Zagadnienia na egzamin Encyklopedia Prawa

1. Prawo jako system norm

• Definicja prawa

• Normy prawne i inne systemy normatywne

• Budowa normy prawnej (hipoteza, dyspozycja, sankcja)

• Przepis prawny a norma prawna

2. Źródła prawa, funkcje i ogólne zasady prawa

• System źródeł prawa w Polsce ( rodzaje aktów prawnych)

• Funkcje prawa

• Ogólne zasady prawa

3. Stosunek prawa i podmioty prawa

• Stosunek prawny na tle stosunków społecznych

• Definicja i elementy stosunku prawnego

• Uprawnienie i obowiązek

• Rodzaje stosunków prawnych

• Osoba fizyczna (zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych)

• Osoba prawna (zdolność prawna i zdolność do czynności pawnych)

4. Wykładnia prawa

• Pojęcie wykładni prawa i teoria wykładni prawa

• Rodzaje wykładni prawa

• Stosowanie prawa w przypadkach nienormowanych

5. Dowody prawnicze i elementy prawa procesowego

• Pojęcie dowodu i rodzaje dowodów

• Fakty nie wymagające dowodów i nie mogące być przedmiotem dowodu

• Ciężar dowodu

• Domniemania prawne i ich rodzaje

• Formy procesu

• Rodzaje postępowania odwoławczego

6. Charakterystyka prawa publicznego i prywatnego. Podstawowe gałęzie prawa - charakterystyka ogólna. System prawa.

7. Prawo konstytucyjne i administracyjne

• Zasady konstytucyjne

• Prawa i obowiązki człowieka i obywatela

• Funkcje Parlamentu RP i kompetencje prezydenta

• Pojęcie, cele i rodzaje postępowania administracyjnego

• Samorząd terytorialny

8. Prawo cywilne i prawo pracy

• Przedmiot i systematyka prawa cywilnego

• Formy umów cywilnoprawnych

• Spadki, dziedziczenie ustawowe i testamentalne

• Cechy stosunku pracy

• Formy zawarcia i rozwiązywania umowy o pracę

• Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę

9. Prawo autorskie i prawo spółek handlowych

• Przedmiot i podmiot w prawie autorskim. Osobiste i majątkowe prawa autorskie

• Dozwolony użytych chronionych utworów

• Przepisy szczególne dotyczące utworów audiowizualnych i programów komputerowych

10. Prawo karne

• Pojęcie, funkcje i cechy prawa karnego

• Pojęcie przestępstwa (formy zjawiskowe i stadialne przestępstw)

• Wyłączenie odpowiedzialności karnej

• Kary i środki karne

Literatura:

• H. Rot, Wstęp do nauk prawnych, Wrocław 1994r

• T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, C.H.0 Beck, Warszawa 1999r

• L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, TNOiK, Toruń 1998r

• Z. Radwański, Prawo Cywilne. Część ogólna., C.H. Beck, Warszawa 2002r

• A. Perchla, Ochrona prawna konsumenta i produktu [w:] Zachowania konsumenckie (red.) W. Patrzałek, Arboretum, Wrocław 2002r

• J. Wardzała, Świadomość i kultura prawna konsumentów [w:] Kulturowe determinanty zachowań konsumenckich, (red.) W. Patrzałek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004r

• Michael Ahlt, Prawo europejskie, C.H. Beck, Warszawa 2004r

Materiały źródłowe:

• KK, KC, KP, KSH, Konstytucja, Ustawa Prawo Autorskie i Prawa pokrewne 1994r,

Prawo - zbiór obowiązujących norm, których nieprzestrzeganie jest zazwyczaj zagrożone zastosowaniem przymusy Państwowego. Normy prawne wyrażone są w postaci przepisów prawnych należycie ustanowionych przez organy państwa, opublikowanych w aktach prawnych generalnych (normatywnych).

Przymus Państwowy - są to sankcje

Cechy prawa:

• Normatywność - prawo ma charakter perswazyjny, określa pożądane stany zachowań; ma charakter powinnościowy - wskazuje jak ma być, sugeruje jak być powinno; są to nakazy, zakazy, dozwolenia, uprawnienia i kompetencje;

• Sankcjonowanie - ma charakter prawny, są to ujemne konsekwencje zagrażające osobom nie stosującym się do norm prawnych;

Wyróżnić możemy następujące rodzaje sankcji:

• Represyjne - grożące za dokonanie czynów zabronionych polegających na jakimś działaniu. Wynikiem jest pozbawienie jednostki cennych dla niej dóbr tj. wolność (przepisy karne, administracyjne, finansowe);

• Egzekucyjne - zmuszanie adresata normy prawnej do wykonania obowiązku prawnego, którego to obowiązku nie wypełnił dobrowolnie np. eksmisja z lokalu, egzekucja z wynagrodzenia za pracę;

• Nieważności - dokonana czynność jest prawnie bezskuteczna - nie rodzi skutków prawnych np. unieważnienie małżeństwa;

• Sformalizowany charakter - normy prawne wyrażone są w przepisach prawa; przepisy prawne są to jednostki techniczne aktów prawnych normatywnych, formalnie wyodrębnione w tekstach aktów jako paragrafy, artykuły, ustępy zdania; wyrażone są w języku prawnym, składa się z poprzednika i następnika;

• Różnica między normą a przepisem - przepisy są rezultatem prawotwórczej działalności Państwa; normy prawne są efektem interpretacji owych przepisów przez naukę prawa - są pojęciami prawniczymi;

• Rodzaje przepisów prawnych - oceny charakteryzujące - zdania objaśniające cel, motyw, wydanie, miejsce w systemie aktu normatywnego w systemie prawnym, mogą mieć postać drengi - WSTĘP; oceny kreujące - zdania dodatkowe, obowiązywanie norm w wymiarach czasowych, przestrzennych czy personalnych „ustawa wchodzi w życie dnia … „; informacje o podstawie normatywnej; precyzyjne określone terminy powstania stosunku prawnego, jego zmiany itd.; fikcje prawne; domniemania;

• Związek z państwem - normy są tworzone (lub uznane) przez organizację władzy państwowej w postaci przepisów; są stosowane przez organy państwa - sądy i organizacje wykonawcze; są sankcjonowane przez państwo; są podane do publicznej wiadomości;

Realizowane funkcje prawa

• Metafunkcja - funkcja naczelna - polega na organizacji społeczeństwa, określanie struktury życia społecznego wraz ze sferą gospodarki, utrzymanie ładu społecznego i zabezpieczanie przestrzegania prawa;

• Funkcja organizacyjna - normy prawne wyznaczają kompetencje i działania rozmaitych instytucji i podmiotów;

• Funkcja ochronna - polega na zabezpieczeniu interesów ogólnospołecznych tj. ład, porządek, bezpieczeństwo, środowisko naturalne, ochrona słabszych;

• Funkcja wychowawcza - kształtowanie pozytywnych postaw wobec prawa;

• Funkcja represyjna - wymierzanie kar;

• Funkcja rozstrzygająca - rozstrzyganie konfliktów między stronami dokonywana jest najczęściej przez sąd za pomocą wyroku, orzeczenia, pojednania, ugody;

• Rekompensaty społecznej - zapewnianie nieuchronnej reakcji i adekwatnej kary za naruszenie prawa;

Prawo i tradycja kulturalna

• Feudalizm i państwo nowoczesne

• Islam

• Daleki wchód, Chiny

• Norma prawna - wypowiedź wyrażająca wskazanie komuś jak postępować

• Prawo a inne normy społeczne

• Normy moralne

• Normy obyczajowe - np. ustępowanie miejsca starszym

• Zasady współżycia społecznego - np. wiedzieć jak się zachowywać w danym momencie

• Normy organizacyjne - powołuje się je aby ułatwić lub usprawnić życie

• Budowanie normy prawnej

• Hipoteza - warunki na gruncie, których adresat jest zobowiązany do nakazywanego mi zachowania, równocześnie odpowiednio wyróżniając adresata: kto? Jak? Gdzie? Kiedy?

• Dyspozycja - sposób zachowania adresata

• Sankcja - dokuczliwość łącząca się z zachowaniem niezgodnym z normą prawną, nie jest warunkiem koniecznym;

Źródła prawa powszechnie obowiązującego na terenie RP

• Konstytucje;

• Ustawy;

• Ratyfikowane - umowy międzynarodowe;

• Rozporządzenia - dościelają ustawę;

• Akty prawa obowiązujące na obszarze działania organizacji, które je ustanowiły;

• Czynności konwencjonalne, organizacje państwa - akty stosowane prawnie (np. orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne) i akty tworzenia prawa (np. uchwalenie ustaw)

• Czynności prawne - jednostronne (wypowiadanie umowy o pracę) lub dwustronny (np. umowa o pracę)

Elementy konstruktywnego stronnictwa prawnego

Podmioty prawa - ten kto może posiadać uprawnienia lub obowiązki

• Do podmiotów prawa zaliczamy:

• Osoby fizyczne

• Osoby prawne

• Jednostki organizacji nie posiadające osobowości prawnej

• Państwo

• Zdolność prawna osoby fizycznej:

• zdolność do tego aby być podmiotem prawnym i obowiązkowym;

• nabywamy z chwilą urodzenia a kończy się z chwilą śmierci lub uznania za zmarłego - śmieć potwierdzana jest aktem zgonu;

• jednak gdy nie ma aktu zgonu to powinniśmy udać się do sądu aby stworzone zostało odpowiednie pismo, które ma moc aktu zgonu;

• gdy ktoś zaginął (jednak nie wiemy czy on żyje czy nie) do sądowego uznania za zmarłego musi minąć pewien okres - ma to charakter konstytutywny, deklaratoryjny;

• musi minąć 10 lat aby uznać osobę za zmarłą o ile do tego czasu nie będzie dawała znaku życia;

• gdy zaginie dziecko bądź młody człowiek to czekamy minimum 10 lat i minimum do uzyskania przez tą osobę 23 lat;

• gdy ktoś ginie np. rozbija się samolot, lawina to czekamy pół roku aby uznać osobę za zmarłą;

• zdolność prawna nascitiriusa (nienarodzonego) - ma względną zdolność prawną, dziedziczenie - o ile urodzi się żywe;

• zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:

• dana osoba może samodzielnie zmienić swoją sytuacje prawną, nabywać i zdobywać uprawnienia i obowiązki we własnym imieniu;

• ograniczona zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej:

• osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych - osoba do lat 13, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie;

• osoba mająca ograniczoną (niepełną) zdolność do czynności prawnych - osoba 13-18 rok życia, osoba częściowo ubezwłasnowolniona;

• pełna zdolność do czynności prawnych - ukończone 18 lat (mężczyźni), jeżeli kobieta 16letnia uzyska zgodę sądu to może zawrzeć związek małżeński a tym samym stanie się osobą pełnoletnią;

• całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie - choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy i inne zaburzenia psychiczne, zmiany typu majaczeniowego (delirium), zmiany typu pomrocznego z rozszerzeniem i rozdwojeniem osobowości (paranoja)

Osoby te nie mogą samodzielnie podejmować żadych czynności prawnych, działają poprzez przedstawicieli - dokonywane czynności nie są ważne.

• Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby prawnej:

Osoba prywatna - to jednostka organizacyjna, która została przez normę prawną wyposażona w zdolność prawną i może być podmiotem stosunków cywilnoprawnych

• Cechy osoby prawnej

Struktura organizacyjna wyposażona w organy działające za osoby prawne

Posiada odrębny majątek

Zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków materialno prawnych

Zdolność procesowa

Odpowiedzialność własnym majątkiem za zobowiązania;

Nazwa i siedziba indywidualizująca osobę prawną;

• Podstawy osobowości prawnej

System aktów organów państwa (system elekcyjny) np. powstanie PAN (ustawa);

System koncesyjny (system zezwoleń) po uzyskaniu zgody władz i wpisaniu do rejestru np. banki, zezwolenie komisji Nadzoru Bankowego;

System normatywny np. środki kapitałowe, po spełnieniu określonych przesłanek;

• Ustanie osoby prawnej:

Likwidacja

Reorganizacja (bez likwidacji) - połączenie dwóch lub więcej osób prawnych, podzielone na kilka osób

Wykładnia na RP

• Proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych;

• Wprowadzanie norma z przepisów prawnych;

• Clara non sunt interpretanda

• Koncepcja wykładni:

• Wykładnia statyczna - ustalenie preferencji aksjologicznych na drodze badań historycznych, archiwalnych;

• Wykładnia dynamiczna - nadawanie starym przepisom nowej treści dostosowane do wspólnych potrzeb archiwalnych;

• Wykładnia aktualnego ustawodawcy;

• Rodzaj wykładni - ze względu na podmiot jej dokonujący

• Autentyczny - organ ustanawiający przepis, sam dokonujący wykładni;

• Legalna - dokonywana przez upoważnione do tego organy państwa - obecnie brak mocy Trybunału Konstytucyjnego ( nie ma ogólnej jest delegowana np. na ministra );

• Operatywna - praktyczna dokonywana i wiążąca wszystkie organy stosunkiem prawnym;

• Doktrynalna (prywatna) - dokonywana dla siebie;

• Rodzaj wykładni - ze względu na sposób dokonywania wykładni:

• Język - według dyrektyw wykładni językowej, reguł językowych naturalnych i prawniczych;

• Systemowa - ze względu na usytuowanie przepisów w systemie wewnętrznym aktu normatywnego, w całej gałęzi prawa i ze względu na zasady prawa;

• Funkcjonalna - ustalenie znaczeń przepisów zgodnie z celem jaki chciał osiągnąć ustawodawca;

• Porównawcza - porównywanie przepisów z podobnymi;

• Stosowanie prawa w przypadkach nieunormowanych - element wnioskowania prawniczego:

• Wnioskowanie z celu na środku - jeśli prawo dozwala lub nakazuje osiągnięcie jakiegoś celu to dozwala na skorzystanie ze środka do niego prowadzącego;

• Wnioskowanie per analogiom - stosowane tylko do prawa prywatnego;

• Wnioskowanie a fortiori:

• a maiori ad minus (z większego na mniejsze) - jeśli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś więcej to może też czynić mniej;

• a maiori od maius (z mniejszego na większe) - jeżeli zakazane jest czynić mniej to i zakazane jest czynić więcej;

• Wnioskowanie a contrairo - jeżeli zakaz dotycz tylko jednej osoby to nie dotyczy on innych;

Dowody prawnicze i elementy prawa procesowego

• Przedmiot dowodu:

• Art. 227 kpc - są to fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie;

• Dowody prawnicze - w sensie metodologicznym nie są procedurami niezawodnymi;

• Prawnicy nie dowodzą a uzasadniają twierdzenia o faktach (korzystanie z wiedzy empirycznej)

• Fakty nie wymagające dowodu:

• Fakty powszechnie znane (notoryjne) np. źródło rzeki wypływa z gór i płynie do morza;

• Fakty znane z urzędu np. dokumenty urzędowe;

• Fakty przyznane przez stany, jeśli przyznanie nie budzi wątpliwości;

• Przedstawieniem dowodu nie może być prawo jura novit curia

• Ciężar dowodu - onus probanci, określenie dwóch kwestii w postępowaniu cywilnym:

• Ciężar dowodu w sensie subiektywnym, formalnym - kto powinien przedstawić dowody w postępowaniu;

• Kto poniesie ryzyko nieudowodnienia określonego twierdzenia;

• Art. 6 KC ciężar spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne;

• Strona nie związana ciężarem nie musi dowodzić swojej niewinności;

• Zasada in dubio pro Reo - wszystkie wątpliwości zostają rozstrzygnięte na rzecz stron nieobciążonych ciężarem;

• Domniemania prawne tj. dom, dobra wiara, pochodzenie dziecka z małżeństwa; (art. 62 KRO);

• Jeżeli zaszedł fakt A to domniemywa się zajście faktu B;

• Należy przeprowadzić dowód przeciwieństwa;

• Ciężar dowodu w postępowaniu karnym:

• Domniemanie niewinności oskarżonego - ciężar dowodu spoczywa na oskarżonym i nie może być przerzucone na oskarżonego;

• Zgodnie z zasadą in dubio pro Reo - wszystkie wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego;

• Pojęcie dowodu:

• Dowód jako uzasadnione twierdzenie - to zespół twierdzeń dowodowych, z których wyprowadza się twierdzenie o fakcie sprawy, czyli tezę dowodową:

• Dowód bezpośredni - sędzia wnioskuje opierając się bezpośrednio na zeznaniach świadków, stron, oględzin własnych, które okazują się wiarygodne;

• Dowód pośredni - np. dowód poszlakowy;

• Dowód ze słyszenia - w PL dopuszczalny jest gdy brak świadków naczelnych, ale przekazano informację świadkom ze słyszenia;

• Dowód poszlakowy - inny rodzaj dowodu pośredniego;

• Dowód w sensie czynności - zespół czynności, które przeprowadza organ procesowy po to by uzyskać informacje o faktach sprawy;

• Dowód osobowy - zeznania, przesłuchania stron, opinie biegłych;

• Dowód rzeczowy - dokumenty, oględziny;

• Zasada oceny dowodów:

• Zasada legalnej oceny dowodów - istnieją nomy prawne, które określają w sposób wiążący jakie warunki muszą być spełnione, by dowód mógł zostać uznany za przeprowadzony - koncepcja arytmetyczna;

• Zasada swobodnej oceny dowodów:

• Zasada swobody i nie kontrolowania oceny dowodów (system kasacyjny) - ostateczny werdykt (ława przysięgłych);

• Zasada swobody i kontroli oceny dowodów w sytuacjach odwoławczych;

• Swobodna ocena dowodów powinna rozstrzygnąć kryteria:

• Zasada logiki;

• Zasada nauki i techniki;

• Zasada doświadczenia życiowego;

• Okoliczności ograniczeń poznania prawdy:

• Zapewnieni pewności obrotu prawnego;

• Dominacja prawna;

• Zasada prawomocności orzeczenia - materialna, uniemożliwia ponowne postępowanie w tej samej srawie;

• Zasada formalizmu procesowego - określona forma i terminy czynności procesowych;

• Zasada reformations in pius - jeżeli środka odwoławczego nie wniesiono na niekorzyść oskarżonego to też nie można zmienić wyroku na jego niekorzyść;

• Zakazy dowodowe:

• Zakazy dowodowe określane faktami;

• Zakazy stosowania określone środkami dodatkowymi np. dowód z wariografu, zakaz przesłuchiwania księdza lub obrońcy w kwestiach objętych tajemnicą spowiedzi i kontaktu z klientem;

• Zakaz stosowania określonych metod dowodowych (znęcanie się, nagrywanie)

• Elementy prawa procesowego:

• W procesie - udział bierze sąd i strony lub uczestnicy;

• W procesie cywilnym - powód (ten, który wystąpił z powództwem) i pozwany (przeciwko, któremu toczy się postępowanie;

• W procesie karnym - oskarżony i oskarżyciel;

• Formy postępowania procesowego:

• Forma kontradyktoryjna - proces zorganizowany w formie sporu stron przed bezstronnym sądem, strony są wyłącznymi dysponentami procesu a rola sądu ogranicza się do wydawania wyroku;

• Forma inkwizycyjna - jest przeciwieństwem kontradyktoryjnej, całe postępowanie prowadzone jest z urzędu;

• Postępowanie odwoławcze - może to być kasacja, której podlegają wyłącznie ustalenia prawne, sąd kasacyjny nie rozstrzyga co do istoty sprawy a włącznie uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi niższej instancji do ponownego rozpatrzenia; rewizja - obejmuje ustalenia zarówno prawne jak i faktyczne;

• Charakterystyka prawa publicznego i prywatnego:

• Prawo publiczne - reguluje stosunki pomiędzy organami władzy publicznej oraz między nimi a obywatelami, w których jedna strona (organ władzy) ma pozycję nadrzędną (władczą);

• Prawo administracyjne;

• Prawo karne;

• Prawo karne międzynarodowe;

• Funkcją norm publicznych jest ochrona interesów publicznych;

• Ochrona prawa publicznego odbywa się z urzędu (sankcje karne i egzekucyjne);

• Różnice między prawem prywatnym a prawem publicznym

Prawo publiczne	Prawo prywatne
Ochrona interesów i wartości publicznych min. ładu i porządku społecznego;	Ochrona interesów prywatnych, majątkowych oraz dóbr społecznych;
Podmioty: organizacje władzy Państwowej i inne publiczne, obywatele, osoby fizyczne i prawne;	Osoby fizyczne i prawne;
Organizacje władzy znajdują się w pozycji władczej;	Autonomia podmiotowa, story równorzędne;
Organy władzy podejmują działania z urzędu - ochrona prawna;	Z inicjatywy podmiotów;
Normy bezwzględnie wiążące, zakazy, nakazy, obowiązki, Iris cogentis;	Bezwzględnie i względnie wiążące uprawnienia i obowiązki Iris dispositivum;
Sankcje karne i egzekucyjne;	Sankcje cywilistyczne lub ich brak;

• Gałęzie prawa:

Struktura prawa polskiego

Prawo publiczne prawo prywatne

Konstytucyjne karne cywilne z handlowym

Administracyjne procesowe rodzinne

Finansowe pracy międzynarodowe

Prywatne

Prawo pracy

Prawo konstytucyjne i administracyjne

Prawo konstytucyjne - gałąź prawa publicznego, którego przedmiotem normowania są zasady i instytucje ustroju politycznego i społecznego - gospodarczego państwa oraz status jednostki w państwie.

• Regulacja zawarta w przepisach konstytucyjnych obejmuje:

• Wskazanie suwerena i sposobów (form) realizacji władzy;

• Określanie podstawowych zasad ustroju państwa;

• Określanie statusu jednostki w państwie (prawa, wolności, obowiązki);

• System źródeł prawa;

• Strukturę i kompetencje organów państwowych i samorządowych;

• System obrony konstytucji;

• Ustrój Państwa:

Rozdz. I Rzeczpospolita Polska jest państwem o ustroju republikańskim i utożsamiana jest z interesem wszystkich obywateli. Jest demokratycznym Państwem prawnym, jednolitym (terytorialna niepodzielność i integralność). Jest suwerenna, suwerenem jest naród

• Naczelne zasady ustrojowe:

• Zasada podziału władzy;

• Zasada decentralizacji władzy;

• Zasada samorządności;

• Określanie stosunku Państwo - Kościół;

Państwo jako gwarant swobody i wolności religijnej.

• Charakterystyka gospodarcza państwa - społeczeństwo - gospodarka rynkowa;

• Zasada suwerenności narodu:

• Podmiotem suwerenności jest naród, w rozumieniu socjologiczno - politycznym;

• Narodem są obywatele przejawia się w czynnym i biernym prawie wyborczym;

• Prawo do udziału w referendum w obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej;

• Zasada demokratycznego państwa prawnego i zasady praworządności:

• Państwa prawa - cała władza państwowa, jej organizacja i działanie opiera się na prawie, które uznaje wartości demokratyczne oraz prawa człowieka, państwo neutralne światopoglądowo;

• Praworządność - przejawia się w jednej z zasad postępowania administracyjnego „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”;

• Demokratyczne państwo prawa - cechy wynikające z zasady:

• Jednolity i sformalizowany system prawa;

• Praworządność formalna - działanie organizacji w ramach prawa;

• Praworządność materialna - organizacje przestrzegają prawa, które spełniają postulaty aksjologiczne;

• Gwarancje prawa i wolności oraz swobody obywatelskiej;

• Nie posługiwanie się prawem w sposób zbyt instrumentalny;

• Respektowanie zasady zaufania obywatela do prawa;

• Gwarancje formalno prawne i instytucjonalne przestrzegania prawa przez organy państwa (niezawisłość sądów, sądownictwo administracyjne i konstytucyjne);

• Zapewnia udział społeczny w podejmowaniu decyzji państwowych (pluralizm polityczny, wolne wybory);

• Realizacja zasady sprawiedliwości społecznej;

• Zasada trójpodziału władz:

• Art. 10 równowaga władz:

• Ustawodawcza - sejm, senat;

• Wykonawcza - prezydent RP i Rada Ministrów;

• Sądownicza - sądy i trybunały;

• Zasada decentralizacji:

Sposób organizacji aparatu państwowego, w którym obok państw podmiotów administracji funkcjonują inne jednostki samodzielnie wykonujące tę władzę.

• Zasada społecznej gospodarki rynkowej:

• Wolność działalności gospodarczej;

• Wolność prywatna;

• Solidarność;

• Dialog i współpraca partnerów społecznych;

• Wolność, prawa i obowiązki społeczne człowieka i obywatela;

Prawa człowieka - są prawami naturalnymi, państwo ich nie nadaje lecz gwarantuje i chroni, np. nietykalność osobista i wolność przekonań - przysługują każdemu niezależnie od przyporządkowania danemu porządkowi prawnemu.

• Wolność i prawa osobiste: (art. 38-56)

• Min. ochrona życia;

• Prawo do godności;

• Tajemnica korespondencji i komunikowania się;

• Nienaruszalność mieszkania;

• Wolność poruszania się i opuszczania terytorium RP;

• Wolność sumienia, religii oraz praktyk religijnych;

• Zakaz ekstradycji obywatela polskiego;

• Prawo azylu;

• Wolność i prawo polityczne: (art.57-63)

• Wolność zgromadzeń;

• Wolność zrzeszania się;

• Wolność związkowa (wolność zakładania związków zawodowych);

• Równość dostępu do służby publicznej;

• Prawo do informacji;

• Prawo wyborcze;

• Prawo petycji;

• Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne (art. 64-76):

• Prawo własności i dziedziczenia;

• Wolność wyboru zawodu i pracy;

• Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP);

• Prawo do zabezpieczenia socjalnego;

• Prawo do ochrony zdrowia;

• Prawo do nauki;

• Prawa dziecka;

• Wolność pracy twórczej i naukowej;

• Ochrona konsumentów (przed nieuczciwą konkurencją);

• Funkcje parlamentu RP:

funkcja	realizacja	Udział izb
ustawodawcza	Tryb ustawodawczy - wieloetapowy	Sejm, Senat
kreacyjna	Współdecydowanie o obsadzie następujących organów:
		Prezes RM i cała RM	Sejm z Prezydentem
		Trybunał konstytucyjny (całość składu)	Sejm
		Trybunał Stanu (sędziowie)	Sejm
		RPO	Sejm za zgodą Senatu
		Prezes NIK	Sejm za zgoda Senatu
		Prezes NBP	Sejm na wniosek Prezydenta
		Rada Polityki Pieniężnej	Sejm i Senat oraz Prezydent
		KRRiT	Sejm i Senat oraz Prezydent

Kontrola	Udzielanie absolutorium RM (pozytywna ocena wykonania ustawy budżetowej)	Sejm
			Udzielanie wotum zaufania dla RM
			Interpretowanie i zapytania parlamentarzystów
			Działania komisji sejmowej powołanych do spraw kontroli
			Zlecenie kontroli NIK

• Kompetencje prezydenta RP:

• Wobec parlamentu:

• Zarządza wyborami;

• Zwołuje pierwsze posiedzenie;

• Skraca kadencje sejmu w określonych przez konstytucje przypadkach;

• Zwraca się z orędziem;

• Prawo inicjatyw ustawodawcy;

• Podpisanie lub odmowa ustawy;

• Wnioski do TK o zbadanie zgodności ustawy;

• Zarządza ogłoszenie ustaw w Dz. U. RP;

• Wobec RM i administracji rządowej:

• Desygnuje i powołuje prezesa RM;

• Przyjmuje dymisję RM;

• Powołuje RM wybraną przez Sejm;

• Odwołuje ministra wobec wyrażonego przez Sejm wotum nieufności;

• Na wniosek Prezesa RM dokonuje zmian w składzie RM;

• Zwołuje Radę Gabinetową;

• Wobec sadów i trybunałów:

• Powoływanie i odwoływanie sędziów na wniosek KRS;

• Powołanie pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego;

• Powołanie prezesa i wiceprezesa TK;

• Powołanie prezesa NSA;

• Powołanie przez SN i wiceprezesa NSA;

• Stosuje prawo łaski;

• Wobec organów kontroli, ochrony prawa:

• Składa wniosek o przeprowadzenie kontroli NIK;

• Powołuje członka KRRiT;

• Powołuje członków Rady Polityki Pieniężnej;

• Powołuje i odwołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego;

• Nadanie statutu kancelarii Prezydenta, powołuje i odwołuje jej szefa;

Prawo administracyjne

• Prawo o postępowaniu administracyjnym:

• Postępowanie administracyjne - procedura powiązana ze stosowaniem norm prawa administracyjnego, w skute cz czego dochodzi do wydania decyzji administracyjnej kształtującej uprawnienia i/lub obowiązki podmiotów niepodporządkowanych organizacyjnie organom administracji publicznej (obywatele i ich organizacje)

Organ administracyjny jest zwierzchni w stosunku do nas, podlegamy mu. Organ nakaże nam wykonania jakiejś czynności.

• Zasady ogólne postępowanie Kodeksu Administracyjnego:

• Zasada legalności:

• Art. 6 organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa;

• w przepisach określających elementy niezbędne decyzji administracyjnej;

• jako przesłanka stwierdzenia jej nieważności;

• zasada prawdy obiektywnej:

• Art.7 organy administracji publicznej podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego;

• W postępowaniu dowodowym;

• Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywatela;

• Art.7 nakazuje brać pod uwagę w toku postępowania wyjaśniającego oraz przy załatwianiu sprawy nie tylko prawo ale także interes społeczny i słuszny interes obywateli;

• Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa:

• Art. 8 organy administracji państwowej mają prowadzić postępowanie administracyjne w taki sposób aby pogłębić zaufanie obywateli do organów państwa;

• Konieczność rzetelnego i zgodnego postępowania, zgodnego z prawem prowadzenia postępowania;

• NSA za działania ograniczające zaufanie uznaje:

• Zaskakiwanie obywateli nowymi rozwiązaniami prawnymi bez możliwości dostosowania się nowego stanu prawniczego;

• Wprowadzenie w błąd obywateli przez przedstawicieli władzy zapowiedziami o przyszłym stanie prawnym i niedotrzymywanie tych obietnic;

• Zasady pogłębiania świadomości i kultury prawnej obywateli:

• Organy administracyjne mają również cel oświatowo - wychowawczy, jednocześnie wskazuje aksjologiczne podstawy innych zasad;

• Nakłanianie do ugodowego załatwiania spraw;

• Informowanie stron o stanie faktycznym i prawnym;

• Zasada udzielania informacji i pomocy prawnej:

• Obowiązek organów do udzielania informacji, wyjaśniania, wskazówek;

• Ograniczone funkcjonowanie zasady IGNORANTIA IURIS NOCET -> nieznajomość prawa szkodzi;

• Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu:

• Organy maja obowiązek zapewnić stronom czynny udział na każdym etapie postępowania;

• Wyjątek - gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na bezpieczeństwo życia i zdrowia ludzkiego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną;

• Zasada ostatniego słowa strony:

• Art.10 organ ma umożliwić stronom przed wydaniem decyzji, wypowiedzenie się co do zebranych materiałów oraz zgłoszonych zdań;

• Zasada przekonywania:

• Organy mają obowiązek wyjaśnić zasadność przesłanek, którymi się kierują przy załatwianiu sprawy administracyjnej, wówczas będzie chodzić o przesłanki faktyczne i prawne;

• Zasada wnikliwości, szybkości i prostoty postępowania:

• Tylko taka działalność gwarantuje postępowanie racjonalne organu;

• Zasada ugodowego załatwiania spraw spornych:

• Strony jeżeli mają tylko sporne interesy mogą załatwić sprawę na zasadzie ugody administracyjnej, a organ powinien podejmować czynności nakłaniające je do załatwienia spraw spornych;

• Zasada pisemności:

• Art. 14 sprawy należy załatwiać w formie pisemnej, sprawy mogą być załatwione ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie;

• Zasada administracyjności postępowania:

• Art. 15 KPA jest dwuinstancyjny;

• Zasada trwałości decyzji:

• Art. 16 decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toki instancji są ostateczne;

• Zasada sądowej kontroli decyzji:

• Sądy stojące na straży prawidłowego wydawania decyzji administracyjnej

Prawo pracy

• Pojęcie i przedmiot prawa pracy:

Prawo pracy - gałąź prawa obejmująca ogół regulacji w zakresie stosunku pracy konkretnego pracownika i pracodawcy jako stron stosunku pracy oraz regulacji dotyczących organizacji pracodawców i pracowników, układów i sporów zbiorowych, a także partycypacji pracowniczej i dialogu w zbiorowych stosunkach pracy.

Przedmiotem prawa pracy są stosunki pracy podporządkowanej. Świadczonej na rzecz drugiego podmiotu, osobiście dobrowolnie i za wynagrodzeniem oraz inne stosunki nierozerwalnie związane ze stosunkiem pracy.

• Źródła prawa pracy:

• Źródła powszechnego prawa pracy:

• Konstytucja;

• Ustawy i rozporządzenia;

• Umowy międzynarodowe;

• Źródła specyficzne:

• Kodeks pracy;

• Układy zbiorowe pracy - zawarty pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcą;

• Regulamin pracy - źródło wewnętrzne zakładu pracy;

• Statut zakładu pracy;

• Źródła prawa o charakterze międzynarodowym:

• Konwencje i zalecenia międzynarodowej organizacji pracy;

• Akty UE;

• Umowy międzynarodowe;

• Funkcje prawa pracy - podstawowe cele prawa pracy:

• Funkcja ochronna - powszechna ochrona interesów pracowniczych jako faktycznie słabszej strony stosunku prawnego, wyznacza granice maksymalnych obowiązków i minimalnych uprawnień, kontrola uprawnień pracowników dokonywana z Urzędu (inspekcja pracy), doprowadzenia do realizacji uprawnień np. na drodze sądowej;

• Funkcja organizacyjna - zapewnienie efektywnego przebiegu pracy;

• Zasady prawa pracy - Rozdział II KP:

• Zasada wolności pracy - każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy, jest to również zakaz pracy przymusowej;

• Zasada swobody nawiązywania stosunku pracy - nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego świadczenia woli pracodawcy i pracownika;

• Zasada poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika - np. złamanie zasady to: naruszenie dobrego imienia, rozpowszechnianie nieprawdziwej oceny kwalifikacji, dobra osobiste to: wolność, zdrowie, swoboda sumienia; nazwisko itp.

• Zasada równego traktowania pracownika - zwłaszcza dotyczy mężczyzn i kobiet wykonujących te same obowiązki, posiadające te same kwalifikacje;

• Zasada niedyskryminacji w stosunkach pracy - ze względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, wyznanie, narodowość, przekonania polityczne, przynależenie do związków, orientację seksualną;

• Zasada odpłatności pracy - zapewnienie godziwego wynagrodzenie na poziomie 68 % przeciętnego wynagrodzenia krajowego według Europejskiej Karty Społecznej;

• Prawo do wypoczynku;

• Zasada zapewniająca BHP warunków pracy - dział X KP;

• Zasada zaspokajania bytowych socjalnych i kulturowych potrzeb pracowników - nie ma charakteru normatywnego;

• Ułatwianie pracownikom podnoszenie kwalifikacji - np. pomoc łączącym naukę z pracą, szkolenia wewnątrz zakładu i poza nim;

• Ochrona uprawnień pracowniczych - strony mogą ustalić lepsze warunki ale nigdy gorsze;

• Zasada wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracowniczych;

• Zasada udziału załogi w zarządzaniu zakładem pracy - nie sprecyzowano form i zakresu tego uczestnictwa;

• Zasada równego traktowania w zatrudnieniu - zakaz dyskryminowania bezpośredniego i pośredniego na podstawie przyczyn;

• Zasady dodatkowe:

• 
  Zasada pracodawcy - bierze odpowiedzialność za całokształt procesu pracy i podejmuje ryzyko prowadzenia działalności;

• Zasada podporządkowania pracowników poleceniom pracodawcy - praca jest zawsze podporządkowana, wykonywana pod kierownictwem i na rzecz pracodawcy w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, pracownik ma stosować się do poleceń dotyczących pracy, której się zobowiązuje;

• Stosunek pracy - cechy:

• Praca podporządkowana;

• Świadczona na rzecz drugiego podmiotu;

• Dobrowolny;

• Osobisty;

• Odpłatny;

• Przepisy prawa pracy nie regulują:

• Pracy świadczonej na własny rachunek (gospodarstwo rolne, warsztaty)

• Pracy świadczonej w ramach czynów społecznych lub pomocy sąsiedzkiej;

• Pracy uczniów świadczonych w ramach zajęć szkolnych;

• tzw. pracy jednostronnie wykonywanej (w ramach służby wojskowej);

• Do umów cywilno prawnych - umowa o dzieło, zlecenia agencyjne;

• Podmioty stosunku pracy:

• Pracodawca - każda jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna zatrudniająca pracowników we własnym imieniu;

• Pracownik - jest osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Wyłącznie osoby fizyczne:

• Która osiągnęła określony wiek (sytuacja młodocianego);

• Posiada co najmniej ogromną zdolność do czynności prawnych;

• Nawiązanie stosunku pracy:

Umowa o pracę - zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy co do nawiązania stosunku pracy. Jest to akt dwustronny kreujący zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę oraz zobowiązanie pracodawcy do zapłaty pracownikowi wynagrodzenia;

Składniki konieczne umowy o pracę:

Rodzaj pracy - wskazanie stanowiska pracy bądź funkcji: umowa może także określać zakres obowiązków - często znajduje się on jednak w karcie stanowiska pracy;

Miejsce wykonywania pracy;

Wysokość wynagrodzenia za pracę - ma ona odpowiadać rodzajowi pracy i kwalifikacji pracodawcy uwzględniając ilość i jakość świadczonej pracy plus składniki wynagrodzenia - wynagrodzenie zasadnicze, ewentualna premia, zaliczka na podatek dochodowy, składka na ubezpieczenie społeczne;

Wymiar czasu pracy;

Termin rozpoczęcia pracy - jeżeli jest określony stosunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia umowy - jest to jednocześnie termin rozpoczęcia pracy;

• Składniki uzupełniające umowę o pracę:

• Dobowa i tygodniowa norma czasu pracy;

• Częstotliwość wypłaty wynagrodzenia (urlop wypoczynkowy);

• Okres wypowiedzenia umowy;

• Pora nocna, miejsce, termin i czas wypłaty wynagrodzenia, sposób potwierdzania przez pracowników przybycie i obecności w pracy oraz sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy;

Składniki istotne umowy o pracę	Składniki nieistotne umowy o pracę
To elementy umowy określające warunki pracy i płacy, których zmiana niekorzystna dla drugiej strony nie może być dokonana jednostronnie i wymaga albo zgody stron albo wypowiedzenia zmieniającego;	To takie, które mogą być zmienione w sposób jednostronny;

• Rodzaje umów o pracę:

Kodeks pracy Art. 25 wyróżnia kilka rodzajów umów o pracę w zależności od czasu trwania umowy a także celu na jaki została ona zawarta, a więc są to:

• Umowa na okres próbny - jest umową terminową, która ma na celu zapoznanie się z możliwościami jakie daje zatrudnienie określonej osoby na danym stanowisku pracy;

• Zawarcie umowy na okres próbny nie może poprzedzać nawiązania stosunku pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, powołania, mianowania i wyboru, jak również umów zawierających z młodocianymi w celu przygotowania zawodowego;

• Umowa na okres próbny nie jest umową na czas określony!

• Minimalny czas trwania okresu próbnego nie został zdefiniowany w Kodeksie Pracy ale przyjmuje się 3 dni;

• Umowa tego typu nie może zostać zawarta na czas dłuższy niż 3 miesiące, gdyby strony przewidywały dłuższy okres od ustawowo dopuszczalnego, to wówczas postanowienia sprzeczne z przepisem ustawy należy uznać za nieważne, zaś okres próby upływa po terminie określanym w Kodeksie Pracy

• Rozwiązanie umowy na okres próbny:

• Umowa o pracę zawarta na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu na jaki została zawarta;

• Dopuszczalne jest również wcześniejsze rozwiązanie za wypowiedzeniem przy czym okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 1 tydzień jeżeli okres próbny jest nie dłuższy niż 2 tygodnie, 2 tygodnie jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące

• Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę powinno zawierać wskazania jego przyczyny. Nie podanie tej przyczyny lub niewłaściwe jej podanie stanowi naruszenie prawa i umożliwia pracownikowi dochodzenie odszkodowania.

• Umowa na czas wykonywanej pracy (umowa zlecenie):

• jest rodzajem umowy terminowej zawieranej na czas określony - wykonania przedsięwzięcia, zrealizowania zadania, np. wykonanie remontu instalacji budynku, zbiór owoców sezonowych itp.;

• Czas trwania takiej umowy jest ściśle powiązany z czasem realizacji zadania. W tym przypadku nie występuje konieczność wydłużania lub skracania terminu trwania umowy, gdy realizacja określonego przedsięwzięcia ulega wydłużeniu lub skróceniu. Umowa na czas wykonania określonej pracy rozwiązuje się bowiem wraz z wykonaniem pracy bez potrzeby dokonywania dodatkowych czynności;

• Umowa na czas określony:

• Umowa o pracę na czas określony zawierana jest na ściśle określony, dowolnie ustalony czas. Może to być okres kilku dni, kilku miesięcy albo kilku lat;

• Jest jedną z umów terminowych, do których należy zaliczyć również: umowę na okres próbny, umowę na czas wykonania konkretnej pracy oraz umowę na czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności ( art.24 oraz 25 kodeksu pracy). Umowa na czas określony jest umową, która z jednej strony pozwala pracodawcy na zwiększenie zatrudnienia w zakładzie pracy bez ponoszenia dodatkowych kosztów, z drugiej strony zapewnia pracownikowi prawa pracownicze w czasie trwania umowy;

• Nie zapewnia mu takiej stabilizacji jak umowa o pracę na czas nieokreślony, jednak daje mu wspomniane już gwarancje pracownicze, takie jak - prawo do zasiłku chorobowego po 30 dniach pracy, staż pracy, prawo do urolu wypoczynkowego;

• Umowa o pracę na czas określony może być zawarta na każdy okres - kodeks pracy nie przewiduje czasu na jaki można taką umowę zawrzeć. Może być w zasadzie zawarta również z każdym pracownikiem - wyjątek stanowią tutaj pracownicy młodociani nie posiadający kwalifikacji zawodowych, zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego (art.194 k.p.) W orzecznictwie przyjęło się, że umowa na czas określony nie powinna być zawierana na zbyt długi okres czasu, który byłby nieuzasadniony gospodarczo lub organizacyjnie. W wielu orzeczeniach Sąd Najwyższy wskazywał, że zawieranie umów o pracę długoterminowych prowadzi do obejścia przepisów prawa pracy i daje możliwość pracodawcy obniżenia kosztów zwolnienia pracownika oraz czasu wypowiedzenia takiej umowy;

• Rozwiązanie umowy na czas określony:

• z upływem czasu na który została zawarta;

• na mocy porozumienia stron;

• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem 2 tygodniowego okresu wypowiedzenia, o ile umowa taka została zawarta na okres dłuższy jak 6 miesięcy i w umowie została zawarta możliwość wcześniejszego jej wypowiedzenia;

• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia - gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków wobec pracownika lub pracownik wobec pracodawcy; gdy wydano orzeczenie lekarskie o szkodliwym wpływie wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniósł go na inne stanowisko;

• umowa o pracę na czas nieokreślony:

• jest najbardziej korzystną formą zatrudnienia dla pracownika, zapewnia bowiem pracownikowi najlepszą ochronę stosunku pracy.

• Tego typu umowa wiąże strony bezterminowo, przez co daje pracownikowi stabilizację zatrudnienia, pracodawcy zaś pozwala na zbudowanie stałych więzów z cenionym pracownikiem

• Umowa za czas nieokreślony powinna zawierać wszystkie elementy umowy o pracę, tj.: określać rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wymiar czasu pracy, wynagrodzenie i jego elementy, termin rozpoczęcia pracy;

Prawo cywilne

Gałąź prawa zajmująca zespół norm prawnych regulujących stosunki cywilnoprawne między podmiotami prawa prywatnego a także sytuację prawną osób i rzeczy jako podmiotów i przedmiotów stosunków cywilnoprawnych oraz treści stosunków prawnych, na którą składają się uprawnienia i obowiązki podmiotów tych stosunków. Normy prawa cywilnego wyróżniają się spośród innych norm prawnych zwłaszcza tym, że regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami. Oznacza to, że nie występuje charakterystyczny dla prawa publicznego stosunek podporządkowania jednego podmiotu innemu podmiotowi. Ze stosunków cywilnoprawnych wynika więc zasada autonomiczności podmiotów, która oznacza, iż samodzielnie kształtują one relacje między sobą. Normy prawa cywilnego wyznaczają tylko ogólne granice autonomii podmiotów uwzględniając interes powszechny.

• Przedmiot prawa cywilnego:

• Stosunki niemajątkowe;

• Stosunki majątkowe:

• Interesy natury ekonomicznej (również stosunki własnościowe - własność użyłkowania);

• Polegające na wymianie dóbr i usług;

• Których przedmiotem są dobra niemające bezpośrednio wartości ekonomicznych;

• Podmioty:

• Osoby fizyczne;

• Osoby prawne;

• Zasady prawa cywilnego:

• Zasada ochrony osoby ludzkiej;

• Zasada praw podmiotowych;

• Zasada wykonywania praw podmiotowych;

• Zasada autonomii woli stron;

• Zasada pewności i bezpieczeństwa obrotu;

• Zasada ochrony dobrej wiary;

• Zasada ochrony praw nabytych;

• Zasada jednakowej ochrony każdej własności;

• Zasada ochrony praw nabytych;

• Zasada cywilnej odpowiedzialności za swoje zobowiązania swoim majątkiem;

• Zasada cywilnej odpowiedzialności za szkodę;

• Zasada dziedziczenia;

• Zasada ochrony praw cywilnych;

Prawo spadkowe

Prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą śmierci na i/lub kilka osób. Powołanie do spadku wynika z ustawy lub testamentu.

Dziedziczenie ustawowe:

Występuje gdy spadkodawca nie zostawił testamentu lub gdy testament nie reguluje losów całości majątku spadkodawcy (wtedy dziedziczenie ustawowe dotyczy tej części). Osoby uprawnione do majątku z mocy ustawy określa się w zależności od tego jakie występują do danej sytuacji - osoby bliskie -> dzieci + małżonek po równo, ale małżonek min. 1/4. Jeżeli dziecko nie dożyło - to dzieci tego dziecka (wnuki) dziedziczą jego udział po równo (dotyczy też dalszych i następnych).

Ze względu na wspólność majątkowo małżeńską majątek spadkodawcy jest z reguły w połowie własnością jego i współmałżonka.

Dotyczy tylko UMOWY O PRACĘ a nie wszystkich umów śmieciowych tj. umowa o dzieło itp.

Umowa o pracę nie jest umową cywilno prawną!!

---