg jego posiadania), co spowodowało rozwój przelewów, nowych postaci pieniądza - pieniądz elektroniczny (np. w postaci kart bankowych). Przedsiębiorstwa również musiały - był to wymóg ustawowy - dokonywać obrotu dużymi kwotami przy pomocy banków - miało to wpłynąć m.in. na rozwój systemu bankowego, jak również nowych, bezpieczniejszych form rozliczeń.

1. Rozliczenia gotówkowe

Podstawowa postać pieniądza to banknoty i monety, których używamy na co dzień. W Polsce stosownie do „Ustawy o Narodowym Banku Polskim”: „(...) NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej (...)”. Są to złote polskie i grosze. Wzory i wartość nominalną banknotów (obecnie spotykamy banknoty: 10, 20, 50, 100 i 200 zł) oraz wzory, stop, próbę i wagę monet (obecnie: 1, 2, 5, 10, 20 i 50 gr.), jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala prezes NBP w drodze rozporządzenia. Może on również wycofać z obiegu poszczególne rodzaje znaków pieniężnych po upływie terminu określonego w rozporządzeniu. Pieniądze takie podlegają wymianie w wyznaczonych bankach - podobnie jak te nie nadające się do obiegu wskutek zużycia lub uszkodzenia. Ustawa ta zobowiązuje NBP do organizowania obiegu gotówkowego poprzez przekazanie pieniędzy do banków - a za ich pośrednictwem do przedsiębiorstw i osób fizycznych oraz do jednostek budżetu centralnego. Później podstawowa część obrotów gotówkowych omija kasy banków, służąc rozliczeniom ludności (częściowo wypłacane jest wynagrodzenie, emerytury, renty, zasiłki, stypendia, kredyty konsumpcyjne - choć stopniowo każda osoba w Polsce zakłada konto w banku; zakupy w małych sklepikach, opłata za niektóre usługi, opłata podatku dochodowego, znaczków skarbowych itp.) czy jednostek gospodarczych (zaliczki, diety, premie, świadczenia socjalne itp.). Przedsiębiorstwa handlowe i usługowe odprowadzają część wpływów gotówkowych do banków, niektóre zaś pobierają gotówkę w bankach (np. na wypłaty wynagrodzeń). Banki natomiast przyjmują wpłaty i dokonują wypłat gotówkowych oraz przechowują pieniądze w skarbcu (jako tzw. pogotowie kasowe). Zatem „(...) obrót gotówkowy polega na przyjmowaniu i wypłacaniu gotówki, czeku gotówkowego bądź przekazu. W praktyce jest on stosowany najczęściej do opłacania bieżących wydatków, a także dla realizacji określonych płatności, np. z tytułu wynagrodzeń, wypłaty zaliczek na określone cele itp.(...) Jest dokonywany przede wszystkim w drodze realizacji operacji kasowych (...)”.

Maksymalny stan gotówki przechowywanej w kasie (tzw. pogotowie kasowe) powinien być ustalony przez kierownika jednostki z uwzględnieniem potrzeb w zakresie obrotu gotówkowego, warunków zabezpieczenia kasy przed włamaniem i możliwości bezpiecznego przekazania gotówki do banku. Wielkość obrotu gotówkowego zależy od specyfiki jednostki gospodarczej, np. w handlu detalicznym oraz w agencjach skupujących płody rolne od rolników, obrót ten stanowi przeważającą formę w rozliczeniach. Na ogół obrót gotówkowy ogranicza się do drobnych wpłat i wypłat. Nadwyżki gotówki w kasie ponad pogotowie kasowe są wpłacane do banku na rachunek bieżący. Działalność kasjera jest kontrolowana przez księgowość. Wszelkie obroty gotówkowe są dokumentowane tzw. dowodami kasowym.

Wpłaty gotówki dokumentowane są własnymi, znormalizowanymi dowodami kasowymi - „Dowód wpłaty - KP” [przyp. Kasa Przyjęła] wystawianymi w dwóch egzemplarzach przez kasjera lub inne upoważnione osoby.

Wypłaty gotówki następują na podstawie rozchodowych dowodów kasowych, którymi są:

• źródłowe dowody wypłat z kasy, np. faktury (rachunki) obce opłacone gotówką, listy wypłat wynagrodzeń, wnioski o zaliczkę, pokwitowane przez bank dowody wpłat własnych na rachunki bankowe (potwierdzone stemplem bankowym),

• zastępcze dowody wypłat gotówki, jeżeli wypłata nie może być udokumentowana źródłowym dowodem kasowym. Zastępczy dowód wypłaty gotówki z kasy to „Kasa wypłaci - KW”. Dowody wypłat są przed ich realizacją sprawdzane pod względem merytorycznym i formalno - rachunkowym, jako dowód sprawdzenia podpisane przez upoważnione do tego osoby [np. główną księgową i kierownika jednostki].

Do obrotu gotówkowego zalicza się także płatności dokonywane za pomocą czeków gotówkowych. Za pośrednictwem banków przeprowadzane są tego typu rozliczenia pieniężne, jeżeli przynajmniej jedna strona rozliczenia posiada rachunek bankowy. Czek gotówkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku do wypłaty z jego rachunku kwoty, na którą opiewa czek, jego okazicielowi (czek na okaziciela) lub innej osobie wskazanej na czeku (czek imienny). Jest ważny w ciągu 10 dni od daty wystawienia. Szczególną odmianą czeku gotówkowego jest czek bankierski, wystawiany przez bank na życzenie wyłącznie zaufanego klienta, płatny w innym banku w kraju lub za granicą z rachunku wystawcy, na którym wcześniej zostały zabezpieczone środki na pokrycie wypłaty.

2. Rozliczenia bezgotówkowe

Definicja obrotu bezgotówkowego mówi, że „(...) polega [on] na realizowaniu rozrachunków pomiędzy jednostkami gospodarczymi za pośrednictwem i pod kontrolą banku, który na polecenie dłużnika przelewa odpowiednią kwotę z jego rachunku na rachunek wierzyciela (...)”. Zatem organizacja rozliczeń pieniężnych wynika ze stosunków gospodarczych i polega na przemieszczaniu zasobów pieniężnych, które w rozliczeniach bezgotówkowych przybierają formę zapisów na kontach bankowych rozliczających się podmiotów. Otwarcie rachunku bankowego następuje na podstawie umowy zawartej pomiędzy bankiem a jednostką gospodarczą. W umowie rachunku bankowego zamieszcza się imiona i nazwiska oraz wzory podpisów osób uprawnionych do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym. Za pośrednictwem banków dokonywane są rozliczenia, zwłaszcza bezgotówkowe, z wierzycielami i dłużnikami jednostki.

Charakterystyczne cechy rozliczanych transakcji skłaniają podmioty zaangażowane do wyboru określonej formy rozliczeń, która najlepiej zabezpiecza ich interesy. Od 1994 r. przywrócono obowiązek bezgotówkowego rozliczania większych transakcji między podmiotami gospodarczymi. Mają one obowiązek posiadania rachunku bankowego, na którym gromadzą środki pieniężne niezbędne do przeprowadzania rozliczeń. W przypadku, gdy suma jednorazowej transakcji między podmiotami gospodarczymi przekracza równowartość 3000 EUR, powinny one rozliczać ją za pośrednictwem rachunku bankowego.. W celu zapobieżenia ewentualnemu dzieleniu transakcji na kilka o niższej wartości, wprowadzono dalsze ograniczenia. Jeśli wartość takich obrotów gospodarczych w miesiącu poprzedzającym wystawienie faktury przekracza 10 000 EUR, to tryb bezgotówkowego rozliczenia obowiązuje w transakcjach przekraczających równowartość 1000 EUR. Podobnie zapłata przez podmiot gospodarczy podatków i innych świadczeń o tym charakterze powinna przebiegać w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych. W przypadku, gdy podmiot gospodarczy, wbrew przepisom, nie posiada rachunku bankowego, podlega wysokiej karze grzywny. Jeżeli posiadając rachunek bankowy, dokonuje on rozliczeń przekraczających podane wyżej granice, podlega analogicznej karze grzywny. Ustawowe wprowadzenie tak ostrych rygorów uzasadniają, zdaniem wielu ekonomistów, względy kontroli fiskalnej, jest wymierzone przede wszystkim w osoby działające nielegalnie lub ukrywające swoje przychody przed opodatkowaniem. Przeprowadzanie rozliczeń za pośrednictwem rachunków bankowych ułatwia bankowi ocenę zarówno sytuacji majątkowej, jak i ewentualną egzekucję należności. Stąd należy uznać przytoczone przepisy za pozytywną zmianę krajowego systemu rozliczeń pieniężnych.

Ogólne zasady, formy i tryb rozliczeń pieniężnych ustala z mocy prawa bankowego prezes NBP. Rozliczenia pieniężne mogą być przeprowadzane w obrocie krajowym za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna strona rozliczenia posiada rachunek bankowy. O wyborze gotówkowej lub bezgotówkowej formy rozliczeń decydują strony przeprowadzające rozliczenia. Do przyjętych powszechnie form rozliczeń bezgotówkowych (zatwierdzonych także przez prezesa NBP) w obrocie krajowym zaliczamy:

• polecenie przelewu i zapłaty;

• czek rozrachunkowy;

• weksel;

• akredytywę;

• karty płatnicze;

• rozliczenia planowe

• okresowe rozliczenia saldami.

Krótka charakterystyka rozliczeń bezgotówkowych:

• polecenia przelewu - to najwygodniejsza forma rozliczeń, która może być stosowane do regulowania różnych zobowiązań, bez względu na ich wysokość. Z polecenia przelewu mogą korzystać wszystkie osoby prawne i fizyczne posiadające rachunek bankowy. Właściciel rachunku bankowego (dłużnik) wydaje bankowi dyspozycję, aby obciążył jego rachunek i przelał określoną kwotę na wskazany rachunek beneficjenta przelewu w dowolnym banku. Inicjatorem rozliczenia jest dłużnik, który otrzymał fakturę towarową od wierzyciela (dostawcy towaru); może to być także wezwanie do zapłaty podatku, wniesienia różnych opłat itp.

• polecenie zapłaty (pobrania) - polega na udzielaniu przez wierzyciela dyspozycji swemu bankowi, aby zapisał na dobro jego rachunku (uznał rachunek) zgłoszoną do rozliczeń wierzytelność, obciążając następnie tą kwotą rachunek dłużnika. Dłużnik ma jednak prawo odwołać polecenie zapłaty w ciągu 5 dni roboczych od dnia obciążenia rachunku (lub 30 dni kalendarzowych, jeżeli jest nim osoba nie prowadząca działalności gospodarczej). Stosowanie tej formy rozliczeń wymaga upoważnienia wierzyciela przez dłużnika do zapłaty w umownych terminach z tytułu określonych zobowiązań oraz umowy między wierzycielem i bankiem. Odwrotnie niż w poleceniu przelewu inicjatorem rozliczeń jest wierzyciel, a uznanie jego rachunku następuje wcześniej niż obciążenie (zapłata) rachunku dłużnika. Polecenie pobrania zlikwidowano wobec narastania zatorów płatniczych, uniemożliwiających wyrównanie dokonanej już zapłaty. W ciągu ostatnich kilku lat ta forma rozliczeń zaczyna powracać „do łask”.

• czeki rozrachunkowe - w jego treści trasant (wystawca czeku, posiadacz rachunku bankowego) zleca bankowi (trasatowi) obciążenie swojego rachunku kwotą czeku i przelanie jej na rachunek reminenta (osoby, na którą czek wystawiono). Wystawca czeku może wskazać siebie jako reminenta, co znajduje zastosowanie jako pobieranie gotówki z banku. Reminentem może być także okaziciel, przy tzw. czeku na okaziciela. Czeki wystawia się na wydawanych przez banki blankietach połączonych w "książeczki czekowe". Na podstawie czeków rozrachunkowych nie można podejmować gotówki z rachunków bankowych. Ich znaczenie systematycznie wzrasta, zwłaszcza w związku z wprowadzonym w ustawie o działalności gospodarczej obowiązkiem dokonywania większych operacji finansowych za pośrednictwem banków oraz z rozpowszechnieniem się rachunków rozliczeniowo-oszczędnościowych, na które coraz częściej są kierowane pensje pracowników.

• weksel - jest papierem wartościowym o określonej dokładnie przez prawo wekslowe formie, w którym wystawca weksla lub osoba przez niego wskazana jest bezwarunkowo zobowiązana do zapłaty określonej osobie, w ustalonym miejscu i terminie, sumy pieniężnej zapisanej na wekslu. Prawo wekslowe rozróżnia dwa rodzaj weksli:

• własny (inaczej: prosty, suchy, sola) - wystawia go i wykupuje ta sama osoba;

• trasowany (inaczej : ciągniony, trata) - zawiera polecenie wystawcy weksla (tzw. trasanta), wydane innej osobie (tzw. trasatowi), bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty (sumy wekslowej) na rzecz osoby trzeciej (remitenta).

Bezwarunkowy charakter weksla przejawia się w tym, że wynikająca z niego kwota (suma wekslowa) musi być zapłacona niezależnie od spełnienia jakichkolwiek warunków przez posiadacza weksla. Weksle, zwłaszcza trasowane, stanowią dogodną formę rozliczeń między podmiotami, z tytułu wzajemnych rozrachunków, bez konieczności angażowania środków pieniężnych. Weksle spełniają w szczególności funkcję płatniczą, kredytową, gwarancyjną. Istotną jego cechą jest to, iż łączy się z nim tryb szybkiego i skutecznego egzekwowania (wymuszania) zapłaty w razie nie wywiązywania się dłużników z terminowego uregulowania sumy zapisanej na wekslu, czyli z tzw. rygorem wekslowym.

• akredytywa dokumentowa - to jedna z form rozliczeń bezgotówkowych pomiędzy podmiotami gospodarczymi, gwarantująca terminowe otrzymanie pieniędzy przez beneficjenta, tj. osobę fizyczną lub prawną, na rzecz której dokonywane są płatności, oraz ułatwienie dysponowania przez niego tymi pieniędzmi. Rozliczenie przy jej pomocy polega na zarezerwowaniu przez bank (na wniosek np. dostawcy towaru) określonych środków dłużnika z przeznaczeniem ich na uregulowanie wierzytelności dostawcy, po spełnieniu przez niego warunków ustalonych przez dłużnika takich jak: listy przewozowe, faktury, świadectwa rzeczoznawców, wyniki ekspertyz itp. Zabezpiecza to pokrycie należności po złożeniu w banku dokumentów stwierdzających wykonanie dostawy. Rozliczenia za pomocą akredytyw stosowane są bardzo rzadko i dotyczą głównie rozliczeń z płatnikami, których sytuacja finansowa jest niezadowalająca (nie płacą swoich zobowiązań terminowo).

• inkaso bankowe - jest tradycyjną i popularną usługą świadczoną przez banki w różnych krajach. Rozróżnia się: inkaso dokumentowe i inkaso finansowe.

Inkaso dokumentowe znajduje zastosowanie przede wszystkim w rozliczeniach między przedsiębiorstwami, gdyż czynności techniczne związane z rozliczeniami wykonuje bank. Wierzyciel, będący zazwyczaj dostawcą, gdy chce zainkasować należność, składa w obsługującym go oddziale banku (banku wierzyciela) odpowiednie dokumenty towarowe. Bank wierzyciela przekazuje te dokumenty do oddziału banku, w którym posiada swój rachunek dłużnik. Dłużnik (odbiorca) zleca swemu bankowi, aby przekazał wierzycielowi odpowiednią kwotę pieniężną z jego rachunku, a bank wydaje mu inkasowane dokumenty, które upoważniają go do odbiory towaru od przewoźnika. Stosownie od otrzymanego zlecenia bank dłużnika przekazuje środki pieniężne bankowi wierzyciela, który zapisuje je na rachunek wierzyciela.

Inkaso finansowe polega na inkasowaniu przez bank głównie weksli i czeków składanych przez klienta, a płatnych w innych oddziałach banków. Czek złożony w banku innym niż trasat wymaga wcześniejszego przekazania do niego środków pieniężnych od banku trasata. Zachodzi wówczas potrzeba przekazania czeku przez bank, w którym czek złożono do trasata. Przekazanie czeku wraz z formularzem zawierającym niezbędne informacje (lista inkasowa) powinno spowodować w banku wystawcy czeku obciążenie jego rachunku oraz przekazanie środków pieniężnych na rachunek posiadacza czeku w banku, który przyjął czek do inkasa.

• karty płatnicze - przybierają różne formy, służąc rozliczeniom bankowym i pozabankowym (np. w stacjach benzynowych czy supermarketach). Główną przyczyną popularyzacji tej formy rozliczeń była wygoda i bezpieczeństwo. Posługiwanie się kartą płatniczą ogranicza bowiem do minimum potrzebę noszenia przy sobie banknotów. W zależności od sposobu rozliczania transakcji, karty bankowe dzielimy na:

1. debetowe - rachunek posiadacza karty, który wykonał transakcję z użyciem karty debetowej, zostanie obciążony przez bank natychmiast, jak tylko informacja o transakcji dotrze do banku. Okres ten zależy jednak od wielu czynników, np. od tego gdzie była wykonana transakcja, sposobu jej rozliczania oraz od systemu informatyczno-księgowego stosowanego przez bank. Okres ten może wynosić zatem od niemalże kilku sekund od przeprowadzenia transakcji aż do kilku lub nawet kilkunastu dni.

2. kredytowe - w Polsce posiadając rachunek bieżący można ubiegać się o wydanie takiej karty. Jej posiadacz może wykonywać transakcje do wysokości przyznanego limitu kredytowego. Raz w miesiącu bank sumuje wszystkie transakcje i wysyła posiadaczowi karty zbiorcze zestawienie tych transakcji informując jednocześnie o kwocie zaciągniętego kredytu przy użyciu karty. Zasady spłaty kredytu ustalane są przez każdy bank samodzielnie. Przyznany przez bank kredyt jest kredytem odnawialnym, co oznacza że każda spłata zadłużenia zwiększa dostępny limit do dokonywania dalszych transakcji z użyciem karty.

• rozliczenia planowe - mogą być przydatne do rozliczania dostaw towarów do przedsiębiorstw handlowych o charakterze periodycznym lub przy stałych (codziennych) dostawach głównie artykułów spożywczych, takich jak: mleko, masło, pieczywo; podobnie w przemyśle dostawy niektórych surowców, paliw. Decyduje powtarzalność. Kontrahenci umawiają się, że odbiorca będzie co pewien czas (np. co 5 dni) przelewać na rzecz dostawcy określoną kwotę pieniędzy, odpowiadającym planowanym w tym czasie dostawom. Zamiast indywidualnych faktur dostawca może wystawiać jedną zbiorczą fakturę, obejmującą dostawy np. w okresie miesiąca. Odbiorca porównuje fakturę z dokonanymi przelewami, a różnicę przekazuje dostawcy poleceniem przelewu. Jeśli saldo rozliczeń wypadnie na jego korzyść, różnicę potrąci z następnego przelewu. Mimo uproszczenia ewidencji i rozrachunków między dostawcami a odbiorcami rozliczenia planowe są bardzo rzadko stosowane w praktyce. Ich popularyzacja ma jednak znaczenie wobec rozwijającej się informatyzacji operacji bankowych i ewidencji w przedsiębiorstwach. Rozliczenia planowe mogą być wykonywane automatycznie w ramach stałego zlecenia, a tylko ostatecznego rozliczenia dokonuje odbiorca. Upraszcza to znacznie przebieg rozliczeń i ogranicza błędy.

• okresowe rozliczenia saldami - mogą znaleźć zastosowanie tylko wówczas, gdy kontrahenci wzajemnie świadczą sobie usługi lub dostawy i występują wobec siebie w podwójnym charakterze: jako dostawca i odbiorca; czyli jako wierzyciel i dłużnik. Ich istota polega na zaniechaniu realizowania poszczególnych należności, a ewidencjowaniu wzajemnych świadczeń. Kompensata wzajemnych należności i zobowiązań oraz okresowe rozliczanie salda zastępuje wielokrotne i dwustronne rozrachunki. Wprowadzenie okresowych rozliczeń saldami wymaga zawarcia umowy przez rozliczające się przedsiębiorstwa, której treść należy podać do wiadomości obsługującym kontrahentów oddziałom banków. Mimo znacznego uproszczenia procedury rozrachunku okresowe rozliczenia saldami praktycznie nie znajdują zastosowania z powodu trudności doboru kontrahentów wzajemnie świadczących usługi. Niemniej tam, gdzie w stosunkach rozliczeniowych występują wzajemne roszczenia, nie powinno się rezygnować z istniejących możliwości uproszczeń.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Faktoring

Wokół genezy faktoringu istnieją pewne sprzeczności. Jedni uważają, że faktoring jest instytucją nową sięgającą swoimi początkami lat 30 bieżącego stulecia. Inni zaś badacze doszukują się źródła faktoringu w starożytnej Babilonii, a jeszcze inni są zdania że podmiot określany mianem "faktora" znany był od XIV wieku. Faktor jako pośrednik (agent, komisant) znany był już Fenicjanom, Grekom i Rzymianom. Także w czasach średniowiecza (XIV w.), zwłaszcza jednak później w toku kolonizacji Indii wschodnich (XVIII w.). Anglicy wykorzystywali faktorów jako pośredników w sprzedaży towarów z Indii do Anglii i z Anglii do Indii. Faktorzy jako pośrednicy w wymianie towarowej udzielali pożyczek na dostawy lub eksport towarów z Anglii. Jednak prawdziwy rozwój faktoringu nastąpił w Ameryce Północnej w drugiej połowie XIX wieku. Początkowo faktoring polegał na przyjmowaniu towarów od wytwórców i przypominał dzisiejszy komis. Było to po prostu po prostu pośrednictwo w zbywaniu cudzych towarów (agent factoring). Kolejnym krokiem ewolucyjnym instytucji faktoringu było finansowanie dostawców towarów (credit factoring), a następnie dyskonto oraz ściąganie wierzytelności pieniężnych z przejęciem ryzyka. W toku rozwoju faktoringu, czynności faktora stopniowo wzbogacały się obejmując:

• usługi księgowe

• wypłacanie zaliczek pieniężnych na poczet przyszłych należności

• udzielanie pożyczek na środki obrotowe do dalszej produkcji,

• przejmowanie ryzyka wypłacalności dłużnika,

• ocena wiarygodności kredytowej dłużników.

Po zakończeniu II wojny światowej, działalność faktoringowa bardzo się rozpowszechniła i trafiła do Europy Zachodniej. Kwitła wraz ze zwiększeniem się liczby amerykańskich firm faktoringowych w okresie wzmożonego zapotrzebowania na środki pieniężne wśród przedsiębiorców zachodnioeuropejskich w latach 50. Kopiowane były już sprawdzone wzorce amerykańskie. Systematyczny rozwój faktoringu, doprowadził do tworzenia się więzi faktoringowych między bankami, a spółkami faktoringowymi, które następnie zrzeszały się w międzynarodowych grupach faktoringowych. Jedną z największych organizacji tego typu jest obecnie Factors Chain International (FCI), z siedzibą w Amsterdamie skupiającą ponad 130 firm i banków faktoringowych z 50 krajów (dane za rok 1998). W Polsce, jedynym członkiem tej organizacji jest firma faktoringowa Polfactor S.A.Obecnie faktoring jest szeroko rozpowszechniony. Pierwszym bankiem, który wprowadził tego typu usługi w Polsce, był Bank Przemysłowo - Handlowy z Krakowa. Od 1974 roku, prowadzone były prace nad specjalną konwencją o faktoringu międzynarodowym, która została uchwalona w 1988 roku w Ottawie . Odgrywa ona znaczącą rolę, gdyż określa zarówno pojęcie jak i istotę funkcjonowania faktoringu w obrocie międzynarodowym. Pomimo że w większości krajów faktoring nie ma unormowań prawnych to konwencja ta nie weszła w życie.

Faktoring to rodzaj działalności finansowej, polegającej na wykupie nieprzeterminowanych wierzytelności przedsiębiorstw, należnych im od odbiorców z tytułu dostaw towarów lub usług połączonej z finansowaniem klientów oraz świadczeniem na ich rzecz dodatkowych usług .

Przyczyny ekonomiczne takiego stanu są wielorakie, niemniej na uwagę zasługuje szybsze uzyskanie środków pieniężnych przez wierzycieli. Posłużenie się instytucją faktora sprawia, że sprzedawca (dostawca) czy usługodawca może otrzymać należną mu kwotę (pomniejszoną oczywiście o wynagrodzenie, czyli prowizję dla faktora), zanim stanie się ona wymagalna. Co więcej, unikają oni wtedy różnego rodzaju możliwych komplikacji, związanych ze ściągalnością należności, a w szczególności z możliwą opieszałością dłużnika w zapłacie . Pozyskane wcześniej od faktora należności, sprzedawca, dostawca, bądź usługodawca mogą przeznaczyć do dalszego obrotu gospodarczego, co znakomicie zwiększa ich aktywa i rekompensuje, czasem wielokrotnie, wielkość prowizji, którą uiścili faktorowi . Faktoring nie jest panaceum na wszystkie gospodarcze, a zwłaszcza finansowe, kłopoty przedsiębiorstwa. Korzystanie z faktoringu powinno być zatem poprzedzone stosownym rachunkiem opłacalności. Trzeba powiedzieć, że decydując się na korzystanie z faktoringu, przedsiębiorca świadomie rezygnuje z pewnych funkcji, jakie musi normalnie wykonać, jako zorganizowany podmiot gospodarczy. Rezygnacja ta oznacza jednak w istocie udoskonalenie tych funkcji, bowiem przejmuje je podmiot (faktor), wyspecjalizowany w danej dziedzinie. Jest on, co prawda, kimś zewnętrznym w stosunku do przedsiębiorstwa, niemniej określone interesy ekonomiczne, a zwłaszcza nastawienie na zysk (faktor jest bowiem kupcem, czyli podmiotem gospodarczym) sprawia, że - przynajmniej na tej płaszczyźnie - interesy sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy prowadzącego określone przedsiębiorstwo przemysłowe (handlowe) lub usługowe oraz faktora, prowadzącego przedsiębiorstwo faktoringowe, zbiegają się ze sobą pod wieloma względami. Sprawia to, że faktor, realizując własne interesy, przyczynia się do lepszego funkcjonowania firmy sprzedawcy, dostawcy lub usługodawcy. Faktoring spełnia (z ekonomicznego i prawnego punktu widzenia) co najmniej cztery podstawowe funkcje:

• finansuje bezsporne i wymagalne należności

• prowadzi sprawozdawczość i konta dłużników

• egzekwuje należności

• ubezpiecza ryzyko zapłaty

W krajach rozwiniętych faktoranci oferują także wiele innych usług. Mogą, na przykład, zająć się reklamą, marketingiem lub też składowaniem towarów.

Wyróżniamy dwa rodzaje faktoringu:

1. Faktoring pełny ( faktoring właściwy)

2. Faktoring niepełny (faktoring niewłaściwy)

Faktoring pełny - umowa faktoringu, w której strony dokonując przelewu wierzytelności, jednocześnie postanawiają, że ryzyko wypłacalności dłużnika obarczać będzie odtąd faktora. Mówi się w związku z tym, że w przypadku faktoringu właściwego, obok funkcji finansowania i funkcji usługowych, pełni on także funkcje del credere. Jej istota polega - w przypadku faktora - na tym, że z momentem zawarcia umowy o faktoring właściwy, faktor odpowiada również za to, że odbiorca towarów lub usług wykona ciążące na nim zobowiązania. Do czasu zawarcia umowy ryzyko to obciążało sprzedawcę i usługodawcę. Teraz będzie ono ciążyło na instytucji faktoringowej. W ten sposób faktor zabezpiecza przedsiębiorcę, który sprzedał lub dostarczył określony towar odbiorcy lub spełnił określoną usługę, przed niewypłacalnością dłużnika.

Faktoring właściwy jest stosunkowo drogi, bowiem kalkulując zapłatę (prowizję) faktor dolicza do niej koszty związane z ryzykiem odpowiedzialności del credere. Do zawarcia takiej umowy, z reguły dochodzi dopiero wtedy gdy faktor, po sprawdzeniu stanu majątkowego dłużnika, upewni się co do jego wypłacalności. Z faktoringiem właściwym wiąże się jeszcze jedna cecha. W następstwie zawarcia umowy faktoringu właściwego dochodzi do definitywnego (bezzwrotnego) przeniesienia danej wierzytelności z przedsiębiorcy na faktora. W konsekwencji mówi się o sprzedaży wierzytelności . Dość powszechne jest przy tym przekonanie, że ten model faktoringu ukształtowany został na wzór amerykańskiego Old - Line - Standard - Factoring.

Podstawowa różnica pomiędzy faktoringiem właściwym a niewłaściwym polega na tym, że w przypadku tego ostatniego, ryzyko wypłacalności dłużnika nie przechodzi na faktora. W konsekwencji, będący przedmiotem faktoringu niewłaściwego przelew wierzytelności ze sprzedawcy lub usługodawcy nie jest definitywny. Nie można tu zatem mówić o sprzedaży wierzytelności, przeciwnie, w razie stwierdzenia niewypłacalności dłużnika, wierzytelność będąca przedmiotem umowy wraca do sprzedawcy lub usługodawcy. Można by wysunąć koncepcję, że faktoring niewłaściwy sprowadza się de facto do umowy pożyczki, w której sprzedawca (dostawca) lub usługodawca, występuje w roli pożyczkobiorcy, zaś faktor - pożyczkodawcy. W przypadku faktoringu niewłaściwego polegałoby to na tym, że faktor, w zamian za przelaną nań wierzytelność, zobowiązuje się wypłacić sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy, określoną kwotę pieniężną. Na poczet swej pożyczki faktor ma prawo ściągać należności od dłużnika, gdyby zaś ten ostatni okazał się niewypłacalny, zwrotu pozostałej reszty (lub całości) może dochodzić od samego sprzedawcy (dostawcy) lub usługodawcy .

Przyjmując koncepcję pożyczki za właściwą, dla wyjaśnienia natury prawnej faktoringu niewłaściwego można by nazwać go w konsekwencji faktoringiem "pożyczkowym" lub "kredytowym", jak robili to autorzy wielu publikacji . W nauce prawa wysunięto także inne wyjaśnienie natury prawnej faktoringu niewłaściwego. Mówi się, że faktoring niewłaściwy dochodzi do skutku na podstawie umowy zawartej warunkowo. Warunek ten łączyłby się mianowicie ze ściągalnością wierzytelności od dłużnika. W razie wypłacalności dłużnika cesja wierzytelności byłaby definitywna, w razie zaś wystąpienia niewypłacalności, wierzytelność wracałaby z powrotem do jej zbywcy.
Biorąc pod uwagę aspekt historyczny, należy powiedzieć, że faktoring niewłaściwy był wykorzystywany znacznie wcześniej niż faktoring właściwy. Banki i spółki faktoringowe przez długi czas stały na stanowisku, że przejęcie przez faktora odpowiedzialności del credere, rodzi zbyt daleko idące niebezpieczeństwo dla pozycji ekonomicznej faktora. Faktem jest również, że faktoring niewłaściwy jest tańszy, bowiem w razie gdy faktor nie przyjmował na siebie odpowiedzialności del credere, z natury rzeczy pobierał mniejszą prowizję . Typowy adresat faktoringu to firma:

• prowadząca sprzedaż z odroczoną płatnością

• posiadająca duże należności

• mająca ograniczony kapitał własny

• uzyskująca upusty cenowe u swych dostawców

• utrzymująca stałą współpracę z odbiorcami

Leasing

Leasing stanowi formę finansowania inwestycji, polegajaca na uzyskaniu środków inwestycyjnych w zamian za ustalony czynsz (raty leasingowe), bez konieczności ich bezpośredniego zakupu.

Zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 2000r, (D.U Nr 74 z 2000r.,poz 857) od 9 grudnia 2000 obowiązuje znowelizowany Kodeks Cywilny definiujący, po raz pierwszy w polskim prawie, umowę leasingu (Tytuł XVII Umowa Leasingu Art. 7091 - 70918 kc.).
Zgodnie z Kodeksem "przez umowę leasingu finansujący zobowiązuję się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuję się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego". Definicja leasingu z kodeksu cywilnego jest równoznaczna z pojęciem leasingu finansowego. Definicja ustawowa leasingu określa w inny sposób strony biorące udział w transakcji leasingu. Stronę umowy definiowaną dotychczas jako leasingobiorca określono jako korzystający, zaś leasingodawcę określono jako finansujący. Leasing określany jest czasem jako samospłata. Z uwagi na treść nowych regulacji prawnych znika dotychczasowy, tradycyjny podział umów leasingu na operacyjny i finansowy. W Bankowym Leasingu umowę leasingu o konsekwencjach prawnych i podatkowych zbliżonych do dawnego leasingu operacyjnego zdefiniowano jako Umowę leasingu z wypowiadalnym prawem nabycia Przedmiotu Leasingu. Umowę leasingu o konsekwencjach prawnych i podatkowych zbliżonych do dawnego leasingu finansowego zdefiniowano zaś jako umowę leasingu z przeniesieniem własności Przedmiotu Leasingu.
Do 9 grudnia 2000 r. wyróżniano dwie podstawowe kategorie podziału leasingu ze względu na:

1. czas użytkowania składników majątkowych :

1. leasing operacyjny (zwany usługowym) - obejmował z reguły okres umowy (najmu) składnika majątkowego stosunkowo krótki, najczęściej nie przekraczający okresu ekonomicznego zużycia tego składnika. Leasingodawca miał prawo odstąpić od takiej umowy, jeżeli dalsze użytkowanie wynajmowanego składnika okazywało się zbędne.

2. leasing finansowy (zwany kapitałowym) - to długoterminowa umowa najmu, zawarta na okres zbliżony w zasadzie do okresu ekonomicznego zużycia składnika majątkowego. Leasingodawca nie mógł odstąpić od takiej umowy.

2. leasingobiorcę:

1. leasing bezpośredni - producent składnika majątkowego jest jednocześnie leasingodawcą

2. leasing pośredni - leasingodawca nie jest producentem składnika majątkowego.

Cechy charakterystyczne leasingu:

• finansującym może być tylko podmiot gospodarczy, gdyż kodeks wyraźnie stwierdza, że leasing jest umową zawieraną w zakresie działalności przedsiębiorstwa prowadzonego przez finansującego. Do tej pory w praktyce było tak samo; leasingodawcami byłyspecjalistyczne firmy.

• finansujący, który zawiera z klientem umowę leasingu, zobowiązuje się jednocze¶nie do nabycia rzeczy, któr± klient chce otrzymać. Finansuj±cy zawiera więc dwie umowy: jedn± z leasingobiorc±, a drug± z producentem czy sprzedawc± rzeczy, która ma być oddana w leasing. Je¶li więc leasingobiorca chce otrzymać np. komputer, leasingodawca musi go najpierw kupić od sprzedawcy komputerów. O tym, u kogo dana rzecz będzie zakupiona i na jakich warunkach decyduj± wspólnie strony umowy leasingu. Ponieważ korzystaj±cy w umowie leasingu wyraża zgodę na osobę zbywcy rzeczy oraz na tre¶ć umowy, jak± ze zbywc± zawrze leasingodawca, wybór sprzedawcy nie będzie przypadkowy. Ma to na celu ochronę interesów leasingobiorcy i uniknięcie ewentualnych niekorzystnych skutków zwi±zanych z nabyciem nieodpowiedniej rzeczy przez finansuj±cego.

• do obowi±zków finansuj±cego należy również oddanie przedmiotu leasingu korzystaj±cemu, czyli leasingobiorcy, do korzystania na czas oznaczony. Korzystanie, stosownie do umowy stron oraz rodzaju leasingowanej rzeczy, może polegać na używaniu lub na używaniu poł±czonym z pobieraniem pożytków. "Zwykłe" używanie polega na używaniu rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem z czym ł±czy się również jej posiadanie. Natomiast pobieranie pożytków oznacza pobieranie wszelkich dochodów, które rzecz przynosi. Mog± one powstać np. w sytuacji, gdy leasingobiorca odda rzecz do używania osobie trzeciej i będzie pobierał z tego tytułu okre¶lone wynagrodzenie. Należy jednak pamiętać o tym, że leasingobiorca może oddać rzecz osobie trzeciej tylko wówczas, gdy wyrazi na to zgodę leasingodawca. /zob. obowi±zki i uprawnienia finansuj±cego/ .

• korzystaj±cy jest obowi±zany do zapłaty wynagrodzenia pieniężnego w uzgodnionych ratach. Oznacza to, że za wzięty w leasing przedmiot korzystaj±cy ponosi opłaty w pieni±dzu, a nie może uiszczać rat w naturze.

• odpłatno¶ć za rzecz jest rozłożona na raty. Musz± one być tak skalkulowane, by cało¶ć wynagrodzenia należnego firmie leasingowej była co najmniej równa cenie, jak± firma ta zapłaciła za kupno danej rzeczy.

• strony leasingu mog± także wprowadzić do umowy dodatkowe postanowienia. Dotyczyć one mog± np. tzw. opcji zakupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy.

• Umowa leasingu powinna być zawarta na pi¶mie, pod rygorem nieważno¶ci. Oznacza to, że je¶li tre¶ć tej umowy nie zostanie spisana - umowa taka będzie nieważna. Rygor ten jest zwi±zany z konieczno¶ci± zapewnienia bezpieczeństwa obrotu oraz jawno¶ci umowy leasingu dla osób trzecich i zabezpieczenia ich interesów.

• nie ma także przeszkód, by strony zawierały umowę leasingu zwrotnego. Charakteryzuje się on tym, że zbywc± przedmiotu leasingu jest ta sama osoba, która zamierza być leasingobiorc±. W takiej sytuacji finansuj±cy najpierw nabywa rzecz od korzystaj±cego, a następnie - na podstawie umowy leasingu - oddaje mu j± do używania.

ADRESACI OFERTY LEASINGOWEJ - Oferta leasingowa jest skierowana do szerokiego kręgu podmiotów gospodarczych, bez względu na formę prawn±, a więc mog± z niego skorzystać: osoby fizyczne prowadz±ce działalno¶ć gospodarcz± podlegaj±c± wpisowi do ewidencji, jak również jednostki organizacyjne nie posiadaj±ce osobowo¶ci prawnej: spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo - akcyjne; podmioty posiadaj±ce osobowo¶ć prawn± tj. spółki z ograniczon± odpowiedzialno¶ci±, spółki akcyjne, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, stowarzyszenia i inne jednostki organizacyjne prowadz±ce działalno¶ć gospodarcz±; niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, lekarze rodzinni, lekarze prowadz±cy praktyki prywatne.

Leasing, ze względu na obowi±zuj±ce w Polsce przepisy podatkowe, nie ma sensu dla:

• podmiotów nie płac±cych podatku VAT,

• podmiotów korzystaj±cych ze zryczałtowanych form opodatkowania, czyli rozliczaj±cych się w formie ryczałtu ewidencjonowanego i karty podatkowej.

LEASING DLA FIRM, KTÓRE WŁA¦NIE POWSTAJˇ - Oferta leasingowa jest szczególnie atrakcyjna dla przedsiębiorców, którzy działalno¶ć gospodarcz± dopiero rozpoczynaj±. W sytuacji, gdy przedsiębiorca taki nie może wykazać się odpowiednim poziomem obrotów oraz zabezpieczeniami wymaganymi przez banki, procedura umowy leasingowej stanowi korzystny sposób sfinansowania okre¶lonej inwestycji czy uzyskania możliwo¶ci użytkowania okre¶lonego urz±dzenia. W warunkach istniej±cej obecnie konkurencji, leasing umożliwia "nowym" przedsiębiorcom szybszy rozwój i wdrażanie nowoczesnych technologii, których nie byliby oni w stanie sfinansować z własnych środków. Leasing daje bowiem możliwo¶ć finansowania inwestycji ze ¶rodków obcych tj. leasingodawcy, co jest szczególnie korzystne zwłaszcza w sytuacji, gdy potencjalne zamówienia klientów przedsiębiorcy nie mog± być spełnione ze względu na braki technologiczne. Nie bez znaczenia s± także minimalne wymogi formalne, konieczne dla zawarcia umowy leasingu - leasingobiorca przedstawia wył±cznie podstawowe dokumenty ewidencyjne swojej firmy, za¶ przedmiot transakcji może odebrać - teoretycznie - od razu po uiszczeniu wpłaty pocz±tkowej. Zawieraj±c umowę leasingu, przedsiębiorca może liczyć także na okre¶lone korzy¶ci podatkowe,

Zalety leasingu dla leasingobiorcy. Omawiaj±c korzy¶ci leasingu należy przede wszystkim wskazać na jego zalety w dziedzinie finansów przedsiębiorcy. Zalety leasingu w tej kwestii to głównie możliwość funkcjonowania na rynku mimo braku pieniędzy w kasie czy na rachunku bankowym, czyli innymi słowy, możliwo¶ć finansowania własnych inwestycji z obcych ¶rodków trwałych tj. ¶rodków należ±cych do leasingodawcy. W szczególno¶ci można tu wymienić mozliwość:

• dysponowania przez przedsiębiorcę posiadanymi ¶rodkami pieniężnymi na inne cele niż modernizacja czy wymiana koniecznego dla jego działalno¶ci sprzętu, maszyn czy urz±dzeń technicznych; oznacza to, że przedsiębiorca może zaangażować posiadany kapitał w inn±, bardziej istotn± sferę działalno¶ci;

• spłaty rat leasingowych ze ¶rodków uzyskanych z eksploatacji przedmiotu leasingu, czyli ze ¶rodków bież±cych;

• dostosowania opłat leasingowych i czasu trwania umowy do możliwo¶ci przedsiębiorstwa;

• niewielkiego zaangażowania kapitału własnego (niska opłata na pocz±tku umowy);

• skorzystania z równych rat miesięcznych, co w konsekwencji oznacza, iż raty płacone póĽniej s± w istocie relatywnie niższe niż raty pocz±tkowe; je¶li leasing jest kilkuletni, to umożliwia tym samym długoterminowe planowanie finansowe przedsiębiorstw;

• leasing jest także korzystny, jeżeli chodzi o bilans finansowy, bowiem wolne ¶rodki trwałe przedsiębiorcy nie s± ewidencjonowane w pozycji ¶rodki trwałe (aktywa), za¶ korzy¶ci z ich użytkowania zwiększaj± wynik finansowy;

• przedsiębiorca może także odnie¶ć okre¶lone korzy¶ci podatkowe; zgodnie z obowi±zuj±cymi w Polsce przepisami podatkowymi kosztami uzyskania przychodów s± wszelkie koszty poniesione w celu osi±gnięcia przychodów z wyj±tkiem wydatków, których ustawy nie uznaj± za koszty. W¶ród takich wydatków znajduj± się m.in. wydatki ponoszone przez leasingobiorcę, stanowi±ce spłatę okre¶lonej w umowie warto¶ci przedmiotu leasingu, jeżeli rzecz tę lub prawo, zgodnie z odrębnymi przepisami zalicza się do składników maj±tku leasingobiorcy. Sytuacja, w której przedmiot leasingu zalicza się do składników maj±tku leasingobiorcy, zachodzi w przypadku leasingu finansowego.Kosztem uzyskania przychodu jest dla leasingobiorcy czę¶ć odsetkowa (finansowana) rat leasingowych (analogicznie jak w przypadku kredytu) oraz amortyzacja. Także ważne jest tu, iż rozkłada się na "raty" płatno¶ć VAT w miejsce jednorazowej płatno¶ci, co ma miejsce przy inwestycji finansowanej ze ¶rodków własnych. Podatek VAT od opłat leasingowych traktowany jest jako podatek naliczony i w cało¶ci pomniejsza podatek należny płacony przez leasingobiorcę;

• umowa leasingu, nie podlega opłacie skarbowej tak, jak to ma miejsce w przypadku np. umowy sprzedaży. Je¶li zatem zamiast leasingu okre¶lonego dobra przedsiębiorca wybrałby jego zakup, musiałby ponie¶ć koszty opłaty skarbowej, nierzadko bardzo wysokie;

• leasing umożliwia także dostęp do nowych technologii, np. sprzętu komputerowego, bez konieczno¶ci ponoszenia kosztów jego zakupu i ewentualnej wymiany, gdy za jaki¶ czas stanie się on nieprzydatny. Inwestowanie w formie leasingu zapewnia zatem stały dostęp do najnowocze¶niejszych maszyn i urz±dzeń, co jest szczególnie istotne dla firm małych i ¶rednich dysponuj±cych stosunkowo niewielkim kapitałem. Istniej± firmy leasingowe, które oferuj± tzw. odnawialny leasing (full leasing) np. komputerów, zobowi±zuj±c się do wymiany sprzętu na nowy, po pewnym czasie kiedy nast±pi technologiczne zestarzenie się sprzętu. leasing z punktu widzenia działalno¶ci gospodarczej może być narzędziem maksymalnie efektywnej gospodarki ¶rodkami trwałymi. Inwestor ponosz±c okre¶lony koszt leasingu powinien najbardziej intensywnie wykorzystywać uzyskane w ten sposób ¶rodki trwałe. Wi±że się to z większym wykorzystaniem zdolno¶ci produkcyjnej, technicznym uzbrojeniem pracy i produktywno¶ci± firmy;

• kontakty leasingodawcy z dostawc± przedmiotu leasingu, czy z jego ubezpieczycielem stwarzaj± możliwo¶ć większego oddziaływania na nich wraz z leasingobiorc± w przypadku spraw spornych, a przede wszystkim zawieranie bardzo korzystnych finansowo ubezpieczeń przedmiotu leasingu;

• leasing nie wymaga spełnienia tak rygorystycznych wymagań jak np. kredyt bankowy; z reguły wystarczaj±c± podstaw± zawarcia umowy leasingu s± podstawowe dokumenty ewidencyjne i finansowe firmy oraz karta wzoru podpisów - o wymaganych dokumentach. Również procedura zawarcia takiej umowy jest prostsza, za¶ leasingowane dobro można odebrać z reguły bezpo¶rednio po dokonaniu pierwszej wpłaty.

Zalety leasingu dla leasingodawcy. Leasing jako jedna z metod finansowania i kredytowania inwestycji rozszerza możliwo¶ci tradycyjnych instytucji finansowych, stanowi±c podstawę działalno¶ci podmiotów gospodarczych, które trudni± się wył±cznie działalno¶ci± leasingow±. Do korzy¶ci leasingodawcy zaliczyć można:

• osi±ganie wyższych zysków niż w przypadku innego rodzaju działalno¶ci finansowej (np. polegaj±cej na udzielaniu kredytów), ze względu na istniej±ce przepisy podatkowe. Opłaty leasingowe mog± być też kształtowane na wyższym poziomie niż raty kredytu na to samo dobro;

• własno¶ć leasingowanego dobra pozostaje przy leasingodawcy, ma on pełnię praw do tego dobra, co oznacza m.in. że może odzyskać faktyczne władztwo nad przedmiotem leasingu w razie naruszenia zobowi±zań przez leasingobiorcę;

• stała współpraca z dostawc± dobra inwestycyjnego, może korzystnie wpływać na dostępno¶ć dla klientów obu podmiotów i dzięki temu - na rozwój zarówno firmy leasingowej jak i wytwórcy dobra.

KTO NA LEASINGU TRAC Istniej±ce obecnie rozmaite formy leasingu trudno jednoznacznie oceniać pod względem ich ewentualnych niekorzystnych skutków. W każdej bowiem sytuacji należy brać pod uwagę całokształt okoliczno¶ci faktycznych, a więc np. na jaki leasing się decydujemy, jak± firmę leasingow± wybrali¶my, jaka jest kondycja finansowa naszej firmy itp. Wady leasingu dla leasingobiorcy -

• należy tu zwrócić uwagę na wci±ż jeszcze obecn± w Polsce stosunkowo duż± niejednolito¶ć w traktowaniu przez urzędy skarbowe umów leasingowych, z czym wi±że się w sposób oczywisty niepewno¶ć leasingoniorcy, co do skutków podatkowych takich umów;

• suma opłat ponoszonych w ramach leasingu przez leasingobiorcę przewyższa często warto¶ć pocz±tkow± dobra inwestycyjnego, wyrażon± w cenie jego zakupu przez leasingodawcę (sięga ona nawet 150% tej ceny). Na wysok± cenę korzystania z przedmiotu leasingu w Polsce wpływaj±: długi czas trwania leasingu nieraz zbliżony do czasu ekonomicznego zużycia przedmiotu; niska zdolno¶ć kredytowa leasingobiorcy oraz wahania kursów walut (przy leasingu dewizowym);

• w przypadku zwłoki w wykonaniu zobowi±zań zakres uprawnień pzysługuj±cych leasingobiorcy jest z reguły dosyć w±ski. Natomiast zakres uprawnień leasingodawcy jest stosunkowo szeroki, wł±cznie z prawem wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym;

• z reguły leasingodawca ma obowi±zek uiszczania opłat nawet wówczas, gdy nie jest możliwe korzystanie z dobra inwestycyjnego z powodu jego przypadkowego uszkodzenia lub utraty, uzależnione jest to od tre¶ci samej umowy leasingu oraz umowy ubezpieczenia przedmiotu transakcji.

• ryzyko leasingobiorcy z powodu ewentualnego zadłużenia, niespłaconych zobowi±zań wobec budżetu b±dĽ bankructwa firmy leasingowej. W takiej sytuacji przedmiot leasingu może zostać odebrany przez komornika w celu zaspokojenia wierzycieli firmy leasingowej, gdyż przedmiot leasingu przez cały czas trwania umowy pozostaje własno¶ci± leasingodawcy. Ryzyko to można jednak zminimalizować poprzez dokładn± ocenę wiarygodno¶ci firmy leasingowej, a więc np. przez ustalenie jak długo działa ona na rynku usług leasingowych, jakich ma klientów itp.

wady leasingu dla leasingodawcy -

• utrudnieniem jest brak jednoznacznych uregulowań prawno-podatkowych. Praktycznie wszystkie firmy leasingowe w Polsce przedstawiaj± osi±gnięte wyniki w oparciu o obowi±zuj±ce przepisy podatkowe. Spółki najczę¶ciej wykazuj± pocz±tkowo duże przychody, natomiast koszty rozkładane s± w czasie. W naszym kraju zasady dotycz±ce leasingu w rachunkowo¶ci (i nie tylko) wci±ż nie doczekały się jednolitej regulacji. Powoduje to, że metoda fiskalna ujawnia wynik finansowy zupełnie nieadekwatny do faktycznej sytuacji finansowo-ekonomicznej przedsiębiorstwa leasingowego. Niektóre z tych firm prowadz± zatem sprawozdawczo¶ć bilansow± oddzielnie od podatkowej, lub prowadz± dodatkowo rachunkowo¶ć według międzynarodowych standardów rachunkowo¶ci;

• nierzadkie s± przypadki strat firm leasingowych na skutek nieuczciwo¶ci dostawców czy wytwórców przedmiotów oddawanych w leasing, jednakże ryzyko nierzetelno¶ci kontrahentów występuje w zasadzie w każdego rodzaju działalno¶ci gospodarczej. Przedmiot leasingu czasami jest tego typu, że szybko traci swoj± użyteczno¶ć (np. komputery, sprzęt elektroniczny itp.), w zwi±zku z czym firma leasingowa, która zamierzała po okresie pierwszej umowy leasingu przedmiot ten oddać kolejnemu użytkownikowi może tak± możliwo¶ć stracić.

• firma leasingowa ponosi także ryzyko niewypłacalno¶ci leasingobiorcy, który może nie być w stanie płacić dalszych rat; odzyskanie przez ni± w takim przypadku przedmiotu leasingu nie zawsze będzie wyrównywało poniesion± stratę finansow±.

OFERTY SPECJALNE

Leasing zerowy. - Oferta leasingu zerowego opiera się na wprowadzeniu przez firmę leasingow± takiej stawki opłat leasingowych za korzystanie z okre¶lonego dobra, przy której ich suma za okres korzystania będzie równa z warto¶ci± dobra, rozumian± jako cena jego zakupu. A zatem, leasingobiorca bior±c rzecz w leasing zerowy, poniesie takie same koszty, jak przy zakupie za gotówkę.

Procedura uproszczona. Pojęcie procedury uproszczonej odnosi się do sytuacji, w której dla okre¶lonych rodzajów leasingu, czy też dla okre¶lonych przedmiotów takich umów. Firma leasingowa stosuje mniej rygorystyczne wymagania, co do przedkładania koniecznych dokumentów ewidencyjnych czy finansowych przez potencjalnych leasingobiorców. Z reguły nie s± wymagane za¶wiadczenia z Urzędu Skarbowego o nie zaleganiu z podatkami, opinie banków prowadz±cych rachunek podstawowy potencjalnego leasingobiorcy lub banków, które udzieliły mu kredytu. W każdym jednak przypadku firmy leasingowe maj± własne kryteria, jeżeli chodzi o okre¶lenie procedury uproszczonej i dokumentów, które w tym trybie zawarcia umowy leasingu można pomin±ć.

Czynsze leasingowe- są to comiesięczne opłaty, jakie w czasie trwania umowy leasingobiorca wpłaca na rzecz finansujacego. Wysokość czynszów w poszczególnych miesiącach jest określona w umowie. Stosuje się czynsze równomierne (równe) albo degresywne (malejące) o trzech stopniach degresywności, w zależności od wyboru klienta.

Depozyt gwarancyjny- jest to opłata, którą korzystajacy uiszcza firmie leasingowej na końcu, na początku lub w rozbiciu na części płatne wraz z czynszami leasingowymi. Służy on zabezpieczeniu ewentualnych roszczeń finansujacego związanych z nienależytym wykonywaniem umowy leasingu przez korzystajacego. W przypadku braku takich okoliczności depozyt jest zwracany finansujacemu z chwilą rozwiązania umowy leasingowej. Depozyt gwarancyjny ma charakter zwrotny, nie jest dla korzystajacego kosztem uzyskania przychodu, a dla finansujacego przychodem.

Przedmioty leasingu - może nim być praktycznie każda rzecz lub prawo majątkowe. Najczęściej leasingowany jest sprzęt komputerowy, maszyny produkcyjne, urządzenia biurowe, samochody dostawcze i ciężarowe, linie produkcyjne.

----------------------------------------

Rynek walutowy

Rynek walutowy jest obok rynku pieniężnego i kapitałowego częścią rynku finansowego. Przedmiotem obrotu na tym rynku są kontrakty wyrażone w walucie innej niż wyłącznie waluta krajowa.

Kurs walutowy : cena pieniądza wyrażona w jednostkach innego pieniądza np. 1USD=4.1825 PLN

Kurs podaje się z dokładnością do czterech cyfr po przecinku,

np. 1 USD=7.8950 SEK ; 1 NZD=3.6134 DKK; 1 CHF=1.0880 AUD

W strefie EMU ceny to jest kursy walut 12 krajów do EUR wyrażane były od 1.01.1999 r. do 31.12.2001 z dokładnością sześciu cyfr 1 EUR=

BEF	FIM	DEM	FRF	ESP	LUF	ITL	NLG	ATS	PTE
40,3399	5,94573	1,95583	6,55957	166,386	40,3399	1936,27	2,20371	13,7603	200,482

W przypadku gdy przed przecinkiem jest "0" nie jest ono liczone jako cyfra i dla wyrażenia kursu używa się sześciu cyfr po przecinku np. 1 EUR= 0.787564 IEP. Zasada sześciu cyfr dotyczyła tyko Eurosystemu. Kursy innych walut do EUR podawane są na ogólnych zasadach np.1 EUR= = 1.6752 CAD;

Waluty EMU miały stały kurs do EUR /przykłady podano w tabeli powyżej /.Oznacza to, że ich wzajemne kursy też są stałe.

W przypadkach podawania kursów walut o bardzo różnym liczbowym poziomie wzajemnych kursów, dla wyrażenia ile jednostek waluty o niższym poziomie liczbowym przypada na jednostkę waluty wyrażanej wysoką liczbą , podaje się kurs na 100 lub tysiąc jednostek zamiast na jedną jednostkę.

Na przykład 1 GBP= 2804 ITL czyli 1 ITL= 1/2804=0.0003 GBP.

Dla uniknięcia nadmiernej liczby zer podawało się kurs na 1 000 ITL=0.3566 GBP.

W przypadku JPY zwyczajowo podaje się kurs na 100 JPY.

Podawanie kursu waluty to kwotowanie. Walutą kwotowaną jest ta, która jest zmienna w kwotowaniu kursowym. Waluta stała w kwotowaniu kursowym nazywa się bazową.

W kwotowaniu kursowym 1 GBP=2.2040 USD, GBP jest walutą bazową a USD walutą kwotowaną.

Jeżeli podaje się kurs w postaci zmiennej liczby jednostek waluty krajowej na stałą liczbę [1, 100, 1000] jednostek waluty zagranicznej to jest to kwotowanie bezpośrednie lub inaczej "normalne", np.: 1USD=4.2015 PLN.

Kwotowanie pośrednie, na odwrót, przybiera postać stałej ilości waluty krajowej na zmienną ilość waluty zagranicznej: np.:1 PLN=1/4.2015=0.2380USD. Kwotowanie pośrednie często nazywa się "odwrotnym".

Kursy krzyżowe

Kurs krzyżowy [cross-rate] to kurs obliczony z dwóch innych kursów, a nie kurs który ukształtował się w bezpośredniej konfrontacji popytu i podaży na waluty występujące w kursie krzyżowym. Na przykład kurs PLN/SEK obliczony na podstawie kursu USD/PLN i USD/SEK. Powodem takiego wyliczania kursów zamiast przyjmowania ich rynkowych popytowo-podażowych wartości jest to, że większość walut na światowym rynku walutowym jest kupowana/sprzedawana jedynie za USD i nie istnieją rozwinięte rynki innych walut. W rezultacie kursy większości walut, które można uznać za najbardziej bliskie "kursom rynkowym", to jedynie kursy tych walut do USD. Jeśli więc klient banku w Polsce chce otrzymać propozycję kursu AUD/PLN, to otrzyma ją w wyniku wyliczenia przez bank tego kursu z USD/PLN i USD/AUD. Kursy walut, z których żadna nie jest USD, nazywa się często krzyżowymi [cross-rates] a kursami walutowymi [exchange rates] określa się relacje waluty do USD.

W Polsce NBP w każdy dzień roboczy ustala [fixing] jak kształtował się „średni ważony kurs PLN do USD i PLN do EUR na polskim rynku walutowym, wszystkie pozostałe kursy są wyprowadzane z parytetu /równości /do waluty bazowej.

Przykład: jeśli na fixingu NBP ustalił kurs 1 USD=4.1425 PLN i w tym samym momencie 1 USD=0.6150 GBP , to: 1 GBP= 6.7357 PLN.

Kursy walut ogłaszane są w dwóch przekrojach, np. 1 USD= 3.7860/ 3.8624 PLN jako:

• kurs kupna -niższy - cena po jakiej kantor/ bank skupuje walutę obcą

• kurs sprzedaży - cena po jakiej kantor/ bank sprzedaje walutę obcą

Co określa na swobodnie kształtującym się rynku poziom kursu równowagi?

Tak jak wszystkie inne ceny, kursy walutowe na rynku kasowym są określone przez warunki popytu i podaży. Popyt na walutę zagraniczną wynika z pozycji bilansu płatniczego ze znakiem minus. Popyt jest odwrotnie proporcjonalny do poziomu kursu waluty zagranicznej. Tak jak przy każdej innej cenie popyt na walutę maleje ze wzrostem jej ceny, gdyż ceny towarów i usług importowych stają się dla klientów krajowych [importerów] droższe.

Przykład: Przy kursie 4.0 zł za USD i cenie produktu 100 USD trzeba zapłacić 400 zł.

Jeśli kurs USD do PLN wzrósł do 1 USD = 4,5 zł , to trzeba zapłacić 450 zł.

Podobnie aprecjacja waluty krajowej, co oznacza spadek ceny waluty zagranicznej, to jest wzrost ceny jednej złotówki w centach na przykład z 22.2 centów za złotówkę do 25 centów za złotówkę, spowodowałaby wzrost popytu na USD [z powodu spadku ceny] w związku ze wzrostem konkurencyjności towarów i usług wycenianych w USD w stosunku do cen złotowych. Produkt mający uprzednio cenę 22.2$ kosztował przy kursie 22.2 centów za złotówkę 100 zł , przy kursie 25 centów za złotówkę kosztuje tylko 88,80 zł.

Podaż waluty zagranicznej jest funkcją jej kursu i wynika z pozycji bez znaku [tj ze znakiem plus] bilansu płatniczego. Wraz z aprecjacją waluty zagranicznej konsumenci zagraniczni, jeśli nie napotykają ograniczeń administracyjnych i celnych, będą skłonni nabywać więcej towarów krajowych. Podaż waluty zagranicznej będzie wzrastała.

Przykład: Za produkt o cenie 390 zł przy kursie 3.9 zł za USD nabywca zagraniczny płacił 100 USD. Umocnienie waluty zagranicznej do 4.5 zł za USD zmniejsza cenę 390 złotową do poziomu 390/4.5=86.66 USD.

Jeśli władza monetarna pozostawia kurs do swobodnego kształtowania przez siły rynkowe popytu i podaży, określą one poziom kursu równowagi tj poziom do którego rzeczywisty kurs będzie zmierzał.

1. Arbitraż

Jeśli ograniczenia w przepływie kapitału nie zakłócają działania rynku to kursy każdej waluty na każdym rynku, niezależnie jak odległym są całkowicie wewnętrznie zgodne a kursy każdych dwóch dowolnych walut są sobie równe.

Na przykład: Jeśli w Polsce kurs USD jest 4 zł za USD, to w Stanach Zjednoczonych również 1 USD =4 PLN. Jeśli 1EUR=1.1 USD a USD=4PLN, to EUR=4.4 PLN a PLN=0.2272 EUR; jeśli równocześnie 110 JPY=USD, to PLN=27.5 JPY lub 100 JPY=3.67 PLN.

Wewnętrzna zgodność relacji kursowych na wszystkich rynkach jest zapewniona, przy braku ograniczeń przepływów kapitałowych, dzięki funkcjonowaniu arbitrażu walutowego.

Arbitraż walutowy polega na równoczesnym kupnie [tam gdzie taniej] i sprzedaży [tam gdzie drożej] waluty na różnych rynkach walutowych w celu osiągnięcia korzyści z istniejących różnic kursów na tych rynkach .

2. Spekulacja na rynku walutowym

Spekulacja to próba osiągnięcia korzyści z przewidywań co do zmiany cen w przyszłości. Spekulacja walutowa polega zwykle na kupnie waluty, której oczekuje się wzrost wartości i sprzedaży waluty, której oczekuje się spadek wartości.

Różnica między spekulacją a arbitrażem walutowym jest następująca.

W przypadku arbitrażu następuje równoczesne kupno po niższym kursie i sprzedaż po wyższym kursie, czyli zysk osiągany jest bez ryzyka. W przypadku spekulacji kupuje się walutę oczekując wzrostu jej kursu lub sprzedaje się walutę oczekując spadku jej kursu, czyli dobrowolnie wystawia się na ryzyko kursowe. Jeśli kurs zmieni się w przeciwnym kierunku niż się oczekuje, ryzyko kursowe materializuje się i spekulujący ponosi straty.

Działalność spekulacyjna na rynku walutowym może stabilizować lub destabilizować rynek, tj zmniejszać lub zwiększać zmienność kursu walutowego. Spekulacja stabilizuje rynek walutowy, gdy idzie w przeciwnym kierunku niż rynek, gdyż łagodzi siłę zmian i odwraca tendencję wzrostową lub spadkową kursu. Dzieje się tak wtedy, gdy spekulujący kupuje walutę zagraniczną za walutę krajową w okresie deprecjacji , spadku, kursu waluty zagranicznej w nadziei, że wkrótce krajowa cena waluty zagranicznej wzrośnie i pozwoli mu osiągnąć zysk. Zakup waluty zagranicznej zwiększa popyt na nią i łagodzi jej deprecjację. Stabilizacyjna spekulacja zachodzi również wtedy, gdy następuje sprzedaż waluty zagranicznej gdy jej krajowa cena rośnie, w nadziei jej szybkiego spadku. Wzrost podaży waluty zagranicznej i popytu na krajową łagodzi dynamikę aprecjacji waluty zagranicznej względem krajowej.

Spekulacja destabilizująca idzie z rynkiem wzmacniając fluktuacje kursu walutowego. Dzieje się tak wtedy, gdy następuje sprzedaż waluty zagranicznej w okresie jej deprecjacji w oczekiwaniu dalszego spadku jej wartości. Powoduje to silniejszy i szybszy spadek jej wartości. Dzieje się tak również wtedy, gdy kupuje się walutę zagraniczną gdy jej kurs aprecjonuje się w oczekiwaniu dalszego wzmocnienia kursu w przyszłości. Powoduje to szybszy i silniejszy wzrost wartości waluty zagranicznej. Destabilizująca spekulacja wzmacnia fluktuację kursów walutowych i zakłóca handel międzynarodowy i inwestycje zagraniczne. Jeśli destabilizująca spekulacja przeciw walucie jest znacząca, to może wywoływać istotne zmiany nie tylko w poziomie kursów natychmiastowych ale i kursów terminowych.

Wzrost ryzyka kursowego i wzrost kosztów jego zabezpieczenia wpływa w tej sytuacji negatywnie na stosunki kraju z zagranicą i zwykle wywołuje odpływ kapitału, a w szczególności inwestycji portfelowych.

------------

Aprecjacja pieniądza oznacza, że potrzeba mniej jednostek waluty krajowej aby kupić jednostkę waluty zagranicznej. To skutek relacji sił popytu i podaży na walutę krajową, a dokładniej systematyczna, trwała przewaga popytu nad podażą.

Rewaluacja to decyzja administracyjna, władzy monetarnej, zwiększająca przez zmianę kursu wartość waluty krajowej do walut zagranicznych.

Aprecjacja i rewaluacja zwiększają relatywny poziom cen zagranicznych krajowego eksportu czyniąc go mniej konkurencyjnym i zmniejszają relatywny poziom cen importu, czyniąc go bardziej konkurencyjnym do produkcji krajowej.

Deprecjacja pieniądza oznacza, że potrzeba więcej jednostek waluty krajowej aby kupić jednostkę waluty zagranicznej. To następstwo rynkowego działania przewagi podaży nad popytem na walutę krajową obniżającej jej cenę tj kurs.

Dewaluacja to decyzja władzy monetarnej obniżająca kurs waluty ze względu na niemożliwość kontynuacji rozliczeń bieżących z zagranicą po dotychczasowym wyższym kursie.

Deprecjacja i dewaluacja obniżają poziom cen towarów i usług krajowych w cenach zagranicznych czyniąc je bardziej konkurencyjnymi i podnoszą poziom cen zagranicznych w wyrażeniu złotowym , czyniąc je mniej konkurencyjnymi. W ten sposób jest szansa wzrostu popytu na eksport krajowy i zmniejszenia popytu na import, stwarzając możliwość poprawy salda rachunku bieżącego.

Dynamika aprecjacji i deprecjacji zależy od różnicy dynamiki zmian poziomu cen krajowych i zagranicznych. (Jeśli inflacja w Polsce przekracza poziom inflacji w EMU o 8 pkt procentowych rocznie, to siła nabywcza PLN spada do EUR o 8 punktów. Kurs PLN powinien więc zdeprecjonować się o 8 procent rocznie. Odwrotnie kurs EUR powinien ulec aprecjacji do PLN.)

Stosowanie gotówkowej formy rozliczeń pieniężnych jest ograniczone art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dn. 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178)

Bilon - inaczej monety.

Ustawa z dn. 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939, zm. Z 1998 r. Dz. U. Nr 160, poz. 1063, Nr 162, poz. 1118) roz. 4, art. 63.2

Ustawa z dn. 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 140, poz. 938, zm. Z 1998 r. Nr 160, poz. 1063) rozdz. 1 art. 4

Nowe „papierowe pieniądze” mają różne kolory, wymiary, a figury geometryczne pozwalają osobom z wadami wzroku rozpoznawać poszczególne nominały na banknotach. Monety mają różną wagę, średnicę oraz obrzeża (gładkie lub ząbkowane).

I. Olchowicz: Podstawy ....s. 156

Dłużnik to osoba bądź podmiot, który winnien jest innemu podmiotowi np. środki pieniężne.

Beneficjent - inaczej wierzyciel, odbiorca.

Ustawa z dn. 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe. Dz. U. RP Nr 37 [Istota weksla nie uległa poważnym zmianom w ciągu wielu dziesięcioleci].

RYZYKO

R. GOSPODARCZE

R. FINANSOWE

DECYZJE FINANSOWE FIRMY

INFLACJA / DEFLACJA

KONIUNKTURA GOSPODARCZA

ożywienie / kryzys

POLITYKA FISKALNA -

system podatkowy,

założenia budżetu

POLITYKA MONETARNA -

podaż i cena pieniądza kredytowego

INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY -

ulgi podatkowe, subwencjonowanie kredytów, polityka celna , kursy walutowe

Wpływy (wydatki) netto z działalności operacyjnej

Wpływy (wydatki) netto z działalności inwestycyjnej

Wpływy (wydatki) netto z działalności finansowej

Gotówka na początku okresu sprawozdawczego

Gotówka na koniec okresu sprawozdawczego

B I L A N S

MAJĄTEK TRWAŁY

ZAPASY

NALEŻNOŚCI

GOTÓWKA

MAJĄTEK OBROTOWY

KAPITAŁY WŁASNE

ZOBOWIAZ DŁUGOTERM.

ZOBOWIĄZA.

KRÓTKOTER.

ZYSK/ STRATA

KAPITAŁY STAŁE

AKTYWA = PASYWA

RACHUNEK WYNIKÓW

PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

- KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

ZYSK OPERACYJNY

PRZYCHODY - KOSZTY FINANSOWE = ZYSK/ STRATA FINANSOWA

ZYSK BRUTTO

ZYSKI / STRATY NADZWYCZAJNE

- PODATEK DOCHODOWY

ZYSK NETTO

DYWIDENDA

WZROST KAPITAŁU WŁASNEGO

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

GOTÓWKA NA POCZĄTEK OKRESU SPRAWOZDAW.

GOTÓWKA NA KONIEC OKRESU SPRAWOZDAW.

1. Wpływy (wydatki) netto z działalności operacyjnej

2. Wpływy (wydatki) netto z działalności inwestycyjnej

3. Wpływy (wydatki) netto z działalności finansowej

WSK. RENTOWNOŚCI

WSK.

PŁYNNOŚCI

WSK. OBROTOWE

WSK. ZADŁUŻENIA

WSK.

RYNKOWE

ROE =( ZYSK NETTO / KAPITAŁY WŁASNE )*100

ZYSK NETTO

WSKAŹNIK DŹWIGNI FINANSOWEJ = AKTYWA OGÓŁEM / KAPITAŁY WŁASNE

ROA =

(ZYSK NETTO / AKTYWA OGÓŁEM ) *100

ROTACJA AKTYWÓW =

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO / AKTYWA OGÓŁEM

MARŻA ZYSKU=

(ZYSK NETTO /

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO)*100

KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE

AKTYWA TRWAŁE

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO

ŹRÓDŁA KAPITAŁÓW FIRMY

WPŁATY UDZIAŁOWCÓW

ZYSK NETTO

EMISJA OBLIGACJI

KREDYTY BANKOWE INWESTYCYJNE

KREDYTY BANKOWE KRÓTKOTERMINOWE NP. OBOROTOWY

EMISJA BONÓW KOMERCYJNYCH

KREDYTY HANDLOWE (TZW. KUPIECKIE)

KAPITAŁY WŁASNE

*STATUTOWY (AKCYJNY, UDZIAŁOWY, ZASOBOWY, ZAŁOZYCIELSKI)

* ZAPASOWY

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

ZOBOWIAZANIA KROTKOTERMINOWE (BIEŻĄCE)

ROZLICZENIA GOTÓWKOWE

ROZLICZENIA BEZGOTÓWKOWE

BANKNOTY I MONETY

CZEK GOTÓWKOWY

POLECENIE PRZELEWU I POLECENIE ZAPŁATY

OKRESOWE ROZLICZENIA SALDAMI

CZEK ROZRACHUNKOWY

WEKSEL

KARTY PŁATNICZE

AKREDYTYWA

ROZLICZENIA PLANOWE

DŁUŻNIK

WIERZYCIEL

BANK DŁUŻNIKA

BANK WIERZYCIELA

WIERZYCIEL

DŁUŻNIK

BANK WIERZYCIELA

BANK DŁUŻNIKA

WIERZYCIEL

DŁUŻNIK

BANK WIERZYCIELA

BANK DŁUŻNIKA

---