1 MATERIA - Elementy materii: energia i masa. Pomiędzy energią i masą zachodzi zależność: zasada równoważności masy i energii (relacja względności Einsteina) ∆E=∆m*c; c=2,9979*
m/s. Nienaruszalność istnienia materii (prawo zachowania materii) - w układzie zamkniętym suma materii, która występuje zarówno w postaci energii i masy pozostaje wielkością stałą niezależnie od przemian fizycznych i chemicznych zachodzących w tym układzie ∑(E+
)=const. Cechą materii jest dualistyczny charakter falowo-korpuskularny: możemy mówić o elementach cząstkach (korpuskularnych) budujących materię; można opisać zachowanie materii jako ruch fali.

2.Przyczyną niestabilności jąder atom jest nieodpowiedni stosunek neutronów do protonów 1)najtrwalsze jądro ma izotop Ni potem Fe 2)Bardziej trwale są jądra o parzystej licz.neut i prot (He,Be,C,O))

3.Liczby kwantowe 1)jednoznaczna identyfikacja elektr. w atomie 2)energia,moment pędu,moment spinowy nie zmieniaja się w sposób ciagly,ich zmiany sa kawant. 3)okreslaja stan energet elekt. 4)info o gestosci prawdop znalezienia elektr w atomie

n-głów. licz. kwant. (1K,2L,13M,14N,15O,16P, 17Q) 1)określa ogólny stan energ elekt 2) określa zasadniczą odległ. elekt od jądra

l- poboczna (orbitaln. licz. kwant.) 1) miara orbital momentu pędu elektr 2)dokładniej określa stan ener elektr w ramach „n” 3)określa odstępstwo od kulistego kształtu orbitalu(0s,1p,2d,3f)

m-magnet licz. kwant. 1)kwantuje wart rzutu momentu pedu elektr w zewn polu magnet 2)określa stan energ elekt w zew polu magn w ramach „l” 3)określa układ przestrzenny największego prawdopod znalezienia elektr (l=1 m=-1,0,1) n,lm-orbital; n,l-podpowloka; n-powloka

s-spinowa licz. kwant. elektr ma własny moment pędu tzw.spin (zwiazany z ruchem wewn elektr), z którym sprzężony jest pewien własny, trwały moment magn „s” (+/- ½)

4. Układ okresowy -tabela, która obejmuje wszystkie pierwiast chem., uporządkowane wg wzrastających liczb atom., zgodnie z ich struktura elektr. Właściw. pierw. zmieniają się w sposób ciągły w okresie i powtarzają okresowo w grupie. W gr. umieszczone są pierw o jednakowej licz elektr walencyjnych (pierw w gr. wykazują znaczne podobieństwo).

5. Zmienność właściw. atomowych pierw. 1)właściwości atom - cechy pojedyn, izolowancy atomów: (*energ jonizacji *powinowactwo elektr *elektroujemność * wymiary atom i jon wartościowość)

2)Właściwości zespołowe - właściw dużego zbioru atomów (temp. wrzenia i topnienia *ciepło parowania, sublimacji, solwatacji *przewodność cieplna, (właściwa pojemn cieplna) *ruchliwość jonów *gęstość *własności magnet.

Energia jonizacji -ener potrzebna do oderwania elekt najsłabiej związanego z atom i przeniesienia go poza sferę oddziaływania atomu-pierwsza energia jonizacji E₁. Energ zależy od wielkości atomu, ładunku jądra, skuteczności ekranowania tego ładunku przez pozostałe elektrony i do budowy powłoki elektr, z której elekt jest usuwany. Prawidłowości w zmianach ener joniz (okresowość) występują przede wszystkim w grupach pierw s- i p-elektronowych.

Elektroujemność.-umowna miara skłonności atomu do przyjmowania i wiąz elekt podczas tworzenia wiąz chem. Elktroujem decyduje o charakt wiązań chem. Dla rodzin głów rośnie w okresie i maleje w grupie. Max:F:4 / minCs:0,7

Promienie atomowe- 1)rosną w grupach 2)maleją w okresie 3)Promienie jonów danego atomu znacznie różnią się od niego wymiarami 4)Kationy są znacznie mniejsze od promienia atomu, a aniony znacznie większe 5) promienie są w angstremach: 10^-10m=1Å

Wartościowość- liczba oddawanych lub przyjmowanych elekt w procesie tworzenia wiązania chem. Oddawanie elekt=”wartościo dodatnia”-kationy. Przyjmowanie =„wart. ujemna”- aniony

6 Teoria wiązania chemicznego-istota

Teoria wiązania walencyjnego (elektronowa teoria Lewisa). Każdy atom wykazuje dążenie do uzyskania najtrwalszej konfiguracji zewnętrznej powłoki elektronowej s², s²p⁶,s²p⁶d¹⁰

- oddawanie przez 1 atom elektronów walencyjnych drugiemu atomowi(wiązanie jonowe) -uwspólnienie elektronów(w. atomowe)

Teoria orbitali molekularnych - przypisanie każdemu elektronowi w cząsteczce pewnej funkcji falowej, nazwanej orbitalem molekularnym. Kwadrat tej funkcji falowej jest gęstością prawdopodobieństwa znalezienia elektronu w odpowiednim miejscu cząsteczki. Dla ciał stałych teoria ta prowadzi do teorii pasmowej ciała stałego.

Teoria pola krystalicznego - w teorii tej związki traktuje się jako zespoły jonów, lub jonów i cząsteczek pomiędzy którymi działają siły oddziaływania elektrostatycznego, zaniedbuje się udział wiązania kowalencyjne. Pole elektrostatyczne wywołane przez ładunki elektryczne ligandów wpływa na energię orbitali walencyjnych jonu centralnego.

7 Istota wiązania i właściwości substancji opartych o to wiązanie:

Wiązanie atomowe - występuje między atomami o zbliżonej elektroujemności(o zbliżonej tendencji do przyjmowania elektronów). Najtrwalsza konfiguracja zewnętrznej powłoki elektronowej zostaje osiągnięta przez utworzenie jednej lub więcej wspólnych par elektronowych wchodzących jednocześnie w układy elektronowe obu łączących się atomów. Wspólna para elektronowa należy jednocześnie do obu atomów i stanowi pojedyncze wiązanie atomowe(kowalencyjne). Czyste wiązanie atomowe występuje w cząsteczkach homojądrowych np.:H₂, O₂, N₂.

Własności wiązania atomowego: 1. Wiązanie tworzone jest przez atomy elektroujemne, powstaje przez uwspólnienie jednej lub więcej par elektronowych. 2. Wiązanie wysokoenergetyczne, może być wielokrotne. 3. Wiązanie kierunkowe; symetria drobiny wynika z kształtu orbitali molekularnych 4. Drobiny oparte o wiązanie atomowe są ,,wysoce chemiczne”. 5. Nie przewodzą prądu po stopieniu i rozpuszczeniu w wodzie(cukier). 6.Współczynnik załamania światła n:1,9-2,6. 7. Rozpuszczalne w rozpuszczalnikach niepolarnych.

Wiązanie jonowe - powstaje w wyniku przekazania przez atom elektrododatni elektronu atomowi elektroujemnemu. Powstają po tym przejściu kationy(+) i aniony(-) przyciągające się zgodnie z prawem Coulomba: (epsylon)-stała dielektryczna ośrodka, q_k- ładunek kationu,

q_a- ładunek anionu, r_k,a- promień kationu, anionu. Odległość dwóch jonów tworzących wiązanie jest określone między: 1. siłami przyciągania różnoimiennych ładunków(siły Coulomba),

2. siłami odpychania przenikających się chmur elektronowych.

Własności substancji opartych o wiązania jonowe: 1. Jest to wiązanie między między atomem elektrododatnim, a atomem elektroujemnym np: NaCl, KF. 2. Jest to wiązanie bezkierunkowe - łatwość budowy sieci krystalicznej, związki jonowe to ciała stałe. 3. Siły wiążące jony są znaczne, co powoduje, że związki jonowe to substancje o wysokiej temperaturze topnienia i wrzenia. 4.Substancje jonowe nie przewodzą prądu w stanie stałym. Po stopieniu dobrze przewodzą prąd. 5. W cieczy polarnej ulegają dysocjacje na jony i wtedy ich roztwory przewodzą prąd elektryczny. 6. Związki jonowe wykazują niską rozszerzalność cieplną. 7. Związki jonowe wykazują niski współczynnik załamania światła ponieważ elektrony są mocno związane z jonami n: 1,3-1,9 Substancje jonowe to ciała szkliste, przeźroczyste, bezbarwne. 8. Zw. jonowe w stanie stałym, oraz po dysocjacji w roztworach wykazują podobną absorpcję światła.

9.Kryształy jonowe wykazują własności kruche.

Wiązanie metaliczne - Tworzą je atomy elektrododatnie, istnieje tylko w fazie stałej. Własności substancji o wiązaniu metalicznym: 1. wiązanie metaliczne tworzą atomy elektrododatnie, 2. wiązanie może być tworzone w fazie stałej, 3. dobre przewodnictwo elektronowe, malejące ze wzrostem temperatury, 4. łatwość efektu fotoelektrycznego, 5. dobre przewodnictwo cieplne, 6. wysoki współczynnik rozszerzalności cieplnej, 7. nieprzeświecalność w świetle widzialnym, wysoki współczynnik załamania światła, 8. własności mechaniczne: - plastyczność - kowalność - odporność na uderzenia, 9. energia wiązania różni metale w szerokim zakresie 20-100kcal/mol, także takie własności jak: - temperatura topnienia

- twardość - odporność na korozję - aktywność chemiczna.

Wiązanie molekularne(van der Waalsa) - jest to wzajemne oddziałowywanie elektrostatyczne cząsteczek, atomów, jonów które wykazują trwałą lub chwilową asymetrię rozkładu ładunków elektrostatycznych. Oddziaływanie to nie ma charakteru wiązania chemicznego(związanego z przebiegiem reakcji chemicznych), wpływa jedynie na: a) stan skupienia substancji b) przemiany fazowe(topnienie, wrzenie) c) adsorpcję fizyczną.

8. Hybrydyzacja orbitali - podczas łączenia się atomów następuje zmiana charakteru orbitali atomowych. Często tworzą się tzw. orbitale zhybrydyzowane typu sp² czy sp³, całkowicie różne od orbitali s i orbitali p. W powstałej cząsteczce wszystkie orbitale wiążące są równocenne, nie można rozróżnić, które elektrony uprzednio należały do orbitali s, a które do orbitali p. Przestrzenie orbitalne orbitali zhybrydyzowanych są tak rozmieszczone, aby odległość między nimi była jak największa. Dotyczy to zarówno orbitali zaangażowanych w wiązania między atomami, jak i orbitali wolnych, należących wyłącznie do poszczególnych atomów. Podana prawidłowość nazywana jest regułą maksymalnej odległości.

11. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji krystalicznej:

Substancje posiadające wiązania kowalencyjne:

nie przewodzą prądu elektrycznego (wyjątkiem jest grafit),

nie dysocjują na jony,

słabo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach polarnych, jak woda czy alkohole, natomiast dobrze - w rozpuszczalnikach niepolarnych, jak benzen czy

benzyna.

Substancje o wiązaniach kowalencyjnych reagują powoli, gdyż te silne wiązania nie ulegają łatwo rozerwaniu.

topią się w bardzo wysokich temperaturach.

Wiązanie kowalencyjne w tlenkach wpływa na ich kwasowy lub obojętny charakter;

im większy jest udział wiązania kowalencyjnego - tym bardziej kwasowy charakter ma dany tlenek.

Jonowe:
Związki jonowe są substancjami krystalicznymi, twardymi, o wysokich temperaturach topnienia, co jest związane z koniecznością dostarczenia znacznych ilości energii do zniszczenia ich sieci krystalicznej. Dobrze rozpuszczają się w wodzie. Kryształy jonowe nie przewodzą prądu elektrycznego, ale stopione i rozpuszczone w wodzie sole są dobrymi przewodnikami elektryczności.

Dzieje się tak, gdyż w roztworze i w postaci stopionej związki te łatwo dysocjują na jony, które są nośnikami elektronów.

Substancje posiadające wiązanie metaliczne:

Właściwości metali oraz ich stopów wynikają z istnienia chmury zdelokalizowanych elektronów poruszających się pomiędzy dodatnio naładowanymi węzłami sieci krystalicznej metalu.

Metale charakteryzują się połyskiem i bardzo dobrym przewodnictwem elektrycznym i termicznym;

- są kowalne, ciągliwe, można je obrabiać mechanicznie;

- przeważnie nie rozpuszczają się w wodzie, chociaż niektóre, jak np. sód reagują z nią gwałtownie.

10.Woda

1.Budowa molekuł wody wynika z hybryd sp³

2.w ciekłej wodzie wskutek zbliż molekuł H₂O następuje uporządk na bliski zasięg.

Średnia wielkość asocjatów wody w zależności od temperatury: ~0°C ok.100 cząsteczek, 25°C ok.90 cz., 70°C ok.25cz., bliska 100°C 6cz.;

3.W temp. 0°C powstaje lód-symetria uporządkowana i liczba koordynacyjna 4; Lód (wszystkie cząstki H2O związane, LK=4, 0°C -> woda (zerwanie części wiązań wodorowych), 100°C -> para wodna (brak wiązań między drobinami H2O; Wiązanie wodorowe powoduje, że woda w przyrodzie występuje w postaci ciekłej i stałej, a nie tylko jako gaz; Największa gęstość wody w temp. 4°C;

4.formy występ wody w przyr: a)70%pow ziemi pokryte wodą b)w postaci pary w atmosf c)wod gruntowa e)związana w c.stałych

5.woda związana w c.stałych: a)woda krystalizacyjn (związana chemicznie)-wydzielanie wody Powoduje zniszczenie sieci krystalograficz subst.: -koordynacyjna silnie związ z jonami -sieciow zajmuje określ msca w sieci krystal,nie związ bezpośr z jonami -konstytucyjna,występuje w strukt krystal w postaci grup hydroksylowych b)woda. związana fizykochemicznie. (sorpcyjnie): -śródwęzłowa (zeolity) -mdzypakietowa, usuwanie jej nie niszczy strukt krystal subst, w pewnym zakresie temp odbywa się w sposób odwracalny c)woda.związ fizycznie. (mikrokapilarna d<10^-7m,makrokapilarna d>10^-7m,zwilżania)

Woda związ fizkochem na powierzchni ciala stałego w cienkiej warstwie ma własn:gęst:1,3-2,4g/cm³, przewodnict elektr:0, stała dielektr:2,2. Każda następna warstwa jest słabiej związana z pow c.stałego,a włassciwosci zbliżają się do wody swobodnej

12. TEORIA PASMOWA CIALA STALEGO

Obowiazuje dla wszystkich cial stalych.W ciele stalym rozszczepieniepoziomow energetycznych atomow tworzacych siec na pasma energetyczne zachodzi zgodnie z teoria pasmowa ciala stalego nie tylko w metalach ale i w innych cialach stalych

Pasma energetyczne:

Pasmo podstawowe-calkowicie wypelnione elektronami

Pasmo przewodnictwa - calkowicie puste

Metal - oba pasma zachodza na siebie,pokrywaj się

Izolator-duza przerwa miedzy obu pasami E>5eV

Polprzewodnik - mala przerwa miedzy pasmami E=1 do 2 eV

13.Parametry c,T,p,

wpływ temp na stan równ -zmiana temp reakcji jako jedyny z parametrów zmienia wartość stałej równ K(T). Wpływ temp na „K” (równanie Areheniusa): lnK=-E_a/RT +C. Wzrost temp przyspiesza reak w obu kierun,a więc pszyspiesza osiągnięcie stanu równ. Wzrost temp przysp w większym stopniu tę reak,która przebiega z pobraniem ciepła niż przeciwstawną jej reak egzoterm.

Wpływ stężeń reagentów na s.rów -jeżeli układ nie jest zamknięty,a jeden z produktów reakcji jest lotny i usuwany ciągle z układu to wówczas s.równ zostanie przesunięty,a reak będzie przebiegać pozornie nieodwrac aż do momentu zaniku jednego z substratów. Wprowadzenie prod do ukł zamknięt w s. równ zwiększy szybkość odtwarzania substr.

Wpływ ciśnienia na s.rów -ciś ma istotny wpływ na s.rów,gdy reak przebiega z udziałem fazy gaz.,w ktorej całkowita licz gazow.cząst wszyst reagentów ulega zmianie: 1.∆n=0 -zmiana ciś nie zakłóca s.rów 2. ∆n>0 -wzrostowi ciś układ stara się przeciwdziałać przez zmniejsz objęt (następuje odtworz substratów) 3. ∆n<0 -podwyższenie ciś powoduje przesunięcie s.rów w kier tworzenia większej ilości produk,uprzywilejowana jest reak,w wyniku ktorej następuje zmniejsz objęt. 4.Aby zwiększyć wydajność uzyskania produk: a)obniżyć temp i wzrost ciś b)wzrost temp i obniżyć ciś

14.Elementy sieci krystalograficznej (opisuje uporządkowanie przestrzenne jonów,atomów, cząstecz w sieci krystalicznej. Każda substan krystal. Na swój pdstawowy czworościan) 1.węzły sieci - punkty w których znajduja się skladniki budujace siec 2.prosta sieciowa - prosta przechodzaca przez siec na ktorej w rownych odstepach znajduja się wezly sieci 3.okres translacji(stała sieciowa) - najkrotsze odcinki miedzy sasiednimi wezlami 4.płaszczyzna sieciowa - przechodzi przez rownooddalone i rownolegle proste sieciowe 5.elementarma komórka sieciowa - najmniejszy fragment sieci przestrzennej substancji krystalicznej którego powtarzanie pozwala na odtworzenie calej sieci

15. UKŁAD KRYSTALOGRAFICZNY- to system klasyfikacji kryształów ze względu na układ wewnętrzny cząsteczek w sieci krystalicznej. System wyróżnia siedem układów, w których wyróżnia się 32 klasy krystalograficzne. Każda klasa ma inny rodzaj symetrii w układzie cząsteczek w krysztale. Większość kryształów przyjmuje formę regularnego wielościanu. Wewnątrz kryształu atomy, jony i cząsteczki są uporządkowane przestrzennie w określony, regularny sposób. Istnieją minerały nie mające struktury krystalicznej - amorficzne (bezpostaciowe), zwane też szkłami, np. opal UKŁADY KRYSTALOGRAFICZNE: U. regularny(sześcienny)np sól kamienna, diament a=b=c α=β=γ=90; U. tetragonalny np. cyrkon szelit a=b≠c α=β=γ=90 ; U. heksagonalny np. beryl grafit a=b≠c α=β=90γ=120 ; U. trygonalny np. kwarc kalcyt a=b=c α=β=γ≠90 ; U. rombowy np. siarka oliwin a≠b≠c α=β=γ=90; U. jednoskośny np. gips ortoklaz a≠b≠c α≠90β=γ=90; U. trójskośny np. albit rodonit a≠b≠c α≠β≠γ≠90

16.Kondensacja krzemianów

1)ortokrzemiany wyspowe [SiO₄]^4- Wyt wiąz=4/4=1 1*x=2 x=2 -anion tlenowy może być wspól dla 2 kat -tetraedry krzemowe mogą łączyć się tylko narożami. -stosunek Si:O 1:4 (Belit:Ca₂SiO₄) 2)Pirokrzem

[Si₂O₇]^2- stos Si:O 1:3,5

3) K.pierścieniowe [SiO₃]^2- Si:O 1:3

4)K.łańcuchowe [SiO₃]^2- Si:O 1:3

5)K.wstęgowe [Si₄O₁₁]^4- Si:O 1:2,75

6)K.warstwowe [Si₄O₁₀]^4- Si:O 1:2,5

7)K.przestrzenne SiO₂ Si:O 1:2

17.Szereg napięciowy metali-szereg uporządk wg wzrastającego potencjału standardow (V)

INFO: 1) Metale o poten stand<0 są aktyw chem(nieszlach), chętnie pozbywają się elekt, przechodząc w formie jonów do roztworu (utleniają się),ale trudno się redukują

2)Metale o poten stand>0 (szlach) są biernie chem, tym bardziej, im wyższy jest ich poten stand; zatem trudno je otrzymać je w formie jonowej (utlenić)

3)Metal o niższym pot stand wypiera z roztw metale o wyższym poten. Każdy metal jest reduktorem w stos do metali stojących za nim w szerego napięc,a utleniaczem względem metali stojących przed nim w szeregu (wg rosnąc pot)

4)Metale o pot stand<0 roztwarzają się w kwasach,tworząc sól i wypierają z roztw wodór

5)Metale o pot stand>0 rozpuszczają się tylko w kwasach utleniających lub ich mieszaninach, nie wypierając wodoru z roztw.

18 RODZAJE OGNIW KOROZYJNYCH- a) stykowe tworzy się jeżeli dwa różne metale będące w bezpośrednim kontakcie stykają się z elektrolitem b) naprężeniowe metal nie jednorodny pod względem struktury, naprężeń mechanicznych, termicznych styka się z elektrolitem c) stężeniowe ogniwo tlenowe metal jednorodny styka się z elektrolitem o różnym składzie chem., rożnym stężeniu, różnym napowietrzeniu lub w różnej temp.

19 OCHRONA PRZED KOROZJA ELEKTROCHEMICZNĄ- a) Ochrona katodowa za pomocą protektorowej(traconej) anody Płytki metalu- anoda konstrukcja- katoda b) Ochrona katodowa za pomocą prądu zewnętrznego. Połączenie chronionego obiektu z ujemnym biegunem słabego źródła napięcia stałego, obiekt staje się katodą. Anoda może być C lub metal odporny na korozje. c)Ochrona anodowa- stosowana dla metali na których tworzą się warstewki pasywne- wystarczy niewielki prąd do utrzymania szczelnej warstewki pasywacyjnej lub stosuje się metale szlachetne jako dodatki stopowe tworząc katody lokalne w procesie korozji.

20 METODY OCENY KOROZJI- postęp korozji równomiernej oceniany jest na podstawie szybkości korozji wagowej(Vc) lub liniowej(Vp), według PN-78/H-04608 miara odporności metali na korozje jest dziesięciostopniowa skala, wyrażana w jednostce liniowej szybkości korozji mm/rok. JEDNOSTKI SZYBKOŚCI KOROZJI- a) Jednostka ubytku masy -Vc- wyraża ubytek jednego grama metalu na metr kwadr. powierzchni na dobę Vc=Δm/s*t [g/m^2 doba] b) jednostka przeciętnego zużycia przekroju -Vp- jako zmniejszenie wymiaru pojedynczej próbki do 1mm w ciągu roku. Średnia szybkość korozji Vp oblicza się średniej szybkości masowej. Vp= Vc*365/1000 *d d- gęstość materiału

21.Spoiwa mineralne - materiały wiążące pochodzenia nieorganicznego; są to rozdrobnione materiały, które wymieszane z wodą lub odpowiednimi roztworami soli ulegają twardnieniu dając masę. Ze względu na zachowanie w środowisku wodnym dzieli się je na: powietrzne(twardnieją w powietrzu, wykazują znaczny spadek wytrzymałości w wodzie), hydrauliczne (twardnieją w powietrzu i w wodzie, w obu środowiskach wykazują dobre w właściwości hydrauliczne).

O właściwościach hydraulicznych materiału stanowi właściwy dobór składników wyznaczany z pomocą modułów: hydrauliczny M_H= CaO /(SiO₂+Al₂O₃+Fe₂O₃), krzemianowy

M_k= SiO₂/(Al₂O₃+Fe₂O₃), glinowy M_g= Al₂O₃/Fe₂O_3. Moduły umożliwiają racjonalny dobór składników do produkcji spoiw hydraulicznych i kontrolę ich wytwarzania.

22. Podstawowe tlenki i minerały cementu portlandzkiego:
Alit (krzemian trójwapniowy) 3CaO*SiO2 30-65%
Belit (krzemian dwuwapniowy) 2CaO*SiO2 15-45%
Glinian trójwapniowy 3CaO*Al2O3 5-15%
Braunmilleryt (glinożelazian czterowapniowy) 4CaO*Al2O3*Fe2O3 5-15%
Trójglinian pieciowapniowy 5CaO*3Al2O3 1-2%
Gips (siarczan wapnia dwuwodny) CaSO4*2H2O 2-5%

23 Defekty struktur krystalicznych:

-D. punktowe:1.stechiometryczne(brak jonów o przeciwnych znakach,elektroujemność sieci zostaje zachowana; typowy dla sieci jonowej o dużej koordynacji np. CsCl): defekt Schottky'ego - brak pary jonów, d. Frankla - zajęcia przez jon miejsca międzywęzłowego (typowy dla sieci jon. o niskiej koordynacji),

2. niestechiometryczne(nadmiar pierw. metalicznego, brak anionu, ładunek równoważy obecność elektronu; nadmiar pierwiastka metalicznego-wystepowanie dodatkowego kationu w pozycji międzywęzłowej, ładunek sieci równoważy elektron w pozycji międzywęz.; niedomiar pierw. metal.- w węźle brak jonu dodatniego, sąsiedni wezeł zajmuje kation o wyższym ladunku).Wystepowanie d. niestechiom. w krysztale nadaje możliwość przewodzenia prądu elek.-

zaburzenia liniowe, dyslokacje:krawędziowe(dodat. Półpłaszcz.), śrubowe(skręcenie dwu cześci krysztalu). W krysztale rzeczyw. Wystep. Dyslokacje mieszane krawędziowe-śrubowe(efekt nieprawidłowego wzrostu kryształu)

-powierzchniowe-stan atomów poweirzch. Rożni się od tych wewnątrz krysztalu; zwiekszenie ilości dyslokacji przez:obniżenie modulu E, poprawa kowalności, osłabienie mechaniczne; zablokowanie dysl.:zwieksza moduł sprężystości, poprawia wytrzymałość mechaniczną.

24. Szkło ;)
Szklo-dowolna substancja,która przy ochłodzeniu przechodzi w sposób ciągły od stau zwyklej cieczy do stanu, w którym jej lepkość przekracza 10¹³P, pozostająca w głównej swej masie w stanie nieskrystalizowanym. Jest jednorodnym, izotropowym i bezpostaciowym materialem.

Warunek konieczny powstania szkieł-wystąpienie mieszanego charakteru wiązań.

Podzial szkla: sz.nieorganiczne (o wiązaniach jonowo-atomowych np. tlenkowe, elementami budowy są jony), organicze (polimery o wiąz. Atomowych i van der waalsa, element. Bud. są czasteczki), metaliczne(wiąz. Metaliczno-atom.,elem. Bud. są zręby atomowe np. arsen).

Zwiększenie wytrzymałości mech. Szkieł: dobór odpowiedniego składu chem. Sz.; hartowanie- szybkie schładzanie powierzch. Zimnym powietrzem; usuwanie wad powierz. Przez trawienie kwasem fluorowodorowym; krystalizacja powierzch. Sz. Przez naniesienie odpowiednich preparatów i obrobkę termiczną, daje to wzrost twardości i naprężenia ściskające. Na powierz.; zabezpieczenie powierz. Preparatami nieorganiczno-organicznymi o właściwościach hydrofobizujących co chroni przed dzialaniem pary wodnej; kąpiele w roztworach wodnych lub stopionych solach; produkcja sz. O budowie warstwowej.

25.Własciwosci roztworow koloidalnych:
-czastki fazy rozproszonej sa na tyle duze, ze roztwory obserwowane pod katem prostym do kierunku padania swiatla, wykazuja rozproszenie promieniowania swietlnego - efekt Tyndalla
-wykazuja charakterystyczne ruchy browna i nie ulegaja sedymentacji

29. Kationy szkła

Kationy szkłotwórcze wykazują liczby koord. 3 lub 4 wobec anionu tlenowego Si⁴⁺, B³⁺, P⁵⁺, Ge⁴⁺, As³⁺ As⁵⁺, wysokie potencjaly jonowe, wysoką wartość sily wiązania kation O^2-.

K.modyfikujace:Na⁺, K⁺,Ca²⁺,Pb²⁺,Ba²⁺ mają niski potencjal jonowy, wysokie licz.koor., niską wartość sily wiąznia kation- tlen; zmieniają właściwości szkla:obniżają temp. Mięknięcia szkla, zmniejszają odpornośc chemiczną na dzialanie korozyjne, w większych ilościach powodują krystalizację szkła.

K.pośrednie: Al³⁺,Zr⁴⁺, Be²⁺, nie mogą same utworzyć szkieł z tlenem, mają możliwość wchodzenia w sieć szkla zastępując jony szkłotwórcze, wykazują liczb. Koor. 3 lub 4 w stosunku do tlenu, ich potencjaly jonowe mają wartości pośrednie między kationami szkłotwórczymi a modyfikującymi, jony powodują wzrost temp. Mięknięcia szkieł, twardość szkieł, odporności chemicznej.

K.krystalizujace:Ti⁴⁺, W⁶⁺, Mo⁶⁺ wykazują: duze wartości potenc. Jonowych, wysokie licz. Koord. Przy schładzaniu skupiają wokół siebie aniony, utrudniając tworzenie ciągłej więźby szkla.

Szkła wykazują addytywność właściwości związaną z wprowadzeniem do ich zestawów określonych składników. Znając sklad tlenkowy szkieł można przewidywać ważne techniczne właściwości no rozszerzalność cieplną, ciężar właściwy, modul elastyczności. Termiczna odporność szkla jest odwrotnie proporcjonalna do wartości współczynnika rozszerzalności cieplnej.

31. Podział związkow organicznych:
Węglowodory: alkany, alkeny, alkiny
Pochodne węglowodorów: białka, kwasy karboksylowe, estry kwasów karboksylowych, alkohole

32. Podział polimerów w zależnosci od przebiegu reakcji oraz budowy:
Podzial wg budowy:
1)liniowe 2)rozglezione 3)usiesciowane 4) drabinkowe 5)grzebieniowe
Podzial wg przebiegu reakcji
1)polimeryzacja addycyjna lancuchowa - monomery reaguja ze soba bez produktow ubocznych

2)polimeryzacja addycyjna stopniowa - tez bez produktow ubocznych, ale niektóre atomy poszczegolnych monomerow migruja

3)kondensacyjne - lacznie monomerow z produktami ubocznymi

4)naturalne modyfikowane chemicznie

33. Podzial tworzyw sztucznych ze względu na charakter odksztalcenia przy obcizeniu, oraz dzialanie temperatury
Podzial wg charakteru odksztalcenia:
1) elastomery - wykazuja wydluzenie powyzej 100%
2) plastomery - przy niewielkich obciazeniach odksztalcaja się odwracalnie, a przy wyzszych stale az ulegaja zniszczeniu

Podzial wg zachowania przy temperaturze
1) termoplasty - w podwyzszonej temp. Staja się plastyczne, zbyt wysoka temp. Powoduje rozklad tworzywa
2)duroplasty - przechodza niedowracalnie ze stanu plastycznego w stan utwardzony pod wplywem wysokiej temp.

34 Właściwości tworzyw sztucznych

Tworzywa sztuczne są na ogół bardzo lekkie (gęstość najczęściej ok. 1 g/cm3), mają małą przewodność cieplną, większość z nich jest dielektrykami, jednak po dodaniu znacznej ilości (ok. 50%) materiałów przewodzących, np. sadzy lub pyłu metalicznego, przewodzą prąd elektryczny, mogą być przezroczyste lub całkowicie nieprzezroczyste.

Tworzywa niemodyfikowane, w porównaniu z metalami mają małą wytrzymałość na rozciąganie oraz mały moduł elastyczności; bardzo dobrą wytrzymałość na rozciąganie, duży moduł elastyczności mają tworzywa zbrojone np. włóknem szklanym (kompozyt, laminaty).

Tworzywa sztuczne są najczęściej odporne na czynniki chemiczne, wilgoć, lecz nieodporne na działanie czynników silnie utleniających. Wadą większości tworzywa sztuczne jest ich wrażliwość na podwyższoną temp. (powyżej 100C).

Zmniejszenie palności tworzyw sztucznych uzyskuje się w wyniku wprowadzenia do tworzyw tzw. antypirenów.

Większość tworzyw sztucznych jest łatwa do formowania i barwienia. Najczęściej stosowanymi metodami formowania tworzyw sztucznych są: wtrysk ( formowanie wtryskowe), wytłaczanie, prasowanie tworzyw sztucznych, odlewanie tworzyw sztucznych oraz kalandrowanie. Ponadto w przetwórstwie tworzyw sztucznych stosuje się np. spiekanie, obróbkę plastyczną, laminowanie, zgrzewanie.

---