Barwniki : Hematoksylina, eozyna- standardowe barwniki; Czerwień Syriuszowa - barw. Kalogenu (mik. Fluorescencyjny); Orceina - barwienie włókien spręży tych; typu Azan - zrąb łącznotkankowy; Mucykarymin lub muchemateina - sub. Śluzowe; Tionina lub błękit metylowy - barw. Metachromatyczne subs. Śluzowych; Sole srebra - barw. Neurofibryli; Sudan III - tłuszcze; Metoda Massona-Goldnera - łącznotkankowe włókna kolagenowe' Czerwień Kongo - zmiany amyloidowe; Metoda p.a.S. - barw. Mukopolisacharydów; Metoda Feuglena - DNA; Zeileń metylowa - RNA; Metoda Weigerta - włókna elastynowe

Reakcje imunohistochemiczne - stosuje się w celu różnicowania ilościowego i jakościowego tkanek o jednolitej budowie - w praktyce barwienie te znajduje zastosowanie gdy histopatolog ma watpliwosci co do rozpoznania konkretnej zmiany albo do rozpoznania typu komorki. Połączenia zamykające - inaczej zwane TIGHT JUNCTION, czyli połączenia ścisłe, barierowe OCCLUDENS - pozwalają one komórkom nabłonkowym na stworzenie bariery dla dyfuzji substancji rozpuszczalnych - kompleksy połączeń zamykających tworzą obwódke w szczytowej czesci komórek i zapobiegają przemieszczaniu się białek błonowych (utrzymują różnice w szczytowej i podstawnej powierzchni kom.) Połączenia międzykomórkowe zawiązane z cytoszkieletem - występują głownie w różnych typach nabłonków i gwaratują odporność na rozciąganie i ucik - naleza do nich połączenia zwierające ADHERENS JUNCTION - połaczenia desmosomalne lub półdesmosomy - łączą komórki za pośrednictwem białek transłonowych wchodzących w oddziaływanie z cytoszkieletem. Połączenia komunikacyjne NEKSUS - znajdowane były nie tylko w nabłonkach ale też w innych typach tkanek - inne nazwy to GAP JUNCTION albo połączenia szczelinowe - są to miejsca, w których błony komórkowe leża bardzo blisko siebie 2-4nm - w tych przestrzeniach pomiędzy błonami tworzą się koneksony czyli kompleksy białkowe przepuszczające cząstki o masie poniżej 1000Da z cytoplazmy jednej kom,. do drugiej

Mitoza - podział jądra komórkowego (kariokinetyczny, pośredni), w trakcie którego chromosomy dzielą się wzdłuż na dwa chromosomy siostrzane, wskutek czego w jądrach potomnych znajdują się dwa (diploidalne), identyczne zespoły chromosomów zawierające identyczną informację genetyczną.
PROFAZA - krótka, - chromosomy dzielą się na dwie chromatydy, METAFAZA - chromosomy podzielone na dwie chromatydy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona kariokinetycznego, ANAFAZA - do biegunów komórki rozchodzą się , w wyniku kurczenia się włókien wrzeciona kariokinetycznego, chromatydy TELOFAZA -chromatydy osiągają biegun komórki, - powstają dwa jądra potomne o diploidalnej liczbie chromosomów, - zachodzi cytokineza, - powstają dwie komórki potomne,- dotyczy komórek somatycznych, - przyczynia się do podwajania liczby komórek, czyli namnażania, co prowadzi do przyrostu masy ciała organizmu i jego wzrostu,

Mejoza - podział jądra komórkowego prowadzący do redukcji liczby chromosomów w powstających komórkach o połowę w stosunku do innych komórek ciała; zachodzi przy powstawaniu gamet u zwierząt tkankowych oraz zarodników lub ich odpowiedników — u roślin; zapewnia stałość zespołu chromosomów w kolejnych pokoleniach — zapobiega podwajaniu się ich liczby przy zapłodnieniu.
PROFAZA I- długa, pięć stadiów: leptoten, zygoten, pachyten, diploten, diakineza, - koniugacja chromosomów homologicznych, - proces crossing-over, MATAFAZA I - tetrady (pary chromosomów homologicznych podzielonych na cztery chromatydy) ustawiają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona kariokinetycznego,
ANAFAZA I - do biegunów komórki rozchodzą się , w wyniku kurczenia się włókien wrzeciona kariokinetycznego, całe chromosomy TELOFAZA I - chromosomy osiągają biegun komórki, - powstają dwa jądra potomne o haploidalnej liczbie chromosomów, - nie zachodzi cytokineza, II PODZIAŁ PROFAZA II - krótka,
- chromosomy dzielą się na dwie chromatydy, które w chromosomach są połączone tylko centromerami,
MATAFAZA II - chromosomy podzielone na dwie chromatydy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona kariokinetycznego, ANAFAZA II - do biegunów komórki rozchodzą się chromatydy, w wyniku kurczenia się włókien wrzeciona kariokinetycznego, TELOFAZA II - chromatydy osiągają biegun komórki, - powstają dwa jądra potomne o diploidalnej liczbie chromosomów, - zachodzi cytokineza, - powstają dwie komórki potomne,- dotyczy komórek generatywnych. - redukuje ilość chromosomów, prowadzi do powstania haploidalnych komórek jajowych i plemników, - rekombinacja materiału genetycznego podczas crossing-over rozdziela do komórek potomnych inne cechy,

Porównanie mitozy i mejozy Mitoza: - dotyczy komórek somatycznych - przyczynia się do podwojenia liczby komórek czyli namnażania co prowadzi do przyrostu masy ciała organizmu i jego wzrostu MEJOZA: - powstają dwie komórki potomne - dotyczy komórek generatywnych - redukcja ilości chromosomów

Chromatyna - najbardziej zespiralizowana - metafaza; skład chemiczny (DNA 9%, białka histonowe 11%, białka niehistonowe 75%, RNA 1%); skład zależy od gatunku i stanu funkcjonalnego jądra, Stopien kondensacji chromatyny - heterochromatyna (zwarta) - euchromatyna (lużna) HETEROCHROMATYNA frakcja chromatyny, która nie podlega wydłużeniu się satalitarnych DNA - nieaktywna transkrypcyjnie (wyroznaimy fakultatywna i konstytutywna) EUCHROMATYNA - jeden z chromosomów X jest stale w formie skondensowanej

Perychromatyna - włókienka i zarenka ryboprotein nie wchodzących w sklad włókien chromatynowych, czasowe przechowywanie mRNA i HnRNA INTERCHROMATYNA - zbudowanie podjednostki rybosomów NUKLEOSOM - zawiera rdzeń białkowy utworzony z białek histonowych tworzących rdzeń (8szt) SELONOID - powstaje z upakowania nukleosomow (8 nukleosomow)(skrócenie nici DNA 40 krotne) BIAŁKA NIEHISTONOWE - strukturalne (aktyna, miozyna, tropomiozyna); - regulatorowe ( uaktywnieniaja je polimerazy , kontrolują transkrypcję); - enzymatyczne (proteazy, kinazy, fosfatazy)

Podział ze wg. Na fun. 1)okrywajace i wyścielające2)gruczołowe 3) zmysłowe - kubki smakowe, błona węchowa, narząd spiralny w uchu. Podział ze wg na morfologię: Nabłonek Jednowarstwowy płaski - wyściółka pręcherzyków płucnych, torebka ciała nerkowego, jamy stawowe, błony surowicze, nabłonek naczyń - śródbłonek (endotalizm) nabłonek błon krwionośnych - mezotalium Nabłonek jedno. Sześcienny (kostkowy, brukowy) - wyściela przewody wyprowadzające niektórych gruczołów, siatkówka, powierzchnia jajnika, cewki nerkowe nabłonek jedno. Walcowaty (cylindryczny, pryzmatyczny) - może być orzęsiony - przewód pokarmowy, pęcherzyk żółciowy, odcinki wydzielnicze i duże przewody wydzielnicze gruczołów Nabłonek wielorzędowy - orzęsiony - drogi oddechowe, bez migawek -w przewodach wyprowadzających niektórych gruczołów, z migawkami - górne drogi oddechowe Nabłonek przejściowy - wstępuje w miedniczkach nerkowych, moczowodach, pęcherzu moczowym, początku odcinka cewki moczowej Nabłonek Wielowarstwowy płaski - nierogowaciejący - występuje w jamie ustnej, gardle, przełyku, krtani, odbycie, pochwie - rogowaciejący - naskórek pokrywający całą powierzchnie ciała (1 miesiąc) Nabłonek wielowarstwowy sześcienny - większe przewody wyprowadzające ślinianek oraz trzustki i gruczołów potowych Nabłonek wielowarstwowy walcowaty - część błoniasta i jamista cewki moczowej, spojówka APOPTAZA - zaprogramowana śmierć kom., przebiegająca według specyficznego programu obejmującego sekwencyjną aktywację pewnych genów oraz białek enzymatycznych i charakteryzująca się określonymi zmianami morfologicznymi . - aktywacja apoptozy 1) uszkodzenie DNA lub nieprawidłowy rozdział chromosomów w trakcie cyklu komórkowego (np. prowadzące do niekontrolowanej proliferacji komórek) 2) czynniki zewnętrzne uszkadzające chromatynę - promieniowanie, UV, wolne rodniki, toksyny 3) czynniki działające na specjalne receptory komórki , dające sygnał do apoptozy 4) ograniczenie dostępu komórek do składników odżywczych i czynników wzrostu. Przebieg :indukcja - aktywacja „receptorów śmierci” lub produkcja specyficznych białek wywołujących apoptozy EGZEKUCJI - aktywacja szczególnych enzymów proteolitycznych, kaspaz, które rozkładają wiele kluczowych białek wewnątrzkomórkowych Zmiany - JĄDRO - zagęszczenie chromatyny na obwodzie, fragmentacja DNA do oligonukleotydu, a następnie wybrzuszanie się otoczki jądrowej prowadzące do rozpadu jądra na kilka pęcherzyków W CYTPOAZMIE - zagęszczenie, reorganizacja cytoszkiletu, rozpad komórki na fragmenty zwane ciałkami apoptotycznymi, otoczonych błoną kom. fogocytowanie - usuwanie b. szybko

Pochodzenie - z mezynchymy; funkcje tkanki łącznej: - stanowi zrąb i ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów; - transport substancji odżywczych i produktów metabolizmu, - funkcja obronna organizmu TKANKA LĄCZNA 1. fibroblasty - najliczniejsze komórki tkanki łącznej, - kształt wrzecionowaty z kilkoma wypustkami, - jedno owalne jądro, - cytoplazma zasadochłonna, - wytwarzają włókna i proteoglikany istoty międzykomórkowej, - posiadają zdolność do ruchu 2. Fibrocyty - są to mniejszych rozmiarów starsze postacie fibroblastów - posiadają zdolność do ruchu 3. mikrofibroblasty - w cytoplazmie liczne kompleksy aktyn i miozyny, - zdolność intensywnego kurczliwego... 4. Melanofory - odmiana fibroblastów, - zawierają w cytoplazmie melatoninę, - występują głownie w tęczówce i ciele rzęskowym oka, naczyniówce oka 5. Histiocyty - makrofagi tk. Łącznej właściwej powstają w szpiku kostnym z monoblastów -> w krwi jako monocyty -> tk. Łączna właściwa jaki makrofagi, - występują we wszystkich narządach organizmu, - komórki owalne o długości 30Um, - duże lizosomy, - funkcje: fagocytoza i trawienie sfagocytozowanego materiału, wydzielanie miokin, udział w reakcjach immunologicznych, KOMÓRKI TUCZNE : heparyna - bierze udział w krzepnięciu krwi, histamina - kom. mięśniowe gładkie -> skurcz zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych KOMÓRKI NAPŁYWOWE - z krwioobiegu - kształt owalny, - limfocyty WŁÓKNA KALOGENOWE - białka fibrylarne - kalogen 25% wszystkich białek organizmu człowieka - tropokalogen - trzy spiralne zwinięte dookoła siebie łańcuchy polipeptydowe tworzące helise (?) Klasyfikacja tkanek łącznych właściwych I) 1. tkanka perynchymalna 2. tkanka łączna galaretowata - niedojrzała (występuje podczas rozwoju) dojrzała wypełnia przestrzenie między sznurem pępowinowym u rozwiniętego org. 3. tkanka siateczkowata (tworzy zrąb narządów krwiotwórczych : szpiku kostnego, śledziony, węzłów chłonnych. Również występuje w błonie śluzowej. 4. tkanka łaczna włoknista niepostaciowa - blaszkowata, błoniasta, pólkowa 5. tkanka łaczna włóknista upostaciowana (zbita) - sciegnista (ścięgna, więzadła i rozcięgna) - splotowata ( chrzęstna, okostna, opona twarda) - sprężysta (ściany tchawicy, oskrzeli i tętnic) 6. tkanka włóknista beleczkowata( w skórze właściwej, pajęczynówka mózgu)7. tkanka tłuszczowa - żółta ( jako podściółka tłuszczowa, szpik żółty) - brunatna ( u noworodków i dzieci)

Tkanka chrzęstna szklista występuje u dorosłego człowieka na powierzchniach stawowych, zakończeniach żeber, chrząstkach krtani, usztywnia drogi oddechowe - zawiera stosunkowo niewiele komórek - substancja międzykomórkowa kalogen typu II - delikatne włókna siarczan hondroityny - podlega zmianom zwyrodnieniowym (powierzchnie stawowe (skostnienia, patologiczne zwapnienia)) - nie są unaczynione - odżywiane z ochrzęstnej (tkanka łaczna włonista) Chrząstka włóknista - krążki międzykręgowe, spojenie łonowe, miejsca przyczepu ścięgien - odporna na obciążenie - zawiera kalogen typu I Chrząstka sprężysta - kom. chrzęstne są większe - substancja międzykomórkowa zawiera włókna sprężyste - koniuszek nosa, małżowina uszna, przewód słuchowy zewn.

Tkanka kostna - najbardziej odporna - grubo włóknista( - pojawia się w trakcie kostnienia - wyst: szwy, spojenia, miejsca przyczepu ścięgien - regularny układ przestrzenny) - występowanie w istocie międzykomórkowej składników nieorganicznych w formie kryształów - wykazuje żywy metabolizm. Skład 30-35% składniki organiczne - objętościowo więcej 65-70% część nieorganiczna. Organiczna zawiera włókna kolagenowe. Nieorganiczna - zbudowana głownie z fosforanów wapnia tworzących kryształy izomorficzne z dwuhydrosyapatytami. Istota międzykomórkowa grupuje się w blaszki - podstawowe jednostki strukturalne tk. kostnej. OSTEOBLASTY - kom aktywne wydzielniczo, włókna, substancja podstawowa, związki organiczne - jądro zawiera wyraźne jąderko - silnie rozwiniętą siateczka szorstka i aparat Golgiego. Leża na powierzchni zewnętrznej tworzących się blaszek kostnych. OSTEOCYTY - podstawowy typ komórek występujący w dojrzałej tk. kostnej , zlokalizowane w jamkach, spłaszczone, posiadają liczne wypustki lezące w kanalikach kostnych. OSTEOKLASTY - duże komórki, kilka kilkadziesiąt jąder, przypomina aktywna formę makrfaga, wyróżniamy 3 obszary 1 powierzchniowy - brzeżek koronkowy 2 powierzchniowy - strefa gładka 3 leżący pomiędzy 1 a 2. Typy tkanki kostnej. KOŚĆ ZBITA - tworzy trzony kości długich i stanowi zewnętrzną warstwę nasad oraz wszystkich kości płaskich - tworzy osteony - oprócz blaszek systemowych wyrożniamy: blaszki międzysystemowe, blaszki podstawowe zewnętrzne, blaszki podstawowe wewnętrzne - kość pokryta jest okostną(dwie warstwy: warstwa zewnętrzna tworzy zbita tkanka łączna, natomiast warstwa wewnętrzna jest luźniejsza, zwiera liczne naczynia i komórki macierzyste. KOŚĆ GĄBCZASTA - występuje w nasadach kości długich oraz tworzy śródkoście w kościach płaskich- zbudowana z beleczek kostnych - szpik wypełnia przestrzenie między beleczkami. KOSTNIENIE na podłożu mezenchymatycznym(błoniastym) 1 w mezynchymie powstją silnie unaczynione obszary, w których skupiają się kom. utrzymujące połączenia za pomocą wypustek 2. Kom. rozpoczynają produkcję kwasochłonnej istoty międzykomórkowej ułożonej w pasma3. Niezróżnicowane komórki układają się na powierzchni pasm, różnicują w osteoblasty i produkują włókna oraz macierz, ulegające prawie natychmiast mineralizacji. Osteoblasty zaostaja obmurowane i przekształcają się w osteocyty 4. Na obwodzie tworzonej kości proces pogrubiania beleczek prowadzi do powstania zwartej struktury kostnej, mieszczącej jednak naczynia. W ten sposób powstaje zbita tkanka kostna tworząca powierzchnie kości. 52 W częsci środkowej wzrost beleczek na grubości zostaje zahamowany, przestrzenie między nimi wypełnia tkanka szpikowa i powstaje kość beleczkowa tworząca śródkoście. Kostnienie na podłożu chrzęstnym (wewnątrzchrzęstne)

Najważniejszą właściwością tk. mięśniowej jest kurczliwość, pobudliwość. APARAT KURCZLIWY - aparat ten tworzą miofilamenty :cienkie o średnicy ok. 6 nm zbudowane z białka aktyny i białek towarzyszących,; oraz grube, o średnicy ok. 12 nm, zbudowane z mechanoenzymu miozyny II. Miofilamenty aktynowe zakotwiczone są w błonie komórkowej, nie skracają się a jedynie przesuwają względem siebie - mechanizm ślizgowy. TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA - występuje w ścianach naczyń krwionośnych, wewnętrznych przewodach organizmu, w skórze, ciałku rzęskowym oka, główny składnik budowlany macicy, skurcz niezależny od naszej woli kierowany układem autonomicznym, mechanicznym lub hormonalnym; kom. gładkie mogą się namnażać lub zwiększać swoje rozmiary. BUDOWA KOM. MIĘŚNIOWEJ GŁADKIEJ - kształt wydłużonego wrzeciona o średnicy 5-10um i zmiennej długości od 20 do 500um, mogą być rozgałęzione, wydłużone pałeczkowate jądro zlokalizowane jest w najgrubszej środkowej części komórki. Ilościowa przeważają miofilamenty aktynowe, zakotwiczone w błonie komórkowej. Ciałka gęste zbudowane są z alfa-aktyniny - występują także winkulina i inne białka wiążące aktynę z błoną komórkową. W ciałkach i płytkach gęstych zakotwiczają się również desminowe filamenty pośrednie, sarkoleme charakteryzuje obecność licznych, szeregowo ułożonych kaweoli. ZESPOŁY KOMÓREK MIĘŚNIOWYCH GŁADKICH - tworzą pęczki lub błony mięśniowe, cieńsze fragmenty komórek przylegają do grubszych, około jądrowych rejonów komórek sąsiadujących, połączenia komunikacyjne typu neksus. NIEMIĘŚNIOWE KOMÓRKI KURCZLIWE 1) komórki mioepitelialne - zmodyfikowane komórki nabłonkowe występujące wokół odcinków wydzielniczych niektórych gruczołów i w tęczówce oka 2) komórki kurczliwe pochodzenia mezenchymatycznego : - miofibroblasty - spotykane w przegrodach międzypecherzykowych płuc i tkance łącznej gojących się ran - komórki mioidne - otaczające kanaliki nasienne w jądrze - perycyty - związane ze ścianą naczyń włosowatych TKANKA MIĘŚNIOWA SZKIELETOWA - system umożliwiający ruchy dowolne, unerwione przez sterowanie świadome - cześć centralna naszego układu nerwowego, występują wiadomo gdzie ale również w obrębie jamy ustnej, oczodołów, krtani, ucha środkowego, ścianie przełyku i cewki moczowej. Jednostkę strukturalną m= tworzy włókno mięśniowe OGOLNA ORANIZACJA WŁÓKNA MIEŚNIOWEGO SZKIELETOWEGO -walec o średnicy od 10-100 um i długości od kilku mm do cm. Błona komórkowa otoczona jest przez wyprodukowaną przez samo włókno mięśniowe blaszkę podstawną o typowej strukturze i składzie, ilość włókien może sięgać nawet do kilkudziesięciu tysięcy, równolegle ułożone włókienka kurczliwe, niewielkie komórki satelitarne o bardzo niskim poziomie zróżnicowania mogą się namnażać i przekształcać we włókna mięśniowe w procesach regeneracji mięśnia STRUKTURA MIOFIBRYLI jest strukturą włóknistą o średnicy 1-3 um i długości równej włókna mięśniowego, zbudowana z równolegle ułożonych miofilamentów cienkich i grubych, występujących w proporcji ok. 3:1 - bardzo regularne uporządkowanie; aby uzyskać efekt poprzecznego prążkowania całego włókna mięśniowego, sakromery wszystkich miofibryli muszą być ułożone na tym samym poziomie. Strukturę sarkomeru dodatkowo wzmacniają dwa rodzaje filamentów podporowych o układzie równoległym do miofilamentów z białka titiliny oraz białka nebuliny SYSTEMY BŁONOWE WŁÓKNA MIĘŚNIOWEGO każda miofibryla jest złożonym układem błon, w obrębie którego wyróżnia się dwa systemy : kanalik T oraz siateczkę sarkoplazmatyczną. Kanaliki T są wypukleniami błony komórkowej, przebiegającymi prostopadle do długiej osi włókna mięśniowego i okrążającymi miofibryle na poziomi granicy pomiędzy prążkiem I i A Siateczka sarkoplazmatyczna jest specyficzną formą gładkiej siateczki środplazmatycznej o regularnej, segmentowej strukturze. Każdy segment zbudowany z jest z przedłużeń przebiegających kanalików, które oplatają miofibryle; cysterny brzeżne; Błony siateczki sarkoplazmatycznej są wyposażone w system aktywnego transportu jonów wapnia. PŁYTKA MOTORYCZNA - włókna nerwowe ruchowe, dochodząc do mięśnia szkieletowego, rozgałęziają się obficie, wytwarzając na poszczególnych włóknach mięśniowych zakończenia zwane synapsami nerwowo-mięśniowymi lub płytkami motorycznymi, bodziec doprowadzany jest odrębnie na każde włókno mięśniowe. Płytka motoryczna zbudowana jest z kolbkowatego zakończenia włókna nerwowego o cechach odcinka presynaptycznego, cytoplazma włókna mięśniowego w tym rejonie zawiera liczne mitochondria, skupiska jąder komórkowych, nie spotyka się elementów aparatu kurczliwego WRZECIONKA NERWOWO- MIĘŚNIOWE i NERWOWO-ŚCIĘGNISTE wrzecionka nerwowo- mięśniowe i nerwowo ścięgniste są specyficznymi receptorami czuciowymi, występującymi w prawie wszystkich mięśniach szkieletowych i ich ścięgnach w ilości od kilku do kilkuset, zależnie od wielkości i charakteru mięsnia. Odbierają one informacje o stopniu skurczu, uczestniczą w ich regulacji oraz w wyzwalaniu odruchów mięsniowo-ścięgnistych, o wymiarach 1,5 *0,5 mm, otoczone jest torebką zbudowaną z kilku warstw spłaszczonych fibroblastów, oplecionych włóknami kolagenowymi i srebrochłonnymi, przebiega podłużnie pęczek złożony z 2-20 zmodyfikowanych włókien mięśniowych szkieletowych TYPY WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH 1) białe nazwane również włóknami typu II, charakteryzujące się wysoką szybkością rozprzestrzeniania bodźców, a zatem gwałtownym mocnym skurczem lecz szybko ulęgają zmęczeniu 2) czerwone inaczej typu lub „wolne” można łatwiej pobudzić do skurczu ich skurcz jest wolniejszy, lecz bardziej długotrwały. Włókna te uzyskują energie przede wszystkim w procesie fosforylacji oksydatywnej. 3 )Włókna pośrednie, jak nazwa wskazuję, mają morfologicznie i czynnościowo charakter pośredni pomiędzy białymi i czerwonymi. MIĘSIEŃ SERCOWY - kurczy się przestrzennie, w zwiazku z tym przestrzenną sięć muszą tworzyć zarówo komórki budujące mięśień sercowy, jak i aparat kurczliwy tych komórek, wyróżniamy komórki robocze oraz układ bodźcowo-przewodzący, komórki mięśnia sercowego nei mają zdolności do regeneracji; część robocza mięśnia sercowego zbudowana jest z pojedyńczych komorek o średnicy ok. 12 um i długości dochodzącej do 200 um, anastomozy, Każda komórka posiada 1 lub 2 jądra umieszczone centralnie i stosunkowo nieliczne organelle zgrupowane w strefie przyjądrowej

SKORA chroni organizm przed inwazją pasożytów i drobnoustrojów, ogranicza ekspozycję na czynniki chemiczne i fizyczne, uczestniczy w regulacji temperatury ciała i równowadze wodno-elektrolitowej, działa w syntezie witaminy D3. NASKÓREK nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, pochodzenia ektodermalnego, grubość niejednakowa od 0,1mm do 1mm. KERATYNOCYTY komórki nabłonkowe podlegające procesowi keratynizacji czyli rogowaceniu. W naskórku grubym proces keratynizacji przebiega szybciej. Warstwa podstawna składa się z jednego pokładu komórek sześciennych lub walcowatych, wydłużone jądra układają się prostopadle w stosunku do błony podstawnej, warstwa rozrodcza. Warstwa kolczysta zawiera kilka do kilkunastu pokładów wielobocznych komórek, połączonych z sobą licznymi cytoplazmatycznymi mostkami, spiętymi za pośrednictwem desmosomów, „kolce”; obie wrstwy barwią się zasadochłonnie, na terenie warstwy kolczystej rozpoczyna się synteza szczególnych białek Warstwa ziarnista utworzona jest z 3-5 pokładów komórek spłaszczonych, na przekroju wrzecionowatych, ułożonych długą osią równolegle do powierzchni naskórka, zasadochłonne ziarnistości wielkości1-5um. Ziarenka keratohialinowe albo ziarnami F bezkształtne , pozbawione błony, skupiska elektronowo gęstej substancji, w skład której wchodzą bogate w histydynę białko profilagryna. Ziarnistości L bezkształtne, lecz mniejszych rozmiarów skupiska białka bogatego w grupy sulfhydrylowe, wchodzącego w skład otoczki keratynowej Ziarenka blaszkowate w postaci otoczonych błoa pecherzyków wypełnionych spłaszczonymi dyskami błoniastymi, zawartość ziarenek, bogata w glikolipidy oraz sterole Warstwa Jasna daję się odróżnić w mikroskopie optycznym jako pasmo złożone z 2-3 pokładów spłaszczonych komórek, elementy martwe Warstwa zrogowaciała barwi się kwasochłonnie i posiada zmienną grubość, wyłącznie martwe, bezjądrzaste płytki rogowe w postaci łusek. KOMÓRKI BARWNIKOWE komórki kształtu gwiaździstego , wyposażone w liczne wypustki podobne do dendrytów, zlokalizowane w obrębie warstwy podstawnej naskórka, czarno brunatna eumelaniny lub czerwona feomelaniny - pochłanianie promieniowania UV; proces wytwarzania melaniny zachodzi w pęcherzykach zwanych melanosomai; melanocyty pochodzą z neuroektodermy KOMÓRKI LANGERHANSA szczególny typ komórek dendrytycznych, gwieździste komórki, w ilości 3-8%, rozmieszczone głownie w górnej strefie warstwy kolczystej, , regularny kontur jądra, obecność szczególnych ziarnistości, nie tworzą połończeń desmosomalnych, element napływowy lecz pochodzący z mezynchymy KOMÓRKI MERKLA zlokalizowane są w obrebie warstwy podstawnej w sąsiedztwie zakończeń nerwowych, najrzadziej występujące, jądro mocno wgłebione, gest rdzeń, okrągłe ziarnistości o rozmiarze ok. 80nm, swoiste receptory czucia dotyku w naskórku. POŁĄŃCZENIA NASKÓRKOWO_ SKÓRNE cały naskórek związany jest ze skórą właściwa za posrednictwem błony podstawnej, warstwa jasna, półdesmosomy i kontakty lokalne. SKÓRA WŁAŚCIWA - zbudowana jest z włókien macierzy i komórek tkanki łącznej, wyróżnia się dwie warstwy : brodawkowa oraz siateczkową. Brodawkowa znajduje się pod naskórkiem i stanowi rodzaj tkanki łącznej wiotkiej z przewaga macierzy i komórek, występuje siarczan dermatanu, element włóknisty, włókna srebrochłonne, mastocyty i makrofagi. Siateczkowa obejmuje głębsze regiony skóry właściwej i zbudowana jest z tkanki łącznej zbitej, pasma włókien kolagenowych i elastycznych, mocno unaczyniona, znajdują się korzenie włosów, gruczoły skórne i paznokcie, a także charakterystyczne receptory dla różnych rodzajów czucia wraz z odchodzącymi od nich pęczkami włókien nerwowych TKANKA PODSKÓRNA zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej, zawierająca komórki tłuszczowe, zadaniem jest umożliwienie przesuwania się skóry w stosunku do podłoża, izolacja termiczna i mechaniczna narządów, znajdują się dolne odcinki korzeni włosów, niektóre gruczoły skórne WŁOSY składaj się z części tkwiącej głęboko w skórze zwanej korzeniem włosa, łodyga włosa, cebulki włosa i stanowibuławkowato rozdęte skupisko intensywnie dzielących się komórek macierzy włosa oraz malanocytów, zlokalizowana jest głęboko, na granicy z tkanką podskórna. Tuż ponad cebulką można wyróżnić włos właściwy zbudowany z rogowaciejących, wydłużonych komórek, których ząbkowate końce wzajemnie zaczepiają się tworząc struktury wielocentymetrowej długości; powłoczka włosa właściwego, pochewka wewnętrzna korzenia włosa GRUCZOŁY POTOWE - gruczoły cewkowe, pojedyncze, zwinięte na końcu kłebkowato, odcinek wydzielniczy zlokalizowany jest w skórze głęboko, na granicy z tkanką podskórną Odcinek wydzielniczy zbudowany jest z nabłonka jednowarstwowego walcowatego, spoczywającego na błonie podstawnej, kształt piramid. Komórki jasna cechy komórek transportujących wodę i elektrolity Odcinek wyprowadzający wyścielony jest nabłonkiem dwuwarstwowym sześciennym. Komórki leżące bliżej światła mają silnie rozwiniętą sieć krańcową z filamentów aktynowych i pośrednich, komórki leżące przy błonie podstawnej maja większe jądra i liczniejsze mitochondria. Lejkowate ujście gruczołów potowych otwieraja się na szczycie listewek skórnych, gruczoły potowe rozmieszczone są w skórze nierownomiernie, największa ilosć przypada na skórę dłoni i stóp GRUCZOŁY ŁOJOWE reprezentują typ gruczołu prostego pęcherzykowatego, rozgałezionego, towarzyszą one korzeniom włosów, forma nieregularnych woreczków, ciągły ubytek komórek w świetle gruczołu kompensowany jest aktywnością proliferacyjną komórek obwodowych, wydzielina gruczołu wyprowadzana jest do mieszka włosowego przez krótki odcinek łączący, wydzielina gruczołów łojowych natłuszcza skórę, utrudnia penetrację bakterii oraz wywiera słabe działanie bakterio- i grzybostatyczne GRUCZOŁY ZAPACHOWE - budowa podobna do gruczołów potowych, lecz są od nich ok. 10 raz większe, , średnica calego znacznie luźniej zwiniętego klaebka utworzonego przez odcinki wydzielnicze gruczołów zapachowych sięga 5 mm, zlokalizowane są na poziomie tkanki podskórnej, wysokość tych komórek zmienia się od płaskich do sześciennych, przewody wyprowadzające gruczołów zapachowych wyscielone są podwójną lub potrójna warstwą nabłonka sześciennego i uchodzą do mieszków włosów PAZNOKCIE przezroczyste rogowe płytki, zlokalizowane na grzbietowej powierzchni dystalnych paliczków, widoczna blaszka paznokciowa oraz macierz paznokcia. Macierz stanowi wpuklenie wyspecjalizowanego naskórka pozbawionego warstwy ziarnistej, którego podziały, a następnie rogowacenie warunkuje wzrost paznokcia. Płytka paznokciowa spoczywa na łożysku paznokcia, które utworzon jest z taknki łacznej włóknistej pokrytej nskórkiem. Ciałka MEISSNERA stanowia receptory czucia dotyku, twory ksztaltu wrzecionowatego, długość 30-100Um otoczone torebka łącnotkankową Ich wnętrze wypełniają zmodyfikowane komórki Schwanna, zwane lemnocytami Ciałka VATERA - PACINIEGO zlokalizowane w głębszych warstwach skóry, większe od poprzednich, średnica 4mm i bardziej owalny kształt, stanowi receptor czucia ucisku i wibracji Ciałka RUFFINIEGO i KOLBKI KRAUSEGO otoczone torebką ze zmodyfikowanych fibroblastów i zawierają luźne rozgałęzienia włókien nerwowych, wrażliwe na ucisk i dotyk

WARGA - jest fołdem ściany jamy ustnej, pokrytym z zewnątrz skóra a od wewnątrz blona snozowa z gruzolami mieszanymi sluzowo-surowicznymi. Na przejsciu pomiedzy tymi dwoma obszarami wystepuje rejon pokryty specyficznym rodzajem skory ze ścieńczalym naskorkiem i bez tworow skornych, noszacy nazwe czerwieni wargowej.

BLONA SLUZOWA J U - pokrywajaca wew powierzchnie warg, policzkow, dna jamy ustnej i podniebienia wyslana jest nabłonkiem wielowarstwowym plaskim. W większej czesci jest to nabłonek nierogowaciejacy, choc slady rogowacenia można dostrzec na powierzchni dziacel, a podniebienie twarde jest silnie zrogowaciale.

JEZYK - jest tworem zbudowanym z miesni szkieletowych pokrytych blona sluzowa. Posiada 2 powierzchnie:gorna(grzbietowa), dolna(brzuszna) o odmiennej budowie histologicznej. Dolna powierzchnie jezyka wysciela blona sluzowa o charakterze podobnym do wyściółki jamy ustnej. Gorna powierzchnia trzonu jezyka odznacza się obecnością brodawek, różnokształtnych uwypuklen blony sluzowej, które nadaja tej powierzchni charakterystyczna rzezbe.

BRODAWKI JEZYKA - mechaniczne-NITKOWATE - stanowia 90% wszystkich brodawek jezyka. Maja kształt pochylonych stożków z jednym lub kilkoma ostrymi kolcami na szczycie, pokrytymi wyraznie rogowaciejazym nabłonkiem. Te brodawki nadaja powierzchni jezyka szorstkość i umożliwiają przytrzymywanie, a także czesciowo rozdrabnianie pokarmu. Zmysłowe - GRZYBOWATE - sa stosunkowo nieliczne i i lokalizuja się glownie w okolicy koniuszka jezyka. Maja zwezona podstawe i rozszerzona czesc gorna. Liczne naczynia krwionośne znajdujące się w tkance lacznej brodawki przeswiecaja przez pokrywający ja cienki nabłonek, nadając jej żywoczerwony kolor. OKOLONE - najwieksza z brodawek jezyka. Rozmieszczone sa wzdłuż bruzdy granicznej oddzielającej trzon od korzenia jezyka. Pod nimi w blaszce właściwej i pomiedzy peczkami mięśniówki szkieletowej jezyka znajduja się dosc duze surowicze gruczoly językowe tylne, których przewody wyprowadzające otwieraja się na dnie rowkow okolobrodawkowych. LISCIASTE - występują sporadycznie, zwłaszcza na brzegach tylnej czesci trzonu jezyka, u zwierzat mogą być bardzo liczne. Boczne powierzchnie tych brodawek u noworodkow obfituja w kubki smakowe które pozniej zanikaja. Tym brodawkom towarzysza lezace pod nimi gruczoly produkujące wydzieline surowiczna.

BUDOWA KUBKA SMOAKOWEGO - jest bezczulkowym skupiskiem walcowatych lub wrzecionowatych Komorek, wmontowanym w nabłonek wielowarstwowy plaski. Występują najliczniej na zmysłowych brodawkach jezyka, lecz pojedynczo zdarzaja się tazke w nabłonku pokrywającym podniebienie i przednia czesc gardla. KOMORKI TYPU I - najliczniejsze, waskie, o ciemnej cytoplazmie, posiadający dobrze rozwiniety aparat Golgiego i liczne elementy cytoszkieletu zawierające w swej gornej czesci pęcherzyki wypelnione bezpostaciowym materialem, prawdopodobnie wydzielanym z otworka smakowego. KOMORKI TYPU II - owalne o jasnej cytoplazmie i dobrze rozwiniętej gładkiej siateczce srodplazmatycznej. KOMORKI TYPU III - najjadrzaste, morfologicznie podobne do kom typu I lecz o nieco jasniejszej cytoplazmie i zawierające w rejonie ponadjardowym liczne mikrotubule, a w podjadrowej cytoplazmie pęcherzyki zbliżone swym wygladem do pęcherzyków synaptycznych. KOMORKI PODSTAWNE - niezróżnicowane, sięgające zaledwie do ok. polowy wysokości kubka.

MALE I DUZE GRUCZOLY SLINOWE - male g ś sa nie wielkie, rozgałęzione lib niekiedy złożone gruczoly sluzowo-surowiczne zlokalizowane w głębszych rejonach blaszki właściwej lib blonie podśluzowej jamy7 ustnej. Nie maja wlasnej torebki ani budowy zrazikowej. Wyróżniamy gr wargowe, policzkowe, podniebienne i językowe przednie i tylne. Duze gruczoly (slinianki) - leza poza obrębem blony sluzowej jako odrębne twory otoczone łącznotkankowymi torebkami. Sa trzy pary dużych slinianek: przyuszne, podżuchwowe, podjęzykowe. Sa to typowe gruczoly złożone o budowie zrazikowej. Ich miasz zbudowany jest z odcinkow wydzielniczych o charakterze surowiczym lub sluzowym oraz z drzewkowatego układu przewodow wyprowadzających.

PECHERZYK SUROWICZNY - odcinek wydzielniczy produkujący wydzieline surowiczna ma kształt kulisty lub owoidalny. Wyscielaja go piramidowe komorki surowicze o kulistym jadrze umieszczonym bliżej podstawy i zasadochłonnej cytoplazmie. W sklad wydzieliny surowiczych odcinkow slinianek wchodzi woda, jony, niektóre enzymy i IgA. KOMORKI SUROWICZNE TWORZACE PECHERZYK OPLECIONE SA OD ZEWNATRZ POJEDYNCZA WARSTWA KOMOREK mioepitelialnych. Skurcz tych kom powoduje mechaniczne wycisniecie wydzieliny ze swiatla pęcherzyka. Caly pęcherzyk otoczony jest od zewnatrz blaszka podstawna.

CEWKA SLUZOWA - sluzowy odcinek wydzielniczy na kształt krótkiej, slepo zakończonej rurki, niekiedy rozwidlonej. Wyscielaja ja sześcienne lub piramidowe komorki sluzowe o ciemnym i spłaszczonym jadrze umieszczonym przypodstawnie. Komorki sluzowe maja dobrze rozwiniety aparat Golgiego umieszczony pod jadrem. Na koncu cewki sluzowej spotyka się grupe kilku lub kilkunastu Komorek surowiczych tworzacaych ;czapeczke;. Ma ona na przekroju kształt półksiężyca, nazywana półksiężyca surowiczego.komorki surowicze tworzące półksiężyc komunikuja się ze światłem cewki sluzowej za pośrednictwem waskich kanalikow międzykomórkowych. Na zaw kom sluzowych występują kom mioepitelialne, a cala cewka sluzowa otoczona jest blaszka podstawna.

Zab zbudowany jest z wystającej na powierzchnie korony i tkwiącego w zębodole korzenia. Granica miedzy korona a korzeniem nazywa się szyjka zeba. Wew korony znajduje się jama zeba przechodzaca w obrebie korzenia w kanalotwierajacy się do wierzcholka zeba.

TKANKI TWARDE ZEBA- ZEBINA - tworzy oparcie dla pozostałych tk twardych. Buduje wieksza czesc korony i korzenia zeba, wyznacza jego podstawowy ksztalti otacza jame oraz kanal zeba. W czesci koronowej zebina pokryta jest szkliwem, w czesci korzeniowej cementem, a granica tych tkanek wyznacza szyjke anatomiczna zeba. W zebinie występują składniki organiczne i nieogr. Zebina utworzona jest prawie wyłącznie z istoty międzykomórkowej. Charakter komorkowy maja jedyne przebiegające przez nia wypustki kom zebinotworczych, lezacych na pograniczu miazgi i zębiny. Wypustki te, tzw włókna Tomesa biegna w kanalikach przebijających cala grubosc zębiny od jamy zeba do granicy ze szkliwem lub z cementem.

SZKLIWO - pokrywa zębinę e czesci koronowej. Jest najsilniej rozmineralizowana i najtwardsza tkanka ustroju. Szkliwo powstaje w wyniku czynności wydzielniczej kom nabłonkowych zwanych ameloblastami i jest jedyna tkanka zeba pochodzenia nabłonkowego. Zbudowane jest z pryzmatow i istoty miedzypryzmatycznej. Pryzmaty przebiegaja niemal przez cala grubosc szkliwa. Miedzy pryzmatami wystepuje istota miedzypryzmatyczna, tez silnie zmineralizowana. Cienka warstwa szkliwa przylegajaca bezpośrednio do zębiny oraz warstwa lezaca na powierzchni sa zbudowane wyłącznie z istoty miedzypryzmatycznej. Składniki organiczne szkliwa to bialka zwane enamelin.

CEMENT - zbudowany z blaszek i wyróżniamy dwa rodzaje:bezkom(pierwotny) i kom(wtorny). Cement bezkom pokrywa cienka warstwa cala zębinę korzeniowa, w szyjce kontaktuje się ze szkliwem. Jego blaszki miedzy którymi nie ma kom otaczaja korzen zeba na podobieństwo blaszek podstawowych zew otaczających kosc. Cement kom pojawia się na cem bezkom, jego grubosc wzrasta w kierunku wierzcholka zeba. W tej okolicy i w lukach miedzykorzeniowych jest on najgrubszy. W jamkach miedzy blaszkami cementu wtornego występują kom zwane cementocytami. Cienka powierzchowna warstwa cementu jest niezmineralizowana, pokrywa ja ciegla warstwa cementoblastow wykazujących polaczenia z wypustkami najbliższych cementocytow, poprzerywana jedynie w miejscach gdzie do cementu wnikaja z zewnatrz zbite peczki wlukien kolagenowych.

TKANKA MIEKKA - MIAZGA - tworzy ja tkanka laczna galaretowata. Laczy się ona z ozebna i dalszym otoczeniem przez otwor wierzcholkowy, który stanowi miejsce wej i wyj naczyn krwionośnych i pęczków nerwowych. W okresie rozwoju w miazdze pojawiaja się kom kształtu kulistego, otoczone rejonem szczególnie bogatym w proteoglikany. Na powierzchni miazgi na granicy z zebina występują wysokie odontoblasty. Maja one trzy rodzaje wypustek1. dluga wypustka, 2. krotkie wypustki boczne lacza odontoblasty miedzy soba, 3. wypustka miazgowca wchodzi w glab miazgi. W miazdze można spotkach kom napływowe: limfocyty, plazmocyty, masocyty, makrofagi i granulocyty. Miazga jest silnie unaczyniona. Zyly miazgowce i tetnice maja bardzi cienkie sciany. Miazga jest również silnie unerwiona włóknami układu sympatycznego. Można wyroznic dwa pasma przedzielone pasmem bezkom. Od zew: pas kom - zbudowany z odontoblastow, ułożonych w koronie wieloszeregowo, a w korzeniu w jednym szeregu, pas bezkom Weila - jasno zabarwiony, ubogi w kom obszar miazgi, pas pośredni - stanowi zageszczenie kom na obwodzie pozostałego obszaru miazgi.

OZĘBINA - tworzy ja tkanka laczna wypelniajaca szczeline miedzy korzeniem zeba a koscia zębodołu. Jest wieksza w okolicy zeba niż w okolicy szczytu, z wiekiem ulega zwężeniu. Jest silnie unerwiona i unaczyniona. Ozebna tworza dwa typy tkanki lacznej: tk laczna zbita, która tworzy więzadła zeba i tkanka laczna wiotka.

DZIASLO - pokrywa wyrostki zębodołowe i otacza szyjki zębów. Blaszke wlasciwa dziąsła buduje tkanka laczna zbita o regolarynym układzie pęczków wlukien kolagenowych. Dziąsło pokrywa nabłonek wielowarstwowy olaski rogowaciejący. w miejscu gdzie dziąsło styka się z szyjka zeba, nabloneg jest cienszy, nierogowaciejacy i schodzi po w dol. Liczne poldesmosomy lacza nabłonek ze szkliwem przez co powstaje zlacze szkliwno-nablonkowe.

ROZWOJ ZEBA - POWST ZAWIAZKA ZEBA - zab rozwija się z 2 tkanek. Pierwszym objawem tworzenia się zawiązków zeba jest pojawienie się listewki zebowej. Jest to zgrubienie nabłonka wyscielajacego jame ustna. Rozwoj zawiazka zeba dzielimy na 3 etapy: A. stadium pączka - jest to lokalne zgrubienie nabłonka, który „pchając” przed soba blone podstawna, zaglebia się w mezenchyme. B.stadium czapeczki - powstaje przed dlasze podzialy i postępujące zagłębianie kom nabłonka. Nabłonek obejmujący mezenchyme ma kształt czapeczki nazywa się narzadem szkliwotworczym, natomiast mezenchyma wytwarza brodawke pierwotna. Narzat szkliwotworczy uczestniczy w indukcji roznicowania się kom brodawki w odontoblasty, wytwarza i odzywia kom produkujące szkliwo, nadaje kształt przyszłemu zebowi. W narzadzie szkliwotworczym sa 3 warstwy: nabłonek zew, tworzacystrone wypukla czapeczki, nabłonek wew, który lezy po stronie przeciwnej i otacza brodawke oraz slabo slabo zróżnicowany nabłonek wypełniający wnetrze, który nastepnie przeksztalcie się w miazge narzadu szkliwotworczego. C.stadium dzwonka - na tym etapie ulegajacy ciągłemu wzrostowi narzad szkliwotworczy przyjmuje kształt przyszłej korony zeba. Nabłonek zew utworzony jest przez pojedyncza warstwe sześciennych kom miedzy które wciskaja się petle kapilarow. Kom srod nabłonkowe i tabl. Sa jednak zawsze oddzielone blaszkami podstawnymi nabłonka i naczyn. Tabl. Zew przechodzi w tabl. Wew w załamku narzadu szkliwotworczego, gdyz rejon ten uformuje szyjke zeba i wyznaczy przyszla granice miedzy szkliwem a cementem.

CEWA POKARMOWA - przelyk<cz.przewodnia>, żołądek, jelito cienkie, grube<cz. Trawiaca> Warstwy: blona sluzowa (nabłonek, blaszka wlasciwa, blaszka miesniowa sluzowki)blona podsluzowa, blona miesniowa (Wars okrezna, w podluzna), blona wluknista lub surowicza. POKRYWA NABLONKOWA - pelni funkcje: pokrywowo-ochronna, barierowa, resorpcyjna i wydzielnicza. Sa 3 obszary: nabłonek przelyku, n. żołądka, n. jelitowy. BLASZKA WLASCIWA - zbudowananz wiotkiej tkanki lacznej, charakteryzuje się w praiw calej cewie pokarmowej obecnością bardzo licznych kom. Łącznotkankowe utkanie blaszki właściwej zawiera gruczoly oraz siec naczyniowa i nerwowa. BLASZKA MIESNIOWA SLUZOWKI - jest cienka warstwa kom mięśniowych gładkich. Reguluje ona rzeżbe powierzchni blony sluzowej, z wyjątkiem przelyku gdzie ma forme luznej „kraty nożycowej” jej układ jest dwuwarstwowy: wew jest okrężny, z zew podłużny. BLONA PODSLUZOWA - zbudowana z tkanki lacznej o gestrzym utkaniu włóknistym niż bl wlasciwa, zawiera naczynia, wlokna nerwowe, niekiedy gruczoly i grudki chłonne. BLONA MIESNIOWA - bogato unerwiona, posiada dwie warstwy: wew grubsza okzerna i zew podluzna. Skurcze bl mięśniowej wywołują ruchy perystaltyczne, przesuwające zawartość cewy pokarmowej.

ZOLADEK - WPUST - początkowy odcinek żołądka, charakteryzuje się stosunkowo płytkimi doleczkami żołądkowymi. W blaszce właściwej bl sluz znajduja się gruczoly wpustowe. Wew warstwa mięśniówki nie jest wyraznie pogrubiala.

DNO, TRZON - sa wyscielone bl sluz z doleczkami. Z uwagi na nieregularny, workowaty kształt żołądka, układ warstw blony mięśniowej odbiega od prostego modelu obserowoanego w innych odcinkach cewy pokarmowej: oprocz zew warstwy mięśniówki o przebiegu podl, położonej od wew od niej warstwy o przebiegu okrężnym, najlepiej rozbudowanej w rejonach wpustu i odźwiernika, pojawia się we wpuście, trzonie i dnie żołądka trzecia, najbardziej wew warstwa o przebiegu skośnym.

ODZWIERNIK - blona sluzowa w jego obrebie charakteryzuje się głębokimi doleczkami żołądkowymi. W blaszce właściwej nie występują gruczoly zoladdkowe właściwe. Zamiast nich sa gruczoly odźwiernikowe, rozgałęzione i poskrecane gruczoly cewkowe produkujące sluz. Kom wydzielnicze gruczoluo odźwiernikowych sa identyczne z kom sluzowymi szyjki gruczolu żołądkowego. Wew warstwa mięśniówki charakteryzuje się wyraznie zwiekszona grubością, tworząc zwieracz odźwiernika. Caly żołądek pokryty jest od zew blona surowiczna.

JELITO CIENKIE - tu dokonuje się dalsze trawienie tresci pokarmowej oraz wchłanianie produktow trawienia i ich przekazywanie do naczyn krwionośnych i limfatycznych. Przystosowanie do funkcji wchłaniania znajduje swój wyraz w wytworzeniu struktur, trójstopniowo zwiększających powierzchnie chlonna. Sa to: okrężne faldy blony sluzowej i podśluzowej, kosmki jelitowe i brzezek szczoteczkowy na powierzchni nabłonka.

NABLONEK JELITOWY - ENTEROCYTY - kom odpowiedzialne za koncowe etapy trawienia i wchłaniania tresci pokarmowej zawartej w jelicie. Na powierzchni posiadaja brzezek szczoteczkowy pokryty grubym glikokaliksem. Owalne jadro znajduje się bliżej podstawy kom a w jego otoczeniu zlokalizowane sa dosc bogate organelle kom. Enterocyty stanowia najliczniejsza populacje kom w nabłonku jelitowym. Biora udzial w koncowych etapach trawienia składników pokarmowych oraz wchłaniają powstale w wyniku tego trawienia substancje proste. KOM KUBKOWE - produkuja sluz, sa identyczne z kom kubkowymi występującymi w nab. Drog oddechowych wraz z przebiegiem jelit ich liczba stopniowo wzrasta, najmniej w dwunastnicy, najwięcej w jelicie grubym, KOM NIEZROZNICOWANE - zlokalizowane glownie w dolnym odcinku gr jelitowych. Dziela się intensywnie i stale przesuwaja ku gorze, różnicując się glownie w enterocyty oraz kom kubkowe i zastępując tam kom złuszczone. KOM PANETHA - sa wyłącznie w dnie gruczołów jelitowych jelita cienkiego. Można je rozpoznac po kwasochłonnych ziarnach wydzielniczych zgromadzonych w okolicy przyszczytowej. Produkuja one i wydzielaja substancje o charakterez obronnym: lizozym, defenzyny i IgA. KOM SZCZOTECZKOWE - stosunkowo nieliczne, maja taki sam charakter i funkcje jak w nabłonku drog oddechowych. KOM M - pokrywaja się uwypuklajaca się do swiatla jelita powierzchnie grudek chłonnych i uczestnicza w Prosnach immunologicznych. KOM DOKREWNE - rozsiane po calym nabłonku jelitowym, rzadziej spotyka się je na powierzchni kosmkow, czesciej w obrebie gruczołów jelitowych. Produkuja one i wydzielaja szereg substancji biologicznie czynnych. kosmek jelitowy jest palczastym uwypuklemiem blaszki własiwej błony śluzowej, zrąb kosmka stanowi tkanka łączna wiotka. Każdy kosmek zaopatrzony jest we własne łozysko naczyniowe. Posiada pionowo beignący pęczek komórek mięśniowych gładkich odpowiedzialny za niewielkie możliwości ruchowe kosmka JELITO GRUBE znikają kosmki, pozostawiając krypty Liberkuhna które sa głebokie i nierehularne. Zewnetrzna werstwa błony mięśniowej traci ciagłość i redukuje do trze podłużnie biegnących taśm. W wew blonie surowicznej wysepki tkanki tłuszczowej. W kanale odbytniczym błona śluzowa i podśluzowa i tworzą podłużne fałdy, blaszka właściwa zawiera bogate sploty żylne, w błonie mięśniowej zwieracz wewnętrzny z mięśniówki gładkiej i zewnętrzny z mięśniówką szkieletową

NERKA - otoczona jest torebką włóknistą łącznotkankową, na której znajduje się na zew skupisko tk tłuszczowej stanowiaca dodatkowa ochrone mechaniczna dlatego delikatnego narzadu. Na przekroju nerki wyroznia się makroskopowo kore o barwie różowej i strukturze ziarnistej i rdzen o barwie żółtawej i strukturze pasmowej. Granice kory i rdzenia wyznaczaja naczynia łukowate. Od podstawy piramid w strone kory odchodza pasma promieni rdzennych.

NEFRON - jednostka strukturalna i czynnościowa nerki. Jest to pojedynczy kanalik nabłonkowy o zróżnicowanej odcinkowo budowie, w którym zachodzi wytwarzanie pramorzu i jego przemiana w mocz ostateczny. Nefron rozpoczyna się w korze nerki, w złożonej strukturze zwanej ciałkiem nerkowym. W nef wyróżnia się: kanalik proksymalny, kan pośredni i kan dystalny. Kanaliki dystalne z poszczególnych nefronów uchodzą w obrebie kory do cewek zbiorczych. Odcinki krete nef tworzą labirynt kory w sąsiedztwie cialek nerkowych i z nimi odpowiadaja za ziarnista strukture kory. Odcinki proste znajduja się obok cewek zbiorczych w promienistościach rdzennych i rdzeniu nerki, którym nadaja struktore pasmowata. Układ odcinków prostych nef tworzy pętlę Henlego.

CIAŁKO NERKOWE - kulisty twór, złozony z kłębuszka naczyniowego i torebki Bosmana. Torebka kłębuszka stanowi początkowy, rozszerzony odcinek nefronu i sklada się z blaszki ściennej i trzewnej. Blaszka scienna zbudowana jest z nabłonka jednowarst płaskiego, spoczywającego na błonie podstawnej, otaczającej cale cialko nerkowe. Blaszke trzewna, która pokrywa naczynia kłębuszka, stanowia kom nabłonkowe - podocyty.

KŁĘBUSZEK NACZYNIOWY - utworzony jest zz kilkudziesięciu pętli naczyn włosowatych. Elementy ściany naczyn włosowatych kłębuszka: kom śródbłonkowe z porami, trójwarstwowa błona podstawna i zasłonięte przeponkami szczeliny pomiedzy wypustkami podocytów stanowia bariere filtracyjną nerki. Przesączony przez tę bariere płyn rozni się od osocza krwi brakiem większości bialek i stanowi mocz pierwotny.

DWA BIEGUNY CIAŁKA NERKOWEGO - BIEGUN NACZYNIOWY - miejsce w którym wchodzi tetniczka doprowadzajaca i wychodzi mniejsza od niej tet odprowadzajaca. Tet. dop.rozpada się na kapilary kłębuszka które łącząc się w tet odp tworzą sieć dziwną tętniczo - tętniczą. Na ty biegunie warstwa ścienna torebki Bosmana przechodzi w warstwę trzewną.

BIEGUN MOCZOWY - miejsce w którym od cialka nerkowgo odchodzi kanalik proksymalny. Lezy po przeciwnej stronie od bieguna nacz i odznacza się zmiana charakteru nabłonka warstwy ściennej torebki Bosmana, który staje się w tym miejscu sześcienny i nabiera cech barwnych.

KANALIK PROKSYMALNY - sklada się z czesci kretej i prostej. Czesc kreta tworzy kilkanaście skrętów położonych w korze wpoblizu macierzystego cialka nerkowego. Czesc prosta biegnie w promienistości rdzennej i konczy się w rdzeniu zew. W kan proks nastepuje resorpcja zwrotna 80% wody z pramorzu a jej przeplyw pomiedzy Komorkami wywolany jest gromadzeniem się w tkance miedzykanalikowej chlorku sody w wyniku czynnego transportu Na+ u podstawy komórek, w ślad za którym podąża Cl -. W tym kan zachodzi całkowite wchłanianie glukozy, aminokwasów i witamin które przechodzą przez komórki przy udziale odpowiednich białek transportowych. Kom kan proks wykazuja aktywność wydzielnicza.

KANALIK POŚREDNI - rozpoczyna sie na ramieniu zstępującym petli Henlego. Wyrazne jest przejscie kanalika pośredniego w kanalik dystalny, ale lokalizacja tego przejscia w obrebie petli Henlego jest rozna i zalezy od długości petli. W nef o petlach krotkich kanalik pośredni jest krotki lub wogule nie wystepuje. Siana tego kanalika zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, których jadra wpuklaja się do światła kanalika. Cytoplazma Komorek wyposazona jest w nieliczne organelle, a na ich powierzchni mogą występować pojedyncze migawki. Sciana kanalika w czesci zlokalizowanej na ramieniu zstępującym petli jest przepuszczalna dla wody, jest za to nie przepuszczalna dla jonow sodowych i chlorkowych.

KANALIK DYSTALNY - sklada się z odcinka prostego wchodzącego w sklad petli Henlago o odcinka kretego. Początek kan dystalnego zlokalizowany jest na ramieniu zstępującym lub wstępującym petli Henlego. Zbudowany jest z nabłonka jednowarstwowego sześciennego. Czesc kreta kanalika dystalnego jest krotsza od czesci kretej kan proksym, na terenie kory nerki obserwuje się mniej liczne przekroje przez kanalik dystalny. Można go również odróżnić od kan proksym na podstawie słabszej barwliwości cytoplazmy komorkowej i gęściej ułożonych jader o przyszczytowej lokalizacji. Kom kanalika dystalnego wykazuja nieregularne kontury, co wynika z licznych i dlugich wypustek. Czesc kreta kan dys stanowiostatni odcinek nefrony, po przejsciu którego pramocz zmienia się w mocz ostateczny.

APARAT PRZYKŁĘBUSZKOWY - utworzony jest z pewnych elementow wchodzących w sklad sciany naczyń, kanalika dystalnego i dodatkowych struktur z nimi sąsiadującymi. Wyroznia się w nim: KOMÓRKI ZIARNISTE - bedace przekształconymi komórkami mięśniowymi gładkimi w medii tetniczki dopr. Charakteryzuja się obecnością wypustek i ziarnistości wydzielniczych. Oprócz typowego wyposażenia komórek kurczliwych zawieraja dobrze rozwinieta szorstka siateczke srodplazmatyczna i aparat Golgiego. W ziarnistościach zawarta jest renina. KOMÓRKI PLAMKI GĘSTEJ - zlokalizowane sa w sianie kanalika dystalnego w miejscu w którym przylega ona do bieguna naczyniowego cialka nerkowego. Sa wysokie, waskie, nie posiadaja prążkowania przypodstawnego, maja liczne mikrokosmki na powierzchni. Blona podstawna na której spoczywaja jest szczególnie cienka. KOMÓRKI MEZANGIUM POZAKŁĘBUSZKOWEGO - wypełniaja miejsce pomiedzy plamka gesta a obydwiema tetniczkami bieguna naczyniowego. Posiadaja liczne wypustki, które za pomoca neksusow lacza je z siasiednimi komórkami mezangialnymi, jak rozniez z kom mięśniowymi w medii oby tetniczek.

CEWKI ZBIORCZE - zbieraja mocz z kanalikow dystalnych nefronu i doprowadzaja do kielichow nerkowych. Rozpoczynaja się krotkimi odcinkami łączącymi w korze nerki. Cewki zb wyscielone sa nabłonkiem jednowarstwowym. Kom cewki posoadaja wyraźne granice i można w srod nich wyroznic dwa typy: kom jasne i kom ciemne. Kom jasne występują na calej długości cewek zbiorczych, na powierzchni kazdej z nich znajduje się pojedyncza migawka. Kom ciemne wyroznia się ciemno barwliwa i elektronowo gesta cytoplazma. Na powierzchni posiadaja liczne mikrokosmki, a wewnątrz wiele mitochondriów. Sa dosc liczne w górnych odcinkach cewek, a zanikaja w dolnych.

TKANKA ŚRÓDMIĄŻSZOWA NERKI - wypełnia przestrzenie pomiedzy cialkami nerkowymi, kanalikami nefronu, cewkami zbiorczymi i naczyniami krwionośnymi. Szczególna role pełnią okołokanalikowe naczynia włosowate w korze nerki: ich komorki śródbłonkowe produkuja erytropoetyne. W czesci rdzennej rerki tkanka srodmiąższowa zajmije znaczniejsze obszary, a jej ilość wzrasta w kierunku kielichow nerkowych. Tkanke srodmiąższowa czesci rdzennej charakteryzuje obecność szczególnych Komorek z licznymi wypustkami i cytoplazma wypelniona kroplami lipidowymi. Komorki maja kształt wydłuzony i układają się poprzecznie w stosunku do osi kanalikow nerkowych i petli naczyniowych.

DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ - rozpoczynaja się na terenie nerki kielichami nerkowymi, które lacza się z miedniczka nerkowa, przechodzaca w moczowód. Moczowody doprowadzaja mocz do pęcherza moczowego gdzie jest magazynowany po czym wydalany za pośrednictwem cewki moczowej. Wyscielone sa błoną śluzową pokryta charakterystycznym dla tych narządów nabłonkiem przejściowym. Blaszka wlasciwa zbudowana jest z wiotkiej lub zbitej tkanki lacznej nie zawiera gruczołów, a wilgotność powierzchni błony śluzowej zapewnia przepływający stale mocz. Warstwa miesniowa w kielichach i miedniczkach ma układ spiralny. W moczowodzie można wyróżnić trzy pokłady: środkowy okrężny, wew i zew o przebiegu podłużnym lub skośnym. W pęcherzu moczowym trójwarstwowy układ pęczków mięśniowych jest mniej wyraźny i wszystkie kurcza się równocześnie, warunkując opróżnienie pęcherza. Ostatnia warstwe wszystkich odcinkow drog wyprowadzających mocz stanowi łącznotkankowa przydanka, która na tylnej ścianie pęcherza zastapiona jest błoną surowiczą.

PRZYSADKA - jest zlokalizowana w jamie czaszki, w siodełku tureckim kości klinowej i łączy się z dolną powierzchnią podwzgórza za pomocą szypuły lejka. Anatomicznie dzieli się przysadkę na płat przedni i płat tylny oddzielone od siebie szczeliną lub szeregiem cyst. Ze względu na odmienną strukturę, funkcję wyróżnia się w przysadce część gruczołową i część nerwową.

CZĘŚĆ GRUCZOŁOWA PRZYSADKI - w jej obrębie wyróżnia się: CZĘŚĆ OBWODOWĄ - zbudowana z kilku typów komórek, naczyń włosowatych typu okienkowego oraz niewielkiej ilości tkanki łącznej. Wśród komórek gruczołowych wyróżnia się: kom. barwnikooporne i kom. barwnikochłonne. Kom barwnikooporne stanowią 50% populacji komórek płata przedniego i ułożone są zwykle w grupy. Są to kom drobne, z okrągłymi jądrami i jasną cytoplazmą, której granice są trudno dostrzegalne. Kom barwnikochłonne reprezentują populacje kom aktywnych wydzielniczo. Ze względu na powinowactwo ziarnistości do barwników kwaśnych bądź zasadowych komórki te dzielimy na kwasochłonne i zasadochłonne. Kom barwnikochłonne są większe od kom barwniopoprnych, co dotyczy zwłaszcza komórek zasadochłonnych, a ich okrągłe jądro jest zwykle położone ekscentrycznie. CZĘŚĆ POŚREDNIA: charakteryzuje się zwartą strukturą i prawie kompletnym brakiem naczyń krwionośnych. U osobnika dorosłego ok. 20% jej objętości stanowią cysty pozostałe po kieszonce Rathkego, wyścielone nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym i zawierające koloid. CZĘŚĆ GUZOWA - otacza dookoła lejek warstwą o grubości 25-60 um. Jest dobrze ukrwiona i zawiera zarówno komórki barwnikooporne i barwnikochłonne o nieustalonej funkcji.

CZĘŚĆ NERWOWA PRZYSADKI - zbudowana jest z bezmielinowych aksonów kom nerwowych, których perykariony zlokalizowane są w podwzgórzu, oraz kom glejowych zwanych pituicytami, które stanowią szczególna odmianę astrocytow. Wyróżnia się w niej 3 obszary anatomiczne: WYROSTEK LEJKOWATY - zawiera zakończenia aksonów kom nerwowych zgrupowanych w tzw. wielokomórkowych jadrach podwzgórza: nadwzrokowym i trzykomorowym. W rozszerzonych buławkowato koncach aksonow, oprócz neurotubul i typowych pęcherzyków synaptycznych, dostrzega się w mikroskopie elektronowym wieksze od nich ziarnistości wydzielnicze z elektronowo gęsta zawartościa. Ziarnistości te zawierają hormony: oksytocyne oraz hormon antydiuretyczny wraz z towarzyszącymi im bialkami nośnikowymi. Hormony te syntetyzowane sa w oby wymienionych jadrach podwzgorzowych, chociaz w jadrze trzykomorowym przewaza produkcja oksytocyny. SZYPUŁKA LEJKA - zbudowana z aksonow, które kieruja się od wielkokomorkowych jader podwzgórza do tylnego płata przysadki. Przy zastosowaniu barwienia fuksyną aldehydową na terenie szypuły obserwuje się pod mikroskopem optycznym twory zwane kulami Herlinga, które z wolna przemieszczaja się od podwzgórza w kierunku tylnego płata przysadki. WYNIOSŁOŚĆ POŚRODKOWA - sasiaduje z dnem komory III, zawiera zakończenia aksonow należących do rozproszonych Komorek tworzących nieostro odgraniczone drobnokomorkowe jadra w rejonie guza popielatego i dna komory III. Komorki tych jader wykazuja cechy neurosekrecji i produkuja substancje regulujące czynność komorek czesci obwodowej przysadki, z tego względu zajety przez nie obszar nazywa się rejonem hipofizjotropowym. Aksony Komorek nerwowych z regionu hipofizjotropowego sa krotkie i koncza się buławkowatymi rozszerzeniami w siasiedztwie włosowatych naczyń krwionośnych rozpietych w wyniosłości pośrodkowej.

PRZYTARCZYCE - sa to narzady występujące najczęściej w liczbie 4, na tylnej powierzchni tarczycy przy gornym i dolnym biegunie jej płatow. Kazda z przytarczyc jest otoczona torebka która wnika w jej glab i dzieli gruczoł na niekompletne zraziki. Kom gruczołowe układaja się w gniazda, sznury lub pęcherzyki. Wyroznia się w srod nich kom główne i kom oksyfilne. Kom główne dzieli się na jasne i ciemne. Kom główne naleza do najmniejszych kom w ustroju. Maja kształt wieloboczny i okrągłe, centralnie położone jadro. Cytoplazma kom głównych jasnych słabo się barwi metodami przeglądowymi. Kom oksyfilne sa kom większymi, ale ich jadra sa mniejsze i zawieraja wiecej heterochromatyny. Cytoplazma tych kom barwi się intensywnie kwasochłonnie i wykazuje ziarnista strukture. Siateczka sródplazmatyczna i aparat Golgiego sa słabo rozwinięte

NADNERCZA - KORA NADNERCZY- wyroznia się 3 warstwy, idąc od obwodu w kierunku rdzenia: WARSTWA KŁĘBKOWATA - w tej warstwie kom układają się w klebki lub arkady. Kom sa drobna i zawieraja nie wiele cytoplazmy otaczającej kuliste jadro. W cytoplazmie obecne sa nieliczne krople lipidowe. W tym kom wystepuje niewielka ilość siateczki srodplazmatycznej szorstkiej i dobrze rozwiniety aparat Golgiego zlokalizowany w pobliżu jadra. Kom tej warstwy produkują mineralokortykosterydy regulujące gospodarke wodno-elektrolitową ustroju. Ich reprezentantem jest aldosteron, który działa na kom kanalina dystalnego nefronu. Wydzielanie mineralokortykosterydow regulowane jest przez układ renina-angiotensyna. WARSTWA PASMOWATA - w tej warstwie kom układają się pojedynczo lub w podwojne szeregi, skierowane promieniście w stronę rdzenia nadnerczy. Kom sa wieksze. Warstwa ta wykazuje wysoka zawartość witaminy C. kom warstwy pasmowatej produkuja glikokortykosterydy z których najważniejsze sa kortyzol i kortykosteron. Hormony tej grupy wywieraja złożony wpływ na gospodarke weglowodanowa ustroju i na przemiany tłuszczów i bialek; powoduja wzrost anabolizmu w wątrobie, natomiast katabolizmu w pozostałych narzadach. WARSTWA SIATKOWATA - zbudowana z pasm komorkowych tworzących przeplatające się sieci. Kom sa mniejsze, z ciemniejsza kwasochlonna cytoplazma. Kom tej warstwy produkuja niewielkie ilości hormonow sterydowych reprezentujących androgeny. Podobnie jak kom warstwy poprzedniej pozostaja pod kontrola ACTH. WARSTWA PŁODOWA - zbudowana z dużych, kwasochłonnym kom wykazujących cechy ultrastrukturalne kom produkujących sterydy. Warstwa płodowa nie jest zdolna do wytwarzania pozostałych hormonow kory nadnerczy, które powstaja wtym okresie w łożysku.

RDZIEŃ NADNERCZY - zbudowany z kom chromochłonnych i nielicznych kom zwojowych. Kom chromochlonne sa okrągłe, wieloboczne lub walcowate i układają się w pasma przylegające do naczyn krwionośnych. Zawieraja dobrze rozwinieta siateczke srodplazmatyczna szorstka, aparat Golgiego i wydłuzone mitochondria. W ziarnistosciach tych kom sa dwa aminy katecholowe: adrenalina i noradrenalina. Dzialanie hormonow rdzenia nadnerczy: przyspieszenie przepływu krwi przez narzady wew, podwyższenie poziomu glukozy i wolnych kwasow tluszczowych w surowicy.

WYSPY TRZUSTKOWE - dostrzega się jako ugrupowania slabiej barwiących się kom na terenie czesci zewnatrzwydzielniczej trzustki. Ugrupowania te maja kształt okrągły, owalny lub nieregularny i zlokalizowane sa glownie na terenie trzonu i ogona trzustki. Wyroznia się kom o roznej funkcji: A, B, D, PP. Kom wysp wydzielaja swoje produkty na drodze egzocytozy- -albo w strone włosowatych naczyn krwionośnych typu okienkowego, albo do przestrzeni znajdującej się pomiedzy kom wysp. Kom wysp trzustkowych mogą regulowac wzajemnie swoje czynnisci za pośrednictwem licznych polaczen metabolicznych typu neksus.

KOMORKI C - w tarczycy wystepuje dodatkowa populacja kom: tzw kom C, których nazwa pochodzi od produkowanej przez nie kalcytoniny. Kom te występują pojedynczo lub w malych grupach, zarówno w scianie pęcherzyków tarczycy jak i poza pęcherzykami. Sa to kom nieco wieksze od kom pęcherzykowych, o jasnej cytoplazmie, które identyfikuje się na podstawie specjalnych właściwości

SZYSZYNKA - to narząd kształty stożkowego, zlokalizowany w nadwzgorzu pomiedzy wzgormkami gornymi i ponad sklepieniem międzymózgowia. Wieksza część narzadu pokryta jest opona miekka, od której odchodzaprzegrody dzielace szyszynke na nieregularne zraziki. W miąższu zrazikow są dwa rodzaje kom: pinealocyty i kom glejowe. Charakterystyczna cecha narzadu stanowi obecność tzw. piasku szyszynkowego. Sa to blaszkowate złogi soli wapnia i magnezu, które odkładają się w przestrzeniach mieczykom. Pinealocyty układają się w sznury lub gronka. Posiadaja slabo barwliwa cytoplazme i duze jadro o nieregularnych konturach z widocznym jąderkiem. Komórki glejowe odróżnia się od pinealocytów głównie na podstawie ciemniejszego wybarwienia ich jąder.

DZIAŁANIE HORMONÓW NA KOMÓRKĘ - hormony rozprowadzane sa z krwia po calych ustroju, ich dzialnie biologiczne dytyczy tylko wybranych kom. Kom te nazywamy kom docelowymi. Zdolnośc kom docelowych do reagowania na hormon zalezy od obecności w niej odpowiednich receptorow. Przyłączenie hormonu do receptora stanowi sygnał wyzwalający reakcję komórki. Ze względu na lokalizację receptory hormonalne dzielimy na błonowe i wewnątrzkomórkowe. Przyłączenie hormonu do receptora powoduje zmiane konformacyjną receptora, która przeniesiona zostaje na efektor, wyzwalający odpowiedź komórki. Strukróry wiążące hormon i strukróry inicjujące odpowiedź komórki mogą stanowić obszary tej samej cząsteczki receptorowej bądź też odrębne jednostki.

DZIAŁANIE HORMONÓW PRZEZ RECEPTORY BŁONOWE - receptory sprzężone z boałkami G - białka G reprezentują grupę trójczłonowych białek wiążących GTP, które zbudowane sa z podjednostek ά, β i γ. Efektor odpowiada za przetłumaczenie informacji o przyłączeniu się hormonu do receptora za jeden z sygnałów zrozumiałych dla komórki, który stanowi tzw. wtórny przekaźnik. Wynikiej aktywacji efektora jest zmiana poziomu wtórnych przekaźników, do których należą: cykliczny AMP, trójfosforan inozytolu, jony Ca2+, cykliczny GMP. Wzrost poziomu określonego przekaźnika wtornego w cytoplazmie powoduje aktywacje zaleznej od niego kinaz: kinazy A, kinaz CaM, kinazy C, kinazy G. Receptory o funkcji enzymatycznej - to białka błonowe które zawieraja w swojej czasteczce obszar wiążący ligand i obszar o charakterze enzymu. Najczęściej tym enzymem jest kinaza tyrozynowa, która katalizuje fosforylacje boałek przy tyrozynie. Zasadniczym efektem reakcji mniedzybialkowych jest aktywacja kinaz serynowo-treoninowych, za pośrednictwem tzw. białka Ras, które należy do bardzo licznych w komórce monomerycznych białek wiążących GTP.

JADRO - laczy funkcje gonady odpowiedzialnej za produkcje gamet i gruczoly dokrewnego produkującego androgeny. Otoczone jest blona bialawa, lacznotkankowa oslonka skladajaca się z zew warstwy wluknistej utworzonej glownie przez wlukna kolagenowe i wew warstwy naczyniowej o luznym utkaniu. Każdy zrazik utworzony jest przez 1-4 kanaliki nasienne-miejsce namazania i dojrzewania gamet. W okolicy srodjadrza znajduje się znacznie zagromadzenie tkanki lacznej i początkowy odcinek drog wyprowadzających plemniki - siec jadra. KANALIK NASIENNY - otoczony blona graniczna w sklad wchodza: blaszka podstawna, cienka warstwa wlókien kolagenowych, 3-5 warstw kurczliwych Komorek miodnych, warstwa tkanki lacznej bogatej w naczynia chłonne. Naplaszce podstawnej spoczywa kilka warstw nieustannie namnazajacych się i dojrzewających Komorek plemnikotwórczych pomiedzy którymi rozmieszczone sa nieproliferujace, podporowe kom Sertolego. SPERMATOGENEZA - 3 etapy: spermatocytogeneza - obejmuje kilka podziałów mitotycznych spermatogonii, prowadzi do powstania spermatocytu I rzedu, mejoza - w wyniku korej powstaje najpierw spermatocyt II rzedu a potem haploidalna spermatyda, spermiogeneza - polega na przekształceniu spermatydy w plemnik./ W kanaliku nasiennym Komorkami najniżej zróżnicowanymi sa spermatogonie, morfologicznie można wyroznic:-ciemne spermatogonie A o owalnych jadrach bogatych w heterochromatyne, -jasne spermatogonie A posiadające jadra z rozproszona chromatyna i ekscentrycznie położonymi dwoma jaderkami, -spermatogonie B z jadrami zawierającymi obwodowe skupiska heterochromatyny i centralne, pojedyncze jaderko.

SPERMIOGENEZA - proces reorganizacji strukturalnej spermatydy prowadzacy do jej przekształcania w plemnik. Jej celem jest max upakowanie niezbędnych plemnikow organelli komorkowych i usuniecie zbędnej cytoplazmy. W trakcie spermiogenezy odbywa się roznoczesnie kilka zasadniczych reorganizacji strukturalnych: wytworzenie akrosomu, wytworzenie witki, kondensacja i zmiana kształtu jadra, wytworzenie mankietu z mitochondriow, wytworzenie wyspecjalizowanych obszrow w blonie kom, usuniecie zbędnej cytoplazmy.

BUDOWA PLEMNIKA- glowka plemnika-zawiera jego jadro i pokrywający przedni biegun jadra akrosom. Witke można podzielic na 4 czesci: szyjka oddzielona od glowki wloknista plytka, zawiera 2 centriole: proksymalna i dystalna, cz posrednia zbudowana z aksonem, 9 podluznych włókien białkowych i mankietu mitichondrialnego cz glowna najdluzsza, aksonem otacza kolejno: 7 gestych włókien zew i oslonka wloknista, zbudowana z dwoch kolumn powstałych przez przekształcenie III i VIII wlokna i łączących je poprzecznych, półkolistych segmentow. Cz koncowa nie ma tu wlukien ani oslonki, aksonem otoczona jest blona kom.

CAPITULUM, kolumny segmentowe, geste wlokna zew i oslonka wluknista sa przekształconymi elementami cytoszkieletu. Buduja je różnorodne bialka, z których czesc należy do rodziny cytokieratyn i odpowiada za sztywność i sprężystość witki.

KOMORKI SERTOLRGO - wysokie, walcowate kom oparte na blaszce podstawnej, sięgają do swiatla kanalika kretego. W ich przypodstawnej czesci znajduje się nieregularne jadro kom z charakterystycznym trójdzielnym jąderkiem i dosc liczne cysterny gładkiej i szorstkiej siateczki srodplazmatycznej. Na powierzchniach bocznych i trzyszczytowej cytoplazma tworzy liczne faldy i wpuklenia, w których leza różnicujące się kom plemnikotwórcze, FUNKCJE: wytworzenie bariery kanalika nasiennego, fun podporowa, odżywcza, troficzna, fagocytoza, regulacja stężenia testosteronu w kanaliku nasiennym, współdziałanie z innymi kom jadra, wpływ na plodowy rozwoj meskiego ukl Roz.

NAJADRZE - buduja go kanaliki wyprowadzające i przewod najądrza. Kanalik wyp wysciela go nabłonek jednowar walcowaty, składający się na przemian położonych grup kom niższych i wyższych. Sa tu 3 rodzaje kom: wyższe kom z migawkami, nizsze kom z mikrokosmkami, bardzo niskie, niezróżnicowane kom podstawne. Kom z mikrokosmkami maja dobrze rozwinieta siateczke srodplazmatyczna szorstka i aparat Golgiego, a w rejonach trzyszczytowych-ziarnistosci wydzielnicze, pęcherzyki pinocytotyczne i lizosomy. Nabłonek kanalikow wyp wspomaga przesuwanie plemnikow w kierunku dalszych odcinkow drog wyprowadz poprzez dzialanie migawek i resorpcje plynu wydzielonego w kanalikach nasiennych, a także wydziela substancje indukujące dojrzewanie plemnikow. Przewod najądrza - wyściółkę stanowi nabłonek wieloszeregowy w sklad którego wchodza dwa typy kom: kom główne i kom podstawne. Kom główne sa waskie, wysokie, posiadaja pos jadrem umiarkowanie rozbudowana szorstka siateczke srodplazmatyczna, nad jadrem b dobrze rozwiniety aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze, liczne lizosomy. Resorbuja wode z plyno nasiennego, produkuja fosfolipidy, cukrowce i glikoproteidy. Kom podst maja kształt piramidowy, stanowia pule rezerwowa dla nabłonka. Kolejne warstwy sciany przewodu najądrza: blaszka podstawna, cienka lacznotkankowa blaszka wlasciwa, blona miesniowa która gwałtownie grubieje w miejscu przejscia przewodu najądrza w nasieniowod.

NASIENIOWOD - gruba, mocno umiesniona sciana nasienio sklada się idac od wew z warstw:-blona sluzowa wyscielona nabl. Wieloszeregowym, -blaszka miesniowa najgrubsza, zbudowana z 3 pokladow mięśniówki gładkiej o przebiegu podl, okrez i podl.-przydanka łącznotkankowa mocujaca nasieniowod w tkance lacznej powrozka nasiennego. W pobliżu gruczolu krokowego nasieniowod rozszerza się tworząc banke.charakteryzuje ja szerokie światło i obecność wysokich, rozgałęzionych fałdów blony sluzowej. Krotki odcinek łączący banke z ujsciem nasieniowodu nazywa się przewodem wytryskowym.

GRUCZOŁY DODATKOWE - PECHERZYKI NASIENNE - ich sciana pokryta jest blona sluzowa o licznych rozgałęzieniach i faldach. Blona sluzowa pokryta jest nablonkiem wieloszeregowym, zbudowanym z kom głównych i podstawowych. Blaszka wlasciwa blony sluz zawiera liczne wlokna sprężyste. GRUCZOŁ KROKOWY - otacza początkowy odcinek cewki moczowej. Na poprzecznym przekroju światło cewki znajduje się w centrum gruczolu, a elementy wydzielnicze rozmieszczone sa koncentrycznie w trzech możliwych do wyodrębnienia warstwach:-okolocewkowe gruczoly sluzowe, -gruczoly podsluzowkowe, -gruczoly główne. Wydzielina gruczolu krok bogata jest w enzymyhydrolityczne. Odcinki gruczołowe otoczone sa przez łącznotkankowy zrab zbudowany z włókien kolagenowych, sprężystych i licznych kom mięśniowych i gładkich. Cala prostate pokrywa włóknisto-sprezysta torebka. GRUCZOLY OPUSZKOWO-CEWKOWE - pokryte lacznotkankowa torebka od której odchodza przegrody oddzielające od siebie skupiska odcinkow wydzielniczych. Stalym elementem torebki ni przegrod sa cienkie peczki włókien mięśniowych szkieletowych.

PRĄCIE - pokryte cienka skora pozbawiona(z wyjątkiem nasady) korzeni włosów, zawierajaca drobne gruczoly potowe. Skora pracia zwłaszcza pokrywajaca żołądź obfituje w liczne zakończenia nerwowe o charakterze czuciowym. Brak jest typowej warstwy podskórnej z tkanka tluszczowa, zamiast niej wystepuje blona miesniowa, a pod nia łącznotkankowe powiezi: powierzchowna i gleboka. Oslonki pracia pokrywaja główne budujące go struktury: dwa symetryczne ciala jamiste i pojedyncze cialo gąbczaste, w obrebie którego przebiega cewka moczowa i którego przedni, rozszerzony odcinek tworzy żołądź pracia.

JAJNIK - jednowarstwowy płaski nabłonek powierzchniowy, pod którym znajdują się pasma włókien kolagenowych (torebka biaława); wyróżniamy strefę korową zawierająca pęcherzyki jajnikowe oraz strefę rdzenna, w której lokalizują się liczne naczynia krwionośne.

PĘCHERZYKI ZAWIĄZKOWE - najmłodsza i najliczniejsza generacja pęcherzyków jajnikowych, obecne przed okresem dojrzałości płciowej, twory kuliste 30-40Um, składające się z oocytu pierwszego rzędu oraz jednej warstwy otaczających go płaskich komórek pęcherzykowych o charakterze nabłonka, spoczywających na blaszce podstawnej. PĘCHERZYKI PIERWOTNE - następne stadium rozwoju pęcherzyków jajnikowych, są większe od poprzednich i znajdują się głębiej, wzrost oocytu i otaczających komórek, przyjmują najpierw kształt sześcienny, a później walcowaty. PĘCHERZYKI WZRATSAJĄCE BEZJAMISTE - zawdzięczają rozmiary przede wszystkim namnażaniu się komórek pęcherzykowych, które wytwarzają kilka warstw (jednowarstwowe i wielowarstwowe), wyróżniamy osłonkę przejrzysta - stanowiąca produkt wydzielniczy oocytu; osłonka pęcherzyka. PĘCHERZYKI WZRASTAJACE JAMISTE - płyn pęcherzykowy stanowi produkt wydzielniczy komórek pęcherzykowych, jak i przesącz z naczyń krwionośnych osłonki wew; komórka jajowa osiąga swoje maksymalne rozmiary, walcowate komórki, które bezpośrednio otaczają tworzą wieniec promienisty, pozostałe noszą nazwę warstwy ziarnistej; kom. osłonki wewnętrznej powiększają swoje rozmiary, a w ich cytoplazmie gromadzą się krople lipidów, komórki te produkują androgeny (estrogeny). PĘCHERZYK DOJRZAŁY PĘCHERZYK GRAAFA - pęcherzyk o dużych rozmiarach, którego wnętrze zajmuje jedna jama, wypełniona płynem pęcherzykowym. Ściany pęcherzyka tworzone są od strony jamy z : błony ziarnistej, błony szklistej oraz warstwy wewnętrznej i zew. Osłonki pęcherzyka; oocyt wraz z komórkami tworzy wzgórek jajonośny. Pęcherzyk Graafa zajmuje całą grubość warstwy korowej jajnika, a nawet wystaje ponad jego powierzchnię, występuje zagłębienie zwane znamieniem. CIAŁKO ŻÓLTE - powstaje w miejscu pękniętego pęcherzyka Graafa, pofałdowana i zapadnięta ściana pęcherzyka ulega pogrubieniu poprzez wzrost przede wszystkim komórek warstwy ziarnistej, które przekształcają się w kom. ziarnisto-luteinowe. Od strony osłonki wewnętrznej na terenie ciałka wnikają włosowate naczynia krwionośne, przekształcające się w komórki osłonkowo-luteinowe. W rozwoju wyróżniamy kilka faz: wzrostu, unaczynienia, i fazę pełnego rozkwitu, Wytwarzane są progesteron i estrogeny, niestrydowe substancje biologicznie czynne. JAJOWÓD - rura o długości 12 cm, dwa ujscia oraz cztery odcinki, idąc od ujścia brzusznego :lejek, bańka, cieśń oraz część śródścienna, ściana jajowodu zbudowana jest z błony śluzowej, błony mięśniowej oraz błony surowiczej. Powierzchnia błony śluzowej pokryta jest nabłonkiem jednowarstowwym walcowatym, w którym wyróżniono: kom. z migawkami, kom. bez migawek oraz kom. rezerwowe. Najwięcej kom. z migawkami stwierdza się w pobliżu ujścia brzusznego jajowodu oraz na szczycie fazy estrogennej. Warstwa mięśniowa jajowodu zawiera pęczki komórek mięśniowych gładkich porozdzielane znaczną iloscią wiotkiej taknki łącnzej. MACICA - narząd gruszkowatego kształtu od góry: dno, trzon i szyjka. Dno i trzon róznią się budową histologiczną, natomiast szyjka posiada cechy odrębne. BŁONA ŚLUZOWA TRZONU I DNA MACICY - spoczywa bezpośrednio na warstwie mięsniowej. Pokryta nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym złożonym z komórek gruczołowych, których bogatobiałkowa wydzielina współtworzy szczególne środowisko wnętrza macicy oraz mniej licznych komórek z migawkami, przemieszczających wydzielinę w stronę macicy Gruba blaszka właściwa błony śluzowej zbudowana jest z tkanki łącznej wiotkiej, w której przeważają gwiaździste komórki zrębowe pochodzenia mezenchymatycznego; warstwa czynnościowa i warstwa podstawna. CYKLICZNE ZAMIANY W BŁONIE ŚLUZOWEJ TRZONU MACICY A. Faza wzrostowa 3-14 dzień, wyraz stymulowanej przez estrogeny odnowy błony śluzowej macicy częściowo złuszczonej, grubość 1-3 mm błona śluzowa, na powierzchni nabłonka występuje liczne mikrokosmki i pojedyncze migawki, warstwa zbita i warstwa gąbczasta B. Faza wydzielnicza czyli progestagenowa od 15-27 dnia cyklu. Następuje dalsze pogrubienie błony śluzowej 5-6 mm, Cale utkanie błony zrębu staje się luźniejsze C. Faza niedokrwienia czyli przedmiesiączkowa trwa krótko, kilka godzin z przerwami. Pod wpływem gwałtownego spadku poziomu zarówno estrogenów, jak i progesteronu dochodzi do zmiany przepuszczalności błon lizosomowych w komórkch endometrium D. Faza złuszczania albo miesiączkowa wywołana ponownym napływem krwi do tętnic spiralnych, która przrywa ich uszkodzone ściany i unosi z sobą obumarłą warstwe czynnościową błony śluzowej. WARSTWA MIĘSNIOWA I BŁONA ZEWNETRZNA MACICY - najgrubsza warstwa ściany macicy, zbudowana z pęczków komórek mięsniowych gładkich poprzedzielanych tkanka łączną, w ktorej przebiegają naczynia krwionośne. Wyróżniamy 4 nieostre pokłady :warstwa wew., warstwa naczyniowa, warstwa ponadnaczyniowa oraz warstwa podsurowicza. W warstwie pierwszje i ostatniej komórki mięśniowe układają się głownie wzdłuż długiej osi narządu. SZYJKA MACICY rożni się budowa histologiczna od dna i trzonu macicy. Od strony światła narządu dostrzega się fałdy pierzaste utworzone przez błonę śluzową. Nabłonek pokrywający tę błonę w kanale szyjki zawiera więcej komórek migawkowych, a w okolicy ujścia zewnętrznego zmienia się na wielowarstwowy płaski. POCHWA w ścianie pochwy wyróżnia się również trzy warstwy: śluzowa, mięśniowa i włóknista. Błona śluzowa pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, który w pewnych okresach cyklu miesięcznego wykazuje oznaki rogowacenia. Warstwa mięśniowa pochwy jest stosunków słabo rozwinięta i składa się z pęczków komórek mięśniowych gładkich o dość chaotycznym układzie, w którym można dostrzec okrężny pokład wew. I podłużny pokład zew. Warstwa włóknista, czyli przydanka zbudowana jest z tkanki łącznej, przetkanej licznymi sieciami sprężystymi. Luźniejszą część zewnętrzna tej warstwy łączy pochwę z narządami sąsiadującymi. NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE Wargi sromowe większe są to fałdy skórne wypełnione obfitą tkanką tłuszczową, pod która znajdują się cienki pokład komórek mięśniowych gładkich. Począwszy od okresu dojrzałości płciowej, ich powierzchnia zew pokryta jest gęstymi włosami, którym towarzyszą gruczoły łojowe i zapachowe Wargi Sromowe mniejsze stanowią cieńkie fałdy skóry pozbawionej włosów. Pokrywający je nabłonek wielowarstwowy płaski wykazuje nieznaczne rogowacenie i zawiera liczne ziarenka melaniny. Łechtaczka wykazuje budowę podobna do prącia, od którego różni się swoimi niewielkimi rozmiarami. Trzon łechtaczki zbudowany z dwóch ciał jamistych zakończony jest żołędzią pokryta napletkiem. W tkance łącznej, pod powierzchnią nabłonka wielowarstwowego płaskiego, znajduje się wiele zakończeń nerwowych Gruczoły przedsionkowe występują w dwóch formach jako małe i duże . pierwsze otaczają łechtaczkę oraz ujście cewki moczowej i mają charakter cewkowy, natomiast drugie znajdują się w bocznych ścianach przedsionka pochwy, sacewkowo- pęcherzykowe i wykazują budowę zrazikową, kom. wydzielnicze są sześcienne lub walcowate i produkują śluz

TKANKA NERWOWA - w organizmie jest najważniejszym i najszybszym systemem sterowania i łączności, dzieki dobrze wykształconym właściwością: pobudliwości i przewodnictwu. Tworzy ona dwa główne systemy: ośrodkowy układ nerwowy, obejmujący mozg i rdzen kregowy oraz obwodowy ukl nerwowy złożony z włókien nerwowych. Tkanke nerwowa tworza: komorki nerwowe i kom glejowe.

KOMÓRKA NERWOWA sklada się z ciala kom czyli perykarionu bezpośrednio otaczającego jadra kom i wypustek dwoch rodzajow: dendrytow i neurytow. NEURYT (akson) w cytoplazmie aksonu przebiegaja zgodnie z jego długa osia liczne mikrotubule i filamenty pośrednie, występują mitochondria i położone podblokowo kanaly gładkiej siateczki srodplazmatycznej. Blona kom zawiera kanaly jonowe. Akson przewodzi bodźce odśrodkowo.(od perykarionu na obwód) DENDRYT - zawieraja mniej elementow cytoszkieletu, w najgrubszych odnogach wystepuje tigroid. Nie posiadaja kanałów sodowych otwieranych zmiana potencjałów. Na swych przebiegu i zakończeniach maja tzw kolce dendrytyczne, uczestniczaca w tworzeniu synaps. Dendryty przewodzą bodźce dośrodkowo.(do perykarionu)

KLASYFIKACJA KOM NERWOWYCH - 1. liczba wypustek: neurony wielobiegunowe posiadaja neuryt i wiele dendrytow, neurony dwubiegunowe maja pojedynczy dendryt i neuryt, odchodzące zazwyczaj po przeciwnych stronach perykarionu, występują np. w siatkowce neurony pseudojednobiegunowe od perykarionu odchodzi pojedyncza wypustka, gdzie się rozdziela i tworzy dendryt i neuryt, bodziec przechodzi bezpośrednio z dendrytu na neuryt, omijając perykarion. neurony jednobiegunowe bardzo rzadkie u kręgowców, spotzkane w rozwoju plodowym mogą posiadac tylko dendryt lub tylko neuryt. 2. obszaru zajmowanego przez wypustki, 3. kształtu perykarionu (neurony ziarniste, gwiaździste, wrzecionowe, piramidowe, gruszkowate)

WYPOSAŻENIE CYTOPLAZMY - neurofibryle i tigroid. Neurofibryle reprezentuja układy 2 roznych elementow cytoszkieletu: mikrotubul zwanych neurotubulami i filamentow pośrednich zwanych neurofilamenty. NEUROTUBULE - najliczniejsze w aksonie, z mechanoenzymami odpowiadaja za proces tzw. transportu aksonalnego. Wyróznia się transport odśrodkowy, zachodzący przy udziale przy udziale kinezy i dośrodkowy czyli retrogradowy lub wsteczny, zalezny od dyneiny. NEUROFILAMENTY zbudowane z charakterystycznego wyłącznie dla kom nerwowych bialka, pelnia podobnie jak inne filamenty pośrednie funkcje podporowa. TIGROID - jego funkcja jest biosynteza bialek wlasnych (bialek blonowych, cytoszkieletu, cytozolu) i neuroprzekaźnikow peptydowych i niekiedy bialek wydzielniczych. Rozbudowanie aparatu syntetyzującego bialka jest w kom nerw niezbędne wobec ogromnej całkowitej objętości cytoplazmy i powierzchni blon tych kom.

OSŁONKI WŁÓKNA NERW - Osłonka Schwanna - na osłonkę pojedynczego aksonu sklada się wiele kom Schwanna stanowiace jej kolejne segmenty. Jedna kom Schwanna pelni role segmentu oslonki dla co najmniej kilku aksonow. Wlokna nerwowe wyposażone wyłącznie w osłonkę Schwanna nazywaja się bezrdzenne lub niezmielinizowane, cechuja się wolniejszym przewodzeniem bodźców. Oslonka Schwanna pelni role ochronna, wspomaga metabolicznie otaczający akson. OSŁONKA MIELINOWA - MA CHARAKTER SEGMENTOWY, A POJEDYNCZY SEGMENT JEST WYTWOREM JEDNEJ KOM Schwanna, jednak może on wytworzyc segment tylko dla jednego aksonu. W miejscu gdzie dwie kom Schwanna stykaja się ze soba wytwarza się przerwa pomiedzy segmentami oslonki mielinowej noszaca nazwe przewężenia Ranviera. Wlokna nerwowe z oslonka mielinowa nosza nazwe zmielinizowanych lub rdzennych i charakteryzuja się szybkim przewodzeniem bodźcow.

POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY - w stanie spoczynku kom nerwowe wykazuja nierównomierne rozmieszczenie ładunków dodatnich i ujemnych pomiedzy cytoplazma a przestrzenia mieczykom, wyrażające się roznica potencjaly mierzonego w poprzek blony kom.

DEPOLARYZACJA - otwarcie kanałów sodowych powoduje gwałtowne przesuniecie jonow Na+ zgodnie z gradientem stezen i wyrównanie, a nastepnie krotktrwale odwrócenie roznicy potencjałów po obu stronach blony kom

POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY - powstaje jako wynik nagłego, dużego i przejściowego zwiększenia transportu do neuronów jonów sodowych, co powoduje fazę depolaryzacyjną, a następnie zwiększenia wypływu jonów potasowych, co powoduje fazę depolaryzacyjną.

SYNAPSA ELEKTRYCZNA - zawiera dużo połączeń jonowo-metabolicznych. Te połączenia umożliwiają dwukierunkowy, bezpośredni przepływ jonów z jednej komórki nerwowej do drugiej. Przeniesienie zmian potencjału błony komórkowej na synapsach elektrycznych następuje bardzo szybko. Efektywność przekazywania sygnału przez synapsy elektryczne jest proporcjonalna do liczby połączeń jonowo-metabolicznych łączących ze sobą komórki. Te synapsy mogą łączyć duże grupy dendrytów i perykarionów powodując jednoczesną depolaryzację połączonych komórek.

6

---