Baza danych Szkoła

1.1 Lokalne bazy danych

Baza danych Szkoła jest bazą danych typu desktop (lokalną). Bazy takie są instalowane bezpośrednio na używającym ich komputerze albo też na dysku w sieci lokalnej. Jeżeli z takiej bazy korzysta jednocześnie więcej niż jedna osoba, to wspólny dostęp do niej odbywa się na zasadzie dzielenia dostępu do plików.

1.2 Struktura bazy danych Szkoła

Baza danych Szkoła jest bazą lokalną typu Paradox. Składa się z trzech tabel:

• pierwszej - do przechowywania informacji o klasach

• drugiej - do przechowywania informacji o uczniach

• trzeciej - do przechowywania informacji o ocenach

Baza umożliwia dodawanie, modyfikowanie bądź usuwanie informacji o klasach, uczniach i ocenach.

Pozwala również obejrzeć i wydrukować dwa rodzaje raportów:

• Raport 1 - oceny na półrocze

• Raport 2 - dane osobowe ucznia.

1.3 Tworzenie bazy danych Szkoła

1.3.1 Pulpit bazy danych

Z poziomu Delphi poprzez sekwencje poleceń Tools|Database Desktop wywołujemy narzędzie Delphi - Database Desktop (Pulpit baz danych).

Z głównego menu aplikacji wybieramy sekwencję poleceń File|New|Table. Wyświetli się okno dialogowe, z którego wybieramy typ tabeli Paradox7, jaką chcemy stworzyć i klikamy na OK.

W tabeli wpisujemy dane, określamy ich typ i rozmiar.

Rysunek 1. Tabela Klasy.db utworzona w Database Desktop

Tabelę zapisujemy pod nazwą Klasy w utworzonym na dysku D: katalogu Szkoła. W ten sam sposób tworzymy tabele Uczniowie i Oceny, wpisujemy do nich dane, określamy ich typ i rozmiar i zapisujemy je w katalogu Szkoła na dysku D:

Rysunek2. Tabela Uczniowie.db utworzona w Database Desktop

Rysunek3. Tabela Oceny.db utworzona w Database Desktop

Utworzone tabele muszą być ze sobą odpowiednio powiązane, tabela KLASY jest tabelą nadrzędną dla tabeli UCZNIOWIE, a ta tabelą nadrzędną dla tabeli OCENY. Aby tabele w ten sposób powiązać ze sobą:

• dla tabeli Uczniowie wybieramy Table Properties - Seacondary Indexes i po naciśnięciu klawisza Define wybieramy Id_a i dodajemy (przez naciśnięcie -> do pól indeksowanych. Po zatwierdzeniu nadajemy kluczowi obcemu nazwę - obcy.

• Dla tabeli Oceny wybieramy Table Properties - Seacondary Indexes i po naciśnięciu klawisza Define wybieramy Id_a i dodajemy (przez naciśnięcie -> do pól indeksowanych. Po zatwierdzeniu nadajemy kluczowi obcemu nazwę - obcy_1.

1.3.2 Dostęp do stworzonych tabel w Delphi

Z poziomu Delphi z głównego menu aplikacji wybieramy sekwencję poleceń File|New|DataModule w wyniku czego otwiera się nam DataModule, który służy jako element do gromadzenia danych w Delphi.

Na DataModule umieszczamy kolejno:

• trzy komponenty Table (tabela) z zakładki Data Access, które umożliwiają nam dostęp do wcześniej utworzonych tabel

• trzy komponenty Data Source (źródło danych), które pozwolą nam na wykrywanie kiedy modyfikują się dane i w jakim stanie jest ich źródło

Na formularzu głównym:

• trzy komponenty DBGrid (kontrolery związane z danymi), które pozwolą połączyć dane pole baz danych z komponentem wizualnym.

Następnie korzystając z Inspektora Obiektów ustawiamy odpowiednie własności dla poszczególnych komponentów.

Dla Table1

• DataBase Name - D:Szkola

• Table Name - Klasy.db

Dla Table2

• Database Name - D:Szkola

• Table Name - Uczniowie.db

Dla Table3

• Database Name - D:Szkola

• Table Name - Oceny.db

Dla DataSource1

• DataSet - Table1

Dla DataSource2

• DataSet - Table2

Dla DataSource3

• DataSet - Table3

Dla DBGrid1

• DataSource - DataSource1

Dla DBGrid2

• DataSource - DataSource2

Dla DBGrid3

• DataSource - DataSource3

Ponadto w formularzach typu master-detail należy ustawić następujące właściwości:

Dla komponentu Table2

• MasterSource - DataSource1

• MasterFields - Id - korzystając z kreatora (klawisz z trzema kropkami) wywołujemy okienko w którym w polu AviableIndexes wybieramy nazwę klucza obcego tabeli (dla Table2 - obcy). W polu Detail Fields pojawi się Id_a, a z prawej strony nazwy pól z tabeli nadrzędnej (Table1). Zaznaczamy po lewej Id_a, a po prawej Id i klikamy Add. Po naciśnięciu OK w polu Index Name pojawi się nazwa klucza - obcy.

Dla komponentu Table3

• MasterSource - DataSource2

• MasterFields - Id - postępujemy jak w przypadku Table2, łącząc Id i Id_aa, w polu Index Name pojawi się nazwa klucza obcy_1.

Dla Table1, Table2 i Table3 ustawiamy właściwość:

• Active - True

Zapisujemy nadając DataModulowi nazwę DM_Dane. Na formularzu głównym pod implementation wpisujemy uses DM_Dane, aby uzyskać dostęp do danych.

Kompilujemy program za pomocą klawisza F9.

W tabelach Formularza - Klasy, Uczniowie, Oceny wyświetlą się nazwy pól, które wpisaliśmy do odpowiednich tabel w DataBase Desktop.

Aby umożliwić obsługę stworzonej bazy danych na Formularzu po prawej stronie tabel Klasy, Uczniowie, Oceny, kładziemy po trzy przyciski: Dodaj, Usuń, Edytuj, które odpowiednio oprogramujemy.

1.4 Obsługa bazy danych Szkoła

Po otworzeniu programu Baza Danych - Szkoła wyświetli się okno - strona tytułowa aplikacji, z której po kliknięciu na Baza z listy rozwijalnej wybieramy Glowny i przechodzimy do okna głównego - pulpitu Bazy Danych Szkoła.

Rysunek4. Baza danych - Szkoła.

Na pulpicie głównym bazy danych Szkoła widoczne są cztery tabele:

-Klasy

-Uczniowie

-Oceny klas II

-Oceny klas III

Rysunek5. Okno Główne.

1.4.1 Dodawanie, edycja i usuwanie danych z tabeli Klasy

Aby dodać klasę klikamy na przycisk Dodaj znajdujący się po prawej stronie tabeli KLASY. W oknie Dodawanie klasy wpisujemy informacje o klasie i klikamy na Dodaj.

Rysunek6. Okno - dodawanie klasy.

Wpisane przez nas informacje zostaną zamieszczone w tabeli KLASY, a program wyświetli okno.

Rysunek11. Okno komunikatu.

Po kliknięciu na Yes ponownie wyświetli się okno
Dodawanie_klasy i będziemy mogli dodać kolejną klasę. Po kliknięciu na No powrócimy do okna głównego.

Szkoła umożliwia również edycję danych dotyczących wcześniej wprowadzonych klas. Aby edytować dane dotyczące wczesniej wprowadzonej klasy klikamy na przycisk Edytuj znajdujący się po prawej stronie tabeli KLASY. Wyświetli się okno - dodawanie klasy, w którym będziemy mogli dokonać ewentualnych poprawek.

Po kliknięciu na Zatwierdz wprowadzone przez nas zmiany zostaną zapisane w tabeli KLASY.

Aby usunąć dane dotyczące klasy z tabeli KLASY klikamy na przycisk Usuń po prawej stronie tabeli.

Wyświetli się wówczas okno komunikat.

Rysunek 12. Okno komunikatu.

Po kliknięciu na OK dane dotyczące klasy zostaną usunięte z tabeli. Usunięcie klasy powoduje jednoczesne usunięcie uczniów i ich ocen.

1.4.2 Dodawanie, edycja i usuwanie danych z tabeli Uczniowie

Aby dodać dane ucznia do tabeli Uczniowie klikamy na przycisk Dodaj znajdujący się po prawej stronie tabeli UCZNIOWIE. W oknie Dodawanie_uczniów wpisujemy informacje o uczniu i klikamy Dodaj.

Rysunek7. Okno - dodawanie uczniów.

Wpisane przez nas informacje zostaną zamieszczone w tabeli UCZNIOWIE, a program wyświetli okno komunikatu.

Rysunek8. Okno komunikatu.

Po kliknięciu na Yes ponownie wyświetli się okno
Dodawanie_uczniów i będziemy mogli dodać kolejną klasę. Po kliknięciu na No powrócimy do okna głównego.

Szkoła umożliwia również edycję danych dotyczących wcześniej wprowadzonych uczniów. Aby edytować dane dotyczące wczesniej wprowadzonego ucznia klikamy na przycisk Edytuj znajdujący się po prawej stronie tabeli UCZNIOWIE. Wyświetli się okno - dodawanie uczniów - w którym będziemy mogli dokonać ewentualnych poprawek. Po kliknięciu na Zatwierdz wprowadzone przez nas zmiany zostaną zapisane w tabeli UCZNIOWIE.

Aby usunąć dane dotyczące klasy z tabeli UCZNIOWIE klikamy na przycisk Usuń po prawej stronie tabeli. Wyświetli się wówczas okno.

Rysunek9. Okno komunikatu.

Po kliknięciu na OK dane dotyczące ucznia zostaną usunięte z tabeli UCZNIOWIE. Usunięcie ucznia powoduje usunięcie jego ocen z tabeli OCENY.

1.4.3 Dodawanie ocen

Aby dodać oceny ucznia do tabeli klikamy na przycisk Dodaj znajdujący się po prawej stronie tabeli OCENY. W oknie Dodawanie ocen wybieramy z listy rozwijalnej oceny ucznia i klikamy na Dodaj.

Rysunek10. Okno - dodawanie uczniów.

Wpisane przez nas informacje zostaną zamieszczone w tabeli UCZNIOWIE.

Aby edytować oceny dotyczące ucznia klikamy na przycisk Edytuj znajdujący się po prawej stronie tabeli OCENY. Wyświetli się okno - Dodawanie ocen, w którym będziemy mogli dokonać ewentualnych poprawek. Po kliknięciu na Zatwierdz wprowadzone przez nas zmiany zostaną zapisane w tabeli OCENY.

Aby usunąć oceny ucznia klikamy na przycisk Usuń po prawej stronie tabeli OCENY. Wyświetli się wówczas okno komunikatu.

Rysunek11. Okno komunikatu.

Po kliknięciu na OK oceny ucznia zostaną usunięte z tabeli OCENY.

1.5 Raporty

W Bazie danych - Szkoła zostały utworzone dwa raporty. Raport 1 - oceny na półrocze i Raport 2 - dane osobowe ucznia. Aby obejrzeć raport wystarczy kliknąć w oknie głównym na przycisku Raport 1 lub Raport 2, aby program wyświetlił odpowiednie okno podglądu. Korzystając z okna podglądu można nie tylko obejrzeć wygląd raportu, ale również ustawić parametry wydruku oraz wydrukować raport.

Bibliografia

1. Pasławski A.: Programowanie w Delphi 5.0, Kraków 2000.

2. Marciniak A.: Trubo Pascal 7.0, Poznań 1997.

3. Jakubowski A.: Delphi4. Tworzenie systemów baz danych, Gliwice 1999.

4. Cantu M.: Delphi5.0. Praktyka programowania, Warszawa 2000.

---