neuroleptyki, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna, materialy udostepione przez kolege z roku wyzej enjoy M Cwikl


NEUROLEPTYKI

Leki przeciwpsychotyczne wywierające leczniczy wpływ na:

  1. objawy pozytywne (urojenia, omamy, podniecenie ruchowe związane z przeżyciami psychotycznymi, wrogość, pobudzenie)

  2. objawy negatywne (zaburzenia formalne myślenia, specyficzne zmiany życia uczuciowego i aktywności w środowisku - wycofanie ze związków z otoczeniem, sztywność emocjonalna, zachowanie autystyczne)

  3. objawy depresyjne (obniżenie nastroju, myśli samobójcze, poczucie mniejszej wartości, braku perspektyw) - Korzystne działanie na te objawy jest bardzo istotnym elementem leczenia, gdyż nasilone objawy depresyjne mogą być powodem zamachów samobójczych. Szacuje się, że ok. 10% chorych na schizofrenię popełnia samobójstwo. Jest to więc problem niezwykle ważny z punktu widzenia klinicznego.

WSKAZANIA DO STOSOWANIA NEUROLEPTYKÓW W ZABURZENIACH PSYCHICZNYCH

  1. Ostre i przewlekłe psychozy schizofreniczne (działanie neuroleptyków wydaje się być niespecyficzne, ma charakter objawowy i nie wiąże się z wpływem na czynniki etiologiczne, które wciąż nie są bliżej poznane)

  2. Psychozy schizoafektywne

  3. Zespoły maniakalne

  4. Psychozy urojeniowe inne niż wymienione wyżej, reakcje paranoiczne

  5. Depresje psychotyczne (zwykle w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi)

  6. Stany podniecenia, lękowe, dysforyczne

  7. Reakcje egzogenne

MECHANIZM DZIAŁANIA NEUROLEPTYKÓW

Wprawdzie neuroleptyki mają wpływ na wiele systemów neuroprzekaźnikowych, ich główny mechanizm działania wydaje się być związany z układem dopaminergicznym.

Działanie przeciwpsychotyczne - blokada receptorów dopaminergicznych

  1. Trójwymiarowa konfiguracja fenotiazyn nakłada się na trójwymiarową konfigurację dopaminy (badania krystalograficzne). Zmiany niektórych podstawników w pierścieniu fenotiazynowym przyczyniają się do blokowania neurotransmisji dopaminergicznej.

  2. Występowanie objawów pozapiramidowych (parkinsonowskich) - neuroleptyki osłąbiają mediowane przez dopaminę zahamowanie komórek cholinergicznych i GABA-ergicznych w prążkowiu

  3. W badaniach in vitro fenotiazyny i butyrofenony hamują wiązanie 3H-haloperidolu do receptorów dopaminergicznych w prążkowiu oraz hamują stereotypie indukowane podaniem amfetaminy.

Receptory dopaminergiczne

Fenotiazyny, butyrofenony i tioksantyny wykazują powinowactwo do RECEPTORÓW D2 zlokalizowanych w :

Receptory D2 są powiązane z hamującym białkiem G poprzez które hamują aktywność cyklazy adenylowej. W niektórych komórkach receptory D2 mogą być powiązane z nasileniem obrotów fosfoinozytolu.

Generalnie neuroleptyki wykazują powinowactwa do autoreceptorów D2L zlokalizowanych na dendrytach, ciałach komórkowych i zakończeniach presynaptycznych. Autoreceptory D2L kontrolują:

W badaniach wykorzystujących PET wykazano że neuroleptyki z różnych grup w dawkach efektywnych klinicznie wysycają (okupują) około 70-89% receptorów D2 - efekt antypsychotyczny jest związany z blokadą receptorów D2.

Obroty DA

Odpowiedź kliniczna na leczenie neuroleptykami jest związana z:

Blok depolaryzacji

Większość neuroleptyków (działanie antypsychotyczne i pozapiramidowe) wywołuje blok depolaryzacyjny w układzie mezolimbicznym i nigrostriatalnym

Klozapina (niewielnie działąnie pozapiramidowe) - wywołuje blok depolaryzacyjny tylko w układzie mezolimbicznym

Cyklaza adenylowa

Cyklaza adenylowa indukowana stymulacją dopaminericzną jest hamowana przez neuroleptyki (efekt postsynaptyczny)

Uwalnianie prolaktyny

Neuroleptyki poprzez blokadę D2 w przysadce nasilają sekrecje prolaktyny (stopień blokady D2 można określać mierząc stężenie prolaktyny w surowicy)

Rola GABA

Środki pobudzające przekaźnictwo GABA wykazują działanie przeciwpsychotyczne.

Blokada Receptorów H1

Działanie uspokajające

Blokada Receptorów alfa1

Właściwości przeciwpsychotyczne ????? - wzmacnianie głównego, przeciwdopaminergicznego mechanizmu działania

Blokowanie receptoró muskarynowych M

Suchość w jamie ustnej, zaparcia, przyśpieszenie rytmu serca, osłabienie blokady receptorów dopaminergicznych - zmniejszenie niepożądanych działań parkinsonowskich

Blokowanie receptorów 5-HT2A

Zwiększa skuteczność wobec negatywnych objawów schizofrenii oraz osłabia niepożądane skutki pozapiramidowe

Miejsce działania neuroleptyków:

NEUROLEPTYKI ATYPOWE (II GENERACJI)

  1. Synteza bardziej selektywnych antagonistów receptora D2 (sulpiryd) - słabsze powinowactwo leków atypowych do D2 oraz słabsza dysocjacja leku od receptora - słabiej hamują dostęp endogennej dopaminy do receptora - zajmują mniejszą pule receptorów D2 w mózgu

  2. Synteza neuroleptyków działających na różne systemy neuroprzekaźnikowe- 5-HT, NA, Histamina (np. klozapina)

„Idealny” neuroleptyk powinien charakteryzować się:

  1. niwelować objawy schizofrenii nie wywołując objawów pozapiramidowych

  2. nie powodować wzrostu stężenia prolaktyny w surowicy

  3. skuteczność w walce z symptomami pozytywnymi i negatywnymi

  4. skkuteczność w leczeniu psychoz opornych na standardowe neuroleptyki

  5. poprawa niektorych aspektow funkcjonowania kognitywnego

  6. nie powodować późnych dyskinez

Na dzień dzisiejszy wydaje się iż „idealny” neuroleptyk powinien niecałkowicie blokować receptory D2 oraz receptory innych systemów neuroprzekaźnikowych w celu uniknięcia niepożądanych efektów ubocznych

SELEKTYWNI ANTAGONIŚCI RECEPTORA D2 (amisulprid, sulpiryd, rakloprid, remoksprid)

NIESELEKTYWNI ANTAGONIŚCI RECEPTORA D2

klozapina, risperidon, kwetiapina, olanzapina, ziprasidon

(D1, D2, alfa1, alfa2, M, 5-HT2, H1, sigma)

Ogólnie związki te wpływają korzystniena:

PODZIAŁ NEUROLEPTYKÓW

  1. Pochodne fenotiazyny z łańcuchem alifatycznym

    1. chloropromazyna - Fenactil,

    2. lewomepromazyna - Tisercin,

    3. promazyna - Promazin

  2. Pochodne fenotiazyny z grupą piperazynowa

    1. flufenazyna - Mirenil,

    2. perazyna - Pernazinum, Perazyna, Taxilan

    3. perfenazyna - Trilafon,

    4. prochlorperazyna - Chloropernazinum

    5. trifluoperazyna - Apo-Trifluoperazine

  3. Pochodne fenotiazyny z grupa piperydynową

    1. tiorydazyna - Thioridazin, Thioridazin prolongatum

  4. Pochodne butyrofenonu

    1. haloperidol - Decaldol, Haloperidol

    2. droperidol - Droperidol

  5. Pochodne tioksantenu

    1. chlorprotiksen - Chlorprothixen

    2. flupentiksol - Fluanxol, Fluanxol Depot

    3. zuklopentiksol - Clopixol, Clopixol Acuphase, Clopixol Depot

  6. Pochodne diazepiny i oksazepiny i tiazepiny

    1. klozapina - Clozapine, Leponex, Klozapol

    2. kwetiapina - Seroquel,

    3. olanzapina - Zyprexa

  7. Benzamidy

    1. sulpiryd - Sulpiryd

    2. tiaprid - Tiapridal

    3. amisulprid - Solian

  8. Inne

    1. risperidon - Rispolept

    2. zyprazydon - Zeldox

PROFIL PSYCHOTROPOWY NEUROLEPTYKÓW PIERWSZEJ GENERACJI

  1. Neuroleptyki z przewagą działania sedatywnego (stosowane w stanach napięcia, niepokoju, podniecenia ruchowego w przebiegu psychoz):

    1. lewomepromazyna

    2. chloropromazyna

    3. chlorprotiksen

  2. Neuroleptyki o silnym działaniu przeciwpsychotycznym:

    1. perfenazyna

    2. flufenazyna

    3. haloperidol

    4. trifluoperazyna

  3. Neuroleptyki wykazujące działanie antyautystyczne, aktywizujące („przeciwschizofreniczne”)

    1. flupentiksol

    2. flufenazyna

  4. Neuroleptyki wykazujący słaby wpływ przeciwdepresyjny:

    1. lewomepromazyna

    2. chlorprotiksen

    3. tiorydazyna

    4. flupentiksol

    5. sulpiryd

Wymienione różnice profilu dotyczą głównie małych i średnich dawek: w dużych dawkach różnice te zanikają i dominuje działanie przeciwpsychotyczne oraz tłumiące.

Małe dawki niektórych neuroleptyków (tiorydazyna, promazyna) są stosowane zamiennie z lekami aksjolitycznymi w:

ZASADY STOSOWANIA NEUROLEPTYKÓW

Zasady stosowania neuroleptyków w psychozach:

  1. Rodzaj i dawkę terapeutyczną (stosować najmniejszą, skuteczną dawkę) ustalamy indywidualnie w zależności od:

  1. Kurację zaczynamy od dawek małych i następnie powoli ją zwiększamy (dawkę terapeutyczną osiąga się po kilku (niekiedy kilkunastu) dniach leczenia.

  2. Leczenie epizodu psychotycznego (zespoły paranoidalne, urojeniowe, maniakalne) trwa kilka tygodni.

  3. Brak istotnej poprawy po 6-8 tygodniach leczenia jest wskazaniem do zmiany neuroleptyku.

  4. Dawki należy zmniejszać stopniowo.

  5. Stosowanie przeciwpsychotycznych dawek neuroleptyków wymaga systematycznej kontroli stanu somatycznego, neurologicznego oraz niektórych wskaźników laboratoryjnych.

  6. U części chorych, którzy przebyli psychozę zachodzi potrzeba stosowania leczenia podtrzymującego przez dalsze kilka tygodni, a niekiedy miesięcy.

  7. Część chorych z rozpoznaniem schizofrenii przewlekłej wymaga długoterminowego (wieloletniego) przyjmowania neuroleptyków (leki w formie depot) oraz oddziaływania rehabilitacyjnego.

  8. Decyzję o przerwaniu stosowania neuroleptyków w psychozach powinien podejmować doświadczony psychiatra.

BADANIA PRZED ROZPOCZĘCIEM LECZENIA

BADANIA W TOKU LECZENIA

ZAOSTRZONE ZASADY KONTROLI PRZEBIEGU LECZENIA KLOZAPINĄ

  1. Wskazaniem do stosowania, klozapiny jest schizofrenia oporna na leczenie innymi neuroleptykami lub, gdy przy stosowaniu innych neuroleptyków występują ciężkie i trudne do opanowania objawy neurologiczne (zespoły parkinsonowskie, późne dyskinezy).

  2. Stosować tylko u chorych z prawidłową liczbą leukocytów i prawidłowym obrazem białokrwinkowym. Negatywny wywiad w kierunku leukopeni, granulocytopeni, agranulocytozy, pancytopeni. Klozapiny nie wolno łączyć z środkami mielosupresyjnymi oraz stosować u chorych z zaburzeniami czynności szpiku kostnego.

  3. Regularna ocena obrazu krwi: przez pierwsze 18 tygodni co tydzień, dalej raz w miesiącu.

  4. Wskazana monoterapia, nie należy łączyć klozapiny z neuroleptykami depot ani innymi psychotropami uszkadzającymi układ białokrwinkowy.

  5. Natychmiast powtórzyć badanie krwi przy:

    1. podwyższonej ciepłocie ciała lub innych objawach wskazujących na infekcję

    2. liczbie leukocytów < 3500/mm3

    3. przy liczbie granulocytów 1500-2000/mm3 badanie ukł. białokrwinkowego 2 x w tygodniu

    4. leukocyty < 3000/mm3 lub granulocyty < 1500/mm3 przerwać podawanie klozapiny i kontrolować codziennie układ białokrwinkowy

    5. po przerwanym leczeniu dalszy spadek leukocytów <1000/mm3 lub granulocytów <500/mm3 - chorego przenieść na oddział hematologiczny

  6. Za kontrolowanie czynności ukł. białokrwinkowego odpowiada lekarz prowadzący leczenie.

WSKAZANIA DO STOSOWANIA NEUROLEPTYKÓW DEPOT

Przewlekłe psychozy schizofreniczne, w których są wskazania do długotrwałego stosowania neuroleptyków:

ZASADY STOSOWANIA NEUROLEPTYKÓW DEPOT

PRZECIWWSKAZANIA

PRZECIWWSKAZANIA BEZWZGLĘDNE

PRZECIWWSKAZANIA WZGLĘDNE

INNE OGRANICZENIA W STOSOWANIU

ciąża (ograniczyć stosowanie do sytuacji niezbędnych, zwłaszcza w 1. trymestrze)

przebyta leukopenia polekowa (unikać neuroleptyków które wywierają wyraźny wpływ na układ krwiotwórczy)

późne dyskinezy

OBJAWY NIEPOŻĄDANE I POWIKŁANIA

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

UKŁAD KRĄŻENIA

INNE NARZĄDY I UKŁADY

DYSKINEZY NAPADOWE (ostre, poneuroleptyczne reakcje dystoniczne)

Występują zwykle na początku leczenie (częściej u młodych mężczyzn) pod postacią zaburzeń ukł. pozapiramidowego (nagle pojawiające się skurcze różnych grup mięśniowych jako skutek zaburzenia równowagi w przekaźnictwie dopaminergicznym i cholinergicznym). Objawy:

Postępowanie lecznicze obejmuje:

PONEUROLEPTYCZNY ZESPÓŁ PARKINSONA

Pozapiramidowy zespół hipertoniczno-hipokinetyczny związany z antydopaminergicznym działaniem neuroleptyków. Duże ryzyko wystąpienia zespołu stwarza haloperidol. Małe ryzyko przy klozapinie, tiorydazynie, chlorprotiksenie. Objawy:

Postępowanie lecznicze:

Nazwa leku/preparatu

Zakres stosowanych dawek

Wskazania

BIPERIDEN

Akineton tabl. 2 mg,

amp. 5 mg/ml

2-6 mg dziennie w dawkach podzielonych, max 16 mg/dobę

1 amp. i.m. lub powoli i.v.

Lek odstawiać stopniowo.

Antagonista receptorów M1. Wpływa na zmniejszenie sztywności i objawów wegetatywnych.

- parkinsonizm poneuroleptyczny

- akatyzja

TRIHEKSYFENIDYL

Parkopan tabl. 2 i 5 mg

2-10 mg w 3-4 dawkach podzielonych

- parkinsonizm poneuroleptyczny

- akatyzja

PRIDINOL

Pridinol tabl. 5 mg

Polmesilat tabl. 4.18 mg

5-15 mg dziennie w 3-ch dawkach podzielonych

Parasympatykolityk, a także spazmolityk o działaniu ośrodkowym i obwodowym.

- parkinsonizm poneuroleptyczny

- akatyzja

PÓŹNE DYSKINEZY PONEUROLEPTYCZNE

Przejaw utrwalonych zaburzeń w przekaźnictwie dopaminergicznym, cholinergicznym i GABA-ergicznym związanych z przewlekłym stosowaniem neuroleptyków, rzadziej po kilkumiesięcznej kuracji. Często ujawniają się po przerwaniu stosowania neuroleptyku lub znacznym zmniejszeniu dawki w postaci ruchów choreotycznych, atetotycznych, rytmicznych (przypominających stereotypie). Objawy:

Postępowanie lecznicze:

ZŁOŚLIWY ZESPÓŁ NEUROLEPTYCZNY

Ciężkie powikłanie występujące u ok. 1-2% leczonych, 2 x częściej u młodych mężczyzn. Najczęściej na początku silnie działających neuroleptyków (haloperidol, flufenazyna). Może wystąpić na każdym etapie kuracji. Patogeneza mało poznana (nadwrażliwość na neuroleptyki?). Rokowanie poważne. Objawy:

Postępowanie lecznicze:

NEUROLEPTYKI PIERWSZEJ GENERACJI

Nazwa leku

Dawki dobowe:

I. max wyjściowa

II. optymalna terapeut.

III. max dobowa

Profil psychotropowy, wskazania

CHLOROPROMAZYNA

Fenactil draż. 25 mg, 50 mg, amp. i.m. 25 mg/5 ml, amp. i.v. 50 mg/2 ml, krople doustne 40 mg/g

I. 100 mg

II. 300-600 mg

III. 1000 mg

Podstawowy, najczęściej stosowany w psychiatrii neuroleptyk, wykazuje silne działanie sedatywne, wyraźne przeciwpsychotyczne. W czasie stosowania może wystąpić depresja (jako powikłanie).

W nudnościach, czkawce: 10-25 mg 3-4 x dziennie.

W pląsawicy Huntingtona: 3 x 50 mg

W baliźmie: 3 x 25-50 mg

W ostrej, przerywanej porfirii (po ustąpieniu nasilonych objawów ze strony ukł. pokarmowego): 3 x 50 mg

CHLORPROTIKSEN

Chlorprothixen tabl. 15 mg i 50 mg

I. 100 mg

II. 200-400 mg

III. 600 mg

Blokowanie receptorów D1 i D2 5-HT, H1, muskarynowych.

Lek o słabym działaniu przeciwpsychotycznym. Wykazuje sile działanie uspokajające i przeciwlękowe, w małych dawkach przeciwdepresyjne. Stosowany w zaburzeniach snu.

W stanach pobudzenia w przebiegu odtruwania osób uzależnionych od alkoholu: 500 mg/dobę przez 7 dni, następnie stopniowo dawkę należy zmniejszać.

Pobudzenie, lęk, stan wzmożonego napięcia, obniżenie nastroju: początkowo 30 mg/dobę stopniowo zwiększając do 90 mg, max do 120 mg/dobę w dawkach podzielonych.

Zaburzenia snu: 15-30 mg na 1 godz. przed zaśnięciem

W geriatrii: 15-90 mg/dobę

DROPERIDOL

Droperidol amp. 25 mg/10 ml

Neuroleptoanalgezja: 5-10 mg i.v. (podawać powoli, możliwy spadek ciśnienia)

Wymioty: 1.25-2.5 mg i.v. lub i.m., max 7.5 mg/dobę

Blokowanie receptorów dopaminergicznych, słabe działanie przeciwcholinergiczne.

Słabe działanie przeciwpsychotyczne. Stosowany jako lek uspokajający, przeciwlękowy i przeciwwymiotny.

FLUFENAZYNA

Mirenil draż. 0.25 mg i 1 mg

I. 1 mg

II. 10-20 mg

III. 30 mg

Lek o silnym działaniu przeciwpsychotycznym, w małych dawkach „przeciwautystycznym”, może wywoływać depresję (jako powikłanie)

FLUPENTIKSOL

Fluanxol tabl. 0.5 mg i 3 mg

I. 1 mg

II. 3-6 mg

III. 10 mg

Silne działanie przeciwpsychotyczne. Działa także przeciwlękowo, przeciwdepresyjnie, „przeciwautystycznie”

Tabl. 0.5 mg: depresja z towarzyszącym lękiem, astenią i brakiem inicjatywy. przewlekłe nerwice z lękiem, depresją. Zaburzenia psychosomatyczne. (max 3 mg/dobę)

Tabl. 3 mg: schizofrenia

HALOPERIDOL

Haloperidol tabl. 1mg, 5 mg, 10 mg, krople doustne 2mg.ml, amp. 5 mg/ml

I. 1 mg

II. 10-20 mg

III. 30 mg

Podstawowy, często stosowany lek o silnym działaniu przeciwpsychotycznym, wyraźnym sedatywnym, może wywoływać depresję (jako powikłanie)

LEWOMEPROMAZYNA

Tisercin tabl. 25 mg, amp. 25 mg/ml

I. 50 mg

II. 100-300 mg

III. 300 mg

Umiarkowane działanie przeciwpsychotyczne, silne działanie sedatywne, słabe działanie przeciwdepresyjne. Zalecany w stanach pobudzenia. Wywiera działanie przeciwwymiotne i przeciwbólowe.

PERAZYNA

Perazyna tabl. 25 i 100 mg

Pernazinum tabl. 25 i 100 mg

Taxilan amp. 50 mg/2 ml

I. 100 mg

II. 200-600 mg

III. 800 mg

i.m. w ciągu pierwszych 3-ch dni 50 mg, potem przechodzi się na podawanie doustne.

W stanach pobudzenia i.m. 50 mg do 3 razy co 30 min.

Często stosowany lek o zrównoważonym profilu psychotropowym (przeciwpsychotycznym, antyautystycznym i słabym działaniu uspokajającym), dobrze tolerowany w małych i średnich dawkach. Antagonista D1 i D2 w ośrodkach podkorowych mózgu, podwzgórzu i układzie limbicznym. Oddziałuje również na receptory cholinergiczne, alfa1 adrenergiczne, histaminowe i 5-HT.

PERFENAZYNA

Trilafon tabl. 2 mg i 4 mg, draż. 8 mg, amp. 5 mg/ml

I. 5 mg

II. 32-64 mg

III. 72 mg

Zab. lękowe: 3 x 2-4 mg

Nudności, wymioty: 8-16 mg/dobę w dawkach podzielonych

Lek o silnym wpływie przeciwpsychotycznym i przeciwautystycznym. Nie wpływa na nastrój.. W małych dawkach działanie aktywizujące, w dużych uspokajające. Hamuje lub znosi wymioty, nudności i czkawkę.

PROCHLORPERAZYNA

Chloropernazinum tabl. 10 mg

I. 20 mg

II. 50-100 mg

III. 200 mg

Działa słabo uspokajająco, przeciwpsychotycznie, przeciwwymiotnie, łagodzi nudności i uporczywą czkawkę.

Wskazania: zwalczanie nudności i wymiotów, zawroty głowy, choroba Meniere'a, również w leczeniu schizofrenii

Zapobieganie nudnościom i wymiotom: 2-3 x dziennie 5-10 mg

Leczenie nudności i wymiotów: 20 mg/dobę

Leczenie zawrotów głowy i ch. Meniere'a: 3 x 5 mg (max 30 mg/dobę)

PROMAZYNA

Promazin draż. 25 mg, 50 mg, 100 mg,

amp. 100 mg/2 ml

I. 100 mg

II. 300-800 mg

III. 1000 mg

Lek o wyraźnym wpływie sedatywnym, słabym przeciwpsychotycznym, nie wykazuje działania przeciwdepresyjnego. Na ogół dobrze tolerowany, stosowany min. w zaburzeniach psychicznych wieku podeszłego.

SULPIRYD

Sulpiryd kaps. 50 mg, 100 mg, tabl. 200 mg, syrop 25 mg/5 ml, 100 mg/5 ml

amp. 100 mg/2 ml

I. 100 mg

II. 200-800 mg

III. 1200 mg

Działanie neuroleptyczne (głównie antyautystyczne). Wyraźne działanie sedatywne i słabe przeciwdepresyjne. Ze względu na rzadkie występowanie objawów niepożądanych i małą kardiotoksyczność - chętnie stosowany u pacjentów w wieku podeszłym.

TIAPRID

Tiapridal krople doust. 138 mg/ml

tabl. 100 mg

tabl. o przedłużonym uwalnianiu 150 mg

200 mg/dobę przez 1-2 miesiące (max 300 mg/dobę) - zaczynamy od małych dawek stopniowo zwiększamy do optymalnej

Selektywny antagonista receptorów D2 z niewielkim powinowactwem do D1. Jest szczególnie skuteczny w stosunku do uprzednio „uczulonych” receptorów dopaminergicznych. Działanie przeciwlękowe i uspokajające - mechanizm nieznany.

Wskazania: pobudzenie psychomotoryczne i agresywne zachowanie u osób w podeszłym wieku z demencją.

TIORYDAZYNA

Thioridazin draż. 10 mg, 25 mg, 100 mg

Thioridazin prolong. - tabl. o przedłużonym uwalnianiu 200 mg

I. 100 mg

II. 300-600 mg

III. 1000 mg

Lek o słabym działaniu przeciwpsychotycznym, wyraźnym sedatywnym, słabym przeciwdepresyjnym.

TRIFLUOPERAZYNA

Apo-Trifluoperazine tabl. 1 mg, 2 mg, 5 mg, 10 mg, 20 mg

I. 5 mg

II. 30-40 mg

III. 200 mg

Pierwszego dnia 2 x 5 mg, następnie zwiększamy stopniowo co 3-4 dni o 5mg do dawki optymalnej

Silne działanie przeciwpsychotyczne, słabym „antyautystycznym”. Silne działanie przeciwwymiotne, słabe działanie uspokajające i nasenne.

ZUKLOPENTIKSOL

Clopixol tabl. 10 i 25 mg

Clopixol Acuphase amp. 50 mg/ml

I. 25 mg

II. 50-100 mg

III. 150 mg

Neuroleptyk o silnym działaniu przeciwpsychotycznym, sedatywnym. Stosowany w stanach podniecenia ruchowego w przebiegu schizofrenii i manii.

Clopixol Acuphase stosuje się jako wstęp do kuracji, nie więcej jak jedno wstrzyknięcie domięśniowo w odstępie 2-3 dniowym.

NEUROLEPTYKI DRUGIEJ GENERACJI

Nazwa leku

Dawki dobowe:

I. max wyjściowa

II. optymalna terapeut.

III. max dobowa

Profil psychotropowy, wskazania

AMISULPRID

Solian tabl. 50mg, 100 mg, 200 mg, tabl. powlekane 400 mg, roztwór doustny 100 mg/ml

Ostre zaburzenia psychotyczne 400-800 mg/dobę, max 1200 mg.

Leczenie podtrzymujące z przewagą objawów negatywnych 50-300 mg/dobę. Jeżeli dawka dobowa nie przekracza 400 mg - lek może być podawany raz na dobę. W przeciwnym razie 2 x dziennie.

Wybiórczo wiąże się z receptorami D2/D3, nie wykazuje powinowactwa do D1, D4, D5, receptorów 5-HT, alfa-adrenergicznych, H1, cholinergicznych. W dużych dawkach silniej blokuje postsynaptyczne D2 w limbice niż w prążkowiu, w małych dawkach preferencyjnie blokuje presynaptyczne D2 powodując uwalnianie DA i zjawisko „odhamowania”. Nie powoduje katalepsji, w czasie dłuższego podawania nie występuje nadwrażliwość receptorów D2.

Wskazania: ostra i przewlekła schizofrenia , działa na objawy pozytywne (urojenia, omamy, zaburzenia myślenia) i negatywne (stępienie uczuć, wycofanie emocjonalne i socjalne)

KLOZAPINA

Klozapol tabl. 25 i 100 mg

Leponex tabl. 25 i 100 mg

I. 50 mg

II. 200-600 mg

III. 900 mg

Lek stosowany w terapii psychoz schizofrenicznych w których zawiodły inne neuroleptyki lub gdy są przeciwwskazania do ich stosowania. Wywołuje leukopenię granulocytopenię.

KWETIAPINA

Seroquel tabl. 25 mg, 100 mg, 200 mg

Pierwszego dnia 50 mg, drugiego 100 mg, trzeciego 200 mg, czwartego 300 mg. Od piątego dnia 300-450 mg/dobę. Podawać zawsze w 2-ch dawkach podzielonych

Wykazuje powinowactwo do receptorów 5-HT2 oraz w mniejszym stopniu do D1 i D2. Poza tym właściwości antagonistyczne do receptorów H1 i alfa1, w mniejszym stopniu do alfa2. Nieznaczne powinowactwo do receptorów muskarynowych i benzodiazepinowych.

Zastosowanie: schizofrenia (ostre i przewlekłe zaburzenia)

OLANZAPINA

Zyprexa tabl. 5 mg i 10 mg, proszek do przyg. roztworu do wstrzyknięć 10 mg

Zolafren tabl. 5 i 10 mg

Doustnie 10 mg/dobę (rozpiętość dawki dobowej 5-20 mg)

Powinowactwo do receptorów 5HT2A/2C, 5-HT3, 5-HT6, dopaminowych D3, D4, D1 i D2, cholinergicznych muskarynowych (m1-m5) oraz histaminowych H1. Wpływa wybiórczo na ukł. mezolimbiczny, nie wywołując istotnego wpływu na układ pozapiramidowy.

Zastosowanie: ostra i przewlekła schizofrenia , działa na objawy pozytywne (urojenia, omamy, wrogość, podejrzliwość, zaburzenia myślenia) i negatywne (stępienie uczuć, wycofanie emocjonalne i socjalne)

RISPERIDON

Rispolept tabl. 1mg, 2 mg, 3 mg i 4 mg

roztw. doustny 1mg/ml

Stosować raz lub 2 x na dobę. Rozpoczynamy od 2 mg/dobę, drugiego dnia 4 mg (optymalna dawka 4-6 mg). Dawki powyżej 10 mg - objawy pozapiramidowe przy braku większej skuteczności neuroleptycznej.

Silne powinowactwo do 5-HT2 i D2. W mniejszym stopniu wiąże się z alfa1 i alfa2, H1. Nie wykazuje powinowactwa do receptorów cholinergicznych.

Wskazania: ostre i przewlekłe psychozy schizofreniczne oraz inne stany psychotyczne gdzie dominują objawy pozytywne (halucynacje, urojenia, zaburzenia myślenia, wrogość, podejrzliwość) i/lub negatywne (zobojętnienie uczuciowe, zamknięcie się w sobie, małomówność)

ZYPRAZYDON

Zeldox kaps. 20 mg, 40 mg, 80 mg; proszek do przygotowania roztworu do wstrz. 20 mg/ml + 1 amp. rozpuszczalnika

2 x 40 mg, może być zwiększona w razie braku poprawy do 2 x 80 mg (największa zalecana dawka może być stosowana już od 3 doby leczenia)

leczenie podtrzymujące 2 x 20 mg

i.m. - dawki 10 mg podawane co 2 godziny, max dobowoa dawka 40 mg, nie dłużej jak 3 dni - przejść na tabletki

Powinowactwo do D2 i 5-HT2A, działa na receptory 5-HT2C, 5-HT1D, 5-HT1A, umiarkowane powinowactwo do transporterów 5-HT i NA oraz receptorów H1 i alfa 1.

Mechanizm działania przeciwpsychotycznego wynika z antagonizmu do D2 i 5-HT2A

NEUROLEPTYKI DEPOT

Nazwa leku

Zakres najczęściej stosowanych dawek (na dobę)

Częstość stosowania

FLUFENAZYNA

Mirenil Prolongatum amp. 25 mg/ml

12.5-50 mg

co 2-4 tygodnie

FLUPENTIKSOL

Fluanxol Depot amp. 20 mg/ml, 40 mg/2ml

20-40 mg

co 2-4 tygodnie

HALOPERIDOL

Decaldol amp. 50 mg/ml, 150 mg/3 ml

50-150 mg

co 2-4 tygodnie

PERFENAZYNA

Trilafon enanthate amp. 100 mg/ml

50-100 mg

co 2-4 tygodnie

ZUKLOPENTIKSOL

Clopixol Depot amp. 200 mg/ml

50-400 mg

co 2-4 tygodnie

ŁĄCZENIE NEUROLEPTYKÓW Z INNYMI LEKAMI PSYCHOTROPOWYMI W CELACH TERAPEUTYCZNYCH

Rodzaj schorzeń psychicznych

Rodzaj połączenia leków psychotropowych

Depresja w przebiegu schizofrenii

Depresja psychotyczna

Depresja z podnieceniem psychoruchowym („agitowana”)

perazyna +imipramina, perazyna +amitryptylina, perfenazyna +amitryptylina

UWAGA: nie przekraczać ½ max dawki każdego z leków

Schizofrenia z dysforią, zachowaniem agresywnym z objawami z kręgu płata skroniowego

neuroleptyk + karbamazepina

NIE ŁĄCZYĆ Z KLOZAPINĄ

Stan maniakalny o dużym nasileniu, nie reagujący na jeden z leków

neuroleptyk + węglan litu

UWAGA: zachować dużą ostrożność w łączeniu z silnie działającymi neuroleptykami.

INTERAKCJE NEUROLEPTYKÓW Z INNYMI LEKAMI

Nazwa leku

Następstwa interakcji

Adrenalina

Spadek ciśnienia tętniczego

Amfetamina

Blokowanie działania psychostymulującego amfetaminy, osłabienie działania przeciwpsychotycznego neuroleptyków.

Benzodiazepiny

Wzmożenie działania sedatywnego, ryzyko reakcji paradoksalnych (stany podniecenia, zachowania agresywne)

Cymetydyna

Osłabienie wchłaniania neuroleptyków z przewodu pokarmowego

Lewodopa

Osłabienie działąnia przeciwpsychotycznego neuroleptyków, ryzyko działania neurotoksycznego

Estrogeny

Zwiększenie stężenia neuroleptyków we krwi

Inhibitory MAO

Osłabienie działania przeciwpsychotycznego i sedatywnego neuroleptyków

Karbamazepina

Obniża stężenie flufenazynu, haloperidolu, klozapiny, perfenazyny

Kwas walproinowy

Zmniejszenie stężenia kw. walproinowego po podaniu haloperidolu.

Nasilenie toksycznego działania klozapiny

Leki alkalizujące i zmniejszające wchłanianie w przewodzie pokarmowym

Osłabienie działania przeciwpsychotycznego neuroleptyków

Doustne leki antykoncepcyjne

Zwiększenie ryzyka zaburzeń pozapiramidowych

Leki beta-adrenolityczne

Zwiększenie ryzyka spadku ciśnienia tętniczego krwi

Leki hipodensyjne: alfa-metyldopa, beta-adrenolityki

Nasilenie działania hipotensyjnego

Guanetydyna

Osłabienie działania hipotensyjnego

Leki moczopędne

Osłabienie działania przeciwpsychotycznego neuroleptyków

Leki narkotyczne opioidowe

Nasilenie analgezji, nasilenie działania depresyjnego na ośrodek oddechowy

Barbiturany

Nasilenie działania depresyjnego na OUN. Zmniejszenie stężenia neuroleptyków we krwi, zmniejszenie ich skuteczności

Leki przeciwarytmiczne

Ryzyko zaburzeń rytmu serca

Doustne leki przeciwcukrzycowe

Zmiana wrażliwości na leki hipoglikemizujące (różnokierunkowa)

Leki przeciwdepresyjne SSRI

Zmniejszenie działania przeciwpsychotycznego, nasilenie zaburzeń pozapiramidowych

Leki przeciwdepresyjne trójpierścieniowe

Osłabienie działania przeciwpsychotycznego i sedatywnego neuroleptyków. Nasilenie działania cholinolitycznego. Zwiększenie ryzyka reakcji hipotensyjnych.

Leki przeciwgorączkowe, piramidon i inne

Zwiększenie ryzyka leukopenii, granulocytopenii, zwłaszcza podczas stosowania klozapiny

Leki przeciwpadaczkowe

Zwiększenie stężenia leków przeciwpadaczkowych we krwi, zmniejszenie stężenia niektórych neuroleptyków

Leki przeciwparkinsonowskie o działaniu cholinolitycznym

Osłabienie działania przeciwpsychotycznego neuroleptyków, zwiększenie ryzyka późnych dyskinez, nasilenie działania ośrodkowego cholinolitycznego (lewomepromazyna, chlorprotiksen, tiorydazyna, klozapina) - ryzyko majaczenia

Leki przeciwparkinsonowskie o działaniu dopaminergicznym

Osłabienie działania leczniczego lewodopy w ch. Parkinsona, osłąbienie działania przeciwpsychotycznego neuroleptyków

Leki przeciwzakrzepowe

Wydłużenie czasu krwawienia

Naparstnica

Możliwe zniesienie działania inotropowego naparstnicy przez tiorydazynę

Inne neuroleptyki

Ryzyko sumowania się działań niepożądanych (w odniesieniu do układu pozapiramidowego, narządu krążenia i innych)

Sukcynylocholina

Opisy kazuistyczne przedłużonego bezdechu po podaniu i.v. promazyny a potem sukcynylocholiny

Węglan litu

Ryzyko działania neurotoksycznego, opisy kazuistyczne złośliwego zespołu neuroleptycznego

LEKI PRZECIWPSYCHOTYCZNE II GENERACJI

AMISULPRID, KLOZAPINA, KWETIAPINA, OLANZAPINA, RISPERIDON, ZYPRAZYDON

Schizofrenia jest jedną z najczęstszych i najcięższych psychoz, a zdecydowana większość chorych na nią wymaga leczenia. Leczenie obejmuje różne oddziaływania terapeutyczne, chociaż bywa najczęściej utożsamiane z farmakoterapią. Takie kompleksowe oddziaływania terapeutyczne to:

Farmakoterapia jest najważniejszą z metod terapeutycznych. Obecnie wymagane jest aby leczenie farmakologiczne prowadzone było w indywidualny sposób, dobrany do potrzeb każdego chorego (2,3,4). Przez taki indywidualny dobór leczenia należy rozumieć przynajmniej:

Leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji (LP2G) to nowe preparaty o działaniu przeciwpsychotycznym, które zostały stworzone po to, by zachować skuteczność przeciwpsychotyczną leków klasycznych, a jednocześnie zmniejszyć (lub wyeliminować) niekorzystne działanie niepożądane niektórych z tych leków. Tak więc zamysłem było stworzenie grupy leków skutecznych w działaniu przeciwpsychotycznym, ale lepiej tolerowanych. Obecne doświadczenia z LP2G dowodzą, że po części zamiar ten udało się zrealizować.

LP2G zaliczane też bywają do tzw. leków atypowych. W odróżnieniu od typowych neuroleptyków, leki atypowe wykazują kilka cech:

LP2G nie są grupą homogenną, co oznacza, że chociaż mają pewne wspólne cechy, to jednak różnią się pomiędzy sobą działaniem farmakologicznym, skutecznością oraz tolerancją. W tabeli 1 ujęto charakterystykę działania farmakologicznego niektórych LP2G.

Tabela 1. Istotne działanie antagonistyczne LP2G wobec wybranych receptorów

Receptor

Amisulpiryd

Kwetiapina

Olanzapina

Risperidon

D2

+

+

+

+

5HT2A

0

+

+

+

5HT2C

0

0

+

0

α1

0

+

+

+

α2

0

+

+/0

+

H1

0

+

+

0

M1

0

0

+

0

0 - brak istotnego działania + - istotne działanie w stężeniach stosowanych w leczeniu

W tabeli 2 przedstawiono schematycznie niektóre cechy charakteryzujące neuroleptyki klasyczne i LP2G.

Tabela 2. Zestawienie niektórych cech neuroleptyków klasycznych i LP2G

Cecha

Neuroleptyki klasyczne

LP2G

Skuteczność wobec objawów pozytywnych

+++

+++

Skuteczność wobec objawów negatywnych

+

+++

Skuteczność wobec objawów afektywnych

±

++

Skuteczność u chorych lekoopornych

(-)

++

Wywoływanie objawów pozapiramidowych

+++

±

Wywoływanie objawów hiperprolaktynemii

++

±

Powodowanie zaburzenia funkcji poznawczych

+++

(-)

Ryzyko wystąpienia późnych dyskinez

++

±

Subiektywne odczucia związane z leczeniem

±

++

Współpraca przy przyjmowaniu leków

±

+++

Dostępność różnych form leku

+++

±

+++ wpływ wyraźny       ++ wpływ średni       + wpływ nieznaczny
± działanie różne (niektóre leki z grupy mają wpływ korzystny, inne niekorzystny)
(-) działanie nie występuje

Bardzo ważnym elementem leczenia farmakologicznego schizofrenii jest zapewnienie współpracy ze strony chorego. LP2G są z reguły dobrze tolerowane, a więc ich podawanie promuje współpracę z chorym.

W powodzeniu leczenia ważną rolę może odegrać forma podawanego leku. U części chorych dobre efekty uzyskuje się podając leki w formie o przedłużonym działaniu (tzw. depot). Ten sposób leczenia eliminuje konieczność codziennego przyjmowania leku, gdyż zwykle podaje się lek w iniekcji co 2-3 tygodnie. Tak więc różnorodność form leku (tabletki, roztwór, iniekcje, forma depot) jest korzystnym czynnikiem poprawiającym skuteczność leczenia. W chwili obecnej, dostępność różnych form leku jest o wiele większa w odniesieniu do leków klasycznych niż LP2G.

Jak wspomniano, LP2G różnią się między sobą, co sprzyja możliwości indywidualnego ich doboru do odpowiedniej sytuacji klinicznej. Tabela 3 zawiera zestawienie cech niektórych LP2G, w tym dane dotyczące ich tolerancji.

Tabela 3. Zestawienie niektórych cech LP2G

Cecha

Risperidon

Olanzapina

Kwetiapina

Amisulpiryd

Skuteczność wobec objawów pozytywnych

+++

+++

++

++

Skuteczność wobec objawów negatywnych

+++

+++

+++

+++

Skuteczność wobec objawów afektywnych

+++

+++

++

+++

Poprawa funkcji poznawczych

++

++

?

?

Objawy pozapiramidowe

+

(-)

(-)

±

Objawy hiperprolaktynemii

+

(-)

(-)

++

Sedacja

(-)

±

(-)

±

Hipotonia

±

+

±

+

Wydłużenie odcinka Q-T

(-)

(-)

(-)

+

Zaburzenia seksualne

±

±

(-)

+

Wzrost masy ciała

±

++

(-)

(-)

Ryzyko zaburzeń gospodarki węglowodanowej

(-)

+

(-)

(-)

+ objaw występuje (liczba znaków + oznacza prawdopodobieństwo występowania)
± objaw występuje rzadko, związek z lekiem nie do końca ustalony;
(-) objaw nie występuje

Do objawów nietolerancji, które najczęściej bywają wymieniane jako objawy poważnie ograniczające możliwość stosowania danego leku, zaliczyć trzeba objawy hiperprolaktynemii, wzrostu masy ciała i zaburzeń gospodarki węglowodanowej oraz wydłużenie odcinka Q-T.

Lekooporność jest ważnym problemem klinicznym, gdyż chorzy na schizofrenię nie reagujący na leczenie, cierpią bardzo z powodu utrzymujących się objawów, a ich funkcjonowanie jest bardzo zaburzone. Przy stwierdzonej lekooporności wskazane jest zastosowanie LP2G lub klozapiny, jakkolwiek trzeba przyznać, że nie zawsze zmiana leczenia z leku klasycznego na LP2G przynosi spodziewane efekty. Natomiast więcej chorych lekoopornych odnosi korzyści ze zmiany leku klasycznego na LP2G, niż ze zmiany na inny lek klasyczny. Dlatego LP2G wskazane są w leczeniu chorych lekoopornych.

WYTYCZNE LECZENIA SCHIZOFRENII

W wywiadzie nie ma niepowodzenia leczenia klasycznymi lekami przeciwpsychotycznymi

ETAP 1 kwetiapina, olanzapina, rysperydon, zyprazydon - bez poprawy

ETAP 2 inny lek z etapu pierwszego - bez poprawy

ETAP 2a chory nie przestrzega zaleceń - leki depot (haloperydol, flufenazyna) - bez poprawy

ETAP 3 inny lek z etapu pierwszego - bez poprawy

ETAP 4 klasyczny lek przeciwpsychotyczny (nie dotyczy chorych, którzy brali leki depot - bez poprawy

ETAP 5 klozapina - bez poprawy lub poprawa częściowa

ETAP 6 klozapina + lek potencjalizujący (klasyczny lub atypowy lek przeciwpsychotyczny, stabilizator nastroju, elektrowstrząsy, lek przeciwdepresyjny) - bez poprawy

ETAP 7 lek atypowy + lek klasyczny

Połączenie 2-ch leków atypowych

Lek klasyczny lub atypowy + elektrowstrząsy

W wywiadzie niepowodzenie leczenia klasycznymi lekami przeciwpsychotycznymi

ETAP 1 kwetiapina, olanzapina, rysperydon, zyprazydon - bez poprawy

ETAP 2 inny lek z etapu pierwszego - bez poprawy

ETAP 2a chory nie przestrzega zaleceń - leki depot (haloperydol, flufenazyna) - bez poprawy

ETAP 3 inny lek z etapu pierwszego - bez poprawy

ETAP 4 klozapina - bez poprawy lub poprawa częściowa

ETAP 5 lek atypowy + lek klasyczny

Połączenie 2-ch leków atypowych

Lek klasyczny lub atypowy + elektrowstrzasy

Leczenie trwa, przez co najmniej 18 miesięcy aż do ustąpienia objawów. Zaleca się stopniowe zmniejszanie dawek leków po 6-9 miesięcznej remisji.

19


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ôłćwiczenialek, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna, m
Antybiotyki 2, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna, ma
farma pytania, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna, ma
farma kliniczna, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna,
farma kliniczna- pytania, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kl
hematologia, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Interna, Hematologia
farma wstrzas, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia Kliniczna
Gielda interna z froum naszego, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Interna,
otolaryngologia, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Laryngologia
antybiotyki- farma kliniczna, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologi
klinicznie wazne interakcje, Medycyna, Pobr materiały, V rok UMB-2015-09-30, V rok UMB, Farmakologia

więcej podobnych podstron