1. Omów jedną ze znanych Ci teorii osobowości.

OSOBOWOŚĆ - to zespół cech specyficznych dla danego człowieka odróżniających nas od innych osób. To nasz temperament, doświadczenia, umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, odporność na stres, uzdolnienia, zainteresowania, system wartości, obraz samego siebie, myślenie, uczucia, sposób nawiązywania kontaktów.

TEORIA OSOBOWOŚCI CARLA JUNGA

Teoria ta należy do nurtu teorii neofreudowskich. Wprowadza jednak pewne zmiany - Jung położył nacisk na doniosłe znaczenie uniwersalnych symboli i predyspozycji (archetypów) dziedziczonych w „zborowej nieświadomości”, wspólnej dla wszystkich ludzi. Rozszerzył także freudowski obraz rozwoju osobowości, sugerując, że „jaźń” (self) pojawia się w wieku 30 lat, aby połączyć te elementy osobowości, które rozwinęły się do tej pory. W analitycznej teorii Junga źródłem osobowości są doświadczenia całego gatunku ludzkiego. Osobowość poszczególnego człowieka jest więc następstwem rozwoju jego przodków. Zdaniem twórcy tej teorii osobowość składa się z:

• rdzenia archaicznego, czyli predyspozycyjnych wzorów działania powstałych w biegu setek pokoleń jako pamięciowych śladów oddziaływań rzeczywistych;

• nieświadomości osobistej, którą tworzą przykre doświadczenia człowieka w trakcie jego rozwoju ontogenetycznego, czyli tzw. Kompleksy;

• świadomość (tzw. „ego”), dzięki której człowiek orientuje się w otaczającym go świecie, przy jednoczesnym poczuciu własnego istnienia, tożsamości;

• jaźni, czyli jedności wszystkich podsystemów w obrębie osobowości, dzięki czemu istnieje zharmonizowany wewnętrznie system celów, do których jednostka zamierza zdążać.

ZRĘBY OSOBOWOŚCI POWSTAJĄ DO 3 ROKU ŻYCIA

2. Scharakteryzuj czynniki wpływające na kształtowanie osobowości.

Czynniki zewnętrzne - teorie behawioralne - OSOBOWOŚĆ EKSTRAGENNA

Czynniki zewnętrzne: wpływy środowiska, rodzaje podejmowanych aktywności, wpływ osób znaczących (rodziców, idoli, nauczyciele itp.) Wpływ osób znaczących poprzez:

• naśladowanie - jednostka obserwuje zachowanie się osoby znaczącej i stara się je powtórzyć, warunkiem jest podobieństwo sytuacji, w których te obydwie osoby się znajdują.

• modelowanie - przejmowanie od osoby znaczącej nie tylko form zachowania, ale również towarzyszących im tendencji uczuciowo - motywacyjnych (pozytywnych lub negatywnych).

• identyfikację - to dążność do całkowitego upodobnienia się. Podstawą jest silna więź emocjonalna z osobą znaczącą, z którą się identyfikujemy.

Czynniki wewnętrzne - psychoanaliza - OSOBOWOŚĆ INTRAGENNA

Czynniki wewnętrzne: uwarunkowania genetyczne, anatomiczno - fizjologiczne, które co prawda nie wyznaczają kierunku rozwoju osobowości, ale w znacznym stopniu modyfikują przebieg tego rozwoju.

3. Zdefiniuj pojęcie potrzeby oraz omów rolę potrzeb w życiu człowieka.

POTRZEBA - wewnętrzny stan organizmu człowieka wywołany jakimś brakiem skłaniający jednostkę do działania usuwającego ten brak i przez to przywracającego poprzednią równowagę do której dążą wszystkie żywe istoty (Górski).

POTRZEBA - to stan napięcia domagający się rozładowania. (Siek).

W codziennym życiu każdy człowiek pokonuje wiele przeszkód utrudniających zaspakajanie potrzeb - mogą to być przeszkody natury obiektywnej (takie, które uniemożliwiają lub utrudniają zaspokojenie potrzeb wszystkim ludziom) i subiektywne (utrudniają realizację potrzeb określonemu człowiekowi). W przypadku natrafienia na przeszkody, co prowadzi do chwilowego zablokowania możliwości zaspokojenia potrzeby, człowiek odracza zaspokojenie jej do momentu usunięcia przeszkody. W przypadku zaistnienia sytuacji konfliktowej człowiek musi zdecydować się na realizację niektórych tylko elementarnych potrzeb z całego repertuaru takich, które muszą być zaspokojone.

Potrzeby wywołują określone stany emocjonalne (np. człowiek jest zadowolony lub nie). Każdy człowiek zaspakaja swoje potrzeby w bardzo indywidualny sposób i jest to związane z warunkami w jakich żyje, umiejętnościami jakie posiada, wyrobionymi nawykami ich zaspakajania.

HIERARCHIA POTRZEB WG MASLOWA:

1. Na samym dole potrzeby podstawowe: potrzeby jedzenia, odpoczynku, fizjologiczne, seksu, oddychania itp.

2. Wyżej - bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, unikania sytuacji trudnych, miłości, akceptacji.

3. Jeszcze wyżej - przynależności (afiliacji), aktywności, stymulacji.

4. Władzy, ambicje, uznanie, prestiż, aspiracje.

5. Najwyżej - samorealizacja.

KLASYFIKACJA POTRZEB:

• biologiczne - potrzeba pokarmu, snu, pragnienia, unikania bólu itp.;

• społeczne - potrzeba miłości, akceptacji, uznania;

• kulturalne - potrzeba posiadania radia, TV, oraz potrzeby opierające się na wytworach kultury duchowej: teatr, opera, książka.

Długotrwałe niezaspokajanie potrzeb - deprywacja potrzeb → rośnie napięcie i prowadzi do frustracji → to z kolei prowadzi do agresji zewnętrznej (pośredniej lub przemieszczonej) lub wewnętrznej.

Długotrwałe niezaspokajanie potrzeb pociąga za sobą określone skutki, które można zaobserwować analizując zachowanie człowieka np.: cierpienie, wypaczenie osobowości (skłonności do zachowań agresywnych), pobudzenie wyobraźni - poddawanie się iluzji (marzenia), pojawienie się zachowań nerwicowych.

4. Dokonaj podziału potrzeb ze względu na genezę ich powstawania oraz omów psychologiczne konsekwencje niezaspokajania potrzeb.

KLASYFIKACJA POTRZEB:

• biologiczne - potrzeba pokarmu, snu, pragnienia, unikania bólu itp.;

• społeczne - potrzeba miłości, akceptacji, uznania;

• kulturalne - potrzeba posiadania radia, TV, oraz potrzeby opierające się na wytworach kultury duchowej: teatr, opera, książka.

Długotrwałe niezaspokajanie potrzeb - deprywacja potrzeb → rośnie napięcie i prowadzi do frustracji → to z kolei prowadzi do agresji zewnętrznej (pośredniej lub przemieszczonej) lub wewnętrznej.

Długotrwałe niezaspokajanie potrzeb pociąga za sobą określone skutki, które można zaobserwować analizując zachowanie człowieka np.: cierpienie, wypaczenie osobowości (skłonności do zachowań agresywnych), pobudzenie wyobraźni - poddawanie się iluzji (marzenia), pojawienie się zachowań nerwicowych.

Długotrwałe niezaspokojenie potrzeb prowadzi do:

• dominowania potrzeby niezaspokojonej,

• cierpienia,

• agresywności,

• fiksacji,

• rezygnacji,

• nałogu (alkoholizm, narkomania itp.)

• zaburzeń nerwicowych,

• wyparcia,

• zaspokojenia w wyobraźni np. poprzez fantazjowanie.

5. Zdefiniuj pojęcie motywacji i omów jej wpływ na sprawność działania.

PROCESY MOTYWACYJNE - MOTYWACJA - tendencja ukierunkowująca nasze działania. Zachowanie motywowane zawsze skierowane jest na konkretny cel i idzie w parze z uaktywnieniem się organizmu.

Potrzeba → niezaspokojona → deprywacja → motywacja do uniknięcia

Składowe procesów motywacyjnych:

KIERUNEK - do osiągnięcia celu, do zdobycia; od - do unikania, ucieczki.

Jeżeli ktoś ma niezaspokojoną potrzebę kontaktu z innymi ludźmi, wtedy procesy motywacyjne tego człowieka będą ukierunkowane na sytuacje, w których zdeprywowana potrzeba może zostać zaspokojona (wstąpienie do określonego klubu) Dla kogoś innego ta sama sytuacja - możliwość kontaktu z innymi ludźmi - wiąże się z obawą i poczuciem zagrożenia. Stąd będzie unikał tych kontaktów.

NATĘŻENIE - jak wielka jest siła motywacji. Im intensywniejsze są nasze pragnienia i życzenia - tym wytrwalej dążymy do ich spełnienia. W działanie nasze wkładamy wówczas znacznie większy zasób energii bowiem gdy człowiekowi bardzo na czymś zależy - wzrasta jego zdolność do wysiłku, szybkość i sprawność działania, odporność na zmęczenie. (Np. znacznie szybciej opanujemy język obcy mając w perspektywie wyjazd za granicę, niż tylko opanowanie go ze względu na potrzeby szkolne).

PRAWO YARKESA - DODSONA

1. wraz ze wzrostem motywacji rośnie sprawność działania, do pewnego momentu, potem opada

2. przy wykonywaniu zadań łatwych wskazana jest motywacja wyższa, a przy trudnych kiedy motywacja jest niższa.

Kiedy cel będzie wzbudzał motywacje ? - kiedy będzie realny, możliwy do osiągnięcia, atrakcyjny, użyteczny. Jeżeli jest silna motywacja to procesy poznawcze są zaktywizowane.

6. Wyjaśnij co to jest proces motywacji oraz omów związek motywacji z procesami emocjonalnymi i poznawczym.

Definicja motywacji patrz pyt. nr 5.

Związek motywacji z emocjami - polega na tym, iż emocje wchodzą w skład procesów motywacyjnych, a z drugiej strony procesy emocjonalne są często źródłem motywacji. Jeżeli człowiek ma możliwość zaspakajania swoich pragnień, i po drodze nie spotyka przeszkód, to jest zadowolony, odczuwa radość, dumę. Jeżeli natomiast ktoś lub coś mu przeszkadza wtedy odczuwa gniew, złość, strach. Uczucia motywują działanie wówczas, gdy człowiek po dokonaniu emocjonalnej oceny (przykre bądź pożądane), podejmuje działania zmierzające do uniknięcia niemiłej mu sytuacji, bądź do zbliżenia do sytuacji odbieranej jako dodatniej. Motywacja więc selekcjonuje nasze działanie, człowiek silnie motywowany do zdobycia lub uniknięcia czegoś spostrzega to wszystko i w taki sposób, jaki wiąże się z naszą motywacją.

Procesy motywacyjne wpływają także na sprawność myślenia. Im większe jest pragnienie osiągnięcia sukcesu (ustalamy strategię - „musimy to dobrze przemyśleć”), tym bardziej wzrasta przeświadczenie o pomyślnym zakończeniu działania, co mobilizuje z kolei do podejmowania dalszych wysiłków. Człowiek motywowany do unikania czegoś będzie lepiej spostrzegał i zapamiętywał to wszystko, co umożliwi mu subiektywnie pojąć niebezpieczeństwo: jego procesy myślowe zostaną podporządkowane dążeniu do znalezienia takiego rozwiązania, które pozwoli mu uniknąć albo przynajmniej zmniejszyć niebezpieczeństwo. Może też się zdarzyć, że wysoka motywacja wpłynie osłabiająco na procesy poznawcze. Pragnienie okaże się być silniejsze niż rozsądek: „nie zauważa wad tego kogo kocha”.

7. Wyjaśnij co to są procesy emocjonalne i omów ich wpływ na sprawność działania.

Emocje - odzwierciedlają stosunek człowieka do siebie samego, innych ludzi i zjawisk, rzeczy, przedmiotów.

Emocje podstawowe: radość, strach, złość, wstręt, smutek. Emocje najbardziej widać na twarzy. Emocje steniczne (pobudzające: złość, radość, strach) i asteniczne (hamujące, paraliżujące działanie: przerażenie, lęk).

Procesy emocjonalne pozwalają na :

• Przeżywanie uczuciowe świata ,

• Okazywanie uczuć,

• Pokazywanie naszego stosunku emocjonalnego do działających bodźców.

Procesy emocjonalne pobudzające do działania to motywy.

Pojawienie się potrzeby powoduje powstanie emocji co w konsekwencji daje motyw.

Potrzeba → emocja → motyw.

Cech emocji : treść, znak, siła, głębokość, ekspresja

• Treść emocji - przyjemność, przykrość.

• Znak emocji - dodatnie(pozytywne), i ujemne (negatywne).

• Siła emocji - ( natężenie emocji) znajduje swój wyraz w obniżeniu zdolności sprawnego myślenia , jak i w objawach wegetatywnych ( bóle żołądka, pocenie się drżenie rąk kołatanie serca, itp.)

• Głębokość emocji - wiąże się z funkcją motywacyjną np. litość , zazdrość.

• Ekspresja - zewnętrzny wyraz przeżywania emocji ( uśmiech, smutek, grymas).

Wyodrębniamy trzy stany emocjonalne z uwagi na ich trwałość i głębokość:

• Nastroje- stan delikatny, najsłabszy z emocji są one dość trwałe (dodatnie i ujemne, przyjemne lub przykre , podwyższony lub obniżony),

• Wzruszenia - stany krótkotrwałe ale bardzo silne.

• Afekt (pojawia się stosunkowo szybko i nagle, mając niekiedy charakter gwałtownego wybuchu - wiążą się z zawężeniem pola świadomości uniemożliwia prawidłowe widzenie sytuacji.

Emocje mają swe źródła w konkretnych sytuacjach , zdarzeniach z jakimi człowiek się spotyka w życiu codziennym.

8. Wymień podstawowe cechy emocji oraz omów ich związek z procesami motywującymi i poznawczymi.

Cech emocji : treść, znak, siła, głębokość, ekspresja.

• Treść emocji - przyjemność, przykrość.

• Znak emocji - dodatnie(pozytywne), i ujemne (negatywne).

• Siła emocji - znajduje swój wyraz w obniżeniu zdolności sprawnego myślenia , jak i w objawach wegetatywnych ( bóle żołądka, pocenie się drżenie rąk kołatanie serca, itp.)

• Głębokość emocji - wiąże się z funkcją motywacyjną np. litość , zazdrość.

• Ekspresja - zewnętrzny wyraz przeżywania emocji ( uśmiech, smutek, grymas).

Powyższe cechy pozwalają wyodrębnić trzy stany emocjonalne:

• nastrój,

• afekt,

• wzruszenia.

Emocje człowieka mają charakter społeczny. Zawsze mają poznawczą treść (są powiązane z naszymi myślami i doświadczeniem)

Pojawienie się potrzeby powoduje powstanie emocji, co w konsekwencji daje motyw.

Motyw dodatni gdy chcemy coś osiągnąć , motyw ujemny gdy chcemy czegoś uniknąć.

Motywacja -to chęć, potrzeba działania, aspiracje, dążenie do czegoś.

Cel aby motywował musi spełniać warunki: być realny, możliwy do osiągnięcia, być atrakcyjny , użyteczny dla danej osoby.

Wraz ze wzrostem motywacji rośnie sprawność działania do pewnego momentu potem gwałtownie spada.

9. Wyjaśnij na czym polega związek zachodzący między potrzebą, motywem a działaniem człowieka.

Potrzeba - określony stan człowieka lub jego organizmu polegający na niezaspokojeniu lub niespełnieniu określonych warunków - to brak czegoś, stan napięcia wymagający rozładowania

Potrzeba >Emocja > Motyw

Dzięki potrzebom psychicznym rodzą się motywy działania człowieka.

Motyw ( pragnienie) jest czynnikiem dzięki któremu człowiek podejmuje decyzję o rozpoczęciu jakiejś czynności która zmierza do spełnienia potrzeby.

Działanie każdego człowieka może być spowodowane nie tylko przez jego pragnienia, życzenia, zamiary danej osoby, ale też może ono być narzucone przez zewnętrzne wymagania otoczenia społecznego. Wybiórczy charakter motywów człowieka polega na tym, że aktywność jednostki wzrasta wraz ze zbliżaniem się do realizacji zaakceptowanego celu, a maleje gdy realizacja tego celu z jakiegoś powodu oddala się.

10. Wyjaśnij pojęcie procesu emocjonalnego oraz omów w jaki sposób afekty wpływają na zachowanie człowieka.

Emocje - odzwierciedlają stosunek człowieka do siebie samego, innych ludzi i zjawisk, rzeczy, przedmiotów.

Procesy emocjonalne pozwalają na :

• Przeżywanie uczuciowe świata,

• Okazywanie uczuć,

• Pokazywanie naszego stosunku emocjonalnego do działających bodźców.

Afekt jest jednym ze stanów emocjonalnych. Stanowi grupę przeżyć wywołanych przez różnorodne zdarzenia i sytuacje zewnętrzne.

Cechą afektów jest to pojawia się stosunkowo szybko i nagle, mając niekiedy charakter gwałtownego wybuchu - wiążą się z zawężeniem pola świadomości uniemożliwia prawidłowe widzenie sytuacji. Gdy afekt osiąga dużą siłę procesy poznawcze ( myślenie) przestają kontrolować zachowanie człowieka zdominowane uczuciami. Człowiek działa kierowany głównie uczuciem. Stan taki nazywamy działaniem w afekcie.

11. Co to są procesy poznawcze i omów jaki jest wpływ spostrzeżenia na zachowanie człowieka.

Procesy poznawcze: myślenie, uwaga, pamięć, mowa ,wyobrażenia, wrażenia, spostrzeżenia.

Spostrzeżenie - polega na odzwierciedleniu w świadomości przedmiotów, ludzi, zjawisk, rzeczy. Spostrzeganie jest sumą wrażeń - (wrażenia węchowe, smakowe, wzrokowe itp.) - czyli na spostrzeganie całości składają się pojedyncze wrażenia oraz wzajemne układy, relacje między cechami.

Spostrzeganie dzielimy na: mimowolne i celowe

Spostrzeganie jest to proces bardzo czuły na zniekształcenia.

Cechy pozytywne- efekt zjawisko anielskie

Cechy negatywne - efekt zjawisko diabelskie

Typy spostrzeżeń : obiektywne i subiektywne

Do podstawowych zaburzeń spostrzegania należą złudzenia i omamy.

Złudzenia - widzę to, co w rzeczywistości istnieje ale błędnie spostrzegam,

Omamy - widzę to czego w rzeczywistości nie ma. Omamom często towarzysza urojenia (coś ma inny smak więc chcą mnie otruć).

12. Omów rolę pamięci w funkcjonowaniu człowieka.

PAMIĘĆ - odpowiedź na zapamiętywanie, przechowywanie i odtwarzanie faktów. (pamięć bieżąca, krótkotrwała, długotrwała). Jest potrzebna do analizy.

????????????????????????????????????????????????????????????

13. Wymień znane Ci zaburzenia procesów poznawczych.

ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA - mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy.

ILOŚCIOWY

1. wzmożenie procesów spostrzegania

2. osłabienie czynności spostrzegania (przy stanach depresyjnych)

JAKOŚCIOWY

Omamy - spostrzeganie rzeczy, osób, zjawisk nie występujących w rzeczywistości. Powstają bez bodźców działających z zewnątrz, towarzyszy im poczucie realności. Omamy wzrokowe, słuchowe, czuciowe, dotykowe, węchowe. (Są specyficzne u chorych psychicznie).

Złudzenia - to opaczne postrzeganie rzeczy, zjawisk, tego co rzeczywiście istnieje. Mogą w trudnych sytuacjach pojawiać się u osób zdrowych (silny stres, emocje, zmęczenie)

ZABURZENIA MYŚLENIA

1. toku myślenia (tok -swobodny przepływ)

• rozkojarzenie

• rozerwanie wątków myślowych

• spowolnienie lub przyspieszenie toku myślenia

• lepkość myślenia - myśli kręcą się wokół jednego tematu

• perseweracja - natrętne powtarzanie myśli i w mowie tych samych komunikatów

2. treści myślenia

Urojenia - to wewnętrzne przekonanie o niezwykłej sile, nie oparte na żadnej racjonalnej przesłance, ani też zwykłej pomyłce, nie ustępujące wobec najbardziej rzeczowej argumentacji.

• Wielkościowe ( syndrom Napoleona)

• Prześladowcze

• Ksobne - wszystko odnoszę do siebie (fakty, informacje w rozmowie itp.)

• Owładnięcia - (przemawia przeze mnie demon)

• Idee nadwartościowe

• Myśli natrętne - uporczywie powracająca myśl. Czy dobrze zostałem zrozumiany, czy dobrze coś zrobiłem itp.

ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

Ilościowe

• Zawężenie pola świadomości - człowiek poddaje się jednemu uczuciu i jemu podporządkowuje swoje zachowanie.

• Biologiczne - poza albo wewnątrzustrojowe (guzy, zatrucia)

Jakościowe - senność, półśpiączka, śpiączka

POMROCZNOŚĆ JASNA - krótkotrwała przerwa w strumieniu świadomości

ZABURZENIA PAMIĘCI

Czynnościowe

• upośledzenie zapamiętywania na skutek silnego wzburzenia

• bardzo silne emocje przy niskiej odporności na stres mogą blokować przypominanie

• po urazach mózgowo - czaszkowych

• po próbach samobójczych

• po napadach padaczkowych

Amnezja następcza

ZABURZENIA EMOCJONALNE

Nastrój dysforyczny - nastrój obniżony (osoby załamane - smutne), może być gniewny.

Nastrój podwyższony - nieadekwatny

Labilność emocjonalna - szybkie przechodzenie z jednego stanu emocjonalnego w drugi np. z dysforycznego w podwyższony.

Lepkość emocjonalna - cały czas utrzymuje się jednorodny nastrój przy zmieniającej się sytuacji.

Zaleganie afektu - przetrzymujemy w sobie emocje, „dusimy je w sobie”

Sztywność emocjonalna -

14. Co to jest zdrowie psychiczne i jakie elementy zachowania mają świadczyć o jego utracie ?

Zdrowie psychiczne - stan dobrego, pełnego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, stan równowagi, zintegrowanej osobowości, zdolność do prawidłowego funkcjonowania psychicznego w czym mieszczą się:

• zdolność do samodzielnego powrotu do równowagi po jej zachwianiu,

• zdolność do ewoluowania - rozwoju,

• zdolność do realizowania wyznaczonych przez siebie celów.

Elementy świadczące o utracie zdrowia psychicznego:

• nadmierny, dokuczliwy wysiłek przy realizowaniu funkcji życiowych,

• brak pojęcia o swoich zdolnościach i słabych stronach,

• nieadekwatna reakcja na swoje niepowodzenia,

• nieumiejętność wyciągania prawidłowych wniosków wynikających z analizy swojego zachowania.

15. Wymień i omów znane Ci elementy nienormalności ?

Za normę uznajemy zachowanie adekwatne do rozwoju. Bierzemy pod uwagę powszechność zjawiska.

Elementy nienormalności wg Seligmana:

1. cierpienie - nieuzasadnione, nieadekwatne, przedłużające się w czasie - dłuższe niż statystycznie). Nienormalność boli. ”Perspektywa przeżycia kolejnego dnia wydaje się nie do zniesienia”

2. nieprzewidywalność i utrata kontroli (np. mężczyzna jednego dnia adoruje swoją żonę, a jutro okłada ją pięściami) Nieprzewidywalne zachowania agresywne.

3. naruszanie ideałów i norm moralnych (np. norm religijnych)

4. trudności w przystosowaniu (depresja i lęk przeszkadzają w miłości i pracy)

5. nieracjonalność i dziwaczność

6. dyskomfort obserwatora - najczęściej pojawia się gdy ktoś narusza niepisane reguły zachowania w danej kulturze. (Chodzi tu o odczuwany przeze mnie dyskomfort jako reakcję na nienormalne zachowanie)

7. wyrazistość i niekonwencjonalność

16. Omów przyczyny zaburzeń psychicznych.

1/ Endogenne (wewnętrzne) - predyspozycje genetyczne

2/ Somatogenne (organiczne - choroby, urazy itp.)

3/ Psychogenne

ZABURZENIA PSYCHICZNE

I. PSYCHOTYCZNE II. UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWE III.NIEPSYCHOTYCZNE

(Choroby psychiczne, (Zaburzenia emocjonalne,

psychozy) osobowości)

Ad. I.

• Psychozy endogenne - np. schizofrenia, psychoza maniakalno - depresyjna (uwarunkowane wewnętrznie)

• Psychozy egzogenne - spowodowane czynnikami zewnętrznymi (np. alkohol delirium tremens)

• Zaburzenia reaktywne (sytuacyjne) - reakcje organizmu na bardzo trudne sytuacje (psychoza reaktywna, depresja reaktywna)

Ad. III.

Procesy poznawcze są właściwe, zaburzone są: normy moralne, wartości i emocje (nerwice, lęki), zaburzenia osobowości, woli. Nie traci natomiast kontaktu z rzeczywistością.

17. Czy według ciebie sytuacja izolacji więziennej może być sytuacją trudną dla człowieka - uzasadnij swoje stanowisko.

Sytuacja trudna to taka sytuacja, w której przy wykonywaniu określonej czynności pojawiają się pewne przeszkody zakłócające jej przebieg lub zmniejszające prawdopodobieństwo pomyślnego zrealizowania prze człowieka działania.

Typy sytuacji trudnych występujących w warunkach izolacji więziennej:

1. deprywacja

2. przeciążenia

3. zagrożenia

4. utrudnienia

5. konflikty

18. Omów jak na zachowanie i funkcjonowanie człowieka może wpływać długotrwałe przeżywanie sytuacji trudnej lub częste powtarzanie się tej sytuacji.

Zachowanie się ludzi w sytuacjach trudnych bywa bardzo różne. W sytuacjach trudnych ulega zmianom poziom wykonywania zadania. Człowiek podejmuje wysiłki, które zmierzają do przezwyciężenia przeszkody, aby osiągnąć zamierzony cel. W sytuacjach trudnych ulega zmianom poziom wykonywania zadania , rozwiązywanie problemów i wykonywanie zadań - silne napięcie emocjonalne powoduje pogorszenie dokładności postrzegania. Stan napięcia emocjonalnego powoduje wystąpienie dwóch różnych typów zachowań:

1. reakcje typu pobudzeniowego - nadmierna ruchliwość, gadatliwość, kręcenie się w kółko, powtarzanie nie skutecznych czynności

2. reakcje typu hamulcowego - zaciskanie rąk, szczęk, zagryzanie ust, doświadczanie lęku,

Osoby reagujące w sposób nadmiernie pobudliwy w sytuacjach trudnych mogą przejawiać reakcje agresywne. Osoby typu hamulcowego wykonując jakoś czynność mogą doprowadzić do katastrofy na skutek całkowitego wyłączenia się z działania.

Długotrwałe przeżywanie sytuacji trudnych lub częste się ich powtarzanie doprowadza człowieka do lękowych zahamowań działania, gniewu i agresji, regresji, fiksacji.

1. Lękowe zahamowanie działania przejawia się w drżeniu rąk, łamaniu się głosu, poceniu się itp.

2. Gniew wyrażający się w działaniu agresywnym- gdy przyczyna sytuacji trudnej jest drugi człowiek- gniew przechodzi we wrogość, agresja w atak słowny lub fizyczny. Może również wystąpić agresja wobec siebie np. wyrywanie włosów z głowy, samouszkodzenia.

3. Regresja (cofnięcie się)- oznacza zastosowanie techniki rozwiązywania problemu typowej dla wieku młodszego, dążąc w ten sposób do wzbudzenia w innych współczucia, nakłonienia do przyjścia z pomocą

4. Fiksacja- (usztywnienie) uparte powtarzanie nieskutecznych sposobów zachowań również i wtedy gdy trwanie przy nich powoduje karę.

19. Omów jaką funkcję spełniają mechanizmy obronne osobowości i wymień znane ci mechanizmy.

Mechanizmy obronne są to odruchowo stosowane sposoby zmniejszania trudnego do zniesienia obciążenia emocjonalnego bez zmiany rzeczywistej stresowej sytuacji.

Mechanizmy obronne dzielimy na trzy grupy:

1. Techniki uniwersalne

1. Odreagowanie,

2. Wygadanie się,

3. Narkotyzowanie

2. Techniki zastępczego zaspakajania potrzeb

1. Fantazjowanie(marzy o czymś czego nie może mieć)

2. Identyfikacja(nie może czegoś osiągnąć, identyfikuje się z kimś innym)

3. Przemieszczenie przedmiotu potrzeby (wyładowanie napięcia związanego z niezaspokojeniem potrzeby na innym przedmiocie)

3. Techniki doraźne, pozwalające na manipulowanie doznaną przykrością aby przestało boleć jednak bez usunięcia źródła przykrości

1. Wyparcie (nie pamiętam)

2. Formułowanie przeciwnych reakcji (chciałby zaatakować a uśmiecha się)

3. Kompensacja (człowiek markuje zalety, których nie posiada i których nie stara się zdobyć, chełpi się, robi się ważny)

4. Ekspiacja to forma obrony przed własną wrogością do innego człowieka poprzez wynagrodzenie krzywd, których dana osoba nie wyrządziła w rzeczywistości, ale o których marzy.

5. Projekcja (rzutowanie) - przypisywanie innym własnych wad lub winy za własne błędy

6. Wewnętrzna izolacja - człowiek spokojnie i bez wzruszenia wykonuje czynności izolujące go od własnych przekonań, unikając w ten sposób dysonansu poznawczego. Mówimy wtedy o rozbieżności teorii i praktyki.

7. Racjonalizacja - tłumaczenie sobie usprawiedliwianie siebie

20. Na konkretnym przykładzie zachowania osadzonego omów działanie mechanizmu obronnego racjonalizacji.

RACJONALIZACJA (tłumaczenie sobie, usprawiedliwianie siebie) polega na odbieraniu rozsądnego, ale pozornie tylko słusznego wytłumaczenia dla własnego postępowania, którego prawdziwą przyczynę pragniemy ukryć przed sobą. Np....

21. Na konkretnym przykładzie zachowania osadzonego omów działanie mechanizmu obronnego wyparcia.

WYPARCIE -(odrzucenie, odpychanie myśli) polega na usuwaniu ze świadomości w sposób bezwiedny myśli, które jasno uświadomione musiały by wzbudzić lęk czy poczucie winy, np....

22. Na konkretnym przykładzie zachowania obronnego omów działanie mechanizmu obronnego - projekcji.

MECHANIZMY OBRONNE - to świadome lub nieświadome sposoby myślenia, działania mające na celu zachowanie pozytywnego obrazu samego siebie poprzez obniżenie napięcia (poczucia winy, lęku), pozwalają radzić sobie ze wstydem. Nie zmieniają sytuacji trudnych, ale pozwalają się przystosować.

M.O. - ważne w życiu każdego człowieka (nazywane też sposobami radzenia sobie w sytuacjach trudnych), pojawiają się poza świadomym wyborem, a więc automatycznie. Zachowania obronne wykształcają się już w okresie wczesnodziecięcem (dziecko naśladuje dorosłych). M.O. stosują zarówno ludzie zdrowi jak też z zaburzeniami nerwicowymi czy psychotycznymi. M.O. zmniejszają obciążenia emocjonalne przez co sytuacja nie jest tak trudna do zniesienia, problem jednak nie zostaje rozwiązany a przeszkoda pokonana. Są to więc niejako półśrodki, nie usuwają przyczyny, ale dolegliwość staje się mniej dolegliwa.

PROJEKCJA - polega na rzutowaniu w obiektywną rzeczywistość własnych cech i przypisywanie otoczeniu zwłaszcza innym ludziom własnych nie akceptowanych motywów, uczuć z równoczesnym zaprzeczaniem własnych nie akceptowanych skłonności.

Inna definicja: PROJEKCJA - polega na przypisywaniu innym pewnych uczuć i przeżyć, do których sami się nie przyznajemy i zazwyczaj je wypieramy.

Przykład:

Osadzony w kontakcie ze współosadzonym lub f-szem jest opryskliwy, zbyt gwałtownie reaguje na wszelkie uwagi. Osadzony w ten sposób łagodzi niepokój, umożliwiając przypisywanie wywołujących lęk impulsów innym, a nie sobie. Jeśli więc lęk budzi się w osadzonym wskutek gniewu, to można ów lęk złagodzić, przypisując gniew f-szom lub współosadzonym. Po drugie projekcja pozwala zrobić coś z własnym gniewem. W powyższej sytuacji jeżeli ktoś się na nas gniewa (to właśnie przypisał osadzony innym), to „ma prawo” podjąć działania odwetowe - agresywne w obronie własnej. Projekcja dostarcza więc uzasadnienie zachowaniom, które właściwie są zabronione.

23. Omów zaburzenia adaptacyjne jako następstwo sytuacji trudnych.

ZBURZENIA ADAPTACYJNE - są to dezadaptacyjne reakcje na ciężki stres (ostry, przewlekły), które uniemożliwiają skuteczne radzenie sobie i w konsekwencji prowadzą do trudności w funkcjonowaniu społecznym. Zaburzenia adaptacyjne zaczynają się zwykle w ciągu 1 miesiąca od występującego stresującego wydarzenia lub zmiany życiowej, a czas trwania objawów (z wyjątkiem przedłużonej reakcji depresyjnej), nie przekracza zazwyczaj 6miesięcy.

OBJAWY: Nastrój depresyjny, lęk, zamartwianie się, poczucie niemożności poradzenia sobie, zaplanowania czy pozostania w tej sytuacji, ograniczona zdolność do wykonywania codziennych czynności, skłonność do dramatycznych zachowań czy wybuchów (zachowania dyssocjalne czy agresywne).

POSTĘPOWANIE:

• zachęcać osadzonego do rozeznania, dlaczego stresujące wydarzenie ma dla niego tak szczególne znaczenie,

• dowiedz się, jakie pozytywne kroki podjął wobec eliminacji stresu i wzmocnij je,

• ustal jakie kroki osadzony może podjąć w celu zmiany sytuacji powodującej stres. Jeżeli sytuacji nie da się zmienić, omów z nim strategię rozwiązywania problemu,

• zorientuj się kto z krewnych osadzonego lub jego przyjaciół może zapewnić mu wsparcie, a także jakie są możliwości uzyskania pomocy ze strony społeczności lokalnej,

• zachęć osadzonego do powrotu do zwykłej aktywności w ciągu kilku tygodni.

24. Scharakteryzuj zaburzenia zachowania typowe dla osób przebywających w izolacji więziennej

25. Omów na czym polega ostra reakcja na stres.

OSTRA REAKCJA NA STRES - Jest to przemijające zaburzenie o znacznym nasileniu, rozwija się jako reakcja na wyjątkowy stres fizyczny lub psychiczny u osoby nie przejawiającej uprzednio żadnego zaburzenia psychicznego. Ustępują zazwyczaj w ciągu godzin lub dni.

Występujące objawy cechuje różnorodność ale w typowych przypadkach obejmują one:

• początkowy stan oszołomienia z zawężeniem pola świadomości,

• zawężenie uwagi, niemożność rozumienia bodźców,

• zaburzenie orientacji,

• w konsekwencji może nastąpić dalsze wyłączenie się z sytuacji aż do stuporu (osłupienia) albo pobudzenia i nadmiernej aktywności - ucieczki z miejsca zdarzenia,

• często występują objawy panicznego lęku, przyspieszenia akcji serca, zaczerwienienia powłok skóry, pocenie się

Objawy pojawiają się w ciągu kilku minut po zadziałaniu bodźca i zanikają w ciągu paru godzin lub dni. Może występować całkowita lub częściowa niepamięć zdarzenia które wywołało reakcję.

26. Scharakteryzuj stresowe zaburzenia pourazowe.

Powstają jako opóźniona albo przedłużona reakcja na stresujące wydarzenia o charakterze wyjątkowo zagrażającym lub katastrofalnym, które mogłoby dla każdego prawie stanowić głęboko przejmujące nieszczęście.

Objawy:

• epizody powtarzającego się przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach lub snach, które występują na tle uporczywie utrzymującego się uczucia odrętwienia i otępienia uczuciowego,

• odizolowanie od innych ludzi,

• nieumiejętność uczenia się,

• unikanie działań i sytuacji, które mogłyby przypomnieć przeżyty uraz oraz unikanie tych bodźców (ostre wybuchy strachu, paniki, agresji - wyzwolone przez bodźce przypominające).

Początek zaburzeń następuje po urazie, ale po okresie utajenia, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg zaburzeń falujący, zmienny, zazwyczaj objawy ustępują całkowicie.

27. Na czym polega różnica między ostrą reakcją na stres a stresowym zaburzeniem pourazowym.

Ostra reakcja na stres - jest to krótkotrwała zazwyczaj natychmiastowa reakcja na wyjątkowy uraz psychiczny lub fizyczny. Pojawia się w trakcie lub bezpośrednio po traumatycznym zdarzeniu. Towarzyszy jej silny lęk, zawężenie pola świadomości, nierozumienie bodźców, zaburzenie orientacji, niepamięć. Może dojść do zahamowania ruchowego lub nadmiernego pobudzenia. Na ogół przemija po kilku godzinach lub dniach.

Stresowe zaburzenie pourazowe - jest opóźnioną reakcją na stres. Występuje po kilku miesiącach od wydarzenia. Polega na przeżywaniu sytuacji kryzysowej w natrętnie powracających wspomnieniach, koszmarach sennych. Występuje apatia, zaburzony kontakt z innymi, niepokój lub panika, myśli samobójcze. Niekiedy dochodzi do trwałych zmian osobowości.

28. Uzasadnij dlaczego ważnym elementem w postępowaniu z osobami dotkniętymi PTSD jest uwzględnienie podatności na wtórne skrzywdzenie.

PTSD - zespół stresu pourazowego

Postępowanie z osobami dotkniętymi PTSD:

• budowanie zaufania i bezpieczeństwa relacji,

• normalizacja,

• edukacja,

• wzmacnianie,

• współpraca pacjenta i terapeuty (wychowawcy z osadzonym)

Osoba u której wystąpiło PTSD jest podatna na powtórne skrzywdzenie. Przy powtórnej takiej sytuacji może dojść do zachowań skrajnie agresywnych i łamania prawa przez te osoby lub diametralnie inne zachowanie czyli możliwość popełnienia czynu samobójczego.

29. Opisz mechanizmy psychologiczne, jakim poddana zostaje ofiara przemocy, powodujące u niej bezradność oraz poczucie beznadziejności sytuacji. Podaj konkretne przykłady sytuacji takiej ofiary w rodzinie.

Grupa społeczno - kulturowa:

• brak wsparcia ze strony rodziny

• brak zrozumienia potrzeby rozwijania umiejętności rodzicielskich jako formy przygotowania do bycia rodzicem

• akceptacja i częste pokazywanie przemocy w mediach

• akceptacja kar cielesnych jako głównej metody wychowania dzieci

• podkreślanie raczej roli współzawodnictwa niż współpracy

• nierówny status kobiet

Czynniki rodzinne:

• nieobecność jednego z rodziców

• brak stabilności w małżeństwie

• przemoc w rodzinie i jej akceptacja przekazywana z pokolenia na pokolenie

• słabe więzi rodzinne, brak przepływu informacji między członkami rodziny

• długie okresy nieobecności matki

• duża tolerancja dla nagości w domu rodzinnym

• brak zrozumienia dla potrzeby prywatności członków rodziny

• podatne na zranienie dziecko (tzn. bardzo małe, chore, z zaburzeniami, opóźnione umysłowo lub wyizolowane emocjonalnie).

Czynniki emocjonalne:

• przypadki molestowania lub przemocy w rodzinie

• brak stabilności emocjonalnej i/lub niska samoocena

• brak umiejętności radzenia sobie z frustracją i gniewem

• porywczość

• izolacja emocjonalna i towarzyska

• brak umiejętności okazywania uczuć

• nadużywanie narkotyków lub alkoholu

Np.: pijany, naćpany, ojczulek który ma kobitkę tylko do celów orgiastycznych, nigdzie nie pracuje, kontakt towarzyski utrzymuje tylko z kumplami (oczywiście jak dostanie z opieki pomoc na... „rozweselacze”). Wcześniej kilka razy zapłodnił swoją partnerkę, co zaowocowało kilkoma skazanymi na podobny, dzięki niemu i swojej nieporadnej i niejednokrotnie mocno obitej piękności los, ludzikami zarówno płci męskiej i żeńskiej. „Wychowuje” je w sposób mu od pokoleń przekazany tzn.: lejąc je gdzie, jak i czym popadnie. Kiedy już nie może patrzeć na pijacką mor... twarz swojej „ukochanej” konkubiny, to zasypia w objęciach swojej najstarszej 4 letniej córeczki. Często przed snem wprowadzając się w stan ekstatycznych zapomnień, co spotyka się z płaczem i odczuwanym bólem fizycznym i psychicznym swojego dziecięcia, co jednak ma głęboko w... z uwagi na całkowitą degradację tkanki mózgowej pływającej - tonącej w mieszaninie płynu mózgowo - denaturatowej. W okresie mocnego upojenia, kiedy już wszystko jedno mu jest czy leży obok niego córeczka czy syneczek, zabiera się i za niego, (nie przeszkadza mu, że synek to już prawie 11 letni młodzieniaszek. On jest silniejszy więc nawet i taki 11 letni mu się nie będzie opierał. Itd. Tak w wielkim skrócie wygląda przeciętna patologiczna rodzinka.

30. pytanie takie same jak 29

31. Omów na czym polega specyfika oddziaływań wobec sprawców przemocy.

32. Scharakteryzuj zaburzenia nerwicowe pod postacią fobii. Co Twoim zdaniem należy uwzględnić w kontakcie z osoba prezentująca takie objawy.

FOBIE są zaburzeniami lękowymi. Człowiek odczuwa strach wobec jakiegoś obiektu ale ta obawa jest nieproporcjonalnie wielka w stosunku do rzeczywistego zagrożenia.

OBJAWY FOBII:

• uporczywy strach - nieproporcjonalny do zagrożenia

• pragnienie uniknięcia zagrożenia i wydostania się z tej sytuacji

• ŚWIADOMOŚĆ tego, że strach jest nieproporcjonalnie wielki

NASTĘPSTWA:

• Cierpienie

• ograniczenie aktywności

• irracjonalność

PODZIAŁ:

FOBIE PROSTE (izolowane) - na jeden konkretny bodziec

FOBIE SPOŁECZNE - często rozwijaja się w okresie dorastania-strach przezd ekspozycją (przed krytyką otoczenia, przed byciem w centrum, unikanie takich sytuacji)

przykłady: arachnofobia - pająki

agorafobia - przed przestrzenią

klaustriofobia - przed zamknięciem

Jak postępować:

• być świadomym strachu osoby, nie kwestionować jej poczucia lęku - on istnieje na prawdę!, Efekt przynosi zrozumienie, terapia polega na stopniowym oswajaniu z obiektem strachu np. Pluszowe pajączki ;-)

33. Opisz zachowanie osadzonego cierpiącego na zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną.

Zaburzenia nerwicowe związane są z lękiem. Nerwica może wywołać objawy wegetatywne: ból głowy, tiki, suchość w ustach, „klucha w gardle”, gęsia skórka, pocenie się, kołatanie serca, spłycony i przyspieszony oddech, ucisk w klatce piersiowej, bóle żołądka, wątroba, jadłowstręt lub nadmierne łaknienie, dysfunkcje seksualne, drżenie, drętwienie, paraliż kończyn, mutyzm (bezgłos)

Takie objawy może prezentować lub zgłaszać osadzony.

SOMATYZACJA - odczuwanie licznych i powtarzających się dolegliwości bólowych dotyczących różnych narządów - mimo, że przyczyny bólu nie są somatyczne.

KONWERSJA - np. Histeryczna - w histerii dolegliwości psychiczne przekształcają się konkretny, jeden objaw.

34. Scharakteryzuj lęk paniczny i omów sposób postępowania z osadzonym ujawniającym ww. zachowania

Zespół lęku panicznego - to narastający atak lęku niezwiązany w sposób konsekwentny z określona sytuacja lub przedmiotem.

Atak paniki: gdy 4 z 13 objawów:

1-uczucie bicia lub ciężaru serca(przyspieszenia akcji)

2-pocenie się

3- drżenie lub dygotanie

4-wrażenie spłycenia oddechu (duszenie się)

5-uczucie dławienia się

6- ból w klatce piersiowej

7-nudności lub nieprzyjemne doznania brzuszne

8-zawroty głowy, zaburzenia równowagi uczucie oszołomienia lub omdlewania

9-poczucie nierealności sytuacji, poczucie depersonalizacji

10-obawa utraty kontroli nad sobą lub utraty zmysłów

11-lęk przed śmiercią

12-drętwienie lub mrowienie rąk i stóp

13-dreszcze lub uderzenia gorąca

występuje między atakami LĘK ANTYCYPACYJNY (przewidywanie) - obawa , że lęk ponownie przyjdzie „lęk przed lękiem”

POSTEPOWANIE:

W trakcie ataku - niewiele można zrobić - nie kwestionować lęku - dla osadzonego ON ISTNIEJE REALNIE, wykazać zrozumienie, udzielać wsparcia, pomiędzy atakami: Wskazywać co powoduje objawy, w jakich sytuacjach występują, by osadzony mógł to zrozumieć. Motywować do nie skupiania się na objawach, wskazać przyczyny, zająć czymś innym

35. Scharakteryzuj podając konkretne przykłady na czym polegają Zaburzenia nerwicowe obsesyjno - kompulsyjne

Nerwica natręctw

OBSESJA: ciągła powtarzająca się myśl, na skutek której występuje znaczne upośledzenie koncentracji. Natrętna myśl budząca lęk.

KOMPULSJA: podejmowanie czynności będącej odzewem na pojawienie się myśli obsesyjnej. Przymusowa czynność powtarzana, rytuał.

np. osadzony chce być chwalony przez oddziałowego za porządek na łóżku- niepokój, jak słyszy kroki na peronce to zaraz gładzi łóżko.

Na zapowiedź rozmowy z wychowawcą przygładza włosy

36. Scharakteryzuj zaburzenia afektywne dwubiegunowe (mania - depresja)

Są to zaburzenia psychiczne o podłoży endogennym. Charakterystyczne dla nich jest to, że występują okresowo i maja tendencje nawracające. Objawiają się zaburzeniami nastroju, aktywności

Początek wystąpienia zaburzenia afektywnego łączy się z zadziałaniem stresu

Depresja to obniżenie nastroju, osłabienie tempa procesów poznawczych, zahamowanie psychoruchowe, któremu towarzyszą lęk i objawy psychosomatyczne

SYMPTOMY EMOCJONALNE:

smutek (szczególnie rano), poczucie winy oraz lęk (lek prekordialny-serce), wolnopłynący,

zanik odczuwania przyjemności, utrata zainteresowań

SYMPTOMY MOTYWACYJNE

brak motywacji, paraliż woli, obniżenie napędu psychoruchowego (męczliwość), trudności w podejmowaniu decyzji

SYMPTOMY POZNAWCZE

zaniżona ocena swoich możliwości, negatywny obraz samego siebie, nieadekwatna ocena własnych porażek, obwinianie samego siebie (poczucie beznadziejności), pesymizm, rezygnacja

SYMPTOMY SOMATYCZNE

utrata apetytu - spadek wagi, płytki sen (wybudzanie nad ranem), osłabienie i zmęczenie, osłabienie popędów biologicznych

WSKAŹNIKI

uboga mimika, smutny napięty wyraz twarzy, monotonny głos, ruchy spowolniałe, manipulacje palcami, niespokojne siedzenie, „nic nie ma sensu”, urojenia grzeszności i winy

MANIA to stan charakteryzujący się podniesieniem nastroju, podwyższeniem napędu psychoruchowego i zaburzeniami procesów fizjologicznych

cechy:

epizod zaczyna się nagle, euforyczny nastrój, wzmożony napęd psychoruchowy, gonitwa myśli, spontaniczne czyny, zaburzony metabolizm (nie śpi, nie je)

• pobudzenie seksualne

• słowotok

SYMPTOMY EMOCJONALNE

radość, euforia, irytacja

SYMPTOMY POZNAWCZE:

urojenia WIELKOŚCIOWE (seksualne) skoki myślowe, odwracalność uwagi, upośledzona precyzja myślenia

SYMPTOMY MOTYWACYJNE:

rzucenie się w wir działalności (np. Religijnej), wyzywający makijaż czy strój

37. Scharakteryzuj zaburzenia afektywne jednobiegunowe - depresja.

ZABURZENIA AFEKTYWNE - to zaburzenia psychiczne o podłożu endogennym. Charakterystyczne jest to, że występują okresowo i mają tendencje nawracające. Objawiają się zaburzeniami nastroju, aktywności. Jednobiegunowość zaburzenia polega na występowaniu zaburzeń nastroju jednego rodzaju.

DEPRESJA - to obniżenie nastroju, osłabienie tempa procesów poznawczych, zahamowanie psychoruchowe, któremu towarzyszy lęk i objawy psychosomatyczne.

Symptomy emocjonalne depresji:

• odczuwanie smutku i żalu, różne samopoczucie w ciągu dnia, najgorsze rano, noc nie przynosi ukojenia, rano niewyspanie,

• poczucie winy i lęk prekordialny (odczuwany w okolicy serca),

• zanik odczuwania przyjemności - ”nic nie cieszy”

• utrata zainteresowań,

Symptomy motywacyjne depresji:

• spadek motywacji - trudności w mobilizowaniu się do najprostszych czynności (w ostrej postaci - paraliż woli),

• obniżenie napędu psychoruchowego, większa męczliwość (nawet proste czynności męczą i sprawiają ból, chory mówi i rusza się wolniej.

• trudności w podejmowaniu decyzji - podjęcie nawet błahej decyzji jest sprawą „życia i śmierci”

Symptomy poznawcze depresji:

• zaniżona ocena własnych możliwości, obwinianie samego siebie, nieadekwatna ocena własnych porażek, ponoszenie odpowiedzialności „za wszystko”, każdy błąd wzrasta do rangi klęski,

• pesymizm, rezygnacja, poczucie beznadziejności, patrzenie przez „czarne okulary”

Symptomy somatyczne depresji:

• utrata apetytu i spadek wagi

• kłopoty z zaśnięciem, płytki sen, łatwość wybudzania,

• osłabienie i zmęczenie związane z niemożnością wypoczęcia,

• osłabione popędy biologiczne, możliwość „zagłodzenia się”

Cechy wyglądu zewnętrznego, które wskazują na występowanie depresji:

• uboga mimika, napięty wyraz twarzy „twarz woskowata”,

• jednostajny głos,

• ruchy spowolniałe, ociężałe - widać wysiłek nawet przy prostych czynnościach,

• ramiona opuszczone, plecy przygięte,

• manipulacja palcami, niemożność wysiedzenia w jednym miejscu.

Depresja dotyka częściej kobiety niż mężczyzn, nasila się z wiekiem. Jeżeli stan depresji utrzymuje się dłużej niż 2 lata jest to wtedy depresja przewlekła. Nieleczona depresja może prowadzić do samobójstwa spowodowaniem narastającym smutkiem i poczuciem beznadziejności. Ryzyko samobójstwa zwiększone jest gdy nastrój opadnie a napęd psychoruchowy jest jeszcze wysoki (np. przy podaniu lekarstw antydepresyjnych). Chcąc „dotrzeć” do pacjenta konieczne jest podawanie leków antydepresyjnych.

38. Opisz jakie sygnały w zachowaniu osadzonego mogą sugerować, iż jest on w stanie dokonać zamachu samobójczego. Co należałoby wg Ciebie uwzględnić w kontakcie z takim osadzonym.

SAMOBÓJSTWO - świadome podjęcie działania mające na celu samozniszczenie.

Oznaki sugerujące, iż osadzony podjął zamiar popełnienia samobójstwa:

• załatwianie spraw (zwrot pożyczonych przedmiotów)

• rozliczanie się z rodziną, nawiązywanie kontaktów z członkami rodziny, z którymi wcześniej nie chciał się kontaktować,

• rozdawanie ważnych dla osadzonego rzeczy, z którymi wcześniej był związany emocjonalnie,

• udzielanie „filozoficznych” rad życiowych współosadzonym,

• zainteresowanie się tematyką religijną, śmiercią itp.,

• przyznanie się do winy,

• wyciszenie się po wcześniejszym „miotaniu się”, cierpieniu,

• gromadzenie leków,

• niedawne przeżycia samobójstwa kogoś z rodziny.

Postępowanie:

• oszacowanie stopnia ryzyka popełnienia samobójstwa,

• ustalenie, czy wcześniej dokonywane były próby samobójcze,

• zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa poprzez:

• właściwy dobór osadzonych w celi mieszkalnej

• ustalenie, czy wcześniej dokonywane były próby samobójcze,

• wzmożona obserwacja,

• odebranie ewentualnych posiadanych przez osadzonego przedmiotów mogących służyć do popełnienia samobójstwa

• wsparcie psychiczne - tzw. „wyspy bezpieczeństwa” - uświadomienie osadzonemu, że istnieją osoby z którymi może porozmawiać i które postarają się mu pomóc,

• nawiązanie kontaktu z osadzonym i próby zdobycia jego zaufania,

• wskazanie osadzonemu innych możliwych wyjść z trudnej dla niego sytuacji - innych niż poprzez popełnienie samobójstwa.

39. Jakimi zasadami należy się kierować w postępowaniu z osadzonymi o skłonnościach autodestrukcyjnych. Wymień znane Ci grupy ryzyka oraz sytuacje ryzyka w tym przypadku.

Do osadzonych wymagających nasilonych oddziaływań profilaktycznych ze względu na wzmożone ryzyko samoagresji - tzw. „grupy ryzyka” zalicza się w szczególności skazanych którzy:

• dokonywali uprzednio prób samobójczych i autoagresywnych,

• wymagają odrębnego traktowania ze względu na swoją „ułomność” psychiczną, uzależnienie od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych,

• wykazują szczególne trudności w adaptacji do warunków izolacji więziennej,

• pozbawieni są wsparcia społecznego i są izolowani w grupie skazanych,

• są chorzy i niepełnosprawni psychicznie,

• przeżywają utratę perspektyw życiowych, rozwojowych, negatywny bilans życiowy,

• mają zły stan emocjonalny, trudności rodzinne, materialne.

Postępowanie:

• wzmożona opieka psychologiczno - wychowawcza,

• maksymalne zagospodarowanie czasu wolnego,

• edukowanie w sprawach praktycznych sposobów rozwiązywania problemów życiowych,

• informowanie o nieskuteczności demonstracyjnych i instrumentalnych aktach samoagresji i możliwych konsekwencjach prawnych, zdrowotnych, dyscyplinarnych,

• pouczanie o możliwości uzyskania pomocy.

40. Z jakimi rodzajami autodestrukcji można spotkać się w jednostkach penitencjarnych.

AUTODESTRUKCJA - samobójstwo i samoagresja - są to zaburzenia popędu samozachowawczego. Samoagresja może być na tle emocjonalnym bądź instrumentalna.

Rodzaje samoagresji:

• pocięcia

• połyki

• zasypki w oczy np.: mielone szkło

• wstrzyki - wstrzyknięcie sobie szkodliwych substancji np.: śliny w kolano

• spożycia chemikaliów np.: płynów czyszczących

• samopodpalenia

• wbitki igieł w ciało np.: w oko, głowę, kolano, płuca

41. Co warto Twoim zdaniem uwzględnić w kontakcie z osobą dokonującą samouszkodzeń na tle emocjonalnym.

Samoagresja może być instrumentalna bądź na tle emocjonalnym:

INSTRUMENTALNA - w celu wymuszenia określonych decyzji, służąca do uzyskania określonych korzyści.

EMOCJONALNA - wywołana negatywnymi emocjami: smutkiem, żalem, przykrością, poczuciem beznadziejności. Samoagresja służy rozładowaniu napięcia emocjonalnego.

W kontakcie z osadzonym należy zwrócić mu uwagę na możliwość rozładowania napięcia w inny sposób np. poprzez rozmowę (niech opowie o tym co czuje), poprzez aktywizację - zajęcia sportowe itp.

Pyt. 42 Opisz zachowanie osadzonego z zaburzoną osobowością - osobowość dyssocjalna; o czym warto pamiętać w kontakcie z takim osadzonym

Cechy:

• lekceważenie powszechnych zobowiązań, norm społecznych, mimo ich znajomości

• niska tolerancja na frustrację - zachowania agresywne

• brak poczucia winy, skruchy, wyrzutów sumienia

• pogardzanie innymi, obarczanie winą za powstałe konflikty

• zwykle osoby elokwentne, spostrzegawcze, potrafiące planować

• słabo ukształtowana osobowość wyższa, przedmiotowe traktowanie partnera

• nieumiejętność odraczania satysfakcji, dążenie do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb

• koncentrowanie się na osiąganiu doraźnych celów

• nie przewiduje skutków swoich zachowań, nie uczy się na błędach

• oszukuje dla własnych korzyści

• tendencja do szantażowania otoczenia samouszkodzeniami, próbami samobójczymi

• skłonności do dominacji na otoczeniem

• obniżony poziom lęku, bezwzględność

• wyższy poziom adrenaliny, w stosunku do przeciętnej

Często popełniają poważne przestępstwa z błahych powodów. W szczególnej formie tych zaburzeń - asocjalności - dochodzi do silnych związków z otoczeniem w obrębie swojej grupy (najczęściej przestępczej) i akceptacji norm przyjętych w tej grupie. Ludzie tacy dobrze funkcjonują w mafii, gangach młodzieżowych.

Postępowanie:

Podatność na oddziaływania resocjalizacyjne jest niska. Odpowiednie osadzenie, w celu przeciwdziałania demoralizacji innych. Umożliwianie rozładowywania napięcia poprzez sport i inne dostępne formy aktywności. Napięcie w rozmowie rozładowywać np. zadając dużo krótkich pytań o różne fakty, nawet jeśli znamy na nie odpowiedź

Aktywizować w grupie, która wspólnie podejmuje działania dla osiągnięcia celu. Ukazywać konkretne korzyści, konkretne straty. Organizować tak zadania, aby ich realizacja była koniecznym warunkiem osiągania ważnych dla nich celów. Jasno, zwięźle konkretyzować straty jakie odnoszą przez swoje zachowania, unikać długich „pogadanek” - przestają słuchać, wzrasta napięcie.

Nie okazywać lęku, ale też nie wywyższać się, prowokować raczej do naśladowania naszego spokoju.

W trudnych rozmowach nie wchodzić w dyskusje, być stanowczym i konsekwentnym.

Nie ma sensu odwoływać się do uczuć wyższych, nie grozić, nie ośmieszać - są odporni na opinię społeczną. Karać w sposób realnie dotkliwy (paczki, zajęcia sportowe itd.). Wykorzystywać fakt, że są skoncentrowani na szybkim osiąganiu doraźnych celów

Nie lekceważyć, nie ufać, bardzo łatwo przychodzą im zachowania manipulacyjne.

Pyt. 43 Opisz zachowanie osadzonego z zaburzoną osobowością - osobowość lękowa; o czym warto pamiętać w kontakcie z takim osadzonym

Cechy:

• ciągły lęk, napięcie, niepewność

• niska samoocena, poczucie niższości i nieatrakcyjności

• duża wrażliwość na krytykę i odrzucenie, silna potrzeba akceptacji

• ciągła samokontrola, ciągła analiza swoich zachowań

• niechęć do nawiązania bliższych relacji z ludźmi - lęk przed brakiem aprobaty, odrzuceniem

• niechęć do większej aktywności - przesadna ocena zagrożeń i ryzyka

Objawy występujące przy osobowości lękliwej przypominają nerwicowy zespół lękowy.

Postępowanie:

Umożliwić „wygadanie się”, aktywnie słuchać - najlepsza metoda nawiązania i utrzymywania kontaktu. Parafrazować, nie przerywać - właściwie nie oczekują odpowiedzi, jest to dla nich sposób odreagowania napięcia. W rozmowie dowartościowywać - odczuwają silną potrzebę akceptacji. Krytykę przeprowadzać bardzo ostrożnie, ukazując jednocześnie ich mocne strony. Pamiętać o możliwości tzw. wtórnego zranienia w związku z wrażliwością na krytykę i ocenę otoczenia, unikać postępowania na zasadzie „a nie mówiłem”.

Czasami należy mobilizować, motywować do podjęcia ważnych dla nich decyzji. Nie podejmować jednak decyzji za nich, są to bowiem bardzo dobrzy kandydaci na osoby z tzw. wyuczoną bezradnością.

Pyt. 44 Opisz zachowanie osadzonego z zaburzoną osobowością - osobowość zależna; o czym warto pamiętać w kontakcie z takim osadzonym

Cechy:

• bierne, bezwolne opieranie się na pomocy innych; oczekiwanie, że podejmą za nich ważne decyzje

• nieśmiałość, niepewność w kontaktach społecznych

• bezradność, brak własnej inicjatywy, wycofywanie się wcześniejszych decyzji

• niska samoocena, lęk przed działaniem

• niezdecydowanie, uległość

• płaczliwość, „ofiary losu”

Najczęściej mają niskie wyroki, za sobą liczne zmiany szkół, pracy, nieudane związki partnerskie. Unikają wszelkich trudności łatwo ulegają życzeniom innych - mogą tym spowodować zagrożenia własnego bezpieczeństwa w warunkach izolacji. Żyją w świecie własnych marzeń, nie potrafią cieszyć się z osiągnięcia swoich celów.

Postępowanie:

Podczas rozmów mogą płakać prosząc o coś, rozmówca, odczuwając wówczas zażenowanie, dąży do szybkiego zakończenia rozmowy. Należy okazać cierpliwość, nie ośmieszać. Wzmacniać i dowartościowywać, ukazując jego „mocne strony”. Pomocny będzie fakt, iż są to osoby podatne na sugestię.

Pamiętać, że w/w osoby bywają zmienne w nastrojach. Mogą konfabulować dla własnych korzyści, uniknięcia kłopotów, których się spodziewają.

Łatwo się uzależniają, więc starać się by nie rozmawiały zawsze z tą samą osobą. Zwracać uwagę na podejmowanie decyzji - osoby te bardzo łatwo przerzucają odpowiedzialność na innych. Pamiętać, że często są niekonsekwentni, wycofują się z decyzji - wzmacniać ich motywację, dowartościować.

Pyt. 45 Opisz zachowanie osadzonego z zaburzoną osobowością - osobowość chwiejna emocjonalnie; o czym warto pamiętać w kontakcie z takim osadzonym

1. Typ impulsywny

1. Typ pograniczny (borderline)

ad. I

Cechy:

• niestabilność emocjonalna, niestałość

• zmienność nastroju - nie dająca się przewidzieć

• nadmierna drażliwość

• skłonność do wybuchów gniewu, złości, nienawiści i agresji (fizycznej i werbalnej), czasami rozpaczy lub uwielbienia

• trudności w przewidywaniu konsekwencji swoich działań

Szczególnie impulsywnie reagują na niepowodzenia własnych przedsięwzięć lub krytykę otoczenia. Funkcjonują z opinią osób agresywnych, zagrażających otoczeniu.

ad. II

Cechy:

• niezdolność do kontrolowania własnych zachowań emocjonalnych, pozornie właściwe przystosowanie

• niezrównoważenie emocjonalne

• skłonność do zachowań gwałtownych

• skłonność do intensywnych, ale nietrwałych, powierzchownych związków z innymi ludźmi

• zachowania manipulacyjne, deprecjonujące wartość innych ludzi

Mogą dokonywać samouszkodzeń i prób samobójczych - co wynika z ich impulsywności i skłonności do zachowań autodestrukcyjnych. W codziennym życiu zachowania autodestrukcyjne przejawiają się w trwonieniu, drobnych kradzieżach, nieostrożnej jeździe samochodem, nadużywaniu substancji odurzających itd. Są wrogo nastawione do osób, które zwracają im uwagę, o wszelkie trudności i kłopoty oskarżają innych.

Postępowanie:

Wybuchowość i agresywność osób chwiejnych emocjonalnie powoduje, że rozmowa z nimi jest utrudniona. Należy próbować nawiązać kontakt, próbować okazać zrozumienie. Podjąć próbę zmiany nagromadzonej agresji w bardziej akceptowane uczucia. Lepiej zachować dystans pamiętając, że nie potrafią współpracować w grupie, bywają nieprzewidywalni i agresywni.

W rozmowie kontrolować i neutralizować negatywne emocje. Przekonać do współpracy pokazując nieskuteczność dotychczasowej postawy w życiu społecznym, zawodowym, a także w ZK.

Zwracać uwagę na ich kontakty z innymi osobami - polityka właściwego osadzenia i obserwacja w celu zabezpieczenia przed ewentualnymi kontaktami

Pyt. 46 Opisz na czym polega zaburzenie nawyków i popędów w formie kleptomanii, o czym należy pamiętać w postępowaniu z osadzonym ze skłonnością do kleptomanii

Polega na zabieraniu drobnych bezwartościowych przedmiotów bez zgody właścicieli.

Wiąże się z odczuciem przymusu i napięcia, które ustępują dopiero po dokonaniu kradzieży. Jest ona wynikiem poddania się chwilowej chęci posiadania danego przedmiotu, przy swobodnym traktowaniu granic między swoja a cudzą własnością. Akt kradzieży łączy się ze spadkiem napięcia i uczuciem przyjemności. Kleptomania nie wiąże się z chęcią odniesienia zysku.

Postępowanie:

• uświadomić osadzonemu problem

• aktywizować w pracy

• odpowiednio osadzać

• wskazywać na akceptowane społecznie sposoby rozładowywania napięcia emocjonalnego

• zgłosić na konsultację psychologiczną

ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW

Ich wspólną cechą jest podejmowanie działań o niejasnej motywacji, często przeżywanych jako przymus, prowadzących do uzyskania przyjemności bez uwzględniania wymogów realnej rzeczywistości. Prowadzi to do niekontrolowanych zachowań wywołanych dążeniem do zmniejszenia lub rozładowania napięcia. Zmniejszenie dokuczliwego napięcia jest związane z uczuciem przyjemności. Działania popędowe są skierowane na „obiekt” - osobę lub rzecz.

47. Opisz na czym polega zaburzenie nawyków i popędów w formie piromanii, o czym należy pamiętać w postępowaniu z osadzonym ze skłonnością do piromanii.

Próby wzniecania pożarów podejmowane są bez widocznego motywu. Powodowanie pożarów łączy się z zafascynowaniem ogniem i uczuciem narastającego napięcia przed podpaleniem, które jest rozładowywane przez akt podpalenia albo po dokonaniu podpalenia. Źródłem doznania przyjemności jest także obserwowanie ognia oraz wyobrażanie sobie pożarów.

48. Omów na czym polegają zaburzenia preferencji seksualnych w postaci pedofilii oraz co należy uwzględnić w postępowaniu z osadzonym o takich skłonnościach.

PEDOFILIA - to preferencja seksualna osoby dorosłej w stosunku do dzieci w wieku przed pokwitaniem lub w okresie pokwitania. Jest to zaburzenie częściej spotykane u mężczyzn niż u kobiet. Charakteryzuje się przymusowym natrętnym pożądaniem kontaktów seksualnych z dziećmi na skutek braku możliwości utrzymywania ich z osobami dorosłymi oraz fantazje seksualne na temat uprawiania seksu z dziećmi.

Pedofilia rozwija się jako :

• pierwotna - kontakt z dziećmi jako jedyny popęd, brak potrzeb zaspakajania z osobami dorosłymi

• wtórna - rozwija się obok normalnego popędu

Postępowanie:

• izolować od innych

• zapewnić zajęcie poprzez pracę, zajęcia KO

49. Scharakteryzuj grupę zaburzeń preferencji seksualnych oraz przedstaw jakie problemy mogą wynikać w funkcjonowaniu w warunkach izolacji osób prezentujących ww. zaburzenia.

DEWIACJE SEKSUALNE - to nieprawidłowe zachowania seksualne odbiegające od ogólnie przyjętych norm współżycia seksualnego.

PARAFILIE - grupa zaburzeń psychoseksualnych, w których do uzyskania pobudzenia seksualnego potrzebne są dziwaczne działania seksualne lub wyobrażenia. Zalicza się do nich fetyszyzm, masochizm, ekshibicjonizm, transwestytyzm, sadyzm, zoofilię i pedofilię.

FETYSZYZM - Do uzyskania satysfakcji seksualnej konieczne jest posiadanie pewnych przedmiotów jako bodźców seksualnych. Fetysz niejako „przedłuża” ludzkie ciało. Fetysz stanowi najważniejszy bodziec do uzyskania satysfakcji seksualnej.

TRANSWESTYTYZM - polega na noszeniu ubiorów płci przeciwnej w celu uzyskania podniecenia seksualnego. Od fetyszyzmu różni się tym, że chodzi tu również o przybieranie wyglądu płci przeciwnej.

EKSHIBICJONIZM - satysfakcję seksualną uzyskuje się poprzez pokazywanie narządów płciowych osobom obcym lub przebywającym w miejscach publicznych jednak bez dążenia do nawiązania z nimi bliższego kontaktu. Obnażaniu często towarzyszy masturbacja. Reakcja lęku lub szoku zwiększa doznania u ekshibicjonisty.

PEDOFILIA - patrz pyt. 48

SADOMASOCHIZM - preferowanie aktywności seksualnej, w której dochodzi do zniewolenia, upokorzenia, zadawania bólu. Jeżeli dana osoba woli być wykonawcą - mamy do czynienia z sadyzmem, jeżeli woli być ofiarą - z masochizmem.

Inne zaburzenia: ocieractwo, zoofilie, nekrofilie, gerontofilie.

50. Wyjaśnij istotę uzależnienia od środków psychoaktywnych i wymień jakie znasz grupy środków uzależniających.

ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA - choroba, która zaczyna się i rozwija bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na niekontrolowanym zażywaniu środka uzależniającego: alkoholu, narkotyków, halucynogenów, leków i w efekcie prowadzi do zaburzeń somatycznych (uszkodzenie mózgu, śledziony, wątroby), psychicznych (zmniejszona sprawność intelektualna, gorsza pamięć, upośledzona zdolność koncentracji uwagi) oraz do zaburzeń w funkcjonowaniu rodzinnym, zawodowym, społecznym.

GRUPY ŚRODKÓW O DZIAŁANIU UZALEŻNIAJĄCYM:

• alkohol

• opiaty (pochodne opium: morfina, kodeina, heroina, kompot, makiwara)

• pochodne konopi indyjskich (kanabinole: marihuana, haszysz, olej haszyszowy)

• halucynogeny (LSD, grzyby halucynogenne, extazy)

51. Wymień i omów kryteria uzależnień

KRYTERIA UZALEŻNIENIA:

• silna potrzeba przymusu brania środka - człowiek ogarnięty jest obsesyjnym myśleniem o środku odurzającym: „bez tego nie wytrzymam”, „muszę wziąć bo inaczej sobie nie poradzę”. Występuje charakterystyczne ssanie w żołądku, bolesne pragnienie, złość, niepokój, rozdrażnienie.

• Trudność w kontrolowaniu - rozpoczęcia lub brania środka. Nie dotrzymuje się przyjętych postanowień.

• Zespół abstynencyjny po odstawieniu środka lub zmniejszeniu dawki - albo bierze się środki dla złagodzenia lub uniknięcia tych objawów klinowanie), albo występują charakterystyczne objawy: uczucie wewnętrznego drżenia, ogólne złe samopoczucie, osłabienie, gorączka, bóle mięśniowe i bóle głowy, kołatanie serca, potliwość, wzmożone pragnienie. Chorzy skarżą się na silne pobudzenie, lęk, przygnębienie, zaburzenia snu.

• Objawy tolerancji - te same dawki środka uzależniającego wywołują coraz słabsze reakcje, muszą więc być zwiększane, aby uzyskać dawne efekty.

• Narastające zaniedbywanie innych przyjemności lub zainteresowań - coraz więcej czasu pochłania zdobywanie środka, jego zażywanie lub odzyskiwanie dobrej formy po dużym piciu lub braniu. Dawne cele życiowe przestały być ważne i środek stał się centralną sprawą w życiu osoby uzależnionej.

• Kontynuowanie zażywania środka odurzającego pomimo szkodliwych następstw.

52. Omów sposób motywowania osadzonego uzależnionego od alkoholu do podjęcia leczenia.

MAJACZENIE DRŻENNE

Majaczenie drżenne /delirium tremens/ należy do najczęstszych i najbardziej charakterystycznych zaburzeń psychotycznych występujących u alkoholików, zwłaszcza alkoholików pijących przewlekle i uzależnionych od alkoholu.

Psychoza ta pojawia się na podłożu alkoholowym i ma związek z odstawieniem alkoholu lub zmniejszeniem jego zawartości w organizmie. Majaczenie drżenne bywa niekiedy poprzedzone tzw. objawami zwiastunowymi: rozdrażnienie, nadwrażliwość na wszelkiego rodzaju bodźce zmysłowe, niepokój a nawet lęk, trudności w zasypianiu i koszmarne marzenia senne. Do powyższych objawów dołączają się zwykle zaburzenia somatopsychiczne: brak apetytu, bóle głowy, wzmożona męczliwość, nadmierne pocenie się. Czasami mogą pojawiać się proste omamy wzrokowe np. widzenie błysków pojedynczych punktów świetlnych, ruchome przedmioty itp. Zdarzają się także sporadycznie krótkotrwale napady drgawek. Chorzy w takim stanie nie są w pełni sprawni poznawczo - charakteryzuje ich powierzchowność pojmowania, brak koncentracji i nietrwałość uwagi, obniżenie zdolności zapamiętywania. Opisane zaburzenia mogą utrzymywać się przez różny czas: od kilku do kilkudziesięciu godzin, a nawet kilku dni czy tygodni. Bardzo charakterystyczne w majaczeniu drżennym są zaburzenia orientacji /allopsychicznej/ tj. co do czasu, miejsca i otoczenia oraz zaburzenia percepcyjne pod postacią iluzji /złudzeń/ i omamów /halucynacji/ zwłaszcza wzrokowych ale także czuciowych i słuchowych. Delirycy zachowują orientację co do własnej osoby. Nie w pełni zdają sobie sprawę z tego gdzie się znajdują, kim są osoby z ich otoczenia, w jakim żyją czasie. Realna sytuacja miesza im się ze wspomnieniami lub wyobrażeniami scen życia rodzinnego, zawodowego, biesiad alkoholowych. W nieznajomych rozpoznają znajomych i odwrotnie, bliskich mylą z obcymi. Przeszłość staje się dla nich teraźniejszością, poczucie czasu traci na realności i ostrości rozgraniczania między tym co zaszło dawniej i co dzieje się obecnie.

Najbardziej charakterystyczne dla delirium są omamy wzrokowe. Deliryk „widzi" przedmioty martwe, rośliny, zwierzęta, ludzi najczęściej w zminiaturyzowanej postaci, chociaż bywa że i w wyolbrzymionej formie. „Słyszy" również wydawane przez nie dźwięki, „odczuwa" fizyczny z nimi kontakt. Na to wszystko aktywnie reaguje czyli odpowiada na głosy, zbliża się lub oddala od widzianych przedmiotów, dostosowuje swoje postępowanie do zachowań postaci, jakie „spostrzega" w omamach.

Halucynacjom deliryków zwykle towarzyszą nieusystematyzowane urojenia prześladowcze, co ma związek z poczuciem niepokoju, lęku, a nawet strachu. Zdarza się więc, że deliryk samookalecza się w reakcji obrony przed duszącymi go stworami, diabłami; że atakuje osoby ze swego realnego otoczenia w przekonaniu pokonywania wrogich mu ludzi; że usiłuje ukryć się lub uciec przed zagrażającymi mu zwidami potwornych zwierząt lub innych stworów.

Choć w delirium zaznacza się przede wszystkim niepokój i lęk, ; możliwe jest również występowanie euforii, bezpodstawnego ' samozadowolenia, bezmyślnej wesołkowatości albo też rozdrażnienia, tzw. wisielczo-ponurego nastroju, gburowatości. Znamienna jest w przypadku majaczenia drżennego chwiejność opisanych wyżej reakcji Efektywnych, łatwość przechodzenia od jednego stanu emocjonalnego w drugi, nieraz krańcowo odmienny. Deliryków cechuje znaczne pobudzenie psychoruchowe wynikające z nasilonego niepokoju, a wyrażające się nieustającą aktywnością. Deliryk nie może, nawet na krótką chwilę, spokojnie usiedzieć. Bez przerwy krząta się po pomieszczeniu, przemieszcza znajdujące się w nim sprzęty, nie wiadomo czego i po co szuka. Nawet wyczerpany leżąc w łóżku jest niespokojny, mnie pościel, próbuje się zrywać i wstawać. Będąc w takim pobudzeniu chory może ulegać różnego rodzaju urazom fizycznym na skutek potknięć, przypadkowych uderzeń, niezamierzonych okaleczeń itd. W majaczeniu drżennym występuje zjawisko silnego ulegania chorych sugestii. Chory potrafi np. odczytywać z czystej kartki sugerowany mu tekst, na zamówienie wyczuwać woń gazu, o którego istnieniu tylko się dowiaduje, na komendę odwijać z ramienia nie zawiązany na nim wcale bandaż, rozpoznawać wśród innych chorych swoich bliskich. Jednym słowem delirykowi z łatwością można wmówić spostrzeganie nierealnych przedmiotów i zdarzeń, doznawanie określonych przeżyć zmysłowych i uczuciowych, a nawet skłonić go do wykonywania absurdalnych w danej sytuacji czynności. Dzieje się tak dlatego, że delirycy doznają zaburzenia procesów poznawczych — są więc bezkrytyczni, z trudnością koncentrują uwagę, mają zaburzenia myślenia. W majaczeniu drżennym występują też charakterystyczne zaburzenia somatyczne. Najbardziej znamienne jest grubofaliste drżenie mięśni. Nasila się ono przy wzroście napięcia mięśniowego np. przy wyprostowywaniu kończyn. Drżenie to ma charakter uogólniony -ujawnia się sztywnieniem i pewnego rodzaju bezwładnością mięśni języka warg, twarzy, kończyn, tułowia.

53. Omów sposób motywowania osadzonego uzależnionego od narkotyków do kontynuowania leczenia

OPIATY

• Pochodne opium: morfina, kodeina, heroina, kompot, makiwara, mleczko opiumowe

• Skutki ich działania zależą od rodzaju zastosowanej substancji, jej ilości, drogi podawania oraz cech osoby ją przyjmującej: ogólnego stanu fizycznego, wieku, wcześniejszych doświadczeń ze środkami odurzającymi, kondycji psychicznej

• OPIUM - pochodzenie - naturalne; z maku; po nacięciu makówki wypływa lekko zabarwiony, sok. Zbiera się go i nadaje formę tabletek lub sztabek.

• wygląd- ciemnobrązowe tabletki, bezkształtne bryłki

• sposoby przyjmowania - palenie, połykanie

MORFINA -pochodzenie - naturalne; z opium

• wygląd - ampułki, tabletki, fiolki, roztwór; składnik leków przeciwbólowych np. Dolarganu

• sposoby przyjmowania- doustnie, dożylnie

KODEINA -pochodzenie - półsyntetyczne; z morfiny

• wygląd - tabletki, ampułki, składnik; preparatów łagodzących kaszel u osób z ciężkimi chorobami pluć

• sposób przyjmowania - doustnie

HEROINA - nazwy slangowe - hera, hel, „white", „brown sugar"

• pochodzenie — półsyntetyczne; z morfiny

• wygląd- biały proszek lub brązowe bryłki

• sposoby przyjmowania - przez: inhalacją wydychanie nosem za pomocą słomki/; palenie /w mieszankach z tytoniem, w papierosach z wyjętym filtrem, brązową odmianę pali się zawiniętą w folię aluminiową/; dożylnie
  /po podgrzaniu na łyżeczce do herbaty i zmieszaniu z wodą i kwaskiem cytrynowym/

• czas działania - około 6 godzin

KOMPOT -pochodzenie — naturalne; ze słomy makowej- /gotuje się ją w wodzie przez kilka godzin, powstaje wówczas półprodukt zwany zupą lub makiwarą, po dodaniu odczynników chemicznych otrzymuje się kompot/

• wygląd - brunatny płyn, przypominający wigilijny kompot z suszonych owoców

• sposób przyjmowania - doustnie /makiwara/, dożylnie

Poszczególne narkotyki z tej grupy wywołują zbliżone efekty, ich działanie omówione zostanie na przykładzie heroiny.

Przy pierwszym kontakcie z narkowykiem zdarzają się bardzo nieprzyjemne doznania: wymioty, bóle głowy. Te objawy odstraszają część osób eksperymentujących z heroiną^

Przy wdychaniu najpierw pojawia się „kop" - przyjemne uczucie, które jedni porównują z orgazmem, inni z ciepłem i opieką, jakich doznaje dziecko w kontakcie z matką.

Potem robi się ciepło, przytulnie i kolorowo, znikają problemy, świat jest piękny i bezpieczny. Myśli są jakby „obok", nie ma w nich emocji można je analizować z dystansu. Oddech staje się wolniejszy, źrenice zwężają się, usta i śluzówki wysychają, zwalnia się praca jelit -kłopoty z wydalaniem.

Po miesiącu regularnego brania pojawia się uzależnienie, którego oznaką są objawy abstynencyjne: kiedy heroina przestaje działać /2-8 godzin po odstawieniu/ nagle robi się zimno, pojawia się „gęsia skórka" o i obfity pot. .Rozszerzają się źrenice, całe ciało zaczyna drżeć, pojawiają się mdłości, wymioty, biegunka, przy dłuższych okresach brania - bóle wątroby.

Sen przerywany koszmarami trwa krótko. Osoba uzależniona odczuwa ostry niepokój, zagrożenie, brak pewności siebie. Jedyna rzecz, o której człowiek jest w stanie myśleć to koleina dawka heroiny. Głód heroinowy może utrzymywać, się nawet tydzień. Pod koniec tego okresu pojawiają się bóle mięśni i stawów. Nadużywanie heroiny sprawia, że pogarsza się ogólny Fizyczny stan organizmu, spada odporność. Osoba uzależniona szybko traci na wadze, " ma bladą skórę, kłopoty z trawieniem i zaburzenia mięśniowe. Wzrasta jej wrażliwość na przykre doznania i ból. Zmniejszają się potrzeby w _ zakresie jedzenia i w sferze seksu. U kobiet mogą wystąpić zaburzenia cyklu miesiączkowego lub całkowity jego zanik.

Wspólne używanie strzykawek jest przyczyną wielu zakażeń, między innymi wirusowego zapalenia wątroby /żółtaczka/, zarażenia wirusem HIV. Przyjmowanie heroiny powoduje uszkodzenia mózgu, płuc, naczyń krwionośnych, serca i wątroby.

Ostre zatrucie przy dużych dawkach opiatów objawia się: śpiączką, brakiem reakcji źrenic na światło /źrenice są szpilkowate/, spłyconym i zwolnionym oddechem, spadkiem ciśnienia krwi i temperatury ciała.

Jak rozpoznawać i ślady nakłuć na żyłach; zmniejszone, nie reagujące na światło źrenice, brak apetytu senność, wodniste spojrzenie. Strzykawki, brązowe waciki nasączone kompotem, igły, łyżki pokryte brunatnym nalotem.

54. Sposób postępowania z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych

Jeżeli w rozmowie wstępnej lub innej wychowawca zauważy pewne symptomy uzależnienia: np. niektóre objawy uzależnienia, fakt popełnienia przestępstwa pod wpływem środków lub dla ich zdobyci wpis w aktach o leczeniu uzależnienia na wolności to powinien skierować osadzonego do lekarza i psychologa w celu ewentualnej diagnozy uzależnienia.

Poza tym należy wziąć pod uwagę ten fakt przy tworzeniu IPO jeżeli skazany nie zostanie skierowany do oddziału terapeutycznego, a także przy kierowaniu do pracy /jaka to praca?, gdzie?, czy będzie miał kontakt z chemikaliami?, itp./ Dobrze jest też zwrócić uwagę ochrony na taką osobę zwłaszcza na początku jej pobytu w jednostce, kiedy najtrudniej poradzić sobie z objawami abstynencyjnymi.

W polskich jednostkach penitencjarnych istnieją oddziały terapeutyczne dla osób uzależnionych od narkotyków i alkoholu, które mają dobrze rozwinięty system pomocy osobom uzależnionym w form i s pracy z nimi oraz różnych form terapii.

Dla wychowawcy trudność może stanowić zmotywowanie takiej osoby do podjęcia terapii na oddziale dla osób uzależnionych. Sposoby takiej motywacji są indywidualne dla każdego wychowawcy, jak również osadzonego. Najczęściej wychowawcy mówią o korzyściach typu: dobra opinia okresowa, większe szansę uzyskania w.p.z. po przebyciu terapii, zmiana grupy klasyfikacyjnej, a także pewne udogodnienia, jakie mają osoby tam przebywające. Są to sposoby prowadzące do wzbudzania motywacji zewnętrznej - najczęściej w tym momencie najbardziej skuteczne. W dalszej kolejności zadaniem terapeutów pracujących z osobami uzależnionymi na oddziałach terapeutycznych jest przekształcenie motywacji zewnętrznej w wewnętrzna.

ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE

• takie, które pobudzają, usuwają zmęczenie

KOKAINA - nazwy slangowe - koka, śnieg

• pochodzenie — naturalne; z krzewu koki

• wygląd — biały proszek

• czas działania - około 15-20 minut

• sposób przyjmowania - inhalacja /wdychanie nosem za
  pomocą słomki/, dożylnie /po zmieszaniu z wodą/

KRAK - pochodzenie — naturalne; pasta z liści koki i sody oczyszczonej

• wygląd- białawe kryształki

• sposób przyjmowania — palenie w specjalnych fajkach,
  często w mieszankach z tytoniem i marihuaną

• czas działania - około 15-20 minut

Pod wpływem kokainy pojawia się stan euforii, pobudzenia, poczucie siły i pewności siebie, umysł jest jasny i działa na pełnych obrotach. Czasem występuje przypływ optymizmu i wiary w. swoje możliwości, bez euforii. Znika zmęczenie i potrzeba snu. Wzrasta zaś potrzeba kontaktu z innymi ludźmi i ogólna aktywność. Oddech jest przyśpieszony, źrenice rozszerzone, rośnie ciśnienie krwi, akcja serca początkowo się zwalnia, a potem przyśpiesza.

Człowiek nadużywający kokainy ma coraz większe trudności z przystosowaniem się do otoczenia, staje się kłótliwy, agresywny - mogą pojawić się zachowania antyspołeczne: przemoc fizyczna, seksualna, kradzieże.

Pogarsza się zdolność do pracy, do realizacji konkretnych celów. Osłabia się koncentracja i pamięć, zmniejsza się krytycyzm, szczególnie wobec siebie i własnych zachowań. Mogą pojawić się urojenia prześladowcze, omamy wzrokowe i słuchowe.

Mogą ujawniać się ukryte wcześniej zaburzenia psychiczne.

Organizm jest wyniszczony, następuje szybki spadek wagi, częste są zaburzenia rytmu serca i snu. Skóra wokół nosa jest zaczerwieniona, łuszczy się. Kokaina wywołuje silne uzależnienie psychiczne, właściwie nie uzależnia fizycznie. Jej odstawienie powoduje depresję, znużenie, lęk - może to prowadzić do prób samobójczych.

Ostre zatrucie, przy dużych dawkach objawia się: silnym lękiem, urojeniami, omamami, nasilonym pobudzeniem ruchowym /miotanie się/, zaburzeniami świadomości /majaczenie, śpiączka/, drżeniem mięśni i napadami drgawkowymi, suchością śluzówek, szerokimi źrenicami, wysokim ciśnieniem krwi i gorączką, płytkim przyśpieszonym oddechem. Zdarzają się tzw. zatrucia piorunujące, z gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi, zaburzeniami rytmu serca, powodujące śmierć w ciągu kilku minut.

55. Jakie mechanizmy obronne osobowości może uruchamiać osoba uzależniona. Czy twoim zdaniem znajomość tych mechanizmów może ułatwić motywowanie.

Mechanizmem obronnym - jest stan sytuacji trudnej który oprócz dezorganizacji zachowania musi wywołać specyficzne reakcje, sposoby zmniejszenia trudnego do zniesienia stanu napięcia emocjonalnego bez zmiany rzeczywistej, stresowej sytuacji, w jakiej znajduje się człowiek. Mechanizmy obronne stosujemy odruchowo zapobiegając destabilizacji aparatu psychicznego.

Mechanizmy obronne dzielimy na trzy grupy:

1. techniki uniwersalne: stosowane przy wszelkiego rodzaju formach stresu, a polegające bądź na odreagowaniu ( np. wygadaniu się) lub narkotyzowaniu, głównie za pomocą alkoholu („zalanie robaka”).

2. techniki zastępczego zaspakajania potrzeb tj.

• identyfikacja ( nie mogąc czegoś osiągnąć człowiek identyfikuje się z kimś innym);

• fantazjowanie ( człowiek marzy, że ma to czego w rzeczywistości nie może zdobyć);

• przemieszczenie przedmiotu potrzeby ( człowiek wyładowuje napięcie związane z jej niezaspokojeniem na innym przedmiocie np. nie atakuje wroga lecz jego fotografię).

3. techniki doraźne pozwalające na manipulowanie doznaną przykrością, aby „przestało boleć” jednak bez usunięcia źródła przykrości:

• wyparcie - zwane również „polityka chowania głowy w piasek” - człowiek nie dostrzega lub nie przypomina sobie rzeczy przykrych:

• formowanie przeciwnych reakcji - polegające na zachowaniu się w sposób ekstremalnie przeciwny do takiego, na jaki w rzeczywistości miałoby się ochotę (chciałoby się zaatakować wroga, a uśmiecha się do niego słodko):

• kompensacja - polega na tym, że człowiek markuje zalety, których nie ma i których nie stara się zdobyć, ale blaguje, chełpi się, „ robi się ważny”,

• ekspiacja - to forma obrony przed własną wrogością do innego człowieka - poprzez wynagradzanie krzywd - których dana osoba nie wyrządziła w rzeczywistości, ale o których marzy:

• projekcja - przypisywanie innych własnych wad lub tez winy za własne pomyłki lub błędy:

• wewnętrzna izolacja - człowiek spokojnie i bez wzruszenia wykonuje czynności izolując się od własnych przekonań i wartości unikając w ten sposób dysonansu poznawczego

( mówimy wówczas o „rozbieżności teorii i praktyki”).

Mechanizmy obronne służą jedynie zmniejszeniu przykrego napięcia emocjonalnego a nie sytuacji trudnej w jakiej znalazł się człowiek. W przebiegu stresu psychicznego wyraźnie obserwowane są trzy fazy:

• alarmowa

• adaptacji

• wyczerpania

Za fazę alarmową uznajemy zjawisko dezorganizacji zachowania - kiedy psychika mobilizuje się dopiero do działania. Kiedy stresor działa dalej bądź powtarza się reakcja stresowa wchodzi w fazę adaptacji wtedy to wypracowuje sobie sposób radzenia sobie ze stresem. Formy poprawne adaptacji to nauczenie się przezwyciężania przeszkody, rezygnowania z celów nierealnych na rzecz dostępnych, możliwych do osiągnięcia. Adaptacja może przybrać formy niewłaściwe, jeżeli w danych warunkach doprowadziły do usunięcia stresora bądź do zmniejszenia napięcia emocjonalnego (np. problem samouszkodzeń w środowisku więziennym co może doprowadzić do patologicznych zaburzeń zachowania.

Kiedy człowiek nie może zaadaptować stresora wówczas jest to faza wyczerpania i obserwujemy ponowne uogólnienie zakłóceń.

Moim zdaniem znajomość mechanizmów obronnych może ułatwić motywowanie osadzonego do podjęcia lub kontynuowania leczenia.

Psycholog więzienny w swojej praktyce codziennej powinien zdiagnozować zaburzenia zachowania i przeprowadzać zabiegi korektywne. Przede wszystkim ma na celu poznać działanie zmierzające do poznania osobowości pacjenta, wykrycie deficytów będących przyczyną zachowań społecznych, jak również wyodrębnić te walory osobowości które mogą być wykorzystane w procesie resocjalizacji lub socjalizacji. Prawidłowa diagnoza stanowi podstawę do opracowania najefektywniejszego programu pracy z pacjentem, która polega na konsultacjach psychologa więziennego co do sposobu postępowania z pacjentem a również na zabiegach, które on sam wykonuje w stosunku do skazanego np. rozmowach psychokorektywnych, modelowaniu zachowań, psychoterapii.

56. Jakie objawy odczuwa człowiek po zażyciu środków wziewnych; opisz objawy abstynencyjne w przypadku stosowania tych środków.

INHALANTY - ŚRODKI WZIEWNE

Substancje wziewne zwane także substancjami lotnymi - to lotne związki organiczne wchodzące w skład wielu produktów domowych i przemysłowych. Środki te to kleje, farby aerozole, rozpuszczalniki, lakiery, środki czyszczące, benzyna, nafta, emalie. W Polsce najbardziej rozpowszechniony jest butapren. Używanie ich polega na intensywnym wdychaniu oparów z nasączonego materiału (tkaniny, chustki) lub zakładaniu na głowę foliowej torby zawierającej inhalant prowadząc często do niedotlenienia, utraty przytomności i zgonu przez uduszenie. Bezpośrednimi efektami wdychania inhalantów są:

• zaburzenia świadomości (oszołomienie)

• pobudzenie psychomotoryczne wyrażające się euforią lub agresją, nieskoordynowanymi ruchami, zaburzeniami chodu i mowy

• zaburzenia psychosensoryczne w postaci iluzji lub omamów wzrokowych i słuchowych.

Przy dłużej trwającej inhalacji i zatruciu dochodzi do spowolnienia psychoruchowego, zwiotczenia mięśni, senności a w skrajnych przypadkach utraty przytomności, śpiączki i zgonu.

Wielomiesięczne stosowanie wziewnych substancji odurzających prowadzi do zaniku tkanki mózgowej, uszkodzenia narządów wewnętrznych wątroby, serca, nerek oraz uszkodzenia nerwów obwodowych.

Objawy abstynencyjne pojawiają się zazwyczaj natychmiast po odstawieniu środka odurzającego. Narasta złe samopoczucie, rozdrażnienie, napięcie wewnętrzne. Potrzeba zażycia jest ogromna. Głód fizyczny objawia się ziewaniem, kichaniem, katarem, wzmożoną potliwością, wzmagającymi się bólami stawów i mięśni. Pojawiają się dreszcze, wyciek z nosa, naprzemienne uczucie zimna i ciepła. W 2-3 dobie obserwujemy rozszerzenie źrenic, brak łaknienia, jadłowstręt, ślinotok i mdłości. Pacjent wymiotuje, ma biegunkę, podwyższoną temperaturę ciała, przyśpieszony oddech, narastający niepokój psychoruchowy. Sen jest płytki, krótki przerywany koszmarami lub majakami. Często występuje bezsenność. Mogą występować myśli i tendencje samobójcze. Niekiedy mogą występować objawy niewydolności krążeniowo - oddechowej a nawet zawału mięśnia sercowego.

Nie leczony zespół odstawienia mija w ciągu 7-10 dni i na ogół nie stanowi zagrożenia dla życia , gdy zażywają w okresie odstawienia niewielkie ilości objawy utrzymują się dłużej nawet do 2 tygodni.

• do tej grupy należą: eter, alkohol metylowy, benzyna, kleje, farby, rozpuszczalniki

• sposoby przyjmowania: wdychanie oparów z worka foliowego /zakłada się

• go tak, aby obejmował nos i usta lub na głowę

• czas działania: 30-45 minut

Człowiek, który odurzył się inhalantami jest pobudzony, odczuwa lekką euforię, poprawia się jego samopoczucie, odczuwa też potrzebę rozładowania narastającej agresji.

Jego ruchy są niezdarne, spowolnione. Mówi wolno i niewyraźnie. Oddycha nieregularnie, akcja serca jest przyśpieszona. Źrenice są rozszerzone, oczy łzawią, są nadwrażliwe na światło. W jego oddechu wyczuwa się zapach charakterystyczny dla wdychanej substancji.

Występują bóle głowy, dzwonienie w uszach, mdłości, wymioty, biegunki.

Inhalanty wywołują uzależnienie fizyczne i psychiczne. Osoba je przyjmująca ma duże wahania nastroju: od niepokoju i drażliwości po przygnębienie; kłopoty ze snem, szybko się męczy. Jest blada, wyniszczona. Skóra wokół jej ust i nosa jest zaczerwieniona, spojówki przekrwione.

Długotrwałe używanie może wywołać depresję, zaburzenia osobowości lub zachowania antyspołeczne: kradzieże, rozbój.

Inhalanty powodują uszkodzenia mózgu /zaburzenia pamięci, intelektu/, wątroby, nerek, układu krwiotwórczego.

Po ich odstawieniu występują objawy abstynencie: pobudzenia drażliwość, przyspieszona akcja serca majaczenia, omamy, drażnienia i skurcze mięśni, mdłości i bóle brzucha,

Objawy zatrucia: nagłe gwałtowne pobudzenie z utratą przytomności, drgawki, obrzęk płuc, zaburzenia oddychania i krążenia, śpiączka.

Może dojść do śmierci przez uduszenie lub zadławienie

57. W jaki sposób na organizm człowieka działa amfetamina.

AMFETAMINA - nazwy slangowe - amfa, spid, proszek

• pochodzenie - syntetyczne

• wygląd- biały proszek, tabletki

• sposoby przyjmowania - doustnie, inhalacja /wdychanie
  nosem za pomocą słomki/, dożylnie

• czas działania — do 12 godzin

Efekty działania amfetaminy są bardzo zbliżone do tych, jakie daje kokaina. Inne są zaś skutki jej przewlekłego przyjmowania.

Amfetamina wywołuje silne uzależnienie psychiczne, niewielką zależność fizyczną i tolerancję. Po około 12 godzinach od jej odstawienia następuje wyraźny spadek formy: zmęczenie, apatia, obniżony nastrój, senność. Wzrasta apetyt, a obniża się napięcie mięśniowe.

Ostre zatrucie, przy zbyt dużej dawce objawia się: znacznym pobudzeniem ruchowym, euforią i przyśpieszeniem toku myślenia, gwałtownymi potokami słów, majaczeniem i urojeniami, lękiem, bólami klatki piersiowej /zaburzenia rytmu serca, wysokie ciśnienie krwi/, biegunka, mdłościami, wymiotami, dreszczami, potami, gorączką, szerokimi źrenicami, suchą śluzówką.

Psychostymulanty bywają łączone z: heroiną, alkoholem oraz lekami nasennymi i przeciwdepresyjnymi.

Jak rozpoznawać: powiększone źrenice, brak apetytu, duża ruchliwość, zaburzenia w myśleniu, szybkie myślenie, stan dużego pobudzenia, a po nim wyczerpanie i senność. Biały proszek, rurki, kawałki aluminiowej folii

58. Jakie objawy mogą występować po zażyciu środków halucynogennych, jakie środki z tej grupy znasz.

HALUCYNOGENY

• do tej grupy należą substancje zmieniające percepcję: LSD, grzyby halucynogenne, exstazy

• LSD - w slangu- kwas

• pochodzenie — syntetyczne

• wygląd - krystaliczny proszek, kapsułki, tabletki, papierki

• sposoby przyjmowania — doustnie /ssanie papierków nasączonych LSD/

• czas działania — 8 - 12 godzin

• GRZYBY HALUCYNOGENNE - w slangu - grzybki, halucynki

• wygląd — surowe lub suszone grzyby

• pochodzenie - naturalne /w Polsce e Bieszczadach/

• sposób przyjmowania - doustnie, często w jedzeniu

• czas działania - około 6 godzin

• EXSTAZY -pochodzenie — syntetyczne

• wygląd - tabletki

• sposób przyjmowania - doustnie

• czas działania — 4 — 5 godzin

Pod wpływem halucynogenów zmienia się rzeczywistość. Znane przedmioty nabierają nowych barw i kształtów. Świat zewnętrzny i własna osoba wydają się nierealne, zmienia się percepcja czasu i przestrzeni.

Pod wpływem LSD pojawia się skłonność do niekonwencjonalnych zachowań zdarzają się np. próby latania ,które czasami kończą się tragicznie.

Doznania po halucynogenach zazwyczaj są przyjemne, bywają jednak tzw. „złe podróże" - koszmary, wrażenie umierania, świat rojący się od potworów - nie da się tego przerwać. Wzrasta ciśnienie krwi, po czym następuje jego gwałtowny spadek: rozszerzają się źrenice, przyśpieszeniu ulega oddech i praca serca. Może wystąpić: drżenie mięśni, zawroty głowy, niestrawność, mdłości, kłopoty ze snem i koordynacją ruchową.

Przewlekłe przyjmowanie halucynogenów może spowodować uzależnienie psychiczne. Przy ich częstym używaniu mogą pojawić się objawy typu „flashback" - kolorowe omamy wzrokowe z napadami lęku, zaburzenia spostrzegania czasu, własnego ciała, zapachu, dotyku - po tygodniu, miesiącu, a nawet po roku od zażycia.. Pod wpływem halucynogenów mogą ujawnić się ukryte zaburzenia psychiczne. Zawężają się zainteresowania , pojawia się bezsenność i apatia.

Ostre zatrucie, nie występuje po LSD, zdarza się natomiast po niektórych grzybach. Jego objawami są: drgawki, majaczenie, śpiączka, nagłe zatrzymanie pracy serca.

Jak rozpoznawać: rozszerzone źrenice, potliwość w przypadku „złej podróży", zaburzenia postrzegania, niemożność koncentracji. Halucynogeny bywają łączone z alkoholem i pochodnymi konopi i indyjskich.

59. Jakie mogą być objawy silnego zatrucia lekami.

Np.: w przypadku zażycia dużej ilości barbituranów (leków nasennych) lub z grupy benzodiazepin (leków uspokajających)

Przy wysokich dawkach:

• śpiączka

• zwolniony i nieregularny oddech

• zwężenie a następnie rozszerzenie źrenic

• obniżenie temperatury ciała

• obniżenie ciśnienia krwi

• zwolnienie tętna

Przy mniejszych ale przesadzonych dawkach:

• senność

• zawroty głowy

• osłabienie koordynacji ruchowej

• zaburzenia pamięci

• wahania nastroju

• spada ciśnienie krwi

60. Omów skutki uboczne zażywania sterydów anabolicznych

Sterydy anaboliczne to substancje o działaniu leczniczym odpowiedzialne za budowę tkanek mięśniowych, są chemicznymi pochodnymi testosteronu. Polega na wywieraniu wpływu na tkankę mięśniową, ale również na cechy płciowe (stopień owłosienia ciała, wysokość głosu, rozwój organów płciowych, a także cechy psychologiczne i sposób zachowania.

Oznakami przyjmowania są:

• bardzo napięta skóra mięśni z wyraźnymi rozstępami,

• nienaturalnie szybki przyrost masy mięśniowej

• obrzęk twarzy, szyi, stóp i łydek

• wypadanie włosów

• siniaki nawet po lekkich urazach

• drżenia

• nagły porost lub utrata owłosienia

• gwałtowne, agresywne zachowanie

Objawy abstynencji:

• utrata masy ciała

• przyrost tkanki tłuszczowej

• obniżona energia i zmniejszony popęd płciowy

• ciężka depresja

• uczucie osłabienia towarzyszące zmniejszaniu się masy mięśniowej

• ospałość i zobojętnienie

• brak zainteresowania ćwiczeniami fizycznymi i sportem

61. Co wg Ciebie należy uwzględnić w postępowaniu z osadzonym w sytuacji gdy z wywiadu wynika, że przyjmował on sterydy anaboliczne.

• Właściwe osadzenie z uwagi na możliwość wystąpienia anomalii fizycznych i psychicznych

• kontakt z psychologiem

• kontakt z lekarzem

• rozmowa kierująca na kontakt z rodziną

• wsparcie psychiczne

• zachęcanie do aktywności sportowej

• próba zainteresowania go zajęciami KO

62.Omów zachowanie osadzonego będącego w stanie majaczenia drżennego (delirium tremens).

Delirium tremens (majaczenie alkoholowe, zespół majaczenia drżennego) jest najczęstszą i najbardziej charakterystyczną psychozą alkoholową. Zwykle występuje po kilku latach nałogu. Początek choroby poprzedzają zwiastuny: alkoholik żyje jakby na pograniczu majaczenia, jest trwożliwy, łatwo go przestraszyć o zmroku, przed zaśnięciem miewa omamy wzrokowe o treści przeraźliwej lub żartobliwej, marzenia senne o strasznej treści ze zrywaniem się w środku nocy w pocie i z biciem serca. Twarz chorego staje się czerwona, nabrzmiała, z przekrwionymi powiekami. Występuje drżenie języka i rąk, czasami tułowia, nieżyt gardła i żołądka, wymioty poranne, bóle podobne do reumatycznych. Chory jest zdezorientowany co do czasu, miejsca i otoczenia, natomiast nigdy nie ma zaburzeń orientacji co do własnej osoby. Oprócz omamów wzrokowych w postaci małych zwierząt mogą pojawić się i inne, karykaturalnie zmienione postaci ludzkie, poprzekręcane dziwne sceny z życia zawodowego i groźne mary. To, co chory widzi, jest często bardzo pomniejszone, rzadziej - znacznie powiększone. Zaburzenia postrzegania nasilają się nocą, nastrój chorego jest lękowy, podbarwiony wisielczym humorem. Delirium trwa 3-7 dni i kończy się snem terminalnym, długotrwałym i głębokim. Chory budzi się z niego rozbity, z trudnościami zebrania myśli, osłabieniem uwagi i zdolności zapamiętywania lecz z czystą świadomością. Wspomnienia z przeżyć majaczeniowych są niedokładne, mgliste ale zupełnej niepamięci nie ma.

Należy szybko rozpoznać osoby narażone na delirium, zapewnić im pomoc przedlekarską i właściwy nadzór w okresie przed wystąpieniem objawów. Zapobiegać nawrotom za pomocą stosowanych oddziaływań penitencjarnych. Ponadto ustalić właściwy sposób traktowania osadzonego, opanować reakcje agresywne, lękowe, protestacyjne, należy zgłaszać go na konsultacje lekarskie i psychologiczne; rozpoznać czy osadzonego przenieść do innej celi lub na izbę chorych, a w przypadku komisyjnego orzeczenia psychozy alkoholowej o przewlekłym przebiegu należy wnioskować o przerwę w odbywaniu kary lub zmiany środka zapobiegawczego.

63. Jakich informacji i wskazówek co do postępowania udzieliłbyś funkcjonariuszom ochrony mając na oddziale osobę, która przez długi okres przyjmowała substancje psychoaktywne (alkohol) a obecnie znalazła się nagle w sytuacji przymusowej abstynencji ?

W przypadku zaobserwowania u osadzonego objawów odstawienia, wychowawca powinien zaliczyć osadzonego do tzw. „grupy zwiększonego ryzyka” i wskazać oddziałowemu wstępne metody postępowania:

• częstsza kontrola zachowań skazanego w porze nocnej,

• umieszczenie osadzonego w celi mieszkalnej na dolnym łóżku,

• nie pozostawiać osadzonego samego w celi mieszkalnej, a w przypadku konieczności przemieszczania uzgodnić tą zmianę z wychowawcą dyżurnym,

• w przypadku obniżenia nastroju psychicznego, obudzenia emocjonalnego osadzonego, zgłaszać ten fakt wychowawcy, psychologowi,

• w przypadku wydawania osadzonego poza oddziałem mieszkalnym, należy informować f-szy o możliwości wystąpienia niekontrolowanych zachowań.

64. Scharakteryzuj otępienie jako zaburzenie organiczne i opowiedz, co Twoim zdaniem należy uwzględnić w postępowaniu z osadzonym zdradzającym objawy choroby ?

OTĘPIENIE - DEMENCJA - jest zespołem spowodowanym chorobą mózgu zwykle o charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym zaburzone są wyższe funkcje korowe jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, język, ocena. Świadomość nie jest zaburzona. Otępienie powoduje znaczny spadek funkcji intelektualnych i zwykle wpływa na podstawowe aktywności życiowe.

W warunkach izolacji penitencjarnej możemy spotkać się z chorym, u których zdiagnozowano:

• otępienie w chorobie wywołanej przez wirus HIV,

• zespół po wstrząsie mózgu,

• organiczne zaburzenia osobowości.

Przyczyny otępienia są różne, np.: zmiany pourazowe mózgu, zatrucia, infekcje, itp. W pracy z osadzonym, u którego zdiagnozowano otępienie należy pamiętać, że jest zaburzone myślenie, pamięć, występują także zmiany emocjonalne.

65. 0mów zasady postępowania z osobami cierpiącymi na padaczkę oraz krótko scharakteryzuj tę jednostkę chorobową.

Padaczka jest to grupa schorzeń, w których na podłożu zmian w budowie i przemianie materii w mózgu występują tzw. napady padaczkowe. Ich istotną cechą jest nagłe pojawianie się i ustępowanie. Kryteriami podziału padaczki mogą być : - etiologia ( przyczyna ) - padaczka objawowa oraz samoistna .Padaczkę objawową rozpoznaje się wówczas kiedy udaje się stwierdzić uszkodzenie mózgu, zlokalizować ognisko padaczkowe. Padaczkę samoistną w miarę doskonalenia metod badania rozpoznaje się coraz rzadziej .

• czynniki wywołujące napady - działają na drodze odruchowej. Spostrzeżenia te doprowadziły do powstania takich nazw jak: padaczka odruchowa, fotogenna, telewizyjna, muzykogenna, padaczka z zaskoczenia.

• klasyfikacja wg typów napadów - ma największe znaczenie praktyczne i teoretyczne. Zasadniczymi odmianami padaczki są: napady wielkie, napady małe, równoważniki padaczkowe.

U chorego na padaczkę pojawiają się specyficzne trwałe zmiany psychiczne w sferze charakteru lub intelektu bądź też w obu tych sferach. Zmiany charakterologiczne występują w postaci charakteropatii padaczkowej. Składają się na nią: wybuchowość, skłonność do reakcji agresywnych, nadmierne ugrzecznienie, przymilność, przylepność, świętoszkowatość, a jednocześnie egoizm, mściwość. Zaburzenia w sferze intelektu polegają na obniżeniu sprawności w postaci otępienia umysłowego . Czasami padaczka bywa symulowana lub tylko deklarowana przez skazanego.

Osadzeni epileptycy stwarzają problemy głównie z 2 powodów:

-wymagają specjalnego zatrudnienia, nie mogą pracować na wysokościach, przy maszynach, na stanowiskach roboczych z ostrymi narzędziami, przy urządzeniach elektrycznych, wszędzie tam gdzie napad drgawkowy stwarza zagrożenie dla ich zdrowia lub życia;

- z padaczką łączą się utrudniające przystosowanie zaburzenia poznawcze, emocjonalne i charakterologiczne. Epileptycy przejawiają skłonności do nagłych, gwałtownych zmian nastroju, są egocentryczni, drobiazgowi, pamiętliwi, mściwi, bezkrytyczni.

W celi, w której przebywa epileptyk współosadzeni powinni być specjalnie dobrani. Przede wszystkim powinni być zrównoważeni emocjonalnie, nie dający się prowokować i sami nie prowokujący konfliktowych sytuacji, pozytywnie nastawieni do osoby chorej na padaczkę i nie przejawiający postaw lękowych wobec tej choroby. Powinni być poinstruowani o sposobie postępowania w czasie napadu. Codzienne kontakty z padaczkowcami mogą być dla personelu nieco uciążliwe, ponieważ uporczywie zgłaszają swe skargi i zażalenia na złe traktowanie. Są nadwrażliwi i nadpobudliwi, dlatego ważne jest w kontaktach z nimi zachowanie cierpliwości, spokoju i opanowania ( nie ponaglanie).

Przy karaniu i nagradzaniu należy pamiętać o tym , że mamy do czynienia z ludźmi chorymi, których zachowanie mimo stosowanych wzmocnień może się niewiele zmienić.

66. Opisz sposób postępowania z osadzonym nosicielem wirusa HIV; z jakimi problemami możesz spotkać się mając na oddziale taką osobę?

Zasady postępowania z tą grupą skazanych wymagają ścisłego współdziałania administracji ZK, pracowników służb penitencjarnych z więzienną służbą zdrowia .Po stwierdzeniu nosicielstwa lekarz służby zdrowia zobowiązany jest do przeprowadzenia z nosicielem rozmowy indywidualnej, która ma na celu :

• poinformowanie pacjenta o jego trwałej zakaźności dla innych,

• uprzedzenie o odpowiedzialności karnej i moralnej za świadome -od chwili poinformowania go o nosicielstwie - narażanie innych osób na niebezpieczeństwo zarażenia,

• pouczenie o konieczności informowania personelu medycznego o nosicielstwie , zwłaszcza przed badaniami i zabiegami wiążącymi się ze stycznością z jego krwią, wydzielinami i wydalinami,

• poinformowanie o konieczności prowadzenia racjonalnego trybu życia ,

• zachęcenie do okresowego zgłaszania się na kontrolne badania lekarskie, w tym także po zwolnieniu z zakładu.

67. Jak będziesz rozmawiał i postępował z osadzonym, który otrzymał informację, że jest nosicielem wirusa HIV.

Rozmowa ma na celu rozpoczęcie oddziaływań psychoterapeutycznych dostosowanych do stany psychicznego pacjenta, a zwłaszcza do reakcji na wiadomość o stanie jego zdrowia . Informacja o zakaźności skazanego jest objęta tajemnicą lekarską i może być przekazywana z zastrzeżeniem poufności tylko tym pracownikom , którzy są bezpośrednio narażeni na zawodowe zarażenie ze strony osadzonego lub są uprawnieni do podejmowania decyzji o dalszym postępowaniu z nosicielami w związku z jego zakaźnością. Nie należy zatrudniać przy pracach mogących skutkować zranieniami powodującymi krwawienia, otwarte rany itp. Praca pod ścisłym nadzorem, w grupach o zmniejszonym niebezpieczeństwie wystąpienia konfliktów mogących objawiać się czynami agresywnymi w tym pobić. Nauczanie powinno być dozwolone bez ograniczeń .Nauka zawodu powinna być realizowana w sposób wykluczający wystąpienie wypadków polegających na zranieniach.. Podobne zasady obowiązują przy organizacji zawodów sportowych z udziałem chorych.

Inne zajęcia k.o. organizuje się na zasadach ogólnych .

Rygorystyczne przestrzeganie reżimu sanitarnego w oddziałach specjalnych dla narkomanów, z uwagi na częste występowanie nosicielstwa wśród narkomanów, poprzez :

• wydzielanie specjalnych cel mieszkalnych dla osadzonych narkomanów nosicieli,

• wyposażenie ambulatorium, gabinetu zabiegowego ,pracowni terapii zajęciowej i fryzjera w niezbędne środki ochrony osobistej, środki dezynfekujące, a także odpowiednie pojemniki na odpadki,

• organizowanie zatrudnienia i terapii zajęciowej w sposób możliwie maksymalnie zabezpieczający przed wypadkami i zranieniami,

• oddzielenie sanitariatów personelu od sanitariatów osadzonych ,a także wyposażenie ich w środki dezynfekujące i pojemniki na odpadki,

• urządzenie zmywalni naczyń z instalacją ciepłej wody w miarę możliwości w wyparzacze naczyń,

• zapewnienie każdemu z osadzonych odrębnych szafek do przechowywania naczyń stołowych, produktów żywnościowych i przyborów higienicznych,

• umożliwienie osadzonym korzystania z osobnych noży i własnych przyborów do golenia, a także stwarzania warunków do samodzielnego prania i prasowania bielizny osobistej .

Pracownicy służby zdrowia i inne osoby pracujące z nosicielami są narażone na zawodowe zakażenie i może do niego dojść przy braku przestrzegania podstawowych zasad higieny i bezpieczeństwa pracy personelu więziennego .

68 . Zdefiniuj pojęcie upośledzenia umysłowego i omów z jakimi problemami wychowawczymi możesz się spotkać mając na oddziale osobę upośledzoną umysłowo?

Patrz pytanie nr 69.

69. Co twoim zdaniem należy uwzględnić w postępowaniu z osobą upośledzoną umysłowo odbywająca karę pozbawienia wolności i dlaczego ?

Termin UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE oznacza stan opóźnienia rozwoju umysłowego występujący przy urodzeniu lub we wczesnym dzieciństwie i charakteryzuje się głównie ograniczoną inteligencją. Większość osób głęboko upośledzonych w ciągu całego życia wymaga uwagi, pielęgnacji i troski, jaką otaczać trzeba małe dziecko .

Osoby ociężałe umysłowo i upośledzone w stopniu lekkim napotykają w ZK na trudności przystosowawcze, głównie z powodu swego prymitywizmu, a także niekorzystnych cech emocjonalnych. Nie rozumieją konieczności dostosowania się do wymogów porządkowych. Często zachowują się prostacko np. w zakresie higieny osobistej, w postępowaniu wobec innych tak, że prowokują przeciwdziałanie nie tylko ze strony personelu ale i współosadzonych .Rejestruje się u nich sporo przekroczeń regulaminowych .Są przedmiotem namowy i manipulacji ze względu na swoją sugestywność i bezradność .Stają się ofiarami kar dyscyplinarnych, poszkodowanymi w ramach podkultury, ofiarami wyłudzeń, kradzieży, pobić, gwałtów homoseksualnych. W sytuacjach trudnych osobnicy ci ujawniają tendencję do symulacji, prymitywnego wymuszenia zainteresowania, opieki. Zdarza się, że dokonują instrumentalnych samouszkodzeń. Osoby upośledzone w stopniu lekkim mają ograniczoną zdolność do pracy. Najsprawniej wykonują proste prace porządkowe. Zatrudnianie w warunkach wymagających samodzielności, pomysłowości, spostrzegawczości, dokładności, dużej koncentracji uwagi, utrzymania wysokiego tempa pracy, współdziałania z innymi, złożonych czynności manualnych jest dla nich nieodpowiednie. W działalności k.o. z reguły uczestniczą biernie . Obejmuje się ich opieką specjalistyczna :

• oddziaływania psychiatryczne,

• oddziaływania psychologiczne,

• oddziaływania pedagogiczne,

• szczególne środki leczniczo-wychowawcze ( w specjalnych zakładach lub oddziałach przy głębokich zaburzeniach, decyzję o umieszczeniu w tego typu zakładzie podejmują: sąd orzekający, sąd penitencjarny, komisja penitencjarna).

Ważna jest atmosfera - postawa zrozumienia i rozsądnego przyzwolenia dla zaburzonych zachowań oraz realizm w stawianiu skazanym określonych wymagań .

Wobec skazanych stosuje się leczenie farmakologiczne, psychoterapeutyczne, socjoterapeutyczne w celu : rozwijania umiejętności działania w zespole, pobudzenie do podejmowania aktywności, rozwijanie wiary w siebie i poczucia własnej wartości, przywrócenie równowagi psychicznej, poczucie odpowiedzialności.

70. Zdefiniuj pojęcie symulacji i omów postępowanie z osadzonym symulującym różne zaburzenia.

SYMULACJA - fizyczne lub psychiczne symptomy wywołane lub wymyślone intencjonalnie w celu stworzenia pozorów choroby lub osiągnięcia innych korzyści, np.: finansowych czy też uniknięcia odpowiedzialności.

Symulacja jest formą zwracania na siebie uwagi. Pojawia się u osób o zaburzonej osobowości, najczęściej symulowane są pojedyncze objawy. Postawa groteskowa, przesadne niecelowe ruchy, mówienie z udawanym jąkaniem, niegramatycznie, odpowiedzi niedorzeczne. Nastrój obniżony, dysforyczny. Symulowane są zaburzenia pamięci tych rzeczy, które są dla osadzonego niekorzystne, „pamięta” rzeczy korzystne. Dwoistość postępowania (inaczej u wychowawcy, inaczej w celi). Wybrana forma symulacji zależy od: wiedzy, wyuczenia się symulacji od innych osadzonych, własnych wyobrażeń. Łatwiejsze formy symulacji: przez zaniechanie działania (stupor, mutyzm, osłupienie). Zachowania są stereotypowe, powtarzają się.

Sposób postępowania z osadzonymi:

• konsultacja lekarska, psychologiczna, psychiatryczna. Każdy przypadek powinien być zbadany, aby wykluczyć inną diagnozę,

• wychowawca informuje o tym, co widzi : „wiem, że symulujesz”,

• dotarcie do rzeczywistych przyczyn, problemów, które osadzony musi pokonać, a które są właściwymi przyczynami.

71. Wyjaśnij pojęcia: agrawacja i dysymulacja oraz omów w jakich sytuacjach osadzony może agrawować lub dysymulować różnego rodzaju zaburzenia.

AGRAWACJA - polega na wyolbrzymianiu i przejaskrawianiu rzeczywistych zaburzeń czy objawów anomalii psychicznych. Agrawacja jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym nie tylko u więźniów, może ona utrwalać się np.: poprzez fiksację histeryczną i mechanizmy nie zawsze dają się sprowadzić do świadomej motywacji. W depresji reaktywnej agrawowane bywa przygnębienie, płaczliwość. Chorzy w sposób demonstracyjnie przejaskrawiony mówią o swoich myślach i zamiarach samobójczych, deklarują je samorzutnie, eksponują je w swoich listach i pismach, często w formie teatralnej, wyraźna jest tu tendencja zainteresowania nimi otoczenia.

Pacjenci o osobowości dyssocjalnej agrawują swoją drażliwość, wybuchowość i stany pobudzenia, głównie ruchowego, brak tu pełnej spontaniczności reakcji, widoczne jest wprowadzanie się w stan podniecenia, jego teatralność i pokazowa dramatyczność. Stany te można na ogół łatwo opanować, ale może również dojść do jakiegoś ataku agresji, przeważnie w postaci rzucania przedmiotami.

DYSSYMULACJA - jest to nieprzyznawanie się do objawów, które w rzeczywistości występują. Dyssymulację stwierdza się najrzadziej. Występuje ona wtedy, gdy chory chce uniknąć hospitalizacji, chce podjąć określoną pracę, np.: kierowcy, policjanta, lub marzy o służbie woskowej czy więziennej.

72. Jakie wskaźniki w zachowaniu osadzonego mogą sugerować, że symuluje on objawy zaburzeń psychicznych. Podaj konkretne przykłady z ZK lub AŚ.

Przy rozpoznaniu symulacji dobrze jest pamiętać, że.:

• symulacja służy zawsze do jakiegoś celu, np.: uniknięcia odpowiedzialności karnej, uniknięcia służby wojskowej, zdobycia renty itp.;

• przyznanie się osoby do symulacji nie musi być dowodem udawania choroby, podobnie jak przyznanie się oskarżonego do winy nie musi być dowodem dokonania przestępstwa;

• osoba symulująca pokazuje najcięższe zaburzenia pamięci i orientacji, równocześnie umie dostosować się do sytuacji i funkcjonować w niej;

• symulant najczęściej ujawnia wybitne poczucie choroby psychicznej, podczas gdy w rzeczywistości większości ciężkich chorób psychicznych brak jest tego poczucia;

• objawy podawane przez osobę symulującą najczęściej są sprzeczne między sobą;

• w kontakcie z osobą symulującą nie należy wykazywać zainteresowania poszczególnym objawom i zachowaniom symulanta.

Najczęściej też symulacja dotyczy osób niezrównoważonych psychicznie, wykazujących pewne odchylenia od normy.

SYTUACJE TRUDNE

Większość sytuacji człowieka dzięki ich prostocie, powtarzalności i temu, że są znane, jakby gwarantuje normalny przebieg czynności i realizację określonej potrzeby. Często jednak zdobycie jakiegoś upragnionego celu jest albo bardzo utrudnione albo wręcz niemożliwe. Dzieje się tak właśnie w sytuacjach trudnych lub stresowych.

Pewne obiektywne czynniki środowiska zewnętrznego nabierają charakteru zaburzającego lub zakłócającego również na skutek tego, że konkretny człowiek spostrzega je i ocenia subiektywnie jako trudne lub przekraczające jego indywidualne możliwości fizyczne bądź psychiczne.

Wyróżniamy pięć grup sytuacji trudnych: deprywacje, przeciążenia, utrudnienia, zagrożenia i konflikty, które pojawiają się w okresie izolacji, będącą niewątpliwie jedną z sytuacji trudnych.

DEPRYWACJA - to brak lub pozbawienie bodźców umożliwiających zaspokojenie potrzeb lub czegoś niezbędnego do biologicznego lub psychicznego funkcjonowania.

Sytuacje deprywacji są szczególnie trudne, ponieważ nawet radykalna zmiana zwykłych sposobów działania nie zapewnia człowiekowi osiągnięcia owych ważnych dla jego życia, zdrowia lub rozwoju elementów zewnętrznych o charakterze fizycznym lub psychicznym. W zależności od rodzaju brakujących elementów mówi się o deprywacji pokarmowej, seksualnej, sensorycznej czy emocjonalnej.

PRZECIĄŻENIAMI - nazywa się sytuacje w których jeden z elementów mianowicie zadanie nie jest dostosowany do warunków działania jednostki lub jej możliwości fizycznych lub psychicznych. (Zbyt dużo zadań do wykonania i zbyt mało czasu na ich wykonanie) Ten typ sytuacji może być niezwykle dolegliwy, może prowadzić do samobójstwa kogoś kto nie jest w stanie znieść długotrwałego nacisku ze strony jakiejś grupy ludzi.

FRUSTRACJA - występuje gdy coś lub ktoś co nam przeszkadza w osiągnięciu celu.

ZAGROŻENIE - jest związana z naruszeniem poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego.

IZOLACJA - odseparowanie

SYTUACJE KONFLIKTOWE - sytuacja w której człowiek znajduje się w polu działania przeciwstawnych sił fizycznych lub sprzecznych nacisków o charakterze społecznym lub moralnym. (konflikt pomiędzy przeciwstawnymi wartościami, jeśli wybieramy jedną, to druga zostaje niezaspokojona).

• wybór pomiędzy dwoma pozytywnymi decyzjami, gdzie trzeba z jednej zrezygnować „+” propulsja - „+” propulsja

• wybór pomiędzy pozytywem i negatywem „+” propulsja - „-” repulsja

• wybór pomiędzy dwoma złymi decyzjami - „-” repulsja - „-” repulsja

26

---